Forklift Tanıtım

FORKLIFT
Bu bölümde günümüzde sanayinin birçok alanında kullanılması zorunlu hale gelen
forkliftlerin sınıflandırılması, kullanım esasları ve bakımları incelenecektir.
FORKLİFTLERİN SINIFLANDIRILMASI
Forkliftler kullandıkları enerji yönünden üçe ayrılırlar.
1. Elektrikli Forkliftler
2. Benzinli ve Dizel Forkliftler
3. LPG (tüpgaz) ile çalışan Forkliftler
Benzinli ve Dizel forkliftler hareket iletim sistemlerine göre ikiye ayrılırlar.
- Debriyaj Forkliftler
-
Tork Konverterli Forkliftler
1. Asansör
9. Tahrik tekeri
2. Üst muhafaza
10. Ayak anahtarı
3. Kaldırma silindiri
11. Akü arabası kilit çözme sistemi.
4. Akü deşarj göstergesi
12. Park freni
5. Yardımcı Hidrolikler
13. Kontak anahtar
6. Çok amaçlı kumanda kolu
14.Bilgi ve servis göstergesi
7. Tekerlek (Yük taşıyıcı)
(LISA)
8. Teker kolu
15. Ana anahtar (acil stop)
Şekil 1. Elektrikli Forkliftin Genel Görünüşü
1. Direksiyon
1.6. Hidrolik depo
2.Hidrolik kumanda valft
1-7.—Tahrik tekeri
3. Kaldırma silindir
18. Dişli kutusu
4. Kaldırma zincirleri
19. Korna
5. Asansör ünitesi
20. Çekiş (tahrik)motoru
6. Koruyucu
21. Zemin plakası
7. Kumanda paneli kapağı
22. Koltuk tespiti/motor kapağı
8. Akü bağlayıcı
23. Operatör koltuğu
9. Kumanda paneli
24. Çatal taşıyıcı
10.Direksiyon motor-pompa ünitesi
25. Çatal kilidi
11. Kaldırma motor-pompa ünitesi
26. Yük tekerleri
12. Akü bloğu
27. Uzatma taşıyıcı
13. Tilt silindiri
28. Çatallar
14. Fren pabucu
29. Yana kaydırma
15. Uzatma silindiri
Şekil 2. Elektrikli Forkliftin Detaylı Görünüşü
Şekil 3. Elektrikli Forklifte Kumanda ve Göstergeler
1. Kontak anahtarı
2. Çalışma saati/Deşarj Göstergesi/Fren
Yağı Seviyesi/Fırça Aşıntı Göstergesi
3. El freni levyesi
4. Tahrik tekeri yön göstergesi
5. Kaldırma (Lift) kumanda levyesi
6. Uzatma kumanda levyesi
7. Yatırma (Tilt) kumanda levyesi
8. Hidrolik ataşman levyesi
9. Yana kaydırma levyesi
10. Korna düğmesi
11. Acil stop düğmesi
12. Akü kızak ayırıcı
13. İleri yön pedalı
14. Fren pedalı
15. Geri yön pedalı
16. Opsiyonel anahtarları
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Asansör
Lift Zinciri
Lift Silindiri
Arka Mesnet
Tilt Silindiri
Ayna Çatar
Koruyucu Tavan
9. Dönüş Sinyal Lambası
10. Ön Far
11. Operatör Koltuğu
12. Motor Kaputu
13. Denge Ağırlığı
14. Arka Teker
15.Ön Teker
Şekil 4. Dizel Bir Forkliftin Genel Görünüşü
FORKLİFTLERİN İLK HAREKETE GEÇİRİLMESİ
Forkliftlerin harekete geçirilmesi kullandıkları enerjiye veya yakıtlara göre farklılık
gösterir. Kullandıkları yakıt türleri dikkate alınarak forkliftlerin harekete geçirilmeleri
aşağıdaki şekillerde yapılırlar.
ELEKTRİKLİ FORKLİFTLERDE İLK HAREKET YÖNERGESİ (TALİMATI)
1. Çatalların yerde olmasına dikkat ettikten sonra, akümülatör fişinin- yuvasında
olup olmadığını kontrol ediniz.
2. Operatör koltuğuna oturunuz. Bu durumda koltuğun altında eğer varsa hareket
ettirme switch'ini (anahtar) çalışır duruma getiriniz.
3. Kontak anahtarını açınız ve marşa basınız.
4. Yön vites kolunu gideceğiniz yöne doğru ileri ya da geri konuma getiriniz.
5. El frenini boşaltınız.
6. Çatalları yerden kaldırınız.
7. Hız pedalına basınız.
Elektrikli Forkliftte Akü Deşarj Göstergesi, Akü Deşarj Monitörü ve Çalışma Saati:
Akünün şarj durumu 10 çubukla gösterilmiş olup, akü deşarj olurken
bu çubuklar yukarıdan aşağıya doğru söner. (Standart akü dışında bakın
gerektirmeyen akü kullanıldığında gösterge ayarlanmalıdır, "T" sembolü
çalışma saati göstergesinin yanında görünecektir) Geri kalan akü kapasitesi %
30'a (bakımını gerektirmeyen akülerde % 50) indiğinde "!"(İKAZ sembolü
yanacaktır. Akü yavaş, yavaş şarja verilme ihtiyacı duymaktadır Geri kalan
akü kapasitesi % 20'ye (bakım gerektirmeyen akülerde kapasitesi %40)
indiğinde "!"(İKAZ) sembolü sönecek ve "STOP"sembolü yanacaktır (yanıpsönecek). Yaklaşık 5 dakika sonra "STOP" sembolü daimi olarak yanacaktır.
Şimdi akü şarjı gereklidir.
"STOP" sembolü daimi olarak görülmeye başladığı anda, forkliftin
kaldırma fonksiyonu otomatikman durur. Akü en azından % 7C doldurulursa
ancak tekrar kaldırma yapabilir. Çalışma saati, yürüyüş ve kaldırma
hareketlerinin toplam çalışma süresini gösterir.
Elektrikli Bir Forkliftte Bilgi ve Servis Göstergesi (LISA):
Çalışma değerleri, servis ve arıza değerleri bu göstergeden görülür. Alt tarafta 6 adet
(34-39) kırmızı ikaz ışığı vardır. 4 adet (40-43) anahtar forklift parametrelerinin seçimi,
okunması ve değiştirilmesi içindir.
Şekil : 5.
1. Bu ikaz ışıkları daima motorlarla ilgili ikaz ışıklan (35 veya 36) ile ilintilidir.
2. Karbon fırçalar derhal değiştirilmelidir, 120 çalışma saatini aşmamalıdır.
3. Flaş Modu: Direksiyon Kumanda sistemi veya fren sisteminde arıza.
4. Akustik bir sinyal alınır.
ELEKTRİKLİ FORKLİFTTE GÖSTERGELER
Aşağıda belirtilenler tek bir göstergede toplanmıştır:
- Akü deşarj göstergesi, çalışma saati, motor fırça aşıntı limiti göstergesi, çekiş motoru aşırı
ısınma göstergesi ve fren yağı seviye göstergesi,
- Tahrik tekeri pozisyon göstergesi isteğe bağlı olarak (Opsiyonel) göğüste yer alabilir.
Akü Deşarj Göstergesi (1,2,3):
Akünün şarj durumu çubuk LED'lerden takip edilir. Beş adet yeşil LED (3) tam şarj h,
üç adet sarı LED (2) yarı şarj 1ı ve iki kırmızı LED (1) deşarja yakın veya deşarj olmuş aküyü
gösterir. Akü deşarj %70 'e düşünce ilk kırmlzTLED "yanarak ikaz verir. % 80 deşarja
ulaştığında, iki kırmızı LED (1) fasılası olarak yanar ve hidrolik performans düşer. Akümaksimumda şarj durumundadır. Akü mutlaka şarj edilmelidir.
Çalışına Saati
Forkliftin çalışma süresini saat olarak gösterir. Göstergenin en altında yer alır,(4)
numara 1/10 Saati gösterir, (5) numara saatleri gösterir.
Fırça Aşıntı Göstergeleri
Çekiş motor fırçalarının değişmesi gerektiğinde kırmızı fırça aşıntı LED 'i (6) yanar.
Hidrolik Lift (kaldırma) motoru fırçalarının değişmesi gerektiğinde kırmızı fırça aşıntı
LED' i (7) yanar.
Direksiyon motoru fırçasının değişmesi gerektiğinde kırmızı fırça aşıntı LED' i (8)
yanar.
Forklift çalışması sırasında herhangi bir fırça aşıntı LED 'i yanarsa vardiya sonunda
ilgili amire durumu bildirin.
Fren Yağı Seviye Göstergesi
Kırmızı LED (9) yandığında fren yağı seviyesi düşüktür demektir. Derhal fren
yağ rezervuarını doldurun ve sızıntıları araştırın.
Aşırı Isınma Göstergeleri:
Çekici (tahrik) lift (kaldırma) pompa motorlarına sıcaklık sensörleri takılmıştır.
Çekiş (Tahrik):Uzun süre aşırı yüklü çalışmalarda motor aşırı ısınabilir. İki kademeli
ısı duyarga devresi bunu hisseder ve ilk kademede motorun gücünü azaltır. Motor daha düşük
çekişlerde (motor soğuyana kadar) çalışır, soğuyunca motor tam gücünde çalışır.
Eğer, bu düşük çekişte motor sıcaklığı yükselmeye devam ederse, duyarga devresinin
ikinci kademesi çekiş motor devresini izole ederek motoru durdurur. Her iki kademe LED (1)
de kırmızı şekilde yanar. Çevre sıcaklığına bağlı olarak motor soğuduğunda forklift devresi
yenide: enerjilenir.
Hidrolik Lift (Kaldırma): Bu motor tek kademeli ısı duyarga devresine sahiptir. Eğer
uzun süreli ağır çalışmalarda motor aşırı ısınmışsa, ısı duyarga devresi motorun normal
çalışma devrinin yarısı devirde çalışmasına neden olur. Bu göstergede görülmez. Motor
soğuduğunda (çevre sıcaklığına bağlı olarak), lift pompası devresi tam güce yeniden döner.
Çekiş ve hidrolik sıcaklık devreleri birbirlerinden bağımsız çalışırlar.
İkaz: Aşırı ısınma halinde yanan bu göstergeler devreye girdiğinde ilgili amire bilgi
verin.
Tahrik Tekeri Pozisyon Göstergesi (Opsiyonel):
-
Akü bağlandıktan ve kontak anahtarı çevrildiğinde tahrik tekeri istikameti kırmızı
oklarla (1) görülür.
Şekil 6. Elektrikli Forkliftte Hidrolik Direksiyon
BENZİNLİ ve DİZEL FORKLİFTLERİN DEBRİYAJLI (MEKANİK ŞANZUMANLI)
TİPLERİNDE İLK HAREKET YÖNERGESİ (TALİMATl)
1. Çatalların yerde olmasına dikkat ediniz, motoru çalıştırınız.
2. El freni çekili ve gaz pedalı serbest durumdayken debriyaj pedalına basınız ve yön
vites folunu gideceğiniz yöne göre ileri ya da geri konuma getiriniz.
3. Çatalları yerden kaldırınız.
4. Benzinli ise kontak anahtarını açınız, marşa,basınız. Dizel ise kontak anahtarım
açtıktan sonra kızdırma bujisi ile motoru ısıtıp, marşa basınız.
5. El frenini boşaltınız, debriyaj pedalını yavaşça bırakırken gaz pedalına basınız.
BENZİNLİ ve DİZEL FORKLİFTLERİN TORK KONVERTÖRLÜ (HİDROLİK
ŞANZUMANLI) TİPLERİNDE İLK HAREKET YÖNERGESİ (TALİMATl)
1. Çatalların yerde olmasına dikkat ediniz.
2. El freni çekili ve gaz pedalı serbest durumdayken yön vites kolunu gideceğiniz yöne
göre ileri ya da geri konuma getiriniz.
3. Çatalları yerden kaldırınız.
4. Benzinli ise kontak anahtarını açınız, marşa basınız. Dizel ise kontak anahtarını
açtıktan sonra kızdırma bujisi ile motoru ısıtıp, marşa basınız.
5. El frenini boşaltınız ve gaz pedalına yavaşça basınız.
LPG İLE ÇALIŞAN FORKLİFTLERDE İLK HAREKET
1. Çatalların yerde olmasına dikkat ediniz, el freninin çekili olduğuna dikkat ederek
vitesi boşa alınız.
2. Kullanılacak tüpün vanasını açınız. (Forkliftinizin üzerinde iki adet LPG
tüpü bulunmaktadır).
3. Gaz dağıtım kolunu açmış olduğunuz tüpün yönüne çeviriniz.
4. Kontak anahtarı ile kontağı açıp uyarı lambası yandıktan sonra marşa basarak
motoru çalıştırınız.
Şekil 7. Sıcaklık Göstergesi
5. Şekil 4.7.'de görüldüğü gibi sıcaklık gösterge ibresi 90 'lik konuma gelinceye kadar
makinanın motorunun ısınmasını sağlayınız.
6. Çatalları yerden kaldırınız.
LPG İLE ÇALIŞAN FORKLİFTLER
Dikkat
LPG ile çalışan forkliftler yeterli havalandırmanın bulunduğu ortamlarda kullanılmalı
ve bakım-onarımları yapılmalıdır.
LPG büyük ölçüde bütan ve propan gazı içerir. Her ülkeden ülkeye bu iki gazın oranı
değişmekle birlikte propan ve bütan hava veya oksijenle karışması halinde kolayca
parlayabilir. Bu nedenle LPG tankını doldururken, LPG tankını (tüpünü) değiştirirken veya
gaz sistemiyle ilgili çalışma yaparken kesinlikle sigara içmeyin ve çıplak ateşle yaklaşmayın.
LPG diğer petrol ürünlerinden farklılık gösterir, derhal gaz şekline dönüşür, çevresindeki ısıyı
çeker ve küçük hacimleri derhal gaz ile doldurur. Bu nedenle çok dikkatli olunmalıdır.
LPG çıplak deride donma yapar. Gaz ile dolu bir odada patlama riski fazladır. Bu
nedenlerle gaz tüplerini kapalı odalarda veya garajlarda değiştirmeyin. Gaz havadan ağır
olduğundan çevrede çukur veya drenaj olmadığından emin olun. Tüpleri değiştirirken
eldivenleri giyin ve talimatlara uyun.
LPG Tüpünün Değiştirilmesi:
1.
Değiştirilecek LPG tüpünün vanasını kapatın. Bunun için
saat dönüş yönüne doğru çevirip, sıkın. Motoru çalıştırın. Motor
sistemde kalan LPG bitince stop edecektir. Böylece sistemde LPG
kalmamış olur ve tüpten hortumu sökerken LPG 'nin hortumdan
sızması önlenmiş olur.
2. Kontak anahtarını kapatın.
3. Hortumu tüpten ayırın. Tüpün bağlantı yerini kapatın.
4. Mafsal kilidi açarak tüpü dışarı doğru kaydırın.
5.
LPG tüpünü tutan çemberi gevşetin ve boş LPG tüpünü
dışarı alın.
6.
Boş LPG tüpünü dolusu ile değiştirin. Hortum ile tüpün
bağlantılarının aynı olduğunu kontrol edin. Tüpün doğru pozisyonda
yerleştirildiğinden emin olun. Hortum bağlantısı aşağıya doğru bakmalıdır.
7. LPG tüpünün çemberini tespitleyin ve hortumu bağlayın.
8. Tüpü yerine kaydırarak yerleştirin.
9.
Tüpün vanasını saat dönüş aksi istikametinde yavaş yavaş çevirerek açın. LPG
sisteminin sızdırmazlığını kontrol edin.
LPG-Sisteminin Bakımı:
LPG üniteleri eğitilmiş personel tarafından tamir edilmeli ve bakımları yapılmalıdır.
Bu nedenle, emniyet açısından bu sistem için personel eğitilmelidir. LPG sistemi düzenli
olarak (haftada bir) kontrol edilerek kullanma emniyeti sağlanmalıdır.
Sistemin sızdırmazlığına özellikle dikkat etmek gereklidir. Hortumları, bağlantıları ve
grupları sabunlu su, nektal solüsyonu, uygun sızıntı gösterme spreyi veya sızıntıyı ölçer ile
kontrol edin. Çıplak ateş, sigara veya sıcak cisimlerin kullanımı kesinlikle yasaklanmalıdır.
LPG Sisteminin Yasal veya Olağanüstü Kontrolü:
Bu konuda ülke mevzuatına uyulmalıdır.
LPG sisteminin tamamı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği
Tüzüğüne göre düzenli olarak kontrol edilmelidir. Kontrol, bu
konuda uzmanlaşmış kişilerce yapılmalıdır. Bu uzman bağımsız
kurumda çalışan biri olmalı ve bir rapor düzenlenmelidir.
LPG Ünitesi
1. Basınç regülasyonu
2. Basınç regülatörü ısı dönüştürücü
3. LPG filtresi-vana valf
4. Ayar vidası
5. Mikser (karbüratör)
6. Isıtma suyu
7. Isıtma suyu
Not:LPG ünitesindeki kauçuk kompanentler zamanla bozulur.
Bu nedenle, hortumlar, diyaframlar, keçeler ve valflar (mixer'deki) 2 yıl
geçmeden değiştirilmelidir. Bu işlem eğitilmiş elemanlarla yapılmalıdır.
LPG Filtrenin Bakımı;
Valfdeki filtre elemanı her 1000 çalışma saatinde veya yılda bir değiştirilmelidir.
Valfın montajından sonra. valfin sıkı bir edildiğinden emin olun.
FORKLİFTLERİN DURDURULMASI
ELEKTRİKLİ FORKLİFTLERDE DURDURMA YÖNERGESİ (TALİMATI)
1. Fren pedalına basarak makinamzı durdurunuz.
2. Çatalları yere indiriniz.
3. El frenim çekip vitesi boşa alınız.
BENZİNLİ ve DİZEL FORKLİFTLERİNDEBRİYAJL1 TİPLERİNDE DURDURMA
YÖNERGESİ (TALİMATI)
1. Fren pedalına basarak makinanızın hızım azalttıktan sonra durma anına
yaklaştığınızda debriyaj pedalına basınız.
2. Çatalları yere indiriniz.
3. El frenini çekip vites ve yön kolunu boşa alınız.
FORKLİFT YÜKLEME SINIRLARI
Yükleme sınırını belirleyebilmek için aşağıda verilen grafiği kullanabilirsiniz. Bu
grafik yükün ağırlık merkezinin çatallar üzerindeki pozisyonunu temsil etmektedir. Çatal yani
tabla boyutlarının yükleme sınırlan bu grafikten hesaplanabilir. Yaklaşık olarak, bir yükte
ağırlık merkezinin, yükün ortasında olduğu kabul edilir.
Bu grafik nominal ağırlık merkezleri 500 mm., max. 3000 kg. yük alabilen forkliftlere
aittir. Grafik yalnız standart dublex asansör donatılmış forkliftlere uygulanabilir. Eğer forklift
üçlü kaldırma asansörü ya da serbest kaldırma asansörü ile donatılmışsa forkliftin şasesi alet
panosu ya da asansörü üzerinde bulunan etiketteki azami emniyetli yük sınırları hakkındaki
bilgilere dikkat edilmelidir. Forklift özel yük kaldırma düzeneği ile donatılmışsa yine aynı
şekilde hareket edilmelidir.
KALDIRMA KAPASİTESİ
Şekil 8. Kapasite Tablosu
FORKLİFTTE DENGE VE KAPASİTE
Forkliftte denge, kaldıraç prensibine göre sağlanır.
Bu tahterevallide dengenin sağlanabilmesi için A ağırlığının C noktasına olan uzaklığı
ile çarpımı, B ağırlığının C noktasına olan uzaklığı ile çarpımına eşit olması gerekir.
AxAC = BxBC
(Her iki tarat" için alınan birimlerin aynı olması gerekir.)
A: Forkliftin kendi ağırlığı B: Forkliftte taşman yük C: Destek noktası
Sonuç olarak: Forkliftin kaldırma kapasitesi, yükün ağırlık merkezinin çatallara olan
mesafesine bağıntılıdır. Kaldırılacak yükün ağırlık merkezinin çatallara olan uzaklığı ne kadar
fazla olursa kaldırılacak yükün ağırlığı o kadar azalır.
DENGE VE AĞIRLIK MERKEZİ
Forklift malzemelerin kaldırılması ve taşınması için dizayn edilmiştir. Bir forkliftin
çalışması bir eksen (dayanak)'m her iki tarafındaki dengelenmiş ağırlık prensibine dayanır.
Bir forkliftte bu prensibin çalışabilmesi için, çatallardaki yükün, forkliftin ağırlığı ile
dengelenmesi gerekir. Forklift ve yükün her ikisinin ağırlık merkezinin yen keza bir
faktördür.
Herhangi bir cismin Ağırlık Merkezi bir nokta olup, cisim tüm yönlerden dengededir.
Her cisim bir Ağırlık Merkezi'ne sahiptir. Forklift bir ağırlığı kaldırdığı zaman, forklift
ve yük yeni bir kombine (birleşik) Ağırlık Merkezine sahip olur.
Forkliftin dengesi, kendisinin Ağırlık Merkezinin yeri ile veya eğer Forklift yüklü ise,
kombine Ağırlık Merkezi ile belirlenir.
Forklift hareketli parçalan sahip olduğundan, Ağırlık Merkezi de hareket eder.
Asansörü (Kızak) ileri veya geri tilt edince Ağırlık Merkezi de ileri veya geri hareket eder.
Asansörü yukarı veya aşağı lift edince Ağırlık Merkezi de yukarı veya aşağı hareket eder.
Yüklü bir forkliftte bu nedenle Ağırlık Merkezi ve buna bağlı olarak Denge birçok faktörden
etkilenir;
- Yükün şekline, ebatlarına, ağırlığına ve pozisyonuna,
- Yükün kaldırılacağı yüksekliğe,
- İleri veya geri tilt (yatırma) miktarına,
- Lastik basıncına (şişirilen tip lastik ise),
- Frenleme, gaz verme veya dönüşlerdeki dinamik kuvvetlere,
- Forkliftin kullanıldığı yüzeyin durumu ve eğimine.
Bu faktörler, forklift yüksüz iken de göz önüne alınmalıdır. Çünkü yüksüz bir forklift,
yüklü ve yükünü aşağıya taşıyan bir forklifte nazaran yan tarafa daha kolay devrilir.
Forkliftin dengede olabilmesi için (ileri veya yana devrilmemesi için), Ağırlık Merkezi
forkliftin denge tabanı içerisinde kalmalıdır. (Ön tekerleklerden arka aks eksenine çizilen bir
üçgen içinde kalmalıdır). Eğer Ağırlık Merkezi ön aksın ilerisine hareket ederse, forklift öne
devrilir. Eğer Ağırlık Merkezi üçgeninin herhangi bir tarafına kayarsa, forklift yan tarafa
devrilir.
Eğer yük düzgün (homojen) değilse, ağır kısmı aynaya yakın yerleştirilmeli ve çatallar
üzerinde merkezlenmelidir.
FORKLİFTTE KAPASİTE DİYAGRAMI
Bir yükü kaldırmadan önce, kapasite diyagramını (1) kontrol edin.
İKAZ
Eğer ataşman takılı ise, bu ekipman için konulan
kapasite plakasını (2) kontrol edin. Maksimum kapasite,
kaldırma yüksekliğine ve yük merkezi mesafesine göre
belirlenir.
ÖRNEK:
Yük Merkezi mesafesi 600 mm Kaldırma Yüksekliği 6000 mm
Yük merkezi mesafesi için yatay çizgiden 600 mm'yi bul, buradan dikme çıkıp
kaldırma yüksekliği olan 6000 mm eğrisini kestir.
Kesişme noktasından yatay olarak sola doğru giderek maksimum müsaade edilebilir
yük miktarını bul.
Burada maksimum ağırlık 1100 kg olarak bulunur.
1- (Kg) cinsinden maksimum müsaade edilen yük.
2- (mm) cinsinden kaldırma yüksekliği.
3- Maksimum kapasite ile Forklift modeli.
4- (mm) cinsinden yük merkezinin çatal yüzeyinden mesafesi.
YÜKLEYİCİ
Satıhların kazılması, toprak, taş, kum, çakıl gibi malzemelerin yığılması, kazılması ve
yüklenmesinde kullanılan İş Makinalarıdır. Yükleyiciler lastik tekerlekli ya da paletli tip
olup, önlerine ya da arkalarına eklenen özel eklentilerin (ataşman) çeşitlerine göre de kendi
aralarında sınıflandırılırlar.
Yükleyicilerin önden kazıp önden yükleyen, önden kazıp yandan ya da arkadan
yükleyen tipleri bulunmaktadır. Aslı traktör olan bu makinaları yükleyici yapan özelliği
eklentileridir. En çok kullanılan eklentiler: Standart kepçe, çok maksatlı kepçe, vinç
kancasıdır. Eklenti bağlantı kollarının ve hidrolik kumanda pistonlarının yerleri değiştirilerek
Çekme Kepçe, kıskaç ataşmanı da eklenerek daha değişik işlerde kullanılabilir. Kazıcı
yükleyicilerde genel olarak dizel motoru ve dört ileri dört geri sürat sağlayan güç aktarma tipi
vites düzenleri mevcuttur. Küçük kapasiteli ve eski model yükleyicilerin ön dingilleri sabit
olup arka dingilleri hareketlidir. Yeni model yükleyiciler belden kırmalıdır. Bu tür
yükleyicilere MAFSALLI YÜKLEYİCİ de denir. Bazı yükleyicilerin hem ön, hem de arka
tekerleri direksiyondan tahrikli olabilir. Ön eklentilerin çalışmasını sağlayan ve dönüşlere
yardımcı olan bir hidrolik donanıma sahiptirler.
Şekil 1. Yükleyici Ataşmanları
Şekil 2. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Genel Görünüşü
Şekil 3. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Kumanda ve Göstergelerinin Genel Görünüşü
Şekil 4. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Kumanda ve Göstergelerinin Genel Görünüşü
Şekil 5. Bum'u Çevrilebilen (sağa ve sola) Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Genel
Görünüşü
Normal direksiyon kumandası.
4X4 Arka ve ön tekerlerle dönüş kumandası.
Şekil 6. Dört Tekere de Kumanda Edilebilen Direksiyona Sahip Bir Yükleyicinin Üstten
Görünüşü
YÜKLEYİCİLERİN KULLANILDIĞI YERLER
Yükleyiciler toprak seviyesinde ve üstünde kazı işlemi yapabilirler. Yükleyiciler genel
olarak:
- Çok sert olmayan zeminlerin kazılmasında,
- Malzeme yığma işlerinde,
- Taşıyıcı araçlara malzeme yükleme işlerinde,
- Hendek doldurulması ya da temel açma, çukur açma işlerinde,
- Taş ve maden ocakları, inşaatlarda malzeme kaldırıp taşıma işlerinde,
- Küçük römork ve hafif yüklerin çekilmesinde, zemin yüzeylerinin temizlenme
ve sıyrılmasında,
- Vinç kancası ile yük kaldırma, indirme işlerinde,
- Ataşman takılarak kar temizleme gibi işlerde kullanılırlar.
YÜKLEYİCİLERİN SINIFLANDIRILMASI
Yükleyiciler, yürüyüş sistemlerine göre;
l . Lastik Tekerlekli Yükleyiciler,
2. Paletli Yükleyiciler, olarak sınıflandırılabilirler.
YÜKLEYİCİLERİN ÖZELLİKLERİ ve YETENEKLERİ
Kazma, yükleme ve benzeri işlemleri gerçekleştiren çok amaçlı kullanım özelliklerine
sahip yetenekli makinalardır. Kendi güç ve imkanlarıyla bir yerden diğer bir yere gidebilirler.
- Bir iş yerinden diğerine başka bir araç gerekmeksizin kendi imkanlarıyla gidebilirler
- Lastikleri alçak taşıma basınçlı olması nedeniyle çok değişik görevler yapabilirler.
- Hızları ve güçleri bakımından paletli yükleyicilere göre daha üstün hareket
yeteneğine sahiptirler.
- Kaplamalı yolları bozmazlar.
- Yaklaşık %15 yan, %30 dik meyilli arazilerde çalışabilirler.
- Tüm tekerlekleri çekici olduğundan batma tehlikeleri yoktur.
PALETLİ YÜKLEYİCİLER
- Bir iş yerinden diğerine gitmeleri başka bir araç olmadan mümkün değildir.
- Hızları düşük olup, manevra yetenekleri lastiklilere göre daha fazladır.
- Küçük çaplı kazı işlerinde dozerlerin görevlerini yapabilirler.
- Paletlerin zemine temas alanı lastik tekerleklerden daha fazla olduğundan, sulak ve
bataklık alanlarda çalışmaları kolaydır.
- Yaklaşık %35 yan, %60 dik meyilli arazilerde çalışabilirler.
YÜKLEYİCİLERİN ANA ÜNİTELERİ
Yükleyiciler marka ve güçleri itibariyle bir takım farklılıklar göstermelerine rağmen
genel olarak aşağıdaki ana ünitelerden oluşurlar.
1. Motor (Güç Kaynağı)
2. Taşıyıcı Grup (Palet ya da Lastik Tekerlekler)
3. Komuta ve Kontrol Düzenleri
4. Kepçe ve Kaldırma Düzenleri
Şekil 7. Lastik Tekerlekli Yükleyicinin Güç Aktarma Organları
1.
Dizel Motor
7.
Planet Dişli
2.
Tork Konvertör
8.
Arka Mafsal
3.
Ön Şaft ve Mafsal
9.
Şanzuman
4
Ayna Mahruti transfer
10. Transfer Dişli Kutusu
5.
Güneş Dışlı
11. Cer
6.
Çevre Dişli
YÜKLEYİCİLERDE OPERATÖR BAKIMI
Yükleyicilerde günlük koruyucu bakımlar üç aşamada yapılır.
1. Çalışma öncesi bakım
2. Çalışma sırasındaki bakım
3. Çalışma sonrası bakım
ÇALIŞMA ÖNCESİ BAKIM
Bu bakımın amacı, yükleyicinin son defa çalıştırılmasından bu yana yükleyicide
oluşan değişikliklerin belirlenmesi ve makinayı çalıştırmaya hazırlamaktır. Yükleyici
çalıştırılmadan önce olabilecek hasar, genel sızıntılar, yakıt, yağ, su ve akümülatör kontrol
edilmeli, varsa eksiklikler tamamlanmalıdır.
Yükleyicilerde yapılacak tüm kontroller kepçe yere indirilmiş durumdayken ve motor
stop halindeyken gerçekleştirilmelidir.
1. Operatör, makinasmın genel kontrolünü çevresinde dolaşarak yapmalıdır. Hem
operatörün güvenliğini sağlamak hem de makinanın hizmet ömrünü uzatmak için
makinaya binmeden ya da motoru çalıştırmadan önce genel bir kontrolü kesinlikle
yapmalıdır. Gevşek ve eksik cıvata, pislik, yağ, su ve mazot kaçağı olup olmadığını,
lastiklerin durumunu, kepçe ve pimleri kontrol etmelidir.
2. Radyatör su seviyesini kontrol etmeli, eksikse tamamlamalıdır.
3. Motor yağ seviyesini kontrol etmeli, seviye düşükse aynı marka yağ ile
tamamlamalıdır.
4. "V" kayışının gerginlik kontrolünü yapmalı, yukarıdan aşağıya basıldığında 1-1.5 cm.
esneyecek kadar gergin olmasını sağlamalıdır.
5. Vites kutusunun yağ seviyesini kontrol etmeli, eksikse uygun yağla tamamlamalıdır.
6. Yakıt deposundaki yakıt seviyesini kontrol etmeli, varsa su ayırıcının suyunu
boşaltmalıdır.
7. Hidrolik deposu sıvı seviyesini kontrol etmelidir.
8. Akümülatörün günlük bakımı yapılmalıdır. (Kutup başları oksitli olmamalıdır. Oksit
varsa sıcak suyla temizlenmeli, sıvı seviyesi kontrol edilmeli, eksikse saf suyla
plakaların 1-1.5 cm. üzerinde olacak şekilde tamamlanmalı, akümülatörün göz
kapaklarındaki deliklerin açık olması sağlanmalıdır. Aksi halde buharlaşmadan dolayı
basınç artışı olacak ve akümülatör patlayacaktır.) Kutupbaşları bir iletkenle
birleştirilmemeli, sıvı seviyesi kibrit, çakmak kullanılarak yapılmamalıdır.
ÇALIŞMA SIRASINDAKİ BAKIM
Bu bakım yükleyicilerle çalışılırken yapılan bakımdır. Göstergeler, frenler, kavramalar
v< motorun çalışması sırasında gelebilecek anormal sesler operatör tarafından çalışma
sırasınd; kontrol edilmelidir.
ÇALIŞMA SONRASI BAKIM
Bu bakım yükleyici ile görevini bitiren operatörün yapması gereken bakımdır.
Makinanın yakıt ikmali yapıldıktan sonra düz bir yere çekilerek, el freni çekilir, kepçe yere
indirilir v< genel bir kontrol yapılır. Yükleyici komple temizliğe tabi tutulduktan sonra farlar
reflektörler, lastikler (paletler), kepçe dişleri, frenler, yağ, su seviyeleri, akümülatör
bağlantıları ve elektrolit seviyeleri vantilatör kayışının genel durumu ve gerginliği kontrol
edilir. Kontrolde saptanacak gevşek civata ve somunlar sıkılmalı, yağlanacak kısımla operatör
tarafından yağlanmalıdır.
Makinanın genel kontrolünde;
1. Kepçenin hasar durumu ve anormal aşınma olup olmadığı kontrol edilmeli,
2. Kepçenin kollan gözden geçirilmeli,
3. Diferansiyel (ön, arka) kapaklan kontrol edilmeli,
4. Cerlerdeki yağ kaçakları kontrol edilmeli,
5. Lastiklerdeki hava miktarı, lastiklerin balon yapma durumu gözden geçirilmeli,
6. Lastiğe hava basarken belirli bir mesafe korunmaya çalışmalı ve hava basma
sırasında daima kenarda durulmalı,
7.
Farlar ve lambalar gözden geçirilip, kırık olan camlar ve yanmayan lambalar
belirlenerek onarma ve yenileme işlemi yapılmalı,
8.
Çamurluk ve bağlantılar gözden geçirilmeli,
9.
Basamak ve tutamaklar kontrol edilmeli,
10. Şanzıman yağ kaçakları kontrol edilmeli,
11. Operatör kompartımanının temizliği kontrol edilmeli,
12. Motordaki kaçak ve sızıntılar kontrol edilmeli,
13. Soğutucu sistemindeki kaçaklar gözden geçirilmeli,
14. Toz filtresi temizlenmeli,
15. Radyatör peteklerinde
tıkanma
varsa
basınçlı
suyla ya
da
mümkünse
hava ile temizlenmeli,
16. Yükleyici ataşmanları (kepçe, bıçak vb.) bakım için kaldırılmaları gerekiyorsa
emniyetli bir şekilde sabitlenmeli veya kaldırma kolu emniyet demiri kullanılmalıdır.
Şekil 8. Yükleyici Ataşmanları