02 Kasım 2006 Perşembe Nörorehabilitasyonda Hasta
Transkript
02 Kasım 2006 Perşembe Nörorehabilitasyonda Hasta
02 Kasım 2006 Perşembe Nörorehabilitasyonda Hasta Değerlendirilmesi 11:00–12:00 Nörorehabilitasyonda Hasta Değerlendirilmesi Prensipleri (ICF Kavramı, Bozukluk, Aktivite, Katılımın Değerlendirilmesi) Konuşmacı : Dr.Ayşe Küçükdeveci 12:00–13:00 Öğle Yemeği 14:00–18:00 Edinsel Beyin Hasarlı Hastanın Değerlendirilmesi (Hasta başı uygulamalı) Omurilik Yaralanmalı Hastanın Değerlendirilmesi (Hasta başı uygulamalı) Hasta başı uygulamaları 5 grup halinde aşağıda ismi yazan hastanelerde yapılacaktır. Kurs Hastaneleri 1. 2. 3. 4. 5. Ankara Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hastanesi Türkocağı Sok.No:3 Sıhhiye / ANKARA Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Rehabilitasyon Merkezi Cebeci / ANKARA Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi FTR Kliniği Beşevler / ANKARA Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Merkezi Oran / ANKARA (Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi FTR AD ortak çalışması) TSK Rehabilitasyon ve Bakım Merkezi Bilkent / ANKARA Kurs Eğitmenleri Dr.Alp Çetin Dr.Fatma İnanıcı Dr.Jale Meray Dr.Müfit Akyüz Dr.Salim Göktepe Dr.Ayşe Küçükdeveci Dr.Gülçin Kaymak Karataş Dr.Kamil Yazıcıoğlu Dr.Nafiz Akman Dr.Seyhan Sözay Dr.Belgin Karaoğlan Dr.Güneş Yavuzer Dr.Mehmet Beyazova Dr.Neşe Özgirgin Dr.Sumru Özel Dr.Bilge Yılmaz Dr.Haydar Gök Dr.Meltem Dalyan Aras Dr.Nur Turhan Dr.Şehim Kutlay Dr.Birkan Sonel-Tur Dr.Haydar Möhür Dr.Murat Ersöz Dr.Rıdvan Alaca Dr.Yeşim Kurtaiş EDİNSEL BEYİN HASARI DEĞERLENDİRME VE İZLEM FORMU EDİNSEL BEYİN HASARI (EBH) DEĞERLENDİRME VE İZLEM FORMU* ...... / ...... / ......... KİMLİK BİLGİLERİ Adı Soyadı: Dosya no: Cinsiyeti: Kadın Erkek Mesleği: Doğum tarihi: ...... / ....... / ........... Eğitimi: Doğum yeri: Telefonu: Medeni durum: Bekar Evli Boşanmış Adresi: Dul Ayrı yaşıyor Refakatçisi: Yatış tarihi: ...... / ....... / ........... Sosyal güvencesi: Öykü kimden alındı: Doktoru: Formu dolduran: Dr. Yakınması: .................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Öyküsü: ....................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Olay tarihi: ...... / ....... / ........... Rehabilitasyon merkezine gelişine kadar geçen süre: ............. gün Olay anında: Yok Var Süresi: ........... Şuur kaybı İnkontinans Yok Var Post-travmatik amnezi (Travmatik beyin hasarlı (TBH) hastalar için) Etkilenen vücut yarısı: Sağ Sol Dominant el: Sağ Sol Etyoloji: İnme (Tromboembolik) İnme (Hemorajik) AVM Travma Yok Var Süresi: ........... Anoksi Tümör Diğer: ................................ Lezyon yeri: İlk başvurduğu merkez ve uygulamalar: İlk başvurduğu merkezde Glasgow Koma Skalası (TBH): * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 1 ÖZGEÇMİŞİ Geçirilmiş SVO öyküsü TİA öyküsü Yok Var Özellikleri ve sayısı: Yok Var Özellikleri ve sayısı: Vertebrobaziller yetmezlik öyküsü Yok Var Epileptik nöbet öyküsü Yok Var Allerji öyküsü Yok Var ........................................................ Geçirdiği operasyonlar: Kullandığı ilaçlar: Diabetes Mellitus Yok Var Süresi: ......... yıl Hipertansiyon Yok Var Süresi: ......... yıl İskemik kalp hastalığı Yok Var Süresi: ......... yıl Konjestif kalp yetmezliği Yok Var Süresi: ......... yıl Periferik damar hastalığı Yok Var Hiperlipidemi Yok Var Oral kontraseptif kullanımı Yok Var Sigara kullanımı Yok Var Süresi: ......... yıl Miktarı:.........adet/gün Fertilite öyküsü Diğer (obezite, malignite, vb) SOSYAL ÖZELLİKLERİ: Aile bireyleri (birlikte yaşadığı kişiler): .......................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Evdeki fiziksel çevre: .................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Meslek/iş/okul durumu: ................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... İş/okuldaki fiziksel çevre: .............................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... Ekonomik durumu (kendisinin/aile bireylerinin düzenli geliri, vs.): ............................................................... ...................................................................................................................................................................... SOYGEÇMİŞİ: ............................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 2 SİSTEM SORGUSU Genel Durum Yüksek ateş Halsizlik İştahsızlık Kilo kaybı Cilt, baş-boyun Döküntü Nodül Kaşıntı Sarılık Saç dökülmesi Diş çürüğü Tırnak değişikliği Diğer: .......................................... Kardiyovasküler sistem Göğüs ağrısı Siyanoz Çarpıntı Klaudikasyon Nefes darlığı Ortopne Ortostatik hipotansiyon Solunum sistemi Öksürük Balgam Hemoptizi Yan ağrısı Gastrointestinal sistem Karın ağrısı Kabızlık Hematokezya Bulantı Dispepsi Reflü Kusma Hematemez Polifaji İshal Melena Abdomial distansiyon Yok Var Defekasyon hissi: Gaita kontrolü: Yok Var Defekasyon düzeni: ........................................................................................................... ............................................................................................................................................ Premorbid defekasyon alışkanlığı: ..................................................................................... ............................................................................................................................................ Genitoüriner sistem Disüri Poliüri Noktüri Genital akıntı Kostovertebral ağrı Pollaküri Dismenore Hematüri Taş öyküsü Yok Var İdrar hissi: İdrar kontrolü: Yok Var İdrar kaçırması: Yok Var İdrar drenaj şekli: ................................................................................................................ ............................................................................................................................................ Nörolojik sistem Başağrısı İşitme azlığı Unutkanlık Kas iskelet sistemi Ödem Renk değişikliği Uyku düzeni Normal Baş dönmesi Kulak çınlaması Yutma güçlüğü Çift görme İstem dışı hareket Görme bozukluğu Eklem ağrısı Sabah tutukluğu Eklem şişliği Gece ağrısı Eklemde sıcaklık artışı Deformite Bozuk Açıkla: ................................................................ * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 3 FİZİK MUAYENE Genel Durum: Ateş ( °C ): Nabız ( / dk ): Solunum ( / dk ): Kan basıncı (mmHg): Vücut ağırlığı ( gr ): Boy( cm ): Cilt: Baş-boyun: Solunum sistemi: Kardiyovasküler sistem: Gastrointestinal sistem: Genitoüriner sistem muayenesi: Kas-iskelet sistemi: Ekstremiteler: Ekstremite çevre ölçümü Sağ Sol Kruris (tuberositas tibianın 10 cm. distali) Uyluk (tuberositas tibianın 20 cm. proksimali) . Duygu durumu: Normal Deliryum Depresyon Anksiyete Diğer: ......................................... * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 4 NÖROLOJİK MUAYENE Bilinç durumu: Normal Bozuk (Açıkla: ..................................................) Değerlendirilemedi Kooperasyonu: İyi Orta Kötü Glasgow Koma Skalası Skoru (TBH için) (Ek.1) Göz açma:.....................Motor cevap: ......................Verbal cevap: ................Toplam skor: ....................... Konuşma ve dil: Spontan konuşma Anlama (Ek.2.a) İfade etme (Ek.2.b) İsimlendirme (Ek.2.c) Tekrarlama (Ek.2.d) Okuma (Ek.2.e) Yazma (Ek.2.f) Yok Var Fonasyon: Artikülasyon: Akıcılık: Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Normal Normal Normal Normal Normal Normal Değerlendirilemedi Normal Disfoni Normal Disartri Normal Bozuk Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Afazi Yok Var: Tipi: (Ek.3) ..................................... Oryantasyon: Zaman Yer Kişi Normal Normal Normal Bozuk Bozuk Bozuk Dikkat: (Ek.4) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Bellek: (Ek.5) Bilgiyi kayıt etme Retrograd semantik bellek Retrograd epizodik bellek Anterograd bellek Normal Normal Normal Normal İhmal: (Ek.6) Yok Değerlendirilemedi Var Yönetsel fonksiyonlar: Sözel akıcılık (İçerik sayma) (Ek.7.a) Soyut düşünce (Ek.7.b) Motor perseverasyon (Ek.7.c) Benzerlik (Ek.7.d) Problem çözme (Ek.7.e) Normal Normal Normal Normal Normal Afoni Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Bozuk Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Kraniyal sinirler Sağ Sol Koklama (I) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Göz hareketleri (III, IV, VI) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Görme alanı ve keskinliği (II) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Işık refleksi (II, III) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Kornea refleksi (V, VII) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Fasiyal asimetri (VII) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Nistagmus (VIII) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi İşitme (VIII) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Çiğneme (V) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Tat duyusu (VII, IX, X) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Omuz silkme ve baş döndürme (XI) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi Dil hareketleri (XII) Normal Bozuk Değerlendirilemedi Normal Bozuk Değerlendirilemedi * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 5 Yutma fonksiyonları (kooperasyonu iyi olan hastalarda değerlendirilir) Beslenme şekli Oral Nazogastrik Gastrostomi Öğürme refleksi (IX, X) Yok Var Değerlendirilemedi Aspirasyon Yok Var Değerlendirilemedi Yutma sonrası öksürük Yok Var Değerlendirilemedi Yutma güçlüğü Yok Katı gıda ile (ekmek) Sıvı gıda ile (1 kaşık su) Parenteral Değerlendirilemedi Motor sistem Sağ Kas kuvveti Üst Ekstremite (0-5 skorlama) Sol Proksimal Distal Alt Ekstremite Proksimal Distal Tonus (Spastisite şiddeti – Ek.8) (Spastisitenin yönü E=Ekstansör, F=Fleksör, İn=İnvertör, Ev=Evertör) Üst Ekstremite Spastisite Proksimal Distal Rigidite El Yok Var Yok Var Yok Var Yok Var Rigidite Yok Var Yok Var Proksimal Yok Var Yok Var Distal Yok Var Yok Var Proksimal Yok Var Yok Var Distal Yok Var Yok Var Spastisite Rigidite Alt Ekstremite Atrofi Üst Ekstremite Alt Ekstremite Spastisite Proksimal Distal İstemsiz Üst Ekstremiteler Tremor Yok Var Yok Var Hareketler Lokalizasyon: Atetoz Yok Var Yok Var .............................. Kore Yok Var Yok Var .............................. Ballismus Yok Var Yok Var Distoni Yok Var Yok Var Alt Ekstremiteler Tremor Yok Var Yok Var Lokalizasyon: Atetoz Yok Var Yok Var .............................. Kore Yok Var Yok Var .............................. Ballismus Yok Var Yok Var Distoni Yok Var Yok Var Yok Var Yok Var Apraksi (Ek.9) * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 6 Brunnstrom motor evrelemesi (Ek.10) Alt ekstremite: Üst ekstremite: El: Duyu muayenesi Sağ Yüzeyel duyu Dokunma Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Ağrı Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Sıcak / soğuk Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Dokunma Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Ağrı Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Sıcak / soğuk Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Eklem Pozisyon Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Vibrasyon Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Eklem Pozisyon Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Vibrasyon Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi İki nokta Üst Ekstremite Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Ayrımı Alt Ekstremite Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Grafestezi (Ek.11.a) Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Stereognozi (Ek.11.b) Normal Bozuk Değ.medi Normal Bozuk Değ.medi Üst Ekstremite Alt Ekstremite Derin duyu Üst Ekstremite Alt Ekstremite Kortikal duyu Sol Refleks muayenesi (0=yok, 1+=hipoaktif, 2+=normoaktif, 3+=hiperaktif, 4+=klonus) Sol Biceps (C5 ve C6) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Brakioradialis (C5 ve C6) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Triceps (C7 ve C8) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Patella (L3-L4) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Achilles (S1-S2) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Üst abdomen (T7-T8) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Orta abdomen (T9-T10) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Alt abdomen (T11-T12) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Kremasterik (L1-L2) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Anal süperfisyal (S5-koksigeal) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Bulbokavernöz (S3-S4) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Karın cildi (T8-T12) Yüzeyel Refleksler DTR Sağ Patolojik Refleksler Hoffman Pozitif Plantar yanıt Ekstansör Lakayt Fleksör Değ.medi Negatif Değerlendirilemedi Pozitif Negatif Değerlendirilemedi Ekstansör Lakayt Fleksör Değ.medi . * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 7 Serebellar değerlendirme Sağ Sol Dismetri (Parmak-burun testi) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Disdiadokokinezi Üst ekstremite Alt ekstremite Yok Var Yok Var Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Yok Var Yok Var Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Romberg testi Gözler açık Gözler kapalı Negatif Negatif Pozitif Pozitif Değerlendirilemedi Değerlendirilemedi Ataksi Yok Var Değerlendirilemedi Hasta tarafına Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Sağlam tarafına Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Yatar halden oturur hale gelme Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Oturma dengesi Kısa bacak Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Uzun bacak Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Oturur halden ayağa kalkma Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Ayakta durma dengesi Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Yürüme Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Fonksiyonel durum Yatakta dönme (yardım derecesi, mesafe, cihaz) Merdiven inip çıkma .......................................................................................... Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi . Fonksiyonel Ambulasyon Sınıflaması (FAS) (0-5 skorlama) (Ek.12): ..................... Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği (FIM) (Ek.13): Motor Skor: ..................... Bilişsel Skor: ................... Komplikasyonlar Ağrı Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Omuz problemleri Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Eklem kontraktürü Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Eklem instabilitesi Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Brakiyal pleksus lezyonu Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Refleks sempatik distrofi Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Heterotopik ossifikasyon Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Derin ven trombozu Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Bası yarası Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Epilepsi Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Pulmoner komplikasyon Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Ortostatik hipotansiyon Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Enfeksiyon Yok Var (Açıkla: ....................................................................) Diğer Yok Var (Açıkla: ....................................................................) * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 8 TANI VE İZLEM YÖNTEMLERİ: Direk grafi: Bilgisayarlı Tomografi: Manyetik Rezonans Görüntüleme: Ultrasonografi: Sintigrafi: Anjiyografi: Doppler: ENMG: Ürodinami: Yutma Değerlendirmesi: Diğer: KULLANDIĞI ORTEZ VE YARDIMCI CİHAZLAR TEKERLEKLİ SANDALYE: TANILAR: SORUNLAR LİSTESİ: (ICF Tanımı) (Ek.14) VÜCUT YAPI VE FONKSİYON BOZUKLUKLARI: AKTİVİTE VE KATILIM KISITLILIKLARI: ÇEVRESEL ENGELLER: * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 9 REHABİLİTASYON HEDEFLERİ: TEDAVİ PLANI 1. Medikal: 2. Fizyoterapi: 3. İş uğraşı tedavisi: 4. Konuşma tedavisi: 5. Bilişsel tedavi: 6. Psikososyal: 7. Mesleki danışmanlık: 8. Profilaksi: * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 EBH - 10 OMURİLİK HASARI DEĞERLENDİRME VE İZLEM FORMU OMURİLİK HASARI (OH) DEĞERLENDİRME VE İZLEM FORMU* ...... / ...... / ......... KİMLİK BİLGİLERİ Adı Soyadı: Dosya no: Cinsiyeti: Kadın Erkek Mesleği: Doğum tarihi: ...... / ....... / ........... Eğitimi: Doğum yeri: Telefonu: Medeni durum: Bekar Evli Boşanmış Adresi: Dul Ayrı yaşıyor Refakatçisi: Yatış tarihi: ...... / ....... / ........... Sosyal güvencesi: Öykü kimden alındı: Doktoru: Formu dolduran: Dr. Yakınması: ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Öyküsü: ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Olay tarihi: ...... / ....... / ........... Rehabilitasyon merkezine gelişine kadar geçen süre: ............. gün Dominant el: Etyoloji: Travmatik: Travmatik olmayan: Sağ Sol Trafik kazası Yüksekten Düşme Dalma Yaralanma (ateşli silah, kesici/delici alet) .......................................... Diğer: ..................................................... Kongenital Vasküler Enfeksiyon Neoplazi * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Dejeneratif Diğer: ................................... OH - 1 İlk başvurduğu merkez: Eşlik eden patolojiler: Yatış öncesi uygulanan tedaviler: Konservatif tedaviler: Cerrahi tedaviler: ÖZGEÇMİŞİ Sistemik hastalık: Allerji öyküsü Yok Var (. . . . . .) Geçirdiği operasyonlar: Kullandığı ilaçlar: SOSYAL ÖZELLİKLERİ: Aile bireyleri (birlikte yaşadığı kişiler): .......................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Evdeki fiziksel çevre: .................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................... Meslek/iş/okul durumu: ................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... İş/okuldaki fiziksel çevre: .............................................................................................................................. ...................................................................................................................................................................... Ekonomik durumu (kendisinin/aile bireylerinin düzenli geliri, vs.): ............................................................... ...................................................................................................................................................................... SOYGEÇMİŞİ: ............................................................................................................................................ ...................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................... * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 OH - 2 SİSTEM SORGUSU Genel Durum Yüksek ateş Halsizlik İştahsızlık Kilo kaybı Cilt, Baş-boyun Döküntü Nodül Kaşıntı Sarılık Saç dökülmesi Diş çürüğü Tırnak değişikliği Diğer: .......................................... Kardiyovasküler sistem Göğüs ağrısı Siyanoz Çarpıntı Klaudikasyon Nefes darlığı Ortopne Ortostatik hipotansiyon Solunum sistemi Öksürük Balgam Hemoptizi Yan ağrısı Gastrointestinal sistem Karın ağrısı Kabızlık Hematokezya Bulantı Dispepsi Reflü Kusma Hematemez Polifaji İshal Melena Abdomial distansiyon Yok Var Defekasyon hissi: Yok Var Gaita kontrolü: Defekasyon yöntemi Spontan Digital stimülasyon Lavman Defekasyon düzeni: ........................................................................................................... ............................................................................................................................................ Premorbid defekasyon alışkanlığı: ..................................................................................... Genitoüriner sistem Disüri Poliüri Noktüri Genital akıntı Kostovertebral ağrı İdrar hissi: İdrar kontrolü: İdrar kaçırması: İdrar drenaj şekli: Pollaküri Dismenore Hematüri Taş öyküsü Yok Var Yok Var Yok Var (Açıkla: tipi, sıklığı .........................................) Spontan Katetersiz Valsalva Suprapubik uyarı Bez Kateterli Daimi ( Uretral Suprapubik ) Aralikli ( ................ / gün ) Kendisi Başkası: ................... Kateteri kim uyguluyor? Nörolojik sistem Başağrısı Kulak çınlaması Baş dönmesi Çift görme Yutma güçlüğü İşitme azlığı Görme bozukluğu Kas iskelet sistemi Ödem Renk değişikliği Eklem ağrısı Sabah tutukluğu Eklem şişliği Gece ağrısı Uyku düzeni Normal Bozuk (Açıkla: ......................................................................................) * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Eklemde sıcaklık artışı Deformite OH - 3 FİZİK MUAYENE Genel Durum: Ateş ( °C ): Nabız ( / dk ): Solunum ( / dk ): Kan basıncı (mmHg): Vücut ağırlığı ( gr ): Boy( cm ): Cilt: Baş-boyun: Solunum sistemi: Kardiyovasküler sistem: Gastrointestinal sistem: Genitoüriner sistem muayenesi: Kas-iskelet sistemi: Ekstremiteler: Sağ Ekstremite çevre ölçümü Sol Kruris (tuberositas tibianın 10 cm. distali) Uyluk (tuberositas tibianın 20 cm. proksimali) . Duygu durumu: Normal Depresyon Diğer: ............................................ Anksiyete * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Deliryum OH - 4 NÖROLOJİK MUAYENE Bilinç durumu: Normal Bozuk (Açıkla: .........................................) Değerlendirilemedi Kooperasyon: İyi Orta Beslenme şekli Oral Kötü Nazogastrik Gastrostomi Parenteral ASIA (Ek.15) Üst Ekstremite Motor Skor: ..................... Alt Ekstremite Motor Skor: ...................... Duyu Skoru: .................. Refleks muayenesi (0=yok, 1+=hipoaktif, 2+=normoaktif, 3+=hiperaktif, 4+=klonus) Sol Biceps (C5 ve C6) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Brakioradialis (C5 ve C6) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Triceps (C7 ve C8) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Patella (L3-L4) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Achilles (S1-S2) 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi 0 1+ 2+ 3+ 4+ Değ.medi Üst abdomen (T7-T8) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Orta abdomen (T9-T10) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Alt abdomen (T11-T12) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Kremasterik (L1-L2) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Anal süperfisyal (S5-koksigeal) Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Yok Var Değerlendirilemedi Karın cildi (T8-T12) Yüzeyel Refleksler DTR Sağ Bulbokavernöz (S3-S4) Patolojik Refleksler Hoffman Pozitif Plantar yanıt Ekstansör Lakayt Fleksör Değ.medi Negatif Değerlendirilemedi Pozitif Negatif Değerlendirilemedi Ekstansör Lakayt Fleksör Değ.medi . Tonus değerlendirmesi (Spastisite Şiddeti – Ek.8) (Yönü – F: fleksör, E: ekstansör, İn: invertör, Ev: Evertör ) Sağ Omuz Spastisite şiddeti Spastisitenin yönü Dirsek Spastisite şiddeti Spastisitenin yönü El bileği-el Spastisite şiddeti Spastisitenin yönü Gövde Spastisite şiddeti Spastisitenin yönü Kalça Spastisite şiddeti Spastisitenin yönü Diz Spastisite şiddeti Spastisitenin yönü Sol Ayak bileği - Spastisite şiddeti ayak Spastisitenin yönü Spastisitenin günlük yaşam aktiviteleri ile ilişkisi: ............................................................................ ........................................................................................................................................................ * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 OH - 5 Kemik seviyesi Norolojik seviye Fonksiyonel durum Yatakta dönme Hasta tarafına Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Sağlam tarafına Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Yatar halden oturur hale gelme Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Oturma dengesi Kısa bacak Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Uzun bacak Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Oturur halden ayağa kalkma Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Ayakta durma dengesi Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi Yürüme Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi (yardım derecesi, mesafe, cihaz) Merdiven inip çıkma .......................................................................................... Yok Var Yardımlı Değerlendirilemedi . Fonksiyonel Ambulasyon Sınıflaması (FAS): (Ek.12) Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği (FIM): (Ek.13) Motor Skor: Bilişsel Skor: Komplikasyonlar Ağrı Yok Gece krampları Yok Üst ekstremite sorunları Yok Eklem kontraktürü Yok Eklem instabilitesi Yok Refleks sempatik distrofi Yok Heterotopik ossifikasyon Yok Derin ven trombozu Yok Bası yarası Yok Otonom disrefleksi Yok Pulmoner komplikasyon Yok (enfeksiyon, emboli, atelektazi, vb.) Yok Ortostatik hipotansiyon Genitouriner komplikasyon Yok (enfeksiyon, taş, hidronefroz, vb.) Diğer Yok Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) Var (Açıkla: ............................................................) * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 OH - 6 TANI VE İZLEM YÖNTEMLERİ: Direk grafi: Bilgisayarlı Tomografi: Manyetik Rezonans Görüntüleme: Ultrasonografi: Sintigrafi: Anjiyografi: Doppler: ENMG: Ürodinami: Yutma Değerlendirmesi: Diğer: KULLANDIĞI ORTEZ VE YARDIMCI CİHAZLAR TEKERLEKLİ SANDALYE: TANILAR: SORUNLAR LİSTESİ: (ICF Kodları) (Ek.14) VÜCUT YAPI VE FONKSİYON BOZUKLUKLARI: AKTİVİTE VE KATILIM KISITLILIKLARI: ÇEVRESEL ENGELLER: * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 OH - 7 REHABİLİTASYON HEDEFLERİ TEDAVİ PLANI 1. Medikal: 2. Fizyoterapi: 3. İş uğraşı tedavisi 4. Psikososyal 5. Mesleki danışmanlık 6. Profilaksi 7. Diğer * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 OH - 8 EKLER EKLER Ek.1 – Glaskow Koma Skalası ........................................................................... s.2 Ek.2 – Konuşma ve Dil Değerlendirilmesi........................................................... s.2 Ek.3 – Afazik Sendromların Sınıflandırılması ..................................................... s.3 Ek.4 – Dikkat Değerlendirilmesi.......................................................................... s.3 Ek.5 – Bellek Değerlendirilmesi .......................................................................... s.3 Ek.6 – İhmal Değerlendirilmesi ........................................................................... s.4 Ek.7 – Yönetsel Fonksiyonların Değerlendirilmesi ............................................. s.5 Ek.8 – Spastisite Değerlendirilmesi .................................................................... s.5 Ek.9 – Apraksi Değerlendirilmesi........................................................................ s.5 Ek.10 – Brunnstrom Motor Evrelemesi ............................................................... s.6 Ek. 11 – Kortikal Duyuların Değerlendirilmesi .................................................... s.7 Ek.12 – Fonksiyonel Ambulasyon Sınıflaması (FAS) ......................................... s.7 Ek.13 – Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği (FIM) ................................................... s.8-19 Ek.14 – ICF (International Classification of Functioning) Bölümleri .................... s.20-21 Ek.15 – ASIA – Omurilik Yaralanmalarında Standart Nörolojik Sınıflandırma .... s.22-23 * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -1 EK.1 Glasgow Koma Skalası ( Koma skoru= G+M+S = 3 – 15 ) Göz Açma G4 Spontan olarak gözünü açıyor G3 Sözlü uyaranla gözünü açıyor G2 Ağrılı uyaranla gözünü açıyor G1 Ağrılı uyarana yanıt yok Motor Yanıt M6 Emirlere uyuyor M5 Ağrılı uyaranı lokalize ediyor M4 Ağrılı uyaranla ekstremiteyi çekiyor M3 Ağrılı uyaranla ekstremitede anormal fleksiyon M2 Ağrılı uyaranla ekstremitede anormal ekstansiyon M1 Ağrılı uyarana yanıt yok Sözel Yanıt S5 Normal, oryante yanıt veriyor S4 Konfüze konuşuyor S3 Uygunsuz kelimelerle yanıt veriyor S2 Anlaşılmaz sesler çıkarıyor S1 Yanıt yok EK.2 Konuşma ve Dil Değerlendirilmesi a. Anlama: “Ağzınızı açın”, “gözlerinizi kapatın”, “sağlam kolunuzu havaya kaldırın” şeklinde emirler verilir ve yerine getirmesi istenir. Duyma sorunu olan hastalar için taktil olarak veya mimiklerle gösterilerek yapılması istenen anlatılır. b. İfade etme: Hastanın konuşması ve ifade etme yetisi kendisinden öykü alınması sırasında değerlendirilir. c. İsimlendirme: Hastaya o anda mevcut olan saat, kalem, sandalye gibi objeler gösterilerek bu objelerin ne olduğu sorulur. d. Tekrarlama: Tek sözcük veya birkaç sözcüklü terimleri tekrarlaması istenir. Örneğin, “ekmek”, “kırmızı kitap”, “küçük yeşil kalem” gibi. e. Okuma: Kağıda bir emir yazılarak, okuduğunu yapması istenir. Örneğin “gözlerinizi kapatın”, “sol (sağlam) elinizle burnunuzu gösterin” gibi. f. Yazma: Kağıda adını soyadını, adresini ve telefon numarasını yazması istenir. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -2 EK.3 Afazik Sendromların Sınıflandırılması Afazi Tipi Akıcılık Tekrarlama Anlama İfade etme İsimlendirme Global Akıcı değil Etkilenmiş Etkilenmiş Bozuk Etkilenmiş Broca Akıcı değil Etkilenmiş Korunmuş Bozuk Etkilenmiş Akıcı Etkilenmiş Etkilenmiş Bozuk Etkilenmiş Akıcı değil Korunmuş Korunmuş Hafif bozuk Etkilenmiş Akıcı Korunmuş Etkilenmiş Hafif bozuk Etkilenmiş Akıcı değil Korunmuş Etkilenmiş Bozuk Etkilenmiş Kondüksiyon Akıcı Etkilenmiş Korunmuş Bozuk (tekrar) Etkilenmiş Anomik Akıcı Korunmuş Korunmuş Normal Etkilenmiş Wernicke Transkortikal motor Transkortikal sensoryal Transkortikal mikst EK.4 Dikkat Değerlendirilmesi Yılın aylarını yada haftanın günlerini geriye doğru sayma, Seçilen bir kelimenin harflerini geriye doğru sayma (örn: DÜNYA) EK.5 Bellek Değerlendirilmesi Bilgiyi kayıt etme: Hastaya üç obje adı sayıp hemen tekrarlaması istenir. (örn. elma, masa, para) Retrograd semantik bellek: Genel bilgi kültürü sorulur. (örn. Türkiye Cumhuriyeti ne zaman kuruldu? İlk Cumhurbaşkanımız kimdir?) Retrograd epizodik bellek: Hastanın kendi geçmişine ait bir-iki soru sorulur. Anterograd bellek: Daha önce sayılan üç objenin bir kez daha tekrarlanması istenir. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -3 EK.6 İhmal Değerlendirilmesi Hastanın aktivitelerinin gözlemi (baş pozisyonu, ihmal olan taraftan uyarı almama gibi) Saat çizdirme Yıldız silme testini yaptırma Metin okutma Saat çizdirme testi Yıldız silme testi * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -4 EK.7 Yönetsel Fonksiyonların Değerlendirilmesi a. Başlatma aktivitesi: Sözel akıcılık testi: Bir dakikalık süre içinde sayabildiği kadar hayvan ya da meyva ya da sebze isimleri sayması istenir. Normal kişi en az yirmi sayar, 10’un altı patolojik kabul edilir. b. Soyut düşünce: Deyim açıklaması istenir. (Örn: kafam kazan gibi oldu) c. Motor perseverasyon: Uygulayıcı masaya bir kez vurduğunda, hastanın iki kez vurması, uygulayıcı iki kez vurduğunda da hastanın bir kez masaya vurması istenir. Bu işlem ardarda 5 kez yapılır. Perseverasyonu olan hasta doğru yapamaz, genellikle hep aynı şekilde vurur. d. Benzerlik: “Elma ve armut arasındaki benzerlik nedir?” gibi sorulara yanıt istenir. e. Problem çözme: “Şu anda bulunduğumuz odanın kapısından duman geliyor, ne yaparsın?” gibi sorulara yanıt istenir. EK.8 Spastisite Değerlendirilmesi Modifiye Ashworth Skalası 0. (0) Tonus artışı yok 1. (1) Hareket açıklığının sonunda yakalama ve gevşeme veya minimal bir direnç ile karakterize hafif tonus artışı 1+ (2) Eklem hareket açıklığının yarıdan azı boyunca, minimal direncin izlendiği hafif kas tonusu artışı 2. (3) Kas tonusu tüm eklem hareket açıklığı boyunca ve daha fazla artmış, fakat eklemler kolayca hareket ettirilebiliyor 3. (4) Pasif hareketi zorlaştıran belirgin tonus artışı 4. (5) Etkilenen bölümler fleksiyon ve ekstansiyonda rijit EK.9 Apraksi Değerlendirilmesi Amaca yönelik hareketlerin izlenmesi (Örn. Saç tarama, diş fırçalama, güle güle demek için el sallamak gibi) * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -5 EK.10 Brunnstrom Motor Evrelemesi Üst ekstremite motor evrelemesi Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 Evre 6 Tutulan kolda hiçbir hareket yoktur. Kol ağır, kas tonusu tümüyle flasktır. Kol sinerji paternlerinde hareket ettirildiğinde, pasif harekete direnç yok veya azdır. Bu devrede hasta yatağa bağımlıdır ve uzun değerlendirmelerden yorulur. İstemli harekete başlama çabasıyla veya asosiye reaksiyonlarla beraber sinerji paternleri veya onların bazı komponentleri belirir. Fleksör sinerji daha önce ortaya çıkar. Kol ekstansör ve fleksör sinerji paternlerinde alternatifli olarak pasif hareket ettirilirken hastanın aktif katılımı istenir. Spastisite gelişmeye başlar. Spastisite belirgindir. Hareket sinerjilerinde istemli kontrol başlar. Sinerji tümüyle tamamlanmayabilir. İyileşme sürecinde bu evre hastanın kısmi istemli hareket çıkardığı evre olarak kabul edilir çünkü hasta paretik tarafında hareketi başlatır, ancak oluşan hareketin tipini kontrol edemez. Hareket sinerjilerinden farklı izole hareketler yavaş yavaş çıkar ve giderek belirginleşir. Spastisite azalır ancak izole hareketler üzerinde spastisitenin etkisi sürmektedir. Gözlenen izole hareketler: a. Elin vücudun arkasına, sakral bölgeye değdirilmesi b. Dirsek ekstansiyonda iken omuzun 90 derece fleksiyonu c. Dirsek 90 derece fleksiyonda ve kol vücuda yakın iken supinasyon ve pronasyon yapmasıdır. Spastisite azalmaya devam etmektedir. İyileşme devam ederse, motor hareketler üzerinde sinerjilerin etkisi azalırken daha zor izole hareketler ortaya çıkar. Gözlenen izole hareketler: a. Dirsek ekstansiyonda, ön kol pronasyonda ve omuz 90 derece abdüksiyonda iken kol yukarı kaldırılır b. Dirsek ekstansiyonda iken omuz 90 dereceden fazla fleksiyon yapabilir c. Dirsek ekstansiyonda, omuz 90 derece fleksiyonda iken pronasyon ve supinasyon yapabilir. İzole eklem hareketlerinde koordinasyon başlar. Ancak hızlı hareketlerde koordinasyon bozukluğu saptanabilir. Spastisite kayboldukça hareketleri tüm sınırları boyunca tamamlamaya başlar. Alt ekstremite motor evrelemesi Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 Evre 6 Tutulan bacakta hiçbir hareket yoktur. Bacak tümüyle flasktır. Minimal istemli hareket mevcuttur. Otururken ve ayakta kalça, diz, ayakbileği fleksiyonu istemli olarak yapılabilir. Spastisite en yüksek noktadadır. Otururken ayağını arkaya koyarak 90 dereceyi aşan diz fleksiyonu yapabilir. Topuğu yerden kaldırmadan ayak bileği dorsifleksiyonu yapabilir. Ayakta o bacağa ağırlık vermeden izole diz fleksiyonu ile birlikte kalça ekstansiyonu, kalça ve diz ekstansiyonu ile izole ayak bileği dorsifleksiyonu yapabilir. Otururken veya ayakta dururken kalça abdüksiyonu, otururken ayak bileği inversiyonu ve eversiyonu ile beraber dizin resiprokal içe ve dışa rotasyonunu başarabilir. Elin motor iyileşme evrelemesi Evre 1 Evre 2 Evre 3 Evre 4 Evre 5 Evre 6 El flasktır. İstemli motor aktivite yoktur. Parmaklarda hafif fleksiyon hareketi başlamıştır. Elde kaba ve çengel kavrama başlamıştır, ancak istemli parmak ekstansiyonu ve gevşeme olmaz. Ara ara parmaklarda refleks ekstansiyon hareketi görülebilir. Baş parmak hareketleri ile lateral kavrama başlamıştır. Küçük açılarda kısmen istemli kabul edilebilecek parmak ekstansiyonu görülür. Tam istemli ve kontrollü olmamakla birlikte silindirik yada sferik parmak kavramaları başlamıştır. Değişik açılarda istemli parmak ekstansiyonu izlenir. Tüm kavramalarda kontrol kazanılır, parmaklarda tam ekstansiyon yapılabilir, normale yakın ele nazaran beceriler sınırlı olabilir. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -6 EK.11 Kortikal Duyuların Değerlendirilmesi a. Grafestezi: Avuç içine harf, daire ya da artı (+) çizilir ve hastanın bunu bilmesi istenir. b. Stereognozi: Hastanın eline ne olduğunu göstermeden bir obje (örn. anahtar) vererek ne olduğunu bilmesi istenir EK.12 Fonksiyonel Ambulasyon Sınıflaması (FAS) Kategori Tanım 0 – Nonfonksiyonel Ambulasyon Hasta ambule olamaz, sadece paralel barda ambuledir ya da paralel bar dışında güvenli ambule olabilmek için birden fazla kişinin süpervizyon ya da fiziksel yardımına ihtiyaç duyar. 1 – Ambulatuar Hasta düz zeminlerde yürürken düşmemek için bir kişinin manuel desteğinden fazlasına ihtiyaç duymaz. Manuel destek süreklidir ve vücut ağırlığının taşınmasının yanında dengenin sürdürülmesi ve/veya koordinasyona asiste etmek için gereklidir. Fiziksel Yardıma Bağımlı Düzey II 2 – Ambulatuar Fiziksel Yardıma Bağımlı Düzey I 3 – Ambulatuar Sürpervizyona Bağımlı 4 – Ambulatuar Bağımsız Sadece Düz Zeminlerde 5 – Ambulatuar Bağımsız Hasta düz zeminlerde yürürken düşmemek için bir kişinin manuel desteğinden fazlasına ihtiyaç duymaz. Manuel destek denge ve koordinasyona asiste etmek için uygulanan sürekli veya aralıklı hafif dokunmayı içerir. Hasta başka birinin manuel desteği olmaksızın düz zeminlerde fiziksel olarak yürüyebilir durumdadır ancak zayıf değerlendirme becerisi, tartışmalı kardiyak durum veya kalıbın tamamlanması için sözel yönlendirmeye gereksinim varlığında güvenlik açısından başında bir kişinin yol göstermesine ihtiyaç duyar. Hasta düz zeminlerde bağımsız olarak yürür ancak aşağıdakilerden herhangi biri ile karşılaştığında süpervizyon ya da fiziksel yardıma ihtiyaç duyar: merdiven, eğim, düzgün olmayan zeminler. Hasta düz ve düz olmayan zeminlerde, merdivenlerde ve eğimlerde bağımsız olarak yürüyebilir. TANIMLAR Ambulasyon: Hasta paralel bar dışında ~3,3 m (10 ft) yürüyebilir. Bir kişinin süpervizyon yada fiziksel yardımından fazlasına izin verilmez. Herhangi bir mekanik yardımcı araç yada yürüme desteği (paralel bar hariç) kullanılabilir. Düz zemin: Seramik, halı, kaldırım. Düzgün olmayan zemin: Çimen, çakıl, gevşek toprak, kar, buz. Merdiven: Yukarı yada aşağı, tutunma barlarıyla birlikte en az yedi basamak. Eğim: Yukarı yada aşağı 1,52 m (5 ft) 30 derece yada daha fazla eğim. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -7 EK.13 FONKSİYONEL BAĞIMSIZLIK ÖLÇEĞİ (FİM) 7 Tam Bağımsız - Hiçbir yardıma gerek duymadan belirli bir aktiviteyi gereken zamanda, cihazsız olarak ve emniyetli şekilde yapar DÜZEYLER 6 Modifiye bağımsız - Bir aktiviteyi yardımcı bir cihaz yada uzun sürede modifikasyona gerek duyarak emniyetsiz bir şekilde yapar 5 4 Modifiye Bağımlılık Gözetim - Fiziksel yardım almadan sözel yardım ile aktiviteyi tamamlar (% 100) Minimal yardım - Hafif bir fiziksel temas dışında yardıma ihtiyacı yoktur. Aktivite için gereken eforun en az % 75’ini harcar 3 2 Orta derecede yardım - Aktivite için gerekli eforun % 50 – 75’ini harcar Beslenme B Kendine çeki düzen verme C Banyo yapma D Giyinme – vücut üst kısmı E Giyinme – vücut alt kısmı F Tuvalet kullanımı Sfinkter Kontrolü Tam yardım - Gereken eforun % 0 – 25’ini harcar A G Mesane kontrolü H Barsak kontrolü I Yatak, sandalye, tekerlekli sandalye J Tuvalet K Küvet, duş L Yürüme / Telerlekli sandalye Kendine Bakım YARDIMCI VAR Tam bağımlılık Maksimal yardım - Gereken eforun % 25 – 50’sini harcar Transferler 1 Hareket YARDIMCI YOK W: Yürüme C: Tekerlekli Sandalye B: Her ikisi YATIŞ (..../...../.....) ÇIKIŞ (..../...../.....) İZLEM (..../...../.....) M Merdiven Sosyal Algı İletişim MOTOR SKOR ALT TOPLAMI N Anlama A:İşitsel V:Görsel B:Her ikisi O İfade etme V: Sesli C: Sessiz B:Her ikisi P Sosyal etkileşim Q Problem çözme R Bellek KOGNİTİF SKOR ALT TOPLAMI TOTAL FİM SKORU Not: Boşluk bırakmayınız. Hasta risk nedeniyle test edilemiyorsa 1 puan olarak skorlayınız. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -8 FONKSİYONEL BAĞIMSIZLIK ÖLÇEĞİ (FIM) TÜRKÇE VERSİYONU KULLANIM KLAVUZU Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Hazırlayanlar: Dr. Güneş Yavuzer, Dr. Ayşe A. Küçükdeveci FIM UYGULAMASINDA DİKKAT EDİLECEK KONULAR FIM’de yer alan 18 alt maddenin alabileceği en yüksek skor 7, en düşük skor 1’dir. Toplam skor 18 ile 126 arasında değişebilir. 1. Giriş değerlendirmesi hastaneye kabulden sonra 72 saat içinde yapılır. 2. Çıkış değerlendirmesi çıkıştan önceki 72 saat içinde tamamlanır. 3. Takip değerlendirmeleri taburculuktan sonra 80-180 gün sonra yapılır. 4. Her madde için hastanın fonksiyonel düzeyini gösteren en iyi skor kayıt edilmelidir. 5. FIM skoru, değerlendirilen bireyin bir kez ne yapabildiğini veya aslında ne yapabileceğini değil, genellikle ne yaptığını yansıtmalıdır. Kapasite değil gerçek performans kayıt edilir. 6. Değişik ortamlarda ve günün değişik saatlerinde gerçekleştirilebilen fonksiyonlar arasında fark gözleniyorsa en düşük skor kayıt edilir. Hastanın aşırı yorgun olması veya o aktiviteyi tedavi seansı dışında yapacak kadar motive olmaması nedeniyle fonksiyon tam olarak yapılamıyor olabilir. 7. Çevre düzenlemesi gerekliliği tüm maddeler için 5 olarak skorlanır. 8. Fonksiyon değerlendirilirken hasta yaralanma riski taşıyorsa o madde “1-Tam bağımlı” olarak skorlanır. 9. Kişi o aktiviteyi yapmıyorsa “1-Tam bağımlı” olarak skorlanır. Örnek: Eğer birey yatağında siliniyorsa Duşaküvete transfer 1 olarak skorlanır. 10. Değerlendirilen maddede tariflenen fonksiyonun yapılmasına iki kişi yardım ediyorsa 1 olarak skorlanır. 11. Hiçbir FIM maddesi boş bırakılmaz. 12. Hiçbir FIM maddesi “Değerlendirilemedi” şeklinde kayıt edilmez. 13. “Yürüme/tekerlekli sandalye”, “Anlama” ve “İfade etme” maddelerinde en sık kullanılan tip belirlenir ve işaretlenir. 14. “Yürüme/tekerlekli sandalye” maddesinde değerlendirilen hareket tipi girişte ve çıkışta aynı olmalıdır. Yatış çıkış arasında birey hareket tipini değiştirirse ki bu genelde tekerlekli sandalyeden yürümeye olur giriş tipi de çıkışta en sık kullanılan tipe göre değiştirilir. 15. FIM skoru elde edilebilen en iyi bilgilere dayanmalıdır. Bireyin aktiviteyi yaparken direk gözlenmesi tercih edilir; ancak sürekli gerçekleştirdiği performansı hakkında güvenilebilecek bilgiler bireyden, diğer ekip elemanlarından, aile ve arkadaşlarından alınabilir. Hastanın dosyasında bulunan bilgilerden hastanın idrargaita kaçırması ve uygunsuz davranışları hakkında ek bilgi alınabilir. 16. Son 24 -72 saat içindeki performans en önemlisidir; ancak bazı maddeler için (Mesane – Barsak) daha uzun zaman dilimleri gerekli olabilir. 17. Eğer birey gözetim ihtiyacı duyuyorsa o zaman bağımsız değildir. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler -9 FONKSİYONEL DÜZEYLERİN TANIMLARI VE SKORLARI BAĞIMSIZ: Aktivite için bir başka kişiye ihtiyaç yoktur (yardımcısız). 7 Tam bağımsız- Aktiviteyi tamamlamak için tanımlanmış olan tüm işler güvenle, çevre düzenlenmesi, yardımcı alet veya cihaz gereksinimi olmadan ve kabul edilebilir bir sürede yapılır. 6 Modifiye bağımsız- Aşağıdakilerden bir veya birkaçı doğru olabilir: aktivitenin yapılabilmesi için yardımcı bir alet gerekir; aktivitenin yapılması kabul edilebilirden daha uzun zaman alır (normalin yaklaşık 3 katı); veya güvenlik (risk) sorunu vardır. BAĞIMLI: Aktivitenin yapılabilmesi için birey başka bir kişinin gözetimine veya fiziksel yardımına ihtiyaç duyar, veya o aktivite yapılamaz (yardımcılı). Modifiye Bağımlı: Birey çabanın %50’si veya daha fazlasını gerçekleştirir. Yardım düzeyleri şu şekildedir: 5 Gözetim veya hazırlık- Bireyin yanında durulması, uyarılması veya fiziksel temas olmadan sözel yönlendirilmesinden başka yardıma ihtiyacı yoktur; veya yardımcı gereken malzemeleri hazırlar veya bireyin giymesi gereken ortezlerini veya yardımcı/uyarlanmış cihazlarını takar. 4 Minimal temaslı yardım- Bireyin kendisine dokunulmasından daha fazla bir yardıma ihtiyacı yoktur, ve çabanın %75 veya daha fazlasını gerçekleştirir. 3. Orta yardım- Birey kendisine dokunulmasından daha fazla yardıma ihtiyaç duyar, ve çabanın %50 veya daha çoğunu (ancak %75’inden azını) gerçekleştirir. Tam bağımlı: Birey çabanın yarısından azını (%50’den azını) gerçekleştirir. Maksimum veya tam yardım gerekir, veya o aktivite yapılamaz. Yardım düzeyleri şu şekildedir: 2 Maksimum yardım- Birey çabanın %50’den az %25’den fazlasını gerçekleştirir. 1 Tam yardım- Birey çabanın %25’inden azını gerçekleştirir. I- KENDİNE BAKIM A ) BESLENME: Uygun beslenme araç ve gereçleri ile yiyeceği ağzına götürme, çiğneme ve yutmayı içerir. Yemek tepside veya masada geleneklerine uygun bir şekilde kişiye sunulmuştur. Beslenme işlemini güvenle yapar. Yardımsız 7 Tam bağımsız: Kişi tepsi veya masadaki tabaktan her tip yiyeceği yer, bardak veya fincandan içecekleri içer. Gıdaları ağzına götürmek için çatal veya kaşık kullanır. Tüm bunları güvenle yapar. 6 Modifiye bağımsız: Kişi uyarlanmış yardımcı bir cihaza ihtiyaç duyar. Uzun kamış, özel dişli kaşık ve yuvarlak bıçaklar kullanır veya yemek için normalden uzun zaman veya yemek içeriğinde modifikasyon (blenderden geçirme v.s.) gerekir: veya güvenlik sorunu vardır. Beslenme tüpü veya gastrostomisi varsa, paranteral besleniyorsa yiyeceğini kendisi alabilmelidir. Yardımlı 5 Gözetim veya hazırlık: Kişi gözetime (yanında durulması, sözel uyarı, yönlendirme) veya hazırlığa (ortezlerin giydirilmesi) ihtiyaç duyar: veya kapları açmak, eti kesmek, ekmeğe yağ sürmek, sıvıları koymak için yardımcıya ihtiyaç duyar. 4 Minimal temaslı yardım: Kişi beslenme görevinin %75 veya fazlasını yerine getirir. Sadece ara sıra yardım alır, eline yemek yeme aletleri yerleştirilir veya yiyeceğin çatal veya kaşığa yerleştirilmesinde nadiren yardım alır. 3 Orta derecede yardım: Kişi işin %50-74’ünü kendisi yapabilir. 2 Maksimum yardım: Kişi işin %25-49’u kendisi yapabilir. 1 Tam yardım: Kişi işin %25’inden azına katılabilir veya kişi parenteral veya gastrostomiden besleniyordur ama yiyeceklerini kendisi alamıyordur. Veya yardımcısı kaşığı, çatalı kullanarak sıvı veya katı gıdaları ağzına götürür. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 10 B ) KENDİNE ÇEKİ DÜZEN VERME: Ağız bakımı, saç bakımı (tarama veya fırçalama), ellerini ve yüzünü yıkama, ve traş olma veya makyaj yapmayı içerir. Traş olma veya makyaj yapma tercihi yoksa bunlar ihmal edilir. Bu işlemleri güvenle yapmalıdır. Yardımsız 7 Tam bağımsız: Kişi dişlerini veya diş protezini temizler, saçını tarar, ellerini ve yüzünü yıkar, traş olur veya makyaj yapar, bunlar için tüm hazırlıkları yapar ve her aşamada güvenlidir. 6 Modifiye bağımsız: Kişi çeki düzen verme aktiviteleri için protezler veya ortezler gibi özelleştirilmiş aletlere ihtiyaç duyar veya bu aktiviteler için gereğinden fazla zaman harcar veya güvensiz yapar. Yardımlı 5 Gözetim veya hazırlık: Kişi gözetime (yanında durma, sözel uyarı, yönlendirme) veya hazırlanmaya (ortezlerin giydirilmesi, aletlerin düzenlenmesi, makyaj kutuların açılması, fırçaya diş macunu sürme vs.) ihtiyaç duyar. 4 Minimal temaslı yardım: Kişi işin %75 veya fazlasını yapabilir. Sadece arasıra sabunlu bez, havlu v.s. eline verilir; veya çeki düzen verme aktivitelerinden sadece birinde yardıma ihtiyaç duyar. 3 Orta derecede yardım: Kişi işin %50-74’ünü kendisi yapar. 2 Maksimum yardım: Kişi işin %25-49’unu kendisi yapar. 1 Tam yardım: Kişi işin %25’inden azına katılır.Yardımcısı gerekli aletleri tutar, temelde tüm aktiveteleri yardımcı yerine getirir. Not: Kendine çeki düzen verme, dişleri diş ipiyle temizlemeyi, saçları yıkamayı, deodorant sürmeyi, bacak tüylerini traş etmeyi içermez. Yüz ve elleri yıkama aktivitesi, durulama ve kurulamayı da içerir. C ) BANYO YAPMA: Vücudun boyundan aşağı bölümünü (sırt ve boyun hariç) yıkama, durulama ve kurulamayı içerir. Küvette, duşta, yıkanma sedyesinde, sandalyede yıkanma veya yatakta silinme şeklinde olabilir. Güvenle yapılmalıdır. Yardımsız 7 Tam bağımsız: Kişi vücudunu güvenle yıkar, durular, kurular. 6 Modifiye bağımsız: Kişi yıkanmak için özelleştirilmiş aletlere (ortez-protezleri de içerir) veya normalden uzun bir zamana ihtiyaç duyar veya güvenlik sorunu vardır. Yardımlı 5 Gözetim veya hazırlık: Gözetim (yanında durma, sözel uyarı, yönlendirme) veya hazırlığa (banyo aletlerinin hazırlanması, suyun ayarlanması gibi) ihtiyaç duyar. 4 Minimal temaslı yardım: Kişi işin %75 veya fazlasını yapar. Ara sıra sabunlu bezin eline verilmesi veya sadece bir veya iki vücut bölgesinin (bir uzuv, veya ayaklar veya perine gibi) yıkanmasına ihtiyaç duyar. 3 Orta derecede yardım: Kişi işin %50-74’ünü kendisi yapar. 2 Maksimum yardım: Kişi için %25-49 unu kendisi yapar. 1 Tam yardım: Kişi işin %25’den azına katılabilir. Yardımcısı sabunlu bezini ve havluyu tutar ve genelde tüm yıkanma işini yapar. Not: Hasta bazen yatakta siliniyor bazen de duş veya küvette yıkanıyorsa o zaman en sıklıkla kullanılan yöntemde aldığı yardım düzeyi skorlanır. Yıkanma aktivitesinde 10 ayrı vücut bölümü değerlendirilir ve her bölüm toplam skorun %10’u şeklinde skorlanır. 1. Sol kol 5. Perinenin ön bölümü 9. Sol bacağın altı, ayağı da içerecek şekilde 2. Göğüs 6. Perinenin arka bölümü 10. Sağ bacağın altı, ayağı da içerecek şekilde 3. Sağ kol 7. Sol bacağın üstü 4. Karın 8. Sağ bacağın üstü * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 11 D ) VÜCUT ÜST YARISINI GİYİNME: Belden yukarıyı giyinme ve soyunmayı, gerektiğinde ortez ve protez takıp çıkarmayı içerir. Güvenle yapılmalıdır. Yardımsız 7. Tam Bağımsız: Kişi giysilerini giyer, çıkarır, çekmece, dolap gibi yerlerinden alabilir, sütyenini, süveterini, hırkasını giyebilir, fermuar, düğme, çıtçıtlarını açıp kapayabilir, ortez ve protezlerini giyer çıkarır. Tüm bu aktiviteleri güvenle yapmalıdır. 6. Modifiye Bağımsız: Kişi velkro veya düğme ilikleyici kanca gibi uyarlanmış yardımcı aletlere (ortez veya protez de olabilir) ihtiyaç duyar veya üstünü giyinme işini normalden uzun bir zamanda yapar. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişi gözetime (yanında durma, sözel uyarı, yönlendirme) veya hazırlığa (vücut üst yarısı ya da uzuva ortez-protez uygulanması, diğer yardımcı cihazların uygulanması, giysi veya giyinme aletlerinin hazırlanması) ihtiyaç duyar. 4. Minimal temaslı yardım: Giyinme aktivitesinin %75’i veya fazlasını katılır. Kişi sadece ara sıra yardım alır, örneğin giyinmenin başlatılmasında veya sadece, fermuar veya çıtçıtların kapatılmasında yardım gibi. 3. Orta derece yardım: Kişi için %50-74’ünü kendisi yapar. 2. Maksimum yardım: Kişi için %25-49’unu kendisi yapar. 1. Tam Yardım: Kişi giyinme aktivisinin %25’inden azına katılabilir ya da giyinemez. Yardımcısı giysilerini tutar ve temelde tüm aktiviteleri yerine getirir. Not: Giyinme değerlendirilirken hastanın rutin yaşantısında giydiği kıyafetler değerlendirilir. Özel hastane giysileri dikkate alınmaz. Değerlendirmenin yapıldığı hafta boyunca en sık giydiği giysiler skorlamada dikkate alınmalıdır. Skor 7’de ortez/proteze, giyinmeye yardımcı cihaz olarak gereksinim duyulmaz. Skor 6’da birey ortez/protezi, giyinmeyi tamamlamada yardımcı bir cihaz olarak kullanır. E ) VÜCUT ALT YARISINI GİYİNME: Belden aşağısını giyinme ve soyunmayı gerekiyorsa ortez ve protezleri güvenle takıp çıkarmayı içerir. Güvenle yapılmalıdır. Yardımsız 7. Tam Bağımsız: Kişi eşyalarını çekmece ve dolaplardan alır, giyinir ve soyunur. Pantolon, etek, çorap, külot, ayakkabı ve kemerleri giyip çıkarabilir, fermuarlar, çıt çıtlar, düğmeleri açıp kapayabilir, ortez/protezini takıp çıkarabilir. Tüm bu aktiviteleri güvenle yapar. 6. Modifiye bağımsız: Kişi velkro gibi özelleştirilmiş yardımcı kapatıcılara ihtiyaç duyar: veya ortez, protezleri de dahil giyinmek için yardımcı cihazlara ihtiyaç duyar (eşyalara ulaşmak için yardımcı alet) veya bu işleri kabul edilebilirden uzun bir zamanda gerçekleştirir veya güvensizdir. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişi gözetim (yanında durma, sözel uyarı, yönlendirme) veya hazırlığa ( vücut alt yarısına ortez/protez uygulaması veya yardımcı cihaz uygulaması veya giysi veya giyinme aletlerini hazırlama) ihtiyaç duyar. 4. Minimal temaslı yardım: Kişi giyinme işleminin %75 veya fazlasını kendisi yapar. 3. Orta derecede yardım: Kişi işin %50-74’ünü kendisi yapar. 2. Maksimum yardım: Kişi için %25-49’unu kendisi yapar. 1. Tam yardım: Kişi işin %25 ‘den azını yapar veya giyinemez. Yardımcısı giyecekleri tutar ve temelde tüm aktiviteleri yapar. Not: Giyinme değerlendirilirken hastanın rutin yaşantısında giydiği kıyafetler değerlendirilir. Özel hastane giysileri dikkate alınmaz. Değerlendirmenin yapıldığı hafta boyunca en sık giydiği giysiler skorlamada dikkate alınmalıdır. Skor 7’de ortez/proteze, giyinmeye yardımcı cihaz olarak gereksinim duyulmaz. Skor 6’da birey ortez/protezi, giyinmeyi tamamlamada yardımcı bir cihaz olarak kullanır. F ) TUVALET KULLANIMI: Tuvalet veya sürgü kullanımı öncesi ve sonrası giyeceklerini düzeltmeyi ve perine hijyenini sağlamayı kapsar. Bu işlemi güvenle yapar. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 12 Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi idrara ve gaita yaptıktan sonra temizliğini yapar. Gerekiyorsa ped veya tamponu koyar, tuvalet veya sürgü kullanımı öncesi veya sonrası giysilerini düzeltir. Güvenle yapar. 6. Modifiye bağımsız: Kişi tuvalet kullanımı sırasında ortez veya protezleride içerebilen özelleştirilmiş aletlere ihtiyaç duyar, veya bu aktiviteyi kabul edilebilirden uzun bir zamanda yapar veya güvenlik sorunu vardır. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişinin yanında durulması, sözel uyarı ya da yönlendirilmeye ihtiyacı vardır veya yardımcı cihazların uygulanması veya paketlerin açılması şeklinde ön hazırlık gerekir. Not: Kişi (genelde ayda 3-5 gün) ped kullanımında yardım alıyorsa, yardım düzeyi 5 olmalıdır. 4. Minimal temaslı yardım: Kişi kişisel hijyen görevinin %75 veya fazlasını yerine getirir. Örneğin giyinme veya temizlik sırasında dengesini sağlamada aldığı küçük yardım gibi. 3. Orta dercede yardım: Kişi işin %50-74’ünü yapabilir. 2. Maksimum yardım: Kişi işin %25-49 ‘unu yapabilir. 1. Tam yardım: Kişi işin %25 ‘den azını yapabilir. II- SFİNKTER KONTROLÜ G ) MESANE KONTROLÜ: Mesanenin istemli tam kontrolü ve gerekirse kontrol için alet veya ilaç kullanımını kapsar. Not: Mesane kontrolünün fonksiyonel hedefi sadece ihtiyaç anında üriner sfinkteri açmak veya diğer kalan zamanlarda kapalı tutmaktır. Bazı bireylerde aletlere, ilaçlara veya yardıma ihtiyaç duyulabilir. Bu nedenle bu alt bölüm iki değişkenden bahseder. a) Mesane kontrolünde başarı düzeyi b) Gereken yardım düzeyi Genelde bu ikisi birbirini izler. Örneğin kaçırma sayısı arttıkça daha fazla yardım gerekir. Yine de ikisinin düzeyleri tam eşit olmayabilir daima en düşük düzey kayıt edilmelidir. Yardımsız: 7. Tam Bağımsız: Kişi mesanesini istemli olarak tam kontrol eder ve inkontinans hiç olmaz. 6. Modifiye bağımsız: Kişinin ördek, sürgü, kateter, ped, bez, idrar toplama kabı veya üriner diversiyona veya kotrol için ilaç alımına ihtiyacı vardır. Kateter kullanıyorsa kişi yardım almadan boşaltım aletlerini hazırlar kateteri uygular, temizler, sterilize eder. Birey alet kullanıyorsa ileal alet veya drenaj torbaları ile eksternal kateteri başka kişinin yardımı olmadan birleştirir ve uygular. Bacak torbaları veya ileal boşaltım torbalarını boşaltır, takar, çıkarır temizler. Hiç kaçırma olmaz. Yardımlı 5. Gözetim veya Hazırlık: Kişi yanında durulması, sözel uyarı veya sözel yönlendirme şeklinde veya yerleştirme veya boşaltma şeklinde ön hazırlığa ihtiyaç duyar. Ön hazırlık tatmin edici bir işeme yolu (paterni) veya harici alet uygulamasını sağlamak için gereklidir. Sürgü veya tuvalete yetişemedği için nadiren kaçırmalar olabilir veya sürgü veya toplayıcı dökülebilir. Ancak bu kaçırmalar iki haftada birden daha seyrektir. 4. Minimal temaslı yardım: Kişinin eksternal alet bakımı için aletlerin eline yerleştirilmesi gibi minimal temaslı yardıma ihtiyacı vardır. Kişi mesane kontrolü görevinin %75’ini kendisi yerine getirir. Haftada birden daha seyrek kaçırma olur. 3. Orta dercede yardım: Eksternal alet uygulaması için orta dercede yardım gerekir, kişi işin %50-74‘ünü yapar. Kaçırma sıklığı hergünden daha seyrektir. 2. Maksimum yardım: Yardıma rağmen kişi hemen hergün kaçırır. Kateter veya ostomi cihazı yerinde olsun olmasın alt bezi veya pede ihtiyaç duyar. Kişi mesane kontrolü işinin %25-49’unu yapar. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 13 1. Tam yardım: Kişi mesane kontrolü işinin %25’den azını yapar. Kişi yardıma rağmen hemen hemen hergün ıslaktır. Kateter veya ostomi cihazı yerinde olsa da olmasa da alt bezi veya ped kullanımı ihtiyacı vardır. 5 Kaçırma sıklığı iki haftada birden az 4 Kaçırma sıklığı iki haftada bir veya daha fazla 3 Kaçırma sıklığı haftada bir veya daha fazla 2 Kaçırma sıklığı her gün, kaçırma sayısını azaltmaya çalışır. 1 Kaçırma sıklığı her gün, kaçırma sayısını azaltmaya yardımı olamıyor. H ) BARSAK KONTROLÜ: İstemli ve tam barsak kontrolü ve gerekirse kontrol için alet veya ilaç kullanımı kapsar. Not: Barsak kontrolünün fonksiyonel hedefi sadece ihtiyaç anında anal sfinkterin açılması ve diğer tüm kalan zamanda kapalı tutulmasıdır. Bazı bireylerde aletlere ilaçlara veya yardıma ihtiyaç duyabilir. Bu nedenle bu bölüm iki değişkene değinir: a) Barsak kontrolünde başarı düzeyi. b) Gereken yardım düzeyi. Genelde bu ikisi birbirini izler. Örneğin kaçırma sayısı arttıkça daha fazla yardım gerekir. Yine de ikisinin düzeyleri tam eşit olmayabilir daima en düşük düzey kayıt edilmelidir. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi barsaklarını istemli ve tam kontrol eder, hiç kaçırma olmaz. 6. Modifiye bağımsız: Kişinin düzenli olarak sürgü, parmak uyarımı veya gaita yumuşatıcıları, fitiller, doğal olmayan laksatifler veya lavman ihtiyacı vardır. Veya barsak kontrolü için diğer ilaçları kullanır. Kolostomisi varsa bakımını kendisi yapar. Hiç kaçırma olmaz. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişi yanında durulması, sözel yönlendirme şeklinde gözetim veya uygun bir boşaltım şeklinin sağlanması için gereken aletlerin hazırlanması veya ostomi aletlerinin hazırlanması gerekir. Veya ara sıra kaçırmaları olur. Kaçırma sayısı iki haftada birden seyrektir. 4. Minimal temaslı yardım: Kişinin fitil, lazımlık veya harici aletle uygun boşaltım şeklinin sağlanması için minimal yardıma ihtiyacı vardır ( Uygun aletlerin eline yerleştirilmesi gibi). Boşaltım işinin %75’ini kendisi yapar. Ara sıra kaçırma olabilir .Kaçırma sayısı haftada birden seyrektir. 3. Orta derecede yardım: Kişi fitil kullanımı veya lavman veya harici aletle uygun boşaltım paterni %5074’ünü yapar ara sıra kaçırır. Kaçırma sayısı hergünden daha seyrektir. 2. Maksimum yardım: Yardıma rağmen kişi hemen hemen hergün altını kirletir. Bez veya diğer pedlere ihtiyaç duyar. Kolostomi aleti yerinde olabilir veya olmayabilir. Barsak kontrolü işinin yüzde 25-50’sini kendisi yapar. 1. Tam yardım: Kolostomi aleti yerinde olsun olmasın, yardıma rağmen kişi hemen hergün altını kirletir, bez veya diğer pedlere ihtiyaç duyar. Barsak kontrolü işinin %25’den azını kendisi yapar. III- TRANSFERLER I ) YATAK, SANDALYE, TEKERLEKLİ SANDALYE TRANSFERİ: Yatak, sandalye ve tekerlekli sandalyeye her türlü transfer girişimlerini içerir veya hareketin tipik şekli yürüme ise ayakta durur pozisyona gelmeyi kapsar. Güvenlikle yapılır. Not: Yatak,sandalye transferlerinde kişi transfere supin pozisyonda başlar ve bitirir. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Yürüyorsa: Kişi sıradan bir sandalye yaklaşır, oturur, ayağa kalkar ayakta durur pozisyona gelir, yataktan sandalyeye transferini yapar. Tüm bunları güvenlikle yapar. Tekerlekli sandalye * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 14 kullanıyorsa: Yatak veya sandalyeye yaklaşır, frenleri kilitler, ayak desteklerini kaldırır, gerekirse kol desteklerini çıkarır. Ayağa kalkarak ya da tahta olmaksızın kayarak transferini yapar ve geri döner. Tüm bunları güvenlikle yapar. 6. Modifiye bağımsız: Kişi yardımcı veya uyarlanmış cihazlara ihtiyaç duyar. Bunlar kayma tahtaları, kaldıraç, tutunma kolları, veya özel oturaç veya sandalyeler veya koltuk değnekleridir. Transferler için kullanılıyorsa ortez protezler de yardımcı cihaz kabul edilir. İşlem kabul edilebilirden uzun zaman alıyordur veya güvenlik problemi vardır. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişi yanında durulması, sözel uyarı veya yönlendirilme şeklinde gözetime veya kayma tahtasına pozisyon verilmesi veya ayak desteklerinin kaldırılması gibi ön hazırlığa ihtiyaç duyar. 4. Minimal temaslı yardım: Transfer işleminin %75’ini kendisi yapar. 3. Orta derecede yardım: İşlemin %50-74’ünü kendisi yapar. 2. Maksimum yardım: işlemin %25-49’unu kendisi yapar. 1. Tam yardım: İşlemin %25’inden azına katılır. J) TUVALETE TRANSFER: Tuvalete oturmayı ve kalkmayı kapsar. Güvenli bir şekilde yapılmalıdır. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Yürüyorsa, standart bir tuvalete güvenle oturur-kalkar. Tekerlekli sandalye de ise tuvalete yaklaşır, frenleri kilitler, ayak desteklerini kaldırır gerekiyorsa kol desteklerini kaldırır, ayağa kalkarak ya da tahta olmaksızın kayarak transferini yapar ve geri döner. Tüm bunları güvenli bir şekilde yapmalıdır. 6. Modifiye bağımsız: Kişi yardımcı veya uyarlanmış cihazlara ihtiyaç duyar. Bunlar kayma tahtaları, kaldıraç, tutunma kolları, özel oturaçlar olabilir.Transferler için kullanılıyorsa ortez ve protezler de yardımcı cihaz kabul edilir. İşlem kabul edilebilirden uzun zaman alır ya da güvenlik problemi vardır. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişi yanında durulması, sözel uyarı veya sözel yönlendirme şeklinde gözetim veya kayma tahtasının yerleştirilmesi veya ayak desteklerinin kaldırılması gibi ön hazırlığa ihtiyaç duyar. 4. Minimal temaslı yardım: Transfer işleminin %75 ve fazlasını yapar. 3. Orta derecede yardım: İşin %50-74’ünü yapar. 2. Maksimum yardım: İşin %25-49’unu yapar. 1. Tam yardım: İşin %25’den azına katılır veya tuvalete transfer yapamaz. K ) DUŞ VEYA KÜVETE TRANSFER: Küvetin veya duş kabininin içine girmeyi ve çıkmayı kapsar. Güvenli bir şekilde yapılmalıdır. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Yürüyorsa; güvenle duş veya küvete yaklaşır, içine girer çıkar. Tekerlekli sandalyede ise; yaklaşır, frenleri kilitler, ayak desteklerini ve gerekiyorsa kol desteklerini kaldırır, güvenle ayağa kalkarak yada tahtasız kayarak transferi yapar ve geri döner. 6. Modifiye Bağımsız: Kişi yardımcı veya uyarlanmış cihazlara ihtiyaç duyar. Bunlar kayma tahtası, kaldıraç, tutunma kolları, özel oturaçlar olabilir. Transfer için kullanıyorsa ortez ve protezler de yardımcı cihaz kabul edilir. İşlem kabul edilebilirden daha uzun zamanda yapılır ya da güvenlik problemi vardır. Yardımlı 5. Gözetim veya hazırlık: Kişi yanında durulması, sözel uyarı veya yönlendirme şeklinde gözetime veya kayma tahtasının yerleştirilmesi veya ayak desteklerinin kaldırılması gibi ön hazırlığa ihtiyaç duyar. 4. Minimal temaslı yardım: Transfer işlemin %75 ve fazlasını yapar. 3. Orta derecede yardım: İşin %50-74’unu yapar. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 15 2. Maksimum yardım: İşin %25-49 ‘unu yapar. 1. Tam yardım: İşin %25’den azına katılır veya duş/küvete transfer yapamaz. IV- HAREKET L ) YÜRÜME / TEKERLEKLİ SANDALYE: Düz bir zeminde ayakta durup yürümeyi veya tekerlekli sandalye kullanıyorsa oturur pozisyonda tekerlekli sandalye kullanmayı kapsar. Hasta bu işi güvenle, bağımsız olarak yapmalıdır. Hareketin en sık uygulanan tipi (yürüme veya tekerlekli sandalye) dikkate alınmalıdır. Her iki tip eşit oranda kullanılıyorsa her ikisi de skorlanır. Not: Eğer kişi hareket için yardımcı cihaz kullanıyorsa (tekerlekli sandalye, protez, yürüteç, baston, kısa bacak yürüme cihazı, uyarlanmış ayakkabı vs.) skor hiçbir zaman 6 dan fazla olamaz. Giriş ve taburcu değerlendirilmesinde değerlendirilen hareket tipi aynı olmalıdır. Eğer yattığı dönemde hareket tipi değişmiş ise (genelde tekerlekli sandalyeden yürüme tipine geçiş) giriş tipi ve çıkıştaki en hakim hareket tipi skorlanır. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Tekerlekli sandalye kullanmaz, güvenle, yardımcı cihaz kullanmadan minimum 50 m. yürür. 6. Modifiye bağımsız: Kişi minimum 50 m. yürür ancak yardımcı cihaz kullanır (bacağa uygulanan ortez veya protezler, özel uyarlanmış ayakkabılar, baston, koltuk değneği, yürüteç gibi) veya işlem makul bir süreden uzun sürer veya güvenlik problemi vardır. Yürümüyorsa kişi manuel veya motorlu tekerlekli sandalyesini minimum 50 m. bağımsız olarak kullanır. Köşeleri döner, sandalyeyi yatağa, tuvalete, masaya yaklaştırabilir, kapı eşiklerinde, halıda manevra yapabilir. 5. Ev içi ambulasyon: Yardımcı cihaz olsun yada olmasın 17 m. gibi kısa mesafede yürür. İşlem makul bir süreden uzun zaman alır veya güvenlik sorunu vardır veya 17 m. kadar tekerlekli sandalyesini kullanabilir. Yardımlı 5. Gözetim: Yürüyorsa 50 m. gidebilmesi için yanında durulması, sözel uyarı ya da yönlendirme gerekir. Yürümüyorsa; tekerlekli sandalye kullanımında yanında durulması, sözel uyarı veya yönlendirme gerekir. 4. Minimal temaslı yardım: Kişi 50 m. yürüme işleminin %75 veya fazlasını kendi yapar. 3. Orta derecede yardım: İşin %50-74’ünü yapabilir. 2. Maksimum yardım: Minimum 17 m.’lik bir yol için gerekli hareketin %25-49’unu yapar. Sadece bir kişinin yardımına ihtiyacı vardır. 1. Tam yardım: İşin %25’den azına katılabilir, 2 kişinin yardımına itiyacı vardır. 17 m. bile yürüyemez veya tekerlekli sandalye kullanamaz. M ) MERDİVEN İNİP ÇIKMA: Bina içinde 12-14 basamak (1 kat) inip çıkmayı kapsar. Güvenle yapılmalıdır. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi trabzana dayanmadan, destek almadan en az bir kat basamağı iner çıkar. Bu işi güvenlikle yapar. 6. Modifiye bağımsız: En az 1 kat basamağı iner çıkar ancak yandan destek, trabzan, baston veya portatif desteklere ihtiyaç duyar; işlem makul bir süreden uzun sürer veya güvenlik sorunu vardır. 5. Ev içi ambulasyonu: Yardımcı cihaz olsun olmasın 4-6 basamağı iner çıkar. İşlem makul bir süreden uzun sürer veya güvenlik sorunu vardır. Yardımlı 5. Gözetim: Bir kat inip çıkarken gözetim sözel uyarı veya yönlendirmeye ihtiyaç duyar. 4. Minimal temaslı yardım: Bir kat basamak çıkma işinin %75 veya fazlasını yapar. 3. Orta derecede yardım: Bir kat basamak çıkma işinin %50-74’ünü yapar. 2. Maksimum yardım: Kişi basamak çıkma işinin %25-49’unu yapar. Sadece bir kişinin yardımına ihtiyaç vardır. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 16 1. Tam yardım: İşin %25’den az katılır. İki kişinin yardımına ihtiyaç vardır veya 4-6 basamak çıkıp inemez veya hasta taşınır. V- İLETİŞİM (KOMUNİKASYON) N ) ANLAMA: Yazışma, işaret dili ve mimikler gibi görsel ve işitsel iletişimi anlamayı içerir. Hastanın en sık kullandığı anlama tipi (işitsel-görsel) belirlenip değerlendirilir. Her ikisi de eşit derecede kullanılıyor ise ikisi de skorlanır. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi karmaşık veya soyut konuşmaları ve komutları anlar. Bu iletişim konuşma veya yazı dili ile olabilir, Türkçe olması gerekmez. 6. Modifiye bağımsız: Pek çok durumda kişi karmaşık veya soyut konuşma ve komutları kolayca veya hafif zorlanarak anlar. Hatırlatma, düzeltmeye gerek yoktur. Görme ya da duyma için yardımcı cihazlara (gözlük ya da işitme cihazı), gereksinim duyabilir, ya da söylenileni anlamak için ek zaman gerekebilir. Yardımlı 5. Ara sıra hatırlatma: Kişi temel günlük ihtiyaçları ile ilgili komutları ve konuşmaları zamanın %90’nından çoğunda anlar. %10 dan az bir zamanda hatırlatmaya (konuşma hızını yavaşlatma, tekrarlar yapma, belli kelimeler ve kalıpları vurgulama, duraklamalar; görsel olarak veya işaret diliyle ip uçları verme) ihtiyaç duyar. 4. Minimal hatırlatma: Kişi temel günlük ihtiyaçları ile ilgili konuşma ve komutları zamanın %75-90’nında anlar. 3. Orta derecede hatırlatma: Kişi temel günlük ihtiyaçları ile ilgili konuşma ve komutları zamanın %5074’ünde anlar 2. Maksimum hatırlatma: Kişi temel günlük ihtiyaçları ile ilgili komut ve konuşmaların %25-49’unu anlar. Sadece basit, sıklıkla kullanılan sözel terimleri (merhaba, nasılsın) veya işaret dilini (hoşçakal, teşekkür ederim gibi) anlar. Zamanın yarısından fazlasında hatırlatmaya ihtiyaç duyar. 1. Tam bağımlı: Kişi temel günlük ihtiyaçları ile ilgili konuşma ve komutları zamanın %25’inden azında anlar veya basit, sıklıkla kullanılan sözel terimleri veya işaret dilini anlayamaz veya hatırlatmalara rağmen uygun cevap veremez. Not: Karmaşık veya soyut kavramları anlama aktivitesi, televizyon veya gazetelerdeki güncel olayları, veya günlük yaşamda kullanılan din, mizah, matematik, maliye gibi soyut kavramları, ve grup toplantılarında konuşulanları anlamayı içerebilir. Günlük temel ihtiyaçlarla ilgili konular kavramı kişinin beslenme, sıvı alımı, boşaltım, hijyen ve uyku gibi fizyolojik ihtiyaçları ile ilgili konuşma, yönlendirme ve soruları içerir. O ) İFADE ETME: Dilin sözel veya sözel olmayarak ifade edilmesidir. Bu aktivite anlaşılır bir şekilde konuşarak veya yazarak ya da bir iletişim cihazı kullanarak dilin açıkça ifadesini içerir. Hastanın ifade etmede en sık kullandığı tip belirlenir ve değerlendirilir. İki tipi de (sözel-sözel olmayan) eşit oranda kullanıyorsa ikisi de skorlanır. Yardımsız 6. Tam bağımsız: Tekerlekli sandalye kullanmaz, güvenle, yardımcı cihaz kullanmadan minimum 50 m. yürür. 7. Modifiye bağımsız: Pek çok durumda kişi karmaşık veya soyut fikirleri nispeten açıkça veya çok az güçlükle ifade eder. Hatırlatma gerekmez. Sesi yükseltici iletişim cihazı veya iletişim sistemleri gerekebilir. Yardımlı 5. Ara sıra hatırlatma: Zamanın %90 dan fazlasında günlük temel ihtiyaçlarını ve fikirlerini ifade eder. Hatırlatmaya zamanın %l0’dan azında ihtiyaç duyar (sık tekrarlar gibi) 4. Minimal hatırlatma: Kişi zamanın %75-90’nında günlük temel ihtiyaç ve fikirleri ifade eder. 3. Orta derecede hatırlatma: Zamanın %50-74’ünde günlük temel ihtiyaç ve fikirleri ifade eder. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 17 2. Maksimum hatırlatma: Zamanın %25-49unda günlük temel ihtiyaç ve fikirleri ifade eder. Sadece az sayıda kelime ve vücut dili kullanır. Zamanın yarıdan çoğunda hatırlatma gerekir. 1. Tam hatırlatma: Kişi temel günlük ihtiyaç ve fikirlerini zamanın %25 den azında ifade eder veya hatırlatma olmadan uygun ve akıcı olarak temel ihtiyaçlarını ifade eder. Not: Karmaşık veya soyut fikirlere örnek olarak, çevresindeki diğer kişiler ile ilişkiler, güncel olaylar, veya din konularında yapılan tartışmalar verilebilir. Kişinin temel ihtiyaçları ve düşüncelerini ifade etmesi kavramı, kişinin beslenme, sıvı alımı, boşaltım, hijyen ve uyku gibi fizyolojik ihtiyaçları ile ilgili iletişim kurabilme yeteneğini içerir. VI- SOSYAL ALGI P ) SOSYAL ETKİLEŞİM: Tedavisi gereğince ve sosyal amaçlı katıldığı ortamlarda başka insanlar ile birlikte olabilme, anlaşma ve paylaşma yetilerini içerir. Kişinin kendi ihtiyaçları yanında başka insanların ihtiyaçları ile de ilgilenebilmesini değerlendirir. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi hastane personeli, diğer hastalar ve aile bireyleri ile uygun ilişki, etkileşim içindedir. Hiddetini kontrol eder, eleştirileri kabul eder, kullandığı sözcüklerin ve davranışlarının başka insanları etkilediğinin farkındadır. Kişinin kontrol için ilaç kullanımına ihtiyacı yoktur. 6. Modifiye bağımsız: Kişi hastane personeli, diğer hastalar ve aile bireyleri ile çoğu zaman uygun ilişki, etkileşim içindedir. Nadiren kontrolünü kaybeder. Gözetim gerekmez. Kontrol için ilaç kullanımı veya sosyal durumlara uyum için daha uzun zaman gerekiyor olabilir. Yardımlı 5. Gözetim: Kişi sadece alışkın olmadığı, stresli durumlarda, izleme, sözel kontrol, yönlendirme ve sözel uyarı şeklinde gözetime ihtiyaç duyar. Ancak bu zamanın % 10’undan daha az bir sürede olur. Katılımı başlatmak için cesaretlendirilmeye gereksinim duyar. 4. Minimal yönlendirme: Kişi zamanın %75-90’ında uygun iletişim kurar. 3. Orta derecede yönlendirme: Kişi zamanın %50-74’ünde uygun iletişim kurar. 2. Maksimum yönlendirme: Kişi zamanın %25-49’unda uygun ilişki kurar. Sosyal açıdan uygunsuz davranışlar nedeniyle zapt edilmesi gerekebilir. 1. Tam yardım: Kişi zamanın %25’den azında veya hiç ilişki kurmaz. Sosyal açıdan uygunsuz davranışlar nedeniyle zapt edilmesi gerekebilir. Not: Sosyal açıdan uygun olmayan davranışlara örnek olarak, huysuzluk nöbetleri, bağırarak, küfrederek veya kaba bir dille konuşma, aşırı gülme ve ağlama, fiziksel saldırı veya aşırı çekingen veya uyumsuz davranışlar verilebilir. Q ) PROBLEM ÇÖZME: Günlük yaşam ile ilgili problemleri çözme yetilerini kapsar. Yani kişisel, sosyal, ve maddi olaylarla ilgili mantıklı, güvenli ve zamanında karar vermek ve problem çözmek için gereken aşamaları başlatmak, sürdürmek ve kendi kendine düzeltmek anlamına gelir. Not: Problemlerden örnekler: Karmaşık problemler: banka hesabını idare etme, taburcu planlarında yer alma, ilaçlarını kendi kendine alma, kişiler arası problemler ile yüzleşebilme ve işiyle ilgili kararlar vermeyi kapsar. Rutin problemler: günlük işlerini beceriyle tamamlama veya günlük aktivitelerde, hazır olmadığı olaylar, sorunlar ile başedebilmeyi içerir. Rutin problemler için daha özgün örnekler: transferini yaparken uygun bir şekilde yardım istemesi, önüne getirilen yiyeceklerde bir problem varsa onun değiştirilmesini isteyebilmesi, giymeye çalışmadan önce tişörtünün düğmelerini çözmesi, yemek tepsisinde eksik olan çatal bıçağı sorması şeklinde sıralanabilir. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi bir problem varsa bunu farkeder, çözümü için uygun kararlar alır, karmaşık problemleri çözmek için basamakları başlatır ve iş tamamlanıncaya dek sürdürür. Yanlış yaparsa kendi kendini düzeltir. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 18 6. Modifiye bağımsız: Çoğu durumda kişi var olan problemi farkeder, çok az güçlükle uygun kararlar alabilir, problemleri çözmek için gereken aşamaları başlatır ve sürdürür, uygun kararlar vermek ve problem çözmek için normalden uzun zamana ihtiyaç vardır. Yardımlı 5. Gözetim: Stresli veya alışkın olmadığı durumlarda rutin problemleri çözmek için sözel uyarı ve yönlendirme şeklinde gözetime ihtiyaç duyar. Ancak bu zamanın % 10’unundan az sürede olur. 4. Minimal yönlendirme: Kişi rutin problemleri zamanının %75-90’ında çözebilir. 3. Orta derecede yönlendirme: Kişi rutin problemleri zamanının %50-74’ünde çözebilir. 2. Maksimum yönlendirme: Kişi rutin problemlerini zamanın %25-49’unda çözer. Zamanın yarısından çoğunda basit günlük aktivitelerde karşılaşılan problemleri çözmek için gereken aşamaları planlama, başlatma veya tamamlamada yönlendirmeye ihtiyaç duyar. Güvenlik için sınırlandırılmaya ihtiyaç duyabilir. 1. Tam yardım: Zamanın %25’inden azında rutin problemlerini çözebilir. Hemen hemen her zaman yönlendirilmeye ihtiyaç duyar. Etkili bir şekilde problemlerini çözemez. Basit günlük aktiviteleri tamamlamada sürekli bire bir yönlendirme gereklidir. Güvenlik için sınırlandırılmaya ihtiyaç duyar. R ) BELLEK: Toplumda veya hastane ortamında günlük aktivitelerini yaparken tanıma ve hatırlama ile ilgili yetilerini kapsar. Bellek özellikle sözel ve görsel bilgileri depolama ve geri çağırma yetisini içerir. Belleğin fonksiyonel göstergesi sıklıkla ilişkide olduğu kişileri tanıması, günlük rutinlerini hatırlaması, kendisinden istenilenleri hatırlatılmadan yerine getirmesidir. Bellekteki kayıp kişinin öğrenmesini ve yerine getirmesi gereken görevlerindeki performansını azaltır. Yardımsız 7. Tam bağımsız: Kişi sıklıkla gördüğü kişileri tanır, günlük rutinlerini hatırlar, kendisinden istenilenleri tekrarlanmasına gerek olmadan yerine getirir. 6. Modifiye bağımsız: Sıklıkla gördüğü kişileri tanımada, rutin işlerini hatırlamada ve kendisinden istenilenleri yapmada sadece biraz zorlanır, çevresinden veya kendinden gelen yönlendirme, yardım veya hatırlatmaları kullanabilir. Yardımlı 5. Gözetim: Kişi sadece stresli veya alışık olmadığı durumlarda, sözel uyarı, tekrarlama, hatırlatma şeklinde yönlendirmeye ihtiyaç duyar. Ancak zamanın %10’undan az bir dönemde yardım alır. 4. Minimal hatırlatma: Zamanın %75-90’ında tanıyıp, hatırlayabilir. 3. Orta derecede hatırlatma: Zamanın %50-74’ünde tanıyıp, hatırlayabilir. 2. Maksimum hatırlatma: Zamanın %25-49’unda tanıyıp, hatırlayabilir. Zamanın yarısından fazlasında hatırlatılma, zorlanmaya ihtiyacı vardır. 1. Tam yardım: Zamanın %25’inden azında tanır ve hatırlar. Veya etkili bir hatırlama ve tanıma yapamaz. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 19 EK.14 ICF (International Classification of Functioning) Bölümleri Bölüm Vücut Fonksiyonları 1. Bölüm Zihinsel fonksiyonlar 2. Bölüm Duyusal fonksiyonlar ve ağrı 3. Bölüm Ses ve konuşma fonksiyonları 4. Bölüm Kardiyovasküler, hematolojik, immünolojik ve solunum sistemi fonksiyonları 5. Bölüm Sindirim, metabolik ve endokrin sistem fonksiyonları 6. Bölüm Genitoüriner ve üreme fonksiyonları 7. Bölüm Nöromüsküloskeletal ve hareketle ilgili fonksiyonlar 8. Bölüm Deri ve ilişkili yapıların fonksiyonları Bölüm Vücut Yapıları 1. Bölüm Sinir sisteminin yapıları 2. Bölüm Göz, kulak ve ilişkili yapılar 3. Bölüm Ses ve konuşma ile ilgili yapılar 4. Bölüm Kardiyovasküler, immünolojik ve solunum sistemi yapıları 5. Bölüm Sindirim, metabolik ve endokrin sistemlerle ilişkili yapılar 6. Bölüm Genitoüriner ve üreme sistemleriyle ilişkili yapılar 7. Bölüm Hareketle ilişkili yapılar 8. Bölüm Deri ve ilişkili yapılar Bölüm Aktiviteler ve Katılım 1. Bölüm Öğrenme ve bilgiyi kullanma Amaçlı duyusal deneyimler (seyretme, dinleme, diğer) Temel öğrenme (kopyalama, tekrarlama, okumayı, yazmayı, hesaplamayı öğrenme, beceri kazanma, diğer) Bilgiyi uygulama (dikkati toplama, düşünme, okuma, yazma, hesaplama, problem çözme, karar verme, diğer) Genel görevler ve talepler Tek bir görevi üstlenme Birden fazla görevi üstlenme Günlük rutinleri yerine getirme Stres ve diğer psikolojik taleplerle baş etme İletişim İletişim kurma-mesajı alma İletişim kurma-mesaj üretme Sohbet etme ve iletişim araç ve tekniklerini kullanma 2. Bölüm 3. Bölüm * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 20 4. Bölüm 5. Bölüm 6. Bölüm 7. Bölüm 8. Bölüm 9. Bölüm Yer değiştirme Vücut pozisyonunu değiştirme ve koruma Nesneleri taşıma, hareket ettirme ve yönlendirme Yürüme ve hareket etme Taşıt aracı kullanarak dolaşma Kendine bakım Yıkanma Vücut bölümlerine bakım Tuvalet yapma Giyinme Yeme İçme Sağlığına dikkat etme Ev yaşamı İhtiyaçların karşılanması (barınacak yer, hizmet ve mal edinme) Ev işleri Eşyaların bakımı ve başkalarına yardım etme Kişilerarası etkileşimler ve ilişkiler Kişilerarası genel etkileşimler Kişilerarası özel ilişkiler Temel yaşam alanları Eğitim İş ve çalışma Ekonomik hayat Toplum hayatı, sosyal hayat ve yurttaşlık Toplum hayatı Eğlence ve boş zaman Din ve maneviyat İnsan hakları Politik yaşam ve vatandaşlık Bölüm Çevresel Faktörler 1. Bölüm Ürünler ve teknoloji Kişisel tüketim, günlük yaşamda kişisel tüketim, ev içi/dışı hareket/taşımacılıkta kişisel kullanım, iletişim, eğitim, çalışma, kültür/eğlence/spor, dini/manevi uygulamalar, özel ve kamu kullanımına ait binaların tasarım/yapı/ inşaatı ve alan geliştirme için ürünler, değerler Doğal çevre ve çevrede insan yapımı değişiklikler Fiziki coğrafya, nüfus, bitki örtüsü ve hayvanlar, iklim, doğal olaylar, insanın yol açtığı olaylar, ışık, zamanla ilişkili değişiklikler, ses, titreşim, havanın niteliği Destek ve ilişkiler Yakın aile, geniş aile, arkadaşlar, tanıdıklar/akranlar/iş arkadaşları/ komşular ve topluluk üyeleri, yetkili ve ast konumundaki kişiler, kişisel bakım verenler/kişisel yardımcılar, yabancılar, evcil hayvanlar, sağlık profesyonelleri, diğer profesyoneller Tutumlar Yakın ve geniş aile bireylerinin, arkadaşların, tanıdıklar/akranlar/iş arkadaşları/ komşular ve topluluk üyelerinin, yetkili ve ast konumundaki kişilerin, kişisel bakım verenler ve kişisel yardımcıların, yabancıların, sağlık profesyonellerinin, diğer profesyonellerin tutumları Hizmetler, sistemler ve politikalar Tüketim mallarının üretimi için, mimari ve yapısal, açık alan planlaması için, barınma, kamusal, iletişim, taşımacılık, sivil savunma, yasal, dernekler ve örgütler, medya, ekonomik, sosyal güvenlik, genel sosyal destek, sağlık, eğitim ve öğretim, iş ve istihdam, politika ile ilgili hizmetler, sistemler ve politikalar 2. Bölüm 3. Bölüm 4. Bölüm 5. Bölüm * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından hazırlanmıştır. Ankara 2006 Ekler - 21 Hastanın Adı Soyadı = ............................................................... Formu dolduran: Dr. ................................................................... Tarih/Saat: ......................................................... OMURİLİK YARALANMALARINDA STANDART NÖROLOJİK SINIFLANDIRMA HAFİF DOKUNMA Sağ Sol MOTOR ANAHTAR KASLAR Sağ Dirsek fleksörleri El bileği ekstansörleri Dirsek ekstansörleri Parmak fleksörleri (orta parmak, distal falanks) Parmak abdüktörleri (küçük parmak) = ÜST EKSTREMİTE TOPLAM (MAKSİMUM) (Skorlama arka sayfada ) Sol C5 C6 C7 C8 T1 (.25) (.25) (.50) Yorumlar: L2 L3 L4 L5 S1 Kalça fleksörleri Diz ekstansörleri Ayak bileği dorsifleksörleri Uzun parmak ekstansörleri Ayakbileği plantar fleksörleri İstemli anal kontraksiyon (Evet/Hayır) ALT EKSTREMİTE TOPLAM (MAKSİMUM) + (.25) 0 = kayıp 1= bozuk 2 = normal TE = test edilemiyor Avuç içi El sırtı + + (MAKSİMUM) Normal fonksiyon gösteren en kaudal segment Sağ DUYU MOTOR Sol (.56) KOMPLET VEYA İNKOMPLET? İnkomplet = S4-S5'te korunmuş duyu veya motor fonksiyon ASIA BOZUKLUK SKALASI Avuç içi El sırtı Herhangibir anal duyu (Evet/Hayır) = İĞNE BATIRMA SKORU (maks.112) = HAFİF DOKUNMA SKORU (maks.112) TOPLAM (.50) NÖROLOJİK SEVİYE DUYU ANAHTAR DUYU NOKTALARI C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 L1 L2 L3 L4 L5 S1 S2 S3 S4-5 = (.25) İĞNE BATIRMA Sağ Sol (.56) (.56) (.56) PARSİYEL KORUNMUŞ BÖLGE Parsiyel innerve segmentlerin kaudale yayılımı * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir. Ankara 2006 DUYU MOTOR Sağ Sol Anahtar duyu noktaları KAS KUVVETİ DERECELENDIRMESI 0 total paralizi 1 palpabl veya görülebilir kasılma 2 yerçekimi ortadan kaldırıldığında, eklem hareket genişliği boyunca aktif hareket 3 4 5 5* yerçekimine karşı eklem hareket genişliği boyunca aktif hareket yerçekimine ve kısmi dirence karşı eklem hareket genişliği boyunca aktif hareket yerçekimine ve normal dirence karşı eklem hareket genişliği boyunca aktif hareket muayene edenin görüşüne göre, bilinen inhibe edici faktörler ortadan kalktığında, kasta normal sayılabilecek yeterli direnç oluşturulabilir TE =Test edilemiyor. Immobilizasyon, ağrı yada kontraktür nedeniyle hasta güvenilir şekilde kuvvet uygulamıyor yada kasını kasamıyor. ASIA BOZUKLUK SKALASI (ABS) A = Komplet: En alt sakral segmentlerde (S4-S5) hiçbir motor veya duyusal fonksiyon korunmamıştır. B = İnkomplet: Nörolojik seviyenin altında motor fonksiyon yoktur, duyusal fonksiyon sakral segmentler dahil olmak üzere korunmuştur. SINIFLANDIRMA BASAMAKLARI Omurilik hasarlı hastaların sınıflandırılmasında aşağıdaki yol izlenir: 1. Sağ ve sol duyu seviyeleri saptanır. 2. Sağ ve sol motor seviyeler saptanır. Not: değerlendirilecek miyotomların bulunmadığı bölgelerde motor seviye duyu seviyesi ile aynı kabul edilir. 3. Tek bir nörolojik seviye saptanır. Her iki tarafta motor ve duyu fonksiyonlarının normal olduğu en alt seviyedir, ve 1 ve 2. adımlarda saptanan en kraniyal motor ve duyu seviyelerdir. C = İnkomplet: Nörolojik seviyenin altında motor fonksiyon korunmuştur ve bu seviyenin altındaki anahtar kasların çoğu < 3 gücündedir. 4. Yaralanmanın Komplet veya İnkomplet olduğunun saptanması (sakral korunma) İstemli anal kontraksiyon = Hayır, tüm S4-5 duyu skorları = 0 VE herhangibir anal duyu = Hayır ise yaralanma KOMPLET’tir. Aksi taktirde İNKOMPLET’tir. D = İnkomplet: Nörolojik seviyenin altında motor fonksiyon korunmuştur ve bu seviyenin altındaki anahtar kasların çoğu ≥ 3 gücündedir. E = Normal: Motor ve duyusal fonksiyon normaldir. 5. ASIA Bozukluk Skalası (ABS) derecesinin saptanması: Yaralanma Komplet’mi? HAYIR Yaralanma motor Inkomplet’mi? EVET KLİNİK SENDROMLAR (OPSİYONEL) Santral Kord Sendromu Brown-Sequard Sendromu Anterior Kord Sendromu Konus Medullaris Sendromu Kauda Ekina Sendromu EVET ise ABS = A Parsiyel korunmuş bölge (PKB) kaydedilir. HAYIR ise ABS = B (EVET = istemli anal kontraksiyon VEYA bir tarafta belirtilen seviyenin altında üç seviyeden fazla motor fonksiyon) 3. basamakta saptanan nörolojik seviyenin altında anahtar kaslardan en az yarısı ≥ 3 gücünde mi? HAYIR ABS = C EVET ABS = D Eğer tüm segmentlerde duyu ve motor fonksiyonlar normal ise, ABS = E Not: ABS = E; omurilik hasarlı hastanın izlemi sırasında iyileşme sonucu normal fonksiyon düzeyine ulaşılması durumunda kullanılır. İlk muayenede defisit bulunmazsa, hasta nörolojik olarak intakttır, ASIA bozukluk skalası uygulanmaz. * Bu form 1. Tıbbi Rehabilitasyon Sempozyumu, Kurs Düzenleme Kurulu tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir. Ankara 2006