Etkin soguk yildizlarda manyetik aki tasinimi - Yildiz

Etkin soguk yildizlarda manyetik aki tasinimi - Yildiz

Etkin so§uk yldzlarda manyetik ak ta³nm
Yldz lekelerinin ömürleri
Emre I³k
Manfred Schüssler, Sami K. Solanki
Max-Planck-Institut für Sonnensystemforschung
Max-Planck-Str. 2, 37191, Katlenburg-Lindau, Almanya
01.09.2006 / XV. UAK, stanbul
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
1 / 11
Amaçlar
Sorun:
Hzl dönen so§uk yldzlarda görünen lekelerin hzl evrimi nasl
açklanabilir?
Etkin so§uk yldzlarda geni³ ölçekli yüzey ak³larnn ve yldz
yarçapnn leke ömrüne etkisi
Yldz lekelerinin genel (biçimsel) yaplar için deneme benzetimleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
2 / 11
Amaçlar
Sorun:
Hzl dönen so§uk yldzlarda görünen lekelerin hzl evrimi nasl
açklanabilir?
Etkin so§uk yldzlarda geni³ ölçekli yüzey ak³larnn ve yldz
yarçapnn leke ömrüne etkisi
Yldz lekelerinin genel (biçimsel) yaplar için deneme benzetimleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
2 / 11
Amaçlar
Sorun:
Hzl dönen so§uk yldzlarda görünen lekelerin hzl evrimi nasl
açklanabilir?
Etkin so§uk yldzlarda geni³ ölçekli yüzey ak³larnn ve yldz
yarçapnn leke ömrüne etkisi
Yldz lekelerinin genel (biçimsel) yaplar için deneme benzetimleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
2 / 11
Çerçeve
1
Giri³
Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri
2
Yüzeysel ak ta³nm modeli
3
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Altdev yldz
4
TMB'ler olarak yldz lekeleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
3 / 11
Çerçeve
1
Giri³
Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri
2
Yüzeysel ak ta³nm modeli
3
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Altdev yldz
4
TMB'ler olarak yldz lekeleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
3 / 11
Çerçeve
1
Giri³
Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri
2
Yüzeysel ak ta³nm modeli
3
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Altdev yldz
4
TMB'ler olarak yldz lekeleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
3 / 11
Çerçeve
1
Giri³
Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri
2
Yüzeysel ak ta³nm modeli
3
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Altdev yldz
4
TMB'ler olarak yldz lekeleri
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
3 / 11
Giri³
Yldz lekelerinin gözlemleri
Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri
Diferansiyel dönme (AB Dor)
Parlaklk ve manyetik alan
da§lm (HR 1099)
(P. Petit)
(A. Collier Cameron)
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
4 / 11
Yüzeysel ak ta³nm modeli
Yüzeysel ak ta³nm modeli (Baumann vd. 2004, 2005)
∂B
∂t
=
−ω(λ)
+
Emre I³k
ηh
R?2
(MPS, Lindau)
∂
∂B
1
+
v (λ)B cos λ
∂φ R? cos λ ∂λ
∂2 B
∂B 1
∂
− Dr (ηr ) + S (λ, φ),
cos λ
+
cos λ ∂λ
∂λ
cos2 λ ∂λ2
1
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
5 / 11
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Yüzey ak³larnn ÇMB evrimine etkisi I
Diferansiyel dönme (yüzey
makaslamas), ömrü ksaltyor.
Boylamsal ak³, yüksek
enlemlerde ömrü uzatyor.
E§iklik açs, yüksek enlemlerde
ömrü uzatyor.
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
6 / 11
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Yüzey ak³larnn ÇMB evrimine etkisi II
[Ya³am süresi]
Emre I³k
∝
[enlem; dif. dönme kesiti; e§iklik açs]
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
7 / 11
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Anakol yldz
Daha büyük ÇMB'ler: Ya³am süreleri ve kutup lekeleri
E§iklik açs:
α = 0.5λ0
ya da
α = 0.
E§ik olarak ortaya çkan ÇMB'ler daha uzun ya³ayabilir.
Gözlemlerle uyum (Hall & Henry 1994). . .
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
8 / 11
ÇMB'ler olarak yldz lekeleri
Altdev yldz
HR 1099: Etkin altdev bile³ende kutup lekeleri. . .
Girdi seçenekleri:
R? =
.
3 3
R → τl = ηh lR(l?+
2
)
1
HR 1099'un gözlenen zayf
diferansiyel dönmesi
λ0 = 75◦ 'de
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
ortaya çk³
XV. UAK, stanbul
9 / 11
TMB'ler olarak yldz lekeleri
Tek parçal leke
↔
çok parçal leke
Tek parçal leke (ak³sz;
ηh = 50 km2 s−1 )
Büyük lekeler toplulu§u
(ak³sz ve ak³l;
ηh = 50 km2 s−1 )
Küçük lekeler toplulu§u
(ak³l;
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
ηh = 50 km2 s−1 )
XV. UAK, stanbul
10 / 11
Varglar
Varglar
Manyetik bölgelerin yüzey ak³lar etkisi altndaki difüzyonu, yldz
lekelerinin gözlenen ömürleri ile uyumlu sonuçlar vermektedir
(Hall & Henry 1994, Donahue vd. 1997, Hussain 2002).
Büyük ölçekli yüzey ak³lar, leke ömründe bir aya varan de§i³iklikler
olu³turmaktadr.
◦
Kutup lekeleri, 60 -70
◦
enlemde pozitif e§iklik açsyla ortaya çkan
birçok ÇMB'nin izleyen kutbunun dönme kutbuna sürüklenmesiyle
beslenen yaplar olabilir (gözlem
→
Vogt vd. 1999).
Gözlenen "yldz lekeleri"nin çok parçal m, tek parçal m oldu§u
konusunda yapt§mz benzetimler, belirgin bir ayrm ortaya
koyamam³tr.
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
11 / 11
Varglar
Varglar
Manyetik bölgelerin yüzey ak³lar etkisi altndaki difüzyonu, yldz
lekelerinin gözlenen ömürleri ile uyumlu sonuçlar vermektedir
(Hall & Henry 1994, Donahue vd. 1997, Hussain 2002).
Büyük ölçekli yüzey ak³lar, leke ömründe bir aya varan de§i³iklikler
olu³turmaktadr.
◦
Kutup lekeleri, 60 -70
◦
enlemde pozitif e§iklik açsyla ortaya çkan
birçok ÇMB'nin izleyen kutbunun dönme kutbuna sürüklenmesiyle
beslenen yaplar olabilir (gözlem
→
Vogt vd. 1999).
Gözlenen "yldz lekeleri"nin çok parçal m, tek parçal m oldu§u
konusunda yapt§mz benzetimler, belirgin bir ayrm ortaya
koyamam³tr.
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
11 / 11
Varglar
Varglar
Manyetik bölgelerin yüzey ak³lar etkisi altndaki difüzyonu, yldz
lekelerinin gözlenen ömürleri ile uyumlu sonuçlar vermektedir
(Hall & Henry 1994, Donahue vd. 1997, Hussain 2002).
Büyük ölçekli yüzey ak³lar, leke ömründe bir aya varan de§i³iklikler
olu³turmaktadr.
◦
Kutup lekeleri, 60 -70
◦
enlemde pozitif e§iklik açsyla ortaya çkan
birçok ÇMB'nin izleyen kutbunun dönme kutbuna sürüklenmesiyle
beslenen yaplar olabilir (gözlem
→
Vogt vd. 1999).
Gözlenen "yldz lekeleri"nin çok parçal m, tek parçal m oldu§u
konusunda yapt§mz benzetimler, belirgin bir ayrm ortaya
koyamam³tr.
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
11 / 11
Varglar
Varglar
Manyetik bölgelerin yüzey ak³lar etkisi altndaki difüzyonu, yldz
lekelerinin gözlenen ömürleri ile uyumlu sonuçlar vermektedir
(Hall & Henry 1994, Donahue vd. 1997, Hussain 2002).
Büyük ölçekli yüzey ak³lar, leke ömründe bir aya varan de§i³iklikler
olu³turmaktadr.
◦
Kutup lekeleri, 60 -70
◦
enlemde pozitif e§iklik açsyla ortaya çkan
birçok ÇMB'nin izleyen kutbunun dönme kutbuna sürüklenmesiyle
beslenen yaplar olabilir (gözlem
→
Vogt vd. 1999).
Gözlenen "yldz lekeleri"nin çok parçal m, tek parçal m oldu§u
konusunda yapt§mz benzetimler, belirgin bir ayrm ortaya
koyamam³tr.
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
11 / 11
Varglar
Varglar
Manyetik bölgelerin yüzey ak³lar etkisi altndaki difüzyonu, yldz
lekelerinin gözlenen ömürleri ile uyumlu sonuçlar vermektedir
(Hall & Henry 1994, Donahue vd. 1997, Hussain 2002).
Büyük ölçekli yüzey ak³lar, leke ömründe bir aya varan de§i³iklikler
olu³turmaktadr.
◦
Kutup lekeleri, 60 -70
◦
enlemde pozitif e§iklik açsyla ortaya çkan
birçok ÇMB'nin izleyen kutbunun dönme kutbuna sürüklenmesiyle
beslenen yaplar olabilir (gözlem
→
Vogt vd. 1999).
Gözlenen "yldz lekeleri"nin çok parçal m, tek parçal m oldu§u
konusunda yapt§mz benzetimler, belirgin bir ayrm ortaya
koyamam³tr.
Emre I³k
(MPS, Lindau)
Manyetik ak ta³nm
XV. UAK, stanbul
11 / 11