Denizli`de 0-5 Yaş Arası Gastroenteritli Çocuklarda
Transkript
Denizli`de 0-5 Yaş Arası Gastroenteritli Çocuklarda
Yeni Tıp Tp Dergisi 2010;27: 15-17 Orijinal makale Denizli’de 0-5 Yaú Aras Gastroenteritli Çocuklarda Rotavirüs ve Adenovirüs Tip 40/41 Skl÷ Yasemin IùIK BALCI 1, Yusuf POLAT 2, øbrahim Ethem ÇÖVÜT 1, Ramazan CANURAL 1, øbrahim GÖRÜùEN 3, Fatma SARI 4 1 Denizli Devlet Hastanesi Pediatri Klini÷i, DENøZLø Denizli Devlet Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvar, DENøZLø 3 Denizli Servergazi Devlet Hastanesi Pediatri Klini÷i, DENøZLø Denizli Servergazi Devlet Hastanesi Mikrobiyoloji Laboratuvar, DENøZLø 2 4 ÖZET Bu çalúmann amac, Denizli ilinde 0-5 yaú aras gastroenteritli çocuklarda rotavirüs ve adenovirüs skl÷n belirlemektir. Denizli Devlet Hastanesi ve Servergazi Devlet Hastanesine Mays 2008-Mays 2009 arasnda baúvuran 930 hastann gaita örneklerinde rotavirüs ve adenovirüs tip 40/41 antijeni latex aglütinasyon yöntemi ile araútrld. økiyüzkrkyedi (%26,5) çocukta rotavirüs, 40 (%4,3) çocukta adenovirüs saptand. Rotavirüs en yüksek oranda Ocak-ùubat aylar arasnda, adenovirüs TemmuzA÷ustos aylar arasnda bulundu. Her iki virus, en yüksek oranda 2 yaú altndaki çocuklarda bulundu. Bu sonuçlar, 0-2 yaú aras gastroenteritli çocuklarda rotavirüs ve adenovirüsün önemli etkenler oldu÷unu göstermiútir. Anahtar Kelimeler : Rotavirüs, adenovirüs, gastroenterit ABSTRACT Frequency of rotavirus and adenovirus types 40/41 in children with gastroenteritis between 0-5 years of age in Denizli The aim of the study was to determine the incidence of rotavirus and adenovirus gastroenteritis in Denizli between 0-5 years of age Stool specimens of 930 cases, who were admitted to Denizli State Hospital and Servergazi State Hospital were investigated by latex agglutination test for rotavirus and adenovirus type 40/41 between May 2008-May 2009. We detected rotavirus in 237 children (26,5%) and adenovirus in 40 children (4,3%). The highest rates of rotavirus and adenovirus were detected from January to February, from July to August respectively. The incidence of rotavirus and adenovirus was higher among children between 0-2 years of age. These results confirmed that rotavirus and adenovirus are important causes of with gastroenteritis in children between 0-2 years of age. Key Words : Rotavirus, adenovirus, gastroenteritis GøRøù Akut gastroenteritler, çocuklarda mortalite ve morbiditenin önemli nedenlerindendir. Dünya genelinde 5 yaú alt çocuklarn ylda ortalama 3.2 defa ishal oldu÷u bildirilmiútir1. Çocukluk ça÷ ishallerin büyük ço÷unlu÷unda virüsler etkendir. 0-5 yaú aras çocuklarda gastroenterit nedeni olarak birinci sklkta rotavirüs, ikinci sklkta adenovirüs oldu÷u saptanmútr2. Ülkemizdeki çalúmalarda rotavirüs %20-57, adenovirüs %4,6-23,1 orannda bulunmuútur3. Rotavirüs, Reoviridea ailesinden çift zincirli bir RNA virusü olup en sk A antijenik yaps ile enfeksiyon oluúturmaktadr. Gastroenteriti, özellikle 0-2 yaú arasnda ve kú aylarnda daha skça görülebilmektedir. Ateú, bol sulu, kan ve mukus içermeyen ishal ile baúlamakta ve tekrarlayan kusma ataklar ile a÷r dehidratasyon geliúebilmektedir. Klinik bulgular 2-8 güne dek sürebilir. Sosyoekonomik koúullara ve hijyen önlemlerine ba÷l olmakszn 0-5 yaú aras çocuklarn ço÷unlu÷u rotavirüs ile infekte olmakta, geçirilen ilk do÷al enfeksiyon sonras tekrarlayan enfeksiyon- lara ksmi ba÷úklk sa÷lanmaktadr4,5. Enterik adenovirüs ise, en sk 0-3 yaú grubu çocuklarda akut ve uzamú ishal nedeni olarak rotavirüsden sonra ikinci srada yer almaktadr. Adenovirüs, 51 farkl serotip içerir. Üst solunum yolu infeksiyonu srasnda ve sonrasnda dúkda bulunabilmektedir. Ancak, serotip 40,41 ve nadiren 31 gastroenterite neden olabilmektedir. 8-10 günlük inkübasyon sonrasnda ateú, ishal ve kusma ile baúlar. Ortalama ishal süresi 10-14 gündür. Yln tüm aylarnda ortaya çksa da, yaz aylarnda daha skça görülebilmektedir5,6. Bu çalúmada Denizli ilinde 0-5 yaú aras çocuklarda akut gastroenterit etkeni olarak rotavirüs ve adenovirüs skl÷nn belirlenmesi amaçlanmútr. MATERYAL VE METOT Bu çalúma Denizli’nin ikinci basamak sa÷lk hizmetlerinin tamamn gerçekleútiren Denizli Devlet Hastanesi ve Servergazi Devlet Hastanesinde gerçekleútirilmiútir. Mays 2008-Mays 2009 arasnda 15 Yeni Tp Dergisi 2010;27: 15-17 Y. I. Balcı ve ark. ishal, kusma ve ateú nedeniyle getirilen 0-5 yaú aras 930 hasta çalúmaya alnmútr. Hastalarn hiçbirinde önceden belirlenmiú immün yetmezlik yoktu. Akut gastroenterit, günde 3 veya daha fazla sayda sulu dúklama olarak tanmland. øshal süresi 10 günden fazla olan ve ishalin eúlik etmedi÷i kusma yaknmas olan olgular çalúmaya alnmad7. Taze dúk örneklerinden rotavirüs ve adenovirusü saptamak için lateks aglütinasyon yöntemi (ACON One Step Rotavirüs and Adenovirüs Combo Test Device–feces-USA) kullanld. Dúk örne÷i tampon çözeltiyle süspanse edildikten sonra strip ile temas sa÷lanarak bir dakika sonra de÷erlendirildi. BULGULAR Çalúmaya alnan hastalarn %64’ünde ishal, %53’ünde ateú, %51’inde ishal ve kusma, %48’inde kusma, %9’unda dehidratasyon bulgular vard. Ortalama ishal süresi 2-7 gün idi. 247 (%26,5) hastada rotavirüs, 40 (%4,3) hastada adenovirüs tip 40/41 antijeni görüldü. 8 (%0,86) hastann gaitasnda rotavirüs ve adenovirüs birlikte saptand. Yaú gruplarna göre inceledi÷imizde rotavirüs antijeni ve adenovirüs tip 40/41 antijeni en sk 1-2 yaú arasnda bulunmuútur (ùekil 1). ùekil 1. Yaú gruplarna gastroenteritli çocuklarda rotavirüs ve adenovirüs da÷lm Mevsimlere göre da÷lmda ise rotavirüs ocakùubat aynda, adenovirüs Temmuz-A÷ustos aynda en fazla saptanmútr (ùekil 2). Rotavirüs aúsnn 23 (%2,4) hastaya yaptrld÷ ö÷renildi. Bu hastalarn gaitasnda rotavirüs antijeni bulunmad. Dehidratasyonu olan 83 hastann, 64 (%77)’ü hafif, 19 (%23)’u orta düzeyde dehidratasyon bulgusuna sahip olup, 58 (%70)’inde rotavirüs antijeni, 25 (%30)’inde adenovirüs tip 40/41 antijeni saptanmútr. Bu grupta ortalama hastanede yatú süresi 5-7 gün idi. 16 ùekil 2. Mevsimlere göre gastroenteritli çocuklarda rotavirüs ve adenovirüs da÷lm TARTIùMA Gastroenteritler, geliúmekte olan ülkelerde 0-5 yaú aras çocuklarda mortalite ve morbiditenin nedenleri arasndadr. Etyolojiye yönelik yaplan araútrmalar, tedavi ve prognoz açsndan önem taúmakta, viral etkenlerin saptanmas ile gereksiz antibiyotik kullanm önlenebilmektedir. Viral gastroenteritlerin çocuklarda en sk görülen etkeni rotavirüstür8. Yurtdú çalúmalarnda çocuklarda gastroenterit etkeni olarak rotavirüs skl÷nn %16,5-53 arasnda oldu÷u bildirilmiútir3. Ülkemizdeki çalúmalarda ise %20, %25,7, %32, %56,9 oranlarnda rotavirüs skl÷ saptanmútr9-12. Çalúmamzda rotavirüs insidans %26,5 olup literatür ile uyumlu idi. Denizli ilinde 2000 ylnda yaplan bir çalúmada 1,5-9 yaú aras çocuklarda bu oran %40,5 olarak bildirilmiútir13. Aradaki belirgin düúmenin, halkn temizlik ve sa÷lk alannda bilinçlenmesi ve koruyucu sa÷lk hizmetlerinin ilimizde baúar ile uygulanmas sonucunda gerçekleúti÷ini düúünmekteyiz. Rotavirüs gastroenterit skl÷, yaú ile birlikte giderek azalmaktadr14. Çalúmamzda yaú da÷lmna göre inceledi÷imizde, rotavirüs gastroenteriti olan hastalarmzn ço÷unlu÷unun ilk 2 yaúta oldu÷u ve bu orann yaú ile birlikte giderek azald÷ görülmüútür. Benzer úekilde, Gül ve ark.’lar, Altndiú ve ark.’lar %89, Kurugöl ve ark.’lar %80,1, %71 orannda ilk 2 yaúta rotavirüs antijeni saptamú, yaú ile birlikte skl÷n giderek azald÷n belirtmiúlerdir10,15,16. Mevsimsel farkllk gösteren, rotavirüse ba÷l gastroenteritlerin, %70-95’i kú aylarnda saptanrken, %0-20’si yaz aylarnda görülmektedir. Amerika ve Avrupa’da sklk Aralk-Mart aylar arasndadr17. Çalúmamzda rotavirüs skl÷ Ocak-ùubat aynda %42,8, Mart-Nisan aynda %24,8, Kasm-Aralk aynda %16 oldu÷u, yaz aylarnda ise bu orann düútü÷ü görülmüútür. Ülkemizden yaplan di÷er Yeni Tp DergisiY.2010;27: 15-17 I. Balcı ve ark. çalúmalarda en yüksek sklk Ocak ve ùubat aynda görülmüútür10,11,15. Viral gastroenteritlerin ikinci sklkta görülen nedeni adenovirüslerdir. Çocukluk ça÷ gastroenteritlerinde adenovirüs oran %4,1 olarak belirtilmiútir2. Çalúmamzda %4,3 orannda adenovirüs 40/41 antijen pozitifli÷i görüldü. Gül ve ark.’lar %4,7, Biçer ve ark.’lar %9,3 orannda adenovirüs antijeni saptamúlardr10,18. Çalúmamzdaki adenovirüs orannn Türkiye ortalamasnn altnda olmas ilimizdeki koruyucu sa÷lk hizmetlerinin etkin bir úekilde uygulanmasna ba÷lanmútr. Di÷er yandan adenovirüse ba÷l gastroenteritler, ilk 2 yaúta ve yaz mevsimlerinde daha fazla görülmektedir6,19. Adenovirüs gastroenteriti olan hastalarmzn %77,5 ilk 2 yaúta olup, %50 si ise Mays-A÷ustos aylar arasnda görülmüútür. Biçer ve ark.’lar adenovirüs gastroenterit skl÷n A÷ustos, Temmuz ve Haziran aynda daha fazla oranda bulmuúlardr18. Türkiye’den yaplan baz çalúmalarda ise farkl olarak aralk, Ocak ve ùubat aylarnda daha fazla adenovirüs gastroenteriti saptanmútr10,15. Sonuç olarak, rotavirüs ve adenovirüs çocuklarda viral gastroenterit etyolosinde büyük ço÷unlu÷u oluúturmaktadr. Akut gastroenterit ataklarnda, özellikle ilk 2 yaú içinde viral etkenler mutlaka araútrlmaldr. Böylece gereksiz antibiyotik kullanm önlenecek ve uygun destek tedavileri ile daha etkin sonuçlar alnacaktr. REFERANSLAR 1. Kosek M, Bern C, Guerrant RL The global burden of diarrhoeal disease, as estimated from studies published between 1992 and 2000. Bull World Health Organ 2003;81: 197-04. 2. Ahluwalia GS, Scott-Taylor TH, Klisko B, Hammond GW. Comparison of detection methods for adenovirus from enteric clinical specimens. Diagn Microbiol Infect Dis 1994;18: 161-6. 3. Palanduz A. Gastrointestinal Enfeksiyon Etkenleri ve Neden Olduklar Klinik Tablolar Çocuk Enf Derg 2009;3: 116-8. 4. Ceyhan M. Viral gastroenteritler Katk Pediatri Derg 2002;21: 34-64. 5. Bass DM. Rotavirus and other agents of viral gastroenteritis, Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB(eds): Nelson Textbook of Pediatrics, 17th ed WB Saunders Co., Philedelphia 2004;p: 1081-3 6. Summaries of Infectious Diseases, Adenovirus Infections. In: Pickering LK(Ed). American Academy of Pediatrics Redd Book: 2003 Report of the N, Committee on Infectous Diseases. 26th ed. Elk Grove Village, IL 2003;p: 190-2 7. American Academy of Pediatrics, subcommitte on Acute Gastroenteritis. Practica parameter: The management of acute gastroenteritis in young children. Pediatrics 1996;97: 424-35. 8. Aydo÷du S, Kütükçüler, Ya÷c RV, Ça÷layan S. Rotavirus enfeksiyonu ve klinik özellikleri Ege Pediatri Bülteni 1996;3: 23-6. 9. Özbal Y, Öztürk MA, Kurto÷lu S,Klç H, Do÷angüneú S, Al M. ve ark. Gastroenteritli olgularda soyutlanan enteropatojen mikroorganizmalar Türk Mikrobiyol Cem Derg 1990;20: 57-9. 10. Gül M, Garipardç M, Çragil P, Aral M, Karabiber H, Güler ø. 0-5 yaú aras gastroenteritli çocuklarda rotavirus ve adenovirus tip 40/41 araútrlmas ANKEM Derg 2005;19: 64-7. 11. Biçer S, Bezen D, Sezer S. Yavuzcan D, Tekgündüz SA, Ulucakl Ö ve ark. Acil Çocuk Servisindeki akut gastroenterit olgularnda rotavirus ve adenovirus infeksiyonlar. ANKEM Derg 2006;20: 206-9. 12. Çiçek C, Karataú T, Bilgiç A, Koturo÷lu G, Kurugöl Z. Akut gastroenteritli çocuklarda rotavirus ve adenovirus prevalans. Çocuk Dergisi 2006;6: 269-72. 13. Polat A, Köseli O, ùengül M. Çocukluk ça÷ akut gastroenteritlerinde Rotavirusun rolü. PAÜ.Tp Fakültesi Dergisi 2000;6: 62-5. 14. ùimúek Y, Bostanc ø, Bozday G, Öner N, Ahmed A, Rota S ve ark. 0-5 yaú çocuklarda akut gastroenteritte rotaavirus skl÷ ve serotip özellikleri. Turkiye Klinikleri J Pediatr 2007;16: 165-70. 15. Altndiú M, Beútepe G, Çeri A, Yavru S, Kalayc R. Akut ishal yaknmal çocuklarda rotavirus ve enterik adenovirus skl÷ S.D.Ü. Tp Derg 2008:15; 17-20. 16. Kurugöl Z, Geylani S, Karaca Y, Umay F, Erensoy S, Vardar F ve ark. Rotavirus gastroenteritis among children under five years of age in øzmir, Turkey. The Turk J of Pediatr 2003;45: 290-4. 17. Koopmans M, Brown D. Seasonality and diversy of group A rotavirus in Europe. Acta Pediatr Suppl 1999;88: 38-41. 18. Biçer S, Tunca ùahin G, Koncay B ve ark. Çocuklarda adenovirus gastroenteriti olgularn skl÷ Bakrköy Tp Dergisi 2009;5: 6-10. 19. Aknc N, Erener Ercan T, Yalman N, Eren A, Severga B, Ercan G. Gastroenteritli çocuklarda adenovirus ve rotavirus. Çocuk Enfeksiyon Dergisi 2007;1: 98-01. Yazúma Adresi: Dr. Yasemin IùIK BALCI Denizli Devlet Hastanesi Pediatri Klini÷i, Denizli e-mail: dryibalci@gmail.com Yaznn geldi÷i tarih : 28.01.2010 Yayna kabul tarihi : 24.02.2010 17