PDF İndir
Transkript
PDF İndir
ve ı. un. Dcrg, (LU07), 23, i : 7 1· 77 AKKARAMAN ıRKı KOVUN VE KOÇLARDA PALPEBRA TERSivA ÜZERiNDE HiSTOLOJiK VE HisTOKiMVASAL ÇALIŞMALAR" Murat Boydak 1@ Histologlc and Histochemical Studies On The Palpe lı ra Tertia of Ak ka r a ma n Sheep An d Ram Özet: Bu çalışmada palpebra tersiya (PTrnin ve sahip olduğu bezlerin histolojik yapılarını n aydınlatılmas ı , gözün fokal bağı şıklığına muhtemel katk ılarını n değerlendi rilmesi ve bu bölgede ge rçekle ştirilece k olan lokal müdahalelere ya rdım cı olabilecek histolojik bilgi birikimine katkı da bulunması amaçlanmıştır. PT'deki bezterin histokimyasal özelliklerinin belirlenmesinde; PAS, AB pH:2.5 ve PAs/AB pH::2.5 kombine boyama m et otları uygulanmıştı r . PT'nin Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda . medial göz açısında yerl eşm i ş olduğu ve hiyalin kıkudak türünde "l " harfi şekl i nd eki , KPT ile desteklerimiş olan kcnjunktiva dürümündcn oluştuğu tespit edildi. P'T'nin serbest uç, palpebral ve bulbar yüzlerinin, konjunktivada olduğu gibi çok katl ı yassı epitelle örtüldüğü ve kı k ı rdak çevresinde GPTS'nin lcpçuklanrun yerl eşm iş oldukl arı tespit edildi. GPTS'in Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda. bileşik tubuloaıveoıar yap ıda ve mikst karakterde salg ı yapan bezlerin histolojik özelliklerini gösterd iği tespit edildi. Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda PT'nin serbest uç, pal· pebral ve bulbar yüz epitellennde, özellikle epitelin bazal katmanlarında değişe n derecelerde pigm entasyon gözl enm işt i r. Anahtar Keümeler: Palpelı ra tersiya, koyun, Harder bezi, histolojik, histokimyasal Summary : The aim ol the study was to oetermtne blstcıcçıcaı structure ol both nictitating membrane, itself and, tıs glands, lo evaluate possible contribution to the local immunity ol the eye ilsell and the basic bisıolcçica! knowledge to be used as reference out on local interventions. Tho periodie acid-Schilf (PAS) , alcian blue pH::2 .5 (AB) and PAS/AB at pH::2.5 comb ined staining was used to histochemica l properties in the glands ol the pajpeb ra tertia (PT). It was otı served that the PT of Akkaraman sheep and ram investigated had an "T" shaped hyaline cartilage, so-called cartilago palpebra tertia (KPT) which was coverec with the continuat ion of conjunctival epıtbeuat ussue in the medial ce nın us in Akkaraman sheep and ram. The epithe lia ol the both patpebra l and bulbar taces. and free marginal aspect of the PT were straıitieo squamous epithelium as in coniuncuva. Gll. palp ebre tertra suoerncreus (GPTS) was observed as lobes surrounded by cormective tissue capsule located around the KPT. Varying degrees ol pigmentation was observed over the Iree margin, palpebral and bulbar aspects ol the PT in Akkaraman sneep and ram. Key Word s: Palpebra terrta. sheep, Harderian gland, bıstoıoçıceı. nısıccnemcat Giri ş M ediyal göz açısında yerl eşmiş olan palpebra ter siya (PT), hlyaün y a da elastik kıkı rdak do kusu ö z elliğinde v e 'T' harfi biçimindeki b ir krkr rdakla (kartil a go pa lpebra tersiya , K PT) desteklenm iş olan b ir konju nkliva dürümüdü r (Trautman v e F iebiger, 1952; P rince ve ark., 19 60; Bloom ve Fawcett , 1975; Sakai , 198 1). PT ko rn e a n ın koru nma s ı, korneaya ulaşan yabancı cistrnlerin uz a k l a ş tı rı l ma s ı. pre-komeal gözyaşı salgısının dağ ıt ılmas ı gibi mekanik fonksiyonlarının yanı n da konju n ktiva dü- Geliş Tarihi: • Buçalrşma ı. rüm ün d e bulunan lenf folik üllerind en dola y ı gözün tokat sa vunmasında immunolojik b ir öneme d e sa hiptir (Sakai, 1981; W ey rauch , 198 3a ; 1983b). PT' n in palpebral v e bulbar olmak üzere iki yüzü va rd ır. Her iki yüzün epitel örtüsü konjunklival epitelin de vamı olup, ç ok ka tl ı yassı ep ite ldir (Fahmy ve a rk., 1971 ; Da s, 19 79 ; Fah my v e ark.• 1979; Fa th el-Bab v e ark., 19 91 ; N a gpal ve ark., 1991). PT'nin lamina p ropriyasında lenfold h ücreler B un lar bazen lenf folikü lleride ol u ş- b ul u nmaktad ı r. 12.,(,) 1.2007 @: boydak ce selcuked uır . S.U.A.F turuftnda n destekle rı miş olup. do ktora tezinden ö zctlc n mişur. S.U. Veteriner Fakültesi, Hisıoloji vc Emhr iyoloji Anabilim Da l ı. KO NYA. nOYDAK lardan a l ına n 10'ar PT dokusu materyal olarak kul[arnld]. Doku örnekleri Zenker-Formalin solusyonunda (Lillie ve Fulmer, 1976) tespit edildi. Tespit sıvısında 24 saat süreyle tutulan dokular; bilinen histolojik tekniklerle y ıkama , dehidrasyon ve parlatma iş lemlerini takiben parafinde bloklanet . Bloklardan a l ına n 6 um kalınlığındaki kesitler, genel histolojik yapının belirlenmesi amacıyl a Mallory'nin üçlü boyama metotu (Mallory, 1900), elastik ip-, Iiklerin demonstrasyonu amacıy la Orcein-Giemsa boyama metotu (Culling ve ark., 1985), sal gı materyalinin n ite l iğ in in belirlenmesi a mac ıy l a , periyodik asit-Schiff reaksiyonu (Mc Manus, 1946), alcian blue pH=2.5 (Scoot ve Dorling, 1965) ve PASı AB pH=2.5 (Mowry, 1956) kombine boyama metotlarıy la boyandı . Ayrıca plazma hücrelerinin demonstrasyonu için metil green-pyronin boyama metotu (Pappenheim, 1899), melanin pigmentinin tespiti için Masson -Fon ta n a' n ın g ü m ü ş/ e m e boyamas ı (Fontana, 1912; Mason 1914), retikulum ipliklerinin belirlenmesi amac ıy la Gordon-Sweet'in gümüş impregnasyon tekn iğ i (Gordon ve Sweets, 1936) ve demirin tespit edilmesi amacıyla Prussian mavisi (Sundberg ve Broman, 1955) boyama metotları uyguland ı . Ayrıca alınan PT do k u la rı lipoid salgı materyalinin demonstrasyonu a m acıyl a formol-kalsiyum solusyonunda +4 oC de 1 gece tespit edildi ve kryostat (Slee, London ma rka lı) ile alı nan 12 um kalın lığ ınd aki kesitler Sudan-black (Burdon, 1946) yağ boyası ile boyandı . Porfirinin demonstrasyonu amacıyla kryostat kesitleri porfirin demonstrasyonu tekniğ i (Sancovich ve ark., 1970) ile floresans mikroskobunda incelendi. H az ırla n a n preparatlar, Leitz laborlux-12 model laboratuvar mikroskobunda değerlend irild i ve gerekli görülen bölgelerin fotoğrafları Leitz-Ortholux-II model araş tırma mikroskobuyla çekildi. turmakta ve kornea i liş kili lenfoid doku (cornea associated Iymphoid tissue, CALT) olarak ta isimlendirilmektedir. PT içerisinde plazma hücrelerine yoğun bir şek ilde rastlanmaktadır ve sayıları yaşlı hayvanlarda belirgin bir şekilde artmaktadır (Das, 1979; Weyrauch, 1983a; 1983b; Nagpal ve ark., 1991). PT üzerinde yapı lan çalışmalarda (Das, 1979; Nagpal ve ark., 1991; Ahmet-Baba ve ark., 1990; Musthak ve ark., 1990) gerek palpebral ve gerekse oküler yüzde kadeh hücrelerine rastlandığı bild i ri lm işt ir. Keçi ve s ığırda ; koyununkinden daha fazla sayıda kadeh hücresi bulunduğu ve yaş lanmayla birlikte sayı larının artt ığı aç ıklanmıştır (Weyrauch, 1983a; 1983b). Hint su m a n da /a rı nd a (Das, 1979), PT'nin bağ dokusunun düzenli sık ı bağ dokusu o lduğu, kan damarlarından zengin ve çok sayıda sinir fasikülü ile az miktarda elastik ve retiküler iplik içe rdiği bildi ri l m iş ti r. Nagpal ve ark (1991), devenin KPT'sinin hiyalin, Fahmy ve ark (1971), ise elastik olduğunu kayd etmişlerd ir. Das (1979), Hint su mandalarında, KPT'nin hiyalin yapıda olduğunu aç ıklamıştır. Erençin (1971), KPT'nin ruminantlarda hiyalin yapıda olduğu nu bildirmektedir. PT'deki KPT'ye gll. palpebra tersiya yaBu bezin derin bölümüne glandula palpebra tersiya profundus (Harder bezi, GPTP), yüzlek olanına ise glandula palpebra tersiya süperfisiyalis (GPTS) adı verilm işt ir. GPTS lakrimal sekresyonda rol .oynar (Prince ve ark., 1960; Bloom ve Fawcett, 1975; Sakai, 1981). Devede GPTS'nin lipoidal sa lgıyla karakterize olduğu ve GPTS'yi olu ş t u ra n korpus glandule (KG)'lerin bileşik tubuloalveolar tipte olduk ları kaydetmişlerd i r (Fahmy ve ark., 1971). Sığ ır ve koyunda, GPTS salg ı s ının mikst o ld uğu rapor ed ilmişt ir (Trautman ve Fiebiger, 1952; Erençin, 1971; Delimann, 1976). Diesem (1975), evcil ruminantlarda bezin posteriyör kısm ının seröz, yassılmış k ıvrım bölgesinin ise serö-rnüköz özellikte olduğunu bildirmekle birlikte; Prince ve ark (1960), bezin tao luştuğunu ileri mamen seröz KG'lerden pışmışt ır. Bulgular Koyun ve koç la rın PT epitelieri, hem serbest uçta ve hem de palpebral ve bulbar yüzlerde çok katlı yassı epitelyumdi (Şekil 1). Epitelde serbest uçtan itibaren başlayan pigmentasyon, palpebral yüz epitelinde daha yoğundu ve ayn ı zamanda daha gen iş bir bölgede iztenrnekteydi. Bulbar yüz epitelinde, serbest uca yakın bölgelerde daha yoğun olmak üzere lamina propriyada lenfosit infiltrasyonları bulunmaktaydı. Koyun ve koçun KPT'si hiyalin kık ırdak öze ll iğ indeyd i. sürmüşle rdir. Bu çalışmada ; Akkaraman ırkı koyun ve koçlarda palpebra tersiyanın histolojik yap ıs ının aydın l atıl ması , gözün lokal bağışıkl ığ ına muhtemel kat kıl a rı n ın de ğ erlend irilmes i amaçlanm ıştır. Hem koyun ve hem de koçta GPTS'nin, KPT desteklenen belirgin bir kapsülle s a rıl a n , ekzokrin bezlerin tipik yap ısına sahip oldu ğu görüldü (Şekil 2). Bezin interlobuler intersitisyumu 01tarafından Materyal ve Metot Bu ça l ı şm ada ; Akkaraman ırkı koyun ve koç72 Akkaraman ırkı Koyu n Ye Koçlarda Pal pebr a Tersiya.. . dukça ince ve gevşek bağdokusu septumları halindeydi. Lopçukları oluşturan KG (korpus glandule)'ler seröz karakterde ve KG epitelieri yüksek piramidal şekill iydi. Hücre çekirdekleri yuvarlakoval şek ill iydi. Ökromatik özellikteki çekirdekler hücre merkezinde ya da sitoplazmanın all 1/3'lük bölümünde lokalize olmuş durumdaydılar. Miyoepitel hücrelerinin çekirdekleri oldukça belirgindi. interlobuler intersitisyumda bol miktarda kapillar damar ile duvarlarını pirizmatik epitel hücrelerinin o luşturduğu sekonder akıtıcı kanallara rastlanıldı. lnterlober intersitisyumda ise duvarlarını pirizmatik epitel hücrelerinin oluşturduğu tersiyer a k ı t ı c ı kanallar da gözlendi. Tersiyer ve sekonder ak ıt ı c ı kanalların duvarında tek tük kadeh hücreleri bu- M a s s o n - Fo nt a n a' n ı n melanin boyamasında; pigment granülleri, serbest uç epiteli ile palpebral ve bulbar yüz epitelierinde sıklıkla gözlenmekteydi ( Şekil 7). Koyunda ve koçun PT'lerinin her iki yüz epitel hücreleri ile organdaki bez KG'leri ve akıt ıcı kanal epitel hücrelerinde lipoid salgı, portirin pigmenti ve demir partikülleri gözlenmedi. PAS boyamasında, koyunun bulbar ve palpebra/ yüz epitelierinde PAS-pozitif hücreye rastlanılmadı. Bunun ya n ı s ı ra koçta PAS-pozitif hücrelere her iki yüzdeki epitelde de rastlanıldı. Koyun l arın , GPTS'deki PAS-pozitif hücre içeren KG'lerin koçların ki nde n daha fazla olduğu tespit edildi. lunmaktaydı. PAS/AB pH=2,S kombine boyamasında; koçta, AB - pozitif hücre içeren KG sayısının koyu n l a rı n ki n d e n fazla olduğu gözlendi. Koçlarda her iki reaksiyonla pozitif sonuç veren hücrelerin bulunduğu KG'lerin koyunlardakinden daha azdı. Orcein-Giemsa ile boyanan kesitlerde elastik iplikler; serbest uç ve palpebral yüz lamina propriyasında rastlandı. AB ile pH=2,S'ta boyanan kesitlerde; hem palpebral hem de bulbar yüz epitelindeki AB-pozitif hücrelerin sayılarında hayvanlar arasında farkların o lduğu dikkati çekti (Şekil 3). GPTS'nin KG'lerinde az sayıda AB-pozitif hücrelere rastlandı. KPT'de güçlü AB-pozitif reaksiyon gözlendi. Koçta AB pH=2,S boyamasında ; GPTS'in KPT'nin ön ucuna yakın olan lopçuklarındaki KG'lerde AB-pozitif hücre sayısı az iken KPT çevresinde ve organın kök kısmına doğru gidildikçe AB-pozitif hücre yoğunluğunda da belirgin bir art ış gözlendi. Koçta, bu bezde koyuna göre daha fazla AB-pozitif hücre bulunmaktaydı . PAS boyamasında; GPTS'nin KG epitelierinin hemen hemen tamamı zayıf PAS-pozitif reaksiyon göstermekteydi. Akıtıcı kanallarda da bol miktarda PAS-pozitif hücreye rastlandı. KPT'nin matriksi de yoğun PAS-pozitif reaksiyon gösterdi. Methyl green-pyronin boyamasında; koçta, GPTS'te intralobuler intersitisyumdaki plazma h ücresi yoğ u n l u ğ u daha azdı. PAS/AB pH=2,S kombine boyamasında; palpebral ve bulbar yüz epiteli arasında PAS/ABpozitif hücre sayıları arasında fark bulunmaktaydı. GPTS'nin bazı KG'lerindeki hücreler tümüyle ABpozitif iken; ba z ı l arında hücrelerin t amam ı PAS pozitif reaksiyon vermekteydi. A k ı t ı c ı ka n a ll a rı n sadece sekonder bölümlerinde AB - pozitif ve PAS pozitif hücreler birlikte bulunmaktaydı ( Şekil 4). M ass o n - Fonta n a' n ın melanin boyamasında; koyunda, pigment granüllerinin, serbest ucun boğum bölümüne kadar ki bölge epitelinde bol olarak bulu nd ukları halde; koçta, pigmentasyonun bulbar yüz epitelinin daha ileri bölümüne kadar devam ettiğ i dikkati çekti. Tartışma Methyl green-pyronin boyamasında; serbest uç ve her iki yüzün lamina propriyasında da yoğun olarak plazma hücrelerine rastlandı. Lenf folikülleri bulunan hayvanlarda, intertoliküler alanlarda fazla olmak üzere gruplar halinde plazma hücreleri gözlendi. GPTS'in interlobuler intersitisyumda da çok sayıda plazma hücresi gruplarına rastlandı (Şekil S). ve Sonuç koyun ve koçta yapılan bu çabulbus okuli içerisinde mediyal göz açısında yerleşmiş olan 'T harfi şeklinde ve hiyalin türdeki KPTyi içeren bir konjunktiva dürümünden şekillend iği ve serbest uç, boyun ve kök bölümlerinden oluştuğu tespit edildi. Das (1979) Hint su mandalarında, Fahmy ve ark (1971) ife Ahmet-Bab ve ark (1990) ise develerde organın yapısı hakkında benzer tanımlamalar yapm ışlard ır. Akkaraman ırkı lışmada, organın Gordon ve Sweet'in, retiküler iplik bobulbar ve palpebral yüz lamina propriyasında , lokalize olan lenf foliküllerinin çevresinde (Şekil 6) ve KG'lerde akıtıcı kanalların çevresindeki bağ dokusunda da retikulum iplik ağı gözlendi. yamasında; Akkaraman ırkı koyun ve koçta palpebral, bulbar ve serbest uç epitelinin çok katlı yass ı epitel olması ortak bir özellikti. Weyrauch (1983a), ruminantiarda PTnin bulbar ve palpebral yüzlerindeki 73 BOYDAK epitel örtüsünün çok katlı yassı epitelolduğunu buloalveolar bir ekzokrin bez yap ısına sahip olduğu gözlenm işt ir. Koyun ve koçlarda GPTS'nin sa lg ı i ç e ri ğ i ise mikst karakterded ir. bil- d irmiştir. PT üzerinde yapılan çalışmalarda (Weyrauch, 1983a; Das, 1979: Nagpal ve ark., 1991), epitelde pigmentasyonun varlığı bildirilmektedir. Bu çalış mada, pigmentasyon palpebral yüz epitelinde daha yoğundu ve aynı zamanda daha geniş bir bölgede izlenmekteydi. Bu çalışmada lenfoid dokuya bulbar yüz lamina propriyasında ve bezlerdek i bağ dokusu septumlarında rastlandı. Elde edilen bulgular Trautmann ve Fiebiger (1952) ile Delimann (1976 )' ın bu lgularıyla uyumludur. Bu ça l ışmada serbest uç, palpebral ve bulbar yüz ep ite lyumlarında kadeh hücresi gözlemlenmedi. A kıt ıcı kanallarda yer alan kadeh hücrelerinin dağılımları ve boyanma özellikleri arasında ise belirgin farklı lıkların olduğu dikkati çekti. PT üzerinde yapılan çalışmalarda (Burns ve Maxwell, 1979: Das, 1979; Weyrauch, 1983a, 1983b; Musthak ve ark., 1990; Nagpal ve ark., 1991) palpebral ve oküler yüz epitelinde kadeh hücrelerine rastIan d ığ ı b ild iri lmişt ir. Bu çalışmada sadece GPTS'nin tersiyer ve sekonder akıtıcı kanalla rında kadeh h ücresi g öz lenm işt i r. Akkaraman Bu çalışmada plazma hücreleri; serbest uç, palpebral ve bulbar yüz lamina prop riya l arın da . GPTS'de intra ve intralobuler intersitisyumda yoğun olarak gözlenm iştir. Nagpal ve ark (1991) devede, bağ dokusunun çok sayıda plazma hücresi iç e rd i ği ni kaydetmişlerd ir. Das (1979) ise, Hint su mandalarında yaptığı bir çalışmada lamina propriyada ve intralobuler intersitisyumda plazma hücrelerinin bulunduğunu aç ıklam ışt ır. Taşbaş (1975) sığır ve mandada ; Prince ve ark (1960) ise baz ı evcil hayvan la rın KPT'sinin "T" harfi şeklinde o lduğunu bildirmektedir. Das (1979) ise Hint su mandalarının KPT'sinin hiyalin kıkırd a k o lduğunu PT'nin serbest ucundak i bölümünün ABpozitif, geri kalan kısmında PAS-pozitif o ld uğu n u rapor etmiştir. Fahmy ve ark (1971) ise devenin KPT'sinin elastik k ıkırdak o lduğunu açık lam ışlard ır. Nagpal ve ark (1991) devede , KPT'n in matriksinin kuvvetli PAS-pozitif o lduğunu kaydet m iş l e rdi r. Bu ça lışmada KPT'nin hiyalin türde ve "T"harfi şek linde olduğu saptandı. AB boyamasınd a AB-pozitif, PAS boyamas ında PAS-pozitif ve PAS/AB kombine boyamasında ise iç matriks AB-pozitif, perikondriyuma doğru ise zayıf PAS-pozitif olarak gözlendi. Sudan black boyamas ı nda, Akkaraman ı rk ı koyun ve koçta GPTS'de Iipoidal sa l g ı aktivitesi tespit ed ilememiştir. ırkı koyun ve koçlarda GPTS'nin AB-pozitif ve zayıf PAS-pozitif hücrelere rastlanmışt ır. PAS boyamasında; bulbar ve palpebral yüz epitelinde, zayıf PAS-pozitif hücreler tespit ed ilmiştir. Bununla birlikte bazı KG'lerde kuvvetli PAS-pozitif ve bunlara komşu konumda z ay ıf PAS-pozitif reaksiyon veren bez epitel hücreleri de b ulunmaktaydı. PAS/AB pH=2.5 kombine boya m asında ise o rg anın palpebral ve bulbar yüz epitelierinde PAS/AB-pozitif hücreler görüımüştür. GPTS'nin hem KG'lerinde ve hem de ak ıt ıcı kan a lla rın d a PAS/AB-poz itif hücreler bulunduğu dikkati çekmektedir. AB pH=2.5 ile yapılan boyamada GPTS'nin KG'lerinde AB-pozit if hücrelere ve PASpozitif hücrelere rasııanmıştır. Das (1979)'ın Hint su ma n da l a rınd a, GPTS'de PAS/AB kombine boyamas ında aynı lopçuktaki KG'ler arasında olduğu gibi aynı KG'deki farklı hücrelerde de AB ve PASpozitif materyalin yOğunluğu arasında farklılıklar tespit ed ilmiştir. akıtıcı kana llarında Sonuç olarak Akkarama n ırk ı koyun ve koçPT'lerinin oldukça birbirine benzer olduğu söylenebilir. Ancak bazı histokimyasa l boyamalarda küçük farklar da gözlenm işt ir. Kık ırdak hiyalin türde olup; PT içerisinde destek görevi yapmaktad ır. Akkaraman ırk ı koyun ve koçlarda bezlerden sadece GPTS'in bu lunduğu ve bunun da b ileş ik tubuloalveolar, salgı içeriğ inin ise mikst karakterde o lduğu gözlenmişt ir. Akkaraman ı rkı koyun ve koçlarda GPTP (Harder bezi)'nin ol m ad ı ğ ı tespit edilların Trautmann ve Fiebiger (1952) ve Delmann (1976), koyunda GPTS'nin mikst karakterde sa lgı yapt ı ğ ın ı rapor etm iş lerdir. Diesem (1975), evcil ruminantiarda bezin kök kısm ının ser öz, serbest uçtaki kıs mı n ı n ise mikst o lduğunu; Prince ve ark (1960) ise bu türde bezin seröz KG'lerden o luş t uğun u bildirmektedirler. Erençin (1971), GPTS'nin s ı ğ ırl arda ve koyunlarda mikst karakterde salgı yapt ı ğ ı n ı kayd etm iştir. Fahmy ve ark (1971) devede, lipoidal bir sa l g ı nı n yapıldığ ını açıklamışlardır. Bu çal ışmada koyun ve koçlarda bezlerden sadece GPTS'nin b ulundu ğu ve bunun da bileş ik tu- m iştir. Kaynaklar Ahmet-Baba , M., Sınha , R. D., Prasad, R., Prasad, J. (1990). Histological and histochemicai studies on the palpebral epidermis and dermis of goal. Ind. J. Anim. Sci., 60, 7, 811-813 . 74 A"ka rııımııı ı r k ı ol Kuyuu n" Koçlarda 1 'lı l pt:1l rlı Te rsiya.. . BiOom. W., Fawcett. O. W . A (1975). Textbook 10th ed. Philadelphia. 108·135_ Mallory, F. B. (1900). A co ntnbuüon to stalninq me thods: ı. A diflerential stain for conneclive-tissue fibrillae and reticulum. J . Exp. Med., 5. 15·20. hisıology. Burdcn. K. L. (1946). Fatty material in bactena and lungi revearec by staminq dried .fixed slide preparations . J . Bectenol., 52, 665. Masan, P. (1914)_ La glande endoerine de l'intestine enez rbomme. COmptes rendus rebdomadaires des seances de l'Academ e des setences ., 158.59. Burns, R. B., Maxwell, M. H. (1979). The structure ol the Hardenarı and lacrimal gland duets ol Lhe turkey, law! and duck. A Iight mkroscope study. McMaous, J . F. A. (1946). Histologica l demons trationol mucin alter period ie acid . Nature. London. 158. 202 . J. Anal.. 128. 2. 285·292. Culling. C. F. A .• Allison , R. T.• Bart, W. T. (1985). Cellular Palhology Tec hnique. 4th editian Mid-Coun try Press Butterwo rths and Co. ltd.• London. Mowry. R. W. (1956). Observations on the use of sulphuric etner lot the sulphation of hydroxyt groups in tissue sections. J. Histcchem. Oytochem.• 4, 407. Das , L. N. ( 1979). Gross, his ıo log ical and histocbemical studies on the third eyelid of tndian bultalo . ind. J . Anim. seı. 49, 7, 523-530. Mustha k. A. B., Sinha, R. D.• Prasad, R.. Prasad, J. (1990) . Histological and hls tcchernicat studies on the palpe bral ecıcennıs and derm is of goal. Inct J . Ani. Sei., 60, 7, 311·31 3. DeJlmann, H. D., (1976) . Eye and Ear: Eye. In Textboo k ol Veterinary Histology.• Lea and Febiger. PtUladelphia. 423-443. Nagpal, S. K.• Singh, G ., Dhingra, LO.• Singh. Y. (1991). Histomorpho logy of the nictitating membrane of Inctian camel. Ind. J . Ani. Sei., 61, 7, Diesem, C. (1975). Ruminants sense organs and common integ ument In the Analomy of the Domestic Animals. 51h ed, W. B. Saunders Company. I, Philadelphia, 1180- 1211- 694'698. Pappenheim: A. (1899). über die sammensetzung des Rothen niger Slı.ugenth iere . Vitchows Anat. Phys iol., 157, t 9. ıersuehungen Erençin. Z. (1971). Ozel HistolojL A. Ü. Vet. Fak. Yay ın lan ., 268, A. Ü. B a s ı mevi , Ankara. 197 1Fathel-Bab. M. R., Kamer, G., Selim. A. A.• Sayed , R. A. (1991) . Histomo rphological and Hisıoche mica l Studies ol the Harderian Glands ol the One-Humped Came1. Assuit vet. Med. J .• 23, 46, verqıecnenoe Unelementare ZuKnockenmarkes eiArchiv Lur Pathol. Prince, H.• Die sam . C. D.• Eglitis, 1.. Ruskeü, G. L.( 1960 ). Anat omy and Histology of the Eye and Orb it in Oomestic Animals. Charles C Thomas, Springfied, lIIinois. 37·53. Sakai. T, (1981). The Mamm alian Harderian Gland: Morphology , Biocharnistry. Function and Phylogony. Arch. Histel. Jap., 44 (4), 299·333. Fahmy, M. F. A., Arnaulovle, LO , Abda lla, O. (1971). Th e morpnotoçv of the tarsal glands and the gland s ol the third eyelld in the one-hu mped ca mel. Act a AnaL., 78, 40· 46. Sancovlch . H. A., Ferramota. A. M.. Batlle . A. M., Del C., Gri n sıei n, M. (1970). Method s in Enzymol Academie Pres ., New Yorkl1..ondon.,Vol 17, Fahmy, M. F. A., Shah len, Y. M., Kand il, M. (1979). The Hereertan gland of the one-humped camel. Egypt J . HistoL., 2, 2. 125-128. 220 ·222. Fontana. A. (19 12). Verlahren ıur intensiven und raschen F~rbung des treponema pallidum und anderer Sptrcchaten. Dermato1. w och enscn nlt., 55, 1003. 50001. J . E., Dorling, J . (1965). Differential stalning ol acid g tycosaminog tycans (rnucopo tysaccharides) by aıcıan blue in salt scruuons . Histochemie, S, 221-233 . Gordon. H., Sweets. H. H. ( 1936). A simple methOd lor the silver impregnation ol retccıum . Am . J . Pathol.. 12.545. Sundberg, R. D., Breman. H. ( 1955). The application ol Prusstan blue stain to previ ous ly stalned Iılms of blood and bone marrow. BIood., lA, 160- 166 . LiJlie. R. O.. Futme r. H. M. (1976). Hist ooauıcıcçca t ıechnique and practical hisıochemis ı ry. 4th edn New York: McGraw-HiII_ Taşbaş, M. ( 1975) Yerli manda (Bos Buba lis) ve yerli slQ ırın (Bos Taurus) gözle ri üzennde karşılaşt ınnah makro-anat omik ve subgros ara ş- 75 BOYDAK tırmalar. A. Ü. Vet. Fak. Derg., 21, 3-4, 401-417. Trautman, A., Fiebiger, J. (1952). Weyrauch, K. D. (1983a). The Conjunctiva l Epithelium in the Domestic Ruminants i. Lightmicroscopic Investigation. Z . Mikrosk. Anat. Forsch. Leipzig., 97, 4, 565-572. Fun- damentals of the Histology of Domestic An imals. Translated and Revised by Habel, R E and Bi- Weyrauch, K. D. ( 1983b). The Conjunctival Epithelium in Domestic Rum inants ii. Elect ronmicroscopic Investigations. Z. Mikrosk . Anat. berstein, E L Comstock Publishing Associates, Ithaca, New York. 405-406. Şe k i l 1. Bir koyunda PT'nın serbest ucu, palpebral (p) ve bulbar (b) yüz epitelieriyle, serbest uç (s) lamina propriyas ındaki kapillar damar ağı görülmekte. Kık ırdak (k). Üçlü boyama, X113. Şekil 2. Bir koçta G~TS 'in genel görünümü. Seröz karakterdeki KG'Ier ve interlobuler intersitisyumdaki akıt ıcı kanallar ile bunların duvarındaki kadeh hücreleri U görülmekte. Üçlü boyama, X113. Ş e kil 3. Bir koyunda GPTS'deki değ iş ik derecelerde ABpozitif reaksiyon veren epitel hücrelerinden oluşan KG'ler görülmekte. Aleian blue pH=2.5, X1152. Şek il 4. Bir koçta GPTS'in korpus glandulelerinde PAS ve AB-pozitif hücreler görülmekte. Periyodik asit-Schittl Alcian blue pH=2.5, X72. 76 Akkaraman ırkı Koyun YC Koçlarda Palpebra Te rsiya . .. Ş eki l 6. Bır koyunda lenf folikülleri çevresindeki ve folikülün çatısın ı oluşturan retiküler iplik ağ ı görülmekte. Gordon-Sweel'in retiküler iplik boyaması .X4S0 Şe kil 5. Bir koyunda GPTS'in inlerlobuler intersitisyumundaki plazma hücreleri görülmekte. Methyl green-pyronin, X 1800. Şekil 7. Bir koçıa P'I'run serbest ucu (s), palpebral (p) ve bulbar (b) yüz epitelindeki melanin pigmenti granülleri görülmekte. Masson-Fontana. X161. 77