ffifiln*ymncom
Transkript
ffifiln*ymncom
MILLIYET INTERNET - YAZARLAR Page 1 of3 &ffifiln*ymncom*' 'F &r$H0n€ityEri ffi} *". S s'r Kullanrlanlara Ekle m-W-us ii n k ii M il iYet Gazetesi I Argiv Arama ffingrtrg SayfasrYap { i tAM eusin*ss @arsiv I S otomouit @r"n.r"i lt"tisit | "u*"n""i I n..r, I tn" I vitrin fttuverir< Hrzlr Eri5im ) Detayh Arama SON DAKIKA ANA SAYFA YAZARLAR trerya SAIAK S|YASET EKONOMi SIYesffiT #Ur'lur}*u Atattirk ve Gumhuriyet FiNANS DUNYA SPOR Tiirkiye Cumhuriyeti, kurulugunun 81. yrldon0mUnde tarihgi Halil inalcrk'rn 'radikal devrimci modernlegmg'_diye niteledi$iAtatUrk'Un'muastr medeniyet seviyesi'ne erigme hedefi do$rultusunda AB ile Uyelik mUzakerelerine hazrrlanrrken, 'ktiltUrel haklar ve lzrnhklar tartrgmasryla gegen yuzyrlda brraktr$r kimi kaygrlan yeniden yagryor. 'Tiirkiye'lilik' tlst kimligi son drnektir! 9aygrl bir tarihgi olan Prof. Halil Inalcrk, 'Dogu Batr' dergisine yazdrgr 'Atat0rk ve AtatUrkgUlUk'makalesinde Cumhuriyet'in evrelerinianlatrrken, 30 Ekim 1918 Mondros MUtarekesi'nin imzalanmastyla herkesin hig olmazsa'TUrk milli vadr!rnrn korunmasr 0midine belba$ladt$tnt'belirtiyor. iggate kargrAnadolu ayaklanmasive kurtulug hareketi 'millivicdanrn azim ve iradesi'nden do$uyor: Birinci agamada, Mustafa Kemal'in milli direnci 619ufleme, TBMM'yiagma ve sakarya 1?f9I -oe.tiytr. lkinc_i a_gama, sakarya'dan Lozan Anilagmasr'na kadar legen sureoir.'TBMM, 1 Kastm 1922'de saltanattn hilafetten ayrrlmasrve kaldrrrlmasrnikabul eder. Boylece.altr yuz yrlhk osmanh hanedanr tarihe karrgmrgtrr. Uguncu agamada Cumhuriyet ilan edilir. Halil Inalcrk, yeni devletin kurulug felsefesini 96yle anlatryor: 'Yeni devletin, millet egemenli$ine dayanan TUrkiye Cumhuriyeti bigiminde kurulmasr, Mustafa Kemal'in 1919'dan beri dUgledigi bir amagtr. Anadolu'da milti Oir T0rk devleti !,ytT" tasanstntn bdylece tam olarak gergeklegmesi, kugkusuz TUrk tarihinde bUyUk bir devrimi ifade eder.' Inalcrk, Ataturk'un 1789 Fransrz ihtilali'ni yapanlar gibi bir Aydrnlanmacr oldugunu belirtirken, toplumsal hayattaki pozitif akrlcrh$rn 'halife - sultan egemenligindJn millet egemenli$ine gegigten' daha gug bir zihniyet devrimi olduguna i$aret edi-yor. son bu gegigte ll. AbdUlhamit ddneminin etkilerini gdsterdiginivurgutuyor. 319,qtt,qnata.1n GUNcEL YA9AM MAGAZIN ASTROLOJi TEKNOLOJi HAVA DURUMU OMBUDSMAN gizERLER InalctK'tn g0rugleri garprcrdlr: 'Batrh zihniyette bir elitin olugmasr, Mustafa Kemal kugagrnr ve onun driguncesini anlamak baktmtndan birinci derecede 6nemlidir. Egitimd-e ve dUnya g6rUgUnde pozitif ilmiegemen krlmak, devleti halk egemenli$itemeline oturtmak, toplumu srnrf kavgastndan azade bir halk ve biitlin insanlarr egit gormekten ibaietAtaturkguluOUn temel ilkeleri, onun gengliginde aydtnlar arasrndi yiygrn fikirlerdi. Ttirk tarihinh B.at!'yg, yeni bir hayat gdrugiine yoneldigi son yi.iz yrlhk geligme, bagka bir deyimle TUrk Aydrnlanma Qa$r, AtattrrkgUlUgti agrlilamaK bakimrndln onemlidir.' Inalclk, TUrkiye demokrasisinde bu sitrecigerigevirme gabalarrnrn'tarihin akrgrna ters dUgecegi'inancrnda. AB srirecinde demokratiklegme gabalanndan korkmayahm. 81. yrlrnda Cumhuriyet, saglam temeller uzerinde yUkieliyor. d.s*a z a k@ n illiy et epm. ! r FIRSAT LiNKLERi http ://www.milliyet. co m/2004/ | 0 129 ly azar I sazak.html 21.11.2004 MILLIYET INTE,NNPT - YAZARLAR Page 1 of 3 *ffi.ff*XBrmil corn rr r- gsggpp6ggypn ,* soN oaxixR ANA SAYFA YAZARLAR trerya SAUAK sivlsrr $lxesnr *ur'luu** Exoruorui Atatti rk'ten son ra... FiNANS pUnve SPOR cUttcEtYA$AM rvlaeRzit't nsrnoto.li rexNor-o.ti HAVA DURUMU OMBUDSMAN gizrnlrn 29 Ekim Cumhuriyet Bayramt'nda UnlU tarihgimiz Halil Inalcrk'rn 'Dogu Batr'dergisine yazdt$t 'AtatUrk ve AtattirkgUliik' makalesinden ahntrlarla bir'modernlegme projesi' olarak TUrkiye Cumhuriyeti'nin kurulug felsefesini aktarmaya galrgmrgtrk. 10 Kasrm AtatUrk'U Anma GUnU nedeniyle 1930'lann tek parti dUzeniyle (CHP) gok partili siyasal doneminin gegen 50 yrlrna damgasrnr vuran 'AtatUrk'ten sonra AtatUrkgtilUk' tartr gmasr ndan g0rugler aktarahm. Halil inalcrk, sosyolog S. N. Eisenstadt'tn analizinden hareketle TUrkiye'dekiKemalist devrimi benzerlerinden aylran 'Toplumun, lslami gergevesinden gekilerek yeni bir TUrk milleti kurgulanmak istenmig olmasr'nrn gUnUmUzdekisancrlarrna de$iniyor: "TUrkiye'de ulus - devlet, laik e$itim sistemi, endirstrilegme ile demokrasibirbirinden ba$rmsrz geligmeler g6sterdi. Fabrika ve tren yollarr mutlaka zihniyet degigimi getirmedi. BdlUnmez Ulke biitUnlit$u, herkes igin Ttirk vatandaglrgrnrn zorunlu olmasr, bu yuzden de devletin sekUler - laik olmast, dinlerin bireysel vicdana brrakrlmasr ve butUn bunlarrn kanun zorunlulu!u altrna ahnmasr. Son on yrlda Batr'dan gelen bu kavram ve kurumlara kargr bir direng ve sorgulama akrmrnrn gUglU bigimde kendini gdsterdi$i ortadadrr. lslamlagma akrmrnrn toplum ve politikada gUglenmesi, etnik sorunlann ilk strayr almasrnr, TUrkiye misalinde ulus - devletin ortaya grkan 6z9Un geligmeleriolarak algrlayabiliriz." Oysa Mustafa Kemal ve arkadaglart, Batrltlagma hedefi olan yeni bir'toplum haritasr'yla (Utopya) yola gtkmtglardt. (Prof. $erif Mardin) Max Weber gibi sosyologlarrn formijte ettikleri bigimiyle yeni sosyal di.tzen 'onur ve mevki' esasrna gdre kuruluyordu. Metin Heper bunu 'sultan - halifenin patrimonyal devletinden halk egemenligine gegig' olarak tanrmlryor: "Mustafa Kemal'in dUgledi$i devlet, bir yandan sultan - halifenin gahsi egemenli$inden, obur yandan Avrupa'nrn emperyalist somilrusunden ve egemenli$inden kurtulmug, Avrupa devletleriyle egit, haysiyetli, modern bir devlet ideolojisiydi." Halil Inalcrk, Kemalist devriminin toplumu 'yukarrdan aga$rya de$igtirme'sine y6nelik elegtiriledn onun 'tarihi de$erini kUgUltmeyece$i' goriigUnde: Fransrz ltrtitati Oafrit, devrimin bilingli ifadesini aydtnlar temsil etmigtir. Buna kargrlrk Batr modernitesinin kUlturel geligim prensiplerinin gelenekselyapryr degigtirecegi varsayrmrTurkiye'deki son geligmeler r9r$rnda sorgulanryor. Turkiye'ye ozgli yenibir durum da, bugune dek cumhuriyet'in modernlegme projesine direngli gozUken kesimlerin AKP'nin siyasi 6nderli$inde Avrupa'yla bUtUnlegme iradesidir. AtatUrk'Un ilerleme ve'ga$dag uygarhk' Utopyasr boga grkmadr. ds az a k@ m il I iyet. co m.t i_: r FIRSAT r-it'lXleni http://www.milliyet.co m12004 I I 1 I I 1 ly azar /sazak.html 21.tr.2004