Kültürel içerikler
Transkript
Kültürel içerikler
ispanya Kültürel içerikler Kültürel içerikler Özet İspanya Özet Ülkenin Tanıtımı2 • Mekan ve komşu ülkeler • Başkent ve diğer büyük şehirler • Para birimi • Nüfus • Dini yapısı • Yönetim yapısı • Resmî diller • Diğer konuşulan, resmîyeti olmayan diller: • Özgün yiyecek, içecek, genel görenekler, alışkanlıklar • Popüler Turistik Yerler • Popüler Festivaller ve Organizasyonlar Seyahat Için Hazırlıklar 5 • Schengen ve Avrupa Birliği bölgelerinde seyehat etmek • Genel Sağlık Sigortası • Polis, Acil Tıbbi Yardım, Yangın Kurtarma Servisi gibi önemli numaralar (eğer ülkenizde uygunsa, Avrupa Acil Yardım Numarası 112’yi aklınızda tutun) • Önemli Not • Temel Sözcükleri Öğrenmek • Günlük Ortalama Masraflar • Çalışma izni Ulaşım6 • Hedef ülkeye nasıl ulaşılır? • Sehirler arası Ulaşım • Şehir Ulaşımı • Taksi tutmak • Avrupa içerisine inerken veya toplanırken alınması gereken güvenlik önlemleri • Öğrenciler için Farklı Oranlar • Araç Kiralama • Kara yolunun Kuralları • Büyük Şehirler Arasındaki mesafe Alışveriş • Büyük marketler / Süpermaket zincirleri • Tipik/Alışılmış İhtiyaçlar Nereden Alınır? • Alkol ve Sigara Alımındaki Sınırlamalar • Pazarlık yapmak mümkün müdür? • Açılış Saatleri • Genel Ödeme Şekilleri • Uzunluk ve Ağırlık Ölçü Birimleri 10 İş yerinde 11 • Çalışma Saatleri • Çalışma Sözleşmesi • Maaş • Çalışma Tatili Günleri • Sosyal Güvenlik Üyeliği • İspanya’da İş aramak için İlgi Çekici Linkler • İş Sertifikaları • İş yerindeki görgü kuralları Sosyal Davranış 13 • “Siesta” • Ev sahibi ve Komşularla İyi İlişkiler • Kızlar/Erkekler ile İlişkileri Yönetme ve Yönlendirmenin Yolu • Sarhoş Olmayın • Uyuşturucu Maddeler • Sigara İçmek • Kişisel Sohbet Konuları • İspanyol Beden Dili • Öpüşme ve Tokalaşmanın Değerlendirilmesi • Ev Ziyaretleri • Masada Kibarlık • Barbarlık Hareketinin Sorumluluğu • Sosyal Toplantılardaki Konu Başlıkları Dışarıda Yemek 15 • Sosyal Hayat • Restoranlar • Restoranın Açılış Saatleri • Restoranlarda Masa Seçimi • Barlar ve Restoranlarda Kibarlık • Bahşiş Vermek • Ödeme Fiyatları • Gece Hayatı Acil Durum 17 • Sağlık Aciliyeti Durumu • Acil Durumdaki Kazazedeye Yardımda Yasal Zorunluluk • Yaralanma durumunda • Hırsızlık Durumunda • Yangın Durumunda • Kayıp Şeyler • Tipik sağlık problemleri ve hastalıklar 1 / 17 Kültürel içerikler Ülkenin Tanıtımı İspanya Ülkenin Tanıtımı Mekan ve komşu ülkeler Yönetim yapısı İspanya, resmi olarak İspanyol Krallığı olarak bilinir, Avrupa’da ki beşinci en büyük ülkedir. Avrupa’nın güneybatısındaki Iber yarımadasında konumlanmıştır. Sınırları; Kuzey’de Fransa, Batı’da Portekiz, Akdeniz kıyışeridi (Kuzey, Güney ve Batı)dir. Aynı zamanda Akdeniz’de Baeleric Adaları, Kanarya Adaları, Afrika kıyı şeridine doğru uzanan bir kaç adacık ve Kuzey Afrika’da 2 özerk şehir, Ceuta ve Melilla, ki bunlarda Fas sınırındadırlar. Buna ek olarak, Llívia kasabası, Fransa’da bulunan bir İspanyol eksklavdır. İspanya monarşiyle yönetilmektedir. Ama farklı diller ve tarihsel, politiksel ve kültürel gelenekler kadar çeşitli ekonomik ve sosyal yapısı olan farklı dinlerin bir araya gelmesiyle oluşmuş muhtelif bir ülkedir. Bu yüzden de, anayasa kendini yönetme hakkını verir ve garanti eder bunun sonucu da şu şekilde ortaya çıkmıştır, 17 Özerk Topluluk ve 2 Özerk Şehirden meydana gelen İspanya, Avrupa’nın merkezî olamayan ülkelerinden bir tanesidir. Bunlardan bir kaçı, Navarre, Basque Country, Catalonia ve Galicia gibi bölgeler tarihsel, kültürel ve dinsel geleneklerine bağlı, özerk statülere saygıları olan topluluklardır. Başkent ve diğer büyük şehirler Başkent: Madrid (3.2 milyon) Büyük Şehirler: Barcelona (1.6 milyon) Valencia (1 milyon) Seville (0.8 milyon) Zaragoza (0.7 milyon) Bilbao (0.3 milyon) Resmî diller • • Para birimi Para Birimi: Euro Döviz değiştirilebilecek yerler Bankalar Diğer yetkili yerler hoteller ve seyehat acentaları Nüfus 47.1 milyon insan. Dini yapısı • • • • İspanyolca %100 (%89 anadil/ülke çapında resmî) Katalanca %16 (%9 anadil/ Catalonia, Balearic Adalarında resmî) Valensiya dili (%9,5) Galik dili %7 (%5 anadil / Galicia’da resmî) Bask dili %1.6 (%1 anadil / Basque Country ve Navarre’de ki bir kaç bölgede resmî). Aranez dili (Gascon Occitan’ın bir türevi) Val d’Aran’da resmîdir (Pyreenes). Diğer konuşulan, resmîyeti olmayan diller: • • Asturian-Leonese (eski León and Asturias Krallığında) Aragonese ( Huesca eyaletinde, Aragon) Tüm etnik grupların yerli İspanyol vatandaşları: toplam nüfusun %88’ini oluşturmaktadır. Göçmenler: %12, (Bunların %57’si İspanya’nın Kuzey Amerika, Afrika ve Asya Filipinlerinden gelen eski kolonilerdir. Geri kalanıysa çoğunlukla Avrupa’nın doğusundan (%17’si Romanyalılar, Bulgarlar, Ruslar, Sırplar, Hırvatlar, Bosnalılar, Ukraynalılar ve Arnavutlar), Kuzey ve Batı Afrika’dan (%14,76’sı Faslılar, Cezayirliler, Senegalliler, Gineliler, Nijeryalılar ve Kamerunlular), Kuzey, Batı ve Avrupa’nın Merkezinden (%21’i İngilizler, Portekizliler, Polonyalılar, ve Almanlar) ve Orta Avrupa insanlarını Lübnanlı ve Suriyeli topluluklar, Hintliler, Pakistanlılar ve Çinlileri de içermektedir. 2 / 17 Kültürel içerikler Ülkenin Tanıtımı Özgün yiyecek, içecek, genel görenekler, alışkanlıklar İspanya’nın ana yemekleri; sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve akşam yemeğidir. İspanyollar genelde az kahvaltı ederler, öğlen yemeğinde çok yerler ve akşam yemeklerini geç saatlerde yerler. Sabah 11’de çay ve bisküvi türevleri yemek yaygın bir alışkanlıktır. Kahvaltı ile ogle yemeği ya da kahvaltı ile akşam yemeği arasında tapas (ispanyol yemeği) yemek de oldukça yaygındır. Bu gelenek bardan bara dolaşmayı, bira ve şarap eşliğinde, özel yiyecekleri tatmayıda içermektedir. Kahve ise yemek aralarında, günün her vakti içilebilmektedir. İspanya’da saatler Batı ülkelerinden farklıdır. Sabah kahvaltısı 7 ila 8 buçuk arası yenir. Sabah atıştırmaları 10 ile 11 arasındadır. Öğlen yemeği 1 buçuk ile 4 arasında yenir ve günün en önemli öğünüdür. İspanyollar akşam yemekleri geç saatte, 9’dan sonra yerler. – özellikle yaz ayları ve haftasonlarında. Çoğu insan kahvaltısını kafeteryalarda veya büfeden eder ve genellikle kahve yanında çörek veya tost ya da içecek olarak portakal suyunu tercih ederler. İspanya’nın en geleneksel kahvaltısı sütlü kahve veya sıcak çikolatayla servis edilen “churros” (küçük fazla pişmiş donat) veya “porras” (büyük uzun donat)dır. “İkinci Kahvaltı” ise genellikle, sütlü kahveden ve bir parça omlet veya peynirli ve jambonlu sandviçten oluşur. Evdeki kahvaltı, bir fincan kahve veya bir bardak sade veya çikolatalı sütten oluşur. Bu içecekler kahvaltıda, bisküviler, mini kekler, küçük çörekler veya üzerine tereyağı ve reçel sürülmüş ekmekle tüketilir. Güney ve Akdeniz bölgelerinde, evde ya da dışarıdaki kafelerde, kahvaltı genellikle sütlü kahveyle zeytinyağlı ve üzerine domates püresi sürülmüş (isteğe bağlı) kızarmış ekmekle yapılır. Günün ortasında yenen yemekse üç ana tabaktan oluşur. Bunlar ; birinci, ikinci tabaklar ve tatlıdır. Tatlıdan sonra yemek kahveyle sonlanır. Başlangıç tabağı, hafif bir çorba, salata veya sebze yemeğinin yanında, nohut ve fasulye gibi daha ağır bir yemek de olabilir. Ara tabağı balık veya et yemeği olarak servis edilebilir. Tatlıysa, taze meyve, yoğurt, peynirli tart, dondurma veya kek arasında çeşitlilik gösterir. Yemeği az sütlü kahve denilen “café cortado” veya süt içerek bitirmekse İspanyol geleneğidir. İspanya vardır. Her bölge, az ya da çok bilinen lezzetlere ve özelliklere sahiptir. Buna ek olarak İspanyol mutfağı, son yıllarda yaygın bir popülerliğe ve evrensel bir tanınmışlığa yetişmektedir. En iyi bilinenlerden bazıları Asturya usulü fasulye yahni, Zeytinyağı –sarımsak ve tuzla yapılan İspanyol “Pil Pil Cod” sosu, sarımsak ve acı biber soslu barlam balığı ”Ajoarriero Cod”, ahtapot, fırında kuzu, Madrilian yahnisi, domates ve yağ ile birlikte ekmek, deniz ürünleriyle birlikte Valensiya Pilavı, kızarmış balık, balık yahnisi, patatesli omlet, kurutulmuş et (Serrano jambonu, İspanyol sucuğu, kan sosis) ve çeşitli peynirler, İspanyol soğuk çorbası (gazpacho), İspanyol hamur tatlısı churro, pirinçli puding, Limonlu vanilya kreması custard, kızarmış ballı ekmek torrijas ve krem karameldir. Yiyeceğe en çok kıymet verilen bölgeler Bask Eyaleti, Navara, Galişya ve Katalonya’dır. Daha büyük şehirlerde, kahvaltıyı ve öğle yemeğini dışarda yemek daha yaygın bir gelenektir. Küçük ve kırsal yerleşimlerde, İspanyollar çoğunlukla öğle yemeğini evde yerdikten sonra öğleden sonra ve akşam saatlerinde çalışmaya devam ederler. Öte yandan ara öğünler kafelerde, iş yerlerinde ve büfe tarzı küçük restoranlarda yenir. Çocuklar ara öğünleri okulda yerler. Akşam yemekleriyse çoğunlukla haftasonu olmak üzere dışarda yenir. Her bölgenin çeşitli yiyecek ve içecekler için farklı porsiyon ve boyları anlatan farklı kelimeleri vardır. Herhangi bir şey söylemeden önce diğer müşterileri gözlemlemek doğru ifade adına faydalı olacaktır. Flickr Creative Commons: madrid2011mjm İspanya’da, yerel ve geleneksel mutfağında kullanılan ürünler arasında – sebzelerden zeytinyağlarına, balıktan et ürünlerine –, ikliminde, gelenek ve göreneklerinde büyük bir çeşitlilik 3 / 17 Kültürel içerikler Ülkenin Tanıtımı Popüler Turistik Yerler (Turistik yerlerin listesi ve dışarıya bağlı linkler aşağıdadır) 1. Endülüs: Alhambra, Sierra Nevada and the Granada’daki Alpujarra, the Mosque and Kordoba’daki Medine Azahara(güzel şehir anlamındaki) Kalıntıları , El Rocío, Doñana Ulusal Parkı ve Huelva’daki La Rabida Manastırı, Cabo de Gata (Almeria) Ulusal Parkı ve Sevilla, Ronda ve Cádiz şehirleri. En iyi plajlar Costa del Sol (Málaga), Costa de la Luz (Cádiz ve Huelva’da) ve Costa de Almeria’dadır. http://www.andalucia.org 2. Akdeniz Kıyısı: 2. Costa Dorada ve Costa Brava (Katalonya), Costa Blanca (Alicante), Costa Azahar (Valensiya). 3. Galişya: 3. Rías Bajas ve Santiago de Compostela’daki ortaçağ dönemi şehri. www.turgalicia.es 4. Asturya: Picos de Europa Ulusal Parkı, Gijón, Oviedo ve Covadonga Bakire Tapınağı. http://www.principadodeasturias.com/ 5. Bask Eyaleti:: San Sebastian, Bilbao, (Guggenheim Müzesi) ve Urdaibai Biyosfer Rezervi. http://turismo.euskadi.net/es/ http://www.guggenheim-bilbao.es/ 6. Navarre ve Aragon Pireneleri. http://www.turismo.navarra.es 7. Katalonya: Barselona, Costa Dorada, Costa Brava ve Katalonya Pireneleri. http://www.catalunya.com 8. Extremadura: Cáceres, Üçüncü Anıtsal Avrupa ve Mérida Roma Tiyatrosu. http://www.turismoextremadura.com/ 9. Castilla-León: Burgos and León Kathedralleri. Salamanca, Ávila, Segovia and Ciudad Rodrigo Tarihi Şehirleri. http://www.turismocastillayleon.com 10. Castilla-La Mancha: Toledo, ve Cuenca’daki Büyülü Şehir ile Asma Evler. http://www.turismocastillalamancha.com/ 11. Madrid bölgesi: 11. Madrid (El Prado, Reina Sofía ve Thyssen Bornemisza Müzesi, Retiro Park ve Kraliyet Sarayı), San Lorenzo de El Escorial Kraliyet Sarayı ve Aranjuez Kraliyet Sarayı. İspanya http://www.turismomadrid.es/ Popüler Festivaller ve Organizasyonlar En Popüler Festivaller: • Sanfermin Festivali (Temmuz’da, Pamplona’da) • Semana Santa (Mart-Nisan’da, Sevilla’da) • Las Fallas (Mart’ta, Valensiya’da) • Nisan Festivali (Nisan’da, Sevilla’da) • Cádiz ve Tenerife Karnavalları (Şubat –Mart’ta) • Romería del Rocío (Mayıs’ta, Huelva’da) • Moros y Cristianos (Temmuz-Ağustos’ta, Alicante, Murcia, Almería bölgesinde) Daha fazlası için: http://www.tourspain.org/ http://www.spaininfo.com/ En Popüler Kültürel Etkinlikler: • San Sebastian Caz Festivali (Temmuz) http://www.heinekenjazzaldia.com • Uluslararası Flemenko Festivali “Cante de las Minas” (Mayıs) http://www.fundacioncantedelasminas.org/ • Mérida Klasik Tiyatro Festivali (Temmuz ve Ağustos) http://www.festivaldemerida.es/ • Madrid , Sevilla, Barcelona, Pamplona ve Bilbao Boğa Güreşi Etkinlikleri (Mayıs-Ağustos) http://www.portaltaurino.com/portal/ • San Sebastian Film Festivali (Eylül) http://www.sansebastianfestival.com/ • Malaga İspanyol Filmleri Festivali (Nisan) http://www.festivaldemalaga.com/ • Katalonya Uluslararası Fantastik Filmler Festivali (Ekim’de, Sitges’de). http://sitgesfilmfestival.com Flickr Creative Commons: José Javier Carte 4 / 17 Kültürel içerikler Seyahat Için Hazırlıklar İspanya Seyahat Için Hazırlıklar Schengen ve Avrupa Birliği bölgelerinde seyehat etmek Schengen Bölgesi aşağıda adı geçen ülkelerdeki bölgelerdir: Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda, İtalya, Letonya, Lichtenstein, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, İspanya, ve İsveç ve İsviçre. Schengen bölgeleri Schengen Antlaşmasıyla sağlanmış olup, vatandaşların nerelerde dolaşabileceğini simgeler. Schengen Bölgesi otmatikman Avrupa Birliği’nin aynısı değildir. Ne tüm Avrupa Birliği Schengen bölgesini içerir ne de Schengen Bölgesi tüm Avrupa Birliği ülkelerini kapsamaktadır. Bunun anlamı, Schengen vize antlaşması olmayan ülkelere girdiğinizde, girdiğiniz bölgenin ayrı vizesi, giriş şarları ve pasaport kontrol sistemlerine yönlendirileceksiniz. Schengen vizesine üye olmayan ülkeler: İngiltere, Bulgaristan, Romanya ve, yakın zamanda, Hırvatistan. Genel Sağlık Sigortası Halk sağlığı hizmeti, İspanya’da yasal olarak oturma izni almış İspanyol olmayan herkese ve bütün İspanyol nüfusuna sağlanmaktadır. Sağlık sistemi, her özerk bölgenin hastaneleri ve Sağlık Merkezlerine bağlı kamusal ağlar tarafından düzenlenmektedir. Sistem iki aşamada düzenlenir: Temel Sağlık Hizmeti (PHC) sağlık merkezlerinden oluşur ve kadrosunda aile hekimleri, Çocuk doktorları, hemşireler ve yöneticiler bulunur. Bazı merkezler ayrıca sosyal hizmet görevlilerine, fizyoterapistlere ve doğum hemşiresine sahiptir. Bu sağlık merkezlerinden faydalanmak için kişinin gidip randevu alması veya evine en yakın sağlık merkezine başvurması gerekir. Acil doktorları ve hemşireleri 112 arandığı taktirde acil durumlarda muayne için evlere gidebilirler. Özel Sağlık Hizmeti/Sigortası(SHC), uzman doktorlar ve hastahanelerin bulunduğu Tıbbi Uzmanlık Merkezleri tarafından sağlanır. Bir hastahanede tedavi olmak ya da bir uzmana görünmek için, acil durumlar haricinde, hastaların aile doktorlarından referans gösterebilmesi zorunludur. Tedaviyi tamamladıklarında, hastalar ve onların klinik bilgileri, sonradan onları tarayacak olan aile doktorlarına tekrar geri döner. Özel Sağlık Hizmeti/Sigortası(SHC) , uzman doktorlar ve hastahanelerin bulunduğu Tıbbi Uzmanlık Merkezleri tarafından sağlanır. Bir hastahanede tedavi olmak ya da bir uzmana görünmek için, acil durumlar haricinde, hastaların aile doktorlarından referans gösterebilmesi zorunludur. Tedaviyi tamamladıklarında, hastalar ve onların klinik bilgileri, sonradan onları tarayacak olan aile doktorlarına tekrar geri döner. İspanya’ya geçici bir seyahat planlayan herkesin Avrupa Sağlık Sigortası Kartı alması gereklidir. (EHIC). Bu kart ücretsiz olarak onaylanır and başvurulan yerin yerel sağlık yetkilisinden temin edilebilir. Geçerli olması için, başvuran kişilerin, kendi ülkelerindeki sağlık sigortası kapsamında olmaları gerekir. Kart kısa dönem sağlık hizmetini kapsar ve birini eve götürmek üzere hava ambulansı temini gibi ülkeye gönderme masraflarını içermez. Sağlık hizmetine ihtiyacı olan herkesin kartlarını uygun sağlık profesyonellerine, doktorlara, eczacılara veya sağlık çalışanlarına göstermeleri gerekir. Devlet/Halk hastahanelerinde tüm sağlık hizmetleri ücretsizdir. Bunlara tüm muayene ve tedavi masrafları dahildir. İlaçlar daima resmi bir reçete formu kullanılarak doktorlar tarafından reçetelenir ve hasta fiyatların yüzde 40 ila yüzde 60’ını öder. Ancak; kendi ülkenizde, özel ya da genel herhangi bir sağlık sigortası kapsamında değilseniz, tüm sağlık hizmeti masraflarınızı kendiniz karşılamak zorundasınız. Kartını yurtdışına getirmeyi unutan ya da kartını kaybeden kişiler için, aynı hizmetleri sağlayacak olan bir yenileme sertifikası da kabul edilebilir. Tüm yapmaları gereken, yasal sağlık hizmeti yetkisinden kendilerine yenileme provizyon belgesini faks ya da e-mail olarak iletmelerini istemektir. Polis, Acil Tıbbi Yardım, Yangın Kurtarma Servisi gibi önemli numaralar (eğer ülkenizde uygunsa, Avrupa Acil Yardım Numarası 112’yi aklınızda tutun) Acil bir durumda, en yakın sağlık merkezine gidin ve, eğer gerekli ise 112’yi arayarak ambulans çağırabilirsiniz. Önemli Not konsolosluk olduğunu öğrenin. Adresi, telefon numarasını ve mail adresini rahatlıkla bakabileceğiniz bir yere not ediniz. Temel Sözcükleri Öğrenmek Ülkeye girmeden önce, sağlık ve acil durumlar(ders 15 ve 16), seyahat ve konaklama(ders 4-7 arası) ile ilgili olanlar gibi temel sözcük ve ifadeleri bilmek önemlidir. 5 / 17 Kültürel içerikler Seyahat Için Hazırlıklar İspanya Günlük Ortalama Masraflar Çalışma izni İspanya’da günlük harcama masrafları, Avrupa Birliği değerleri içerisindedir.. Kalacağınız bölge ya da şehire bağlı olarak farklılık gösterebilir, ancak örneksel fiyatlar şöyle olabilir: Avrupa Birliği vatandaşlarının İspanya’da ne oturma ne de çalışma iznine ihtiyaçları yoktur. Ancak; kendi şehir hükümetlerinde ve her ulusal polis ofisinde bulunsa da, Merkez Yabancı Kaydı’nda kayıtlı olmaları zorunludur. Bunun dışındaki kişilerden oturma ve çalışma iznine sahip olmaları talep edilmektedir. Kişinin Genel Temel Harcamaları Paylaşımlı konaklamada oda kiralama Öğrenci Yurtlarında Konaklama Geçinme Ulaşım Boş zaman değerlendirme Aylık fiyatlar 200-300 EUR 350-450 EUR 200-300 EUR 100 EUR 150-200 EUR Flickr Creative Commons: dynamosquito 6 / 17 Kültürel içerikler Ulaşım İspanya Ulaşım Hedef ülkeye nasıl ulaşılır? Bu, yolculuk için uygun zamanın seçilmesine göre değişir. En ucuzu otobüstür, ancak seyahat uzun ve buna bağlı olarak da konforsuz geçmektedir. Avrupa havayolları uygun fiyatlar sunmakta ve uluslararası uçuşlarla eşdeğer olmaktadır. Özellikle yazın ve Barselona, Bilbao, Alicante, Murcia, Valensiya ve Málaga gibi turizm merkezlerine ucuz maliyetlerle ulaşım yapılmaktadır. Sehirler arası Ulaşım Büyük şehirlerden diğerlerine ya da şehirlerin bir yerinden ötekine en uygun ve ekonomik ulaşım biçimi, iyi ve sık servis veren otobüs ve trenlerdir. Ulusal Devlet Tren Şirketi , çok uzun mesafelere dahi seferler düzenleyen RENFE’dir (İspanya Ulusal Demiryolları). Tren biletleri, tren istasyonlarındaki gişelerden (satış gişesi veya otomatlar), veya taşra illerinde RENFE ofislerinden ve Internet Websitesi http://www.renfe.es. Üzerinden satın alınabilir. Yüksek hızlı ve uzun mesafe trenlerinde Öncelikli(birinci) sınıf veya Turist(ikinci) sınıf arasında seçim yapmak da mümkündür. Yüksek Hızlı Trenler (AVE) yüzde 30 daha pahalıdır ancak iki kat daha hızlıdır. Ayrıca; FEVE (İspanyol Dar Bölge Demiryolları www.feve.es), Eusko Trenbideak (Bask Eyalet Demiryolları www.euskotren. es), Ferrocarriles de la Generalitat de Calatuña (www.fgv. es) veya Ferrocarriles de la Junta de Andalucía (www. ferrocarrilesandaluces.com) gibi bölgesel tren hizmeti veren demiryolu şirketleri de mevcuttur. Tüm güzergahlar ve tarifeler şirketlerin takdire değer websitelerinde yer almaktadır. Ancak; Madrid ve barselona üzerinden geçmeden büyük şehirlere ve küçük kasabalara seyahat etmek için, otobüsler genellikle daha ucuz ve günlük servis sunmaya elverişlidirler. Büyük İspanyol şehirlerini birbirine ve bunları küçük kasabalara bağlayan pek çok otobüs ulaşımı şirketleri vardır. En büyükleri Alsa, Continental Bus, Bilmanbus and Auto-Res’tir. Bunların biletlerini online olarak http://www.movelia.es adresinden edinmek mümkündür. Feribotlar ve deniz otobüsleri, anakara ile (La Península) Balearic adaları’nı ve İspanya’nın Kuzey Afrika yerleşim bölgeleri Ceuta and Melilla’yı birbirine bağlar. Ana ulusal feribot şirketi Acciona Trasmediterránea (http://www.trasmediterranea.es) ’dır. Daha fazlası için: http://www.lonelyplanet.com/İspanya/transport/gettingaround#ixzz2W1r7Qj56 Şehir Ulaşımı En büyük İspanyol şehirleri, ulaşımın birinci öncelikli anlamı olan yeraltı metro ağına sahiptir. Hatta bazılarında tramvaylar vardır. Ancak büyük veya küçük ölçekli tüm şehirlerde en geniş çaplı ulaşım sağlayanlar şehiriçi otobüslerdir. Tüm bilgiye ulaşmanın en rahat yolu, bütün şehirlerin resmi ya da turist websiteleridir. Bunlar yolu organize etmede yardımcı olacak olan, rota, tarife bağlantılar ve planlayıcılar hakkındaki detaylı bilgileri içermektedir. Planlara ayrıca istasyonlarda, otobüs ve tramvay duraklarında, belediye binalarında, turiszm bürolarında, ulaşım şirketi ve bilet ofislerinde ulaşmak mümkündür. Otobüs ve tramvaylar için, rotalar durakların yakınında listelenir. Ancak durakların tamamı isimleriyle belirtilmez, bu yüzden nerede inileceğini sürücülere ve genellikle çok dost canlısı olan digger yolculara sormak daha iyidir. Büyük şehirlerin çoğunda, biletler ve şehiriçi ulaşım tipik tarzdadır. Biletler ve ulaşım kartları tüm şehir ulaşımında geçerlidir. Çeşitli zaman aralıklarında geçerli ulaşım kartları ve özel biletler(24 saatlik, haftalık, aylık) ve ön ödemeli ulaşım kartları da satın alınabilir. Biletler ve Ulaşım Kartları metro istasyonlarındaki bilet gişelerinden, otomatlardan veya otobüslerle tramvaylarda satın alınabilmektedir. Otobüse ya da tramvaya ön kapıdan binerek orada ödemeyapar ve normal olarak arka herhangi bir kapıdan inersiniz. Otobüsten inmek için, duraktan önce “parade” yazılı butona basmanız gerekmektedir. Otobüslerde tüm güzergah boyunca bilet görevlisi bulunmaz, fakat belli zamanlarda otobüse bir yetkili binerek sizden geçerli biletinizi göstermenizi isteyebilir. Ön ödemeli kartlar, tütün mamülleri satıcılarından, kitapçılardan, pastahanelerden ve bazı durumlarda on-line satın alınıp doldurulabilmektedir. Bazı şehirlerde ulaşım kartları da on-line olarak satın alınabilir. Normal biletlerle kıyaslandığında, dönemsel biletleri ve ön ödemeli kartları kullanmak fiyatı büyük oranda aşağıya çekmektedir. Daha detaylı bilgi için: http://www.expatica.com/es/essentials_moving_to/essentials/ Public-transport-in-İspanya_15222.html 7 / 17 Kültürel içerikler Ulaşım Taksi tutmak Genelde İspanya’da taksi tutmanın birkaç farklı şekli vardır: • Resmi taksi duraklarında: Genellikle havaalanları, tren veya otobüs istasyonlarıve şehrin çeşitli stratejik noktalarında yer alırlar. Sıranın en başındaki taksiye binmek mecburidir. • Yol üzerinde: Üzerinde yeşil ışık ile hareket ettiği zaman el kaldırarak. • Telefonla taksi çağırmak: Bu hizmet tüm şehirlerde bulunmaktadır. Telefon ettiğinizde belirtilen adrese bir taksi gönderilir. Hizmet ücreti alınır. Taksi aynı şirketten önceden telefonla ayırtılabilir. Taksiler tavanlarında yer alan tanımlayıcı TAXI yazısı sayesinde kolaylıkla tanınabilir. Bazı şehirlerde taksilerin kendilerine özgü rekleri veya şehir levhasıyla birlikte yatay bantları vardır. Her şehire göre bunlar değişir. Taksi ücretleri resmidir ve her şehrin belediyesi tarafından kontrol edilir.Bu ücretler taksinin “bayrak düşürme” denilen bir erşilebilirlik miktarı ve kat edilen mesafenin karışımı olan bir miktardan hesaplanır.Havaalanı, tatil, gece veya telefonla çağrı için ek ücretler de eklenebilir. Yalnızca uzun mesafeler ve turistik turlar için pazarlık yapılabilir. Nakit ödemeniz zorunludur ve bir makbuz veya ödeme kaydı talep edebilirsiniz. Ve de taksi sürücüsü bunu vermeye mecburdur. Avrupa içerisine inerken veya toplanırken alınması gereken güvenlik önlemleri • Sıvılar: Içecekler, diş macunu, kozmetik kremler ya da jeller hareketli bir plastic çantada taşınmalıdır –maksimum 1 litre kapasitesi olmalıdır- ve 100ml’den fazla depolayıcı olmamalıdır. Sıvı koruyucaları 100ml’in üstündeyseler check-in’den geçmiş bavullarda muhafaza edilmelidirler. İlaçlar bu kapsama girmezler. . • Keskin nesneler: Silah olarak kullanılabilecek herhangi keskin bir nesne uçağa alınmaz. Günlük kullanımda olan keskin nesneler küçük makas gibi, bavulunuzda durmalıdır.. • Patlayıcı ve yanar maddeler: Havai fişekler, aerosollu boya maddeleri, toksik maddeler vb. Hiç bir şekilde ne uçağa ne de bagaja alınmaktadır. • Hiçbir silah ve türevi uçak kabininde bulunamaz. • Kabin Bagajı Ağırlığı ve Boyutu Götüreceğiniz araçgereçlerin sayısı ve bavulunuzun boyutunu uçağa binmeden evvel havalimanı şirketlerinden kontrol ediniz. Her zaman yasaklı eşyalarla alakalı yönergeleri okuyun. Elinizdeki makaleleri okuyun ve tuttuğunuz bavulunuzu her İspanya zaman gözleyin Havalimanı şirketinizin mail adresinden yasaklı malzemelerin listesini inceleyin ya da yurtdışına çıkmadan evvel sorun. Genel güvenlik için , götürülen her şey kontrolden geçecektir. Kokpit kapıları, herhangi yetkisiz girişi önlemek amacıyla, yolculuk boyunca kilitli tutulacaktır. *Kaynak: http://europa.eu/youreurope/citizens/travel/safety/ air-security/index_en.htm Daha detaylı bilgi için, ”The International Air Transport Association” sitesini ziyaret edin:: http://www.iata.org/policy/Pages/default.aspx. Öğrenciler için Farklı Oranlar Genel olarak, Uluslararası Öğrenci Kartı’nızı göstererek, tüm ulaşımlarda 30 yaşın altındaki öğrenciler için indirimler alabilirsiniz. (http://www.isic.org). Avrupa Gençlik Kart ile(Carnet Joven), müze girişleri ve otobüsler için indirimli fiyatlardan da faydalanabilirsiniz (http://www. eyca.org) Araç Kiralama Bir araba kiralamak da iyi bir çözümdür, çünkü özgürlük verir ve İspanya’da güzel otoyollar vardır. Oto kiralama şirketleri havaalanlarında, tren ve otobüs istasyonlarında, otellerde ve şehir merkezlerinde yer almaktadır. En büyük oto kiralama şirketleri Atesa (www.atesa.es) , Autoeurope (www.autoeurope.es) Avis (www.avis.es), Europcar (www.europcar.es), Hertz (www.hertz. es), Pepecar: (www.pepecar.com/es/index_new.html) gibi küresel şirketlerdir. Ayrıca çoğu turistik bölgelerde, pekçok küçük şirket de bulunmaktadır ve fiyatları çok daha düşüktür, ancak araçların dayanıklılığı daha azdır. Neredeyse tüm şirketlerin websiteleri üzerinden araç kiralama seçeneği bulunmaktadır, ancak çoğu durumda önceden şirkete kayıtlı bir müşteri olmamız gerekmektedir. Sürücü belgenizi, kimliğinizi veya pasaportunuzu ve kredi kartınızı göstermeniz gerekecektir. 21yaşın üzerinde olmalısınız. Fiyata sigorta ve yakıt masrafları ilave olacaktır. Üçüncü Parti Motor Sigortası İspanya’daki minimum talep edilen sigortadır ve oto kiralama şirketleri size bu minimum sigortayı da sağlamaktadır. Daha fazlası için: http://www.lonelyplanet.com/İspanya/transpor t/gettingaround#ixzz2W1qDumTn 8 / 17 Kültürel içerikler Ulaşım İspanya Kara yolunun Kuralları Araçlar yolun sağ tarafından sürülür. Ön koltuktaki emniyet kemerlerini kullanmak zorunludur ve emniyet kemerleri arka koltuğa da takılabiliniyorsa onlar da zorunlu hale gelir. Döner kavşaklarda, solunuzdaki araca yol vermeniz gerekir. Kavşakta akan trafiğin yönüyse sağdır. Geçitlerde, yol üstünlüğü sağdan gelen araca aittir. Motosiklet kullananların kask giymesi zorunludur. Otobanlarda hız limiti 120 km/h, açık yoldaysa 90 ile 100 km/h arasıdır. Kasabalardaki limitse 50 km/h dır. Kandaki alkol oranı 50mg/100ml aşağısında ya da 0.05% olmalıdır. Otostop çekmek İspanya’da alışagelmiş değildir ve otobanlarda otostop çekmek yasaktır. Küçük trafik ihlallerinde trafik cezaları 90 Avroya kadar çıkabilmektedir. Daha ciddi trafik ihlalleri içinse trafik cezaları 90 Avrodan 300 Avroya kadar olabilir ve araç sahibinin ehliyetine üç aya kadar el konulabilir. Daha ciddi suçlardaysa, cezalar 300 Avrodan 600 Avroya kadar çıkabilir ve araç sürücüsünün ehliyetine kalıcı olarak el konulabilinir. Ceza Puanları; ciddi olduğu düşünülen ihlaller ile kaybedilir ve 2, 3, 4’ten 6 puana kadar kaybedilebilir. Gündüz en fazla 8 puan kaybetmek mümkündür. Ciddi trafik ihlalleri alkollü ya da uyuştucu tesirinde araba sürmek, alkol testini reddetmek veya belirlenmiş hız oranından hızlı sürmek olarak adlandırılabilinir. Büyük Şehirler Arasındaki mesafe Barcelona Bilbao Madrid Seville Valencia Zaragoza Barcelona - 620 621 1046 349 296 Bilbao 620 - 395 993 633 324 Madrid 621 395 - 538 352 325 Seville 1046 993 538 - 697 863 Valencia 349 633 352 697 - 326 Zaragoza 296 324 325 863 326 - Flickr Creative Commons: Tomás Fano 9 / 17 Kültürel içerikler Ulaşım İspanya Alışveriş Büyük marketler / Süpermaket zincirleri Pazarlık yapmak mümkün müdür? Büyük alışveriş merkezleri şehrin dışına kurulmuş ve arabalar için yol gösteren levhalar bulunmaktadır. Fakat İspanyol halkı günlük taze ürünler için yakın pazarlara gitmeyi tercih eder. Bu yüzden şehir merkezlerinde ve komşu kentlerde birçok market ve meyve dükkanları, fırın, manav, kasap ve balık pazarları gibi belirli alanlar için açılan küçük marketler de bulunur. Her şehirde, büyük bir çeşitliliğe sahip marketler bulabilirsiniz. Haftalık kurulan sokak pazarlarından özel taze sebze ve meyveleri, soğuk etleri, tuzlanmış balıkları ve peynirleri almanız mümkündür. Bu tür pazarlarda iyi ürünler ve ucuz fiyatlar bulunur. Neredeyse bütün market ve süpermaketlerde şekersiz, diyet veya vejetaryen yiyecekler bulunur. Organik ve vejetaryen ürünler özel marketlerde veya “sağlık marketleri”nde satılmaktadır. Bunun yanısıra helal et satan İslami geleneğe uygun kasap marketleri de bulunur. Genelde, küçük ya da rutin alışverişte değildir. Bu artık kaybolmuş eski bir gelenektir. Fakat sokak pazarlarında ve Akdeniz bölgelerinde ve şehirlerden ziyade köylerde daha kolayca uygulanabilir. Bununla beraber pazarlık, ev, araba, arazi gibi büyük alımlarda sıklıkla yapılmaktadır. Tipik/Alışılmış İhtiyaçlar Nereden Alınır? Bu kuruluşlarda sıkça tüketilen birçok bölgesel ürünler satın alınabilir(jambon, peynir, sebzeler, yağlar, şaraplar, tatlılar ...). Daha hassas ve pahalı olanlar “Delicatessen” veya “Gurme” olarak bilinen özel mağazalardan satın alınabilir. Büyük marketlerin bazı bölümlerinde de bu cinsten bölümler vardır. Ayrıca internette online olarak İspanya’nın tüm bölgelerinden bölgesel ürünleri satan pekçok “Gurme”dükkanları vardır. Alkol ve Sigara Alımındaki Sınırlamalar Tüm süpermarketler ve kasap dükkanları genellikle alkollü içecek satmaktadır. 18 yaşın altında kişilere satışı yasaktır. Ayrıca özel alkollü içki ve şarap satan dükkanlar da mevcuttur ki bunlarda daha fazla çeşit ve markada, daha özel veya ihraç malı olanlar dahil içkileri bulmak mümkündür. Bunlar “Vinotecas” (mahzenler) veya “Tiendas de vinos y licores” (Alkol ve Şarap Dükkanları) olarak adlandırılır. Flickr Creative Commons: Ewan Munro Açılış Saatleri Dükkanlar ve işyerleri genellikle 9:00 veya 9:30’dan 13:30 ya da 14:00’e kadar açıktır. Daha sonra kapatırlar ve normalde 17:00’den 20:00’ye kadar tekrar açarlar. Pek çok ticari kuruluş cumartesi öğleden sonraları ve Pazar tüm gün kapalıdır.Turistik bölgelerde, yaz süresince bu ticari açık kalma süreleri normalde haftanın 7 günü 21:00 veya 22:00’ye kadar değiştirilir. Eczanelerin açılış saati programları digger ticari kuruluşlardan çok fazla farklı değildir.Bu programın yanında bir dizi eczane “de guardia”(nöbetçi) olarak farklı bölgelerde tatillerde veya tüm gece kalırlar. Tüm eczanelerin, hangisinin nöbetçi olarak açılacağını belirten listeleri vardır. Bankalar; Cumartesi günleri kapalı oldukları yaz ayları dışında Pazartesiden Cumartesiye 8:30’dan 14:00’a kadar açıktır. Bazı ana büroları öğleden sonra süresince de açık olabilir.. Genel Ödeme Şekilleri Günlük ve küçük alımlar için nakit ödeme yapmak alışılmıştır. Ancak kredi kartı kullanımı çok geniş kapsamlıdır ve tüm dükkanlarda pratik olarak ödeme yapılabilir. Visa en yaygın karttır ancak digger herhangibiri de sorunsuz kullanılabilir. Küçük miktarları ödemek için kart kullanılmamaktadır. Uzunluk ve Ağırlık Ölçü Birimleri İspanya’da metrik sistem kullanılmaktadır. En yaygın kullanılan uzunluk ölçüsü birimi metredir.Uzun mesafeleri ölçmede kilometre kullanılır. En yaygın kullanılan ağırlık ölçü birimi kilogramdır. Flickr Creative Commons: Daniel Lobo 10 / 17 Kültürel içerikler İş yerinde İspanya İş yerinde Çalışma Saatleri İspanya’da İş aramak için İlgi Çekici Linkler İspanya’da maksimum çalışma saati 40 saate sabitlenmiştir. Fazla mesai ücreti çalışma ssatleri hesaplanarak tazmin edilebilir. Çalışma zamanlarına şirketler karar verir. Daha fazla uzatılmış saatler sabah 8-9’dan 13:30-14 ‘e ve öğleden sonra 16’dan19:30’a kadardır. Ancak sanayi sektörü sabah 7-9’dan öğleden sonar 17182e kadar çalışmaya alışmıştır. Hükümet ve Halk Hizmetleri ise sabah 8-9’dan öğleden sonra 15:00’a kadar çalışmaya alışmıştır. 19 yaş üzeri insanlar için, günlük maksimum çalışma saati 9 saattir. 6 saatten daha fazla devamlı çalışmak zorunluluğu olan durumlarda, 15 dakika mola hakkı vardır. 18 yaşın üzerindeki insanlar için maksimum günlük çalışma saati eğitim dahil 8 saattir. 4 buçuk saatin üzerinde devamlı çalışmanın zorunlu olduğu durumlarda 30 dakika mola hakkı vardır. • Çalışma Sözleşmesi İş sözleşmesi yazılı olmalıdır. Şirketin ve çalışanın çalışma süresi, iş konusu, zaman çizelgesi ve koşulları, tatiller ve maaş gibi ana bilgileri içermelidir. Sözleşme her iki tarafça imzalanmak ve işveren aracılığı ile Ulusal İstihdam Servisi(INEM) bürosuna takip eden 10 gün içerisinde iletilmek zorundadır. • • • • • • • http://europa.eu/youth/working/finding_a_job /index_ es_es.html http://ec.europa.eu/eures http://www.060.es/todo_sobre/buscar_trabajo/indexides-idweb.jsp http://www.sistemanacionalempleo.es/OfertaDifusionWEB /recogeDatos.jsp http://www.sepe.es http://www.redtrabaja.es http://www.thinkİspanya.com/services/joboffers/ http://www.recruitmentİspanya.com/ İş Sertifikaları Staj veya çıraklık döneminiz sonunda, şirketten kaldığınız süreyi kapsayan bir sertifika talep edebilirsiniz. Bu durumun size olumlu bir referans getirmesi de normaldir. Maaş İspanya’daki minimum yasal ücret her yıl hükümet tarafından ayarlanır. 2013 yılı için bu oran aylık 748,30 eurodur. Bu herhangi bir aktivite için yaş veya cinsiyet gözetmeksizin kabul edilmektedir. Maaş genellikle aylık olarak ödenir. Çalışma Tatili Günleri İspanya’da şirketler yılda 22 gün tatil vermek zorundadırlar. Buna ek olarak genellikle 14 gün çalışılmayan gün ve 36 boş gün vardır. Sosyal Güvenlik Üyeliği İşe başlamak üzere olan bir kişi Sosyal Güvenlik Üyeliği numarası için başvuruda bulunmalıdır. Bu numara Sosyal Güvenlik bürolarında talep edilmektedir. Sosyal güvenliğe kayıtlı olmak zorunludur ve işe ilk başlama gününü etkiler. Sosyal güvenliğe üye tüm çalışanlar halka açık sağlık hizmetlerinin tümü için ücretsiz sağlık sigortası kapsamına alınırlar. http://www.seg-social.es/prdi00/groups/public/documents/ binario/365.pdf Flickr Creative Commons: Municipio Pinas 11 / 17 Kültürel içerikler İş yerinde İş yerindeki görgü kuralları • • • • • • • • • • • • • • • • • • İspanyol insanı tanışıncaya kadar bir hayli resmi olabilirler. Tanışma sonrası kurallar biraz daha esnetilebilir. Her zaman dakik olun. Diğer bir ifadeyle, işe her zaman 1015 dakika erken gelmelisiniz Sorularınızı en baştan sormaya gayret edin. Çalışma saatleri süresince sigara ve alkollü içeceklerin içilmesi yasaktır. Gerçek şudur ki İspanyol görgü kurallarında yüzeysel hiçbir şey yoktur, aslında bazıları saygı göstermenin, kibar olmak ve düzene bağlı kalmak yolunda görgü kurallarından çok daha önemli olduğunu söyler. Bu nedenle İspanya’da bir gülümseme ya da sıcakkanlı bir ses tonu ile karşılaşırsanız, bunun zorlamayla değil samimi olduğu konusunda rahat olabilirsiniz. “Sihirli kelimeleri” söylemeyi unutmayın: hols (merhaba), adiós (hoşçakalın), gracias (teşekkürler), por favor (lütfen). İspanyollar ile ilişki kurarken, kendinizi gösterme şekliniz kritik öneme sahiptir. Bu durumlarda, iletişim resmidir ve protocol kurallarını izler. Yeteneklerinizi ve başarılarınızı tarif ederken tevazu sergilemek en iyisidir. Resmi giyinmeniz gerekli değildir(eğer bankacılık gibi özel bir alanda, ya da takım giymenizi talep eden bir firmada çalışmıyor iseniz). Ancak her zaman düzgün giyinmelisiniz. Tartışmadan mümkün olduğunca kaçının. İspanyollar herkesin içinde haksız olduklarını kabul etmeyi sevmezler. Güven ve kişisel ilişkiler iş dünyasının köşe başlarıdır. Birçok toplum gibi İspanyollar diğerlerinin gözünde iyi göründüklerini düşünür ve aptalca görünmekten her zaman kaçınmaya çalışırlar. Başkalarını eleştirmeyin. Bu hiç hoş bir davranış biçimi değildir. İspanyollar birlikte çalıştıkları ya da hareket ettikleri kişinin karakterine büyük önem verirler. Hiyerarşi ve statü çok önemlidir. Eğer işyerinde sizinle benzer statüde insanlarla ilişkide iseniz daha rahat olabilirsiniz, ancak şefler ve müşteriler ile resmiyette olmak daha iyidir. Hiyerarşik bir ülke olduğundan, karar vermek şirketin zirvesinin elindedir. En üst düzeyde kararları alan kişiyle asla tanışmamanız olasıdır. Konuşurken sözünüz kesilebilir. Bu bir hakaret değildir, çoğunlukla karşıdaki kişinin söylediklerinizle ilgilendiğini ifade eder. İspanyollar bozuntuya vermeyi pek sevmezler, bu nedenle, özellikle de İspanyolca konuşmadığınızda, gerekmedikçe birşey anlamadıklarını söylemeyeceklerdir. Beden dilinizi kullanmaya özen göstermelisiniz. İspanyollar çok mükemmelliyetçidir. Her dakika bunun İspanya • • • • • • • • • • anlaşıldığından emin olmak için ,yeniden göstereceklerdir. Eğer size verilen bir talimatı anlamadıysanız , tekrar sorun. Anamış numarası yapma tuzağına düşmek kolaydır, ama eğer gerçekten anlamadıysanız iki taraf içinde faydalı değildir. Eğer sonraki bir tarihte imzalanacak resmi bir sözleşme ya da anlaşma söz konusu olan bir durum varsa, ilk olarak sözlü anlaşmaya varmalısınız. İspanyollar her iki tarafın da bir işin ya da anlaşmanın koşullarına tam anlamıyla bağlı kalmasını beklerler. Randevular zorunludur ve önceden telefon veya faks yoluyla alınmalıdır. Bir hafta öncesinden yazılı veya telefonla onayını alın. Toplantılar için işyerine vaktinde gelmeye çalışmalısınız. İlk toplantı genellikle resmidir ve birbirini tanıma amaçlıdır. İspanya içerisinde farklı etnik dil kökenli gruplar vardır, bunların farklı kültürlere ve dillere sahip olduklarını keşfedeceksiniz: Galişyalılar, Katalonyalılar, Valensiyalılar, İspanyollar ve Basklar. Galişya, Bask eyaleti, Navarra, Katalonya, Balear Adaları ve Valensiya’da resmi diller vardır. Hepsi baskın dil olan İspanyolcayı konuşur, ancak diğer kültürleri gözardı etmek nezaketsizlik olur. Buna ilişkin bir konu da, İspanya içerisinde her iki tarafın da güçlü hislerle ifade edildiği, ulusal ve bağımsız hareketler grupların arasında yer almaktadır. Bunu tartışırken dikkatli ve saygılı olun. Artı olarak, İspanya’da farklı uyruklara mensup insanlar da bulunmaktadır: Latin Amerikalılar, Faslılar, Litvanyalılar, Romanyalılar, Bulgarlar, Çinliler, Hintliler… Kültürel farklılıklara saygı göstermeye dikkat edin. İşteyken veya genelde, İspanya’daki boğa güreşleri, din, ve ulusalcılıkla ırkçılık arsında kuşatılmış politik konular gibi “sıcak meseleler” hakkında konuşmaktan kaçının. Bu konuları ortaya koyarken, duygular derinleşir. Komunizm ve faşizm gibi radikal siyasi görüşler genel tartışma konusu değillerdir. Düzgün bir bağlama gereksinimi vardır. İspanyol toplumu İkinci dünya Savaşı’na götüren ve İkinci Dünya savaşı sonrası 1975’e kadar süren bir diktatörlüğü yaratan oldukça kanlı bir toplumsal savaşın korkularını taşımaktadır. 12 / 17 Kültürel içerikler Sosyal Davranış İspanya Sosyal Davranış “Siesta” Uyuşturucu Maddeler Siesta genellikle ogle yemeği sonrası öğleden sonranın ilk saatlerinde verilen kısa uyku molasıdır. İklimden ziyade kültürle daha sıkı bir ilişkisi vardır. Yaz döneminde ve güneydeki merkezi ve Akdeniz bölgeleri gibi, yüksek sıcaklıklara bağlı olarak öğleden sonra bir ölü periyoda ihtiyacın olduğu sıcak bölgelerde daha uzun süren bir alışkanlıktır, ki bu zaman diliminde heryer kapanarak insanlar teoride uyuyup rahatlayabilirler.. Kişisel olarak herhangi bir uyuşturucuyu bulundurmak İspanya’da suç değildir. İspanya’da evinizin özel alanında bulunduğu sürece herhangi bir uyuşturucuyu yetiştirmek, sahip olmak veya kullanmak yasaldır. Ancak halka açık alanlarda ve sokakta bunu yapamazsınız. Yaparsanız veya 50 gr.dan fazla bulundurursanız hapse atılabilir ve yasadışı uyuşturucu dağıtmaktan dolayı yüklü bir para cezası ödemek zorunda kalabilirsiniz. Sigara İçmek Yeni tütün karşıtı kanun sonrası(Ocak 2011), toplu kullanım alanları ile halka açık alanlarda sigara içilmesi hiçbir istisna olmaksızın yasaklanmıştır. Bu kısıtlama üniversiteler haricindeki eğitim merkezlerinin açık alanlarında, sağlık merkezlerinin çevresinde ve çocuk parklarına yakın bölgelerde geçerlidir. Hava alanlarında, sadece açık alanda içilmesine müsade edilerek kapalı alanda içilmesi elenmiştir. Kişisel Sohbet Konuları Flickr Creative Commons: Marije, Peru eta Lili Ev sahibi ve Komşularla İyi İlişkiler Müstakil evde de apartman dairesinde de kalsanız komşularınızı hoş tutmak size daima yardımcı olur. Fırsat bulur bulmaz kendinizi takdim edin. Gürültüyü makul bir değerde tutun ve daima temizlik yapmak onları sizing tarafınızda tutmaya yardımcı olur. Kızlar/Erkekler ile İlişkileri Yönetme ve Yönlendirmenin Yolu Bazı samimi durumlarda, herkes herkesi öpecektir(her yanağa bir öpücük) ve buna alışmak zorunda kalacaksınız. Arkadaşın arkadaşı olan insanlarla ilk tanışmanızda bile size öpücük vereceklerdir. Sarhoş Olmayın Genelde herhangi bir yasaklama yoktur ve barlarda, restoranlarda, birahanelerde, gece klüpleri ve eğlence mekanlarında içki içebilirsiniz. Fakat sarhoş olmak anti-sosyal bir davranış olarak görülmektedir. Genel olarak İspanyol insanları için, içki içmek yemeklere eşlik eden ve sosyal ilişkileri güçlendiren bir eğlencedir. Sosyal ve kültürel hayatın bir parçasıdır. Günlük hayatta sorulan ve cevaplanan en yaygın sorular; isim ve soyisim, vatandaşlık ya da nereli olunduğu, yaş, iş ve de mevcut ikamet edilen yerle ilgilidir. “Tú” veya “vosotros” denilen resmi olmayan tavırla hareket edilir. Özel hayat veya iş hayatında insanlar tanışıyorlarsa, evlilik durumu, aile, önceki eğitim ve iş hayatları veya özel hayatla alakalı diğer konular hakkında sohbet etmeleri normaldir. İspanyol Beden Dili Jestler(el kol hareketleri) büyük çapta konuşmalara eşlik eder ve konuşma hareketlendikçe İspanyollar bir o kadar jestlerle ifade kullanır. Birçok İspanyolun beden dili kendini ifade etme tekniğine göre elleri aşağı yukarı sallama hareket ettirme veya evrensel jestler şeklinde değişir. Ancak güvenilir bir iş arkadaşınıza tanıdık gelmeyen jestleri anlamada güçlük çektiğinizi söylemekten çekinmemelisiniz. Konuşma esnasında İspanyollar sadece rahatsız edici derecede yakın durmakla kalmayıp, ayrıca kolunuza ya da omzunuza tokat da atabilirler. Böyle bir durumda kalırsanız, bu yalnızca kendi özel alanınıza çekilmenize çalışmanız için sebep oluşturacaktır. 13 / 17 Kültürel içerikler Sosyal Davranış Öpüşme ve Tokalaşmanın Değerlendirilmesi İspanya • önce kendilerine almalarını isteyecektir. Yiyeceği geri çevirmek onu tabağınızda bırakmaktan daha iyidir. Yemeğinizi bitirdiğinizi, çatal ve bıçağınızı tabağınıza parallel şekilde bırakarak çatalın yüzünü yukarı çevirerek, tutacakları sağa dönük olacak şekilde koyarak belirtin. Ev sahibi ya da onur konuğu kalkıncaya kadar masadan kalkmayın Erkekler arasında genellikle tokalaşılır, ve eğer güven çoksa bunun yerini kola veya omuza tokat atmak alabilir. Erkekler ile kadınlar arasında genellikle el sıkışılır. Ancak arada arkadaşlık ya da kişisel ilişki varsa her yanağa birer öpücük olmak üzere öpmek normaldir. Kadınlar arasında yanaklardan birer kez öpmek veya kucaklamak geneldir. Ama selamlaşma bir toplantı veya işyeri gibi resmi koşullarda ise selamlaşmak için el sıkışmak yeterlidir. Samimi bir İspanyol size ilk olarak dokunmuyorsa, asla iyi tanımadığınız bir İspanyola dokunmayın, kucaklamayın ya da sırtına vurmayın. İspanyollar genellikle konuşurken çok yakın dururlar ve elleriyle çok konuşurlar. İşgale uğramış gibi hissetmeyin. İspanyol Hükümeti barbarlığa karşı, en sıkı düzeyde yeni bir kanun hazırlamaktadır. Buna göre toplumsal düzeni ciddi derecede etkileyecek herhangi bir barbarlık hareketi, internet de dahil ne şekilde olursa olsun, organize suç olarak değerlendirilecektir. Ev Ziyaretleri Sosyal Toplantılardaki Konu Başlıkları • • • • • • • Eğer öğle ya da akşam yemeğine bir eve davetli iseniz; bir şişe şarap ya da likör, veya tatlı(kek-pasta türleri, dondurma), çikolata, gibi bir detayı götürmek adettir ve bazen, eğer çok samimiyseniz, kendi pişirdiğiniz bir yemeği de götürebilirsiniz. Bu hediyeyi tüm konuklarla paylaşmak ev sahibi için geleneksel bir nezakettir. Öğle yemeği vakti ev sahibiyle alakalıdır ancak genellikle öğle yemeği saat 14:00 ile 15:00, ve akşam yemeği de 21:00 ile 21:30 saatleri arasındadır. Evde kahve içmeye davetliyseniz, bir kek ya da pasta çeşidi götürmek adettir. Kahve içimi vakti 16:30’da başlar ve genellikle saat 20:00’de son bulur. Ev sahiplerinizin çocukları olduğunu biliyorsanız, akşam yemeğine dahil olabilirler, bu yüzden onlar için küçük bir hediye her zaman takdir görecektir. Oturmaya davet edilinceye kadar ayakta kalın. Özel bir yer gösterilebilir. Ayakkabılarınızı çıkarmayın. • • Barbarlık Hareketinin Sorumluluğu Toplumsal toplantılarda tartışılan konu başlıkları genellikle konuklar arasındaki güvene bağlıdır, ancak yasaklı konular yoktur. Bu bir ortak duygu meselesidir. Eğer bir aile ya da arkadaş toplantısı daha kişisel sorunlara temas edebilirler,ancak toplantı sosyal konudaysa ve herkesi ilgilendiren genel konularla ilgili ise orada olmayan insanlar hakkında konuşmaktan kaçının. İş arkadaşlarıyla yapılan sosyal toplantılarda insanların aktivitilerine gore konuları yönlendirebilirsiniz, ancak bu toplantılarda amaç sorunlardan uzaklaşmak ve insanların birbirini tanıması olduğu için, konuları diğer meselelere çeşitlendirmek önerilir. Her durumda; politika, din, seks, hastalıklar ve hoş olmayan şeyleri konuşmaktan ve çekişmeye, tartışmaya ve hatta birinin gücenmesine sebep olmaktan kaçınmak tavsiye edilir. Eşek şakası yapmayın veya birini aptal gibi gösterecek biçimde yalanlamayın. Olağanüstü bir hal yoksa imla hatalarını düzeltmeyin. Eğer kendisiyle daha fazla konuşmak istemiyorsanız, birini yalnız bırakmayın. Bir grup bulup onu aralarına katılmaya davet etmek ve tanıştırmak daha iyidir. Masada Kibarlık • • • • • • Yemek yerken ellerinizi daima görünür halde tutun. Bileklerinizi masanın kenarına uzatır durumda tutun. Yemek yerken dirseklerinizi masanın üzerine koymayın. Bunu yemek sonrası veya sonraki yemeği beklerken yapabilirsiniz. Ev sahipleri başlayana kadar yemeğe başlamayın. Yiyeceklerin çoğunu yemek için tabak çatal kaşık vs. kullanın. Meyve dahi bıçak ve çatalla yenir. Yemeğinizi bitirmediyseniz, çatal bıçağın üzerine gelecek şekilde tabağınızın üzerine çapraz koyun. Ev sahibi once konuklara servis yapacak veya konuklarına Flickr Creative Commons: _iBaNe_ 14 / 17 Kültürel içerikler Dışarıda Yemek İspanya Dışarıda Yemek Sosyal Hayat İspanya’da sosyal hayat çok derindir ve genellikle arkadaşların ya da ailelerin ev ziyaretleri ya da birbirleri ile bar veya restoranlarda buluşmaları aracılığı ile gelişir. Genellikle bu buluşmalar günde iki kez yemek öncesinde gerçekleşir. İspanyol insanları boş zamanlarının çoğunu arkadaşları ve aileleri ile parklarda, piknik alanlarında, bulvarlarda, ve barlarda ya da kafeteryalarda buluşmakla geçirirler. Barlar ve kafeteryalar İspanya kültürünün gerçek bir parçasıdır. Pratikte bu işletmelerden, her şehrin her sokağının her köşesinde vardır. Buralarda insanlar konuşup çay-kahve ya da içki içmek için buluşurlar. Arkadaşlarla buluşmak, sohbet etmek, kart oyunları ya da domino oynamak ya da maç izlemek için ya da sadece günün stresini atmak için toplanma lokalleri de vardır. Şarap değiş-tokuşu yapmak ya da şarap içmek tipik bir İspanyol geleneğidir. Arkadaşlarla yürüyüş yapmak, “tapa” denilen günlük tek kişilik ya da “raciones” dedikleri paylaşılacak kadar büyük yiyeceklerden yemek, bira, şarap veya hafif içecekler içmek için barlarda buluşmak gelenekseldir. İspanya belki de insanların birlikte her sıklıkla sokaklara çıkıp birlikte şehrin farklı barlarında birşeyler içmek üzere toplanma konusunda iyi bir bağa sahip olduğu tek ülkedir. Bask eyaleti, Navarra and Asturya’daki , et ve ızgara balık ve farklı şarap çeşitlerini sunan restoranlar bu gruptadır. Ayrıca sahil bölgelerinde ve yazın tapa, paella,deniz mahsulleri ve balık yemenin mümkün olduğu sahil barları (chiringuto) çok popülerdir. Endülüs’te kızarmış balık sunan “freduria” lar vardır. Birçok restoran öğle yemeği için alakarte seçimden daha ucuz olan bir menü sunar. Bir menu genellikle iki cins yemek ve bir tatlıdan oluşur.Her bir yemek için birkaç farklı seçenek seçmek mümkündür ve ayrıca ekmek ve şarap ya da farklı bir içecek de dahildir. Alakart akşam yemekleri yaygındır ve paylaşma konusunda sıkıntı olmaz, fakat garsona belirtilmesi gerekir. “Paella”. Flickr Creative Commons: sanfamedia.com Restoranın Açılış Saatleri Restoranlar öğle yemeği vakitlerinde saat 13:00’ten 16:00’ya kadar ve akşam yemeği vakitlerinde saat 20:30’dan 23:00’a kadar açıktırlar. Atıştırma barları, ve kafeler sabah 7:30’dan 23:00 civarına kadar açıktır. “Tapas”. Flickr Creative Commons: Allan Reyes Restoranlar Sundukları mutfağın çeşidine bağlı olarak yeterli çeşitlilikte restoranlar vardır. ”Arrocerías” denilenler pirinç bazlı yiyeceklerde uzmanlaşmıştır.”Asadores” (Izgaracılar) fırınlanmış ya da kızartılmış et ürünleri, ve ”Marisquerías” isimliler de, çeşitli balık ve deniz mahsulleri sunarlar. Yartıcı “ yüksek aşçılık” ise özellikle Bask eyaleti ve Katalonya’da gelişmiştir. Makul fiyatlarda öğlen yemeği menülerinden yemek için, küçük ve aile tarzı lokantalar ile atıştırmalık barlar daha iyidir. Bazı bölgelerde ayrıca tipik ve geleneksel tarzda restoranlar da vardır. “Sidrerías” (elma şarabı restaurantları ve barları) denilen Restoranlarda Masa Seçimi Barlarda ve kafelerde boş olan herhangi bir masaya oturmak normaldir. Restoranlarda direct oturmadan garsondan yer istemek daha iyidir. Barlar ve Restoranlarda Kibarlık Barlara, kafelere ve restoranlara girip çıkarken, oraya ilk gelişiniz olsa bile garsonlara samimiyetle selam vermek ve vedalaşmak gelenektir. Eğer garsonlar sizinle ilgilenmekte gecikiyorsa dikkatini çekmek için bir el kol jesti yapabiliriz. İnsanların yemek yedikleri bir yere girerken, onlara “afiyet olsun” anlamında “que aproveche” demek kibarlıktır. Tabi ki bu büyük bir restoranda kabul görmez. 15 / 17 Kültürel içerikler Dışarıda Yemek İspanya Bahşiş Vermek Gece Hayatı Bahşiş vermek bir zorunluluk değildir, ve nezaketen niyet edilen personeli takdir etmeye yönelik bir jesttir. Bahşiş genellikle hesabın yüzde 5’ini geçmez. Eğer küçük miktardaysa bazen artan bozuk paralar bırakılır. Gece hayatı İspanya’da barlarda ve trend klüplerde geçmektedir. Yazın teraslar alışılagelmiştir. Genellikle arkadaşlarla gerçekleştirilir ve yüksek sesle müzik dinlenirken arkadaşlarla konuşmaya çalışırken içki içilir veya dans edilir. Genellikle akşam yemeğinden sonra geceyarısı 12 civarında başlar ve barlar genellikle sabah saat 3-4 civarı kapanır. Ödeme Fiyatları İspanyol insanları nadiren bireysel olarak ödeme yaparlar. Hesabı ayrı ayrı istemek bir gelenek değildir ancak hesabı paylaşmak olağandır. Ya birisi davet eder ve tüm hesabı öder ya da herkesin eşit miktar ödeyeceği şekilde ortak bir paylaşım yapılır. “A escote” denilen, herkesin eşit miktar ödediği ödeme şekli de oldukça yaygındır. Flickr Creative Commons: Bert Kaufmann 16 / 17 Kültürel içerikler Acil Durum İspanya Acil Durum Sağlık Aciliyeti Durumu Acil bir durumda en yakın sağlık merkezine gidin ve eğer gerekiyorsa 112’ye telefon ederek ambulans çağırın. 112 numarası İspanya’daki tüm acil servislerin santralini oluşturur. Bu numarayı aradığınızda acil durum teknisyenleri hangi birimin gitmek zorunda olduğuna- itfaiye, polis,ambulans, sivil savunma…- karar verir ve ilkyardım tavsiyeleri verir. Polis ve Sivil Koruma. Buna ilaveten Navarre, Bask eyaleti ve Katalonya’nın da bölgesel polisi bulunmaktadır.Bunların bazı yerlerde benzer görevleri olduğundan her olayda hangisinin aranacağını bilmek kolay değildir, ancak genellikle koordine olmuşlardır. Şüpheniz varsa 112’ye telefon edin. Yangın Durumunda Yangın durumunda 112’yi arayın. Acil Durumdaki Kazazedeye Yardımda Yasal Zorunluluk Kayıp Şeyler İspanya’da ciddi kaza veya acil durum kurbanlarına yardım etmek kanunen zorunludur. Bunu yapmamak, “yardımı reddetmek” diye adlandırılan suça dahildir ki hapse atılmakla sonuçlanabilir. Birşey kaybederseniz uygun şehirdeki Belediye Kayıp Eşya Bürosu (Oficina Municipal de Objetos Perdidos) ile irtibata geçebiliirsiniz. Websitesinden de iletişim kurabilirsiniz. Yaralanma durumunda Tipik sağlık problemleri ve hastalıklar Eğer biri yaralanırsa, en temel şey 112’yi arayarak acil durum ekiplerini harekete geçirmeleri için yetkilileri uyarmaktır. Hiçbir şey yapmayın, sadece sizden emin olmaları ve daha fazla zarar vermekten kaçınmak için polis ve ambulansı bekleyin. Öncelikle de bir başkasına sebep olmasını önlemek için kaza yerini işaretlemelisiniz. Hırsızlık Durumunda Hırsızlık durumunda, 091 numaralı telefondan direk olarak Ulusal Polis’e de ulaşabilirsiniz. Şikayettte bulunmak istiyorsanız bunu 902102112’yi arayarak yapabilirsiniz, ancak 48 saatten önce bu şikayetinizi imzalamak için polis merkezine gitmelisiniz. PoIisin olmadığı küçük bir kasabada iseniz 062 numaralı telefonla arayarak durumu Guardia Civil denilen teşkilata bildirmelisiniz. Hırsızlığa karşı sigortanız varsa, sigorta gelirini alabilmek için imzalı şikayetinizin örneğine ihtiyacınız olacaktır. • • • • • • • • • • • • • • Dolor de Cabeza (başağrısı) Dolor de Estómago (mide ağrısı) Diarrea (ishal) Gastroenteritis (Mid eve barsak iltihabı) Catarro/resfriado (soğuk algınlığı) Dolor en el brazo (kol ağrısı) Dolor en la pierna (bacak ağrısı) Dolor en el pecho (göğüs ağrısı) Dolor en la garganta (boğaz ağrısı) Dolor en el pie (ayak ağrısı) Vómito (kusma) Fiebre (ateş) Dolor de oídos (kulak ağrısı) Hemorragia (kan kaybı) İspanya’da üç çeşit polis vardır: Yerel ya da Belediye Polisi, Ulusal 17 / 17 eBridge2 VET Mobility ITURBROK S.L. (Spain) Spāņu Kultūras Centrs Séneca (Latvia) LHL / Lanbide Heziketaren Lagunak (Spain) ALETHEIA s.r.o. (Czech Republic) Projinal Education Consultancy (Turkey) MESCOMP S.A (Poland) Centro Europeu de Línguas (Portugal)