Sol gözüm ne diyor doktor bey?
Transkript
Sol gözüm ne diyor doktor bey?
Sol gözüm ne diyor doktor bey? Dr. Candan Esin Kalorisi azaltılmış psikoloji Sol gözüm ne diyor doktor bey? Kalorisi azaltılmış psikoloji Dr. Candan Esin Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereği tüm hakları saklıdır. Lisanslanmış veya izin altında uyarlanarak bu kitaba alınmış grafik materyaller hariç ve ticari olmamak kaydıyla kaynak gösterilerek kısmen izin almadan kullanılabilir. Bu eser Creative Commons Alıntı-Gayriticari-Türetilemez 4.0 Uluslararası lisansı ile lisanslanmıştır. Lisansın bir kopyası için, http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ linkini ziyaret edin. Tasarım ve yayın sahibi Dr. Candan Esin Küçükyalı / Maltepe İstanbul 0216 372 5484 http://hipnopsikoterapi.com Kapak resmi: Hatice Doğan’a teşekkür ediyoruz. Resim ve şiirler: Modern Haiku Sanatçısı Prof. Dr. Nur Esin ISBN: 978-605-66550-0-5 Yayım tarihi: Mayıs 2016 Konu AKADEMİK YAYIMLAR / Felsefe ve Psikoloji / Psikoloji / Ayrımsal ve Gelişme Psikolojisi Konu Başlığı Psikoloji; Psikanaliz; Kişilik gelişimi Dr. Selahattin Esin (1921-1983) Prof. Dr. Nur Esin (1954 -) Yaşamım boyunca en derinden sevdiklerim, ego idealimin ve ideal egomun tükenmez kaynakları. Onlarsız muhtemelen işe yaramaz bir asalak olurdum. Şimdiyse işe yarar bir ekti oldum. ☻ Psikoloji dünyasına geçmemde açtığı kapı için değerli hocam Uzm. Dr. Tahir Özakkaş’a şükranlarımı sunuyorum. İçindekiler Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I O gitti kitap bitti . Terapi . . . . . . . . . . . . 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Terapi, Psikoterapi, Danışan, Psikoterapist . . . . . . . 5 Danışan . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Terapiye başvuru nedenleri . . . . . . . . . . . 14 Terapi süreçleri . . . . . . . . . . . . . . . 15 Psikolojinin Biyolojik Gelişimi . . . . 19 Embriyoloji . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Giriş . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Embriyoloji – rahim içi gelişim . . . . . . . . . . . . . . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . Genetik materyal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Embriyolojik sinir sistemi-beyin gelişimi. . . . . . . . . . Beynin rahim içindeki gelişimi . Sinir Sistemi . . . . . . . . . . 22 . 29 . 29 . 35 . 42 . . . . . . . . . . . . . 50 Gelişim . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Sinir sisteminin yapısı . . . . . . . . . . . . . 56 Sinir bilimi bilgileri . . . . . . . . . . . . . 59 Yorumsal özet . . . . . . . . . . . . . . . 60 Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Sinir sisteminin gelişimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 (i) Yapısal Beyin Gelişimi . Genel giriş . . . . . . . . . . . 89 . . . . . . . Beyin gelişimi. . . . . . . . . . . . . . Meraklısına . . . . . . . . . . . Beynin yapısal özellikleri. . . . . . . . . . İmprinting (derin kayıtlar). . . . . . . . . MRI çalışmaları ile beyin gelişimi. . . . . . Beyin yapısının fenotipik özelliklerle ilişkisi. . Ak madde değişimi. . . . . . . . . . . . Beyin plastisitesi. . . . . . . . . . . . . Genel değerlendirme . . Beynin işlevsel anatomisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 . 90 . 97 . 97 . 106 . 108 . 109 . 116 . 118 . 131 . . . . . . 133 Genel giriş . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Beynin önemli bölgelerinin işlevleri . . . . . . . . 135 Sinir sisteminin evrimsel gelişimi . . . . . . . . . 138 Bilinçdışını oluşturan yapılar . . . . . 147 Omurilik (medulla spinalis) . . . . . . . . . . . 147 Beyin sapı . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Medulla oblongata. Pons . . . . . . . Serebellum. . . . Orta beyin. . . . . Limbik sistem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 . 151 . 152 . 153 . . 154 Hipokampüs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Amigdala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 Bilinçaltı yapılar . . . . . . . . . . . . 171 Talamus . . . . . . . . . . . . . . . . Hipotalamus . . . . . . . . . . . . . . . (ii) 171 174 Periaquaductal gri madde . . . . . . . . . . . 179 Bazal gangliyon . . . . . . . . . . . . . . 182 Genel Değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 189 Beden egosu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Bilinç yapıları . Üst korteks . . . . . . . . . . . . . 199 . . . . . . . . . . . . . . . 199 Yönetsel ve eylemsel korteks . . . . . . . . . . . 225 . . . . . . . 248 . . . . . 273 . . . Temporal korteks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İnsula. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Görme korteksi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pariyetal korteks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 209 211 219 Hareketliliğin önemi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 Frontal korteks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 Singulat korteks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 İşlevsel sinir sistemi . . . . . . . . . . 248 Otonom sinir sistemi . . . . . . Sempatik sistem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Parasempatik sistem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 Sağ ve sol beyin . . . . . . . . . . . . 273 Farkları ve önemi . . . . . . Genel değerlendirme . . . . . Motor işlevler açısından . . . . . . Görsel işlevler açısından. . . . . . Duyma - konuşma işlevleri açısından. Zihinsel işleveler açısından. . . . . Duygusal işlevler açısından. . . . . Hafıza işlevleri açısından. . . . . . (iii) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 283 283 284 286 289 . 290 Kadın ve erkek beyni . . . . . . . . . 294 Yüz bin yılın masalı . . . . . Kadın erkek beyni farkları ve önemi MERAKLISINA . . . . . . . . . . . . Beynin erkek veya kadın olarak gelişimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 299 . 302 Genetik etki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hormonal açıdan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beyin gelişiminde ve ergenlikte. . . . . . . . . . . . . . . Zihinsel açıdan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Emosyonel açıdan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fiziksel özellikler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Genel değerlendirme . Hafıza . . . . . . . . . . . . 302 305 307 314 319 321 325 . 328 . . . . . . . . . . . . . . . . 332 Peşrev . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 335 Genel tanımlar . . . . . . . . . . . . . . . 337 Belirgin Hafıza. . . . . . . . . . Örtülü Hafıza. . . . . . . . . . Astarlama - Önbesleme. . . . . . Anıların geri çağırılması (hatırlama). Bellek Tipleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 337 337 338 338 A. Duyusal Bellek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 B. Kısa Süreli İşlevsel Bellek. . . . . . . . . . . . . . . . 340 C. Uzun Süreli İşlevsel Bellek. . . . . . . . . . . . . . . . 341 D. Uzun Süreli Bellek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 Anıların kodlanması ve tekrar kodlanması . . . . . . İnsanlar neden unutur? . . . . . . . . . . . . Anıları Baskılama . . . . . . . . . . . . . . İnfantil Amnezi . . . . . . . . . . . . . . Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . (iv) 347 348 352 352 352 Öğrenme . . . . . . . . . . . . . . . 355 Genel giriş . . . . . . . . . . . . . . . . 355 Klasik koşullanma . . . . . . . . . . . . . . 361 Operan koşullanma . . . . . . . . . . . . . 361 Pekiştirme . . . . . . . . . . . . . . . . 362 Hafıza ve öğrenme ilişkisi: . . . . . . . . . . . 368 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 373 Referanslar Cilt 1 . Ruhsal Aygıt . . . . . . . . . . . 378 . . . . . . . . . . . . . 411 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 411 Basit anlatım . . . . . . . . . . . . . . . 412 Biraz daha karmaşık anlatım . . . . . . . . . . 417 Bilincin topoğrafik ruhsal yapıları:. . . . . . . . . . . . . . 417 İyice karmaşık anlatım . . . . . . . . . . . . İçgüdü . Dürtü . Duygu . 419 Ruhsal aygıtın çalışma şekli (özet). . . . . . . . . . . . . . 419 Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . 422 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 Ruhsal aygıt . . . . . . . . . . . . . . . 449 449 458 461 465 471 471 479 426 434 Biraz daha dürtü. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 Dürtülerin gelişimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445 Bilinçdışı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bilinç. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cezalandırıcı süperego ve ego ideali. . . . . . . . . . . . . Bilinçsiz bilinç. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ruhsal dünyanın çalışma şekli. . . . . . . . . . . . . . . . Kendilik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (v) Genel değerlendirme . İçgüdü . . . . . . . . . . . . . 484 . . . . . . 491 . . . . . . . . . . . . . . . . 491 Genel giriş . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . İçgüdü . . . . . . . . . . . . . . . . . Refleksler . . . . . . . . . . . . . . . . İçgüdüler nelerdir? . . . . . . . . . . . . . Luther Lee Bernard. . . . Willam James. . . . . . William McDougall. . . . Robert Chenault Givler. . Diğer içgüdü teorisyenleri. Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 496 499 . . . . . . . . . . 501 502 504 507 511 512 . . . . . . 514 . . . . . . 529 Kişisel tanımım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .514 Yaşamsal refleksler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514 İçgüdüler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 Kimliği tartışmalı içgüdüler. . . . . . . . . . . . . . . . . 520 Afekt . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 Genel bilgi . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531 Gelişim açısından afektin görevi . . . . . . . . . 537 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 547 Emosyon . . . . . . . . . . . . . . . . 549 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 549 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 561 Duygulanım . . . . . . . . . . . . . . 570 Meraklısına emosyon . . . . . (vi) . . . . . . . . . 570 Emosyonun felsefi tarihi . . . . . . . . . . . . 570 Emosyonun tanımsal tarihi . . . . . . . . . . . 578 Giriş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 Oradan buradan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 Emosyon ve sinir sistemi . . . . . . . . . . . . 589 Pozitif emosyonlar . . . . . . . . . . . . . . 591 Negatif emosyonlar . . . . . . . . . . . . . 593 Valens . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 Appraisal . . . . . . . . . . . . . . . . 597 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 600 Kaygı . . . . . . . . . . . . . . . . . 603 Genel giriş . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 603 608 Kaygılarla başa çıkma yöntemleri . . . . . . . . . 617 Kaygı ve sinir sistemi . . . . . . . . . . . . . 619 Psikanalizde kaygı . . . . . . . . . . . . . . 623 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 630 Öfke . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634 Genel bilgi . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 634 641 Öfkenin sosyal etkisi . . . . . . . . . . . . . 642 Öfkenin psikolojisi . . . . . . . . . . . . . 644 Mizaç. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 644 Psikanalitik açıdan öfke. . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 Öfkeli kimlik ve kendilik gelişim. . . . . . . . . . . . . . . 650 Çeşitli kişilik örgütlenmelerinde saldırganlık ve öfke – hiddet . 659 Narsizm. . . . . . . . . . . . Bordırlayn. . . . . . . . . . . Temsil – Kendilik – Ego - Kimlik. . Histerik - histriyonik. . . . . . . (vii) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 659 . 661 663 668 Takıntılı zorlantılı kişilik. . . . . . . . . . . . . . . . . . 669 Genel değerlendirme . Utanç . . . . . . . . . . . . . 669 . . . . . . 675 . . . . . . . . . . . . . . . . 675 Genel bilgi . Meraklısına . . . . . . . . . . . Utancın tanımı . . . . Utancı suçluluktan ayırmak Utanç ve öfke . . . . . Utancın nörolojisi . . . Gelişimde utancın yeri . . Genel değerlendirme . . Suçluluk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680 . 680 . . . 684 687 . 687 692 . 695 . . . . . . . . . . . . . . . 698 Genel bilgi . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 698 701 Suçluluğun tanımı . . . . . . . . . . . . . . 701 Psikanalizde suçluluk . . . . . . . . . . . . . 707 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 712 Freud ve suçluluk kavramı . . . . . . 715 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 715 Freud’un suçlulukla ilgil görüşleri . . . . . . . . . 715 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 744 Duyulanım ve duygulanım . Genel değerlendirme . . Savunma mekanizmaları . Genel bilgi . . . . . . . . . 746 . . . . . . . . . . . 746 . . . . . . 749 . . . . . . 749 . . . (viii) . . . Tanım. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749 Savunma mekanizmaları nedir?. . . . . . . . . . . . . . . 754 Başa çıkma stratejileri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760 Gelişme dönemleri ve savunma mekanizmaları. . . . . . . . . 764 Savunma mekanizmaları ve direnç. . . . . . . . . . . . . . 766 Kaç adet savunma mekanizması vardır?. . . . . . . . . . . . 769 Bazı savunma mekanizmaları ve açıklamaları. . . . . . . . . 771 Meraklısına Savunma mekanizmaları . . . . . . . . . 779 Tanım ve sınıflama . . . . . . . . . . . . . 779 Açıklamalar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 782 Genel değerlendirme . Seans odasından canlı . . Doğum travması . Meraklısına . . . . . . . . . . . . 816 . . . . . . . . 822 Meğer kaldırmak lazımmış Referanslar Cilt 2 . . . . . . . . . . . . . 822 . . . . . . . . . . 864 . . . . . . . . . . . 886 . . . . Doğum travmasına hazırlık . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 886 . 889 Birinci elden doğum travması hikayesi. . . . . . . . . . . . 889 Travmanın bebeğe etkisi . . . . . . . . . . . . 896 Fetus beyni ve genler . . . . . . . . . . . . . 901 Doğum eylemi . . . . . . . . . . . . . . . 903 Doğum süreci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 903 Ölüme doğmak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 904 Neslin devamı . . Seans odasından canlı . . . . . . . . . . . . . . 908 . . . . . . . . 913 Dilara Hanım dalgalarda boğuluyor (ix) . . . . . . . . 913 Psikolojik Gelişim . . . . . . . . . . . 927 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 927 Gelişim teorileri . . . . . . . . . . . . . . 932 Dürtü gelişimi . . . . . . . . . . . . . 942 Meraklısına . . . . . . Dürtü kavramı. . . . . . Genel Tanımlar. . . . . . Dürtü oluşumu ve gelişimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 942 . . . . . . . . . . 942 . . . . . . . . . 944 . . . . . . . . . . 947 Teoriler . . . . . . . . . . . . . . . . . 950 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 956 Nesne ilişkileri . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . 958 . . . . . . . . . . . . . . 958 . . . . . . 989 Nesne ilişkilerinin kökeni . . . . . . . . . . . 961 Teoriler . . . . . . . . . . . . . . . . . 963 0-3 ay . . . . . . . . . . . . . . . . . 968 3-6 ay . . . . . . . . . . . . . . . . . 977 6-12 ay . . . . . . . . . . . . . . . . . 980 Haset, kıskançlık, açgözlülük ve şükran . . . . . . . 981 12-36 ay . . . . . . . . . . . . . . . . . 985 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . . 987 Ego gelişimi . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . 989 . . . Ego gelişim teorileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 996 Kernberg’in ego gelişim teorisi. . . . . . . . . . . . . . . 996 Ego yetersizliği. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1002 Diğer ego tanımları: . . . . . . . . . . . . . 1007 Freud’a göre ego;:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1007 Fenichel’e göre:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1007 (x) Hartmann’a göre:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Anna Freud’a göre ego:,. . . . . . . . . . . . . . . . . . Klein’a göre ego:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kernberg’e göre ego:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fairbairn’e gore ego:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pine’a göre ego:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Masterson’a göre:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ego ne zaman oluşur? . Kendilik - Kimlik . Meraklısına . . . . . . . 1007 1008 1009 1009 1009 1010 1010 . . . . . . . . . . . . 1012 1010 . . . . . . . . . . 1012 . . . . . . . . Kendilik örgütlenmesi . . . . . . . . . . . . 1014 Kendilik tasarımı . . . . . . . . . . . . . . 1017 Kendiliğin örgütlenmesi . . . . . . . . . . . 1021 Ebeveyn açısından. . . Bebek açısından. . . . Yalnız olma kapasitesi. . Gerçek ve sahte kendilik. Var oluşçu kendilik. . . Kendilik otonomisi. . . Genel değerlendirme . Bağlanma . Meraklısına . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1021 . . 1023 . 1027 . . 1028 . . 1029 . . 1030 . . . . . . . . . . . 1031 . . . . . . . . . . . . . . 1034 . . . . . . . . . . . . . . . . 1034 Zor anne . . . . . . . . . . . . . . . . Pimpirik anne . . . . . . . . . . . . . . . Profesyonel anne . . . . . . . . . . . . . . Çocuğa bağlı faktörler . . . . . . . . . . . . Bağlanma stilleri . . . . . . . . . . . . . . Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . (xi) 1041 1043 1044 1045 1046 1050 Ebeveynin çocuğun epigenetik yapısına etkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . 1053 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1053 Dönemler . . . . . . . . . . . . . . . . 1061 Ağızcıl (oral) dönemde yapısal psikodinamik gelişime ebeveyn etkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . 1064 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . Zor anne . . . . . . . . . . . . . . . . Pimpirik anne . . . . . . . . . . . . . . . Profesyonel anne . . . . . . . . . . . . . . Dürtü örgütlenmesine etkiler . . . . . . . . . . Yetişkinliğe yansımalar . . . . . . . . . . . . Sevgi akışı . . . . . . . . . . . . . . . . Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . 1064 1068 1070 1072 1074 1076 1079 1080 Tuvalet eğitimi (anal) döneminde yapısal psikodinamik gelişime ebeveyn etkisi . . . . . . . . 1082 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . Zor anne . . . . . . . . . . . . . . . . Pimpirik anne . . . . . . . . . . . . . . . Profesyonel anne . . . . . . . . . . . . . . Davranış kalıplarına etkiler . . . . . . . . . . . Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . Anal döneme ait bazı ilintiler: . . . . . . . . . . Anal dönem takılmanın mesleki süblimasyonu . . . . . Dışkı ile simgesel ilintili nesneler . . . . . . . . . Karın gazı ilintileri . . . . . . . . . . . . . (xii) 1082 1087 1091 1094 1095 1096 1096 1097 1097 1097 Cinsel uyanış (fallik) döneminde yapısal psikodinamik gelişime ebeveyn etkisi . . . . . . . . 1099 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1099 Insest (Hazlar Hazzı) . . . . . . . . . . . . 1107 Ödipus Kompleksi – Elektra Kompleksi . . . . . . 1110 Oğlanlarda Ödipal dönem. . . . . . . . . . . . . . . . . Oğlanlarda Ödipal dönemin sönüşü. . . . . . . . . . . . . Kızlarda Elektral dönem. . . . . . . . . . . . . . . . . Kızlarda Elektralin sönmesi. . . . . . . . . . . . . . . . 1113 1116 1117 1125 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . 1130 Freud’un tanımladığı cinsel simgeler . . . . . . . . 1132 Penis (fallus):. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1132 Vajina – vulva:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1132 Referanslar Cilt 3 . . . . . . . . . . . 1134 Psikolojik İnşaat İşleri . . . . . . . . 1147 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . Sağlıklı ruhsal inşaat . . . . . . . . . . . . . Şizotipal süreç . . . . . . . . . . . . . . Paranoyak süreç . . . . . . . . . . . . . . Anti-sosyal süreç . . . . . . . . . . . . . . Şizoid süreç . . . . . . . . . . . . . . . Birincil narsistik süreç . . . . . . . . . . . . Sınırdaki geçiş süreci . . . . . . . . . . . . . İkincil narsistik geçiş . . . . . . . . . . . . Yan destek süreçleri . . . . . . . . . . . . . Çekingen ve bağımlı geçişler. Histerik – Histriyonik geçiş. . Depresif geçişler. . . . . . Takıntılı zorlantılı geçiş. . . . . . . . . . . (xiii) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1147 1149 1151 1153 1154 1155 1156 1157 1159 1160 1160 1162 1162 1163 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . 1164 Danışan yakınmaları . . . . . . . . . . . . . 1167 Yarılma, Çökme, Tünelleşme. . . . . . . . . . . . . . . . 1167 Seans odasından canlı . . . . . . . . 1171 Yarılma, Çökme ve Tünel Eda’nın yükselme çabası. Eda ile tanışma. . . . . Yöntemimi öğreniyor. . Kaçış başladı. . . . . . Hayal kırıklığı. . . . . Gidiş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mizaca göre psikolojik gelişim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1171 . . . . . . . . . . . . . 1171 1172 . 1182 1186 . 1189 1191 . . . 1196 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1196 Kişilik gelişimleri . . . . . . . . . . . . . . 1198 Genel değerlendirme . . . . . . . . . . . . 1208 Pasif agresif eğilim . . . . . . . . . . 1212 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . Pasif agresif yapının gelişimi . . . . . . . . . . Pasif agresif yapının tanımı . . . . . . . . . . . Günlük yaşama yansıyan pasif agresif yakınmalar . . . . Pasif agresifte belirtiler . . . . . . . . . . . . Pasif agresif kişiliğin belirtileri . . . . . . . . . Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . Histerik-histriyonik eğilim . . . . . 1212 1213 1217 1218 1220 1221 1223 1226 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1226 Histerik-histriyonik yapının gelişimi . . . . . . . . 1229 Histerik-Histriyonik yapının tanımı . . . . . . . . 1239 (xiv) Günlük yaşama yansıyan histerik-histriyonik yakınmalar . Histerik-histriyonikte belirtiler . . . . . . . . . Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . Sekonder ve gizli narsizm eğilimi . 1244 1249 1253 . 1255 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1255 Sekonder narsizmin tanımı . . . . . . . . . . . 1257 Sekonder narsizmde belirtiler . . . . . . . . . . 1260 Closet (gizli-tedirgin) narsist . . . . . . . . . . 1262 Tanımı ve belirtiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1262 Gizli –tedirgin narsizmin gelişimi. . . . . . . . . . . . . . 1263 Günlük yaşama yansıyan narsist belirtileri . . . . . . 1264 Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . 1266 Obsesif kompülsif eğilim . . . . . . 1268 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . Obsesif kompülsif yapının gelişimi . . . . . . . . Obsesif kompülsif yapının tanımı . . . . . . . . . Günlük yaşama yansıyan anankastik yakınmaları . . . . Obsesif kompülsif belirtileri . . . . . . . . . . Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . Saf borderline eğilim . 1268 1270 1272 1274 1277 1280 . . . . . . . . 1283 Genel bilgi . . . . . . . . . . . Saf bordırlayn yapının gelişimi . . . . . Saf bordırlayn yapının tanımı . . . . . Günlük hayata yansıyan bordırlayn yakınmalar Bordırlayn belirtileri . . . . . . . . Terapötik ipuçları . . . . . . . . . (xv) . . . . . . . . . . . . . 1283 . 1284 . 1291 . . . . . 1293 . . . . . 1296 . . . . 1298 Şizoid eğilim . . . . . . . . . . . . . 1302 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1302 Şizoid yapının gelişimi . . . . . . . . . . . . 1307 Melanie Klein’a göre. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1307 Winnicott, Fairbairn, Guntrip, Masterson’a göre. . . . . . . 1311 Şizoid yapının tanımı . . . . . . . . . . . . 1322 Günlük yaşama yansıyan şizoid yakınmaları . . . . . . 1328 Şizoid belirtileri . . . . . . . . . . . . . . 1331 Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . 1333 Paranoid eğilim . . . . . . . . . . . . 1337 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . 1337 Paranoid yapının gelişimi . . . . . . . . . . . 1339 Paranoid yapının tanımı . . . . . . . . . . . . 1342 Paranoid belirtileri . . . . . . . . . . . . . 1343 Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . 1345 Narsistik eğilim . . . . . . . . . . . 1347 Genel bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . Sağlıklı narsizm . . . . . . . . . . . . . . Genel tanım . . . . . . . . . . . . . . . Primer narsizmi fark etmek . . . . . . . . . . . Primer narsizmin gelişimi . . . . . . . . . . . Primer narsizmin tanımı . . . . . . . . . . . Günlük yaşama yansıyan narsistik yakınmalar . . . . . Narsizmin belirtileri . . . . . . . . . . . . . Terapötik ipuçları . . . . . . . . . . . . . Referanslar Cilt 4 . . . . . . . . . . . 1375 (xvi) 1347 1347 1349 1351 1352 1365 1367 1370 1373 Giriş Hayat karşımıza olasılıklar çıkartır. Seçtiğimiz sonuç iyiyse buna şans, kötüyse kader deriz. Oysa seçimi kendimiz yapmışızdır. Esin, 2008 Bu bilgiselde çözüm göremeyeceksiniz. Başka birçok kendine yardımcı olma (self-help) kitabı gibi size şunu yapın, bunu yapın demeyecek. Diyemez, çünkü işin sorumluluk tarafı da var. Şunu yapın dersem ve onu yapıp kötü olup intihar ederseniz ailenize hesap vermek istemem. Peki terapi ve sohbetlerde bu risk yok mudur? Elbette vardır. Yine de orada düşünsel ve duygusal olarak bireysel müdahale imkânı mevcut. Burada ise genelleme yapıyoruz. Belki fark edeceksiniz, anlatımlarda sanki cinsiyeti genel olarak kenara koyuyormuşum gibi algılayacaksınız. Bu doğru. Çünkü genel ifadelerle kadın ve erkek için ortak gelişim sürecini irdeleyeceğiz. Genelleme yapan bir kitapta milyarlarca özel psikolojik durumu olanlara özel tavsiyelerde ve çözümlerde bulunulamaz. Değil mi? Ama en azından çözüm için destek alınmasını önerebilir. Çünkü bilinen bir gerçek var. İnsan kendini başkasının gözüyle tam olarak tanıyamaz (Vazire & Carlson, 2011). Öyleyse neden yazdın be kardeşim diyebilirsiniz. “Yazdım çünkü tembelim. Aynı konuları her danışanıma tekrar tekrar anlatmak bir süre sonra sıkıcı oluyordu.” diye bir itirafta bulunabilirim. Ama yanlış olur. Çünkü kişisel olarak, öncelikle düşünen insanlar olarak kendimizi azıcık olsun tanımamızı sağlamamız gerektiğine inanıyorum. Burada okuyacağınız bilgisel; ulaşabildiğim mevcut verileri ve bunların ışığında kişisel görüşlerimi anlattığım bir kitap. Bu kitap; umuyorum bana olduğu gibi, size de farklı düşünme ve hayatı farklı değerlendirme imkânı sağlayacak. İşte kendi kendine yardım açısından bu kitabın tüm yapacağı bu. Sizin algı şeklinizi değiştirmek. Belirli bir bölümü odaklayarak veya bazı gazetelerde yaptığı gibi keskin listeler veya maddeler halinde sıralamasam da aslında tüm kitap, bir temel çözümü içeriyor: Bu çözüm de; destek talep etmek ve almak konusunda cesaret sağlamaktır. Diğer bir açıdan bakarsak; insanoğlu hiç durmaksızın içgüdülerini izleyip, her gün sürekli yeni çalışmalara imza atıyor. Bir sürü yeni bilgiye ulaşılıyor. Eskiden ümitsiz görünen şizofreni artık erken tespitle hafifletilebilir bir durum olarak görünüyor ve araştırmalara yoğun bütçeler ayrılıyor (Marshall & Rathbone, 2011). Eskiden imkânsız görülen ve elektro-konversiyon kullanılan dürtüsel durumlar şimdi daha düşük yan etkiye sahip yöntemlerle kontrol edilmeye çalışıyor (Hsu ve diğ., 2011). Yani hayat akarken, bilgiler ve yöntemler gelişiyor. Bu yöntemleri takip ettiğimiz bu yeni çağda; bir (I) insanın kimyadan, sistemlerden ve ruhsal bir dünyadan oluştuğunu kabullenebilmek gerekiyor. Bu nedenle bu kitabı ruhsal sorunların sadece belirli bir kökenden kaynaklanmadığını da gösterebilmek amacıyla kaleme aldım. Kitaba henüz başladığımda birçok yeni tıbbi makale, eski birçok bilgiyi çöpe attı. Ama birçok bilgi hala klasik kavramlar içinde yer aldığı için çok eski de olsa bu kitapta bulunabilir. Hastalıklarla ilgili daha detay sınıflandırma ve tasnif bilgisine de ulaşma şansınız var. Mesela psikiyatrik teşhis el kitabı (DSM-V). Türkçesi mevcut. Birçok başka kaynak artık Türk okuyucusu tarafından ulaşılabilir halde. Ama bu kitap klasik bir kitap değil. Günlük yaşamı içine alma çabasındaki bir kitap. O nedenle psikolojik sorunlar ve kişilik örgütlenmeleri tamamını içermiyor. En sık karşılaştığımız durumlara kısa veya uzunca değiniyorum kitabımda. Logoterapinin1 yaratıcısı Dr. Victor Frankl üç yıl Auschwitz kampında ölümü beklemiş. Nazi’ler tarafından tutuklanmadan önce geliştirdiği ve varoluşçu teorilerini yazdığı kitabını nihayet Amerikan ordusu tarafından kurtarıldıktan sonra yayınlayabilmiş. Ölüm kampında hayattan beklentisi olmadığı için intiharı düşünenlere şu soruyu sorarak onları hayatla barıştırdığını söylüyor mülakatlarında: “Senin hayattan beklentin kalmamış. Belli. Peki hayat senden ne bekliyor olabilir?” Günlük yaşamsal ihtiyaçlarım dışında hayattan çok fazla beklentim kalmadığı aşamada kitaba başladım. Çünkü hayatın benden bu kitapla paylaşabileceğim bilgilerime ve tecrübeme ihtiyacı olduğuna inandım. İyi okumalar. 1 Logos: Anlam /meaning) (II) OKUMAYA BAŞLAMADAN ÖNCE ÖNEMLİ: 1. Bu kitap iki kere okunacak bir kaynak değildir. İçindeki bilgiler muhtemelen şimdiden bayatlamıştır. 2. Bu nedenle kitabı yavaş okuyunuz. Her bölümde en az dört veya beş kere ara verip düşününüz, hayale dalınız, geriye—ileriye gidiniz, kalkınız ve tekrar oturunuz. 3. Kitabı ‘Gelişim / Nöroloji Bölümüne’ kadar okuyup benim yazım tarzıma alışınız. Sonra tekrar baştan başlayınız. 4. Mümkünse meraklı olmasanız dahi meraklısına bölümlerini de hızlıca okuyunuz. Çünkü her konu bir başka konu için ön besleme şeklinde ele alındı. 5. Nadir de olsa bazı konulardan kitap içinde iki, üç kere bahsetmek zorunda kaldım. Çünkü bu konuların önemli olduğunu düşünüyorum. Ayrıca bunlar kitabın ana ruhunu oluşturuyor. 6. Bu kitabı bitirdiğinizde psikoloji profesörü olmayacaksınız. Ben olmadım. Sadece ruhsal ve psikolojik dünyanız hakkında ve partneriniz ve çocuklarınız hakkında daha geniş bir görüş açısına kavuşacaksınız. 7. Burada mümkün olduğu kadar güncel verilere yer vermeye çalıştım. Ancak referans aldığım bazı çok nadir çalışmaların tam da istendiği gibi bilimsel tarafsızlıkta olmadığının farkındayım. Olsun! Bir görüş sunması açısından onların da varlıkları önemlidir. Sonuçta teoriler taraftır ve bunu araştıran da sunan da kendi teorisinin tarafındadır. Haydi hayırlı okumalar! n (III) Yalnız olmayı öğrenememiştim daha Ne olduğumu anlayamadan Dökülmeye başladım saçıla, döne Parçalarım dağıldı, ufalandı Birikince yeterince yeniden ben olacağım Kendi olabilen bir ben Ümitliyim, Dağılarak, saçılarak toplanıyorum Yeniden Yeniden…