TS ISO 2631-2 - Taksim Danışmanlık
Transkript
TS ISO 2631-2 - Taksim Danışmanlık
TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS ISO 2631-2 Mayıs 2001 ICS 13.160; 91.120.25 İNSANIN TÜM VÜCUT TİTREŞİMİNE MÂRUZ KALMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ - BÖLÜM 2: BİNALARDA SÜREKLİ TİTREŞİM VE DARBE İLE MEYDANA GELEN TİTREŞİM (1 Hz ilâ 80 Hz) Evaluation of human exposure to whole-body vibration Part 2: Continuous and shock-induced vibration in buildings (1 to 80 Hz) TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. − Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. − Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi Imalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası) TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder. DIKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR. TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Ön söz − Bu standard, ISO tarafından kabul edilen ISO 2631-2 (1989) standardı esas alınarak TSE Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu'nun 9 Mayıs 2001 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İçindekiler 0 1 2 3 Giriş ........................................................................................................................................................... 5 Kapsam ve uygulama alanı ................................................................................................................... 12 Atıf yapılan standardlar...................................................................................................................... 34 Bina titreşiminin karakteristikleri.......................................................................................................... 43 3.1 Titreşimin yönü .................................................................................................................................. 45 3.2 Çoklu-frekanslı titreşim...................................................................................................................... 50 3.3 Geçici, sürekli ve kesikli titreşimin insan tepkisine göre karakterizasyonu ....................................... 53 3.4 Binaların ve bina alanlarının sınıflandırılması ................................................................................... 65 3.5 Titreşimlerin ölçülmesi....................................................................................................................... 70 4 Bina titreşiminin insan tepkisine göre karakterizasyonu................................................................... 91 4.1 İnsan tepkisine göre yeterli büyüklük kriteri ...................................................................................... 93 4.2 Temel eğriler ................................................................................................................................... 102 Ek A ............................................................................................................................................................... 205 (Bilgi için) ..................................................................................................................................................... 206 Kullanılmakta olan değerlendirme kriterleri ile ilgili bilgi........................................................................ 208 Ek B ............................................................................................................................................................... 253 (Bilgi için) ..................................................................................................................................................... 254 Geliştirilmekte olan değerlendirme metotları ........................................................................................... 256 B.1 Tepe metodu...................................................................................................................................... 260 B.2 Kısa süreli genişletilmiş r.m.s metodu ........................................................................................... 263 B.3 Dördüncü kök ortalama metodu...................................................................................................... 266 B.4 Tepki spektra metodu....................................................................................................................... 269 Kaynaklar...................................................................................................................................................... 273 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İnsanın tüm vücut titreşimine mâruz kalmasının değerlendirilmesi Bölüm 2: Binalarda sürekli titreşim ve darbe ile meydana gelen titreşim (1 Hz ilâ 80 Hz) 0 Giriş Binalardaki yapısal titreşim, bina sakinleri tarafından algılanabilir ve bina sakinlerini pek çok şekilde etkileyebilir. Hayat kalitesi gibi çalışma verimliliği de yapısal titreşime bağlı olarak azalabilir. ISO 2631’in bu kısmı, binalardaki titreşime insanın tepkisi ile ilgili olan ISO 2631-1’in uygulaması için kılavuzluk eder. Ayrıca bu standard binalardaki titreşime insan tepkisi ile ilgili düzenli veri toplanmasını teşvik etmek için plânlanmıştır. Bu standard, titreşime veya kabul edilebilir büyüklüklerde veya sınırlarda bina titreşimine mâruz kalan bina sakinlerinin şikâyet seviyeleri ile ilgili kılavuzluk etmez. Ancak, binalardaki titreşime karşı insan tepkilerini değerlendirme eğrilerini kapsar. 1 Kapsam ve uygulama alanı Esas olarak bina titreşimine mâruz kalan insanların rahatsızlıklarına bakılarak, bu standard aşağıdaki hususlarla sınırlandırılmıştır: a) Sürekli titreşim, b) Kesikli titreşim. Geçici (darbeli) titreşimle ilgili son gelişmeler Ek A ve Ek B’de verilmektedir. Standard kapsamında, bina titreşimine insan tepkisi ile ilgili olarak genel kılavuz bilgiler verilmiş ve insanların eşdeğer rahatsızlıkları için frekans tepkilerinin değerlendirme eğrileri de ölçüm metotları ile birlikte ele alınmıştır. Binanın kullanılış saatleri ve binada işgal edilmekte olan bölgenin kullanım amacı (örneğin, işyeri, ofis, ikametgâh, hastane, temsil yapılan tiyatro veya diğer kritik alanlar gibi) konuları ele alınmıştır. Titreşimin kabul edilebilir büyüklükleri kesin olarak tespit edilemediğinden ve özel durumlara bağlı olduğundan bu standardda belirtilmemiştir. Hakkında karşı yorumların yapılmaya başlanabileceği titreşim büyüklüğü ile ilgili tecrübeye dayalı bilgi Ek A’da verilmektedir. Bina içindeki duyarlı cihazların veya hassas işlemlerin, insan rahatını esas alan kriterlerden daha sıkı kriterler gerektirdiği durumlarda, karşılık gelen daha tahditli değerler uygulanmalıdır. Titreşim düzeyi ile ilgili sınırlama mevzuatlarında, halkla ilişkilere özen göstermek ve önceden bilgi vermek kaydı ile temel kazma ve tünel açma gibi kısa süreli fakat kaçınılmaz mühendislik hizmetlerinin verildiği zamanlara özgü, üst sınır ayarlama ve tolerans tanıma imkânları bulunmalıdır. Bu standardda ISO 2631-1’de tanımlandığı gibi binaların yapısal hasar veya titreşime mâruz kalan bina sakinlerinin sakatlanma ihtimali ile ilgili olarak kılavuzluk anlamında bilgi verilmemiştir. Bu standard, dokunma duyusu ile algılama titreşimle ilgilidir ve yansıyan sesin işitme yoluyla algılanmasını dikkate almaz. 1 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 2 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Atıf yapılan standardlar Aşağıda verilen, atıf yapılan standardların hükümleri bu standardın hükümleri sayılır. Tarih belirtilen atıflarda, daha sonra yapılan tadil ve revizyonlar uygulanmaz. Bununla birlikte, bu standarda dayalı anlaşmalarda taraflara, aşağıda verilen standardların en yeni baskılarını uygulama imkanını araştırmaları önerilir. Tarih belirtilmeyen atıflarda, ilgili standardın en son baskısı kullanılır. Bütün standardların yürürlükte bulunan baskıları TSE’den temin edilebilir. EN, ISO, IEC vb.No ISO 2041 ISO 2631-1 ISO 5805 3 Adı (İngilizce) Vibration and shock - Vocabulary Mechanical vibration and shock Evaluation of human exposure to whole-body vibration - Part 1: General requirements Mechanical vibration and shock Human exposure - Vocabulary TS No1) TS 2774 TS EN 1032 Adı (Türkçe) Titreşim ve Şok - Terimler ve Tarifler TS ISO 5805 Mekanik Titreşim ve Şok- İnsanın Maruz Kaldığı- Terimler ve Tarifler Bina titreşiminin karakteristikleri 3.1 Titreşimin yönü Bir bina pek çok farklı insan faaliyeti için kullanılabileceğinden (örneğin bina içinde ayakta, oturarak, yatarak veya her üç durum birden sözkonusu olabileceği için, binanın düşey titreşimi vücuda Şekil 1’de gösterildiği gibi z-eksenli, x-eksenli veya y-eksenli titreşim olarak girebilir. Ölçülen titreşimin hangi eksen yönündeki titreşim olduğu, normal kayıt tekniğinde belirtilmelidir. Hangi yönün uygun olduğunun kesin olmadığı durumlarda, Madde 4.2.3’te açıklandığı gibi birleşik eğriyi kabul etmek daha uygun olabilir. 3.2 Çoklu-frekanslı titreşim Binanın çevresi ile ilgili araştırmalardan elde edilen sonuçlar farklı titreşim frekanslarının birbirine eklenme özellikleri olduğunu göstermiştir. Bu sebeple bina titreşiminin verdiği rahatsızlık ve sakinlerin konforu üzerindeki etkilerine göre değerlendirme yapmak için (ISO 2631-1’de açıklandığı gibi) toplam ağırlıklı titreşim değerleri tercih edilir. Araştırma için uygun bir değerlendirme eğrisi Madde 3.5’te açıklanmıştır. 3.3 Geçici, sürekli ve kesikli titreşimin insan tepkisine göre karakterizasyonu Geçici ve kesikli titreşim arasındaki sınır çizgisinin tanımlanması güçtür. ISO 2631’in bu bölümünün amacı bakımından, geçici (bazen kısa süreli olarak adlandırılan) titreşim, bir tepe noktasına hızlı bir genlik artışı ve bunu takiben (frekans ve sönümlenmeye bağlı olarak) birkaç titreşim çevrimini içine alabilen veya almayan sönümlenme olarak tarif edilir. Geçici titreşim, süresi kısa olmak şartıyla (başka bir deyişle 2 saniyeden kısa), yaklaşık aynı genliğe sahip birkaç çevrimden meydana gelebilir. Aralıklı titreşim, her biri kısa süreli olan ve çok daha düşük titreşim genliklerine sahip aralıklarla ayrılmış titreşim olaylarının bir şerididir. Aralıklı titreşim, şahmerdan ve dövme presleri gibi geçici kaynaklardan, kaldırım kırıcılar gibi, tekrarlayan kaynaklardan veya aralıklı çalışan makineler, asansörler, trenler ve işleyen trafik gibi fasılalı olarak çalışan ancak sürekli işlediğinde sürekli titreşim üreten kaynaklardan ortaya çıkabilir. Bu standardda sürekli titreşim, değerlendirilen zaman periyodunda kesilmeksizin süren titreşimdir (Ek A). Günde sadece birkaç kez meydana gelen patlama gibi tek bir yüksek genliğe sahip titreşimler özel bir durumdur. Rahatsızlığı önlemek için bu tür işlemlerin genellikle gece yapılmaması tavsiye edilir. Bu tür işlemlerin sayısı gündüz saatlerinde de az sayıda olacak şekilde sınırlandırılmalıdır. “Geçici titreşim” tabir edilen olay bir tek kaydadeğer geçici titreşimden veya kısa zaman periyodu ile (bir dakikadan uzun sürmeyen) art arda münferit geçici dalgalardan meydana gelebilir. Pratik durumlarda, geçici olaylardan kaynaklanan titreşim trafik ve genel bina titreşiminden on kat büyük olması halinde bile kabul edilebilir. Şikayetlerin asgaride kalması için aşılmaması gereken titreşim seviyeleri, bir alanda oluşan olayların meydana geldiği zaman periyoduna bağlıdır. 1) TSE NOTU : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. sütunda verilmiştir. 2 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 3.4 Binaların ve bina alanlarının sınıflandırılması İnsan tepkisine göre sınıflandırma sadece binanın iskan ediliş amacına, sakinler tarafından yapılacak işlere ve arzulanan sükunet derecesine dayandırılmalıdır. Bir binanın iskan edilmiş her odası, bu kriterlere göre analiz edilmelidir. NOT - En son gelişmeleri içeren kılavuz bilgileri için, Ek A’ya bakınız. 3.5 Titreşimlerin ölçülmesi Tercih edilen ölçüm tekniği, istenen değerlerin sonradan tayin edilebileceği şekilde filtrelenmemiş zaman geçmişlerinin kaydını tutabilen bir tekniktir. Mümkün olduğu takdirde, bina titreşimleri ivme terimleri ile ölçülmelidir. Ancak bazı durumlarda hız veya yer değiştirme terimleri ile ölçüm daha uygun görülebilir. Sürekli titreşimlerin etkisini değerlendirmek için tercih edilen metot (ISO 2631-1’de tavsiye edildiği gibi) ağırlıklı ivme değerlerinin ortalama karekökünün (r.m.s) tayin edilmesidir. NOT - Küçük tepe değeri dışında tepe değerleri ile ilgili istatistikî metotlar için Ek A ve Ek B’ye bakınız. Bina sakinlerinin konumlarının titreşim ortamına göre sabit olduğu ve bilindiği durumlarda, z-yönü ve x, y yönleri için ayrı ayrı ortalama hesap fonksiyonları kullanılmalıdır. Bina sakinlerinin konumlarının engelleyici veya rahatsızlık veren titreşime göre değiştiği veya bilinmediği durumlarda, z- ve x-, y-ortalama hesap fonksiyonlarından hangisi daha sıkı bir tahdit getiriyorsa o kullanılmalıdır veya z-ekseni ve x-, y-eksenlerinin kombinasyonundan elde edilen başka bir ağırlık hesap fonksiyonu kullanılabilir. Birleştirilmiş değerlendirme fonksiyonunun kullanıldığı durumlarda, 5,6 Hz’lik bir dönüm frekansı ve Sönümleme faktörü = f 1+ 5,6 2 eşitliğinden hesaplanan bir sönümleme faktörü kullanılmalıdır. Burada f hertz cinsinden frekanstır (Madde 4.2.3’te açıklanan eğrilere bakınız). Geçici (kısa süreli) titreşimlere insan tepkisi ile ilgili yeterli veri elde mevcut olmadığı için, bu tip hareketleri analiz etmek için tercih edilecek bir metodu doğrulamak hâlen mümkün değildir. Bazı ülkelerde hâlen kullanılmakta olan değerlendirmelerle ilgili bilgi Ek A’da verilmiştir ve hâlen araştırılmakta ve denenmekte olan ilâve metotlar da Ek B’de tanımlanmaktadır. Titreşim ölçümü, insan vücudunu destekleyen yapısal bir yüzeyde, insan bedenine giriş noktasında alınmalıdır. NOT - Bazı durumlarda ölçümlerin, yapıların dışında veya insan bedenine giriş noktalarının dışındaki başka bazı yüzeylerde alınması gerekebilir. Bu durumlarda transfer fonksiyonları tespit edilmelidir. Ölçümler, üç ortogonal eksen boyunca alınmalıdır ve uygun insan ekseni eğrisine atıfta bulunulmalıdır. Alternatif olarak, bulunan en kötü duruma bağlı olarak birleşik x, y ve z eğrileri kullanılabilir (Madde 4.2.3). 4 Bina titreşiminin insan tepkisine göre karakterizasyonu 4.1 İnsan tepkisine göre yeterli büyüklük kriteri Aşağıda verilen bütün öneriler, ISO 2631-1’de verilen insanlar üzerindeki genel titreşimle ilgili tavsiyelere dayalıdır. Pek çok ülkede tecrübeler, ikâmet edilen yerlerde bina titreşimleri ile ilgili bina sakinlerinden gelen şikayetlerin, muhtemelen titreşim büyüklükleri algılama seviyelerinin hemen üzerinde olduğu durumlarda başladığını göstermiştir. Genel olarak, makul titreşim büyüklükleri bina sakinleri tarafından minimum düzeyde olumsuz yorum beyan edilen titreşim seviyeleri ile ilgilidir ve kısa dönem sağlık tehlikeleri ile çalışma verimliliği gibi diğer faktörlerle tayin edilmez. Aslında hemen hemen bütün durumlarda, yorulma veya diğer titreşimden kaynaklanan belirtilerin meydana gelme ihtimali yoktur. En az olumsuz yorum seviyesinin üzerindeki titreşim büyüklüklerinin tolere edildiği, özellikle geçici rahatsızlıklar ve sık tekrar etmeyen kısa süreli olaylar gibi durumlar mevcuttur. Buna bir örnek inşaat veya kazı projeleridir. 3 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Herhangi bir tedirginlik faktörü, uyarı işaretleri, duyurular ve/veya olayın meydana gelme düzenliliği ve düzgün bir halkla ilişkiler programı ile azaltılabilir. Sadece aşırı nadir durumlarda “yorulma ile azalan yeterlilik sınırı” ve “mâruz kalma sınırları” konusunda ISO 2631-1’de verilen bilgiler ışığında danışmanlık yapmak gerekli olabilir. Titreşimin uzun sürdüğü durumlarda, olumsuz yorumların başladığı titreşim düzeyleri değişebilir. 4.2 Temel eğriler Temel eğriler, insanın rahatsızlığına ve/veya faaliyetleriyle ilgili engellemelere göre ölçülen insan tepkilerine, yaklaşık olarak eşit olan genlikleri temsil eder. Titreşim ivmesine ve hızı için temel eğriler Şekil 2a, Şekil 3a, Şekil 4a ve Şekil 2b, Şekil 3b ve Şekil 4b’de sırasıyla verilmiştir. Yeterli titreşim büyüklükleri Madde 4.2.1, Madde 4.2.2 ve Madde 4.2.3’te belirtilmiş olan temel eğri büyüklüklerinin çarpanları olarak ifade edilmelidir. Şekil 2a, Şekil 3a, Şekil 4a ve/veya Şekil 2b, Şekil 3b ve Şekil 4b’de gösterilen temel eğrilere karşılık gelen değerlerin altındaki titreşim ivme ve/veya hızlarında, genellikle hiç bir olumsuz yorum, hassasiyet işareti veya şikayet rapor edilmemiştir. Ancak bu durum şartlara ve beklentilere bağlı olarak rahatsızlık ve/veya şikayetlerin daha yüksek büyüklüklerde beklenmesi gerektiği anlamına gelmez. NOT - ISO 2631-1’de belirtildiği gibi ağırlıklı ivme değerleri, en büyük hassasiyetli frekans bandı içindeki temel ivme büyüklüklerine göre değerlendirilmelidir. ISO 2631’in bu bölümünde gösterilen temel eğrilerin çizilmesi ile elde edilecek tasarım kriterleri ve amaçlar, eldeki en son tecrübelere başvurularak ve sosyal, halkla ilişkiler anlamında ve ekonomik faktörler de değerlendirilerek ortaya konmalıdır. NOTLAR 1 - ISO 2631’in bu bölümünde gösterilen temel eğrilerle bağlantılı olarak sıklıkla kullanılan güncel çarpım faktörlerini özetlenmektedir. Bu standardın, ek verilerin düzgün bir biçimde toplanmasını sağlaması beklenmektedir. 2 - Sunulmuş olan bu temel eğriler, yaklaşık 30 Hz’in üzerindeki frekanslarda duvar titreşiminin sese bağlı istenmeyen rahatsızlıklara yol açabileceği ihtimali, bu standardda ele alınmamıştır. 4.2.1 Ayaktan başa (z-ekseni) titreşim için temel eğriler z-ekseni titreşimi için temel eğriler Şekil 2a ve Şekil 2b’de gösterilmiştir. Çizelge 1, Şekil 2a ve Şekil 2b’deki eğriler için tercih edilen üçte bir oktav bandı, merkez frekanslarında, karşılık gelen ivme ve hız/frekans değerlerini verir. Temel eğrinin altında kalan ivme değerlerinde, karşı yorum çok nadirdir. Ancak, yeterli olarak değerlendirilen büyüklük ortalama şartlara bağlı olduğundan, bu durum eğrinin üzerindeki değerlerin karşı yoruma yol açacağı anlamına gelmez. 4.2.2 Sırttan göğüse veya sağ taraftan sol tarafa (x veya y ekseni) titreşim için temel eğriler x ve yekseninde insan titreşimleri için, Şekil 3a ve Şekil 3b’de gösterilen farklı temel eğriler uygulanır. Çizelge 1, Şekil 3a ve Şekil 3b’de verilen eğriler için tercih edilen üçte bir oktav bandı merkez frekanslarında karşılık gelen ivme ve hız/frekans değerlerini verir. 1 Hz’den 2 Hz’e kadar olan frekanslarda 3,6 x 10-3 k/s2 büyüklüğünde bir ivme uygulanır. 2 Hz’den büyük frekanslar için sabit bir hız eğrisi x ve y ekseni titreşimleri için temel eğrilerin düşük frekanslarda x ekseni durumundan daha keskin olduğuna dikkat edilmelidir. Bunun sebebi düşük frekanslarda insan vücudunun x veya y-eksenindeki harekete duyarlı olmasıdır. 4.2.3 İnsanın tanımlanamayan eksenlerde titreşime mâruz kalma durumları için bileşik standard temel eğriler Pek çok durumda aynı bina alanı, insanlar tarafından günün farklı saatlerinde hem yatma hem de ayakta durma konumlarında kullanılabilir. Bu durumda, z ekseni ile x ve y ekseni şartlarının en kötü durumlarını kullanarak bileşik bir standard uygulanabilir. Kombine standard temel eğrileri, 8 Hz ilâ 80 Hz arasındaki zekseni tepkisi ve 1 Hz ilâ 2 Hz arasındaki x/y-ekseni tepkisi kullanılarak elde edilmelidir. 2 Hz ve 8 Hz arasında kalan frekanslar için iki eğri arasında bir enterpolasyon vardır. Bu kombinasyon eğrileri Şekil 4a ve 4 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Şekil 4b’de gösterilmektedir. Çizelge 1 Şekil 4a ve Şekil 4b’deki eğriler için karşılık gelen ivme ve hız/frekans değerlerini verir. Bu bileşik standard eğriler (Ek A ve Şekil 5a) daha ileri araştırmanın gerekli olup olmadığına karar vermek üzere bir ön araştırma yapmak için kullanılabilir. NOT - Bazı ülkelerde, yaklaşık bileşik değerlendirme eğrilerinin yerine, z ve x, y temel eğrilerinin ayrı ayrı kullanılması tercih edilmektedir. ÇİZELGE 1 - Şekil 2a, Şekil 2b, Şekil 3a, Şekil 3b, Şekil 4a ve Şekil 4b’de gösterilen temel eğriler için, üçte bir oktav bandı, merkez frekanslarında ivme ve hız değerleri Frekans üçte bir oktav bandı merkez frekansı Hz İvme (r.m.s.) Temel eğri Şekil 2a Temel eğri Şekil 3a Hız (r.m.s.) Temel eğri Şekil 4a Temel eğri Şekil 2b Temel eğri Şekil 3b Temel eğri Şekil 4b 1 1 x 10-2 3,6 x 10-3 3,6 x 10-3 1,59 x 10-3 5,73 x 10-4 5,73 x 10-4 1,25 8,9 x 10-3 3,6 x 10-3 3,6 x 10-3 1,13 x 10-3 4,58 x 10-4 4,58 x 10-4 1,6 8 x 10-3 3,6 x 10-3 3,6 x 10-3 7,96 x 10-4 3,58 x 10-4 3,58 x 10-4 2 7 x 10-3 3,6 x 10-3 3,6 x 10-3 5,57 x 10-4 2,87 x 10-4 2,87 x 10-4 2,5 6,3 x 10-3 4,51 x 10-3 3,72 x 10-3 4,01 x 10-4 2,87 x 10-4 2,37 x 10-4 3,15 5,7 x 10-3 5,68 x 10-3 3,87 x 10-3 2,88 x 10-4 2,87 x 10-4 1,95 x 10-4 4 5 x 10-3 7,21 x 10-3 4,07 x 10-3 1,99 x 10-4 2,87 x 10-4 1,62 x 10-4 5 5 x 10-3 9,02 x 10-3 4,3 x 10-3 1,59 x 10-4 2,87 x 10-4 1,36 x 10-4 6,3 5 x 10-3 1,14 x 10-2 4,6 x 10-3 1,26 x 10-4 2,87 x 10-4 1,16 x 10-4 8 5 x 10-3 1,44 x 10-2 5 x 10-3 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 10 6,3 x 10-3 1,8 x 10-2 6,3 x 10-3 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 12,5 7,81 x 10-3 2,25 x 10-2 7,8 x 10-3 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 16 1 x 10-2 2,89 x 10-2 1 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 20 1,25 x 10-2 3,61 x 10-2 1,25 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 25 1,56 x 10-2 4,51 x 10-2 1,56 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 31,5 1,97 x 10-2 5,68 x 10-2 1,97 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 40 2,5 x 10-2 7,21 x 10-2 2,5 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 50 3,13 x 10-2 9,02 x 10-2 3,13 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 63 3,94 x 10-2 1,14 x 10-1 3,94 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 80 5 x 10-2 1,44 x 10-1 5 x 10-2 9,95 x 10-5 2,87 x 10-4 9,95 x 10-5 5 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Destekleyici yüzey Destekleyici yüzey Destekleyici yüzey ax, ay, az x-ekseni y-ekseni z-ekseni = = = = x-, y-, z-eksenleri yönünde ivme Sırttan göğüse Sağ taraftan sol tarafa Ayaktan (veya baldırlardan) başa ŞEKİL 1 - İnsanı etkileyen mekanik titreşimler için baz merkezli koordinat sistemlerinin yönleri 6 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) ICS 13.160; 91.120.25 Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 2a - İvme için bina titreşimi z-ekseni temel eğrisi (bu şekil ayaktan başa titreşim temel eğrisini temsil eder (Madde 4.2.1)) 7 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) ICS 13.160; 91.120.25 Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 2b - Hız için bina titreşimi z-ekseni temel eğrisi (bu şekil ayaktan başa titreşim temel eğrisini temsil eder (Madde 4.2.1)) 8 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) ICS 13.160; 91.120.25 Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 3a - İvme için bina titreşimi x- ve y-ekseni temel eğrisi (bu şekil sağ taraftan sol tarafa ve sırttan göğüse titreşim için temel eğriyi temsil eder, Madde 4.2.2)) 9 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) ICS 13.160; 91.120.25 Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 3b - Hız için bina titreşimi x- ve y-ekseni temel eğrisi (bu şekil sağ taraftan sol tarafa ve sırttan göğüse titreşim için temel eğriyi temsil eder (Madde 4.2.2)) 10 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) ICS 13.160; 91.120.25 Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 4a - Bina titreşimi kombine yön (x- y- ve z-ekseni) ivme temel eğrisi (bu eğri, bina sakinlerinin yönü en fazla engelleyici veya rahatsız edici titreşime göre değiştiğinde veya bilinmediğinde kullanılmalıdır (Madde 4.2.3)) 11 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) ICS 13.160; 91.120.25 Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 4b - Bina titreşimi bileşik yön (x, y ve z ekseni) hız temel eğrisi (Bu şekil bina sakinlerinin yönü en çok engelleyici veya rahatsız edici titreşime göre değiştiğinde veya bilinmediğinde kullanılmalıdır (Madde 4.2.3) 12 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Ek A (Bilgi için) Kullanılmakta olan değerlendirme kriterleri ile ilgili bilgi İnsan tepkisine göre yeterli bulunan bina titreşimi genlikleri ile ilgili araştırmaların sonuçlarıyla ilgili güncel bilgiler Çizelge 2’de verilmiştir. Kombine yön temel eğrileri Şekil 4a ve Şekil 4b için Çizelge 2’de belirtilen çeşitli kriter eğrileri Şekil 5a, Şekil 5b ve Şekil 5c’de gösterilmektedir. ÇİZELGE 2 - İnsan tepkisine göre bina titreşimlerinin yeterli genliği belirlemek için birkaç ülkede kullanılan çarpım faktörlerinin aralığı (bu faktörler Şekil 2a, Şekil 3a ve Şekil 4a’da verilen temel eğrilere uygulanmıştır) Yer Zaman Kritik çalışma alanları (hastane, tiyatro, lâboratuvar vb. gibi) Gündüz Yerleşim alanı Gündüz Gece Gece Ofis Gündüz Sürekli veya aralıklı titreşim2) Günde birkaç kez meydana gelerek harekete geçirilen geçici titreşim 1 12),3) 2 ilâ 44) 30 ilâ 904),5),6),7) 1,4 1,4 ilâ 20 4 8) 60 ilâ 1288) Gece 9) İşyeri Gündüz 88),10) 90 ilâ 1288), 10) Gece 1) 2) 3) 4) 5) 6) Çizelge 2 reaksiyon olma ihtimalinin düşük olduğu titreşim büyüklüklerinin altındaki değerleri verir (Titreşen duvarlardan kaynaklanan akustik gürültü dikkate alınmamıştır). Tekrarlı darbelerin sebep olduğu yarı sabit titreşimleri de içine alır. Darbe, ISO 2041 Madde 4’te tarif edilmiştir ve bazen geçici (kısa süreli) titreşim olarak da anılır. Hastane, tiyatro ve kritik çalışma yerlerindeki geçici titreşimlerin büyüklükleri işlerin yapılmakta olduğu veya kritik işin yapıldığı periyoda aittir. Diğer zamanlarda yerleşim alanı için, mevcut olan titreşim değerleri kadar büyük olan değerler, ilgili anlaşma ve uyarı olması kaydıyla yeterlidir. Yerleşim alanları içerisinde titreşim toleranslarında geniş çaplı değişiklikler vardır. Özel değerler sosyal ve kültürel değerlere, psikolojik davranışlara ve özel hayata olacağı düşünülen engellemelere bağlıdır. Gün başına düşen olay sayısı ve büyüklükler arasındaki denge iyi kurulmamıştır. Aşağıda verilen geçici bağlantı insan titreşimi toleransı ile ilgili araştırma gerektiren ve günde üç kezden fazla olay meydana geldiği durumlarda kullanılmalıdır. Bu durum FA = 1,7 N faktörü ile çarpım yapılmasını gerektirir ve N burada gün içerisinde meydana gelen olayların sayısıdır. Bu denge denklemi, değerler sürekli titreşim için verilen faktörlerden düşük olduğunda kullanılmaz. Büyüklüklerin aralığı küçük olduğunda (en büyük değerin tepe yüksekliğinin yarısı kadar değer aralığında) aritmetik ortalama kullanılabilir. Aksi halde sadece en büyük değer dikkate alınmalıdır. 1 s’lik sürenin üzerinde meydana gelen olaylar için, faktörler Fd süre faktörü ile çarpılarak ayarlanır: Fd = T-1,22 Fd = T-0,32 beton zemin ve T 1 ilâ 20 saniye arasında olduğunda ahşap zemin ve T 1 ilâ 60 saniye arasında olduğunda T burada olayların saniye cinsinden süresidir ve hareket zaman içerisindeki davranışlarının %10 noktalarından (-20 dB) tahmin edilebilir. 7) 8) Yeraltı rahatsızlıklarının daha yüksek frekanslı titreşimlere sebebiyet verdiği bazı ülkelerde sert kayaların kazısında, yerleşim alanlarının özellikleri için 128’e kadar olan faktör değeri yeterli bulunmuştur. Ofislerde ve işyerlerinde geçici titreşim için büyüklükler, çalışma aktivitesine önemli bir engelleme olması ihtimalini dikkate almaksızın artırılamaz. 13 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 9) Şahmerdan veya kırıcı gibi işyerinin titreşimine sebep olan özel işlemlerin operatörleri üzerinde etkili olan titreşim burada dikkate alınan işyerlerinden farklı bir kategoride olabilir. Bu durumda, titreşim olan işlemlerin operatörleri için ISO 2631-1’de belirlenen titreşim büyüklükleri uygulanmalıdır. 10) Sürekli veya aralıklı titreşim ve tekrar eden geçici titreşim (dördüncü kolon) için önerilen titreşim büyüklüklerinin iki katına çıkarılması muhalif yoruma sebep olabilir, bu da seviyeler dörde katlandığı takdirde önemli ölçüde artışa yol açabilir (mevcut olduğu durumlarda bazı tepki eğrilerinden faydalanılmalıdır). Bu standard, kullanıcıların, insan tepkisinin anlatımları ile birlikte titreşim verilerinin toplanmasını teşvik etmek amacıyla hazırlanmıştır. Kayıtların yeniden analizine müsaade etmek için veri elde edilmesi ve kayıt tutma metotlarıyla ilgili tavsiyeler de bu standarda dahil edilmiştir. Farklı durumlar için bir frekans ve büyüklük aralığında ve çeşitli kuvvet hareketlerinden kaynaklanan farklı titreşimlere insan tepkisi ile ilgili ek veriler bu standardın gelecekte güncelleştirilmesi için kullanılabilir. 14 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) Eğri Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 5a - Binalarda titreşim - Bileşik yön kriter eğrileri (Bu şekil üç eksen için Madde 4.2.3’te açıklandığı gibi en kötü durumların bir bileşimini temsil eder. Eğriler, Çizelge 2’de verilen çeşitli çarpan faktörlere karşılık gelecek şekilde gösterilmiştir.) 15 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 (Çizelge 1) Eğri Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 5b - Binalarda titreşim - Bileşik yön kriter eğrileri (Bu şekil üç eksen için Madde 4.2.3’te açıklandığı gibi en kötü durumların bir bileşimini temsil eder. Eğriler Çizelge 2’de verilen çeşitli çarpan faktörlere karşılık gelecek şekilde gösterilmiştir.) 16 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 İvme (rms), m/s2 Eğri Üçte bir oktav bandı merkez frekansı, Hz ŞEKİL 5c - Binalarda titreşim - Bileşik-yön tepe hız eğrileri (Bu şekil üç eksen için Madde 4.2.3’te açıklandığı gibi en kötü durumların bir bileşimini temsil eder. Eğriler Çizelge 2’de verilen çeşitli çarpan faktörlere karşılık gelecek şekilde gösterilmiştir. Hız cinsinden titreşim kriterleri sıklıkla, karşılık gelen kare kök ortalama değerinden 2 kat fazla olan tepe değerleri olarak belirtilir) 17 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Ek B (Bilgi için) Geliştirilmekte olan değerlendirme metotları Bu ek kısa süreli titreşimlerin rahatsızlık etkilerinin karakteristiklerinin daha detaylı olarak belirtilmesi için hâlen araştırılmakta ve deneye tâbi tutulmakta olan değerlendirme metotlarının listesini verir. B.1 Tepe metodu Bu metot bir süredir kullanılmaktadır ve bu durumda Çizelge 2’nin kullanılması ile elde edilen değerler çarpılır. 2 ile B.2 Kısa süreli genişletilmiş r.m.s metodu Frekans ağırlıklı titreşim sinyali, zaman sabiti 125 ms olan ve tepe değeri 60 s’lik bozunma zaman sabiti ile genişletilmiş bir r.m.s. eksponansiyel ortalama devresinden geçirilir (Bütün zaman sabitleri kare kökü alınmış sinyal değerine karşılık gelir). B.3 Dördüncü kök ortalama metodu t 1 a 4 (t) dt t ∫ Ağırlıklı ivme sinyali α(t)’nin dördüncü kökü r.m.p. = 0 ayrı ayrı şokların şiddetini değerlendirmek için kullanılabilir. Süre ve ivme arasında benzer bir ilgi, gün içerisinde meydana gelen aralıklı titreşime mâruz t ∫ a 4 (t) dt kalınmasının toplamı için kullanılabilir [Başka bir deyişle toplam (birikmiş) değer = 0 ]. Bu metotla elde edilen, değer ile sürekli titreşim için sınırlara karşılık gelen değer arasında bir ilgi kurulabilir. Bu metot aralıklı titreşimlerin daha kısa ve/veya daha az sıklıkta olan periyotları için daha fazla büyüklüklere müsaade eder. B.4 Tepki spektra metodu Dalga şiddetinin temel kriteri olarak, dalganın basit fiziksel sistemlerde tepki meydana getirebilme kabiliyeti kullanılır. 18 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ. ICS 13.160; 91.120.25 TÜRK STANDARDI TS ISO 2631-2/Mayıs 2001 Kaynaklar Beurteilung der Einwirkung mechanischer Schwingungen auf den Menschen; VDI-Richtlinie 2057, Verein Deutscher Ingenieure, Düsseldorf (Germany, F.R.). Vornorm DIN 4150 Teil 1 und Teil 2, Erschütterungen im Bauwesen, DIN Deutsches Institut für Normung e.V., Berlin (Germany, F.R.). SPLITTGERBER, H. Untersuchungen über die Wahrnehmungsschwelle des Menschen bei einwirkienden mechanischen Schwingungen, Gesundheits-Ingenieur, Heft 4, 93, Jg. 1972: pp. 113-118. SPLITTGERBER, H. Die Einwirkung von Erschütterungen auf den Menschen in Gebäuden, Technische Überwachung, Band 10, Nr 9, 1969: pp. 325-330 Schwingungen auf den Menschen, Int. Z. angew. Physiol. einschl. Arbeitsphysiol. 16, 1957 : pp 519-564. OKADA, A., YAMASHITA, T. and FUKUDA, K. City vibration and its threshold limits, Environmental Research, 4, 1971: pp. 471-477. KRYZE, B. The Czechoslovakian hygiene regulation on protection against vibration; Work-EnvironmentalHealth, Vol. 7, No. 1, 1970: pp. 51-56) MCKAY, J.R. Human response to vibration; Some studies of perception and startle, PhD Thesis, University of Southampton, 1972. Vibration in Buildings - 1, Digest, Building Research Station United Kingdom, 117, 1970. Japan Environmental Agency, Tokyo. Diet1) Getting Legislation to Regulate Vibrations, Japan Environmental Summary, Vol. 4, No. 3, 10th March 1976. USSR Standard No. 1304-5, Health Norm of Permissible Vibration in Residential Buildings, June 1975. ASHLEY, C. International recommendations on vibration exposure and man (1971), Seeco 71, Proc. Symp. S.E.E., London, pp. 1-28. ASHLEY, C. Proposed International Standards concerning Vibration in Buildings; Proc. Symp., Instrumentation for Ground Vibration and Earthquakes, The Institute of Civil Engineers, 1977. Von GIERKE, H.E, Guidelines for environmental impact statements with respect to noise, published in the 1977 Proceedings of Noise-Con 77, NASA Langley Research Center, Hampton, Virginie. SISKIND, D., STAGG, M.S., KOPP, J.W. and DOWDING, C.H. Structure response and damage produced by ground vibration from mine blasting, Report of investigations 8507, US Dept. of Interior, Bureau of Mines, 1980. MURRAY, T.M. Acceptability criterion for occupant-induced floor vibrations; Engineering Journal/American Institute of Steel Construction, 1981. GRIFFIN, M.J., and WITHMAN, E.M. Discomfort produced by impulsive whole-body vibration, J. Acoustic. Soc. Am. 68 (5), Nov. 1980. ALLEN, D.E. and RAINER, J.H. Vibration criteria for long-span floors, Canadian Journal of Civil Eng., Vol 3, No.2, JVNL 1976. ALLEN, D.E. Vibration behaviour of long-span floor slabs, Canadian Journal of Civil Eng., Vol.1, No. 1, 1974. ANSI S3.29-1983, American National Standard Guide to the Evaluation of Human Exposure to Vibration in Buildings. 1) Japon parlamentosu 19 TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN PENTA OTOMASYON VE ENDÜSTRiYEL ÜRÜNLER SANAYi TiC.LTD.STi .'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 05.10.2012 TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.