KKTCMB Bülten ( Mayıs 1989 No:07 )
Transkript
KKTCMB Bülten ( Mayıs 1989 No:07 )
Kuzey Kı brı s Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Bülten Mayı s 1989 No.7 YÖNETIM KURULU Başkan: Yönetim Kurulu Demirhan Say ı ner Üyeleri: Başkan Yardımcısı: Onur Borman Süleyman Ali Ertuğ rul Güven Necdet Kaya Sezer 1 ÖNSÖZ larak içerik itibariyle 1988 y ı ll ığı ı el verilerle donat ıs ını sözü 1988 y ı lı na ait te n ğ lamak dü ş üncesiyle, bültenin bu say ı k. Hal esini sa rr na da hizmet et amaçlar ı mesi için bir süre bekletmek durumunda kald edilen bilgilerin derlenebil i ta ba ş tan önem ğ imiz materyalm güncelli ğ ene dahil etti böyle olmakla beraber bült iz bir husustur. Bu çerçevede müteakip döneme ait verdi ğ imiz özen gösterdi ği aklar ölçüsünde yer verilmeye çal ışı lm ışt ı r. daha taze bilgilere de ola 2 IÇINDEKILER Safa I. Bölüm K.K.T.C. de Merkez Bankas ı ve Bankac ılı k Faaliyetleri 4 - 27 II. Bölüm Ekonomik Geli şmeler 1. Üretim, İ stihdam ve Fiyatlar a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ı n Kullanı m ı b) İ stihdam 28 - 53 29 29 34 e) Fiyat Hareketleri ve Ücretler 2. Mali ve Parasal Geli şmeler a) Mali Geli şmeler b) Parasal Geli ş meler 36 39 39 44 3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi a) Ticaret ve Pazarlama b) Ödemeler Dengesi 45 45 51 III. Bölüm Merkez Bankas ının Yı llı k Hesaplar ı Bilânço 5 4 - 59 55 Kâr ve Zarar Hesab ı Hesaplar Hakk ı nda Aç ıklamalar 56 57 IV. Bölüm Bankac ı lı k istatistikleri 60 - 67 V. Bölüm Bankac ıl ı k Kesiminin Özel ilgi Duyaca ğı Mevzuat ithalât ı ve ihracat ı Düzenleme ve Denetim Tüzü ğü 68 - 91 69 VI. Bölüm Tablolar ı n Listesi 92 - 94 3 I. Bölüm Kuzey K ıbr ı Türk Cumhuriyetinde Merkez Bankas ve Bankac ılık Faaliyetleri ı ı na uygulanacak faiz ki ş ilerin sterlin mevduat hesaplar Bankalarca özel ve tüz 1adesizde %6'dan %7'ye, 6 ay vadelide %7'den %8'e, 8 May ı s 1989'dan itibaren ve bu ki ş ilere verilecek sterlin döviz kredilerine uy1 y ı l vadelide %8.5'ten %11' . se %12'den %14'e yükseltilmi ş tir. Buna ko ş ut olarak %7'den %8'e yükselgulanacak azami y ıll ı k faiz ı zca ödenecek faiz oran ı Bankam klann ıs ı şıl sterlin mevduat kar nin faizlerinde de ğiş iklik yoktur. Bu amaçla 8 May er döviz türler ğ tilmi ştir. di ı mlanan kararlar 16 Mayis1989 1989 tarih ve 53 say ıl ı Res mi Gazetede yayş ş ekilde a şağı ya ç ıkar ı1 m ışt r tarih ve 56 say ıl ı Resmi Ga etede düzeltilmi "Bakanlar Kurulu Karar Numaras ı : E(K-3) 434-89 K.K.T.C. ERKEZ BANKASI YÖNETIM KURULU KARARLARI: Bakanlar Kurulu, ekte sunulan K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kararlar ını onaylayarak Re mi Gazete'de yay 4.5.1989 4 ı nlanmas ı na karar verdi. Kurulu Karar Tarihi : 2.5.1989 Karar Sayısı : 165 35/1987 say ıl ı K.K.T.C. Merkez Bankası Yasas ının 25'inci maddesi ve de ğiştirilmi ş şekliyle 38/1982 say ıl ı Para ve Kambiyo . İşleri Yasas ı alt ında yap ılan Para ve Kambiyo İşleri Tüzüğü'nün 7 (3) ve 8 (3) maddeleri uyar ınca K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulu a şağıdaki karar ı alm ışt ı r. 1. Bankalarca Özel ve Tüzel ki şilerin döviz mevduat hesaplar ına aşağıdaki faiz oranlar ı uygulan ı r. Sterlin ABD Dolar ı Bat ı Alman Markı K ıbrıs Lirası Vadesiz 7 5 2 5 6 ay vadeli 8 6 3 6 1 yıl vadeli 11 8 4 7 2. Bankalarca Özel ve Tüzel ki ş ilere verilecek döviz kredilerine uygulanacak azami yı ll ık faiz oranlar ı aşağıdadı r: Sterlin ABD Dolar ı Bat ı Alman Markı K ıbrıs Lirası 14 11 7 9 3. Bankalararas ı dövizli mevduata uygulanacak faiz oran ı serbesttir. 4. Bankalar ın Merkez Bankas ı nezdinde açacaklar ı döviz mevduat hesaplar ına, özel ve tüzel ki şilerin döviz. mevduat hesaplar ına uygulanan azami faiz oranlar ı art ı 1/4 uygulan ı r. 5. Bankalar nezdlerinde aç ılan özel ve tüzel ki şilere ait K ıbrı s Lirası mevduat ı için K.K.T.C. Mekrez Bankas ı nezdinde %20 oranında Munzam Kar şı l ı k tesis ederler. Bu kar şı l ığa yılda %6 oranında faiz ödenir. Söz konusu Munzam Kar şı l ığın 30.10.1987 tarih ve 122 say ıl ı K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulu Karar ında belirtilen sürede yat ı rı lmas ı zorunludur. Süresinde yat ı rılmayan hallerde sözü edilen oranda belirtilen cezai faiz uygulan ı r. 6. 9.11.1987 tarih ve 119 say ı l ı Resmi Gazete'de 616 say ıl ı Amme Enstrüman ı olarak yayı nlanan Yönetim Kurulu Karar ı yürürlükten kaldı rıl ı r. 7. Bu karar Resmi Gazete'de yay ınlandığı tarihten itibaren yürürlü ğe girer. 5 Karar Tarihi : 2.5.1989 Karar Say ısı : 166 Kuzey K ıbr ıs Türk Cumh riyeti Merkez Bankas ı Yönetim Kurulu 35/1987 say ı l ı Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriy ti Merkez Bankas ı Yasas ının 24'üncü maddesinin (2), (3), (4) ve (6). f ıkralar ı uya ınca aşağıdaki karar ı alm ışt ı r. Kuzey K ıbr ıs Türk Cum uriyeti Merkez Bankas ının 30.10.1987 tarih ve 122 say ı l ı karar ıyle al ınm ış ve 2 ası m1987 tarihli Resmi Gazete Ek III'de A.E. 604 ile ilan edilen İngiliz Sterlingi il ilgili %7 yı ll ık faiz oran ı %8 olarak de ğ i ştirilmi ştir. Bu karar Resmi Gazete e yay ınlandığı tarihten itibaren yürürlü ğ e girer." Türk Liras ı faiz hadleri ile ilgili olarak bankalarca mevduat kabulünde ve her türlü kredi i şlemlerinde al ın cak ve verilecek faiz oranlar ı K.K.T.C. Merkez Bankas ı Yönetim Kurulu Karar ı ve B kanlar Kurulu onay ı ile; K.K.T.C. Merkez Bankas ınca reeskont ve avans i şlemelrin e uygulanacak faiz oranlar ı ise K.K.T.C. Merkez Bankası Yönetim Kurulu Karar ı ile 4 Mart 1988 tarih ve 22 say ıl ı Resmi Gazetede yayı mlanm ışt ı r. Detayl ı bilg 3 numaral ı bültende verilmi ştir. Geçen süre zarf ında ger ekle ştirilen de ği şiklikler şöyle özetlenebilir: a) Devlet Planlama Örg 'tü veTurizm Bakanl ığının onaylayacağı projelere göre verilecek turizm kredileri de miktarlar 300 milyon TL'yi a şmamak kayd ıyle azami yıll ık %35 faizle kontrollu krediler kapsam ına al ınm ış ve bu tür kredilerin reeskont ve vans i ş lemlerinde uygulanacak azami y ıllık faiz %31 olarak saptanm ışt ı r. b) Kara f ı rınlar ı kapata ak dolayl ı ısıtmal ı modern f ı rına geçecek f ı rıncılara sağ lanacak kontrollu üçük esnaf kredisi limiti Bakanlar Kurulunun 29.12.88 tarihli karar ı yla 7 m lyon TL'ye ve 22.2.89.tarihli karar ı yla da 10 milyon TL' ye yükseltilmi ştir. 35/1987 say ıl ı Kuzey K brıs Türk Cumhuriyeti Merkez Bankas ı Yasasında belirtilen çerçevede bankalar taraf ından getirilen k ısa vadeli senet ve vesikalar ı reeskonta kabul ederek veya kamu kurum ve kuruluşlar ına Hazine Kefaleti kar şı lığında avans vermek suretiyl piyasaya para sürme ve bankalara kaynak sa ğlama görevleri Bankam ızca sürdür* lmüştür. Yasan ın 36. maddesi alt ında Merkez Bankas ı taraf ından miktar ı cari y ıl bütçe ödenekleri toplam ının %5'ini geçmemek üzere Hazineye K ısa Vadeli avans hesab ı açı lması yetkisine kar şı lık 1987 yılı sonunda 3.500 milyon TL miktar ında örülen Hazine K ısa Vadeli Avans Hesab ı 1988 yıl ında kapat ı lm ışt ı r. 31 Aral ık 1988 tarihi i ibar ıyle avans ve reeskont i şlemleri Tablo l'de avans ve reeskont i şlemlerinden do an borç bakiyelerinin 31 Aral ık 1987, 31 Aral ık 1988 ve 31 May ıs 1989 tarihleri itibariyle karşı laşt ı rması ise Tablo 2'de gösterilmi ştir. Turizm kredilerinin de kont ollu krediler kapsam ına alınmasıyla bu tür kredilerde sağ lıkl ı bir art ış gözlenmek edir. 31.12.88'de 316.3 milyon TL miktar ında olan Turizm kredileri 31.5.89'da 920.0 milyon TL'ye yükselmi ştir. 6 Tablo 1 31 Aralı k 1988 itibariyle Avans ve Reeskont I ş lemleri Milyon TL Kredi Türü Borçlu Hazine Kefaletini Haiz Bonolar It Küçük Esnaf ve Sanatkâr Senetleri Sanayi Senetleri Imalâtc ı -Ihracatç ı Senetleri ıı ıı ıı ıı Ticari Senetler I/ Tarı m Senetleri It Ihracat Senetleri Turizm Senetleri K.T. Sanayi I ş letmeleri Holding Ltd. K.M.S. Cypfruvex i ş l. Ltd. Tarı msal Donat ı m Kurumu Toprak Ürünleri Kurumu Borç Senet Bakiyesi Adedi Senet Toplam ı 1.421.9 3.354.4 208.4 6.279.0 11.263.7 2 3 4 2 11 650.0 3. 000.0 220.0 5.500.0 9. 370.0 K. Vak ı flar Bankas ı Ltd. 1.265.9 882 1. 096.1 K. Vakı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. 99.5 45.7 35.3 180.5 6 3 2 11 83.0 38.0 30.0 151.0 K. Vakı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankası A. Ş. Türk Bankas ı ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. 10.1 502.7 101.2 82.3 84.0 9.9 790.2 1 17 4 3 3 1 29 10.0 412.0 100.0 70.0 50.0 8.0 650.0 K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. 319.6 15 384.5 18 255.0 50.0 305.0 K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Vakı flar Bankas ı ltd. 131.4 21.4 152.8 52 5 57 112.2 19.0 131.2 Türk Bankas ı Ltd. K. Vakı flar Bankas ı Ltd. 116.8 35.7 152.5 12 2 14 87.3 22.7 110.0 316.3 10 300.0 14.506.4 1032 12. 113.3 K. Ticaret Bankas ı Ltd. Genel Toplam 64.9 3 7 h4 , Tablo 2 -4 , 1 tt 't 1 , t Avans ve Reesk•nt Borç Baldyelerinin 31 Aral ık 1987 şılaşt ırmas ı 31 Aral ık 1988 ve 31 May ıs 1989 itibariyle Kar o r lu Kredi Türü Hazine Kefaletini Haiz Avans K.T. San yi i ş letmeleri Holding td. K.M.S. •ypfruvex İş l. Ltd. Tarı msal Donat ı m Kurumu Toprak - rünleri Kurumu Devlet retme Çiftlikleri T.C.M. onsolide Fonu inkiş af 'and ığı K.T. Tu izm I ş l. Ltd. Milyon Ti. 31 Aral ı k 31 Aral ı k 31 May ıs 1989 1988 1987 896.2 1023.6 125.8 4824.9 181.6 802.5 Küçük Esnaf ve Sanatkâr Senetleri Sanayi Senetleri 11 t, ihracat Senetleri Ticari Senetler ıı ıı Tar ı m Senetleri Hazine ari Hesab ı K. Vak ı lar Bankas ı Ltd. K. Vak flar Bankas ı Ltd. K. Tica et Bankası Ltd. Türk B •nkas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. K. Vak K. Tic Türk b K. Kre Asbank flar Bankas ı ltd. ret Bankas ı Ltd. nkası Ltd. i Bankas ı Ltd. Ltd. K. Tic ret Bankas ı Ltd. Türk B nkas ı ltd. K. Kredi bankas ı ltd. Asban ı Ltd. K.T. oop. Merkez Bankas ı T.C. Z raat Bankas ı K. V ıflar Bankas ı ltd. 300.0 8735.7 641.4 1265.9 1420.0 24.1 93.9 34.8 116.8 9.5 279.1 99.5 45.7 35.3 - 60.0 58.0 20.0 315.0 - 180.5 453.0 65.5 27.6 72.6 32.4 198.1 35.6 -* 116.8 152.4 11.0 246.0 53.0 41.0 117.0 35.8 25.9 11.3 319.6 64.9 200.0 85.0 190.0 384.5 285.0 120.7 159.6 131.4 197.4 21.4 152.8 18.3 215.7 3500.0 280.3 8 1421.9 3354.4 208.4 3300.0 151.0 11263.7 7854.6 Hazineye K ısa Vadeli Avans 1421.9 3354.4 208.4 6279.0 - 351.0 im.alatc ı-lbracatc ı Senetleri /I ıı /I It II Turizm Senetleri tl It It II II It II It K. Vakı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. Türk Bankası Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye i ş Bankas ı A. Ş. Asbank Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Vakı flar Bankas ı Ltd. Türk Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. Genel Toplam - - - 10.2 502.7 82.3 84.0 101.2 9.9 10.0 497.0 80.0 45.0 200.0 - 790.3 832.0 316.3 - 360.0 500.0 300.0 600.0 160.0 - 316.3 1.920.0 12.943.5 14. 506.4 14.212.4 9 Para ve Kambiyo İş leri br K ı ı s 'I'ürk Cumhuriyetinde maya döviz almaya, döviz b eden turistlere mahsus dövi İş leri ile ilgili bakanl ı kça y kas ı d ışı nda yetkili bankala Masas ı ndaki tan ı ma göre "Yetkili Bankalar" Kuzey faaliyette bulunan ve ithalat, ihracat i şlemleri yaplundurmaya, döviz satmaya, döviz sat ışı na mesnet te şkil al ı m bordrolar ı ve/veya makbuz tanzim etmeye Maliye tkili k ı l ı nan bankalar ı anlat ı r. K.K.T.C. Merkez Banşunlard ı r: F.C. Ziraat Bankas ı Türk Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankas ı A. Ş. K.T. Kooperatif Merkez Ba kas ı Ltd. K ıbr ı s Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye Halk Bankas ı A. Ş. K ıbr ı s Vak ı flar Bankas ı Lt Limasol Türk Kooperatif Bankas ı Ltd. K ıbr ı s Ticaret Bankas ı Ltd. K ıbr ı s Endüstri Bankas ı Lt K ıbr ı s Faisal İ slam Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. Akdeniz Garanti Bankas ı L d. "Yetkili Müesseseler" al ı p satmaya ve bulundurm rin Maliye i şleriyle görev faaliyette bulunan yetkili terilmi ştir: Para ve Kambiyo İş leri Yasas ı kurallar ı uyar ınca döviz ya yetkili kı l ı nan müesseseleri anlat ı r. Bu müesseselei bakanl ıktan çal ış ma izni almalar ı zorunludur. Halen üesseselerin isim ve kay ı tl ı büro adresleri a şağı da gös- Birinci Döviz Al ı m Sat ı m 'irketi Ltd. 158 A Girne Caddesi, Lef o şa. F ı r ınc ıoğullar ı Co. Ltd. 2-4 Asmaalt ı Sokak, Lefko şa. Elmaslar Yat ı r ı m Şirketi td. 89 D Taner Küçiik İş Han ı Girne Caddesi, Lefko şa. Merimann Currency Excha ge Co. Ltd. 49 E II. Selim Caddesi, L fko şa. Ertu ğ rul Akbel And Sons td. Osman Pa ş a Caddesi, Mustafa Haci Ali Apt. No. 2, Lefko şa. Sun Döviz Bürosu Ltd. Abdi İpekçi Caddesi, Lefk şa. Nafa Döviz Al ı m Sat ı m Si keti Ltd. Zafer Çar şı s ı No. 10 Atat 'rk Caddesi, Girne. Orhan Kâhya Ltd. 3-4 Zafer Çar şısı , Girne. Uluçay Exchange Co. Ltd. 13 Nam ı k Kemal Meydan ı Mağusa. Er-Tem Yat ı r ı m Şirketi L d. 2 G K ışla Yolu Mağ usa Batu Exchange Co. Ltd. 52 İstiklâ1 Caddesi, Ma ğusa. 10 K.K.T.C. Merkez Bankas ı aşağı daki bankalarla muhabirlik ili ş kileri içinde olup, bunlardan; Midland Bank PLC International Division Londra Commerzbank AG Londra Commerzbank AG Frankfurt American Express Bank Ltd. Londra Bank of Credit and Commerce International S.A., Londra National Westminister Bank PLC, Londra bankaları ile döviz, T.C. Merkez Bankas ı ile de hem döviz hem Türk Liras ı hesaplar ı yürütülmektedir. Döviz rezervlerimiz bankalar ı n resmi kurdan tuttuklar ı dövizlerle bankalar kurundan tuttuklar ı dövizlerden oluş maktadı r. K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğer Bankalar sını flandı rması na göre Mart 1988 - May ı s 1989 döneminde Devlet Kuru hesabı nda tutulan dövizler, Tablo 3'te gösterilmi ş tir. Bundan görülece edilen süre zarf ı nda Devlet Pozisyonunda önemli bir de ğiş iklik olmam ğ i üzere sözü ış , Aral ı k 1988 sonu itibariyle toplam 46391.0 bin ABD dolar ı ve serbest 43461.8 bin ABD dolar ı miktarlar ı ndan olan döviz cii ıi azalış larla Mayı s 1989'da toplam 36439.9 bin ABD doları ve serbest 34834.4 bin ABD dolar ı miktarları na düş müş tür. Bankalar ın döviz pozisyonlar ı nda herhangi bir s ını rlama mevcut olmamakla beraber resmi dövizlerin daha çok K.K.T.C. Merkez Bankas ı nda topland ığı gözlenmektedir. 11 Tablo 3 ı ve Di ğer Bankalar Tasnifine Göre K.K.T.C. Merkez B s 198 döneminde Devlet Kuru Hesab ında Tutulan Mart 1988 - May ı Dövizin ABD D ları Karşılığı ve Mevcut Taahhütler ın Toplam Taahhüt Serbest $ Bankal $ 2 Nisan 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Topla 34.877.4 6.691.1 41.568.5 8.466.8 8.466.8 2 Temmuz 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar Topla 38.725.8 4.678.8 43.404.6 4.605.1 4.605.1 1 Ekim 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Topl= m 39.662.9 3.415.8 43.078.7 3.472.3 3.472.3 39.662.9 (56.5) 39.606.4 31 Aral ık 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar 42.779.1 3.611.9 2.929.2 42.779.1 682.7 46.391.0 2.929.2 43.461.8 40.555.4 3.282.5 3.070.2 40.555.4 212.3 Topl m 43.837.9 3.070.2 40.767.7 28 Şubat 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 38.031.7 3.038.9 3.346.7 38.031.7 (307.7) 41.070.6 3.346.6 37.724.0 1 Nisan 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar 34.733.6 4.079.0 2.395.2 34.733.6 1.683.8 Toplam 38.812.6 2.395.2 36.417.4 - 29 Nisan 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar Toplam 34.657.6 3.515.3 2.495.2 34.657.6 1.020.1 38.172.9 2.495.2 35.677.7 27 Mayıs 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar Toplam 33.468.2 2.971.7 36.439.9 1.605.5 1.605.5 Topl m 28 Ocak 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar 12 34.877.4 (1.775.7) 33.101.7 38.725.8 73.7 38.799.5 33.468.2 1.366.2 34.834.4 Yine K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğ er Bankalar s ınıfland ı rması na göre bankalar kurundan özel ve tüzel ki şiler adı na aç ı lan döviz tevdiat ve döviz mevduat hesaplar ı ndaki dövizlere ait bilgiler Tablo 4'te verilmi ştir. Aral ı k 1988 sonu itibariyle döviz tevdiat ve döviz mevduat hesaplar ını n durumu müteakip dönemle kar şı laşt ı rı ldığı nda miktar ve cins baz ı nda önemli bir de ğişiklik olmad ığı gözlenmektedir. 13 Tablo 4 K.K.T.C. Merk Bankası ve Di ğer Bankalar Tasnifine Göre Mart 1988 - Nisan 1 89 Döneminde Bankalar kurundan Özel ve Tüzel Kişiler adına tut an Döviz Tevdiat ve Mevduat Hesaplar ının ABD Doları arşılığı ve Hesap Türüne Göre Dökümü Tarih Bankalar 31 Mart 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar Toplam 30 Haziran 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğ er Bankalar Toplam 30 Eylül 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Döviz Tevdiat Miktar Hesap Adedi Toplam Toplam 5.289.0 41.063.0 5.289.0 53.833.0 3082 12.770.0 3082 12.770.0 23567 46.352.0 59.122.0 14.159.0 3215 14.159.0 5.725.0 40.283.2 46.008.2 5.725.0 3215 1197 23770 24967 1329 24920 6.661.4 45.951.1 52.612.5 3179 14.557.9 14.557.9 31 Aral ık 1988 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Diğer Bankalar Toplam Döviz 1123 22444 3179 Diğ er Bankalar Döviz Mevduat Miktar Hesap Adedi 26249 1015 3413 3413 20.824.3 20.824.3 27648 28663 54.442.2 60.167.2 6.661.4 60.509.0 67.170.4 6.903.0 6.903.0 55.778.8 76.603.1 62.681.8 83.506.1 31 Ocak 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas ı Di ğer Bankalar Toplam 1051 6.792.3 6.792.3 3575 17.336.0 29254 55.304.6 72.640.6 3575 17.336.0 30405 62.096.9 79.432.9 1079 6.608.2 6.608.2 27979 55.061.2 72.707.1 28 Şubat 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas Di ğer Bankalar Toplam 3413 17.645.9 29058 61.669.4 79.315.3 3331 19.061.6 1104 6.894.2 6.894.2 28686 56.100.8 75.162.4 3331 19.061.6 29790 62.995.0 82.056.6 1095 6.821.8 6.821.8 31 Mart 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas Di ğer Bankalar 30 Nisan 1989 K.K.T.C. Merkez Bankas Di ğer Bankalar Toplam 14 - - 3423 16.892.5 29002 58.515.5 75.408.0 3423 16.892.5 30097 65.337.3 82.229.8 Döviz rezervlerimiz devlet kuru ile bankalar kuru olarak iki ba şl ık alt ında görülmektedir. Devlet kuru hesab ı nda tutulan dövizler tahsise tabi dövizlerdir. Bankalar kuru başl ığı alt ı nda gösterilen dövizler ise özel ve tüzel ki şilere ait clöviz . tevdiat ve mevduat hesaplar ı ile bankalar ı n kendi nam ve hesaplar ına tuttuklar ı dövizlerden oluş maktadı r. Aral ı k 1988 sonu itibariyle Devlet Kuru Hesab ındaki toplam döviz 46391.0 bin ABD dolar ı ve Bankalar kurunda tutulan toplam döviz ise 103.331.9 bin ABD dolar ı değ erindedir (Tablo 5). Ocak-Nisan 1989 ortalamas ı Devlet kurunda 40473.5 bin ABD dolar ı ve Bankalar kurunda 103.907.0 bin ABD dolar ı değerinde olduğ una göre, Bankalar Kuru Hesab ında kayda de ğer bir de ğişiklik yokken Devlet Kuru Hesab ında düşüş gözlenmektedir. 15 ablo Döviz • ezervlerinin Art ış H ızı Miktar Tarih - Döviz Niteli ği Bin ABD $ Bir önceki ayla karşı laşt ı rması Mart 1988 41.568.5 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n kendileri Toplam 59.122.0 5.191.8 64.313.8 105.882.3 Haziran 1988 Devletin Kur Hesab ında 43.404.6 104.41 72.845.9 113.26 116.250.5 109.79 43.078.7 99.24 84.322.9 115.75 127.401.6 109.59 46.391,0 107.68 103.331.9 122.54 117.52 Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri 60.167.2 12.678.7 Toplam Eylül 1988 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ın Kendileri 67.170.4 17.152.5 Toplam Aral ık 1988 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ın Kendileri 83.506.1 19.825.8 149.722.9 Topia ı n Ocak 1989 Devletin Kur Hesab ında 43.837.9 94.49 101.044.7 97.78 144.882.6 96.76 41.070.6 93.68 100.956.3 99.91 142.026.9 98.02 Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ın Kendileri 79.432.9 21.611.8 Toplam Şubat 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: O) Özel ve Tüzel Ki ş iler 79.315.3 b) Bankalar ın Kendileri 21.641.0 Toplam 16 Mart 1989 Devletin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri 82.056.6 23.349.8 Toplam 38.812.6 94.50 105.406.4 144.219.0 104.40 101.54 38.172.9 98.35 108.220.8 146.393.7 102.67 101.50 Nisan 1989 Devlptin Kur Hesab ında Bankalar Kurunda Tutulan: a) Özel ve Tüzel Ki şiler b) Bankalar ı n Kendileri Toplam 82.229.8 25.991.0 17 Nisan 1989 ayına Vadelerine göre döküm nı n, Döviz Tevdiat Hesa yı l vadeli hesaplar taraf ler para sterlin, daha s 18 ir it Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesaplar ını n Cins ve ü gösteren Tablo 6, vade yönünden incelendi ğinde ilk sı ralar ı nda vadesiz hesaplar ve Döviz Mevduat Hesaplar ında bir ndan i şgal edildi ğ ini görürüz. Döviz cinsine göre en popünra ABD dolar ı ve DM görülmektedir. Tablo 6 30 Nisan 1989 tarihi itibariyle Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesaplar ının Cins ve Vadelerine Göre Dölcürnii Döviz Tevdiat Hesaplar ı Sterlin B.Alman Mark ı ABD Dolar ı K ıbrı s Liras ı Vadesiz 4.959.8 211.0 1.760.1 1.608.4 3.466.3 209.0 49.0 50.0 50.9 364.1 6.930.9 .$ (11.686.8) 1.707.4 6 ay vadeli 1 yı l vadeli Toplam 6 ay vadeli 1 yı l vadeli Toplam Genel Toplam 9.105.6 2.805.2 14.966.6 26.877.4 =$ (45.320.7 33.808.3 `---$ (57.007.5) 13.101.3 - 432.7 - 3.358.5 3.881.3 209.0 16.892.5 (3.881.3) (416.9) 7.497.5 6.652.5 252.0 26.494.3 602.0 4.973.8 326.1 5.316.7 4.8 130.4 5.385.8 33.457.2 13.073.3 387.2 (772.6) 65.337.3 (6.948.7) 12.295.3 (12.295.3) 14.780.7 16.176.6 (16.176.6) 596.2 (1. 189.5) 82.229.8 (7.856.2) (907.5) Döviz Mevduat Hesaplar ı Vadesiz Bin ABD $ Karşıl ığı 4 K ıbrı s Ticaret Bankamiza ula ş an bilgilere öre 30 Nisan 1989 tarihi itibariyle Ltd. ve Akdeniz Ltd., K ıbrı s Vakı flar Bankas ı Bankas ı Ltd., K ıbr ı s Kredi Ban ası verilen toplam döviz kredileri bakiyesi sterlin tüGaranti Bankas ı Ltd. taraf ından DM türünden 486.252 DM ründen /4.495.958, ABD doları türünden $ 1.224.603 ve ğ erindedir. miktarlar ı nda olup bunlar ABD 20 olay ı bazı nda $ 8,718,238 de Aral ı k 1987 baz ı na göre Hayat Pahal ıl ığı Endeksinde, Aral ı k 1988 sonu itibariyle kaydedilen %62.57 oran ı ndaki art ışı edilen dönemin enflasyon oran ı olarak kabul edersek Aral ı k 1987'de 111.5sözü milyar Ti, miktar ı ndaki mevduat ı n sat ın alma gücünü koruyabilmesi için Aral ı k 1988'de 181.3 milyar TL'ye ula şmas ı gerekmekte idi. Tablo 7'den görülece ğ i üzere Aral Lirası mevduat 170.9 milyar Ti, miktar ındad ı ı k 1988 sonu itibariyle toplam Türk r. Bu suretle reel art ış kaydedilmemi ş tir. Ayni yakla şı mla 1989 y ılın ı n ilk üç oranı ndaki enflasyon dikkate al ınd ığı nda Aral ayl ı k döneminde kaydedilen %16.47 ı k 1988'de 170.9 milyar Ti, miktar ında olan toplam mevduat ın sat ı n alma gücünü koruyabilmesi için Mart 1989'de 199.0 milyar TL'ye ula ş ması gerekmekte idi. Böyle bir art ış yı lını n ilk üç ayl ı k döneminde de toplam Ti, mevduat kaydedilmedi ğ i cihetle 1989 ı nda reel art ış olmadığı nı söyleyebiliriz (Tablo 7). 21 1 Tablo 7 ürk Lirası Mevduat ın Artış Hızı Mevduat ı n Niteliğine göre Dökümü Milyon 11 Bir önceki :dönemle karşılaştı rması Mart 1988 53.818.0 10.694.8 Resmi Ticari Tasarruf 59.098.1 Toplam 123.609 Haziran 1988 54.481.0 13.197.3 Resmi Ticari Tasarruf 69.085.6 Toplam 138.769 Eylül 1988 101.23 123.39 116.89 112.25 161.359.3 125.12 118.74 112.20 116.28 Resmi 73.369.4 107.62 Ticari Tasarruf 16.044.4 81.564.3 102.38 105.21 170.978.1 105.96 74.655.5 101.75 16.713.6 172.711.4 104.17 99.72 101.01 Resmi 73.763.8 98.80 Ticari 18.154.3 108.61 Tasarruf 84.124.6 176.042.7 103.42 101.92 72.849.0 19.831.4 87.243.0 98.75 109.23 103.70 179.923.4 102.20 68.169.6 15.671.4 Resmi Ticari Tasarruf 77.518.3 Toplam Aralık 1988 Toplam Ocak 1989 Resmi Ticari Tasarruf 81.342.3 Toplam Şubat 1989 Toplam Mart 1989 Resmi Ticari Tasarruf Toplam 22 Resmi mevduat ı n K.K.T.C. Merkez Bankas ı ile di ğ er bankalar aras ında Aralık 1986 - Mart 1989 süresindeki bölünümü Tablo 8'de verilmi ş tir. Buna göre bölünüm ortalama olarak Aral ı k 1986'da 66.7:33.3, 1987'de 65.4:34.6, 1988'de 68.8:31.2 ve 1989 yılın ın ilk üç ayl ı k döneminde 59.7:40.3 olarak gerçekle şmi ştir. 23 Tablo 8 Tarih Milyon Ti. K.K.T.C. Merk , Bankas ı ve Di ğer Bankalar Nezdi de Resmi Mevduat K.K.T.0 Merkez Di ğer Bank sı % 18.37 7 22.7 2.8 24.3 0.8 26.2 7.3 66.7 66.5 Bankalar Toplam % 11.434.3 33.3 33.5 27.565.7 34.177.1 67.3 69.3 11.806.9 11.635.4 32.7 30.7 36.157.7 25.9 5.3 24.1 5.5 24.3 9.4 70.8 69.0 64.7 10.699.8 10.870.8 13.294.2 29.2 31.0 35.3 36.685.1 35.066.3 37.623.6 60.5 60.9 16.149.1 15.128.4 39.5 39.1 40.856.8 60.0 15.288.0 40.0 38.262.6 Eylül 1987 24.7 9.7 23.5 1.6 22.9 4.5 27.1 35.3 64.7 14.791.0 35.3 41.926.3 Ekim 1987 29. • 03.8 66.7 14.918.8 33.3 44.822.6 Kası m 1987 Aralı k 1987 Ocak 1988 Şubat 1988 Mart leı g8 31. 44.9 34. • 60.4 35. 42.4 37. 50.3 17.412.4 14.800.2 14.718.6 16.067.7 35.5 29.7 29.1 29.9 49.057.3 49.760.6 50.561.0 53.818.0 Nisan 1988 35.• 93.4 64.5 70.3 70.9 70.1 66.9 17.823.7 33.1 53.817.1 Mayıs 1988 37. 72.4 66.2 19.324.7 33.8 57.097.1 37. 60.4 65.8 19.320.2 34.2 56.481.0 Haziran 1988 Temmuz 1988 41. 04.9 69.2 18.538.9 30.8 60.243.8 42. 41.6 69.1 18.874.5 30.9 61.116.1 A ğustos 1988 47. 62.5 70.4 20.207.1 29.6 68.169.6 Eylül 1988 53. 68.5 70.2 22.531.6 29.8 75.700.1 kim 1988 Kası m 1988 70.7 24.537.5 29.3 66.0 24.954.1 34.0 83.648.1 73.369. 4 Aral ı k 1988 59. 10.6 48. 1 5.3 Ocak 1989 48. 05.8 Şubat 1989 Mart 1989 43 061.7 41 228.4 64.3 58.4 56.6 26.649.7 30.702.1 31.620.6 35.7 41.6 43.4 74.655.5 73.763.8 72.849.0 Aralı k 1986 Ocak 1987 Şubat 1987 Mart 1987 Nisan 1987 Mayı s 1987 Haziran 1987 Temmuz 1987 A ğ ustos 1987 24 . 9.191.0 37.872.7 38.670.0 Türk Liras ı Mevduat art ış hız ı 1989 dönemindeki kar şılaş tı rması ile Plâsman art ış hız ını n Aralı k 1986 - Mart manlann ı n dökümü ve geçmi ş Tablo 9'da Iskonto Senetleri ve Bankalar Plasdönemle kar şılaştı rması 'ise Tablo 10'da gösterilmi ştir. n sektörel da ğı lı m ı Plâsmanlan nda Yurtiçi ve Yurtd ışı Ticaret Aral %44.1'den Mart 1989'da %46.4'e yükselmi ş ı , Kamu Kurum ve Kurulu şlar ını k 1988'de Aral ı k 1988'de %11.5'ten Mart 1989 da %10.1'e dü şmü n payı y ise ş tür. 25 ıft Milyon Ti, Tablo 9 Türk Liras Mevduat Art ış H ızı ile Toplam Plasm Art ış H ızının karşılaştırması Toplam Toplam TL Bir önceki Plasman laş şı ayla kar evduat t ı rmas ı Aralı k 1986 Bir önceki ayla kar şılaş t ı rmas ı 43.998.7 •2.671.3 6.745.7 122.46 46.233.8 105.08 Mart 1987 9.340.4 103.38 46.040.1 99.58 Nisan 19E17 2.254.6 103.67 44.874.3 97.47 Mayı s 1987 8.846.0 108.01 46.416.9 103.44 Haziran 1987 '4.905.9 106.82 46.631.2 102.62 Temmuz 1987 4.309.7 99.38 49.567.3 104.07 A ğ ustos 1987 7.775.5 103.68 50.680.9 102.25 Eylül 1987 1 3.159.1 105.51 54.850.4 108.23 Ekim 1987 104.817.2 101.61 57.631.5 105.07 Kası m 1987 Aralı k 1987 11.450.1 106.33 65.986.4 114.50 13.499.3 101.84 68.620.7 104.00 Ocak 1988 16.599.6 102.73 68.857.4 100.34 Şubat 1988 Mart 1988 23.610.9 28.201.9 106.01 103.71 68.087.6 69.898.8 98.88 102.66 36.610.0 106.55 68.741.3 98.34 38.763.9 101.58 73.339.8 106.69 145.964.0 105.19 73.527.0 100.26 151.316.9 103.67 74.192.9 100.91 161.359.3 106.63 77.281.9 104.16 104.92 83.733.9 108.34 169.298.4 176.567.6 104.29 86.693.4 103.53 98.354.2 Aral ık 1988 Ocak 1989 96.83 113.45 170.978.1 101.01 99.086.4 100.74 172.711.4 101.92 98.703.9 Şubat 1989 176.042.7 106.515.3 Mart 1989 179.923.4 102.20 99.61 107.91 Nisan 1988 Mayı s 1988 Haziran 1988 Temmuz 1988 A ğ ustos 1988 Eylül 1988 Ekim 1988 Kası m 1988 26 Tablo 10 İskonto Senetleri ve Bankalar Plasmanlaruun Sektörel Bazda ve Geçmi ş Dönemle Kar şılaşt ırmas ı Milyon IL Aralı k 1988 Miktar Kamu Kurum ve Kurulu şlar ı Mart 1989 Miktar 11.5 11.263.8 10.1 10.784.7 16.5 16.251.3 Imalât Sanayii 15.6 16.562.2 3.8 Yük Taşı macıl ığı 3.695.2 3.5 3.723.5 0.4 446.6 1.1 1.147.8 44.1 43.425.3 46.4 49.454.7 2.9 2.877.4 3.0 3.199.1 1.8 1.751.7 2.1 2.220.5 12.8 12.584.1 12.5 13.360.3 6.2 6.058.8 5.7 6.062.5 100.0 98.354.2 100.0 106.515.3 Tarı m Yurtiçi ve Yurtd ışı Ticaret Bina ve In ş aat Turizm Ş ahsi ve Mesleki Borçlar İ skonto Senetleri Not: Kamu Kurum ve Kurulu şları kalemi kar şısı çeşitli sektörlerdeki kamu kurum ve kurulunda gösterilen miktar Bankam ızca" şları na verilen avanslar ı da içermektedir. (Bak. Tablo 2). Hazine Kefaleti Kar şıl ığı 27 • • I t1.,1`49,,,,,,,*.> II Bölüm EK • NOMİK GELİŞMELER 28 EKONOMIK GELI ŞMELER 1. Üretim, Istihdam ve Fiyatlar a) Üretim Art ışı ve Kaynaklar ı n Kullanı m ı: 1986, 1987 ve 1988 y ıllar ı nda G.S.M.H.'n ı n da ğılı m ı ve sektörel katma değ erlerinin büyüme h ızlar ı Tablo 11'de cari üretici fiyatlar ı ve Tablo 12'de sabit üretici fiyatlar ıyla kar şılaş t ı rmalı olarak gösterilmi ştir. 1977 sabit fiyatlar ı yla '1986'da 5,324.1 milyon IL olan G.S.M.H. 1987'de 5,684.1 milyon İ L ve 1988'de 6,084.0 milyon Ti, olarak gerçekle ş miş tir. Bu itibarla, sabit fiyatlarla büyüme h ızı 1987'de %6.8 ve 1988'de %7 olarak görülmektedir. Sabit üretici fiyatlar ı yla hesaplanan 1986, 1987 ve 1988 y ıllar ı sını n sektörel paylar ı na göz att ığı m ı zda her üç y ı sı ra ile %21.7, %21.2 ve %20.0 oranlar lda Kamu Hizmetlerinin ı %18.1 oranlar ı ile ikinci s ı rayı , Tarı m ı ile ilk s ı rayı , Ticaretin %18.7, %18.7 n %12.5, 1. 5 , .1 ve %12.1 oranlar ı ile %1 üçüncü s ı rayı işgal etti ğ ini görürüz. Bunlar ı %11.4 ve %.7 11 oranlar ı ile Sanayi ve %11.0, %10.9 ve %11.6 oranlar ı ile Ula ştı rma ve Haberle ş me sektörleri izlemektedir. 29 Tablo 11 ğ erlerin Büyüme H ızlar G.S.M.H.'n ın Dağılı mı ve Sektörel Katma De ı (Cari üretici fiyatlar ı yla Milyon 11) 1986 Sektörler 1. Tar ı m a) Çiftçilik b) Ormanc ılık c) Bal ıkçı lık 2. Sanay ı a) Maden ve Ta şocakç ılığı b) imalat Sanayii c) Elektrik ve Su 3. Inş aat 4. Ticaret a) Toptan ve perakente ticaret b) Otelcilik ve Lokantac ılık 5. Ula şt ı rma - Haberle şme 6. Mali Müesseseler 7. Konut Gelirleri 8. Serbest Meslek ve Hizmetler 9. Kamu Hizmetleri ithalat Vergileri G.S.Y. İ .H. (a.f.) Net D ış alem Faktör Geliri G.S.M.H. (a.f.) Kaynak: Devlet Planlama Örgütü 1987 Büyüme H ızı 198719861988 1987 1988 54.531.4 51.119.21 258.9 3.153.3 5 3. 47 9. 6 3.693.4 2.330.8 2.082.5 6.204.6 7.703.7 4.036.9 32.709.6 22.685.6 66.584.4 112.418.9 36.081.3 28.016.0 26.959.0. 1 34.218.8 195.3 147.3 1.667.3 909.7 1 1.425.1 1. 7.814.0 1.274.3 15.892.6 44.010.8 34.729.4 9.281.4 13.407.6 8.512.4 5.407.0 10.443.8 34.107.8 11.465.0 191_776.4 3.366.3 195.142.7 [ 37.050.9 20.449.5 30.009.1 13.198.6 13.290.9 8.170.8 25.157.2 15.318.6 77.626.1 47.160.5 42.791.6 21.626.8 283.848.4 479.065.3 6.782.9 5.258.0 289.106.4 485.848.2 . 28.8 26.9 32.61 83,31 58.8 63.5 47.1 216,81 42.7 51.3 51.1 49.3 32.6 89.1 64.2 58.5 60.6 90.8 44.2 68.8 48.2 164.7 82.8 81.2 127.4 62.7 64.2 64.6 97.9 68.8 29.0 68.1 52.5 55.0 51.1 46.7 38.3 88.8 48.0 56.2 48.2 Dağıl ı m Yüzdesi 1988 1987 1986 14.6 14.0 0.1 0.5 10.7 0.7 9.3 0.7 8.3 23.0 12.7 11.4 10.7 0.1 0 6( 11.5 0.8 9.3 11.2 0.8 8.8 8.0 23.5 6.8 23.5 117.7 I 7.0 4.4 2.8 5.4 17.8 6.0 100.0 1.8 101.8 7.7 7.2 6.3 4.6 2.8 2.9 5.2 5.4 16.2 16.6 8.9 7.6 100.0 100.0 1.4 1.9 101.9 101.4 Tablo 12 G.S.M.H.'nın Dağılı m ı ve Sektörel Katma De ğ erlerin Büyüme H ızları (1977 üretici fiayatlar ıyla Milyon TL) Sektörler 1986 1987 655.2 677.9 638.8 4.4 34.7 680.6 5.0 41.1 14.0 464.5 121.5 634.4 17.1 512.1 104.6 700.1 19.7 568.0 112.4 3. Inş aat 366.5 451.3 4. Ticaret 980.2 1. 046.3 887.3 I 1. Tar ı m a) Çiftçilik b) Ormanc ı l ı k c) Bal ı kç ı l ı k 2. Sanayi a) Maden ve Ta şocakç ı l ığı b) imalat Sanayii c) Elektrik ve Su a) Toptan ve Perakente Ticaret b) Otelcilik ve Lokantac ı l ık 618.2 3.9 33.1 600.0 92.9 5. Ulaşt ı rma - Haberle ş me 574.8 933.41 112.9 1988 726.7 Büyüme ızı 19861 9871987 1988 3.5 7.2 3.3 6.5 12.8 13.6 4.8 18.4 5.7 10.4 465.6 6.4 10.2 13.9 23.1 11.3 10.9 7.4 3.2 1. 087.4 6.7 3.9 L 950. 1 Yüzdesi 1986 1987 1 1988 12.5 12.1 12.1 11.8 0.1 1 0.61 11.3! 0.11 11.5 11.4 0.1 0.6 11.4 0.3 8.9 2.3 0.3 9.2 1.9 7.0 18.7 8.1 0.3 9.5 1.9 7.8 18.7 18.1 1.7 2.0 2.3 10.9 4.4 11.6 4.4 0.7 11.7 17.0 136.6 1215. 25 ( 610.0 694.6 6.1 13.9 11.0 6. Mali Müesseseler 224.1 244.5 266.3 9.1 7. Konut Gelirleri 8.9 4.3 345.6 352.6 360.3 2.0 2.2 8. Serbest Meslek ve Hizmetler 6.0 201.1 214.2 6.8 6.5 9. Kamu Hizmetleri 1. 137.2 1. 181.2 1. 197.8 3.9 ithalat Vergileri 1.4 6.6 3.6 21.7 6.3 188.2 3.6 21.2 3.5 20.0 160.5 181.4 286.1 13.9 G.S.Y. İ.H. (a.f.) 57.7 3.1 3.3 4.8 5. 232.3 5. 580.7 5. 999.1 6.6 100.0 100.0 100.0 91.8 103.4 84.9 12.6 7.5 -17.9 1.8 1.9 1.4 5. 324.1 5. 684.1 6. 084.0 6.8 7.0 101.8 101.9 101.4 Net D ış Alem Faktör Geliri G.S.M.H. (a.f) Kaynak: Devlet Planlama Örgütü 1987-1988 yıllar ına ai kar şılaşt ı rmal ı Kaynaklar-Harcamalar Dengesi Tablo 13'tedir. Gayri safi MIII Has ıla'nın Toplam Kaynaklar içindeki pay ı 1987'de %94.1 iken bu oran 1988'de %97.5 1 e yükselmiş, Dış Açığın payı ise %5.9'dan %2.5 1 e düş müş tür. Böylece Topla Kaynaklarda Yurt içi Kaynaklar lehine bir geli ş me olmuş ve dışa bağı ml ılık azlam ışt ı r. 1987 yılında Toplam Kaynaklar ın %19.5'i Yatı rı mlara ve %80.5'i Tüketime gitmi ş iken bu oranlar 1988'de s ı ra ile %16.9 ve %83.1 olarak görülmektedir. Bu suretle 1988 y ılında Tüketimin pay ı artm ış Yat ı rı mların payı ise azlam ışt ı r. Sabit sermaye yat ı rı mlarında Kamunun payı %38.8'den %23.2'ye düş müş, Özel Sek örün pay ı ise %61.2'den %76.8'e yükselmi ştir. Toplam Tüketimde Kamunun pay ı 987'de %24.1'den 1988'de %23.2'ye düş müş , Özel Sektörün payı ise %75.9'dan % 6.8'e yükselmi ştir. 32 Tablo 13 Kaynaklar - Harcamalar Dengesi Milyon 'IL 1987 Cari I . TOPLAM KAYNAKLAR 1. G.S.M.H. (a.f) 2. D ış Açık II. TOPLAM YATIRIMLAR 1. Sabit Sermaye a) Kamu b) Özel 2. Stok De ğiş meleri a) Kamu b) Özel III TOPLAM TÜKETIM 1. Kamu Tüketimi 2. Özel Tüketim IV. TOPLAM YURT İÇİ TASSARRUFLARI * 1977 sabit fiyatlar ıyla Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü 307.137.5 289.106.4 18.031.1 59.839.5 55.981.9 21.707.2 34.274.7 3.857.6 1.324.9 2.532.7 247.298.0 59.710.8 187.587.2 41.808.4 1988 Sabit* Cari 6.038.6 498.303.6 5.684.1 485.848.2 354.5 12.455.4 1.176.5 83.974,4 1.100.7 75.297.5 426.8 17.462.8 673.9 57.834.7 75.8 8.676.9 26.0 4.190.3 49.8 4.486.6 4.862.1 414.329.2 1.174.0 95.975.7 3.688.1 318.353.5 822.0 71.519.0 Sabit* 6.240.0 6.084.0 156.0 1.051.6 942.9 218.7 724.2 108.7 52.5 56.2 5.188.4 1.201.8 3.986.6 895.6 III Değiş me % GSMI-Pya oranı Cari 198 Sabit 62. 68.1 -30.9 40.3 34.5 -19.6 68.7 124.9 216.3 77.1 67.5 60.7 69.7 71:1 3. 7.0 - 56.0 -10.1 - 14.3 - 48.8 7.5 43.4 101.9 12.8 6.7 2.4 8.1 8.9 106.2 100.0 6.2 20.7 19.4 7.5 11.9 1.3 0.4 0.9 85.5 20.6 64.9 14.5 1988 102.6 100.0 2.6 17.3 15.5 3.6 11.9 1.8 0.9 0.9 85.3 19.8 65.5 14.7 b) istihdam da ğılımı karşı laşt ırmalı 1986, 1987 ve 1988 y ıl arı nda istihdam ı n sektörel s ıüç y ı lda yakla şı k %30 payla Tar ı m birinci%10 olarak tablo 13'te verilmi ştir. kHer %22 payla Kamu Hizmetleri ve yine yakla şık rayı iş gal etmekte bunu yakla ı payla Sanayi Sektörü izlemekt di r. nüfus 1987'de 66212'ye ve 1988'de 67733'e yük1986'da 64066 olan çal ış 6'daki 1568'den, 1987'de 1210'a ve 1988'de 881'e selmi ştir. iş siz say ısı ise 19 1986'da %2.4 1987'de %1.8 ve 1988'de %1.3 düşmüştür. Bu suretle i şsizli oran ı olarak görülmektedir. 34 Tablo 14 Istihdam ın Sektörel Da ğılımı ve Nüfus Sektörler Sayı 1. Tarı m 2. Sanayi a) Madencilik ve Ta şocakç ılığı b) İ malât Sanayii e) Elektrik-Su 3. Inşaat 4. Ticaret-Turizm a) Toptan ve Perakente ticaret b) Otelcilik Lokantac ılık 5. Ulaştı rma-Haberle şme 6. Mali Müesseseler 7. Serbest Meslek ve Hizmetler 8. Kamu Hizmetleri (K İT ve Belediyeler dahil) Toplam Çal ış an Nüfus işsiz Say ısı Toplam Nüfus Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü 20142 6604 5464 1140 5753 5725 4544 1181 4584 1563 5012 1986 Toplam Çal ışan Nüfus Oran ı 1987 Sayı Toplam Çal ışan Nüfus Oran ı % 31.4 10.3 19780 6872 29.9 10.4 8.5 1.8 9.0 8.9 7.1 1.8 7.2 2.5 7.8 -5732 1140 6750 6015 4651 1364 4776 1663 5261 -8.7 1.7 10.2 9.1 7.0 2.1 7.2 2.5 7.9 1988 Sayı 19600 7127 __ 5960 1167 6992 6261 4691 1570 Toplam Çal ışan Nüfus Oran ı % 28.9 10.5 -8.8 1.7 10.4 9.2 6.9 2.3 5232 1767 5507 7.7 2.6 8.1 14683 22.9 15095 22.8 15247 22.6 64066 1568 162676 100.0 66212 1210 165035 100.0 67733 881 167256 100.0 c) Fiyat Hareketleri ve cretler ndaki fiyat hareketleri 1986, 1987 ve 1988 y ıllar ı ile 1989 y ılını n ilk dört ay ı tir. Devlet Plânlama Örgütünce yeni bir kar şı laşt ı rmal ı olarak Tablo 14'de verilmi ş ğ ilimlere göre tüketim harcamalar ı ank ti yap ılm ış ve bu anket sonucu belirlenen e rlanarak 1 Ocak 1988'den itibaren baz olarak ağı rl ıkl ı , yeni bir tüketi kal ıbı hazı kullanı lmaya baş lanm ışt ı Hayat pahal ılığı 1 84'de %70.72, 1985'de %43.04, 1986'da %48.09, 1987'de ına %43.01 ve 1988'de %62. 7 olarak saptanm ş olup bunun mal ve hizmet gryplar göre da ğılı m ı Tablo 16' ı a gösterilmektedir. Yüksek enflasyon' ortamda maa ş ve ücretlerin sat ı n alma gücünü korumak 1985 y ılı ı r. düş ünceyisyle 1983 y ılı ı dan beri e ş el mobil sistemi uygulanmaktad narak maa ş ve ı dikkate al sonuna kadar her dört y sonundaki hayat pahal ı lığı art ışı ücretlere yans ıt ılan art şlar 1986 y ılı ndan itibaren her üç ay sonundaki duruma göre ayarlanmaya ba şla m ışt ı r. Asgari Ücret Komisyonunca 1 Ocak 1987'den itibaren, ayda 90.000.-11, olarak saptanan asgari ücret sözü edilen Komisyonun 9 nca 1 Ocak 1988'den itibaren ayda 121.000.-L Aral ı k 1987 tarihli tavsiye karar ı uyar ı k 1988 tarihli toplant ı ye yükseltilmi ştir.Asgar . Ücret Saptama Komisyonun 2 Aral ı sında al ı nan tavsiye ka ar ı ile 1 Ocak 1989 tarihinden itibaren ayda 20 . olarak saptanan asgari cret 7 say ı ve 19 Ocak 1989 tarihli Resmi Gazetede yayı mlanarak Bakanlar ku ulunca yürürlü ğ e konmuş tur. 36 Tablo 15 Hayat Pahal ılığı 1986 % 1987 % 1988 % 1989 % Ocak 7.10 3.18 8.08 Şubat 5.71 11.54 4.43 17.09 Mart 14.07 19.01 9.05 24.11 Nisan 16.47 19.15 10.00 26.58 Mayıs 20.78 20.69 11.35 28.53 Haziran 24.09 21.07 17.12 31.45 Temmuz 31.75 19.33 36.44 A ğ ustos 36.47 19.77 44.73 Eylül 36.68 24.43 48.11 Ekim 38.81 34.54 53.54 Kası m 41.48 38.40 57.86 Aral ık 48.09 43.01 62.57 Kaynak: Devlet Plânlama Örgütü 37 Tablo 16 Hayat Pahal ılığ nın Mal ve Hizmet Gruplar Göre Da ğılım ı Yiyecek ve içecek Ev ve ev masraf ı Giyim Ilaç ve T ıp Eğitim Taşıt Hizmetler Eğ lence ve Okuma Sigara Ş ahsi Harcamalar Toplam ına 1984 % 1985 % 1986 % 1987 % 45.48 6.70 5.53 0.62 0.60 6.36 1.32 0.93 3.03 0.15 70.72 16.89 5.03 12.34 0.46 0.33 3.93 1.25 0.35 2.31 0.15 43.04 30.83 3.23 7.74 0.41 0.11 1.45 1.34 0.92 1.88 0.18 48.09 19.63 6.11 7.68 0.39 0.47 3.47 0.79 0.66 3.63 0.18 43.01 1 Ocak 1988 den itibaren yeni döküm uygulanm ışt ı r, şöyleki: 1988 27.53 Gıda 5.57 6.49 Giyim Ev Eşyas ı Sağl ık ve Ki şisel Ba ı m ile ilgili Harcamalar Ulaşt ı rma ve Haberi şme 3.36 9.62 4.78 Kültür, E ğitim ve E lence Konut ve Konut ile lgili Harcamalar 3.15 2. 07 Sigara Toplam 38 Kaynak: Devlet Prnlama Örgütü. --- 77 - 2. Mali ve Parasal Geli şmeler a) Mali Geli ş meler Bütçe harcamalar ı 1985'te 45.8 milyar İ L 1986'da 70.5 milyar IL, 1987'de 106.1 milyar L ve 1988'de 150.8 milyar 11, olarak gerçekle şmiş tir. Bu harcamalarda yerel gelir katk ısı 1985'te %46.9, 1986'da %47.2, 1987'de %55.6 ve 1988'de %72.3 oranlar ı yla istikrarl ı bir geli ş me içindedir. öte yandan 1985 ve 1986 y ılları nda G.S.M.H.'n ın yakla şı k olarak %17'si oranı nda gerçekle ş en yerel gelirlerin belirgin bir geli ş me ile oranı na ulaşt ığını görilrilz. 1988'de yerel gelirler G.S.M.H.'n 1987'de %24.4 ı n %22.4'ü oranı nda gerçekle şmi ş tir. (Tablo 16 ve 17). 1988 y ılı sonu itibariyle birikmi ş bütçe aç ıklar ı 92.8 milyar Una bali ğ olmuş tur. 1986 y ılı sonuna kadar her y ı l art ış gösteren bütçe aç ıklar ının 1987'den itibaren dü şüş e geçti ğ i gözlenmektedir. (Tablo 18). Bütçe aç ıkları na karşı l ı k T.C. Ziraat Bankas ından sa ğ lanan krediler, faizler hariç 1987 y ılı sonunda 55.9 milyar IL tutar ındadı r. 1987'den sonra T.C. Ziraat Bankas ı ndan borçlan ılmam ış , bütçe aç ıklar ı iç borçlanmalarla karşı lanm ıştı r (Tablo 19). 39 o G.S.M.H. ile Kar şılaşt ırmal ı Bütçe Analizi 1984-1989 Tablo 17 1985 Gerçek- G.S.M.H. Yüzdesi leşme 21.5 17.6 L Bütçe Yerel Gelirleri 1- Vergi Gclirleri a) Dolaysı z Vergiler b) Dolaylı Vergiler 2. Di ğ er Gelirler -- 8.6 9.0 II. Bütçe Giderleri 1. Cari Giderler a) Personel Giderleri b) Di ğ er Cari Giderler c) Transferler - Sosyal - Di ğer 2. Savunma Giderleri 3. Yat ı rı mlar III.D ış Yardı m ve Borçlar ımalar - D ış Yardı mlar - Borçlanmalar (Aç ık) Not: G.S.M.H. 1985 1986 1987 1988 126.9 195.1 289.1 485.8 3.9 45.8 35.7 17.2 2.9 15.6 3.6 6.5 24.3 16.9 13.9 6.8 7.1 3.0 36.1 28.1 13.6 2.3 12.2 2.8 5.1 19.1 1986 Gerçek- G.S.M.H Yüzdesi leşme 33.3 26.3 14.5 11.8 7.0 17.1 13.5 7.4 6.0 3.6 70.5 58.0 27.7 4.8 25.5 15.5 10.0 5.0 7.5 37.2 36.1 29.7 14.2 2.5 13.0 7.9 5.1 2.6 3.8 19.1 Milyar 11. 1987 Gerçek- G.S.M.H. Yüzdesi leşme 1988 Gerçek- G.S.M.H. Yüzdesi leşme 109.0 83.9 42.9 41.0 59.0 48.2 26.2 22.0 24.4 16.7 10.8 106.1 83.9 39.0 6.9 38.0 25.3 12.7 6.0 3.7 36.7 29.0 13.5 2.4 13.1 8.7 4.4 25.1 150.8 124.2 87.3 10.3 26.6 2.1 5.6 9.1 7.6 16.2 47.1 16.3 7.8 18.8 41.8 26.9 20.2 9.3 7.0 22.8 19.0 Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı Devlet Plânlama Örgütü 22.4 17.3 8.8 8.4 5.2 31.0 25.6 18.0 2.1 5.5 1.6 3.9 8.6 4.7 3.9 1989 Gerçekleşme (4 aylık) 43.9 36.5 17.7 18.8 7.4 77.3 68.1 3.9 5.3 33.4 8.5 24.9 Tablo 18 Karşılaştı rmalı Bütçe özeti 1985 - 1989 Milyar IL 1985 Gerçekleş me 1986 % 1987 Gerçek leş me % 33.3 47.2 59.0 52.8 Gerçek leş me 1988 % 1989 Gerçekleş me % 55.6 109.0 72.3 160.8 55.2 26.9 25.4 22.8 15.1 86.5 29.7 20.2 19.0 19.0 12.6 100.0 44.2 15.1 106.1 100.0 150.8 100.0 Gerçek leş me % Bütçe Finansman ı Yerel Kaynaklar 21.5 46.9 D ış Yardı m 24.3 Borçlanma 53.1 37.2 45.8 100.0 35.7 77.9 58.0 82.3 Savunma Harcamalar ı 83.9 3.6 79.1 124.2 7.9 82.4 5.0 196.7 67.5 Yat ı rı m Harcamalar ı 7.1 6.0 6.5 5.7 7.8 14.2 5.2 7.5 10.0 10.6 3.4 16.2 15.2 45.8 18.8* 100.0 12.4 70.5 100.0 84.8 29.1 106.1 100.0 Cari Harcamalar 70.5 150.8 100.0 291.5 100.0 291.5 100.0 * 1988 y ıl ında gerçekle ş en 18.8 milyar TL tutar ı ndaki yat ı rı m harcamalar ını K.K.T.C. ve di ğer d ış yardı m kaynakl ı dı n 8.4 milyar Vs! T.C., 10.4 milyar TL's ı r. Ayrı 23.0 milyar 11, bu rakama dahil de ğ ca projelerle ilgili olarak sözü edilen dönemde Ankara'da ödenen ildir. Bu suretle toplam yat ı rı m harcamalar maktadı r. ı 18.8+23.0 yani 41.8 milyar Ti, olKaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı Devlet Plânlama Örgütü Tablo 19 Yı l ar itibariyle Bütçe Aç ıkları Milyar L Bütçe Aç ığı 0.1 0.2 8.6 1978 y ıl ı açığı 0.3 0.3 7.2 5.5 1979 y ıl ı açığı 0.7 7.8 1980 yı l ı açığı 1981 yıl ı açığı 1.5 8.8 2.0 8.3 1982 yıl ı aç ığı 1983 yıl ı aç ığı 2.9 8.3 3.7 7.9 1984 yı l ı aç ığı 1985 yıl ı aç ığı 6.8 9.2 12.5 9.9 11.6 1975 yılı aç ığı 1976 yı l ı aç ığı 1977 yıl ı aç ığı 1987 yıl ı açığı 1988 yılı aç ığı 22.6 20.2 19.0 1988 sonu birikmiş bütçe a ığı 92.8 1986 yılı aç ığı Kaynak: Ekono i ve Maliye Bakanl ığı Devle Planlama Örgütü 42 G.S.M.H. Yüzdesi 5.8 7.0 3.9 Tablo 20 T.C. Ziraat Bankas ından sağ lanan Kredilerin (faizler hariç) y ı llar itibariyle dökümü Milyar Ti. 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 0.1 0.1 0.1 0.3 0.4 1.4 2.0 3.0 5.3 6.4 8.8 18.0 10.0 55.9 Kaynak: Ekonomi ve Maliye Bakanl ığı Devlet Plânlama Örgütü 43 • • 11,1 , • • b) Parasal Geli şmeler Kuzey K ıbr ı s Türk C mhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti aras ında imzalanan Ekonomik İşbirli ğ i Protokol ün Para, Kambiyo, Bankac ılık Bölümü alt ında yer alan maddeler peyder pey uyg lama alan ı na konulmaktad ı r. 26/1987 sayı lı Kuze K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Bankalar (De ğişiklik) Yasas ı 1 Haziran 1987, 35/1987 .ay ılı yeni Merkez Bankas ı Yasası 26 Haziran 1987 ve 22/1987 sayılı Para ve Ka biyo İşleri (De ğişiklik) Yasas ı ise 1 Kası m 1987 tarihinden itibaren yürürlü ğe konmuş tur. 22/1987 say ılı yasa ile de ğişik şekliyle 38/1982 sayılı Para ve Kambiyo İşleri Yasası altı nda verilen yetkilere dayan ılarak Bakanlar kurulunca yapı lan Para ve Kambiyo İşleri TilZÜğÜ de 2 Kas ı m 1987 tarih ve 116 sayılı Resmi Gazet de yay ı mlanarak ayni gün yürürlü ğe girmi ştir. Böylece öngörülen yeni düzenlemel r için gerekli alt yap ı hazı rlanm ış bulunmaktad ı r. 44 3. Ticaret, Pazarlama ve Ödemeler Dengesi a) Ticaret ve Pazarlama Toptan ve perakente ticaret K.K.T.C. ekonomisinde mektedi r. önemli bir yer i şgal et- Bu sektörden do ğ an katma de ğer fiyatlarla 1986'da 34729.4 milyon İL, 1987'de 51468.5 milyon İL ve 1988'de cari 84.780.4 milyon TL olarak gerçekle şmiş istihdam aç ısı ndan bak ıldığı nda toptan tir. ve perakente ticaret sektöründe çal ış anlar 1986'da 4544, 1987'de 4651 ve 1988'de başı na katma de ğ er 1986'da 7.6 milyon 4691 olarak saptanm ışt ı r. Bu suretle ki şi milyon Ti, ş eklinde ortaya ç ı kmaktad ı r. Ti, 1987'de 11.1 milyon TL ve 1988'de 18.1 Tablo 21 incelendi ğ inde 1981-1988 y ıllar ı itibariyle d ışal bölümünün Türkiye'den ve %54.59 aras ı ndaki bölümünün di ı m ı n %41.47 aras ındaki ğ er ülkelerden, d ış sat ı m ı n ise %12.22 aras ı ndaki bölümünün Türkiye'ye ve %78.88 aras ı ndaki bölümünün ise di ğ er ülkelere yap ıldığı nı görürüz. Dış al ı mlanm ı zda Türkiye birinci s ı rayı alrı ken onu Birle ş ik Krall ı k, Birleşik Krall ık d ışı ndaki Avrupa Ortak Pazar Ülkeleri, ve Uzak Do ğ dışsat ı mlar ı m ı zda ise en büyük pay Birle u Ülkeleri izlemi ş, ş ik Krall ığ Avrupa Ortak Pazar Ülkelerine gitmi ş tir (Tablo 22). a daha sonra Türkiye ve di ğer Tarı m ürü.' dışsat ı mlar ı m ızn %56 ile %78 aras ında de ğiş en bir oran ını oluştururken %22 ile %43 aras ında de ğiş en bir oran ı da sanayi ürünlerinden olu ş muştur. D ışal ı mda ise yakla şı k %10 tar ı msal ürünlere kar şılı k %90 sanayi ve mineral ürünleri görülmektedir (Tablo 23 & 24). D ış ticaret aç ığı m ı z dolar baz ında yı lda 166 milyon ABD $'na yükselmi ştir. 1979-1988 döneminde d ışsat ı m ın dışal ı m ı karşı lama oran ını n %24 ile %47 aras ında deği şti ğ i görülmektedir (Tablo 25). Dış ticaretimizin geli ş mesinde ula şı m ve haberle ş en büyük etkenlerdendir. Politik ve ekonomik nedenlerle K.K.T.C. deniz ve havame limanlar ı na uluslararas ı carette mevcut ko şullar ı n gerektirdi tiği ş ekilde düzenli uçak ve gemi seferleri yap ılamamaktad ı r.D ış dünya ile haberle ş me imktinlar ı m ı z da arzu edilen düzeyde de ğildir. Bütün bunlara kar şı n çok say ı da yabanc ı ülke ile ticari ili ş kiler tesis edilmi ş olup durumun iyile ş tirilmesi yönünde çal ış malar sürdürülmektedir. 45 Tablo 21 Y ıllar K.K.T.C.'nin Türkiye ve Di ğer Ülkelerle olan D 1981 - 1988 D ış Al ı m Di ğer Türkiye Ülkeler ,C------ "Toplam Türkiye ış Ticareti Milyon ABD $ D ış 'Sat ı m Diğer % Ülkeler %Toplam 104.1 7.1 19.3 29.8 80.8 36.9 57.5 44.2 42-5 59-9 119.9 7.3 32.2 49.5 58.7 18.5 1982 70.4 81.5 41.3 80.0 55.0 6.5 8.4 30.4 61.5 136.3 38.8 74.8 54.9 78.4 45.1 16.1 21.6 83.9 65.3 45.0 34.2 1983 145.3 37.5 40.7 143.0 5.4 11.7 40.9 88.3 46.3 54.5 1-9'81 1984 1985 65.1 45.5 77.9 7.7 14.8 1986 54.2 153.2 52.0 83.1 85.2 45.8 44.3 70.1 42.7 46.7 126.7 116.2 57.3 53.3 221.0 218.1 7.9 6.3 14.3 12.0 47.2 46.1 85.7 88.0 55.1 52.4 1987 1988 94.3 101.9 Kaynak: Ticaret ve Sanayi Bakanl ığı Devlet Plânlama Örgütü Tablo 22 Ülkeler Itibariyle Dış Ticaret 1985-1988 Milyon ABD $ 1985 Ülkeler D ış al ı m De ğer I. Türkiye II. Di ğ er Ülkeler 1.Birleş ik Krall ık 2.Di ğ er AET ülkeleri 3.Orta Doğu islam Ülkeleri 65.1 77.9 27.5 25.4 0.8 % D ış sat ı m Değer D ış al ı m Değer 45.5 5.4 11.7 54.5 40.9 88.3 19.2 17.8 0.6 4.Uzak Do ğu Ülkeleri 10.7 7.5 5.Di ğ er 13.5 9.4 Toplam 1986 143.0 100.0 31.2 67.4 3.9 4.5 1.3 8.4 9.7 2.8 70.1 83.1 22.7 28.6 1.7 % 1987 D ış sat ı m Değer 45.8 D ış al ı m Değer 7.7 54.2 44.3 14.8 85.2 14.8 32.8 63.1 18.7 1.1 15.8 10.3 14.3 9.3 1.9 5.3 4.3 Devlet Plânlama Örgütü D ış % sat ı m Değer Dış al ı m Değ er 42.9 57.1 8.4 46.7 15.2 101.9 46.7 6.3 12.0 84.8 116.2 53.3 46.1 88.0 31.3 14.2 36.7 66.6 94.9 126.1 32.6 % D ış % sat ı m De ğ er 15.0 37.5 3.6 40.8 18.5 4.8 8.7 31.7 14.5 5.0 9.5 10.2 3.3 1.5 3.5 6.4 5.1 2.3 1.9 3.6 33.8 15.3 16.9 7.6 8.3 46.3 100.0 153.2 100.0 52.0 100.0 Kaynak: Ticaret ve Sanayi Bakanl ığı % 1988 221.0 100.0 24.9 11.4 1.7 3.1 21.9 10.1 j 55.1 100.0 218.1 100.0 1.7J 3.3_1 52.4 100.0 -4. oD Tablo 23 Dışsat ı mın Yapısı 1984 - 1988 1984 Grup 1. Tar ı m Ürünleri a) Narenciye 2. 3. Milyon ABD $ 1988 % 56.5 29.4 56.1 22.5 40.8 23.9 45.6 1987 1985 % 1986 77.6 36.9 71.0 31.1 64.6 7 28.5 54.8 26.6 68.5 19.8 51.0 35 9 29.9 1.9 2.9 4.9 7.5 2.6 2.3 5.6 5.0 3.8 2.3 7.3 4.4 2.3 1.8 4.2 3.3 2.4 0.8 4.6 1.5 b) Patates c) Canl ı Hayvanlar d) Di ğ er Tar ı m Ürünleri Sanayi Ürünleri 2.0 5.1 1.1 2.4 2.3 4.4 4.5 8.2 2.3 4.4 12.2 31.5 10.3 22.2 14.7 28.3 23.5 42.6 22.6 43.1 a) işlenmi ş Tar ı m 3.6 9.3 3.9 8.4 4.9 9.4 6.9 12.5 3.9 . 1 7.711 b) Di ğ er Sanayi Ürünleri 8.6 22.2 6.4 13.8 9.8 18.9 16.6 30.1 18.7 35.7 I 0.1 0.2 0.4 0.7 0.5 0.9 0.4 0.8 46.3 100.0 52.0 100.0 55.1 100.0 52.4 100.0 Mineraller TOPLAM 38.8 100.0 Kaynak: Ticaret ve Sanayi Bakanl ığı Devlet Plânlama Örgütü Tablo 24 Mal Gruplar ına Göre D ış Alım 1985-1988 Milyon ABD $ 1985 Grup 1. Yiyecek ve Canl ı Hayvan 2. İ çkiler ve Tütün 3. Yakı ttan gayri yanmayan hammadde 4. Mineral yak ıtlar, yağ layıcı madde ve ilgili olanlar 5. Hayvan ve Sebze ya ğlar' 6. Kimyevi Maddeler 7. Hammaddesine göre tasnif edilenler 8. Makine ve Nakliye Araçlar ı 9. Çeşitli Mamuller TOPLAM Kaynak: Ticaret ve Sanayi Bakanl ığı Devlet Plânlama Örgütü % 1986 % 1987 % 1988 8.9 5.7 19.9 9.1 10.8 5.0 16.5 7.0 11.5 4.9 16.1 7.3 10.5 4.8 19.7 12.5 3.0 2.1 3.3 2.1 3.5 1.6 5.4 2.5 19.9 2.0 13.9 1.4 7.4 0.6 18.2 1.4 9.2 1.8 9.3 0.8 8.6 15.7 8.2 0.6 7.1 20.1 13.3 11.3 1.0 13.2 15.9 7.3 37.3 32.7 26.1 32.2 64.8 29.3 66.3 22.9 49.3 37.8 30.4 24.7 65.6 29.7 11.3 57.0 7.9 26.1 13.9 9.1 19.6 8.9 20.9 9.6 143.0 100.0 153.2 100.0 221.0 100.0 218.1 100.0 Tablo 25 D ış Ticaret 1979-1988 Milyon ABD $ Yıllar 50 Dış Alım Dış Satı m Açık Dışsatımın Dışalım' Karşı lama Oran ı %39.4 44.5 55.0 49.9 36.9 67.2 %35.4 80.4 104.3 97.2 %32.9 %28.2 %28.3 141.7 39.5 41.0 38.4 45.8 %32.3 1986 153.2 52.0 95.9 101.2 1987 221.0 55.1 165.9 1988 218.1 52.4 165i‘,7 1979 90.8 35.8 1980 1981 1982 1983 1984 94.4 104.1 119.9 145.3 135.6 1985 %47.1 %33.9 %24.9 %24.0 b) Ödemeler Dengesi 1986 y ılı nda 101.2 milyon ABD $ olan ticaret aç ığı 1987 ve 1988 yı lları nda 166 milyon ABD $ olarak görülmektedir. Genelde d ışsat ı mları m ız dışal ı mları m ızı n yüzde 31'ini 1988 dönemi d ış ticaretini gösteren Tablo 25 incelendi karşı layabilmi ştir. 1979 ğ inde en iyi performans ın, ihracat ı n, ithalât ı n %47.1'ini kar şıladığı 1980 y ıl ı nda, en kötü performans ı n ise ithalk ı n sadece %24.0'ünü kar şılayabildi ğ i 1988 y ıl ı nda olduğ u görülür. Görünmeyen i ş lemlerle Turizmin katk ısı 1986'da 52.0 milyon ABD dolar ından, 1988'de 118.0 milyon ABD dolar , ı na yükselmi ştir. Di ğ er görünmeyenlerin de olumlu - katkıs ıyla Cari İşlemler Dengesindeki aç ı k 1986 y ılı ndaki 21.6 milyon ABD dolar ından 1988 y ılı nda 8.8 milyon ABD dolar ına dü ş müş tür. 1988 y ılı nda K.K.T.C.'ye gelen turist say ısı 229506 rakam ı %24.4'ü ise di ğ er ülkelerdendir. ile en yüksek düzeydedir. Bunun %75.6's ı Türkiye Diğ er görünmeyen İş lemler Kalemi yurt d ışı ndan gelen havale, Türk Bar ış Gücünün K ıbr ı staki harcamalar ı ve Birle şmiş Milletler Bar ış Gücü ve İngiliz Üs Bölgesinde çal ışanlar ın kazançlar ı ndan, sivil uçak kiralanmas ı için yapı lan ödemeler, yabanc ı ülkelerde okuyan ö ğ rencilerin masraflar ı , yabanc ı ülkelerde tedavi olanlar ın harcamalar ı ve Hükümet görevlileri ile d ış temsilciliklerin harcamalar ı çıktı ktan sonra kalan miktar ı göstermektedir. 51 Tablo 26 Ödemeler Dengesi Milyon ABD $ 19a6 1987 De ği şme % 1987-88 1986-87 1988 I. Cari İş lemler A. D ış Ticaret 1. D ışsat ı m 2. D ışalım D ış Ticaret Dengesi 52.0 55.1 52.4 6.0 -4.9 153.2 221.0 ' 218.1 44.2 -1.3 -101.2 -165.9 -165.7 63.9 -0.1 52.0 103.5 118.0 99.0 14.0 27.6 41.7 38.9 51.1 -6.7 79.6 145.2 156.9 82.4 8.1 4.2 -57.5 B. Görünmeyen İş lemler 1. Turizm (net) 2. Di ğ er Görünmeyenler (net) Görünmeyen İş lemler Dengesi Cari İş lemler Dengesi Il. Sermaye Hareketleri 1. T.C. Yard ı m ve Kredileri 2. Di ğer D ış Yardı mlar -21.6 - 20.7 - 8.8 - 28.4 35.5 10.9 25.0 -69.3 6.5 8.3 6.5 27.7 -21.7 37.2 63.9 61.9 71.8 -3.1 -37.2 -63.9 -56.8 71.8 -11.1 34.9 43.8 22.5 25.5 -48.6 Genel Denge III.Rezerve Hareketleri (-Art ış +Azalış ) 13.3 - 4.1 23.1 73.7 - 26.2 13.7 -16.6 -41.5 - 36.6 IV. Net Hata ve Noksan _9.3 3.1 2,9 3. Bedelsiz D ışalı m 4. K ısa Vadeli Di ğer Sermaye Hareketleri Sermaye Hareketleri Dengesi Kaynak: Devlet Plânlama örgütü 52 639.0 Tablo 27 Türkiye ve Di ğer Ülkelerden Gelen Turistler 1978-1989 Yıllar T.C.den Turist % Payı Di ğ er Ülkelerden Turist % Payı Toplam 1978 104738 92.8 1979 95115 8172 87.7 7.2 112910 13286 12.3 108401 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 (5 ay Ocak-May ıs) 69808 82.6 14703 62660 80.2 17.4 84511 15474 65018 74.2 19.8 20611 78134 78467 79.3 25.8 87629 20467 93413 82.4 20.7 98934 103791 19905 83.0 17.6 113318 21284 107064 80.0 17.0 125075 147965 173599 26766 80.3 75.6 20.0 133830 70084 78.2 36372 55907 19590 19.7 24.4 21.8 184337 229506 89674 Kaynak: Ula şt ı rma Bay ındı rltk ve Turizm Bakanl Devlet Plânlama Örgütü ığı III. Bölüm MERKEZ B NKASININ YILLIK HESAPLARI 54 Tablo 28 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR İYETİ MERKEZ BANKASI'NIN 31.12.1988 TAR İ HLİ BİLANÇOSU Milyon İL AKTIF Döner De ğ erler (1) Krediler (2) Bina ve Teçhizat (3) Diğ er Aktifler (4) 1988 Aral ık 137.938.6 14.506.4 729.7 1.278.5 1987 Aralık 60.203.5 12.943.6 60.8 907.5 PASIF Hazine Cari Hesab ı (5) Mevduat (6) Mevduat Munzam Kar.(7) Fonlar (8) Diğ er Pasifler (9) Öz Kaynaklar (10) 154.453.2 74.115.4 1988 Aralık 1987 Aral ık 48.404.8 42.942.4 43.280.7 3.105.3 4.912.2 11.807.8 31.462.0 19.469.5 15.791.4 927.1 147.3 6.318.1 154.453.2 74.115.4 Tablo 29 KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETI MERKEZ BANKASPNIN ZARAR HESABI 1.1.1988-31.12.19 88 DÖNEMI KARE Milyon 11, GIDER Personel Giderleri (11) idari Giderler (12) Verilen Faizler (13) Verilen Komisyonlar 1987 1988 1.1.88- 31.12.88 1.1.87-31.12.87 974.0 289.0 749.0 715.2 5. 926.7 1. 846.8 113.9 70.0 Amortismanlar ve Efektifler Kasadaki Sigortas ı 31.8 9.3 1. 500.0 500.0 Faiz Fark ı Fonu 3. 000.0 Sair Giderler Kâr 473.4 23.6 3. 387.1 2. 708.5 16. 155.9 6. 162.4 GELIR 1988 1.1.88-31.12.88 Alınan Faizler (14)-15=431'4 375.4 Alınan Komisyonlar (15) 221.6 Kambiyo İş leri Gelirleri 121.5 Sair Gelirler 16.155.9 1987 1.1.87-31.12.87 5.709-4308.0 124.3 20.7 6. 162.4 HESAPLAR HAKKINDA AÇİKLAMALAR 1988 Aral* Milyon Tı. 1987 Aralık (1) DÖNER DE ĞERLER Kasa Altın Kasası 5. 172.3 4.315.6 3.3 2.4 Efektif Deposu 9. 601.2 4.907.7 3. 332.8 5.372.0 119. 829.0 45.605.8 .1,37.9384 60.203.5 (Dolar karşıl ıkları 31.1287'de 4.819.276 31.12.88'de 5.295.703 ABD Dolar ıdır.) Hariçteki Bankalar OL) Hariçteki Bankalar (Yabanc ı Para) (Dolar karşı lıkları 31.1287'de 44.784.017 31.12.88'de 66.093.608 ABD dolar ıdı r) (2) KREDILERHazineye K ı sa Vadeli Avans Hazine Kef. Haiz Bonolar Üzerine Avans 3.500.0 11. 263.7 7.854.6 152.4 198.1 1. 265.9 641.4 Ticaret Senetleri Üzerine Avans 384.5 190.0 Sanayi Senetleri Üzerine Avans Tarı m Senetleri Üzerine Avans 970.8 279.2 152.8 280.3 Turizm Senetleri Üzerine Avans 316.3 Ihracat Senetleri Üzerine Avans Küçük Sanat Erbab ı Senetleri Üzerine Avans 14. 506.4 12.943.6 (3) BINA VE TECH İZAT Teçhizat Eksi: Amortisman 1 1 05.51 30.1 19.2 75.4 42.5 Bina 120.8 Eksi: Amortisman 2.5 654.3 18.3 729.7 60.8 Muvakkat Borçlular 1. 261.9 897.5 İ lk Tesis Giderleri I. 9.5 I 9.5 Eksi: Amortisman 9.3. 7.2 0,2 2.3 16.4 7.7 -1.2213.5 907.5 (3) DIĞ ER AKTİ FLER K ı rtasiye ve Matbua Deposu 57 1988 Aralık 1987 Aralık (5) HAZINE CAIZ' HESABI Bu kalem Hazine cari Hesab başl ığı alt ında yer alan hesaplar ı n bakiyesini g stermektedir. Maliye Bakanl ığının 8.4.87 t rih ve 36/79-54/87 İstikrar sayılı karar ı ile Döviz Istikr r ve Fiyat bünyesine ı i Hesab fonlar ı hesaplar ı Hazine Ca alınm ıştı r. 31.12.1988 tarihi itibariyle Döviz Istikrar Fonunda 75.205.017.9 5.-1. Fiyat İstikrar Fonunda ise 10.090:364.60 .-Ti mevcuttur. (6) MEVDUATLAR Türk paras ı Yabanc ı Parası (7) MEVDUAT MUNZAM ARŞILIKLARI Bankalararas ı mevduat harf tüm Bankalar ın Ti mevduatlar ını n %15'i ile D' viz tevdiat ve mevduatları nı n %20'sinin Merk z Bankas ına yat ı rılan 24. madcağı hakkı nda 35/1987 say ı ı Yasan ı gösterir. ı arlar desi uyar ınca yat ı rılan mi (8) FONLAR Faiz Fark ı Fonu Turizm Geli ştirme ve Tan ı ma Fonu K ıbrı s Türk Elektrik Kuru u 15.395.0 10.885.2 27.547.4 8.584.3 42.942.4 19.469.5 43.280.7 15.791.4 2.878.9 803.6 26.4 123.5 200.0 3.105.3 9 27.1 (9) DIĞ ER PASİFLER Muvakkat Alacakl ı lar Ti v= Kby. ile Alacakl ı Transituar Hesab ını gösterir. (10) ÖZ KAYNAKLAR 2.000.0 Sermaye 3.543.2 775.0 İhtiyatlar Sigorta Fonu 6.318.2 1.1.88- 31.12.88 devresi k"r ı Sigorta Fonu 3.387.1 2.102.5 11.807.8 58 6.318.2 1988 1.1.88-31.12.88 (11) PERSONEL GIDERLER/ Yönetim Kurulu Maa şlar ı Personel Maaşlar (Asli maa ş + Mem. öd. + H.P.) Emekli Sand ığı Diğer 38.3 30.4 294.0 163.2 565.0 76.7 935.7 974.0 95.4 258.6 289.0 597.5 116.2 641.2 50.0 15.2 12.2 6.6 13.5 4.1 7.7 749.0 715.2 1. 900.8 663.9 883.9 (12) İ DARİ GIDERLER Sigorta K ı ymet Yollama Giderleri K ı rtasiye, Matbua Telex, Telefon Diğer (13) VERILEN FA İZLER Banka Mevduatlar ı Mevduat Munzam Kar şılı kları Döviz Hesaplar ı (14) ALINAN FA İ ZLER Dış Muhabirler Yerel Faizler (15) ALINAN KOMISYONLAR Yabancı Para Türk Lirası 1987 1.1.87-31.12.87 3. 009.9 1. 016.0 5. 9247 299.0 1. 846.8 10. 397.6 3. 705.5 5. 039.8 2. 003.9 15. 437.4 5. 709.4 215.7 186.6 159.7 121.4 375.4 308.0 59 11 ,1 ,,,, "14+, 444.1044.4x~m + IV. Bölüm BANK CILIK ISTATISTIKLER! 60 BANKACİLİ K ISTATISTİKLER İ Müteakip sayfalardaki tablolar a şağı da listesi verilen bankalar ı n verilerinden derlenmi ştir. K.K.T.C. Merkez Bankas ı T.C. Ziraat Bankas ı Türk Bankas ı Ltd. Türkiye İş Bankas ı A. Ş. K.T. Kooperatif Merkez Bankas ı Ltd. K. Kredi Bankas ı Ltd. Türkiye Halk Bankas ı A. Ş. K. Vakı flar Bankas ı Ltd. K. Ticaret Bankas ı Ltd. K. Endüstri Bankas ı Ltd. K. Faisal İ slam Bankas ı Ltd. Asbank Ltd. (Haziran 1986 tarihinden itibaren faaliyete ba şlam ışt ı r). Akdeniz Garanti Bankası Ltd. (Mart 1989 tarihinden itibaren faaliyete ba şlam ışt ı r). 61 Tarih Kasa Dahili Merkez Bankası Bankalar Bakiyesi Bakiyesi Harici İskonto Bankalar Yat ı rı mlar Senetleri Bakiyesi Avans ve Krediler Diğer Aktifler 1984 Aralık 1985 Aralık 15.631.9 85.8 736.1 36.305.9 24.955.9 86.679.8 1.032.2 3.469.5 19.730.8 90.3 2.122.2 56.884.3 24.587.5 1.539.8 4.776.4 115.006.8 5.275.5 2.735.2 35.944.5 193.4 4.217.3 41.903.0 130.020.7 13.994.7 28.655.1 2.377.5 4.587.3 67.468.6 881.2 3.821.8 48.909.6 219.696.6 31.081.1 57.978.5 4.968.5 4.682.3 6.557.1 7.062.7 8.894.7 40.962.7 48.686.2 59.480.4 72.046.7 2.866.3 2.045.3 2.931.1 3.070.3 66.141.4 76.165.2 99.416.3 132.361.5 927.5 676.7 644.9 1. 042.8 3.472.4 4.575.9 4.989.1 6.058.8 51.899.7 59.807.8 64.861.2 86.552.1 82.303.3 102.116.9 125.000.2 113.310.2 253.255.6 300.631.1 364.385.9 423.337.1 1987 Aralık 1988 Mart HAirA.n Eylül Aralık Aktifler Toplamı 4.462.5 1986 Aralık Milyon t BANKALARIN AKTİF OZETLER İ Tablo 30 428.749.3 1989 129.373.5 86.649.9 6.082.4 1. 123.9 126.793.9 444.882.1 2.849.7 132.166.8 67.949.7 7.926.3 88.901.6 5.634.3 Ocak 1. 123.9 133.954.5 477.998.2 3.826.0 135.326.4 70.547.8 97.471.5 8.727.2 6.062.5 Şubat 1.124.9 153.402.8 6.924.7 67.012.7 10.672.7 Mart dahil edilmemi ştir. miktar ı , Bankas ı rakamları mac sa ğ nan topl am kredi itibaren şekli nde Not: 1- Yukar ı daki tabloya K.K.T.C. Merkez inde ve kamu kredisi ğ kaynak niteli dış 986'dan 2- K.K.T.C.'ye Ziraat Bankas ınca ıyle,laAral ık 1 erlendirilmesine olanak sa ğ lamak a ak 1989'dan itibaren ise söz koyerel banka plasmar ıları nı n daha iyi de ğ bilânçosundan ihraç edilmi ş ı OcBankası< akamlar ı tümüyle liste bu liste amaçlar ı için T.C. Ziraat Bankas tiZir. raat ğ inden T.C. mümkün görülmedi ı leminin uygulanmas ntısu kısıtlı ihraç i ş dışı bı rakılm ışt ı r. Tablo 31 BANK ALARIN PASIF OZETLER İ Tarih 1984 Aral ık 1985 Aralık 1986 Aral ık 1987 Aralık 1988 Mart Haziran Eylül Aral ık 1989 Ocak Şubat Mart Sermaye ve ihtiyatlar 5.515.6 8.289.7 10.950.8 17.745.3 24.381.4 28.276.0 27.619.6 34.099.7 Milyon 11. İ lk Talep 7.975.3 Küçük Vadeli Tasarruf Mevduat 3.426.1 Merkez Dahili Bankas ı na Bankalar Borçlar Alacak Baki esi Ödenecek Senetler Diğ er Pasifler Pasifler Toplam ı 9.550.3 6.3 3.088.4 110.9 57.006.9 86.679.8 16.259.9 MEVDUAT 251.7 1.018.5 93.1 77.671.8 115.006.8 9.269.7 2.160.4 65.280.7 1.116.1 2.231.3 32.9 50.408.9 130.020.7 139.438.5 1.265.4 3.687.2 807.4 56.752.8 219.696.6 152.560.7 174.654.4 210.393.8 256.764.0 1.840.7 2.065.6 2.353.6 2.748.2 2.080.5 2.721.2 3.676.0 4.428.6 71.1 1. 101.0 346.0 338.8 72.321.2 91.812.9 119.996.9 124.957.8 253.255.6 300.631.1 364.385.9 423.337.1 46.451.6 245.768.5 2.841.1 4.890.9 321.6 44.223.0 128.475.6 428.749.3 253.828.3 3.920.8 5.236.3 555.9 45.989.4 137.117.8 444.882.1 271.254.4 4.765.5 7.562.0 329.6 148.097.3 477.998.2 Not: 1- Yukar ı daki tabloya K.K.T.C. Merkez Bankas ı rakamlar ı dahil edilmemi ştir. 2- K.K.T.C.'ye T.C. Ziraat Bankas ınca dış kaynak niteli ğ inde ve kamu kredisi ş eklinde sa ğ tarı yerel banka plasmanlar ını n daha iyi de ğ toplam kredi mik erlendirilmesine olanak sa ğ lamak amac ıyle, lanan ren bu liste amaçlar ı için T.C. Ziraat Bankas ı Aral ık 1986'dan itibabilânçosundan ihraç edilmi ş tir. Ocak 1989'dan itibaren ise söz konusu k ısıtl ı ihraç i ş leminin uygulanmas ı mümkün görülmedi ğ inden T.C. Ziaat Bankas ı dışı bı rakı lm ışt ı r. rakamlar ı tümüyle liste Tablo 32 Tarih İSKONTO SENETLERİ VE BANKALAR PLASMANLARININ SEKTOREL DA ĞILIMI Kamu Kurum ve Tarı m Taşocak- imalât Sanayii cılığı Yük Taşı macılığı Şahsi Turizm ve Mesleki İskonto Senet- Toplam leri Borçlar Ticaret Kuruluşları 1984 Aral ık 1985 Aral ık Yurt içi Bina ve ve Yurt dışı inşaat Milyon İL 26.191.1 3.434.9 4.5 470.7 137.9 4.285.7 660 .6 95.7 2.047.6 617.3 37.924.0 46.761.2 5. 274.2 2.5 801.4 172.6 6.258.0 676.4 122.7 3.448.7 1.882.9 65.400.6 6.670.5 36.4 1.971.1 250.6 14.516.3 1.011.5 185.4 4.032.2 4.217.3 43.998.7 9.306.8 0.0 2.601.1 274.1 27.984.1 2.103.2 589.2 7.951.5 3.821.3 65.986.4 11.2640 10. 682.2 Mart Haziran 10.999.0 11.129.6 Eylül 11.635.5 11. 299.1 Aral ı k 11.263.8 16. 251.3 0.0 0.0 0.0 0.0 2.601.8 2.366.7 2.531.3 3.695.2 377.0 13.5 308.8 446.6 596.2 28.851.8 2.153.4 711.4 33.019.6 2.083.1 32.834.8 2.420.0 1.462.0 43.425.3 2.877.4 1.751.7 8.086.8 3.472.4 8.440.9 4.576.0 9.801.3 4.989.1 12.584.1 6.058.8 68.087.6 73.339.8 77.281.9 98.354.2 1986 Aral ık 11.107.4 1987 Aral ık 11.354.6 1988 1989 99.086.4 12.224.4 6.082.4 43.656.1 2.823.0 2.765,8 5905.9 3.089.7 0.0 Ocak 11.563.7 10.784.7 16.284.4 98.703.9 12.797.8 5.634.3 45.184.9 2.848.8 2.791.9 799.7 3.276.6 0.0 Şubat 10.584.7 14.785.2 13.360.3 6.062.5 106.515.3 49.454.7 3.199.1 2.220.5 3.723.5 1. 147.8 0.0 16.562.2 Mart toplam kredi miktar ı T.C. Ziraat Bankasmca d ış kaynak niteli ğ inde ve kamu kredisi şeklinde sağ lanan Not: K.K.T.C.'ye plasmanlar k 1986'dan itibaren bu lisının daha iyi de ğ erlendirilmesine olanak sa ğlamak amac ıyle, Aralı yerel banka ı için T.C. Ziraat Bankas ı bilânçosundan ihraç edilmi ştir. te amaçlar Tablo 33 ISKONTO SENETLERI VE BANKALAR PLASMANLARININ SEKTOREL YÜZDE (%) DAĞILIMI Tarih Kamu Kurum Tar ı m ve Kurulu lar ı. Taş ocakcıl ığı Milyon II Imaltı t Sanayii Yük Yurt içi Bina Taşı macı ve ve lığı Yurt d ışı inş aat Ticaret 1984 Aralık 69.00 9.06 0.01 1985 Aral ık 71.50 8.07 0.00 1986 Aral ık 25.25 15.16 0.08 1.24 1.23 4.48 0.37 Şahsi Turizm ve Mesleki Bor lar 17.21 14.10 0.00 1988 Mart Haziran Eylül Aralı k 16.55 15.00 15.06 11.45 15.69 15.17 14.62 16,52 0.00 0.00 0.00 0.00 1989 Ocak Ş ubat Mart 11.67 10.72 10.13 16.57 14.98 15.55 0.00 0.00 0.00 3.94 3.82 3.23 3.28 3.76 3.12 3.32 3.50 Toplam 11.30 1.74 0.25 5.40 1.60 100.0 9.57 1.03 0.19 5.27 2.88 100.0 32.99 2.30 0.42 9.16 9.59 100.0 0.42 42.41 3.19 0.89 12.05 5.79 100.0 0.55 0.02 0.40 0.45 42.37 45.02 42.49 44.15 3.16 2.84 3.13 2.93 0. 88 0.97 1.89 1.78 11.51 88 11. 12.68 12.80 5.10 6.24 6.45 6.16 100.0 100.0 10 0.0 100.0 44.06 45.78 46.43 2.85 2.89 3.00 2.79 2.83 2.08 12.96 .12.54 6 .14 100.0 5.7 1 5.69 100.0 0.0 0.26 0.57 1'987 Aral ık ıskonto Senetleri 0.60 0.81 1.08 12.34 Not: K.K.T.C.'ye T.C. Ziraat Bankas ı 'nca d ış kaynak niteli ğ inde ve Kamu Kredisi miktar ı yerel banka plâsmanlar ını ş eklinde sa ğ n daha iyi de ğ erlendirilmesine olanak sa ğ lamak amac lanan toplam kredi itibaren bu liste amaçlar ı için T.C. Ziraat Bankas ıyle, Aral ı k 1986'dan ı Bilânçosundan ihraç edilmi ştir. • c" Tablo 34 INE GÖRE ANALIZI BANKALAR TÜRK PARASI MEVDUATLARININ NITELI Ğ Toplam Mevduat Ticari Mevduat Tasarruf Mevduat ı 12.202.6 1.866.7 12.379.5 26.448.8 21.815.4 3.023.6 16.079.2 40.918.2 27.565.7 8.169.3 26.936.3 61-671.3 Aral ık 1987 Aral ık 49.057.3 9.812.0 52.580.8 111.450.1 53.818.0 56.481.0 68.169.6 73.369.4 10.694.8 13.197.3 15.671.4 16.044.4 59.098.1 69.085.6 77.518.3 81.564.3 123.610.9 138.763.9 161 .359.3 170.978.1 74.65 5.5 73.763.8 7 2.849.0 16.713.6 18.154.3 19.831.4 81.342.3 84.124.6 87.243.0 172.711.4 176.042.7 179.923.4 Tarih Resmi Mevduat 1984 Aral ı k 1985 Aral ık 1986 1988 Mart Haziran Eylül Aral ık 1989 Ocak Ş ubat Mart Tablo 35 BANKALAR TÜRK PARASI MEVDUATLARININ VADELER İ NE GÖRE ANALIZI Milyon Ti. Tarih 1984 Aral ık 1985 Aral ık Vadesiz Mevduat 16.774.5 24.666.3 1 ay vadeli mevduat 1986 Aral ık İhbarl ı Mevduat 37.135.5 Vadeli Mevduat Toplam Mevduat 168.7 9.505.6 26.448.8 9.2 16.242.7 40.918.2 Vadeli Mevduat 3 ay vadeli 6 ay vadeli mevduat mevduat 1 y ıl vadeli mevduat 2.430.2 1.270.1 21.835.5 62.671.3 1987 Aral ık 1988 Mart Haziran Eylül Aral ık 1989 Ocak Ş ubat Mart 55.372.9 1.895.3 6.687.6 3.464.0 44.030.3 111.450.1 60.616.3 63.473.7 76.680.0 77.742.9 303.7 78.0 15.9 30.8 9.418.7 12.227.0 13.518.0 15.623.5 3.980.2 5.413.2 6.099.1 5.903.2 49.292.0 57.572.0 65.046.1 71.677.7 123 .610.9 13 8.763.9 170.978.1 10.2 1.9 6.1 16.960.8 18.575.1 19.121.5 6.427.1 6.753.8 7.124.1 72.240.8 73.830.4 76.175.2 172 . 711. 4 176 .042. 7 179.923.4 77.072.5 76.881.5 77.496.5 16.359 V. Bölüm BANKA * I K KESIMININ ÖZEL ILGI O UYACAĞI MEVZUAT 68 21 Nisan 1989 tarihli Resmi Gazetede yay ı mlanan Ihtalât ve İhracat (Düzenleme ve Denet ım) Tüzüğü D ış Ticaret (Düzenleme ve Denetim) Yasası (12/1983 say ılı Yasa) Bakanlar Kurulu, D ışticaret (Düzenleme ve Denetim) Yasas maddelerinin kendisine vermi ş olduğ u yetkiye dayanarak a şağı ını n 4, 8, 9 ve 13. daki tüzüğ ü yapar. K ı sa Isim 1. Bu Tüzük, Ithalât ı ve Ihracat ı (Düzenleme ve Denetim) Tüzü ğü olarak isi mlendi ri li r. KISIM I BA ŞLANGIÇ HÜKÜMLERI Tefsir 2. Bu Tüzükte metin ba ş ka türlü gerektirmedikçe; "Bakanl ı k" Ticaret i ş leriyle ilgili Bakanl ığı anlatı r. "Devlet" Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Devletini anlat ı r. "İ hracat" Herhangi bir mal ı n Devlet s ını rları dışı na çı karı lmasını anlat ı r. "İthal" Herhangi bir mal ı n gümrükten geçirilmesi kayd ı ve deniz yoluyla Devlet s ını rları dışı ndan Devlet s ını rlarıyle kara, hava dahiline getirilmesini anlat ı r. "Katma De ğ er" Hammadde ve/veya bir yar ı kil değiş tirilmesi ile ana mal ı n, tüketim mal mamülün i şlenip şeı veya yat ı rı m mal ına dönüş türülmesi i ş leminde i ş letme taraf ı ndan yarat ı lan ek de ğeri anlatı r. Bu ek de ğ er de mamül bir mal ı n üretilmesinde ödenen maa ş , ücret, faiz, dolayl ı vergi ve harçlarla, sigorta,sat ış masrafları , genel muhtelif masraflar ve %15'i geçmeyen kar toplam ından olu ştur. "K ı ymetli Eş ya" K ı ymetli madenler veya k ı ymetli ta ş lardan mamül veya bunlar ı mııhtevi zati e şyalar ile ş ahsi ziynet e ını anlat ı r. "K ı ymetli Maden" külçe, toz, çubuk, levha, madenişyalar para vesair şeklindeki, ziynet e şyalar ı dışı nda, alt ın, gümü ş ve platini anlat ı r. "K ı ymetli Ta ş lar" elmas, p ı rlanta, yakut, zümrüt, safir, zebercet ve inciyi anlat ı r. "Liberasyon", Ticaret i ş leriyle ilgili Bakanl ı ithal izni al ınmadan dış ülkelerdeki ihracatc ı lar lehine Bankaktan arac ılığı ile yap ılan ödeme kar şıl ığı gerçekle ş en ithalat ı anlat ı r. "Mal", İ thal veya ihraç edilebilen herhangi bir ta şını r mal ı anlat ı r. "Mal Bedeli", ithal 1 edilecek mal ı n fatura bedelini anlat ı r. "Sanayi Ürünleri", Girdileri i ş leme tutulup şekil değ i ş tiren ve üzerinde katma de ğ er yarat ı lan mamülü anlat ı r. "Üçüncü Ülke", Türkiye Cumhuriyeti Devleti d ışı nda kalan ülkeleri anlat ı r. "Yerel Girdi", Üretilen bir mal ı n veya ara mal ı n üretiminde gerekli T.C. men ş eli girdilerle yerel olarak üretilen veya temin edilen girdilerin maliyetlerinin toplam ı ile %15 oran ı ndaki kâr toplam ını anlat ı r. "Yerel Girdi Oran ı " Yerel girdiler ile %15 kâr toplam ını n fabrika sat ış fiyat ına oran ıdı. r "Re-eksport", İ thal edilen mal ı n tekrar ihrac ını anlat ı r. "Banka Garantisi", Bankalar Yasas ı alt ı nda faaliyet gösteren Bankaları n, adı na garanti mektubu verilecek kimsenin taahhüdünü yerine getirmekten imtina etmesi halinde banka taraf ı ndan onun ad ı na ve ilk talepte yerine getirilece ğ i hususunda verilen garantiyi anlat ı r. 69 "Zirai Mal", Tar ı m veya hayvanc ılık uğ raşı m ı ndan elde edilen ürünün i şlenip şekil eğiş tirmemi ş ve üzerinde katma de ğ er yarat ılmam ış ürünü anlat ı r. "Tahsisli ithal M Ilan", Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetinin Ticaret ve/veya Maliye İş eriyle görevli Bakanl ıklar ı taraf ı ndan döviz veya Türk Liras ı tahsisi yapı lmak suretiyle Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyetine ithal edilen allar ı anlat ı r. Bankalar Kur Hes bi", Dövizi Devlet Kuru Hesab ı dışı nda kar şılanmak suretiyle ya ı lan ve/veya yap ı lacak ithalat ve/veya görünmeyen muamele ödemesi i anlat ı r. "Devlet Kur Hesa 1", Dövizi Devlet Döviz pozisyonundan kar şı lanmak suretiyle yap ılan e/veya yap ı lacak ithalat ve/veya görünmeyen muamele ödemesini a lat ı r. "Geçici ihracat", Ham ve/veya yar ı mamul ve/veya mamul herhangi bir mal ın teminat karşılığı nda geçici olarak belli bir süre için ihraç edilip, sözkonusu üre içerisinde tekrar Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetine aynen vey işlenmi ş olarak ithalini anlat ı r. "Geçici ithalat", işlenip şekil de ğiş tirmek ve tekrar üçüncü ülkelere döviz kar şılığı ih aç edilmek üzere veya yar ı mamul ve/veya mamul haldeki sanayi gi dileri ile iş lenip şekil de ğiş tirmek ve tekrar Türkiye'ye Ti, kar şılı ı ihraç edilmek üzere Türkiye'den ithal edilen ham ve/veya yar ı ma ul ve/veya mamul hal ıleki , sanayi. giıdilerinin ithalini anlat ı r. KISIM II İTHALAT VE IHRACATTA UYGULANACAK KURALLAR ithalat veya ihra at yapacak gerçek ve tüzel ki şiler Bakanl ık nezdinde ithalatcl v ya ihracatc ı olarak kay ıtlar ını yapt ı rmak zorundadı rlar. Bu Tüzü e ekli Cetvel I'de yer alan İthalatc ı Belgesi veya İhracatc ı Belgesi için yapı lacak müracaatlarda, gerçek veya tüzel kişilere ait oda kayı t belgesi, şirket kayı t belgesi, gerçek ki şilerin kimlik kart ı belg lerinin ve Bakanl ığın uygun görece ği di ğ er bilgi ve belgeleri sunmal rı gereklidir. Ithalatc ı veya ihracatc ı belgeleri takvim yı lı başı ndan takvim yılı sonuna kadar ge erli olup sürenin bitiminde Bakanl ığ a vize ettirilmesi ile geçerlil ği devam ettirilebilir. Ancak D ış Ti aret (Düzenleme ve Denetim) Yasas ının 5. maddesi hükümleri sakl ıd r. Bankalar ın 4. üctıncü ülkelerd n Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Devletine yap ı lacak ithalat: yabanc ı (a) "Devletin K r Hesab ı " ülkelerden Gerçek ve 3. Tüzel ki şilerin ithalaçt ı ve ihracatc ı belgesi almalar ı ithalatta tutacaklar ı döviz hesaplar ı ve uygulanacak kur hesaplar ı Ithalat ve ihracatta ödeme şekilleri 70 (b) "Bankalar K r Hesab ı " esaslar ına g re yap ılı r. Bankalar da bu esaslara göre kendi bünye- lerinde; (a) "Devletin K r Hesab ı " (b) "Bankalar K r Hesabı " olmak üzere iki ayr ı döviz hesab ı bulundurmakla yükü lüdürler. 5. (1) Yolcu berab ri ithalat d ışı ndaki ithalat veya ihracatta para transferleri mali i şlerden sorumlu Bakanl ıkca belirlenen ödeme şekilleri yöntem ve esaslar ına göre yapılı r. (2) Ancak Devletin kur hesab ından yapılacak peşin ödemelerde limit 3000 ABD Dolar ı veya muadili döviz karşılığı olabilir. Bankalar Kur Hesab ında peşin ödemelerde döviz transferi yukar ıdaki limite tabi de ğildir. (3) Yetkili Bankalarda Devlet kurundan döviz tahsis olanağı bulun- maması halinde Devlet bundan dolay ı herhangi bir sorumluluk taşı maz ve söz konusu tahsis Bankalar kurundan yap ılı r. Mal ithal edecek ki şi tarafı ndan Bankaya yat ı rı lan mal bedeli döviz devletin cari sat ış kurundan al ınır ve sat ılı r. İhtalat ve 6. (1) Bakanl ık tarafı ndan Devletin Kur Hesab ı ndan onaylanan proforma ihtacat fatura sürelerini onay tarihinden itibaren 3'er ayl ı k sürelerle 9 süreleri aya kadar uzat ılabilir. (2) Bankalar Kur Hesab ı ndan, Bakanl ı k veya Banka taraf ından onaylanan proforma faturalar onay tarihinden itibaren 6 ayl ık bir süre için geçerlidir. Ancak proforma fatura iznin geçerlik süresi içerisinde gümrüklere getirilmi ş olup da bu süre içerisinde gümrük i ş lemlerinin yapı lmaması halinde sürenin bitimi tarihinden itibaren 15 gün içerisinde ayr ı ca yeni bir proforma fatura veya ithal iznine gerek olmadan gümrükleme i ş lemleri yap ılabilir. (3) Ihracatta ihraç izni süresi Bakanl ığı n onay tarihinden itibaren baş lar ve 60 gün için geçerlidir. Ihraç süreleri zorunlu ve hakl ı nedenlerle Bakanl ı kça en çok 30 güne kadar uzat ılabilir. Ithal ve ihraç edilecek mallar ı n ön izne tabi olmas ı halinde geçerlilik süreleri ön iznin geçerlilik süresi ile s ınırlıd ır. (4) Herhangi bir mal ı n ithalât ve ihracat ı nda ihraç ve ithal izni süreleri zorunlu ve hakl ı nedenlerle Bakanl ıkça kısalt ılabilir veya uzatılabilir. KISIM III İ THALATIN DÜZENLENMESI VE DENETIMI Devletin 7. (1) kur hesabı veya bankalar kur hesabı (2) tahtında orijinal proforma faturanın (3) onaylanmas ı Üçüncü ülkelerden Kuzey K ıbrıs Türk Cumhuriyeti Devletine ithal edilecek mallar bu Tüzü ğ e ekli Cetvel II'de yer al ı yorsa, orijinal proforma fatura üzerine Bakanlı k taraf ı ndan Devlet Kur Hesab taht ında olduğ unu gösteren kay ıt düş ülerek döviz tahsisi yap ılır. ı Bu Tüzüğ e ekli Cetvel II'de yer almam Cetvel III'de yer alan mallar ı n ithalinde Bakanl ık tarafı ndan orijinal proforma fatura üzerine Bankalar ı n Kur Hesabı ndan i ş lem göreceklerini gösteren kayıt düş ülerek onaylan ır. Bu Tüzüğ e ekli Cetvel II, Cetvel III ve Cetvel V'de yer almayan herhangi bir mal ı n ithalinde ithalâtc ını n yetkili bankalara müracaat ı ile orijinal fatura banka taraf ı ndan Cetvel XI'deki gibi başka bir i ş leme tabi tutulmadan mühürlenmek suretiyle Bankaların kur hesab ından iş leme al ını r. Bankalar her ay onaylad ıkları izinlerin bir dökümünü en geç müteakip ay ı n ilk yarısı nda Bakanl ığ a gönderir. On izne 8. Üçüncü ülkelerden veya Türkiye Cumhuriyeti Devletinden ithal ediletabi malcek bu Tüzü ğ e ekli Cetvel V'de yer alan herhangi bir mal ın orijinal lar proforma faturas ını n Bakanl ı kca onaylanabilmesi için önceden Cetvelde belirtilen ve ön izin verme yetkisine haiz olan Bakanl izin al ınması gerekmektedir. Ilgili Bakanl ığı n ön iznini taıktan ön şı mayan böyle mallar ı n orijinal proforma faturalar ı Bakanl ıkça onaylanmaz. on izinler, ekonomiyi yönlendirme, üretim tüketim dengesi, ve tüketici menfaatleri, sa ğlık konular ı? güvenlik konular ı ve üretici di ğer ilgili hususlar dikkate al ınarak değ erlendirilir. 71 114,111, • ı nda ithal Besin kat- 9. Besin katk ı m ddeleri ili mamul katk ıl ı besinlerin ithalat ü veya onu de ği ştiren giri şiminden ö ce, Besin Katk ı Maddeleri Tüzü ğ kı maddeherhangi bir Tüzük hükümlerine uygun olarak ilgili veya yerini al leri ile izin al ınması gerekmektedir. Bakanl ıktan mamul katkılı besinlerin ithali ının 10. Yap ı lan itha atlardaki FOB al ış larda navlun ödemeleri ithalâtç FOB nan izninin FOB olduı mal ın ithal e ildi ğ inin gümrük giri şleri ile al al ışlarğunun yetkili ankalara tevsik edilmesi kayd ıyla Bankalar taraf ından daki ilgiliye iznin t olduğ u kurdan transfer edilir. navlun ödemeleri Kullan ılithal edi- 11. ithal edilecek mallar ın kullanılmam ış olması gerekmektedir. m ış olan her angi bir mal ın ithali için Bakanl ı kça proforma fatura lecek onaylanmaz v /veya Bankaca i şleme al ı nmaz ve döviz tahsisi yap ılamallar ın maz. Ancak kinci el ve/veya kullan ılm ış fakat yenile ştirilmi ş tarı m kullanı laraçlar ı ile anayi Dairesinden yat ı rı m izni alan kurulu şlar ın ithal m ış veya edecekleri ya ı rı m malları , motorlu araçlar ile tar ı msal araçlara ait kullanılfaturalar Bak nl ık taraf ından Bankalar Kur hesab ı ndan onaylanabilir. mam ış olması 12. Ithal edilecek mallar ın özürlü (seconds) olmas ı halinde, proforma faIthal tura Bakanl ık taraf ından Bankalar Kur Hesab ı ndan onaylanabilir. Baedilecek kanl ık taraf ı tan mezkür proforma fatura onaylan ı rken ekonomiyi malların yönlendi rme, retim tüketim dengesi üretici ve tüketici menfaatlar ı , özürlü sağ l ık, güveni k ve di ğer ilgili hususlar aç ısı ndan konu de ğ erlendirilir olması ve uygun olm sı halinde onaylan ı r. hali 13. Kuzey K ıbr ıs Türk Cumhuriyetine ithal edilecek ve ticari nitelik Ticari ni veya yenile ştirilmi ş mallara veya yerle şmeye gelearzet meyen nitelik cek ki şilerin nakdi sermayelerini ayni sermayeye dönü ştürerek ve arzet mekullanı lmam ış olmak kaydı ile döviz transferi yap ılmaks ızı n, veya Bayen malkanl ıkça ve/v ya Bankaca i şleme al ı nan proforma faturaya istinaden ların mal bedeli d' vizi çıkart ılan ancak ihracatc ı firma taraf ı ndan mecburi bedelsiz nedenlerle g nderilmeyen mallar ı n bilahare gönderilmesi halinde bu ithalat etrvel VII'de gösterilen "Bedelsiz İ thal izni" belgesi ile ekli Tüzüğe izni ile ithal izni verlebilir. ithali Ancak ithal edilecek mallar motorlu araç yedek parçalar ı olmaları halinde 'u madde hükümleri sadece silindir bloku, mar ş motoru, şarj motoru, silindir kapağı , krank mili, motor pervanesi şanjuman ve diskleri, def r= nsiyel ve diskleri, ön ve arka cam, jant (rims), fren çanı (flanza) arka aks, cam silgi motoru ve komple motora uygulan ı r İthal edilece böyle yedek parçalar ın ticari nitelik taşıyıp taşı madıklarına yeni v ya yenile ştirilmi ş olup olmadıklar ına bakı lmaz ve Bakanl ı kça bed lsiz ithal izni verilir. Bedelsiz ithal izni belgelerinin süreleri 6 ay ı r. Ateşli silah ithali Fası l 57 85/63 12/70 27/74 3/79 23/82 32/85 7/89 72 14. Ateşli silâh i halat ında silahın cinsine göre Polis Genel Müdürlü ğünden ve/veya akanlar Kurulundan ate ş li silah ithal ruhsat' al ınması gerekmektedir. Bakanl ık Ateşli Silah ithal ruhsat ına istinaden ithal edilecek ate li silah ın Ate ş li Silahlar Yasas ına uygun olmas ı ve zati ihtiyaçlar ı na mahsus olmak üzere (ticari amaçla de ğil) böyle silahların ithalatl r ını tasvip edebilir. Ithalatc ıların Antrepolarda muhafaza edilmek kaydı yla ithal edecekleri ate şli silahlar için, Bakanl ığın onayı ile Ba kalar kur hesab ından para transferi yap ılabilir. Ancak ithalatc ılar ateşli silahlar ın antrepoya vasıl olmasını müteakip en geç bir ay içeris nde ilgili giri ş evraklar ını Bakanl ığa sunmakla yükümlüdür. Gemi uçak 15. Gemi, uçak ve benzeri hava ve deniz ula şı m araç ve gereçlerinin ithalat ında, önceden ula şt ı rma i şleriyle ilgili Bakanl ıktan ön izin ve benzeral ınmasını gerektirmektedir. lerinin ithali K ıymetli 16. maden ve taşlar ın ithali Para ve Kambiyo İşleri Yasas ı 38/1982 22/1987 K ı ymetli madenler, k ıymetli ta ş lar ve bunlardan mamul e şyam Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti Devletine ithali ve ihrac ı Maliye i ş leriyle ilgili Bakanl ığı n iznine tabidir. Pul ithalat ı 17. Pul ithalat ı için ithalâtç ı lar ı n Bakanl ı ktan ithal izni almalar ı rekmektedir. Pul ithalat ı nda bedel nominal de ğ erleri tutar geı ndan az olamaz. Kullan ı lm ış olan pullar ın değ erleri ithalatcm ı n beyan ve Posta Dairesinin onaylayaca ğı de ğ erdir. Pul ihracat ı Gümrük ve Posta İ dareleri taraf ı Kambiyo İş leri Yasas ı hükümleri çerçevesinde yap ı ndan Para ve lmaktad ı r. Türkiye 18. Türkiye Cumhuriyeti devletinden yap ı lacak ithalâtlarda ödemeler CumhuriyeTürk Liras ı kar şı l ığı nda yap ı l ı r. Bu ilke d ışı nda uygulama yap ı ltinden ması na Bakanlar kurulu yetkilidir. yapı lacak ithalat 19. Türkiye Cumhuriyeti Devletinden yap ı lacak ithalat: (1) Yolcu Beraberi ithalat: Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Devleti ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti aras ı nda imzalanan Karma Ekonomik Komisyonu Protokolu çerçevesinde taraflar aras ı nda saptanan miktar ve ş artlara uygun olmak üzere ve bu hususta ilgili Protokol hükmiinün yürürlükte kald ığı süre içerisinde münhas ı ran Türkiye Cumhuriyeti Devletinden yap ı l ı r. Ithalat konusu olan mal ı n ön müsadeye tabi olmas ı halinde ilgili Bakanl ı ktan alacaklar ı ön müsade belgesiyle yetkili Bankalara müracaatla, Cetvel VIII'de yer alan 4 sayfal ı k Yolcu Beraberi ithalat Formunun tanzimi ile Bakanl ığ a müracaat ederler. Müracaat ı n Bakanl ı kca onaylanmas ı halinde, yetkili bankalar, mal bedelinin Türkiye Cumhuriyeti Devletinde ödenmesini teminen yolcu beraberi ithalat yapacak ki şiler ad ına onaylanan miktar kadar çek tanzimi veya transfer i şlemi yapabilirler. Yolcu beraberi ithalat izinleri, onay tarihinden itibaren 3 ay süreyle geçerlidir. (2) Türkiye Cumhuriyeti devletinden yap ı lacak tahsisli ithalât: Bu Tüzüğ e ekli Cetvel IV'de yer alan mallar, tahsisli ithal mallar ı olup böyle mallar ı n ithal edilebilmeleri için ithalat giri ş iminden önce proforma faturan ı n Bakanl ı ktan onaylat ı lması gerekmektedir. Mezkûr belgeler üzerine Türkiye Cumhuriyeti Devletine mahsus oldu ğunu belirlemek amac ıyla kayı düş ülür. Banka Bakanl ı ktan onayl ı belgeyi Cetvel XI'deki gibi tmühürlemek suretiyle i şleme al ı r. (3) Yolcu beraberi, tahsisli ve ön izne tabi mallar d ışı nda yer alan herhangi bir mal ı n ithali liberasyon i ş lemlerine uygun olarak yapıl ı r. Bankaya sunulan proforma faturalar yetkili banka tarafı ndan Cetvel XI'deki gibi mühürlenmek suretiyle onaylan ı r. 73 11,014, ‹,,q14 pfror . 1, getirilen herAntrepolara 20. Kuzey K ıbrıs T rk Cumhuriyeti Devleti Gümrüklerine ığın ve/ Bakanl ında aktarılmas ına gümrük antrepolar hangi bir mal ın aktarılacak veya Bankalar ın onayladığı ithal izinleri aranmaz. malların ithalinde uygulanacak şartlar Devletine ithal 21. Üçüncü ülkeler en Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Türkiye a ve/veya Bankaya sunulan Bakanlığ ın edilecek herh gi bir mal Cumhuriyeve sonradan Türkiye ı kca yer almamas belgelerde me şeinin aç ı ti Devleti Cumhuriyeti D vleti men şesi olduklar ını n belirlenmesi halinde ithal menşeli izni geçerlili ği i kendili ğ inden yitirir ve bu mallarla ilgiliı olarak malların ihracatc ıya tr nsfer edilen mal bedeli dövizi, ithalâtc Kuzey üçüncü Kıbrıs Türk Cu huriyeti Devletine geri getirmekle zorunludur. ülkelerden ithali 22. Ithalâtçı ların aylanmak üzere Bakanl ığ a ve/veya Bankalara sun- dukları orijinal proforma faturada bulunmas ı gerekli bilgiler şunlardır: (i) İhracat ı firmanın adresi (ii) Ithalât ı firmanı n ismi (iii) Ithal e 'lecek mal ın cinsi (iv) Birim iyatı , miktarı (v) Toptan kıymeti (vi) Malın eslim şekli ve ödeme şekli (vii) Fatura süresi (ix) Ülke o ijini (x) İhracat ı ülke. 23. Kuzey Kıbr ı s ürk Cumhuriyeti Devletine ithal edilecek mallar ın ithalâtc ılar ın i halât giri ş imlerinden önce Bakanl ı k ve/veya Bankalardan profor a faturalar ı onaylatmak zorundad ı rlar. ithalât giri- ş iminden önce Bakanl ı ktan ithal izni almayan ve/veya orijinal proforma faturas onaylat ı lmayan ve/veya proforma faturas ı Bankalarda işleme al ın adan Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Devletine ithal edilen her angi bir mal ı n ithaline Bakanl ı k sonradan ithal izni vermeyebilir v ya proforma faturay ı onaylamayabilir. 24. Sanayi yat ırı larını n acil ihtiyac ı olan ve 100 ABD Dolar ı tutar ına kadarki yede parçalar ın ithalât ı nda itiyat haline getirilmemesi kaydı yle Güm üklerce ve Bankalarca Bakanl ığın onayı aranmadan işleme alı nabi ir ve mal bedeli Bankalarca ihracatc ı firmaya Bankalar kur hes•bı ndan transfer edilebilir. olup olmad ığına 25. Bakanl ık her türlü mal ı n liberasyon cetvelinde ndan fiilen gerçekle şbakılmaks ızın, ithalât i şlemlerinin ba şlaması mesine; ithal" tla ilgili mal bedellerinin ödenerek hesaplar ın kapatılması na; ith 1 mallar ını n tüketiciye intikaline veya pazarlanmas ına kadar ol: bütün safhalardaki iş lemleri takip ve denetlemeye yetkilidir. Me uata ayk ırılığı n tesbiti halinde "D ış ticaret (Düzenleme ve Dene im) Yasas ı " ilgili hükümleri uygulan ı r. KISIM IV Ihraç belgeleri 74 İHR CATIN DÜZENLENMESI VE DENETIMI 26. (1) Kuzey K ı rı s Türk Cumhuriyeti Devletinden ihraç edilecek herhangi bir mal için Bakanl ı ktan önceden Cetvel IX ve X'da yer alan ihra izni belgeleri ile ihraç izni al ınması gereklidir. • lhr as izinlerinın değerlendirilmesi (2) Ihraç izinlerinin de ğerlendirilmesinde reddedilmesinde, mal miktarı bazında azalt ılmasında veya tümüyle onaylanmas ı ile tescil fiyatlanmn tesbitinde Bakanl ık; (a) Mallar üzerinde Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti Devletinde yapılan i şlemin (yarat ı lan katma de ğ er ve yerel girdi) yeterli olup olmad ığına, (b) İ hraç edilecek mallar ın Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Devletindeki tüketim mallar ı ile stok durumuna, (c) ihracat ın şartlar ı ile yap ı lacak ihracat ı n bu Tüzük hükümlerine, D ış Ticaret (Düzenleme ve Denetim) Yasas ı ve Para ve Kambiyo İşleri Yasas ına uyup uyrnad ığına, (d) İ hraç edilecek mallar ın ihracat ında Bakanl ık ihraç mal ının tescil fiyat ını önceden belirlemeye veya ihracatc ının fiyat ı nı uygun görmesi halinde ihraç izni üzerinde yer alan fiyattan ihraç iznini i ş leme almaya, karar verebilir. Ancak akreditifli ihracatlarda akreditifin tescil fiyat ının üzerinde olmas ı halinde akreditif esas al ını r. Bakanl ıkça ihrac ı uygun görülmeyen herhangi bir mala ihraç izni verilemez. İhraç iznine ba ğ lanmayan hiç bir mal ın Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti devletinden ihrac ı yap ılamaz. Ayr ıca Bakanl ı k her türlü mal ın ihraç i şlemlerinin ba şlaması ndan fiilen gerçekle ş mesine ihracatla ilgili hesaplar ın kapat ılması na kadar olan bütün safhalardaki i ş lemleri takip ve denetlemeye yetkilidir. Mevzuata ayk ı rılığı n tesbiti halinde "D ış Ticaret (Düzenleme ve Denetim) Yasas ı " ilgili hükümleri uygulanı r. On izne bağl ı ihraç malları 27. Cetvel VI'da yer alan mallar ın ihrac ı , ilgili Bakanl ığı n ön iznine tabidir. On izni olmayan mallara Bakanl ı kça ihraç izni verilemez. Konsinyasyona bağl ı ihraç malları 28. Bakanl ı kça dayanaks ı z tüketim mallar ı olarak de ğ erlendirilen ve d ış ülkelerdeki sat ış fiyatlar ı istikrarsı z olan herhangi bir mal konsinye ihraç iznine ba ğ lanabilir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti Devletine veya Ortado ğ u ülkelerine konsinye ihraç izni verilemez. Proforma fatura düzenlenmesi 29. Türkiye Cumhuriyeti Devletine ihraç edilecek herhangi bir mal için ihracatc ı taraf ından al ıc ı firma adı na proforma fatura düzenlenmesi ve Bakanl ıktan onaylat ılmas ı gerekmektedir. Düzenlenen proforma fatura al ıc ı firma taraf ı ndan kabul edilip gerekli izin al ındı ktan sorna ihraç iznine ba ğ lanabilir. Proforma faturan ın geçerlilik süresi onay tarihinden itibaren azami üç aydı r. Ancak onaylanan proforma faturaya ra ğ men Bakanl ı kça sonradan uygun bulunmaması halinde ihraç izni verilmeyebilir. Katma değ er ve yerel girdi 30. Türkiye Cumhuriyeti Devletine yap ı lacak sanayi ürünleri ihracat ı nda protokollarla ön görülen katma de ğ er ve yerel girdi oranlar ına uygun olmas ı esast ı r. Bu maksatla Türkiye Cumhuriyeti Devletinden temin edilen T.C. men ş eli girdiler yerel girdi say ı l ı r. I. ve II. 31. (1) Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyetinde I. S ını f veya II. S ını f Nasını f narenrenciye ihraç edilebilmesi için ihracatc ı gerçek veya tüzel kiciye ihracat ı ş iler ihracat giri ş imlerinden önce Bakanl ığ a isimlerine kay ı tl ı 200.000.000.-TL ( İ ki yüz milyon Ti,) de ğ erinde gayri menkül ve/ veya menkül ve/veya sermayelerinin oldu ğ unu gösteren evraklaibraz etmeleri ve mezkür mallar ı Bakanl ık adı na bloke ettir75 ■-• Irtr it nrvY • dikleri i ve Bakanl ığın i ıjı i olmadan ellerinden ç ı karm ıyacaklar ını ve eya blokeyi kald ı rm ıyacaklar ını Bakanl ığa kan ıtlamalar ı gerekm ktedir; veya (2) Kuzey ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nden I. S ını f veya II. S ını f narenciye ihraç edilebilmesi için ihracatc ı lar ın ihracat giri şimlerinde önce Bakanl ığa yapacaklar ı ihracata teminat olmak üzere n az 200,000,000.-Wyi ( İ ki yüz milyon Türk Liras ı ) Bakanl ı - ın onayı olmadan kald ı r ı lm ıyacağını Bakanl ığ a kanıtlamas ı gerekmektedir. (3) Bloke gidilen menkül, gayri menktil ve/veya sermayenin ve/veya temina miktar ının Bakanl ığın kontrolunda olmas ı ve yat ı rı mlarda ullan ı lmak istenmesi halinde Bakanl ı ktan izin al ınmas ı gerekmektedir. Yat ı r ı mlarda kullan ı lmas ı na izin verilen sermaye eya teminatlar ın yat ı r ı ldıklar ı kaynaklar ın da Devlet, üretici i şçi ve sair alacaklar ı için bloke edilmi ş addolunur. (4) ihracat ının, Devlete, üreticiye, i ş ciye veya sair alacakl ılar ına ödenm si gereken paray ı ödemez ve/veya ödemekten kaç ını rsa Bakanl k ihracatç ının teminatlar ı na ve/veya bloke ettirdi ği paraya ve/veya gayrimenküle do ğ rudan do ğ ruya el koyabilir ve alacak ı lar ını ödeyebilir. Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyetinden I. S ını f veya II. Sı nı f narenciy ihraç etmek talebinde bulunan ihracatc ılar ın fiziki net serma e yat ı r ı mlar ının Bakanl ı kça yeterli bulunmas ı halinde yukar ı aki .şartlar kald ı r ı labilir. (5) ihraç edi- ' 3 2. Bu Tüzük ükümlerine uygun olarak Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti Devletinde üçüncü ülkelere ihraç edilen mal bedeli dövizin, mal ı len mal ihraç eden ki şi taraf ından Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyetine getibedeli dörilmesi ve yetkili Bankalara yat ı r ı lması zorunludur. Bu ihracattan vizin Develde edilen ihracat gelirlerindeki ödemeler Devletin kur rayici lete getişlem görür ve bu mallar ın ihracat ı ndan elde edilen döviz üzerinden rilmesi ve yetkili ba kalarca Devletin kur hesab ında tutulur. ihracattan elde edilen ihracat gelir ödemeleri 33. Gümrük v rgileri ödenerek veya muaf olarak Kuzey K ıbr ı s Türk İ thal ediCumhuriyeti Devletine ithal edilen mallar ın ihrac ı ; ın len mallar Ithali onaylanm ış , bedelsiz ithal izni al ınm ış veya libarasyon ihrac ı yoluyle K zey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti Devletine ithal olunan mallar ın men einden ba şka bir ülkeye gönderilmesi Bakanl ığın iznine bağ l ı dı r. İ thal edilen 34. Kuzey KI 111 r ı s Türk Cumhuriyetinden herhangi bir mal ın re-eksport edilebilme i için ihracatc ı lar ın, ihracat giri şimlerinden önce Bamallar ın kanl ıktan Cetvel IX'da yer alan ihraç izin belgesi ile ihraç izni tekrar ihalması ge ekmektedi r. rac ı reeksport edilmesi . Re- eksport 35. edilecek bir mal ın ihraç fiyat ı nın hesaplanmas ı 76 Üçüncü ü kelerden ithal edilen mallar ı n tekrar üçüncü ülkelere, Gazi Ma ğ sa Serbest Liman ve Bölgesine veya Türkiye Cumhuriyeti Devletine yapı lacak ihracatta mal ın ihraç fiyat ı müracaatc ının, Bakanl ığa sunmas ı gerekli ilgili mala ait gümrük giri ş beyannamesi sureti Ba anl ıktan ve/veya yetkili Bankadan onayl ı proforma fatura suretinde hesaplanan CIF fiyata azami %10 ilave edilmek suretiyle bulunu . Ancak Bakanl ık uygun gördüğ ü hallerde bu oran ı de ği ştirebilir. ile ithal edilen bir mal ın TL ile ihrac ı TL 36. TL ile ithal edilen herhangi bir mal TL ile Türkiye Cumhuriyeti Devletine re-eksport yap ı labilir. Re-eksport fiyat ı mal ın ithal edildi ğ i günkü ABD Dolar ı döviz sat ış kuru dikkate al ınarak he- saplanı r. Ancak dövizle üçüncü ülkelere re - eksport edilmesi halinde re-eksport fiyat ı ithalat ı n fiilen gerçekle şti ğ i günkü ABD Dolar döviz sat ış kuru dikkate al ı narak hesaplan ı r ve herhangi bir oran ilave edilemez. Re-eksport 37. Herhangi bir mal ı n ithalat ı Bankalar Kur Hesab ı ndan veya bedel karşı l ığı sizden gerçekle ş mi ş se, bu mal ı n re-eksport edilmesinden yurda geyurda getitirilen dövizin tümü ihracatc ı lar ı n direktifine ba ğ l ı kalmak ve itrilen dövihalkta veya mevzuat gere ği yap ı lan döviz transferlerinde kullan ı lazin kullabilir. ithalat ı Devletin Kur Hesab ından gerçekle ştirilen bir mal ın nı m ı re-eksport edilmesinden yurda getirilmesi zorunlu dövizin tümü Devletin Kur Hesab ına yat ı r ı l ı r ve ihracatc ıya döviz kar şı l ığı TL olarak ödenir. İ hraç izni- 38. (a) Bakanl ığı n izni ile ve/veya liberasyon yolu ile ithalat ı gerçekne tabi le ş tirilen herhangi bir mal ın menş eine veya men ş einden ba şka olmadan bir yere ihrac ı Bakanl ığı n iznine tabidir. yap ı lacak (b) Kon ş imentosunda "transit" kayd ı bulunan sevkiyat ı n veya gümre-eksport rük sundurma, antrepo, serbest yerlere veya araçlara ç ı kar ı lm ış olan mallar ı n bedelinin Kuzey K ı br ı s Türk Cumhuriyeti Devletinden ödenmemi ş olduğ unun Gümrük idarelerine tevsiki kaydryle ihraç Gümrük idarelerince yap ı l ı r ve Bakanl ığı n iznine bağ l ı de ğildir. (c) Konş imentosunda transit kayd ı bulunmayan ve ithal izni al ı nmadan gümrüklere gelen bir mal ı n ithal veya ihrac ına Bakanl ık ithal veya ihrac izni vermeyebilir. Ticari ni39. İ hraç edilecek herhangi bir mal ı n ticari nitelik arzetmedi ğine Batelik arzetkanl ığı n kanaat getirmesi halinde, böyle mallar ı meyen malIlg ı n gümrük idarelerine muhatap bir yaz ı sı n ihrac ı na, Bakanve/veya ihraç izni lar ı n ihrac ı onay ı ile ihrac ı na izin verilebilir. Sanayi 40. ürünleri ihrac ı ndan yurda getirilen dövizden ihracatç ı lar ı n yararlanması Sanayi ürünleri ihrac ı ndan yurda getirilmesi zorunlu dövizlerden yüzde otuz kar şı l ığı , Türk Liras ı olarak ihracatc ı ya Devletin Döviz al ış kuru rayici üzerinden ödenmek kaydryle Kur hesab ı nda tutulur. Getirilen dövizin geri kalan yüzde yetmi şi alt ı ay içerisinde kullanı m ı ihracatc ı n ı n direktifine ba ğ l ı olarak banka bünyesinde tutulur. Alt ı ay içerisinde kullan ı lmayan dövizler Devletin Kur ilesb ı na aktar ı l ı r. İhraç be41. İ hraç döviz gelirleri d ışı nda kalan di ğ döviz gelirlerinin yüzde deli dövizelli kar şı l ığı Türk Liras ı olarak ihracatcer ı ya Devletin döviz al ış kuru lerin d ışı nda üzerinden ödenmek kayd ı yla Devletin kur hesab ı nda tutulur. kalan di ğ er geri kalan yüzde ellisi alt ı ay içerisinde kullan ı m ı döviz gelirdirektifine ba ğ l ı olarak yetkili banka bünyesinde t ıı ihracatc ı n tulur. Alt ı ay lerinden içerisinde kullan ı lmayan dövizler Devletin Kur Hesab ı na aktar ı l ı r. ihracatc ı n ı n Ancak zirai ürünlerin ihracat ı ndan sa ğ lanan dövizin tiimii Devyararland ı letin kur hesab ı nda tutulur ve Maliye i ş leri ile ilgili Bakanl ı im ı r ı lmas ı talimat ı na uygun olarak kulland ı r ı l ı r. B OL ÜM V GE İC İ ITHALAT VE GEÇICI İ HRACATIN DÜZENLENMESI Geçici ithalat ve geçici ihracat uygulama esaslar ı ham ve/ 42. (1) Üçüncü ülkel rden Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'ne lem görmesi ş i ın veya yar ı m. mül ve/veya mamül haldeki mal yla geçici olarak ithaline ve veya i ş lemde yer almas ı amac ı ihl ığı şı söz konusu • ş lemde sonra üçüncü ülkeye döviz kar rac ına; ham ve/veya (2) Türkiye'den Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'ne lem görmesi veya ş yar ı mamül e/veya mamül haldeki mal ın i yle geçici olarak ithaline ve söz iş lemde ye almas ı amac ı veya Üçüncü ı konusu i ş le deri sonra Türkiye'ye Türk Liras ülkelere döviz kar şı l ığı olmak üzere Ihrac ına; (3) Üçüncü ülke erden ve/veya Türkiye'den ithal edilecek ve üretime direkt eya endirekt katk ı sağ layacak makine ve teçhizan geçici ithal süresi t ı n geçici i haline (Makine ve teçhizat ı sapithalatçln ın müracaat ı üzerine Sanayi Dairesi taraf ından i ülkeye ğ tanı r) ve g çici ithal süresi sonunda ithal edildi ihrac ına; ül(4) Kuzey K ıbr ı • Türk Cumhuriyeti'nden Türkiye'ye ve üçüncü şlem ın i mamül ve/veya mamül mal ı kelere ham ve/veya yar görmesi vey i ş lemde yer almas ı amac ı yle geçici ihrac ına; makinas ı , ta şıt (5) Kuzey K ıbr ı . Türk Cumhuriyeti'nde kay ı tl ı i ş ı baaraçlar ı , zir at makinalar ı ile üretim makinas ı ve teçhizat kı m ve ona ı m amaçlar ı ile Türkiye'ye veya üçüncü ülkelere geçici ihrac na; izin verilir. içerisinde faaliyet Ham, yar ı 4 3. (1) Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti s ını rlar ı ham ve/veya yar ı mamül ve/ gösteren öz -1 veya tüzel ki şiler mamül, mal veya mamül haldeki mal ile makina ve teçhizat ı Kuzey K ıbr ı s ile makina Türk Cumh riyetine geçici ithal izni ile getirebilirler. Bu ve teçhizamaksatlar i in Devletce döviz tahsisi yap ı lmaz. t ın KKTC'ne (2) İthalatc ı g çici olarak ithal etti ğ i mal ı n tümü için (makine geçici ithal ve teçhizat hariç) Gümrük Müdürlü ğ üne Banka garantisi verir. izni ile geVerilecek eanka garanti tutar ı mal ı n normal gümrük vergisi tirilmesi ncak getirilen mal ı n teminat miktar ı 10.000.000.kadardı r. aşıyo sa Mali i ş lerden sorumlu Bakanl ı k banka garanti iRiktar ı na sinir getirebilir. (3) G'eçici itha ile ithal-edilen ham veya yar ı mamül veya mamül mallar ı n ne tür mala dönü şece ğ i, dönüş üm sonras ı elde edilecek mal miktar ı , fire miktar ı Sanayi ve Gümrük Dairelerince müş trek esaplan ı r. (4) Geçici itha ât ile ithalat ı yap ı lan ham, ve/veya yar ı mamül ve/ veya rriam . 1 mal dönüştü ğ ü ş ekilde veya ithal edildi ğ i şekilde ithal tarih nden itibaren azami 6 ay zarf ı nda ihraç edilir. Azami 6 a zarf ında bu ko ş ul yerine getirilmezse Gümrük idarelerince t-minat ı na el konulur, normal gümrükleme i şlemi yap ı l ı r ve it latc ı ya bundan böyle geçici ithal izni verilmez. Ancak Bak nl ığı n kabule sayan görece ğ i zaruri istisnai durumlar dikkate al ını r. (5) Geçici ith lat ile ithali yap ı lan, bilâhare üçüncü ülkelere ihraç edilen mallar ı n bedeli döviz olarak ihraç tarihinden itibaren azami 3 ay zarf ı nda Devletin döviz pozisyonunda bankala ş t ı r ı l ı r. Geçici ithalat ile ithali yap ılan, bilahare Türkiye'ye ihraç edilen mallar ın bedeli ihraç tarihinden itibaren azami 3 ay zarf ında Türk Liras ı olarak Banka kanal ı ile Kuzey K ıbrıs Türk Cumhuriyetine getirilir. Getirilecek bedelin miktar ı (6) f ı krada belirtilen esaslar çerçevesinde hesaplan ı r. (6) Bankala şt ı rı lacak döviz miktar ı , mamülün FOB sat ış bedelinden ayni mamüle tekabül eden geçici ithal izni ile ithal edilmi ş bulunan girdiler ile Bakanl ı kça hesaplanacak amortisman maliyeti düş üldükten sonra kalan miktard ı r. FOB fiyat ı Bakanl ık taraf ı ndan, geçerli dünya piyasalar ı ndaki fiyatlar göz önünde bulundurularak saptanacak ve madde alt ı ndaki gerekli i şlem bu fiyat çerçevesinde yap ı lacakt ı r. Bu miktar her halükârda Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyetinde sa ğ lanan katma de ğerden az ol m ayacakt ı r. Kayı t tutulmas ı 44. Gümrük Dairesi bu Tüzükle geçici ithaline veya geçici ihrac ına izin verilen her türlü emtia için miktar ve k ıymet olarak ayr ınt ı l ı kayı t tutar. Tutulan kayd ı n bir süreti Bakanl ığ a gönderilir. 45. Kuzey K ıbr ı s Türk Cumhuriyeti'nden Türkiye Cumhuriyeti Devletine veya üçüncü ülkelere geçici olarak ihraç edilecek herhangi bir mamul mal ı , yar ı mamul mal ve ham maddenin tekrar Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyetine ithalini sa ğ lamak amac ı yle Ticaret ve Sanayi Dairelerinin uygun görece ğ i bir banka garantisi ihracatc ı dan al ını r. Ancak i şlenmek veya şekil de ği ş tirmek üzere geçici olarak ihraç edilen yar ı mamul mal veya ham maddedin tekrar Kuzey K ıbrı s Türk Cumhuriyeti'ne böyle yar ı mamul mal veya ham madde üzerinde yap ı lan de ği şiklik veya i ş lemden dolay ı meydana gelecek ve Sanayi Dairesince saptanacak fire oran ını n düş ülmesinden sonra kalacak mal ı n getirilmesi esast ı r. "Bu esaslara uymayan özel ve tüzel ki ş ilerin ithalat veya ihracatlar ı na izin verilmiyece ğ i gibi yat ı rı lan banka garantileri de hazineye irat olarak intikal ettirilir." 46. İşbu Tüzüğ ün 40. maddesi ile 25.2.1977 tarih ve 9/1977 say ıl ı ihracat ı Teşvik Yasas ı hükümleri geçici ithalat ve geçici ihracat kapsam ındaki i ş lemlere uygulanmaz. Yürürlükten 47. Bu Tüzüğ ün yürürlüğ e girdi ğ i tarihten itibaren Ithalat ı ve Ihracat ı kaldı rma (Düzenleme ve Denetim) Tüzü ğ ü, i ş bu Tüzük alt ında yap ı lan i şR.,G. Ek III lemlere halel gelmeksizin yürürlükten kalkar. 18.10.1983 A.E. 400 7.1.1986 A.E. 1 28.10.1986 A.E. 609 28.11.1986 A.E. 666 15.1.1987 A.E. 17 7.3.1988 A.E. 121 24.4.1988 A.E. 206 13.10.1988 A.E. 452 13.1.19$9 A.E. 16 79 - I ›,ittı#1,-,44-4-,..-tır,,t+, Yürürlüğ e 48. Bu Tüzük R smi Gazete'de yay ınlandığı tarihten ba şlayarak yürürlüğ e girer. Giriş K.K.T.C. Ticaret Dairesi Müdürlü ğü İ THALATÇI - İ HR • CATÇI BELGESI NO: Kamu Özel Kesimde Özel - Tüzel ki şi olarak: isim ve Ünvan'. Adresi Telgraf: Teleks No • • Tel No. Faaliyet sektörü: Tar ı m/Sanayi/Ticaret/Turizm/Hizmet Sicil Kayı t No.: Meslek kurulu şu: Uyruğu olan ne/na nca KKTC Devletinde D ışticaret (Düzenleme ve Denetim) Yasas ı hükümleri uyar ı ithalâtç ı ve ihracatc ı olara faaliyette bulunma yetkisi verilmi ştir. İ mza ve Mühür Ticaret Dairesi Müdürlüğü (Bu kısı m belge sahib firma taraf ı ndan doldurulacak) Firmanı n isim ve ünvan ı Müdür veya Yöneticinin İs Firmam ıza ait dış tica et iş lemlerinin yap ılması esnası nda: 1. Evraklar ı imzalamaya y tkili k ılınan şahıs veya şahıslar ın İ mza Örne ği Kimlik Kart ı No. Adı Soyadı 1) 2) 3) şahıslar ın 2. Iş lemleri takibetme ve vraklar ı almada yetkili k ılınan şahı s veya Kimlik Kart ı No. Adı Soyadı 1) 2) 3) Bu belge resmi i ş lemlerde ibraz edilecek. İ mza ve Mühür Müdür/Yönetici 80 CETVEL II A- DEVLET KUR HESABI ESASLARI TAHTINDA I ŞLEM GÖRECEK MALLAR I. TARIMSAL GIRDILER 1. Döviz kar şı l ığı ihracata yönelik tar ı m girdileri ambalaj malzemeleri ve yükleme araçlar ı ile bunlar ın aksamlar ı 2. Her türlü tar ı msal tohum, canl ı çiçek ve buket çiçekleri 3. Zirai ilaçlar 4. Veteriner ilaçlar ı ve malzemeleri 5. Suni gübre (TC'den temin edilemeyenler) ve kompostlar 6. Dam ızl ı k hayvan ve yumurtalar 7. Arı c ı l ı k malzeme ve alet ve teçhizat ı 8. Bal ıkc ı lar ı n üretime dönük malzeme, alet ve cihazlar ı (gemi ve sandallar hariç) ve bunlar ın aksamlar ı II. TARIM ARAÇ GEREÇ VE MAKINELER İ 1. Çeşitli tar ı msal ilaçlama makineleri ve aletleri 2. Gübreleme makineleri 3. Tarı msal araç-gereç imalat ı girdileri 4. Sera ısı t ı c ı lar ı 5. Kuluçka makineleri ve tavukculukla ilgili alet ve cihazlar ı ile tavuk çiftliklerinin makine ve teçhizat ı 6. Her türlü toprak i ş leme, tohum ekme ve ürün toplama alet ve makineleri 7. Budama alet ve makineleri 8. Beyler ve beyler sicimi 9. Biçer ba ğ lar ve biçer döver 10. Forklift, vinç ve benzerleri 11. Süt sa ğ ma ve so ğutma deposu hayvanc ı l ı kla ilgili elzem araçlar 12. Su motorlar ı ve dalg ı ç motorlar ı 13. Tar ı msal traktör 14. Sondaj makineleri ve türbünleri ile araç ve gereçleri 15. Narenciye ve patates paketleme tesislerinin yedek aksam ve parçalar ı 16. Yukar ı da adı geçen tar ı m ve hayvanc ı l ı kla ilgili üretim girdileri, yat ı rı m mallar ı , makine ve aksamlar ı 17. Lastik çizme, su lasti ğ i, bahçe çe ş meleri ve rubinetleri III. SA Ğ LIK SEKTÖRÜ 1. Tı bbi ilaç, üretim girdileri ve yat ı r ı m mallar ı ve aksamlar ı , t ı bbi malzeme, klinik ve laboratuvar gereksinimi t ı bbi alet ve gereçler (ambalaj malzemeleri dahil), optik alet ve cihazlar ı 2. Di ğ er t ı bbi alet ve cihazlar ı 3. Sağ l ı k nedeniyle kullan ı lması gerekli olan bandajlar özel yap ı lm ış varis çoraplar ı , özel imal edil ııı is ortopetik ayakab ı lar, doğ um kontrol mal ve malzemeleri ve di ğer sa ğ l ı k malzemeleri 4. Diş macunu, di ş parlat ıcılar ı , diş fı rçası , sabun, şampuan ile balsamlar, toz, krem ve sıvı halindeki deterjanlar, tra ş bıçağı traş kremi, traş fı rçası , biberon, emzik ve bunlar ı n sterlize haplar ı ve kaplan, bebek bezleri ile naylon kilotları , biyot (sı cak su lâsti ği) IV. GIDA MADDELERI 1. 2. 3. 4. Pirinç Kuru fasulye Peynir Çocuk mamalar ı 81 1.• • 4,•1 .441,•••••1,••••,,•••• •I' , 1,1- •?, • 5. Toz süt ıklar, tütsülenmi ş balı klar (ne 6. Konserve etler, bal ı klar buzlu et ve buzlu bal tip ambalajda olursa olun) Tavuk suyu, et suyu 7. Şeker 8. 9. Konsantre süt 10. Tuz 11. Çay 12. Kat ı ve s ıvı halindeki a ğlar 13. Baharatlar, g ı da rayiha ar ı ile boyalar ı 14. Nişasta V. EĞ ITIM, BASIN YAYIN V SPOR MALZEMELERI ğer e ğitici 1. E ğitim öğ retici kültüre yay ı nlar (kitaplar, dergiler, gazeteler ve di periyodikaller) rtasiye malzemeleri ile müzik aletleri 2. Okul araç gereçleri il di ğer kı ve di ğ er tüm matbaa girdileri ve malzemeleri ı 3. Matbaa makineleri, aksamlar 4. Matbaa mürekkebi itim maksatlar ı için girdi ve bu amaç5. Gazete ka ğıdı ve deft r ka ğıtlar ı ile eğ larda kullan ılacak di ğ er kağı tlar 6. Yazı makineleri, tabül törler, bilgisayarlar 7. Teksir makineleri, fot•kopi makineleri, hesap makineleri, ile her türlü yedek parça ve malzemeleri ı için ve E ğitim, 8. Spor kulüpler ve Fede asyonlar ı münhası ran kendi ihtiyaçlar Gençlik ve Spor Baka l ığını n ön müsadesi ile tevsik edilecek tüm spor malzemeleri ve aletleri ( por giysileri hariç) ı rı m VI. Devlet amaçlar ında kulla ı lmak üzere ithal edilecek mallar ve Devletin yat malları ile üretim girdile i n hizmetlerinin yürüVII. Belediyelerin ve kâr ga esi gütmeyen devlet kurulu şların ı tülmesi için ithal edilecek mallar ve üretim girdileri Sosyal Konut Yasas ı ge e ğ ince onaylanm ış projelerin konut in şaatlar ı için gerekli planlama in şaat il iskân iş leriyle ilgili Bakanl ıklar taraf ı ndan öngörülecek ana in şaat malzem leri K.K.T.C. Limanlar ında ükleme ve boş altma i ş lerinde kullan ı lmak üzere ithal edilecek yat ı rı m mallar ile araç ve gereçleri Mamülüne döviz tahsis dilen mallar ı n girdileri, böyle girdiler de ğiş ik mamüller ği için kullanı labiliyorsa; i hal edilecek girdilerle üretilecek mallar ın gerekti döviz ıyle miktarda olmak üzere v gerekti ğ inde üretimi kontrol etmek maksad tahsisi yap ılı r. XI. SANAY İ VE TURIZM ATIRIM MALLARI VE SANAYİ GIRDILERI 1. Gı da sanayi hammad•eleri (a) Ekmek, hellim, p ynir mayalar ı , yoğ urt mayalar ı , yoğ urt, peynir kültürleri m mallar ı (b) Yemeklik ya ğ , argarin ve tereya ğı üretim girdileri ve yat ı r ı ve aksamlar ı (c) Bisküvi sanayi ü etim girdileri (d) Hamur kabartm. malzemeleri 2. Un ve süt ürünleri s ayi yat ı rı m mallar ı ve aksamlar ı ile ambalaj malzemeleri 82 3. Likit petrol gazı , gaz tüpleri ve aksamlar ı ile soba fitilleri 4. Hayvan yemi üretim girdileri, yat ı r ım mallar ı ve aksamlar ı 5. Yat ı rı m projeleri ile ilgili Bakanl ı klarca onaylanan tüm yat ı r ı m mallar ı 6. Mevcut çal ış abilir durumdaki tesisler için gerekli aksam ve parçalar ve onaylanm ış ek yat ı rı mlar 7. Yeni ilâve veya yenileme yat ı rı m projeleri Turizmle ilgili Bakanl ı kca onaylanan otel, otel apartman, tatil köyü ve benzeri turistik konaklama tesislerinde kullanı lacak tüm yat ı rı m mallar ı 8. Turistik konaklama tesislerinde kullan ı lacak makine, tesisat ve techizat aksamları ile parçalar ı B- CETVEL II'A'YI ETK İLEMEMES İ KAYDIYLE A Ş A Ğİ DAKI MALLARA DEVLETİN DÖVİ Z İ MKANLARI N İSBET İNDE DÖVİ Z TAHSİ SATI YAPILIR I. SANAYI GIRDILERI 1. Ayakkabı , (terlik dahil) deterjan, ş ampuan, sinek ilac ı ve sinek haplar ı ve di ğ er temizlik malzemesi üretim girdileri 2. Lastik kaplama girdileri (kaplanacak lastik dahil) 3. Meş rubat sanayi girdileri (Narenciye üsare konsantreleri hariç) 4. Süpürge ve mop üretim girdileri 5. Kap yı kamada kullan ı lan tel, sünger ve benzeri üretim girdileri 6. Metal, ah ş ap, duvar boyas ı , ayakkab ı boyası üretim girdileri 7. Yağ , hellim, peynir kaplar ı imali için yaprak teneke ve kaplar ı 8. Sünger üretim girdileri 9. Galvanize çelik boru üretimi girdileri 10. Madeni ya ğ üretim girdileri ve ambalaj malzemeleri 11. Kuru temizleme girdileri 12. Elektrik kablosu ile ilgili üretim girdileri 13. Kaynak elektrot sanayi üretim girdileri 14. Çivi imali ile ilgili üretim girdileri 15. Elektrikli ısı nma sobası üretim girdileri 16. Aleminyum anodlama, nikelaj ve parlatma girdileri 17. Teksil boyas ı ve yard ı mc ı malzemeleri 18. Dokuma çorap ve trikotaj sanayi üretim girdileri 19. Metal ve aleminyum mamül ürünleri imali ile ilgili üretim girdileri (ambalaj malzemeleri, etiketler ve bezerleri hariç) 20. Soğ uk kalay 21. Plastik levhalar 22. Balata imali ile ilgili üretim girdileri 23. Çanta, valiz, örme ipten mamül turistik çanta sanayi girdileri 24. Akü sanayi girdileri 25. Çikulata, dondurma, marmelat ve di ğ er ş ekerleme sanayi girdileri 26. Krem karamel, jöle, custerd powder girdileri 27. Çips üretim girdileri 28. G ı da sanayi ya ğ lar' 29. Doğ al ve sentetik kauçuk 30. Tuvalet ka ğı dı (rolo halinde) 31. Hijenik kadın bağı girdileri 32. Jaluzi üretim girdileri 33. Tutkal hammaddesi 34. Ş ilte üretim girdileri 35. Kozmetik sanayi girdileri 36. Plâstik sanayi üretim girdileri 37. Albüm sanayi girdileri 38. Alkollü içki sanayi üretim girdileri ( şişe ve bask ı l ı etiketler dahil) 83 1,44,4.400m 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. Sanayi Dairesinin ön üsaadesi ile tevsik edilecek konfeksiyon sanayiinde diki ş iplikleri ve di ğ er konfeksiyon kullanı lacak kuma ş lar il- dantel iplikler, t, kopça, toka, örgü yünleri, örgü şi şleri, girdileri. (fermuar, dü ğ e, çıt çı ı ran konfeksitığ lar ve benzerleri dahi ) (Gümrük Dairesi kontrolunda münhas yon üretiminde kullan ı l ak kaydıyle) Tütün ve sanayi girdiler lan balast, duil, kapasitör ve starter Floresan armatürü ima ât ında kullanı Sanayi tipi buzdolab ı gi dileri ve elktrikli ocak yedek parçalar ı Çama şı r makinesi, buzd lab ı , gazocağı Fiş enk sanayi üretim gi dileri Kraft kâ ğıdı Yapışı rıcı band üretimi de kullan ı lan hammadde ğ raf temizlemede kulland ıkFoto ğ raf stüdyo ve lâb•ratuvarlar ını n film ve foto ğ raf filimleri tlar ve foto ları ilâçlar, yaprak ve olo halinde kâ ğı Di ğ er tüm sanayi girdil ri CETVEL III B NKALARIN KUR HESABINDAN BAKAN I Ğ IN ONAYI İLE ITHAL EDILECEK MALLARIN LISTESI I. GIDA MADDELERI 1. Tüm meyveler (kuru d: il) 2. Zeytin 3. Kuru yemi şler 4. Corn flakes 5. Bisküvi, çikulata, kekler ve şekerlemeler 6. Tüm un ve simit malz meleri (makarna dahil) 7. M ısı r unu 8. Custerd powder 9. Pudra şekeri 10. Dondurrnalar 11. Cips ı 12. Tabi ve suni bal ile a ı pete ğ i mumu 13. Meyve sular ı 14. Alkollü ve alkolsüz iç ıiler 15. Sigara 16. Sirkeler ve sirke yerin alabilecek yar ı mamüller 17. Çi ğ kahve II. IN Ş AAT SEKTÖRÜ 1. Çimento ve beyaz çim nto 2. Her nevi kireç, alç ı , uğ la ve kiremit 3. Kereste 4. Formayka ve sunta 5. Inş aat demiri, in şaat kal ıpları (teferruatlar ı dahil) ş6. Sı hhi tesisat malzeme eri (banyo, lâvabo, fayans, mutfakı tekneleri, mikser, çe me, çe ş me üzerine t • k ı lan heaterleri, boru ve aksamlar Katran ve di ğer inş aa izalasyon malzemeleri 7. III. SAĞ LIK SEKTÖRÜ 1. Kauçuk mutfak eldive' leri 84 IV. PATLAYICI MADDE VE HAMMADDELER 1. Kibritler 2. Gaz halinde karbon dioksit 3. Petrol ve petrolden elde edilen kat ı yağ lar, asfalt yapmakta kullan ı lan zift, tabii asfaltlar ve asfaltlar ve asfalt yap ı m ında kullan ı lan parçalanm ış ta ş lar ve kumlar V. NAK İL ARAÇLAR' 1. Motorlu ve motorsuz kara ve deniz ta şı t araçlar ı 2. Motorlu ve motorsuz kara ta şı t araçlar ı yedek parçalar ı , aküleri, iç ve d ış lâstikleri ile ya ğ lar ı ve kaplama lâstikleri dahil VI. TARIMSAL GIRDILER Poli propilen örme çuval ve di ğ er plâstik ambalaj malzemeleri VII. HABERLE Ş ME CIHAZ ALET VE AKSAMLARI 1. Her türlü haberle ş me cihaz ı , alet ve aksamlar ı 2. Telefax ve malzemeleri 3. Teleks makineleri ve malzemeleri VIII. ELEKTRIKLI EV E Ş YALAR' 1. Çama şı r makinesi, buzdolab ı , gaz oca ğı , bulaşı k yı kama makinesi, elektrik süpürgesi, ya ğ l ı ısı t ıc ı lar, sobalar, air conditioner ve benzeri ile bunlar ın yedek aksam ve parçalar ı 2. TV, video, video çekicisi, radyo, radyo kaset, müzik seti, pic-uplar, video diskler ile benzerleri ve bunlar ı n yedek aksam ve parçalar ı 3. Mikser, saç kurutma ve fritözler IX. DI Ğ ER MALLAR 1. Sinek haplar ı ve makineleri ile koiller ve benzerleri 2. Sanatkâr alet ve edavatlar ı (kuaför, berber, foto ğ raf atölyelerinin ve terzilerinin kulland ığığ el aletleri de dahil) 3. Asansör ve aksamlar ı 4. Elektrik malzemeleri (kablo, anten ve fi ş ler dahil) 5. Floresant ampülü, ampül 6. Kahve ambalaj malzemeleri 7. Ayakkab ı 8. Möble CETVEL IV TÜRKIYE CUMHURIYETI DEVLETINDEN TAHSİ SLİ ITHAL MALLARI LISTESI 1. Yaş meyve ve sebze Bisküvi ve şekerleme 3. Makarna 4. Şeker 5. Sıvı yağ 6. Zeytin 7. Arı bal ı 8. Yat ı rı m mallar ı 9. Ayakkab ı 10. Möble 85 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Tu ğla Kiremit Kireç Alç ı Toz krem ve s ıvı halinde i deterjanlar Ş ampuan Kaplama lastikler CETVEL V ÖN İ r NE TABİ MALLAR ktan ön izin al ınması gerekli mallar: A. Tar ı m ve Hayvanc ılık iş leri le ilgili Bakanl ı 1. Canl ı hayvanlar (akvaryu bal ıklar ı hariç) 2. Ham küçükba ş ve büyük aş hayvan derileri 3. Her türlü tah ıl, zirai to umlar ı , un kepek, irmikı (simit) 4. Zirai ilaçlar, veteriner i açlar' ve ha ş are ilaçlar 5. Tabii ve suni gübreler , tuzlu veya kükürtlü su içinde 6. Yaş sebze (a- Ancak d ndurulmu ş , pi şirilmi ş şka maddeler kat ılm ış su içinde veya geçici olarak muh fazalar ını sağ layan ba ıyla haz ı rlanm ış , b- Parça halinde kehazı rlanm ış fakat derha yenilenmek amacveya toz halinde getirilmi ş olanlar dasilmiş veya dilimlere a r ılm ış , ufalanm ış ğildir) ve üzüm. hil suyu al ınm ış veya b ı harlaşt ı rılmış sebzeler ön izne tabi de 7. Patates 8. Harup 9. Hayvan yemleri ve ham addeleri gözleri 10. Canl ı ağ açlar, fidanlar, fideler, a şı kalemleri ve a şı 11. Her türlü et ve et ma ulleri (taze bal ık dahil) 12. Süt ve süt mamulleri, p ynir (margarin dahil) 13. Sinek haplar ı , koilleri v spreyleri B. Sağlı k i ş leriyle ilgili Baka l ı ktan ön izin al ınmas ı 1. Tı bbi müstahzarat (ilaç ve hammaddeler) 2. Tı bbi malzemeler 3. Tı bbi alet, cihaz ve aksi mlar ı 4. Toz, krem ve s ıvı halin eki deterjanlar 5. Şampuan gerekli mallar: C. İ çi ş leri ile ilgili Bakanl ıkt n ön izin al ınması gerekli mallar: 1. Av silahlarlyle bunlar ın aksam, parça ve malzemeleri 2. Müstahzar patlay ıc ı ma deler (kibritler ve çakmak ta şları hariç) 3. Şenlik fi şenkleri 4. Motorlu araçlarda kull nı lacak Emniyet kemerleri ve TV gamesler 5. Her türlü kumar makin leri ve oyun makineleri (video games dahil) D. Savunma i ş leriyle ilgili b kanl ı ktan ön izin al ınması gerekli mallar: 1. Harp silahlanyle bunla ı n aksam ve malzemeleri 2. Harp araçlar ıyle bunla ı n aksam ve malzemeleri gerekli mallar: E. Ulaşt ı rma i ş leriyle ilgili akanl ı ktan ön izin al ınması 1. Gemi uçak ve benzeri ri CETVEL VI Lİ SANSA BAĞ LI IHRAÇ MALLARİ A. Tarı m ve Hayvanc ılık işleriyle ilgili Bakanl ıktan ön ihraç izni al ınmas ı gerekli mallar: 1. Hububat ve mamulleri a) Buğday b) Arpa c) Yulaf d) Her türlü un 2. Bakliyat a) Kuru fasulye b) Mercimek c) Nohut d) Bakla 3. Bitkisel ya ğlar ve ya ğlı tohumlar a) Zeytinya ğı b) Margarin c) Susam 4. Hayvan yemleri a) Harup (bütün, ö ğütülmü ş, çekirdek) b) Burçak c) Diğ er her türlü hayvan yemleri 5. Canl ı hayvan ve ürünleri a) Büyükbaş ve küçükba ş hayvanlar ve bunlar ı n taze, so ğutulmuş ve dondurulmuş etleri b) Her tür ve kalitede (ham, yar ı mamül, mamül) küçükba ş hayvan derileri c) Yapağı (yün) B. Tabii Kaynaklar i ş leriyle ilgil Bakanl ı ktan ön ihraç izni al ınmas ı gerekli mallar: 6. Madenler a) Demir pritleri b) Bakı r cevheri, consantreleri ve curufu (concentrate ve coment) CETVEL VII KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETI DEVLETI TICARET DAIRESI MÜDÜRLÜ ĞÜ Sayı • Tarihi: ITHALAT IZNI IZIN SAHIBININ Adı Soyadı ve Ticaret Ünvan': iş yeri, Adresi ve Telefon Numaras ı: ithalâtç ı belgesi Numaras ı: Mal ın teslim şekli ve Liman ı: (FOB, C İF, CF, v.s.) Giri ş Gümrüğü: Ödeme şekli: 87 Güm. Ta. No: _ Isim ve vs f ı Malın Miktarı Rakam ile • Yazı ile • Getirilece ği Değ eri Memleket Toplam Resmi Gazete'de yay ınlanan Ticaret Dairesine vermi ş olduğ u yetkiye istinaden taraf ımızdan tanzim ol mu ştur. Ticaret Dairesi Müdürlü ğü CETVE VIII BA KA • Yolcu Beraberi Ithal Formu KUZEY KIBRIS TÜRK CUM URIYET İ FORM NO: Tanzim Tarihi: TİCARET DA İRESİ MODORL ĞO Talep sahibinin adı , soyadı adresi ve mesle ği Transfer lehtar ının adı soyadı ve adresi İ THALATÇI BELGE NO'SU Istenen dövizin cinsi ve mikt = r ı Döviz talebinin nedeni: İlişik Belgeler: Talep Sahibinin Imzas ı Yetkili Bankan ın görüşü İmza ve Mühür TICARET DAİRES İ MÜDÜR O ĞO KARARI * Uygundur/*Uygun değ ildir. * Uygundur fakat aşağı daki değişiklik yapılmışt ır: Not: İşbu belge yetki tarihi den itibaren 3 ay için geçerlidir. * Luzumsuz olanlar ı çiziniz. 88 Ip CETVEL IX KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURIYETI TICARET DAIRESI MÜDÜRLÜ Ğ Ü IHRACAT TESCIL/LISANS/RE-EKSPORT IZIN BELGESI Kayıt Numarası • Müracaat Tarihi 1. Ihracatc ı firmanın Isim ve adresi • Oda ve sicil kayıt no: Ihracatc ı belgesinin numaras ı ve başlangı ç tarihi • 2. Ihraç mal ının . a) Gümrük tarife ve istatistik numaras ı b) Cinsi, tipi ve kalitesi • c) Üretim yıl ı d) Miktar ı 3. Birim sat ış fiyat ı ve komisyon : (Ti, ve döviz) (FOB) (CF) (CIF) (FOB) (CF) (CIF) 4. Değ er tutar ı (Ti, ve döviz) 5. Al ıcı firmanı n isim ve adresi 6. Komisyonunun isim ve adresi 7. Al ıc ı memleket 8. Mal ın: a) Sat ış şekli (FOB, CF, CIF ve vadesiz, vadeli) b) Ödeme şekli: (Akreditifli, vesaik mukabili, pe şin ödeme, mal mukabili) c) Akreditif biti ş tarihi 9. ihracat ın hangi para kar şıl ığı yap ılacağı 10. Kati Sat ışın yapıldığı tarih 11. Mal ın ihraç tarihi 12. Malın ihraç edilece ği gümrük Yukar ı da gösterilen bilgilerin sat ış mukavelesine uygun oldu ğunu beyan ederim. Beyan tarihi Ihracatc ımn Imzası Not: İşbu beyannamede mal ın, mahsul yılı , miktar ı , sat ış fiyat ı , de ğer tutar ı ve ihraç tarihi rakam ve yaz ı ile daktiloda yaz ılacakt ı r. Beyannameler üzerinde si- linti ve düzeltme yap ılm ıyacakt ı r. ILGILI MAKAMLARCA KULLANILACAKTIR Not: İşbu ihraç iznsi (60) gün süreyle geçerlidir. Tescil/ Lisans Numarası Tescil/Lisans Tarihi Yukarı da müfredat ı gösterilen mal ın, ihracına müsaade edilmi ştir. Ticaret Dairesi Müdürlü ğü Mühür ve İ mza 89 CETVEL X KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHUR YETI TICARET DAIRESI MÜDÜRLO Ğ KONSINYE IHRAÇ IZIN BELGESI 1. 2. 3. Kayı t Numaras ı: Müracaat Tarihi : İhracatc ı firman ın isim ve adresi: Oda ve sicil kay ıt no: ihracat belgesinin numaras ve tarihi: İhraç mal ı= o) Gümrük tarife ve istati ik numaras ı b) Cinsi, tipi ve kalitesi e) Üretim y ılı d) Miktarı Ülkeye getirilmesi garanti edilen birim sat ış fiyat ı ve komisyonu 4. Ülkeye getirilmesi Garanti edilen kı ymeti 5. İhraç ,mal ını n konsinye olarak gönderildi ği firmanı (FOB) (CF ) (CIF ) (FO B ) (CF) (CIF) n isim ve adresi: 6. ihraç mal ını n konsinye ola ak gönderildi ğ i komisyonucun isim ve adresi • 7. Alıcı memleket 8. Malı n ihraç tarihi 9. Mal ı n ihraç edildi ği gilmr na müasade edilYukarı da müfredat ı kayıtlı malı n Konsinyasyon suretiyle ihrac ı mesini talep ederim. ihracatc ının imzası Beyan tarihi: ı , değ er tutar ı ve ihNOT: İşbu beyannamede mal ın, mahsul yıl ı , miktarı , sat ış fiyat r. Beyannameler üzerinde siraç tarihi rakam ve yaz ı le daktiloda yaz ılacakt ı linti ve düzeltme yap ılma acakt ı r. İLGİLİ MAKAMLARC KULLANILACAKTIR NOT: İşbu İhraç izni (6) gün s reyle geçerlidir. Tescil Numaras ı Tescil Tarihi na müsaade Yukarı da müfredat ı göst rilen mal ın konsinyasyon suretiyle ihrac ı edilmi ştir. (İLGİLIYE VERILECEK NÜSH ) Ticaret Dairesi Müdürlü ğü Mühür ve İmza 90 CETVEL XI ITHAL MOSAADESI NO. BANKASI LTD. DEVLETIN KUR HESABI • BANKALAR KUR HESABI • TÜRKIYE TL • İTHALATCI BELGE NO: ITHALI İÇIN GEREKEN I ŞLEM YAPILMI ŞTIR. TARIH İMZA Si r -141 . t,* •- VI. Bölüm TABLOLARIN L İ STESİ 92 TABLOLARIN LISTESI Sayfa Tablo 1 Avans ve Reeskont i şlemleri It 2 Avans ve Reeskont Bor II ç Bakiyeleri 3 Devletin Kur Hesab ı Karşıl ığı Olarak Dökümü nda Tutulan Dövizin ABD Dolar ı It 4 Bankalar kalar ı n, n, Bankalar Kurundan Tuttu ğ Dolar ı Kar şıl ığı Olarak Dökümü u Dövizi n ABD /I 5 Döviz Rezervlerinin Art ış H ,, ızı 6 Döviz Tevdiat ve Döviz Mevduat Hesaplar Vadelerine Göre Dökümü ını n Cins ns ve II 7 Türk Liras ı Mevduat ı n Art ış Hı zı II 8 K.K.T.C. Merkez Bankas ı ve Di ğ er Bankala Resmi Mevduat r Nezdinde ,, 9 Türk Liras ı Mevduat Art ış Hı zı Art ış Hı zı nı n ile Toplam Plasman Kar şıla şt ı rması // 10 iskonto Senetleri ve Geçmi ş Dönemle KarBanka Plasmanlar ın ın Dökümü ve şıla şt ı rması ,, 11 GSMH'n ı n Dağıl ı m ı ve Sektörel yüme H ı zlar ı tma De ğ erlerin Bü(cari üretici fiyatlaKr ayla) ,, ı 12 GSMH'n ı n Da ğıl ı m ı ve Sektöre] Katma De yüme H ı zlar ı ğ erlerin Bü(sabit üretici fiyatlar ı yla) II 13 Kaynaklar - Harcamalar Dengesi H 14 istihdam ı n Sektöre] Da ğılı m ı ve Nüfus It 15 Hayat Pahal ıl ığı II 16 Hayat Pahal ıl ığı nı n Mal ve Hizmet Gruplar ı Da ğıl ı m ı na Göre I/ 17 GSMH ile Kar şıla şt ı rmal ı ,I Bütçe Analizi 18 Kar şıla şt ı rmal ı Bütçe ozeti II 19 Yı llar itibariyle Bütçe Açı II klar ı 20 T.C. Ziraat Bankas ı 'ndan Sa ğ hariç) yı llar itibariyle Dökümlanan Kredilerin (faiz I/ 21 K.K.T.C.'nin Türkiye ve Di ğ er Ülkelerle Ticareti Olan D II II II II /I 8 12 14 19 22 24 26 27 30 31 33 35 37 38 40 41 42 43 ış 22 (ilkeler itibariyle D ı Ticaret 23 D ışsat ı m ı 23 n Yap ısı 24 Mal Gruplar ı na Göre D ış alı m 25 D ış Ticaret 49 26 Ödemeler Dengesi 50 27 Türkiye ve Di ğ 52 I/ tl 7 er Ülkelerden Gelen Turistler Bankası 'nı n Biltınçosu 28 K.K.T.C. Merkez 46 47 48 53 55 93 i ııı ı ı« , ı ı ı 'nın Kar ve Zarar Hesab Tablo 29 K.K.T.C. Mekez Bankas n Akti ozetleri 30 Bankalar ı it Pasi Ozetleri Il 31 Bankalar ın 1132 Iskonto Senetle i ve Bankalar Plasmanlaruun Sektörel Da ğı lım ı skonto Semti ri ve Bankalar Plasmanlaruun Sektörel 11 33 i Yüzde (%) Da' ılı mı ğine Göre Mevduatlarm ın Niteli ı 11 34 Bankalar Türk Paras Analizi ın Vadelerine Göre ı Mevduatlar ın Tür Paras 35 Bankalar 1, Analizi 94 , 56 62 63 64 65 66 67