Türkiye`nin ve Dünyada Havacılıkta Öncü Ülkelerin
Transkript
Türkiye`nin ve Dünyada Havacılıkta Öncü Ülkelerin
Türkiye’nin ve Dünyada Havacılıkta Öncü Ülkelerin Askeri Pilotaj Eğitimleri Flight Training System of Turkish Air Force and the Other Systems of Major Countries Mehmet Börekçi1 Abstract: In this study, Flight training system of Turkish Air Force and the other systems of major countries in Military aviation field are examined comparatively. Today, Because of the high cost of the military flight training, cost efficiency in flight traning is very important for the countries. The real problem is the hardness of having the both cost-efficiency and maintaining the high quality standards for flight training. At the same time, extending of the service length for the experienced pilots is also important. With the longterm modernizing programs and cotemporary simulators, Turkish Air Force, has made significant progress in cost efficiency and high quality training standards. The issue of the service length of the experienced pilots is still problem. The main way to overcome this problem is to decrease the completion age for pilot training. After examining the pilot training systems of different countries, solutions to these problems are proposed. KeyWords: Military Filight Training, Jet Pilot Training. Özet: Bu çalışmada öncelikli olarak Türk Hava Kuvvetleri’nin uçuş eğitim sistemi ve daha sonrada dünyada havacılık konusunda kendini ispatlamış başlıca ülkelerin uçuş eğitim sistemleri ele alınmıştır. Bu çalışmada amaç havacılıkta öncü ülkelerin uçuş eğitimlerini nasıl yaptıklarını ortaya koyarak Türk Hava Kuvvetleri’nin uçuş eğitim sistemi ile bir mukayesesini yapmaktır. Çalışma yapılırken literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Bunun yanında Hava Kuvvetleri Komutanlığında uçuş öğretmeni olarak görev yapan personelin deneyimlerinden yararlanılmıştır. Yurt dışında (ABD) uçuş eğitimini tamamlayan personel ile mülakat yapılarak birinci ağızdan bilgiler elde edilmiştir. Ayrıca yapılan inceleme gezilerinin sonuç raporlarından faydalanılmıştır. Günümüzde en maliyetli eğitimlerden birinin uçuş eğitimi olduğu herkesin malumudur. Bu durum maliyet etkin eğitim yapmanın gerekliliğini de ortaya koymaktadır. Yapılan uçuş eğitiminin hem çağdaş ve dünya standartların da, hem de düşük maliyetli olması önem arz etmektedir. Aynı zamanda yetiştirilen pilotların sisteme daha uzun süre hizmet etmelerini sağlamakta ayrı bir öneme haizdir. Türk Hava Kuvvetleri yapılan modernizasyonlar ve kurulan modern simülatörler sayesinde maliyet etkinlik ve Dünya standartlarını yakalama konusunda ciddi bir mesafe kat etmiştir. Fakat hâlihazırdaki sistemde pilotların hizmet sürelerinin arttırılması konusunda yeterli başarının sağlanamadığı değerlendirilebilir. Bunu sağlamanın yollarından biri pilotaj eğitimini tamamlama yaşının mümkün olduğu kadar erkene alınması olabilir. Bunun örnekleri diğer ülkelerin uçuş eğitim sistemlerini incelerken ortaya konacaktır. Ülkemiz için ise uygun olan sistemin uçuş eğitiminin bir kısmının Hava Harp Okulunda verilerek bu sürenin kısaltılması, aynı zamanda da mühendislik eğitimlerine devam edilmesi olduğu görüşü ağır basmaktadır. 1 Hava Harp Akademisi, mbörekci46@hotmail.com 465 Anahtar Kelime:Askeri Uçuş Eğitimi, Jet Pilotu Eğitimi. Giriş: Hava gücü, binlerce yıllık mazisi olan, kara ve deniz gücüne göre çok yeni olmakla birlikte, bu iki gücün gelişim safhasını yalnızca yüz yıllık bir süreçte tamamlamıştır. Günümüzde hava gücünün geldiği noktada en önemli ihtiyaçlardan biri eğitim olmuştur. Günümüz hava gücünün en önemli platformları şüphesiz insanlı ve insansız uçak sistemleridir. Bu sistemlerin etkin bir şekilde kullanılabilmesi içinde en büyük gereksinim yetiştirilmiş insan gücüdür. İnsan gücünün yetiştirilmesi çok uzun ve maliyetli bir süreçtir. Bu çalışmada insanlı uçak sistemlerini kullanacak olan pilotların yetiştirilmesi konusu ve dünyadaki örnekleri ele alınacaktır. Genel anlamda pilotaj eğitimini ikiye ayırmak mümkündür. Bunlar erken seçimle farklılaştırma ve tek tip pilotaj eğitimidir (Hays, M. 2002). Pilotaj eğitiminin lisans eğitimi ile verilmesi konusu ise bu eğitimin zaman boyutunu ilgilendirmektedir. Dünyada bazı ülkeler lisans eğitimi süresi içinde pilotaj eğitimini vermeyi seçerken, diğer bazı ülkeler ise lisans eğitimini tamamlayan ve teğmen rütbesi ile kuvvet saflarına katılan subaylarına bu eğitimi vermeyi seçiyorlar. Farklı ülkelerde bunun örnekleri ele alınacaktır. Bahsedilen iki tip uçuş eğitimi ele alınacak olur ise tek tip pilotaj eğitiminde, başlangıç, temel ve tekâmül uçuş eğitimleri verildikten sonra pilot olan kursiyere muharip olarak uçacağı uçak tipi seçtirilmektedir. Jet Harbe Hazırlık Eğitimi Başlangıç Uçuş Eğitimi Temel Uçuş Eğitimi Tekâmül Uçuş Eğitimi Ulaştırma Harbe Hazırlık Eğitimi Helikopter Harbe Hazırlık Eğitimi İHAEğitimi Şekil 1. Tek Tip Pilotaj Eğitimi, (UPT) Undergraduate Pilot TrainingABD ENJJPT Uçuş Okulunun Sistemi 466 Erken seçimle farklılaştırma da ise iki temel yaklaşım göze çarpmaktadır. Birincisinde temel uçuş eğitiminin belirli bir safhasını tamamlayan öğrenci pilotların, kendi seçimleri ve performans sıralamalarına göre uçak tipleri seçilmektedir. Ulaştırma ve helikopter pilotu olacak pilot adayları, tekâmül helikopter ve tekâmül ulaştırma uçaklarında eğitimlerine devam etmektedirler. Jet pilotu olacaklar ise aynı uçak tipinde temel jet eğitimini tamamladıktan sonra, tekâmül jet eğitimine devam etmektedirler. Tekâmül Jet Eğitimi Temel Jet Eğitimi Başlangıç Uçuş Eğitimi Tekâmül Ulaştırma Eğitimi Temel Uçuş Eğitimi Tekâmül Helikopter Eğitimi Şekil 2. Erken Seçimle Farklılaştırma Birinci Yaklaşım, (SUPT) Specialized Undergraduate Pilot Training Türk Hava Kuvvetleri’nin Sistemi İkinci yaklaşımda ise temel uçuş eğitiminin belirli bir kısmını tamamlayan pilot adayları yine uçak tipi tercihlerini yapmaktadırlar. Birinci yaklaşımdan farklı olarak aynı uçak tipinde temel ulaştırma, helikopter ve jet eğitimleri alarak tekâmül eğitimine geçmektedirler. Başlangıç Uçuş Eğitimi Temel Uçuş Eğitimi Temel Jet Eğitimi Tekâmül Jet Eğitimi Temel Ulaştırma Eğitimi Tekâmül Ulaştırma Eğitimi Temel Helikopter Eğitimi Tekâmül Helikopter Eğitimi Şekil 3. Erken Seçimle Farklılaştırma İkinci Yaklaşım, (SUPT) Specialized Undergraduate Pilot Training Kanada Hava Kuvvetleri ve ABD Deniz Kuvvetleri’nin Sistemi Bahsedilen erken seçimle farklılaştırma yönteminin temeli, temel uçuş eğitimini takiben yapılacak uçak tipi seçimi ile öğrencinin muharip olacağı uçak tipine göre eğitim almasıdır. Erken seçimle farklılaştırma birinci yaklaşıma Türk Hava Kuvvetleri uçuş eğitim sistemi örnektir. İkinci yaklaşıma örnek ise Kanada ve ABD Deniz Kuvvetleri uçuş eğitim sistemleridir. Tek tip pilotaj eğitimine en iyi örnek ise ABD ENJJPT (Euro NATO Joint Jet Pilot Training) uçuş okuludur (Carretta, T. 2000). 467 1. Türkiye’de Yapılan Uçuş Eğitiminin İncelenmesi 1.1.Hava Harp Okulunda Yapılan Uçuş Eğitimi 1.1.1.Öğrenci Seçme Uçuşları (ÖSU) Hava Harp Okuluna girmeye aday olan öğrenciler, öğrenci seçme uçuş eğitimine tabi tutulurlar. Bu eğitimin kapsamında uçak teknik eğitimi, filo yer dersleri ve uygulamalı uçuş eğitimi bulunmaktadır. Uygulamalı uçuş eğitimi T-41 D uçakları ile icra edilmektedir. Sivil ve askeri lise kaynaklı aday öğrenciler aynı ÖSU eğitimini almaktadırlar. Bu eğitimin teorik kısmını takiben 7 sortilik uygulamalı uçuş eğitimi yapılmaktadır. Bu eğitimin 6 sortisi öğretmen pilot nezaretinde eğitim sortisi, son sortisi olan 7’nci sortisi ise kontrol sortisi olarak icra edilmektedir. 1.1.2. Özendirici Uçuşlar Hava Harbiyeliler dört yıllık eğitim süreçleri boyunca uçuş eğitimlerine 3’üncü sınıfta 4 sorti, 4’üncü sınıfta 5 sorti olmak üzere devam etmektedirler. Bu eğitimin icrası esnasında filo yer dersleri tazelenmektedir. 1.2. 2’nci Ana Jet Üssünde Yapılan Uçuş Eğitimi 1.2.1. Başlangıç Uçuş Eğitimi Başlangıç uçuş eğitimi SF-260 D uçakları ile icra edilmektedir. Güncel durumda 15+1 sortilik eğitim uygulanmaktadır. Bu eğitim 14 sortilik intibak eğitimi, 1 sorti yalnız kontrol uçuşu ve 1 sorti yalnız uçuşundan oluşmaktadır. Ayrıca eğitimin 9’uncu sortisi gelişme kontrol sortisi olarak icra edilmektedir. Gelişme kontrol sortisin de öğrenci pilotun eğitiminin yanında, ara standartlara ulaşıp, ulaşmadığı kontrol edilmektedir. 1.2.2. Temel Uçuş Eğitimi Temel uçuş eğitimi, 2012 yılında envantere giren, turboprob motor, fullglass kokpit gibi özelliklere sahip olan KT-1T uçakları ile verilmektedir. Temel uçuş eğitiminde erken seçimle farklılaştırma modeli uygulanmaktadır. Uygulanan sistemde 39 sortilik temel uçuş eğitiminin bitiminde öğrenci pilotların uçak tipleri belirlenerek buna göre eğitimlerine devam etmektedirler. Ulaştırma eğitimine devam eden öğrenci pilotlar CN-235 CASA uçaklarında, helikopter eğitimine devam eden öğrenci pilotlar AS-532 COUGER uçaklarında tekâmül uçuş eğitimlerine başlamaktadırlar. Jet eğitimine devam eden öğrenci pilotlar ise KT-1T uçaklarında temel jet uçuş eğitimlerini sürdürmektedirler. 1.2.3. Tekâmül Uçuş Eğitimi Tekâmül uçuş eğitimi üç farklı uçak tipi ile icra edilmektedir. Ulaştırma ve helikopter pilotu olacak öğrenciler CN-235 ve AS-532 uçakları ile eğitimlerini sürdürmektedirler. Jet pilotu olacak öğrenciler ise T-38M uçaklarında eğitim almaktadırlar. 1.2.4. Harbe Hazırlığa Geçiş Eğitimi Uçak tipi olarak F-16 uçaklarını seçen mezun pilotlar T-38M uçakları ile HHG eğitimine devam etmektedirler. HHG eğitimi F-16 eğitiminin gereklerine göre dizayn edilmiş olup, hava-hava ve hava-yer eğitimlerini de kapsamaktadır. HHG eğitimini başarı ile tamamlayan pilotlar muharip uçak tipleri olan F-16 ile harbe hazırlık eğitimini almalarını takiben kıta görevlerine başlamaktadırlar. 2. Dünyada Yapılan Uçuş Eğitimleri 468 2.1. Amerika Birleşik Devletlerin de Yapılan Uçuş Eğitimi Amerika Birleşik Devletlerinde tek tip ve erken seçimle farklılaştırma olmak üzere, her iki yaklaşıma da örnek teşkil edecek olan Euro-NATO Joint Jet Pilot (JJP) training (ENJJPT) ve ABD Deniz Kuvvetleri’nin uçuş eğitim sistemleri incelenecektir. 2.1.1. ENJJPT Uçuş Okulu 2.1.1.1. Başlangıç Uçuş Eğitimi Başlangıç uçuş eğitimi ABD Hava Harp Okulu (USAFA) bünyesinde özel bir havacılık okulu ile ihale edilerek uygulanmaktadır. Eğitim Diamond DA-20C1 uçakları ile verilmekte olup uçuş eğitimi 50 saat sürmektedir. Başlangıç uçuş eğitiminde pilot adaylarına genel brifing, çeklist kullanımı, standartlar, emercensilere reaksiyon ve askerî havacılık ile temel uçuş niteliklerinin kazandırılması amaçlanmaktadır. Yapılan uçuş eğitimi FAA sertifikalı öğretmen pilotlar tarafından verilmektedir. Bunun yanında ABD Hava Kuvvetlerine bağlı öğretmen pilotlar tarafından kontrol edilmektedir. Bu eğitimi tamamlayan pilot adaylarına Özel Pilot Lisansı (PPL) verilmektedir. 2.1.1.2. Temel Uçuş Eğitim Temel uçuş eğitimi T6-A Texan II uçukları ile verilmektedir. Bu aşama beş temel safhadan oluşmaktadır. Bu safhalar sırası ile intibak, alet, alçak irtifa seyrüsefer, görerek, bir sorti gece ve kol uçuş safhalarıdır. Bu beş safhayı başarı ile bitiren pilot adayları tekâmül uçuş eğitimlerine T-38C Talon uçakları ile devam etmektedirler. 2.1.1.3. Tekâmül Uçuş Eğitimi Tekâmül uçuş eğitimi, altı temel safhadan oluşmaktadır. İlk safha olan görerek safhasında ilk yalnız kontrol sortisinden sonra uçulan yalnızı takiben sekiz sorti daha uçulmaktadır. Görerek safhasında ilk yalnız kontrolünden sonra kontrol sortisi uçulmamaktadır. Takip eden safhalar alet, yakın kol, taktik kol, alçak irtifa seyrüsefer (bir kısmı kolda icra edilir), dörtlü kol eğitimleridir. Tekâmül eğitimini başarı ile tamamlayan öğrenciler pilot olmaya hak kazanmaktadır. Takiben uçak tipi seçimleri yapılmaktadır. 2.1.2. ABD Deniz Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi ABD Deniz Kuvvetlerinin uçuş eğitim sistemi, erken seçimle farklılaştırma modeline bir örnektir. Bu sistemde temel uçuş eğitiminin bir kısmı tamamlandıktan sonra uçak tipleri belirlenerek, pilot adaylarının uçacakları uçak tipine göre eğitim verilmektedir. 2.1.2.1. ÖSU-IFS (Initial Flight Screening) ABD Deniz Harp Okulundan ve Deniz Kuvvetleri adına fakülte yüksekokuldan (FYO) mezun olan pilot adayları bir eleme eğitimine tabi tutulurlar. Bu havacılık ön elemesini tamamlayan pilot adayları, API (Aviation Preflight Idoctrination) Havacılık Temel Dersleri kapsamında 6 haftalık bir eğitim alırlar. IFS sivil havacılık okulları tarafından verilmektedir. Önceden PPL sahibi olan pilot adayları IFS eğitimi almazlar. IFS eğitiminin sonunda başarılı olan pilot adaylarına PPL sertifikası verilir. 2.1.2.2. Temel Uçuş Eğitimi Daha öncede belirtildiği gibi temel uçuş eğitiminde erken seçimle farklılaştırma uygulanmaktadır. 6 aylık temel uçuş eğitimini tamamlayan pilot adayları tip tercihlerini yaparak eğitimlerinin kalanına seçtikleri tiplere uygun olarak devam etmektedirler. Deniz Kuvvetlerin de yapılan uçuş eğitimi uçak tipine göre 18 ay ile 4 yıl arasında değişmektedir. 469 Şekil 4. Erken Seçimle Farklılaştırma US NAVY Kaynak: http://www.cnatra.navy.mil/training.htm Kaynak: http://www.cnatra.navy.mil/training.htm 2.1.2.3. Tekâmül Uçuş Eğitimi Temel eğitimi takiben beş ayrı seçenek ile eğitime devem edilir. Jet eğitimi T-45 uçağı ile 27 haftalık sürede 58 sortiden oluşmaktadır. T-45 eğitimini tamamlayan adayların bir kısmı ileri taarruz (advencedstrike) eğitimine devam ederken, bir kısmı da E2/C2 eğitimine yine T-45 uçaklarında devam ederler. Diğer dört seçenekte de şekil 4 te gösterilen uçuş eğitimlerine devam edilmektedir. 2.2. Kanada Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi Kanada da yapılan uçuş eğitiminde de erken seçimle farklılaştırma birinci yaklaşım uygulanmaktadır. Başlangıç, temel ve tekamül uçuş eğitimleri verilmektedir. 2.2.1. Başlangıç Uçuş Eğitimi G 120 tipi uçaklarla CanadianForcesFlying Training School da verilmektedir. Başlangıç uçuş eğitimini tamamlayan her pilot adayı PPL sertifikası almaktadır. 2.2.2. Temel Uçuş Eğitimi Başlangıç uçuş eğitimini tamamlayan pilot adayları NATO Uçuş Eğitim Merkezin de (NFTC) uçuş eğitimlerine devam etmektedirler. Temel uçuş eğitimi T-6A Texan II uçakları ile verilmektedir. Temel uçuş eğitiminin belirli bir kısmı tamamlandıktan sonra yapılan uçak tipi tercihlerine göre eğitime devam edilmektedir. Helikopter tercih eden pilot adayları Bell 206 Jet Ranger uçakları ile temel helikopter eğitimi almaktadırlar. Jet pilotu olacak pilot adayları temel jet eğitimine T-6A Texan II uçakları ile devam etmektedir. 2.2.3. Tekâmül Uçuş Eğitimi Temel uçuş eğitiminde helikopter tercih eden pilot adayları, temel helikopter eğitimini tamamladıktan sonra Bell 412HP uçakları ile tekâmül eğitimlerini tamamlarlar. Ulaştırma tercihi yapan pilot adayları KingAir C90A 470 uçakları ile tekâmül eğitimlerini tamamlarlar. Jet pilotu olacak pilot adayları ise Hawk CT-155 uçaklarında tekâmül eğitimlerini alırlar. 2.3. İsrail Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi İsrail pilot adaylarının seçim kriterleri diğer ülkelere göre farklılık arz etmektedir. Adaylar henüz 17 yaşında lise öğrencisi iken İsrail Silahlı Kuvvetleri tarafından askerlik için davet edilirler ve tam gün süren sosyoekonomik değerlendirme, sağlık muayenesi, piskomotor testler ve mülakata tabi tutulurlar. Bu testlerden geçen adaylar intibak gibi bir eğitime tabi tutularak, 6 gün boyunca fiziksel ve psikolojik olarak zorlu bir testten geçirilmektedir. Bu zorlu 6 günlük eğitimin amacı uçuş okulundaki ayrılış oranının asgariye indirmektir. Bu adaylar arasından seçilen en iyi grup; 3 yıllık askerî, akademik ve uçuş eğitimlerini içeren 5 safhalı uçuş okuluna başlarlar. Bu okulun birinci safhası olan ÖSU uçuşundan başarısız olan adaylar direk hava yer sınıfı veya insansız hava aracı pilotu olarak ayrılmaktadır. Bu kadar erken safhada ayrıma gitmelerinin sebebi eğitim maliyetlerinin düşürülmesi olduğu belirtilmektedir. 2.3.1. Temel Uçuş Eğitimi Muharip uçaklar ile uçacak adaylar, T-6A uçağı ile 6 aylık temel uçuş eğitimine tabi tutulurlar. Bu eğitimin sonunda kontrol uçuşuna tabi tutulan pilot adayları ulaştırma, helikopter ve jet pilotu olarak sınıflandırılırlar. Bu uçuş eğitimini Ben-Gurion Üniversitesi’nde on üçer haftalık üç sömestrden oluşan lisans eğitimi takip eder. Branş derslerine ek olarak askerî konular, havacılık ve İngilizce dersleri de alınmaktadır. Akademik bir yıllık eğitimi takiben tekâmül uçuş eğitimine geçilir. 2.3.2. Tekâmül Uçuş Eğitimi Tekâmül uçuş eğitimi M-346 Master uçağı ile verilmektedir. Bu eğitim esnasında hava-hava ve hava-yer temel taarruz manevraları da çalışılarak harbe hazırlığa geçiş temelleri atılmaktadır. 6 aylık bir süreç içerisinde tamamlanan tekâmül uçuş eğitimini takiben yine M-346 Master uçakları ile operasyonel uçuş eğitimine (operational training course) devam etmektedirler. Bu eğitim altı aylık bir eğitim olup bitiminde ileri seviye operasyonel uçuş eğitimine (advanced operational training courses) devam etmektedirler. Bu eğitimde altı aylık bir süreci kapsamaktadır. Bu eğitiminde bitimiyle birlikte harbe hazır birer pilot olmaktadırlar. 2.4. Yunanistan Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi Yunanistan da diğer bazı ülkeler gibi uçuş eğitimine hava harp okulunda başlamaktadır. Temel uçuş eğitimine kadar olan uçuş eğitim safhasını hava harp okulunda tamamlamaktadırlar. Uçuş eğitim takvimleri aşağıdaki gibidir. 1. Öğrenci Seçme Uçuşu (TheSelectivePhase (1st year)) 2. Başlangıç Uçuş Eğitimi (TheInitialPhase (2nd year, 2nd semester)) 3. Temel Uçuş Eğitimi (The Basic Phase (3rd year, 1st semester)) 4. Tekâmül Uçuş Eğitimi (The Advanced Phase (aftergraduation)) 5. Harbe Hazırlık Uçuş Eğitimi (TheOperationalPhase (aftergraduation)) 2.4.1. Öğrenci Seçme Uçuşları Harp okulunun ilk yılında T-41 uçukları ile yapılmaktadır. 16 sortilik bir eğitimi kapsamaktadır. 80 saat yer dersi ve 19 saatlik bir uçuş eğitiminden oluşmaktadır. 4 aylık bir sürede tamamlanmaktadır. 471 2.4.2. Başlangıç Uçuş Eğitimi Başlangıç uçuş eğitimi ikinci senenin ikinci sömestrinde verilmektedir. Bu eğitim yaklaşık altı aylık bir süreçte tamamlanmaktadır. T-6 uçakları ile yapılan bu eğitim 45 sortilik bir eğitimdir. 2.4.3. Temel Uçuş Eğitimi Temel uçuş eğitimi üçüncü yılın ilk sömestrinde verilmektedir. Bu eğitimde yaklaşık altı aylık bir eğitimdir. Temel uçuş eğitimine T-6 uçukları ile devam edilmektedir. Bu eğitim süreci 60 sortidir. Bu eğitim sürecini başarı ile tamamlayan öğrenciler harp okulundaki uçuş eğitimleri sürecinin de sonuna gelmiş olurlar. Uçuş eğitiminin her hangi bir safhasında uçuştan ayrılan öğrenciler diğer sınıflarda istihdam edilirler. Harp okulunun son yılında uçuş eğitimi yapılmaz ve akademik eğitime devam edilir. 2.4.4. Tekâmül Uçuş Eğitimi Tekâmül uçuş eğitimi mezuniyeti takiben başlar. T-2 uçaklarıyla verilen bu eğitim 60 sortilik bir eğitimdir. Yedi aylık bir süreçte tamamlanır. 2.4.5. Harbe Hazırlık Eğitimi Harbe hazırlık eğitimine T-2 uçaklarıyla devam edilir. 60 sortilik bir eğitimdir. Bu eğitimi tamamlayan pilot teğmenler asıl uçak tipleri belirlenerek ilgili filolara tayin edilirler. Gittikleri filolarda muharip olarak uçacakları uçakların eğitimini alarak harbe hazır muharip birer pilot olarak göreve başlarlar. Yunanistan Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Safhaları Kaynak: http://www.haf.gr/en/career/academies/si/training.asp Eğitim Safhası Uçak Tipi Yer Eğitimi (Saat) Sorti/Saat Süre (Ay) ÖSU T-41 16/19 80 4 Başlangıç T-6 45/58 170 5.5 Temel T-6 60/78 120 5.5 Tekâmül T-2 60/72 100 7 Harbe Hazırlık T-2 60/60 100 4 214/287 570 26 Toplam 2.5. Hollanda Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi Hollanda Hava Kuvvetlerinin pilot eğitimi ağırlıklı olarak ABD’de yapılmaktadır. Hollanda Hava Harp Okulunda da İspanya ve Fransa’da olduğu gibi öğrenciler uçurulmaktadır. Ancak uçuş sadece birinci yılda yapılmakta ve PC-7 uçağı ile 40 saatlik bir eğitimi kapsamaktadır. Harp Okulunun ikinci ve üçüncü yılında sadece akademik eğitim verilmektedir. Harp Okulundan sonra öğrenciler pilot olmak üzere ABD’ye gönderilmektedir. Öğrenciler uçuş eğitimlerini ABD’de UPT/JSUPT ve ENJJPT programlarında tamamlamakta ve brövelerini takmaktalar. Yaklaşık 18 ay süren bu eğitimi takiben yine ABD’de bulunan TUCSON üssünde 6 ay süreyle F-16 geçiş eğitimi almaktadırlar. 472 Hollanda Hava Kuvvetleri diğer ülkelerden farklı olarak lise mezunlarından da pilot yetiştirmektedir. Bu öğrenciler okulun sadece son sınıfına katılmakta ancak pilot olmalarına rağmen bu subaylara komuta görevi verilmemektedir. 2.6. İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) Uçuş Eğitim Sistemi 2.6.1. Başlangıç Uçuş Eğitimi (EFT) İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri Başlangıç Uçuş Eğitimi için Grob 109B uçağını kullanmaktadır. Pilot adaylarına askerî ve sivil kaynak durumuna göre 62 ila 90 saatlik bir uçuş eğitim programı uygulanmaktadır. EFT programının tamamlanmasını takiben adaylar Jet, Ulaştırma ve Helikopter eğitimleri için ayrılmaktadırlar. 2.6.2. Jet Uçuş Eğitimi (BFJT + AFT) Jet eğitim sürecinin ilk aşamasını oluşturan BFJT kapsamında TUCANO tipi turboprop motora sahip uçakla yaklaşık 124 saatlik bir uçuş eğitimi verilmektedir.BFJT programını başarıyla bitiren pilot adaylarına tekâmül jet eğitimi için, silah ve taktikler ile atış eğitimini de kapsayacak şekilde HAWK uçaklarıyla 106 saatlik bir program uygulanmaktadır. 2.6.3. Ulaştırma Uçuş Eğitimi (Multi-Engine Stream) Pilot adaylarının yarısı ulaştırma eğitimi için ayrılmakta, EFT eğitimini takiben 30 saat Grob 109B uçakları ile temel ulaştırma uçuş eğitim programına tabi tutulmakta, takiben KingAir B200 tipi uçaklarla yaklaşık 70 saat tekâmül ulaştırma eğitimi almaktadırlar. 2.6.4. Helikopter Uçuş Eğitimi (RotaryStream) Takip edilen programa göre yaklaşık 62 ila 90 saat arasında süren EFT programını başarıyla tamamlayan pilot adayları Squirrel HT1 helikopterleri ile 37 saat temel helikopter uçuş eğitimi, 30 saat tekâmül helikopter uçuş eğitimi almaktadırlar. Takiben Griffin HT-1 helikopterleri ile 64 saat çok motorlu helikopter eğitimi ve 12 saat SAR eğitimi almaktadırlar. 2.7. İspanya Hava Kuvvetleri: İspanya Hava Kuvvetleri’nde verilen uçuş eğitiminin en çok göze çarpan yönü harp okulunun beş yıl olması ve öğrencilerin harp okulundan pilot olarak mezun olmalarıdır. Bunu sağlayabilmek için yapılmış olan düzenlemede Hava Harp Okulunun ilk iki yılında sadece akademik eğitim yapılmakta ve üçüncü yılda uçuş eğitimine başlanmaktadır. Üçüncü yılda başlayan uçuş eğitiminde ENAER T-35C PILLAN adında bir pervaneli uçak ile ortalama 60 saat uçuş eğitimi verilmektedir. Bu eğitim her ne kadar bizim başlangıç uçuş eğitimine karşılık gelse de verilen eğitim daha kapsamlı ve uzun sürelidir. Bizim uçuş sistemimize göre Temel Uçuş eğitimine karşılık gelen eğitim okulun dördüncü yılında AVIO C-101 eğitim jeti ile 120 saat uçuş yaptırılarak verilmektedir. Uçuş eğitimi veren diğer birçok ülkede olduğu gibi temel uçuş eğitiminden sonra uçak tipleri belirlenmekte ve uçuş eğitimi harp okulunun beşinci ve son senesinde helikopter, CASA-212 ve F-5 olmak üzere branşlaşarak devam etmektedir. Bu eğitim döneminde yaklaşık 120 saat uçuş eğitimi verilmektedir. Hava Harp Okulundan pilot olarak mezun olduktan sonra verilen Av/Av-Bombardıman uçaklarına atanan jet pilotları atandıkları uçak tipine göre H/H eğitimlerini Mirage F-1 ve F-18 uçaklarında 80 saatlik bir uçuş eğitimi alarak tamamlamaktadırlar. Bu eğitim ortalama 8 ayda tamamlanmaktadır. 473 3. Uçuş Eğitiminde Simülatörlerin Yeri Yüksek maliyet ve risk içeren havacılık sektöründe simülatörler günümüze kadar yoğun bir şekilde kullanılmıştır ve kullanılmaya da devam etmektedir. Havacılık sektörünün yüz yıllık gelişim süreci içerisinde uçuş simülatörleri de aynı hızda gelişim göstermiştir. Bunun sonucu olarak da gerçek uçaklarla yapılan eğitimlere çok yakın eğitim yapmaya olanak sağlayan simülatörler üretilmiştir. Uçan platformlarla karşılaştırıldığında simülatörlerin kurulumu, idame ve işletmesi daha az maliyetlidir. Uçuş eğitimi uzun, meşakkatli ve masraflı bir eğitim sürecidir. Bu eğitim sürecinin daha az maliyetle, daha kısa sürede ve daha az meşakkatle yapılması için simülatörlere ihtiyaç vardır. Günümüz modern uçuş eğitim platformlarının en büyük artılarından biri modern simülatör sistemleridir. Simülatör sistemleri ile uçuş eğitiminin desteklenmesi büyük öneme sahiptir. Gerçek uçuş şartlarında, eğitim yapılan uçağın limitleri ve dış ortamın tahditleri ile karşı karşıya kalınmaktadır. Bundan dolayı eğitim ihtiyaçlarının tam anlamıyla karşılanamadığı durumlar ortaya çıkabilir. Simülatörler gerçek uçuş şartlarında eksik kalan yönlerin tamamlanmasında çok büyük fayda sağlamaktadır. Ayrıca gerçek uçuş şartlarında çalışılamayacak olan emercensi senaryo, kötü hava şartlarında uçuş gibi pilotaj eğitiminin niteliğini arttırıcı çalışmalar risksiz bir ortamda çalışılabilir. Uçuş eğitiminin farklı safhalarında simülatörler kullanılarak, gerçek uçuş öncesi pilot adaylarına eğitim verilmektedir. Bu da hazır bulunuşluğu arttırmakta ve gerçek eğitim sortisinden alınacak verime pozitif katkı sağlamaktadır. Ülkelerin uçuş eğitim sistemeleri anlatılırken simülatör eğitimine değinilmemiştir. Uçuş eğitim sistemleri daha çok şekilsel yönleri ile incelemiş içeriğine fazla değinilmemiştir. Burada uçuş eğitimi veren bütün ülkelerin uçuş eğitim sistemlerinde simülatörlere yer verdiğini belirtmek gerekir. Ayrıca sivil havacılıkta da simülatörlerin yoğun olarak kullanıldığı bilinmektedir. Hatta sivil havacılıkta kullanılan uçuş simülatörleri birden fazla uçağı simüle edecek kabiliyette üretilmekte ve tek bir simülatörden farklı uçak sistemlerinin eğitimi verilebilmektedir. Özellikle single engine ve multi engine kavramlarının önemli olduğu sivil havacılık sektöründe mevcut modern simülatörler her iki sistemi de simüle edebilecek kabiliyettedir (Çevik, M. 2014). Görüldüğü gibi uçuş eğitiminde uçuş simülatörlerinin önemi büyüktür. Daha doğru bir ifade ile simülatörler uçuş eğitiminin gereklerinden bir tanesidir. Simülatörler modern uçuş eğitim sistemlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. 4. Yöntem Bu çalışma literatür taraması yöntemi ile hazırlanmıştır. Ayrıca yazarın mesleki tecrübesi yüksek kişilerden aldığı deneyime dayalı bilgilere de yer verilmiştir. Farklı ülkelerin askeri uçuş eğitim süreçleri incelenerek Türk Hava Kuvvetleri ile bir mukayese yapılması amaçlanarak çalışma şekillendirilmiştir. 5. Bulgular ve Sonuç Yapılan çalışma sonucunda askeri uçuş eğitiminde tek bir doğrunun olmadığı ortaya konmuştur. Çalışmada yer verilen farklı ülkelerin uçuş eğitimlerinin farklılıklar arz ettiği görülmektedir. Tek bir yaklaşımla askeri uçuş eğitiminin yapılmasına imkan olmadığı, ülkelerin ihtiyaçlarına ve maddi kaynaklarına göre uçuş eğitim sistemlerini dizayn ettikleri görülmüştür. Bir çok ülke benzer platformlarla uçuş eğitimi yapmasına rağmen farklı yöntemler izleyebilmektedir. Ülkelerin uçuş eğitim sistemlerinin belirlenmesinde jeopolitiğinde etkili olduğu söylenebilir. Hangi ülke hava kuvvetlerini hangi amaç uğruna ve hangi milli çıkarlar uğruna kullanıyorsa ona göre de eğitim sistemini dizayn etmektedir. Türkiye açısından değerlendirildiğinde mevcut sistemin artılarının yanında bazı eksilerinin de olduğu inkar edilemez bir gerçektir. Uçuş eğitiminde amaç kaliteden ödün vermeden en optimum uygulamaya ulaşmaktır. İncelenen örneklerin sonunda idealize bir uçuş eğitiminin temellerini ele alacak olursak; 474 1. 2. 3. Pilot adaylarının seçim kriterlerinin doğru bir şekilde belirlenmesi, Akademik eğitimin doğru şekilde dizayn edilmesi, Uçuş eğitiminin safhaları belirlenirken eğitimin verimlilik ve ekonomiklik anlamında optimize edilmesi, 4. Modern simülatörlerin uçuş eğitimine doğru şekilde entegre edilmesi ile eğitimin kalitesini arttırırken, maliyetinin düşürülmesi, olarak 4 madde şeklinde sıralayabiliriz. Kaynakça Peacock, L. ve Rosenbach A. (2014). IHS Jane’s World Air Force. Carretta, T. (2000). US Air Force Pilot Selectionand Training Methods. Hays, M. (2002). THE TRAINING OF MILITARY PILOTS: MEN, MACHINES, AND METHODS. Gazioğlu, E. (2006). Hava Kuvvetlerinde uçuş eğitiminin en ekonomik ve en etkin bir şekilde yapılması için alınması gerekli önlemler çerçevesinde Türk Hava Kuvvetlerinde pilot adaylarının ayrı olarak gördükleri "Tekâmül ve Harbe Hazırlığa Geçiş uçuş eğitimlerinin" birleştirilerek aynı tip uçakla yapılması mümkün müdür? Böyle bir uygulamanın sağlayabileceği fayda ve mahzurları, eğitimin kalitesi ve ekonomiklik açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harp Akademileri Komutanlığı, İstanbul. Çevik, M. (2014). F-16 Simülatör Projesi Kapsamında Tipte Harbe Hazırlık Eğitimleri ve Harbe Hazırlığın Devamı Eğitimlerinde Görev Bazlı Optimum Simülatör Kullanım Oranlarının Belirlenmesi.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Harp Akademileri Komutanlığı, İstanbul. ABD ENJJPT Flight Syllabus, http://www.baseops.net/militarypilot/enjjpt_flying.html adresinden 07 Şubat 2015 tarihinde ulaşılmıştır. Kanada Hava Kuvvetleri Eğitim Sistemi, http://www.rcaf-arc.forces.gc.ca/en/training.page adresinden 09 Şubat 2015 tarihinde ulaşılmıştır. Yunanistan Hava Harp Okulu Uçuş Eğitimi, http://www.haf.gr/en/career/academies/si/training.asp adresinden 18 Şubat 2015 tarihinde ulaşılmıştır. Hollanda Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi, http://www.milavia.net/airforces/netherlands/rnlaf_training.htm adresinden 12 Şubat 2015 tarihinde ulaşılmıştır. İngiltere Hava Kuvvetleri Uçuş Eğitim Sistemi, https://www.raf.mod.uk/recruitment/roles/aircrew/pilot/ adresinden 12 Şubat 2015 tarihinde ulaşılmıştır. ABD NAVY Uçuş Eğitim Sistemi, http://www.cnatra.navy.mil/training.htm adresinden 12 Şubat 2015 tarihinde ulaşılmıştır. 475