Üriner Sistemin Konjenital Anomalileri ve Ürıner Sistem Taşları
Transkript
Üriner Sistemin Konjenital Anomalileri ve Ürıner Sistem Taşları
ÜRİNER SİSTEMİN KONJENİTAL ANOMALİLERİ VE ÜRINER SİSTEM TAŞLARI Dr.Ercan KOCAKOÇ Bezmialem Vakıf Üniversitesi İstanbul KONULAR Üriner Sistem Görüntüleme Yöntemleri Üriner Sistemin Konjenital Hastalıkları Üriner Sistem Taşları ÜRİNER SİSTEM GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ Direkt Üriner Sistem Grafisi İntravenöz Pyelografi Ultrasonografi Renkli Doppler İnceleme Bilgisayarlı Tomografi Manyetik Rezonans İnceleme Anjiografi Özel İncelemeler (sistografi, voiding sistoüretragrafi, retrograd- antegrad pyelografi) Direk Üriner Sistem Grafisi İntravenöz ürografinin ilk grafisi Böbrekler, mesane dahil tüm üriner sistem Böbreklerin lokalizasyonu, konturu, büyüklüğü, psoas kenarları Taş, kalsifikasyon, anormal opasite İntravenöz Pyelografi İntravenöz 1 ml/kg noniyonik kontrast Nefrogram fazı (1. dk) Pyelogram fazı (5. dk) Toplayıcı sistem Geç faz (15. dk) Mesane Böbrek (pozisyon, kontur, boyut, kaliks şekli, itilme ve yaylanmaları, pelvis renalis) Üreterler ve mesane İntravenöz Pyelografi Avantajlar: • Tüm üriner sistem(ürotelyum) • Taş ve kalsifikasyonlar • Ucuz Dezavantajları : • • • • Böbrek fonksiyonu Radyasyon Kontrast madde Parankim ön ve arka yüzü Ultrasonografi Kolay ulaşılır, ucuz, noninvazif Böbrek kontur, boyut, parankim kalınlığı, ekojenitesi Böbrek santral sinüs ekojenitesi Proksimal ve distal üreter, mesane, prostat değerlendirmesi Ultrasonografi Hidronefroz, tümör, kist, abse, taş Parankimal böbrek hastalıkları Biyopsi ve girişimsel işlemlerde kılavuz Renkli Doppler İnceleme Renal parankimal hastalık Renal hipertansiyon Renal ven trombozu Renal lezyonların vaskülaritesi Taş hastalığı Bilgisayarlı Tomografi Üriner sistemle beraber çevre yapılar ve diğer abdominal organlar Renal kitlelerin saptanması, ayırıcı tanısı, evrelendirmesi Mesane, prostat ve pelvis değerlendirmesi Taş BT Ürografi Böbrekler, üreterler ve mesaneyi değerlendirmek için geliştirilen görüntüleme yöntemi İVKM kullanılarak ÇKBT ile ince kesitlerle ekskretuar fazda yapılan inceleme Erken veya geç ekskretuar fazda görüntüleme herhangi bir BT Ürografi için zorunlu BTÜ Çalışma grubu; Eur Radiol 2008 Kullanılan Fazlar Kontrastsız faz (Tüm batın) Arteriyal faz: İVKM enjeksiyonunu takiben 25 – 30 sn sonra Anjiyonefrografik faz: İVKM enjeksiyonu sonrası 35-40 sn Nefrografik faz: İVKM enjeksiyonunu takiben 100 sn sonra (Üst batın; kanser riski yüksek ise tüm batın) Geç (ekskretuar) faz: İVKM enjeksiyonunu takiben 5 – 15 dakika sonra (Tüm batın) BT Ürografi Protokolü Kontrastsız Nefrografik faz Kolimasyon 16x1.5 16x1.5 16x1.5 Kesit kalınlığı 3 mm 2 mm 2 mm Pitch 0.75 0.5 0.5 0.5 sn 0.5 sn 0.5 sn 120/245 120/245 120/245 16.3(45 cm için) 16.3 16.7 (45 cm için) Oral KM Yok Yok Yok IV KM Yok 100-120 ml (3ml/sn) Yok Gecikme Yok 100 sn 10 dakika Parametre Rotasyon süresi Kvp/mAs CTDIvol (mGy) *16 detektör MX8000 IDT (Philips Medical Systems, Cleveland, Ohio) Kocakoc E ve ark. Radiol Clin North Am 2005 Pyelografik faz Bezmialem Vakıf Üniversitesi Oral 1 litre su 1 saat önce içmeye başlıyor Ortalama 100 ml 350 mgI/ml KM, 3ml/sn KM enjeksiyonunu takiben 50 – 100 ml İV salin Kontrastsız Nefrografik 100. sn Ekskretuar 15. dakika 128x0.25 mm, kVp 120; mAs; otomatik modülasyon (düşük doz ve düşük mAs 20 – 150 mAs), 9 – 10 sn her bir faz Doz: 75 kg standart olgu; 240 mAs; CTDI vol 16.5 mGy (Her bir faz) Öncelikle kaynak görüntüler; daha sonra MIP, MPR, CPR Geniş pencere aralığı kullanılması önemli 21 Y E, Sol üreter alt uç taşı ? Manyetik Rezonans İnceleme MRA (Renal HT) MR ürografi Renal tümör değerlendirilmesi,tamamlayıcı Mesane tabanı ve prostat değerlendirmesi Anjiografi Renal vasküler anatomi:transplantasyon öncesi değerlendirme Tedavi amaçlı; arteriyel stenoz , anevrizma, fistül, dilatasyon, emboli Renal venöz kan örneklemesi Diğer İnceleme Yöntemleri Retrograd-antegrad Pyelografi : Obstrüksyon düzeyi ve natürü,TCC araştırılması Sistografi,Voiding Sistoüretrografi : Rezidü idrar ,vezikoüreteral reflü,üretra patolojiler,travma KONJENİTAL ANOMALİLER Rotasyon Anomalileri Pozisyon Anomalileri Füzyon Anomalileri Kalisiyel Divertikül, Hidrokaliks Primer Megaüreter Üreteropelvik Bileşke Obstrüksiyonu Üreter Duplikasyonu Ektopik Üreter Atnalı Böbrek En yaygın doğumsal böbrek anomalisi 1/400 doğum Orta hatta aorta anteriorundan geçen istmusla birleşen alt poller Böbrek dokusu ya da fibröz bir bant Vasküler yapıda da anomali Rotasyon anomalisi, üreterlerin istmusu geçmesi Böbrekte değişik derecelerde obstrüksiyon Taş ve enfeksiyon gelişme sıklığında artış Renal Ektopi 1/1000 Sıklıkla asemptomatik ,insidental tanı Aynı taraflı / çapraz ektopi Çapraz ektopi %85 füzyone Üriner infeksiyon ve taş sıklığı Diğer konjenital anomalilerle sıklığı Renal Ektopi Renal Ektopi Renal Ektopi (füzyone) Renal Agenezi Kalisiyel Divertikül-Megakaliks Bir kaliks genişlemesi Kalisiyel Divertikül Birden fazla kaliks genişlemesi Megakaliks Her 2 durumda da renal pelvis genişlemesi eşlik etmez Primer Megaüreter Primer megaüreter yenidoğan ve fetusta hidronefrozun en sık 2.nedeni Vezikoüreteral bileşkede anatomik darlık olmaksızın , aperistaltik segment varlığı Non-herediter konjenital dilatasyon En sık prezentasyon üriner enfeksiyon Sol > sağ , spontan düzelme sık Üreteropelvik Bileşke Obstrüksiyonu Pediatrik dönemde hidronefrozun en sık nedeni E/K :2 , sol > sağ En sık konjenital Skar, VUR ,neoplazma sekonder akiz %10-40 bilateral,multikistik displazi ile birlikteliği sık UPJ Obstrüksiyonunda Görüntüleme Bulguları Normal kalibrasyondaki üreterin tam olmayan vizualizasyonu Negatif pyelogram Dilate papiller duktuslar Dev hidronefroz,pyelektazi Kabuk nefrogram Balon-ip bulgusu : Dilate renal pelvisten üreterin yüksekte veya egzantrik çıkışı Kabuk Nefrogram Balon-ip Bulgusu BT ANJİOGRAFİ ile … 3 boyutlu rekonstrüksiyon Endoskopik pyelotomi planı Pelvis ve komşu damar ilişkisi Pyelotomi öncesi damar anatomisi Üreteral Duplikasyon Üreterin en sık konjenital anomalisi Komplet/inkomplet K/E :10 /1 Üreterolitiazis ,abse ,böbrek yetmezliği En iyi görüntüleme ;IVP,BT Ürografi Solmuş Nilüfer Çiçeği Bulgusu Üreterosel Üreterin intravezikal parçasının distal kısmının kistik dilatasyonu Kistik dilate distal üreterin mesane lümenine protrüzyonu Üreterosel sıklıkla dupleks sistemlerde üst kutbu drene eden üreterin (%80) veya ektopik bir üreterin ucunda (%60) yer alır Üreterosel - Kobra başı işareti IVP ‘de mesane içinde dolma defekti(%90):Kobra Başı İşareti Aynı taraf üreter ve böbreğinde hidroüreteronefrotik değişiklikler ve parankimal fonksiyonlarda azalma veya displazi Ektopik üreterosellerin %25'inde karşı taraftaki böbrekte de reflü veya hidronefroz görülür Posterior Üretral Valv Posterior üretra mesane valv Çocuklardaki en ciddi obstrüktif üropati nedeni Olguların 1/3’ünde KBY /Son dönem Böbrek Hastalığı VSÜG/USG : Kalın duvarlı , trabeküle konturlu mesane (çam ağacı) Mesane divertikülleri Dilate posterior üretra Hidroüreteronefroz Vezikoüreteral Reflü Üreterovezikal bileşkenin immatüritesi Reflü, enfeksiyon, skar US duyarsız VSÜG altın standart ATROFİ Vezikoüreteral Reflü G 1: Üretere reflü G 2: Üreter, pelvis, kalikse reflü G 3: Kalikse uzanan reflüye ilave dilatasyon ve hafif kalisiyel küntleşme G 4: Daha belirgin pyelokalisiyel dilatasyon, üreteral tortiozite, belirgin kalisiyel forniks küntleşmesi G 5: Belirgin dilatasyon, üreteral tortiozite VUR VUR Diğer Konjenital Lezyonlar Değişik parankimal ve toplayıcı sistem anomalileri BT ürografi ile gösterilebilir UV Darlık Konjenital üreter darlıkları Travma dışı üriner ekstravazasyonlar ÜRİNER SİSTEM TAŞLARI Opak taş (kalsiyum, kalsiyum sütü) : >% 50 Kalsiyum sütü ; Kalisiyel divertikül ya da üreterosel içerisinde kalsiyum içeren sıvı seviyelenmesi Lüsen taş (ürik asit, sistin, ksantin): Dolum defekti Strüvit taşları; üriner trakt enfeksiyonu,staghorn kalkül Üriner Sistem Taşları USG : Akustik gölgelenmesi olan opak foküs (kimyasal içerikten bağımsız) BT: Taş ya da sekonder bulguları Yumuşak doku rim bulgusu Doppler USG : Üreteral jet Twinkling artefaktı Her iki böbrek arasında RI farkı MR: Sinyal void Yumuşak Doku Halkası İşareti Twinkling İşareti Perirenal Örümcek Ağı Bulgusu Geyik Boynuzu İşareti Persistan Nefrogram Psödoüreterosel Üriner Sistem Taşları Ayırıcı Tanı Flebolit: Pelvik ve gonadal ven duvar kalsifikasyonu Radyografide yuvarlak, santral lüsen alan BT ‘de kuyruklu yıldız bulgusu Renal arter kalsifikasyonu Nefrokalsinozis Kuyruklu Yıldız İşareti Dr. Aslı Serter Dr. Şeyma Yıldız 1- BT’de böbrekte kitle saptanması için en uygun faz aşağıdakilerden hangisidir? a) Kontrastsız inceleme b) Arteriyal faz c) Venöz faz d) Nefrografik faz e) Pyelografik faz Nefrografik faz 2- Hangisi yanlıştır ? a- Üriner sistem taşlarında en iyi tanı aracı kontrastsız BT’dir b- Vezikoüreteral reflü tanısında en iyi yöntem voiding sistoüretrografidir c- Kuyruklu yıldız işareti görülmesi flebolit tanısı koydurur d- Persistan nefrogram kronik üriner obstruksiyon bulgusudur e- Örümcek ağı bulgusu taşın sekonder bulgularındandır d- Persistan nefrogram kronik üriner obstruksiyon bulgusudur