tc adalet bakanlığı eğitim dairesi başkanlığı yargı mevzuatı bülteni
Transkript
tc adalet bakanlığı eğitim dairesi başkanlığı yargı mevzuatı bülteni
T.C. ADALET BAKANLIĞI EĞİTİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI YARGI MEVZUATI BÜLTENİ Bültenin Kapsadığı Tarihler 03 - 10 Haziran 2010 Yayımlandığı Tarih 11 Haziran 2010 Sayı 450 İÇİNDEKİLER - - Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (R.G. 4 Haziran 2010 – 27601) Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik (R.G. 8 Haziran 2010 – 27605) Beşeri Tıbbi Ürünler Ambalaj ve Etiketleme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (R.G. 10 Haziran 2010 – 27607) Yargıtay 18. Hukuk Dairesinden 1 Adet Karar (R.G. 10 Haziran 2010 – 27607) Yüksek Seçim Kurulundan 354 Nolu Karar (R.G. 5 Haziran 2010 – 27602 - Mükerrer) Yüksek Seçim Kurulundan 365 Sayılı Karar (R.G. 10 Haziran 2010 – 27607 - Mükerrer) İnsan Hakları Mahkemesi Kararı (Uğurlu/Türkiye) Türkiye Barolar Birliği Başkanlığından Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tarife (R.G. 4 Haziran 2010 – 27601) Ulaştırma Bakanlığından Karayolu Yolcu Taşımacılığında Kullanılan Terminallere İlişkin Tavan Ücret Tarifeleri Hakkında Tebliğ’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 61) (R.G. 10 Haziran 2010 – 27607) Adalet Bakanlığından İlân (R.G. 05 Haziran 2010 – 27602) Adalet Bakanlığından Münhal Noterlikler İlânları (R.G. 07 Haziran 2010 – 27604) Ceza ve Tevkifevleri Genel müdürlüğünden “Yardım Kampanyası” Konulu Duyuru 2010 Mayıs Ayında İstifa Eden ve Meslekten Ayrılan veya Yaş Haddinden Emekliye Ayrılan Hâkim ve Savcılara Ait Liste Tarım ve Köyişleri Bakanlığından Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral Gübreler ve Toprak Düzenleyiciler ile Mikrobiyal, Enzim İçerikli Ve Diğer Ürünlerin Üretimi, İthalatı ve Piyasaya Arzına Dair Yönetmelik 1 - (R.G. 04 Haziran 2010 – 27601) Millî Savunma Bakanlığından Savunma Sanayii Güvenliği Yönetmeliği (R.G. 04 Haziran 2010 – 27601) Çevre ve Orman Bakanlığından Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği (R.G. 08 Haziran 2010 – 27605) Bayındırlık ve İskan Bakanlığından Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik Kapsamında Universal Sertifikasyon Ve Gözetim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.’nin Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu Olarak Görevlendirilmesine Dair Tebliğ (Tebliğ No: YİG/2010-08) (R.G. 10 Haziran 2010 – 27607) Yönetmelikler Çevre ve Orman Bakanlığından: ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; çevresel gürültüye maruz kalınması sonucu kişilerin huzur ve sükûnunun, beden ve ruh sağlığının bozulmaması için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak ve kademeli olarak uygulamaya konulmak üzere; değerlendirme yöntemleri kullanılarak çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin, hazırlanacak gürültü haritaları, akustik rapor ve çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu ile belirlenmesi, çevresel gürültü ve etkileri hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesi, gürültü haritaları, akustik rapor ve çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu sonuçları esas alınarak; özellikle çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere sebep olabileceği ve çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve 2 azaltmaya yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; özellikle nüfusun yoğun olduğu alanlarda, parklarda veya yerleşim bölgelerindeki diğer sessiz alanlarda, açık arazideki sessiz alanlarda, okul, hastane ve diğer gürültüye hassas alanlar da dahil olmak üzere insanların maruz kaldığı çevresel gürültüler ile çevresel titreşime yönelik esas ve usulleri kapsar. (2) Bu Yönetmelik kişinin kendisinden dolayı maruz kaldığı gürültüyü, 26 ncı maddede belirtilen ev faaliyetleri dışındaki gürültüler ile komşuların oluşturduğu gürültüyü, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu kapsamındaki işyerlerinde çalışan işçilerin maruz kaldığı gürültüyü, ulaşım araçlarının iç gürültüsünü ve askeri alanlardaki askeri faaliyetlere bağlı gürültüyü kapsamaz. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 14 üncü maddesi ile 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Açık arazideki sessiz alan: Yetkili idare tarafından ulaşım, sanayi veya rekreasyon faaliyetlerinden kaynaklanan her türlü gürültü rahatsızlığına maruz kalmayacak şekilde ayrılan bir alanı, b) Ağırlıklama: İnsan işitme sisteminin özelliğinin dikkate alınarak, ses basıncı seviyesinin frekanslara göre farklı şekilde değiştirilmesini, c) Ağırlıklanmış ses azaltma indeksi (Rw): Malzemelerin ses yalıtım performansının laboratuar şartlarında ölçülen ve tek bir değer olarak ifade edilen etiket değerini, ç) Akşam gürültü göstergesi (Lakşam): A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, yılın akşam sürelerinin tamamına göre belirlenen ve akşam süresindeki rahatsızlığı ifade etmekte kullanılan etkilenim seviyesini, d) Akustik gölge bölgesi: Ses dalgalarının bir çevrede yayılmaları sırasında engeller, rüzgâr etkisi ve günlük sıcaklık değişimleri gibi dış etkilerle kırılma ve kıvrılmalara uğramaları sonucu ortaya çıkan ve içerisinde ses seviyelerinin 10 dB kadar azalma gösterdiği alanları, e) Akustik planlama: Gelecekte var olabilecek gürültülerin arazi kullanım planlaması, trafik ve trafik planlaması için sistem mühendisliği ile ses yalıtımı tedbirleri ve gürültü kaynaklarının kontrolü gibi planlanmış tedbirler kullanılarak kontrol edilmesini, f) Akustik rapor: 29/4/2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan ve 7/3/2008 tarihinden önce kurulmuş veya bu tarihten sonra planlama ve kurulma aşamasını tamamlayarak faaliyete geçmiş işletmelerin, tesislerin değerlendirme yöntemleri kullanılarak oluşması muhtemel çevresel gürültü seviyelerinin belirlendiği ve sınır değerlerin aşılıp aşılmadığını gösteren raporu, g) Alıcıda tedbirler: Gürültünün azaltılamadığı ortamlarda özellikle yüksek seviyeli gürültüden korunmak için kişilerin işitme organlarının korunmasına yönelik etkilenen kişi üzerinde alınabilecek tedbirleri, ğ) Ana kara yolu: Yılda üç milyondan fazla aracın geçtiği bölgesel, ulusal veya uluslararası bir kara yolunu, 3 h) Ana demir yolu: Yılda otuz binden fazla trenin geçtiği bir demir yolunu, ı) Ana hava limanı: Hafif uçaklarla tamamen eğitim maksatlı olarak yapılanlar hariç olmak üzere, yılda elli binden fazla kalkış ve inişin gerçekleştiği sivil hava alanını, i) Arka plan gürültüsü: Bir çevrede incelenen sesler bastırıldığında, verilen konumdaki ve verilen durumdaki geriye kalan toplam sesi, j) Atölye: Zanaatçıların veya resim, heykel sanatlarıyla uğraşanların çalıştığı işyerleri ile dokuma, konfeksiyon, torna, demir, doğrama ve benzeri işyerlerini, k) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını, l) Canlı müzik: Gerçek enstrüman ve/veya seslerle veya banttan ya da elektronik olarak yükseltilmiş ses kaynağı kullanılarak yapılan müzik türünü, m) Çevresel gürültü: Ulaşım araçları, kara yolu trafiği, demir yolu trafiği, hava yolu trafiği, deniz yolu trafiği, açık alanda kullanılan teçhizat, şantiye alanları, sanayi tesisleri, atölye, imalathane, işyerleri ve benzeri ile rekreasyon ve eğlence yerlerinden çevreye yayılan gürültü dâhil olmak üzere, insan faaliyetleri neticesinde oluşan zararlı veya istenmeyen açık hava seslerini, n) Çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu: Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer almayan ve bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce kurulmuş veya bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra kurulması planlanan veya kurulup işletmeye geçen işletmelerin, tesislerin, işyerlerinin değerlendirme yöntemleri kullanılarak oluşması muhtemel çevresel gürültü seviyelerinin belirlendiği ve sınır değerlerin aşılıp aşılmadığını gösteren raporu, o) Çevresel tedbirler: Yapıların dışında veya içinde yer alan gürültü kaynaklarından doğan seslerin, yapı içindeki kişilere ulaşıncaya kadar yayıldığı ortamda yapılabilecek her türlü gürültü kontrolü çalışmasını, ö) Çevresel titreşim: Maden ve taş ocakları, ulaşım araçları, sanayi ve inşaat makineleri gibi işlemlerden doğan ve yapılarda kullanım alanı dışında başka maksatlarla kullanılan hacimlerdeki faaliyetler sırasında oluşan genellikle katı, sıvı ve gaz ortamlarda yayılan ve insan vücudunca hissedilen mekanik salınım hareketlerini, p) Çınlama süresi (sn): Bir hacmin akustik özelliğini frekansa bağlı olarak belirleyen parametreyi ve hacim içinde faaliyette olan bir ses kaynağının susmasından itibaren ses basınç seviyesinin 60 dB azalması için geçen süreyi, r) Çok hassas kullanımlar: Konut, yataklı hizmet veren sağlık kurumları, eğitim kurumları, çocuk ve yaşlı bakım evleri, canlı müzik izni almış olan oteller hariç diğer oteller, açık arazideki ve yerleşim alanı içindeki sessiz alanlar gibi kullanımları, ş) Darbe gürültüsü: İki kütlenin birbirine çarpması ile ortaya çıkan gürültüyü, ş) dB: Birbirinden mertebe farklılıkları gösteren, nicelikleri anlamlı olarak ifade etmede kullanılan logaritmik bir ölçeği, t) dBA: İnsan işitme sisteminin düşük şiddetteki seslere karşı en çok hassas olduğu orta ve yüksek frekanslara daha fazla ağırlık veren, A ağırlıklı ses seviyesi olarak tabir edilen ve gürültünün etkilenim değerlendirilmesi ve kontrolünde yaygın olarak kullanılan bir ses seviyesi ölçütünü, u) Değerlendirme: Bir gürültü göstergesi veya ilgili zararlı etkilerin değerini hesaplamak, tayin etmek, öngörmek, tahmin etmek veya ölçmek için kullanılan her türlü yöntemi, ü) Doz-etki ilişkisi: Bir zararlı etki ile gürültü gösterge değeri arasındaki ilişkiyi, v) Eğlence yeri: Bir konaklama tesisi bünyesinde veya müstakil olarak faaliyet gösteren, müşterinin eğlence ihtiyacını karşılamaya yönelik canlı müzik hizmeti veren işyerini, 4 y) Eşdeğer gürültü seviyesi (Leq): Belli bir süre içinde seviyeleri değişim gösteren, genellikle A ağırlıklanmış ses seviyesi olarak ölçülen, gürültünün enerji açısından eşdeğeri olan sabit seviyeyi, z) Ev faaliyetleri ve komşuların oluşturduğu gürültü: Konut içerisinde kişilerin kendi davranış ve alışkanlıklarından kaynaklanan; kapı, pencere kapatma, yürüme, konuşma, temizlik yapma, mobilya çekme, televizyon seyretme, radyo dinleme, eğlence amacı dışında kullanılan her türlü müzik aleti, çamaşır makinesi, buzdolabı, elektrik süpürgesi gibi aletleri kullanma, evcil hayvan besleme gibi faaliyetler ile bina içinde yapılacak tadilatı, aa) Eylem planı: Gerektiğinde gürültü seviyesinin düşürülmesi de dahil olmak üzere gürültü ile ilgili sorunlar ve etkileriyle baş etmek için tasarlanan planları, bb) Fiziksel çevre faktörleri: Sesin kaynaktan kullanıcıya, yapı veya etkilenen kişilere iletilmesi sırasında geçtiği fiziksel çevrede bulunan ve ses yayılımını etkileyen gürültüyü artırıcı veya azaltıcı her türlü faktörü, cc) Gündüz, akşam, gece gürültü göstergesi (Lgag): A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, günlük toplam rahatsızlığı ifade etmekte kullanılan etkilenim seviyesini, çç) Gündüz gürültü göstergesi (Lgündüz): A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, yılın gündüz sürelerinin tamamına göre belirlenen ve gündüz süresindeki rahatsızlığı ifade etmekte kullanılan etkilenim seviyesini, dd) Gece gürültü göstergesi (Lgece): A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, yılın gece sürelerinin tamamına göre belirlenen ve gece süresindeki uyku kaçırıcı rahatsızlığı ifade etmekte kullanılan etkilenim seviyesini, ee) Gürültü göstergesi: Bir zararlı etki ile ilgili olarak çevresel gürültünün tanımlanmasında kullanılan fiziksel bir ölçeği, ff) Gürültü haritalama: Yürürlükte bulunan her türlü sınır değerin aşılıp aşılmadığını göstermek gayesiyle, belirli bir alanda etkilenen kişi ve maruz kalan konut sayısı da dâhil olmak üzere, mevcut veya gelecekte ortaya çıkabilecek bir gürültü durumu hakkındaki verilerin; gürültü göstergesi kullanılarak söz konusu alanın fiziksel haritası üzerinde standartlara uygun olarak belirtilmesini, gg) Gürültü kontrolü: Herhangi bir ses kaynağından yayılan gürültü niteliğine sahip sesleri, kabul edilebilir seviyeye indirmek, akustik özelliğini değiştirmek, etki süresini azaltmak, hoşa giden veya daha az rahatsız eden bir başka ses ile maskelemek gibi yöntemlerle zararlı etkilerini tamamen veya kısmen yok etmek için yapılan işlemleri, ğğ) Hassas olmayan kullanımlar: Otoparklar, garajlar, eğlence yerleri, sanayi tesisleri gibi kendisi gürültü kaynağı olabilen alan ve kullanımları, hh) İç ortam gürültüsü: Yapı içindeki mekanik sistemler ve diğer gürültü kaynaklarından doğan ve mekân içinde bulunan insanları olumsuz etkileyen istenmeyen ve zararlı seslerin bütününü, ıı) İmalathane: Hammaddeleri işleyerek piyasaya çıkacak duruma getiren işyerini, ii) İşletme: Tesis ve faaliyetlerin bütününü, jj) İşyeri: Kamu kurum ve kuruluşları, ticari kuruluşlar, hizmet binaları, spor tesisleri, tabanca ve tüfek poligonları, alışveriş merkezleri, tedavi merkezleri, halı ve oto yıkama yerleri, depolama yerleri, matbaalar gibi yerleri, kk) Kaynakta tedbirler: Gürültü üreten ses kaynağının yapısı, işletme tekniği, oturduğu zemin, montaj biçimi ve buna benzer doğrudan kaynak ile ilgili olarak alınabilecek tedbirleri, 5 ll) Kamuoyu: Bu Yönetmeliğin uygulanması açısından, bir veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi ile bunların ulusal mevzuat veya uygulamaya uygun olarak oluşturduğu dernek, örgüt veya grupları, mm) Kesikli titreşim: Delicilerdeki gibi sürekliliği olmayan ya da kazık çakıcılardaki gibi belirli aralıklarla tekrarlanan titreşimi, nn) LC max: dBC olarak ölçülen, ölçüm süresi içerisinde C ağırlıklı rms tabanlı ses seviyesinin en büyük değerini, oo) Oktav bant: Gürültü enerjisinin frekansa göre değişimini ortaya çıkarmakta yararlanılan alt ve üst frekans sınırlarının birbirinin iki katı olan frekans bandı ve bant genişliğinin merkez frekansının % 70’ine eşit olduğu bandı, öö) Orta derecede hassas kullanımlar: İdari ve ticaret binaları, çocuk bahçeleri, oyun alanları ve spor tesisleri gibi kullanımları, pp) Planlanan faaliyetler için akustik rapor: 17/7/2008 tarihli ve 26939 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin Ek-I listesinde bulunan ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan “ * ” işareti bulunmayan kurulması planlanan işletmelerin, tesislerin ve ulaşım kaynaklarının değerlendirme yöntemleri kullanılarak oluşması muhtemel çevresel gürültü seviyelerinin belirlendiği ve sınır değerlerin aşılması halinde alınacak tedbirlerin bütününü içeren raporu, rr) Rahatsızlık: Alan araştırmaları vasıtasıyla belirlenen toplumsal gürültü veya titreşim rahatsızlığının derecesini, ss) Rekreasyon alanı: Kişinin fiziksel ve psikolojik olarak kendisini tekrar kazanabilmesini sağlayan dinlenme, eğlenme, gezi, serbest zamanları değerlendirme gibi çeşitli faaliyetleri kapsayan geniş eylem alanlarını, şş) Ses basıncı seviyesi (Lp): Ortamda belli bir noktada ölçülen ses basıncının, 20x10-6 Pa veya 20 µPa referans ses basıncına oranının 10 tabanına göre logaritmasının 20 ile çarpılmasıyla bulunan ve dB cinsinden ifade edilen değeri, tt) Ses gücü seviyesi (Lw): Bir ses kaynağının yaydığı ses gücünün milletlerarası standartlarda tanımlanan referans ses gücüne oranının 10 tabanına göre logaritmasının 10 ile çarpılmasıyla bulunan ve dB cinsinden ifade edilen değeri, uu) Seviye ayarlaması: Gürültünün türüne ya da belirgin olarak duyulan bir frekansın varlığına bağlı olarak, ölçülen ya da hesaplamayla bulunan eşdeğer gürültü seviyesine eklenecek değeri, üü) Sınır değer: Yetkili idarece belirlenen, aşılması halinde yetkili idarece dikkate alınan ve azaltıcı tedbirlerin uygulamaya konulmasına yol açan Lgag veya Lgece, ve uygun olan hallerde Lgündüz, Lakşam, Lgece ve Leq değerini, vv) Stratejik gürültü haritası: Farklı kaynaklar bazında mevcut gürültü durumunun veriler sayesinde sergilenmesini, yy) Sürekli titreşim: Gündüz veya akşam veya gece vakti gibi belirlenen bir zaman dilimi boyunca engellenmeden devam eden titreşimi, zz) Tepe değer: Verilen bir zaman aralığındaki en yüksek titreşim değerini, aaa) Tesis: Bu Yönetmelikte tanımlanan işyeri, atölye, imalathane, eğlence yeri kapsamı dışında kalan ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan tesisleri, bbb) Titreşimin yer değiştirme, hız, ivme cinsinden rms değeri: Belirli bir zaman aralığında ölçülen titreşim değerlerinin karelerinin ortalamasının karekökünü, ccc) Titreşimden etkilenme sınırı: Titreşimin; insan sağlığı, performansı ve konforu üzerinde oluşturduğu hareket hastalığı gibi fizyolojik ve psikolojik etkilerle yapılarda oluşturduğu hasarların başlama sınırlarındaki, titreşim ivmesi, hızı, genliği, frekansları ve etkilenme süresi gibi parametrelerle ortaya konulmuş kriterleri, 6 ççç) Gürültü haritası hazırlanacak yerleşim alanı: Nüfusu yüz binden fazla olan, şehirleşmiş alan olarak kabul edilen ve nüfus yoğunluğunun kilometre kare başına 1000 kişiden fazla olduğu alanları, ddd) Yerleşim alanı içindeki sessiz alan: Yetkili idare tarafından gürültü kaynakları için belirlenen sınır değerlerin üstüne veya yetkili idare tarafından konulmuş belli bir değerden daha büyük bir gürültü gösterge değerine maruz kalmayacak şekilde ayrılan bir alanı, eee) Yetkili idare: İkinci bölümde belirtilen idareleri, fff) Zararlı etkiler: İnsan sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Görev, Yetki ve Sorumluluklar Bakanlığın görev, yetki ve sorumlulukları MADDE 5 – (1) Bakanlık; a) Kişilerin huzur ve sükûnunu beden ve ruh sağlığını gürültü ile bozmayacak bir çevrenin geliştirilmesi gayesiyle, çevresel gürültüyü azaltacak program ve politikaları belirlemek, buna yönelik mevzuat ve mevzuatın uygulanmasını kolaylaştırıcı her türlü dokümanı hazırlamak, bu Yönetmeliğin uygulanmasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamakla, b) Çevre Kanunu çerçevesinde il çevre ve orman müdürlükleri ve yetki devri yapılan belediyelerle işbirliği ve koordinasyon içinde gürültü kaynaklarını denetlemek, gerektiğinde gürültü kaynakları için akustik rapor veya çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlattırmak, bu raporları incelemek ve değerlendirmek, bu Yönetmeliğin ihlalinin tespiti halinde idari yaptırım uygulamak, yetki devri yapılacak kurumlarda aranacak esasları belirleyip yetki devri yapmakla, c) Bu Yönetmeliğin uygulanmasından yetkili ve sorumlu kılınan kurum ve kuruluşlar ile bu Yönetmelik gereği hazırlanacak akustik rapor, çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu, gürültü haritası ve eylem planı hazırlayacak kurum ve kuruluş temsilcilerinin uzmanlaşmasını sağlayıcı programların içeriği ve programların uygulama prosedürünü belirlemekle, ç) Akustik rapor, çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu, gürültü haritası ve eylem planı hazırlayacak kurum ve kuruluşların sağlaması gereken esasları belirlemek, esasları sağlayanlara ön yeterlik/yeterlik belgesi vermek, ön yeterlik/yeterlik belgesi alan ve bu kapsamda görev yapan kurum ve kuruluşları denetlemek, belgelendirme esaslarına aykırı davranılmasının tespiti halinde gerekli yaptırımın uygulanmasını sağlamak ve gerekirse ön yeterlik/yeterlik belgesini iptal etmekle, d) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan işletme ve tesislere verilecek çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi kapsamında değerlendirme yapmak, bu çerçevede işletmeleri denetlemek, bu Yönetmelikte belirtilen esaslara aykırılık halinde gerekli yaptırımı uygulamak ve uygulanmasını sağlamakla, e) Stratejik Gürültü Haritaları ve Eylem Planları ile ilgili olarak; 1) Yetkili ve sorumlu kurum ve kuruluşlarca hazırlanan gürültü haritaları ve eylem planlarına görüş vermekle, 2) Yetkili ve sorumlu kurum ve kuruluşlarca hazırlanarak Bakanlığa gönderilen gürültü haritaları ve eylem planları ile Ek-VI’da yer alan her türlü bilgi ve belgeye yönelik veri bankası oluşturmakla yetkili ve sorumludur. İl çevre ve orman müdürlüklerinin görev, yetki ve sorumlulukları 7 MADDE 6 – (1) İl çevre ve orman müdürlükleri; a) Çevre Kanunu gereği yetki devri yapılmayan alanlarda gürültü kaynaklarını programlı, programsız veya şikâyetlere istinaden, gerektiğinde diğer mevzuat kapsamında yetkili kılınan kurum ve kuruluşlar ile işbirliği ve koordinasyon içinde, bu Yönetmelikte getirilen esaslara uyulup uyulmadığını denetlemek, gerektiğinde gürültü kaynakları için akustik rapor veya çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlattırmak, bu raporları incelemek ve değerlendirmek, bu Yönetmeliğin ihlalinin tespiti halinde idari yaptırım uygulamakla, b) Yetki devri yapılan kurum ve kuruluşların talepleri veya gerekli görülmesi halinde koordinasyon ve işbirliği içinde çalışmakla, c) Yetki devri yapılmış kurumların faaliyetleri sebebiyle oluşan çevresel gürültüyü denetlemek ve idari yaptırım uygulamakla, ç) Yetki talebinde bulunan kurum ve kuruluşların taleplerini değerlendirip Bakanlığa iletmek, yetki devri yapılan kurum ve kuruluşların yetkileri çerçevesinde çalışıp çalışmadığını denetlemek, yetkilerini yerine getirmeyenleri tespit ederek Bakanlığa bildirmekle, d) İlde Çevre Kanununun 14 üncü maddesine istinaden yapılan denetim ve idari yaptırımların sonuçlarını Bakanlığa iletmekle, e) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-2’sinde yer alan işletme ve tesislere verilecek çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi kapsamında değerlendirme yapmak, bu çerçevede işletme ve tesisleri denetlemek, bu Yönetmelikte belirtilen esaslara aykırılık halinde gerekli yaptırımın uygulanmasını sağlamakla, f) Dini ve milli bayramlar ile yerel millî günler ve kutlamalar maksadıyla yapılacak faaliyetler için bu Yönetmelik çerçevesinde getirilen yasaklara İl Mahalli Çevre Kurul Kararı almak kaydıyla istisna getirmekle, istisna kapsamında alınan kararları kamuoyuna duyurmakla yetkili ve sorumludur. Mahalli idarelerce alınacak tedbirler MADDE 7 – (1) İl özel idareleri; a) Çevre Kanunu gereği yetki devri yapılan il özel idareleri belediye sınırları ve mücavir alan dışında gürültü kaynaklarını programlı, programsız veya şikâyetlere istinaden gerektiğinde diğer mevzuat kapsamında yetkili kılınan kurum ve kuruluşlar ile işbirliği ve koordinasyon içinde, bu Yönetmelikte getirilen esaslara uyulup uyulmadığını denetlemek, gerektiğinde gürültü kaynakları için akustik rapor veya çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlattırmak, bu raporları incelemek ve değerlendirmek, bu Yönetmeliğin ihlalinin tespiti halinde idari yaptırım uygulamakla, b) Belediye sınırları ve mücavir alan dışında; yapıların mimari projelerinde ve yapı ruhsatlarında 28 inci maddede belirtilen şartların aranmasıyla, c) Stratejik Gürültü Haritaları ve Eylem Planları ile ilgili olarak; 1) Belediye sınırları ve mücavir alan dışında gürültü haritalarının hazırlanmasında gerekli olan, gürültü kaynakları dışındaki tüm verileri toplamak ve belirleyeceği esaslar çerçevesinde gürültü haritası hazırlamakla sorumlu kurum ve kuruluşların kullanımına açmakla, 2) Belediye sınırları ve mücavir alan dışındaki gürültü haritası hazırlanan alanlarda mevcut veya ileriye yönelik projelendirme veya başka bir yatırımı gerçekleştirme konusunda çalışması olabilecek ilgili tüm kurum ve kuruluşların görüşlerini almakla, 8 3) Belediye sınırları ve mücavir alan dışında 8 inci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinin (3) ve (4) numaralı alt bendine istinaden gürültü haritaları hazırlanan kaynakların; yakınındaki limanlar ile Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde belirtilen işletme ve tesislerin bulunduğu alanlar için ayrı ayrı gürültü haritalarını ve bu gürültü haritalarının kapsadığı alanların eylem planlarını hazırlamakla, 4) Belediye sınırları ve mücavir alan dışındaki alan için hazırlanan eylem planlarını kamuoyu görüşüne açmakla, 5) Belediye sınırları ve mücavir alan dışındaki alan için hazırlanan gürültü haritalarının ve eylem planlarının nihai hali hakkında kamuoyuna bilgi vermekle ve Bakanlığa göndermekle ilgili hususlarda gerekli tedbirleri alır. (2) Belediyeler; a) Çevre Kanunu gereği yetki devri yapılan belediyeler, belediye sınırları ve mücavir alan içinde gürültü kaynaklarını programlı, programsız veya şikâyetlere istinaden gerektiğinde diğer mevzuat kapsamında yetkili kılınan kurum ve kuruluşlar ile işbirliği ve koordinasyon içinde, bu Yönetmelikte belirlenen esaslara uyulup uyulmadığını denetlemek, gerektiğinde gürültü kaynakları için akustik rapor veya çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlattırmak, bu raporları incelemek ve değerlendirmek, bu Yönetmeliğin ihlalinin tespiti halinde idari yaptırım uygulamakla, b) Yetki devri yapılmış belediyeler; belediye sınırları ve mücavir alan içinde yapılan denetim sonuçlarını il çevre ve orman müdürlüklerine göndermekle, c) Belediye sınırları ve mücavir alan içinde ilgili belediye; yapıların mimari projelerinde ve yapı ruhsatlarında 28 inci maddede belirtilen şartların aranmasıyla, ç) Nazım İmar Planları ve Uygulama İmar Planlarının hazırlanması aşamasında 27 nci maddede öngörülen gürültüye maruz kalma kategorilerini dikkate almakla, d) Stratejik Gürültü Haritaları ve Eylem Planları ile ilgili olarak; 1) Belediye sınırları ve mücavir alan içinde gürültü haritası hazırlanacak yerleşim alanlarını Bakanlık merkez ve taşra teşkilatı ile koordinasyon ve işbirliği içinde belirlemekle, 2) Belediye sınırları ve mücavir alan içindeki yerleşim alanlarının, gürültü haritalarının hazırlanmasında gerekli olan, gürültü kaynakları dışındaki tüm verileri toplamak ve belirleyeceği esaslar çerçevesinde gürültü haritası hazırlamakla sorumlu kurum ve kuruluşların kullanımına açmakla, 3) Belediye sınırları ve mücavir alan içinde gürültü haritası hazırlanacak yerleşim alanlarında yer alan; karayolu, tramvay ile yerüstünden geçen metro yolları trafiği, limanlar ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sindeki işletme/tesisler veya atölye-imalathane-eğlence yerleri gibi gürültü kaynaklarının bulunduğu alanlar için ayrı ayrı gürültü haritalarının hazırlanmasıyla, 4) Belediye sınırları ve mücavir alan içindeki gürültü haritası hazırlanan yerleşim alanlarında mevcut veya ileriye yönelik projelendirme veya başka bir yatırımı gerçekleştirme konusunda çalışması olabilecek ilgili tüm kurum ve kuruluşların görüşlerini almakla, 5) Belediye sınırları ve mücavir alan içindeki gürültü haritası hazırlanan yerleşim alanında 8 inci maddede yetkili kılınan kurum veya kuruluş tarafından hazırlanan gürültü haritalarını da göz önünde bulundurularak; karayolları, demiryolları, tramvay ile yerüstünden geçen metro yolları, havaalanları, limanlar ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 9 ve Ek-2’sindeki işletme/tesisler veya eğlence yerleri, imalathane gibi gürültü kaynaklarının bulunduğu alanları kapsayan eylem planlarını hazırlamakla, 6) Belediye sınırları ve mücavir alan içindeki yerleşim alanı için hazırlanan eylem planlarını kamuoyu görüşüne açmakla, 7) Belediye sınırları ve mücavir alan içindeki yerleşim alanı için hazırlanan gürültü haritalarının ve eylem planlarının nihai hali hakkında kamuoyuna bilgi vermekle ve Bakanlığa göndermekle, 8) Büyükşehir belediye başkanlıkları, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alan içinde belirlenen yerleşim alanı veya alanlarında yer alan; karayolu, tramvay ile yerüstünden geçen metro yolları trafiği, limanlar ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan işletme/tesisler veya atölye-imalathane- eğlence yerleri gibi gürültü kaynaklarının bulunduğu alanlar için ayrı ayrı gürültü haritalarını ilgili belediyelerle koordinasyon ve işbirliği içinde hazırlamakla ilgili hususlarda gerekli tedbirleri alır. Kurum, kuruluş ve işletmelerce alınacak tedbirler MADDE 8 – (1) Kurum, kuruluş veya işletmelerden; a) Sağlık Bakanlığı; 13/12/1983 tarihli ve 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname gereği işitme sağlığı ve kritik sağlık etkileri göz önüne alınarak gürültüden etkilenme seviyelerinin belirlenmesi ve izlenmesine ilişkin esas ve usullerin belirlenmesiyle, b) Diyanet İşleri Başkanlığı; dini tesislerde ses yükseltici kullanımından çevreye yayılan sesin kontrolüne ilişkin esasların belirlenmesiyle, c) İşletme, tesis (fabrika), işyeri, atölye, imalathane, eğlence yeri ve ulaşım kaynaklarını planlayan ve işletenler; 1) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan işletme ve tesisler için çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesine esas olacak akustik raporu hazırlatmak ve bu Yönetmelik ile belirlenen sınır değerlerin sağlanmadığı durumlarda gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamakla, 2) Kurulması planlanan ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan işletme ve tesisler ile 18, 19, 20 ve 21 inci maddelerinde yer alan ulaşım kaynakları için hazırlanacak çevresel etki değerlendirme raporu veya proje tanıtım dosyasının gürültü ile ilgili bölümünün bu Yönetmelikte yer alan esaslar çerçevesinde hazırlanmasını sağlamakla, 3) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer almayan işletme, tesis, işyeri, imalathane ve atölyeler ile eğlence yerleri ve benzeri yerlerle ilgili işyeri açma ve çalışma ruhsatı safhasında veya programlı, programsız veya şikâyete istinaden yapılacak denetimlerde, yetkili idarenin talebine istinaden çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlatmakla, 4) Sanayi tesisi, atölye, imalathane, eğlence yeri gibi işletmeciler ile liman işletmecileri; bu alanların gürültü haritalarının hazırlanmasından sorumlu kurum ve kuruluşun talebi halinde istenen verileri belediyeye veya il özel idarelerine iletmekle, ç) Ulaştırma Bakanlığı; 1) Devlet yolları ve otobanlardan, ana karayolları sınıfına giren karayollarını, ana demiryolları ve ana havaalanlarını belirleyip listesini Bakanlığa bildirmekle, 2) Yerleşim alanları içindeki devlet yolları ve otobanlar için gürültü haritası hazırlanmasında gerekli olacak verileri Belediyeye iletmekle, 10 3) Yerleşim alanı dışında devlet yolları ve otobanlardan, ana karayolları sınıfına giren karayollarının gürültü haritasını hazırlamakla, 4) Yerleşim alanı dışında yer alan ana demiryolları ve ana havaalanlarının gürültü haritasını hazırlamakla, 5) Sorumluluk alanlarına göre yerleşim alanı dışında; ana karayolu, ana demiryolu ve ana havaalanı yakınındaki alanlarda yer alan devlet yolları ve otobanlar ile demiryolları ve havaalanlarının gürültü haritasını hazırlamakla, 6) Yerleşim alanı içinde yer alan ve sorumluluk alanına giren demiryollarının ve havaalanlarının gürültü haritasını hazırlamakla, 7) Planlanan karayolları, demiryolları ve havaalanları için mevcut veya ileriye yönelik projelendirme veya başka bir yatırım gerçekleştirme konusunda çalışması olabilecek ilgili tüm kurum ve kuruluşların görüşlerini almak, bu görüşler çerçevesinde gürültü kontrol tedbirlerine ilişkin programlar hazırlamakla, 8) Gürültü haritalarının nihai hali hakkında kamuoyuna bilgi vermekle ve Bakanlığa göndermekle ilgili hususlarda gerekli tedbirleri alır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kaynakların Ses Seviyeleri Kara yolu araçlarında uyulması gereken şartlar MADDE 9 – (1) Motorlu kara yolu araçları aşağıdaki esaslara uyar. a) Motorlu kara yolu araçlarının kara yoluna uygunluğu ve teknik esasları 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 29 uncu maddesi uyarınca; araçların, yapım ve kullanım bakımından kara yolu yapısına ve trafik güvenliğine uyması zorunludur. Bununla ilgili alt düzenleyici işlemlerin belirlenmesini Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yapar. b) Kamuya açık yerlerde çalıştırılan motorlu kara yolu taşıtlarının dış gürültü seviyesi ve egzoz sistemleri ile ilgili olarak 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların Dış Gürültü Emisyonları ve Egzoz Sistemleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (70/157/AT) kapsamında getirilen esaslar sağlanır. c) Motorlu kara yolu araçlarının kornaları gibi sesli uyarı cihazları ile ilgili olarak, 1/5/1999 tarihli ve 23682 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların Sesli İkaz Cihazları ve Bunların Takılması ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (70/388/AT) kapsamında getirilen esasların sağlanması zorunludur. Geçiş üstünlüğünü haiz taşıtlara 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 141 inci maddesi uygulanır. ç) Tekerlekli tarım veya orman traktörlerinin dış gürültü seviyeleri ile ilgili olarak, 13/6/2002 tarihli ve 24784 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tekerlekli Tarım veya Orman Traktörlerinin Bazı Parçaları ve Özellikleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (74/151/AT) kapsamında getirilen esaslar sağlanır. d) İki veya üç tekerlekli motorlu kara yolu araçlarının dış gürültü seviyeleri ile ilgili olarak, 18/7/2003 tarihli ve 25172 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İki veya Üç Tekerlekli Motorlu Araçların Bazı Aksam ve Özellikleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (97/24/AT)’nin ekindeki Kısım 9’da getirilen esaslar sağlanır. Demir yolu ulaşım araçlarında uyulması gereken şartlar MADDE 10 – (1) Banliyö ve şehirlerarası trenler ile ağır ve hafif metroların dış gürültü seviyeleri ile yolcu ve tren çalışanlarının kulak sağlığı ve konforu açısından iç gürültü ve vagon içi titreşim seviyelerine ilişkin düzenlemeleri 9/4/1987 tarihli ve 3348 sayılı Ulaştırma Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Ulaştırma Bakanlığı yapar. 11 Hava yolu ulaşım araçlarında uyulması gereken şartlar MADDE 11 – (1) Türk sicilindeki ve yabancı ülke sicilindeki hava yolu araçlarının iç ve dış trafiğe açık hava alanlarımıza iniş ve kalkış yapabilmeleri için hava alanı araçlarının dış gürültü seviyeleri ile yolcu ve hava aracı çalışanlarının kulak sağlığı ve konforu açısından iç gürültü ile araç içi titreşim seviyelerine ilişkin düzenlemeleri Ulaştırma Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Ulaştırma Bakanlığı yapar. Su yolu ulaşım araçlarında uyulması gereken şartlar MADDE 12 – (1) Deniz, göl veya başka suyollarında kullanılan araçların dış gürültü seviyeleri ile yolcu ve su yolu aracı çalışanlarının kulak sağlığı ve konforu açısından iç gürültü ile araç içi titreşim seviyelerine ilişkin düzenlemeleri 10/8/1993 tarihli ve 491 sayılı Denizcilik Müsteşarlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uyarınca Denizcilik Müsteşarlığı yapar. Açık alanda kullanılan ekipmanlarda uyulması gereken şartlar MADDE 13 – (1) Açık alanda kullanılan ekipmanların gürültü seviyesi, 30/12/2006 tarihli ve 26392 dördüncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik (2000/14/AT) hükümlerine tabidir. Açık alanda kullanılan ancak söz konusu yönetmelikte yer almayan ekipmanlarla ilgili düzenlemeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yapar. Ev aletlerinde uyulması gereken şartlar MADDE 14 – (1) Ev ekipmanlarının gürültü seviyesi, ilgili mevzuat hükümlerine tabidir. Ev işlerinde kullanılan, ancak söz konusu mevzuatta yer almayan elektrikli veya elektriksiz aletlerle ilgili düzenlemeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yapar. Sanayi tesislerinde kullanılan alet, ekipman ve makinelerde uyulması gereken şartlar MADDE 15 – (1) Sanayi tesislerinde kullanılan alet, ekipman ve makinelerde 3/3/2009 tarihli ve 27158 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Makina Emniyeti Yönetmeliğinde (2006/42/AT) belirtilen esaslar sağlanır. Sanayi tesislerinde kullanılan alet, ekipman ve makinelerin ses gücü seviyeleri ile ilgili düzenlemeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun hükümleri uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yapar. Sanayi tesislerinde çalışanların kulak sağlık ve konforu açısından maruz kaldıkları gürültü ve titreşim seviyeleri için; 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gürültü Yönetmeliği ile 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Titreşim Yönetmeliğinde belirtilen esaslar sağlanır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çevresel Gürültü Esas ve Kriterleri Çevresel gürültü göstergeleri ve bu göstergelerin uygulanması MADDE 16 – (1) Çevresel gürültü göstergelerinin seçimine ve bu göstergelerin uygulanmasına ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir: a) Gürültü haritaları ve bunların revizyonu çalışmalarında Ek-I-1.1.1 ve Ek-I1.1.2’de belirtilen Lgag ve Lgece gürültü göstergeleri kullanılır. b) Akustik planlama, akustik gölge bölgeleme çalışmaları için Lgag ve Lgece gürültü göstergeleri dışında başka gürültü göstergeleri kullanılabilir. c) (a) ve (b) bentleri dışındaki özel durumlar için Ek-I-1.2’de listelenen ilave gürültü göstergeleri kullanılabilir. 12 Değerlendirme yöntemleri MADDE 17 – (1) Çevresel gürültü seviyelerinin değerlendirilmesine ilişkin yöntemler aşağıda belirtilmiştir: a) Ek-I’de tanımlanan çevresel gürültü göstergeleri Ek-II’de belirtilen değerlendirme yöntemleri aracılığı ile belirlenir. b) Mevcut gürültü seviyesinin toplum üzerindeki etkilenme derecesi ve gürültünün günlük yaşamda çeşitli eylemler üzerinde olabilecek zararlı etkileri EkIII’de verilen doz-etki ilişkisi kullanılarak tespit edilir. Doz-etki ilişkisine ait etkilenme analizine dair kılavuz Sağlık Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça hazırlanır. Kara yolu çevresel gürültü kriterleri MADDE 18 – (1) Kara yolundan çevreye yayılan gürültü seviyesi ve gürültünün önlenmesine ilişkin sınır değerler Ek-VII Tablo-1’de belirtilmiştir. Karayollarından kaynaklanan çevresel gürültü seviyesi Ek-VII’de yer alan Tablo1’deki sınır değerleri aşamaz. Raylı sistem çevresel gürültü kriterleri MADDE 19 – (1) Raylı sistemlerden kaynaklanan gürültü seviyesi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) Raylı ulaşım sistemlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Lgündüz 65 dBA, Lakşam 60 dBA ve Lgece 55 dBA sınır değerlerini aşamaz. b) Hafif raylı sistemlerin yer altından geçtiği kapalı alanlar ile yer üstünden geçtiği alanlarda; bekleme, iniş ve biniş platformlarında, istasyonlarda ve havalandırma kanallarında zaman dilimine bağlı olarak oluşabilecek Leq cinsinden çevresel gürültü sınır değerleri Ek-VII’de yer alan Tablo-2’deki değerleri aşamaz. c) Hafif raylı sistemlerin yer altından geçtiği yerlerde istasyon boş iken 500 Hz’de maksimum çınlama süresi proje hedef değeri için 1.4, kabul değeri için ise 1.6 saniye olur. Kent içi ve dışında hafif raylı ulaşım sisteminin gürültüye hassas alanlardan geçtiği yerlerde gürültü perdeleme teknikleri dikkate alınarak etkin ve uygulanabilir tedbirler alınır. Hava alanları çevresel gürültü kriterleri MADDE 20 – (1) Hava alanlarından çevreye yayılan gürültü seviyesi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir. a) Havaalanlarından çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII’de yer alan Tablo3’te verilen sınır değerleri aşamaz. b) Ambulans helikopterleri hariç, helikopter iniş pistlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi Lgündüz 65 dBA, Lakşam 60 dBA ve Lgece 55 dBA sınır değerlerini aşamaz. c) Yılda elli binden fazla iniş/kalkışın yapıldığı hava alanlarında Ulaştırma Bakanlığı tarafından; havaalanı çevresinde çevresel gürültü seviyesini tespit etmek amacıyla gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi kurulur. ç) Türk tescilindeki ve yabancı ülke tescilindeki havayolu araçlarının iç ve dış trafiğe açık hava alanlarımıza iniş ve kalkış yapabilmeleri için gürültü sertifikasına sahip bulunmaları gerekir. Gürültü sertifikası bulunmayan Türk ve yabancı ülke tescilli hava yolu taşıtları iç ve dış trafiğe açık hava alanlarımıza gürültü tazminatı ödeyerek iniş ve kalkış yapabilirler. Tazminatla ilgili esaslar Ulaştırma Bakanlığınca belirlenir. Su yolları için çevresel gürültü kriterleri MADDE 21 – (1) İskele, liman ve benzeri yerler ile deniz, göl, boğaz, nehir gibi su yollarında kullanılan ulaşım araçlarından çevreye yayılan gürültü seviyesi aşağıda belirtilmiştir: 13 a) İskele, liman gibi yerler ile deniz, koy, göl, boğaz, nehir gibi suyollarında kullanılan ulaşım araçlarından yayılan çevresel gürültü seviyesi Lgündüz 65 dBA, Lakşam 60 dBA ve Lgece 55 dBA sınır değerlerini aşamaz. b) İskele, liman gibi yerler ile deniz, koy, göl, boğaz, nehir gibi suyollarında kullanılan araçlar ve bu araçlarda canlı müzik yayını yapılması sonucu yayılan toplam çevresel gürültü seviyesi bu maddede yer alan sınır değeri en fazla gündüz zaman dilimi için 5 dBA, akşam zaman dilimi için 3 dBA aşabilir, gece zaman dilimi için aşamaz. İşletme, tesis ve işyerleri için çevresel gürültü kriterleri MADDE 22 – (1) İşletme, tesis, atölye, imalathane ve işyerlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) Her bir işletme ve tesisten çevreye yayılan gürültü seviyesi Ek-VII’de yer alan Tablo-4’te verilen sınır değerleri aşamaz. b) Gürültüye hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstünde faaliyetini sürdüren; her bir işyeri, atölye, imalathane ve benzeri işletmelerden hava yoluyla çevreye yayılan veya ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan veya bitişik duvarlar aracılığıyla hassas kullanımlara iletilen çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA’dan fazla aşamaz. c) Birden fazla işyeri, atölye, imalathane gibi işletmeler ile organize sanayi bölgesi veya küçük sanayi sitesinden çevreye yayılan toplam çevresel gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 7-10 dBA aralığından fazla aşamaz. Bu aralık esas alınmak kaydıyla, toplam çevresel gürültü seviyesi; gürültüye maruz kalınan alandaki etkilenen kişi sayısı, gürültü kaynağı ile gürültüye hassas mekânlar arasındaki mesafe ve benzeri faktörler göz önünde bulundurularak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenir. Bu bentte verilen sınır değerin aşılması halinde, arka plan gürültü seviyesine katkısı olan her bir işyeri sınır değer aşımından eşit olarak sorumludur. Gürültüye katkı oranları belirlendikten sonra her bir işletme gerekli tedbirleri alır. ç) İşletme, tesis, atölye, imalathane ve işyerlerinin faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dBC’yi aşamaz. Şantiye alanları için çevresel gürültü kriterleri MADDE 23 – (1) Şantiye alanlarından çevreye yayılan gürültü seviyesi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) Şantiye alanındaki faaliyet türlerinden çevreye yayılan gürültü seviyesi EkVII’de yer alan Tablo-5’te verilen sınır değerleri aşamaz. b) Konut bölgeleri içinde ve yakın çevresinde gerçekleştirilen şantiye faaliyetleri gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülemez. c) Haftasonu ve resmî tatil günlerinde gerçekleştirilecek şantiye faaliyetlerine, konut bölgeleri ve yakın çevresinden gelen şikayetlerin yoğunluğu dikkate alınarak, İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile yasaklama getirilebilir. ç) Kamu yararı gerektiren baraj, köprü, tünel, otoyol, şehir içi anayol, toplu konut gibi projelerin inşaat faaliyetleri ile şehir içinde gündüz trafiği engelleyecek inşaat faaliyetleri gündüz zaman diliminde çalışmamak koşuluyla Ek-VII’de yer alan Tablo-5’teki gündüz değerlerinden akşam için 5 dBA, gece için 10 dBA çıkartılarak elde edilen sınır değerlerin sağlanması ve bu kapsamda alınacak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile sürdürülebilir. d) Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dBC’yi aşamaz. 14 e) Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile büyükşehir belediyesi veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere ilişkin bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilir. f) Tatil beldelerinde ve turistik alanlarda gerçekleştirilen tüm şantiye faaliyetleri büyükşehir belediyesi ve/veya il/ilçe belediyesinin kararı doğrultusunda hafta sonları veya bir kaç ay süre ile tamamen durdurulabilir. Rekreasyon ve eğlence yerlerinin çevresel gürültü kriterleri MADDE 24 – (1) Müzik yayını yapan eğlence yerleri ve rekreasyon alanlarından kaynaklanan çevresel gürültü seviyesi ve gürültünün önlenmesine ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir: a) Çok hassas kullanım alanları ile bu alanları etkileyen açık ve yarı açık eğlence yerleri İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenir. b) Çok hassas kullanım alanlarını etkileyen açık ve yarı açık eğlence yerlerinde canlı müzik yapılması yasaktır. Bu alanlarda, açık ve yarı açık olan eğlence yerlerinin kurulmasına izin verilmez. c) Çok hassas kullanım alanlarını etkileyen mevcut açık ve yarı açık eğlence yerleri, bu maddenin (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen sınır değerleri sağlayacak şekilde gerekli tedbirler alınarak kapalı hale getirilir. ç) Çok hassas kullanım alanları dışında canlı müzik yapan üzeri ve etrafı fiziksel olarak açık ve yarı açık eğlence yerleri, bahçeli gazino, lunapark, animasyon ve eğlence merkezleri, fuar, piknik yerleri, açık hava sinemaları gibi kamuya açık olan yerler ile lokanta, kahvehane, dükkân, gazino, dans salonu, diskotek, kulüp, bar ve düğün salonu gibi kapalı eğlence yerlerinden çevreye yayılan çevresel gürültü seviyesi, Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA’dan ve 7 dBC’den daha fazla aşamaz. d) Birden fazla eğlence yerinden çevreye yayılan toplam gürültü seviyesi, Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 7-10 dBA aralığından fazla aşamaz. Bu aralık esas alınmak kaydıyla, toplam çevresel gürültü seviyesi; gürültüye maruz kalınan alandaki etkilenen kişi sayısı, gürültü kaynağı ile gürültüye hassas mekanlar arasındaki mesafe gibi faktörler göz önünde bulundurularak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenir. Bu bentte verilen sınır değerin aşılması halinde, arka plan gürültü seviyesine katkısı olan her bir eğlence yeri sınır değer aşımından eşit olarak sorumludur. Gürültüye katkı oranları belirlendikten sonra her bir işletme gerekli tedbirleri alır. e) Kapalı eğlence yeri veya yerlerinin çok ve orta derecede hassas kullanım alanlarının altında, üstünde, bitişiğinde olması halinde; hassas kullanım alanı içinde Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesi sağlanır. f) Bu madde kapsamında canlı müzik yapabilecek eğlence yeri veya yerlerinin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre Canlı Müzik İzni alması şarttır. Bu izin verilirken yetkili idarenin bu maddede belirtilen esaslara ilişkin uygun görüşü alınır, gerekli görüldüğü takdirde yetkili idare Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu hazırlatır ve rapora ilişkin yetkili idarenin uygun görüşü esas alınır. g) Kapalı eğlence yerlerinin dış giriş kapılarının üzerine "Dikkat: İçerideki ses seviyesi insan sağlığına zararlıdır." şeklinde ışıklı ikaz levhalarının asılması zorunludur. ğ) Bu maddede belirtilen eğlence yerlerinde gürültüden etkilenme seviyesinin işitme sağlığı ve kritik sağlık etkilerinin değerlendirilmesi ve izlenmesi, 8 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi çerçevesinde yapılır. 15 h) Bu maddede belirtilen eğlence yerlerinin oluşturduğu çevresel gürültüye maruz kalan kişilerin ve yaşanan şikâyetlerin yoğunluğu göz önünde bulundurularak İl Mahalli Çevre Kurul Kararı ile çalışma saati sınırlaması getirilebilir veya canlı müzik yayını kaldırılabilir. ı) Bu maddede belirtilen esasların sağlanıp sağlanmadığı, yetkili idarenin belirleyeceği sürelerde sunulacak Çevresel Gürültü Seviyesi Değerlendirme Raporu ve/veya yetkili idare koordinasyonunda diğer mevzuat kapsamında yetkili kılınan kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde yapılacak denetimler çerçevesinde kontrol edilir. i) Birden fazla eğlence yerinin bulunduğu alanlarda, yetkili idare tarafından gerekli görülmesi halinde yukarıda sıralanan esasların dışında ayrıca çevresel gürültü seviyesinin kontrol altına alınması amacıyla periyodik olarak veya gerekli görülmesi halinde gürültü seviyesinin sürekli ölçülmesine yönelik sistem kurulur veya kurdurulur. BEŞİNCİ BÖLÜM Çevresel Titreşim Esas ve Kriterleri Yapılarda çevresel titreşim kriterleri MADDE 25 – (1) Çeşitli titreşim kaynaklarının neden olacağı çevresel titreşimin kontrol altına alınmasına ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir: a) Maden ve taş ocakları ile benzeri faaliyette bulunulan alanlardaki patlatmaların çevredeki çok hassas kullanımlarda oluşturduğu zemin titreşim seviyesi Ek-VII’de yer alan Tablo-6’da verilen sınır değerleri aşamaz. b) İnşaatlarda kazık çakma gibi titreşim oluşturacak uygulamalar ile ağır inşaat makinelerinin neden olacağı titreşimlerin çevrelerindeki çok hassas kullanımlarda oluşturacağı titreşim seviyesi Ek-VII’de yer alan Tablo-7’de verilen sınır değerleri aşamaz. c) Konut ve ofis olarak kullanılan binalarda, elektrik motoru, pompa, fan gibi makine ve teçhizatın sebep olacağı titreşimler Ek-VII’de yer alan Tablo-8 de verilen sınır değerlerini aşamaz. Bu değerlerin üzerinde titreşim oluşturan makine ve teçhizat için, başta titreşim yalıtımı olmak üzere gerekli teknik tedbirler alınarak, binada ölçülen titreşimler sınır değerlerin altına indirilir. Çok hassas kullanımların yakınında bulunan demir yolu ve kara yolu ulaşım araçları ile işletme ve tesislerin çok hassas kullanımlarda yaratacağı titreşimler için de bu sınır değerler kullanılır. ALTINCI BÖLÜM Gürültüye Hassas Kullanımların Bulunduğu Alanlar İçin Esas ve Kriterler Gürültüye hassas kullanımlar için gürültü kontrolü MADDE 26 – (1) Gürültüye hassas kullanımlardaki çevresel gürültü esasları aşağıda belirtilmiştir. a) Mevcut yapılarda; tesisat dairelerinde veya yapı içinde veya dışında herhangi bir yerde bulunan soğutma fanı, iklimlendirme sistemleri, hava kanalları, temiz ve pis su tesisatı, jeneratör, hidrofor, kompresör, yakma kazanı, asansör, çöp bacaları gibi kaynaklardan; ortak bölme elemanları, ara döşemeler, tavan ve bitişik duvarlar veya hava aracılığıyla hassas kullanımlara iletilen gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden arka plan gürültü seviyesini 5 dBA’dan fazla aşamaz. b) Dini tesislerde ses yükseltici kullanımından çevreye yayılan sesin kontrolüne ilişkin düzenlemeler 8 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendi çerçevesinde yapılır. c) Susturucu veya ses giderici diğer parçaları olmadan bir motorlu kara taşıtı çalıştırılamaz veya çalışmasına sebep olunmaz, bakım onarım veya diğer değiştirme amacı dışında bir motorlu araç veya motosiklet üzerindeki susturucu veya ses giderici parça çıkarılamaz, çalışamaz hale getirilemez, Motorlu Araçların Sesli İkaz Cihazları 16 ve Bunların Takılması ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliğine uyulur, tip onayı verilen sesli ikaz cihazlarında (korna) değişiklik yapılamaz. ç) Bir motorlu araç üzerinde veya içinde; korna veya ses çıkaran başka bir cihazın zorunlu haller dışında gürültü rahatsızlığına neden olacak şekilde çalınması yasaktır. d) Radyo, televizyon, müzik seti ve her türlü müzik aletlerini çok ve orta derecede hassas kullanımların bulunduğu alanlar ile toplu taşıma araçlarında çalmak yasaktır. e) Çok ve orta derecede hassas kullanımların bulunduğu alanlarda; yüksek sesle konuşarak, bağırarak, anons sistemleri gibi ses yükseltici araçlar kullanılarak ve darbeli düzenli veya düzensiz sesler çıkararak propaganda, reklâm, duyuru, tanıtım ve satış yapmak yasaktır. f) Çok hassas kullanımların bulunduğu alanlarda; deniz motoru, motosiklet veya herhangi bir motorlu araçta 19.00-07.00 saatleri arasında deneme çalışmaları yapmak yasaktır. g) Çok hassas kullanımların içinde ve bu kullanımlardan itibaren en az 350 metre mesafede; mekanik veya motorlu dikiş makinesi, matkap, testere, öğütücü, çim biçme makinesi, koşu bandı veya benzeri araçların 19.00-07.00 saatleri arasında çalıştırılması veya çalıştırılmasına izin verilmesi yasaktır. ğ) Eğlence amacıyla patlayıcı, maytap, havai fişek ve benzeri şeyleri kullanmak, ateşlemek gibi benzeri faaliyetlerin, çok hassas kullanımların bulunduğu alanlarda yapılması yasaktır. Bu faaliyetler çok hassas kullanımların bulunduğu alanlarda ancak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenecek alanlarda ve saatlerde, 14/8/1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 117 nci maddesine istinaden yerel mülki amirinden izin alınarak yapılabilir. h) Siren, düdük veya benzeri acil ve olağanüstü durum sinyal aletlerinin acil ve olağanüstü durum dışında kasten çalıştırılmaları veya çalıştırılmasına izin verilmesi yasaktır. Olağanüstü durum sinyallerinin denenmesi saat 10.00’dan önce ve 20.00’den sonra olmamak şartıyla uygulanır. ı) Çok hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında veya üstündeki alanlarda konser, gösteri, miting, tören, festival, düğün ve benzeri gibi açık hava faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi yasaktır. Bu faaliyetler çok hassas kullanımların bulunduğu alanlarda ancak İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenen alanlarda yapılabilir. Orta derece hassas kullanımların bulunduğu alanlarda bu tür faaliyetlerden çevreye yayılan gürültü seviyesi Leq gürültü göstergesi cinsinden mevcut arka plan gürültü seviyesini 5 dBA’dan fazla aşamaz. i) İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte yer almayan ve gürültü rahatsızlığına neden olan poligonlar gibi yerlerin, 7/3/2008 tarihinden itibaren çok hassas kullanımların bulunduğu alanlarda kurulması yasaktır. YEDİNCİ BÖLÜM Planlama Aşamasında Temel Kriterler Gürültüye maruz kalma kategorileri MADDE 27 – (1) Yeni konut alanlarının planlanması aşamasında aşağıda verilen gürültüye maruz kalma kategorileri dikkate alınır: a) Kategori A (Lgündüz cinsinden <55 dBA) Alanı: Bu kategorinin en üst seviyesindeki gürültü rahatsızlık verici derecede değildir. Planlama kararı verilirken gürültü belirleyici bir faktör olarak değerlendirmeye alınmaz. 17 b) Kategori B (Lgündüz cinsinden 55- 64 dBA) Alanı: Planlama kararlarında gürültü seviyesi göz önüne alınır. Gürültüye karşı gerekli tedbirler alınarak planlama kararları verilir. c) Kategori C (Lgündüz cinsinden 65-74 dBA) Alanı: Planlama kararı genellikle verilmez. Ancak kamu yararı gerektiren hallerde, daha sessiz bir yer bulunamaması nedeniyle izin verilmek zorunda kalınması halinde arka plan gürültü seviyesi göz önünde bulundurularak gürültüye karşı tedbirler alınır. ç) Kategori D (Lgündüz cinsinden >74 dBA) Alanı: Planlama kararı verilmez. Planlama aşamasında uyulması zorunlu kriterler MADDE 28 – (1) Planlama aşamasındaki faaliyetler için uyulması zorunlu kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) 7/3/2008 tarihinden sonra inşa edilmiş ve bu Yönetmeliğin yayım tarihinden sonra inşa edilecek yapıların mimari projelerinde, yapı tiplerine bağlı olarak EkVII’de yer alan Tablo-9’da verilen sınır değerlerin sağlanması zorunludur. b) Planlama aşamasında; ulaşım, işletme, tesis, eğlence yeri, imalathane, atölye, işyeri gibi planlanan faaliyetler 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24 ve 25 inci maddede verilen esas ve kriterlere göre değerlendirilir. Uygun olmayan durum varsa faaliyete izin verilmez. c) Nazım İmar Planları ve Uygulama İmar Planlarının hazırlanması aşamasında 27 nci maddede öngörülen gürültüye maruz kalma kategorileri dikkate alınır. ç) Çevre Düzeni Planları, Nazım İmar Planları ve Uygulama İmar Planlarının hazırlanması aşamasında alanda akustik planlamanın yapılabilmesi ve yerleşim alanları içindeki sakin alan ve açık arazideki sakin alanların oluşturulması için gürültü haritaları ve eylem planlarının plan eki olarak istenmesi ve plan kararlarına esas olması zorunludur. d) Çok hassas kullanımların bulunduğu yerlerde daha sakin çevre oluşturabilmek amacıyla ilgili kurum kuruluşların da görüşü alınarak belediye sınırları ve mücavir alan içinde belediye, belediye sınırları ve mücavir alan dışında ise yetki devri yapılan il özel idarelerince; yetki devri yapılmadığı takdirde il çevre ve orman müdürlüğünce ek sınırlayıcı tedbirler alınabilir. Bu çerçevede; bölgede kurulacak yeni bir gürültü kaynağında çevresel gürültü seviyesi ile ilgili geçici veya sürekli sınırlandırma kararları alınabilir veya yeni işletmenin bu bölge içinde kurulmasına izin verilmeyebilir. SEKİZİNCİ BÖLÜM Stratejik Gürültü Haritalama Esas ve Kriterleri Stratejik gürültü haritalama esasları MADDE 29 – (1) Stratejik gürültü haritalarının hazırlanmasında aşağıdaki esaslara uyulur: a) En geç 30/6/2013 tarihine kadar; 1) İki yüz elli binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları, 2) Yılda altı milyondan fazla aracın geçtiği ana kara yolları, 3) Yılda altmış binden fazla trenin geçtiği ana demir yolları, 4) Yılda elli binden fazla hareketin gerçekleştiği ana hava alanları için bir önceki takvim yılındaki durumu gösteren stratejik gürültü haritaları hazırlanır. b) En geç 30/6/2011 tarihine kadar ve daha sonra her beş yılda bir stratejik gürültü haritası hazırlanması zorunlu olan; yılda altı milyondan fazla aracın geçtiği ana kara yolları, yılda altmış binden fazla sayıda trenin geçtiği ana demir yolları, ana hava alanları ve iki yüz elli binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları Bakanlığa bildirilir. 18 c) 30/6/2018 tarihine kadar ve bu tarihten sonra her beş yılda bir; 1) Yüz binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları, 2) Yılda üç milyondan fazla aracın geçtiği ana kara yolları, 3) Yılda otuz binden fazla trenin geçtiği ana demir yolları için bir önceki yıldaki durumu gösteren stratejik gürültü haritaları hazırlanır. ç) En geç 30/6/2014 tarihine kadar ve daha sonra her beş yılda bir stratejik gürültü haritası hazırlanması zorunlu olan; yılda üç milyondan fazla aracın geçtiği ana kara yolları, yılda otuz binden fazla sayıda trenin geçtiği ana demir yolları ve yüz binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları Bakanlığa bildirilir. d) Stratejik gürültü haritaları Ek-IV’te yer alan stratejik gürültü haritalama için asgari gereksinimleri karşılayacak nitelikte hazırlanır. e) Komşu konumda olan ülkelerin sınırlarına yakın bölgelerin stratejik gürültü haritalarının hazırlanmasında, Dışişleri Bakanlığı koordinasyonunda işbirliği yoluna gidilir. f) Stratejik gürültü haritaları hazırlandıkları tarihten sonra en az beş yılda bir gözden geçirilir ve gerektiğinde revize edilir. g) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (1) numaralı alt bendi ile (c) bendinin (1) numaralı alt bendinde verilen yerleşim alanları için hazırlanacak gürültü haritaları; kara yolu, demir yolu, hava yolu trafik gürültüsü ile limanlar, sanayi alanları, atölye-imalathane-eğlence yerleri ve benzeri işletmelerin bulunduğu alanlar için ayrı ayrı yapılır. DOKUZUNCU BÖLÜM Eylem Planları Eylem planları hazırlama esasları MADDE 30 – (1) Eylem Planlarına ilişkin esaslar aşağıda belirtilmiştir: a) Gerekmesi halinde en geç 18/7/2014 tarihine kadar; 1) Yılda altı milyondan fazla aracın geçtiği ana kara yolları, yılda altmış binden fazla trenin geçtiği ana demir yolları, ana hava limanları ve yakınındaki yerler, 2) İki yüz elli binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları için, gürültü seviyesinin azaltılması da dahil olmak üzere gürültü ile ilgili hususlar ve gürültünün etkileri ile baş etmeye yönelik eylem planlarının hazırlanmış olması gerekir. Eylem planları dâhilindeki tedbirler yetkili idarenin inisiyatifi altındadır. Ancak, bu Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşıldığı durumlar ya da yetkili idarelerce seçilen diğer kriterler olarak tanımlanan öncelikler eylem planında özellikle belirtilir ve stratejik gürültü haritalamaları ile tespit edilen en önemli bölgelerde uygulanır. b) En geç 18/7/2019 tarihine kadar; 1) Yılda üç milyondan fazla aracın geçtiği ana kara yolları, yılda otuz binden fazla trenin geçtiği ana demir yolları ve yakınındaki yerler, 2) Yüz binden fazla yerleşik nüfusu olan yerleşim alanları için, bu Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşılması durumu ya da yetkili idarelerce seçilen diğer kriterler olarak tanımlanan önceliklere belirgin bir şekilde yer veren eylem planlarının hazırlanmış olması temin edilir. c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen kriterler hakkında yetkili idarelerce Bakanlığa bilgi verilir. ç) Eylem planları Ek-V’te verilen eylem planları için asgari gereksinimleri karşılayacak şekilde hazırlanır. d) Mevcut gürültü durumunu etkileyen çok önemli bir değişikliğin meydana gelmesi üzerine ve hazırlandıkları tarihten itibaren en az beş yılda bir eylem planları gözden geçirilir ve gerekiyorsa revize edilir. 19 e) Komşu konumda olan ülkelerin sınırlarına yakın bölgeler için eylem planlarının hazırlanmasında, Dışişleri Bakanlığı koordinasyonunda işbirliği yoluna gidilir. f) Eylem planlarının hazırlanma ve gözden geçirilmesine katılım için önceden ve etkili fırsatların verilmiş olması şartıyla, eylem planlarını hazırlamakla sorumlu kurum ve kuruluşlarca eylem planlarının kamuoyuna danışılması, bu katılım sonuçlarının dikkate alınması ve kamuoyunun alınan karar konusunda bilgilendirilmesi temin edilir. Bu bilgiler kolay ulaşılabilir ve tam anlaşılır şekilde sunulur. Bilgilerin en önemli noktalarını özetleyen bir metin yurt çapında yayın yapan yüksek tirajlı en az bir gazete ile mahalli gazetede ilan edilir. Eylem planları ile ilgili dokümanlar ilanın yayımından itibaren dört ay süreyle kamuoyunun kullanımına açık tutulur. Bu süre içerisinde eylem planları ile ilgili görüşler yazılı olarak eylem planlarını hazırlayan kurum ve kuruluşlara verilir. Bu süreden sonra yapılacak itirazlar kişisel haklarla ilgili değilse dikkate alınmaz. ONUNCU BÖLÜM Kamuoyunu Bilgilendirme, Verilerin Toplanması ve Raporlama Kamuoyunu bilgilendirme MADDE 31 – (1) Kamuoyunun bilgilendirilmesine yönelik esaslar aşağıda belirtilmiştir: a) 29 uncu ve 30 uncu maddelere istinaden Ek-IV ve Ek-V’de yer alan esaslar çerçevesinde yapılan stratejik gürültü haritaları ve eylem planları 9/10/2003 tarihli ve 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu uyarınca kamuoyunun ulaşımına açık tutulur ve bilgi teknolojilerinden de yararlanılarak yayımlanır. b) Stratejik gürültü haritaları ve eylem planlarına yönelik bilgiler açık, tam anlaşılabilir, kolay ulaşılabilir şekilde sunulur. Bilgilerin en önemli noktalarını özetleyen bir metin yurt çapında yayın yapan yüksek tirajlı en az bir gazete ile mahalli gazetede veya internet sayfasında ilan edilir. Verilerin Bakanlık tarafından toplanması ve yararlanılması MADDE 32 – (1) Stratejik gürültü haritaları ve eylem planlarına ilişkin verilerin Bakanlık tarafından toplanması ve yararlanıcıların kullanımının sağlanmasına yönelik esaslar aşağıda belirtilmiştir. a) Ek-VI’da belirtildiği gibi 29 uncu ve 30 uncu maddelerde belirtilen tarihlerden itibaren en geç altı ay içinde stratejik gürültü haritalarından alınan bilgiler ile eylem planlarının özetleri Bakanlığa gönderilir. b) Bakanlık; kurumlar arasında teknik ve bilgi sağlayıcı nitelik taşıyan işleri kolaylaştırmak için stratejik gürültü haritalarındaki bilgiler ile ilgili bir veri bankası kurar. c) Bakanlık, beş yılda bir stratejik gürültü haritaları ve eylem planlarındaki bilgileri özetleyen bir raporu hazırlayarak ilgili kurum ve kuruluşların kullanımına açar. İlk rapor 18/6/2015 tarihine kadar hazırlanır. ONBİRİNCİ BÖLÜM İşletmeler, Tesisler ve İşyerlerinin Çevresel Gürültü Yönünden Değerlendirilmesi Çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine tabi işletme ve tesislerde çevresel gürültüye yönelik değerlendirme MADDE 33 – (1) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde belirtilen işletme ve tesisler için çevre izni ve çevre izin ve lisans belgesine esas olacak kriterler aşağıda belirtilmiştir. a) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde belirtilen işletme ve tesislerin çevre izni veya çevre 20 izin ve lisans belgesi işlemleri Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütülür. b) Çevresel gürültü, 36 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) bendi ile aynı maddenin ikinci fıkrası çerçevesinde uzmanlık deneyimine sahip ve Bakanlıktan ön yeterlik/yeterlik belgesi almış kurum veya kuruluşlarca hazırlanacak akustik rapora istinaden değerlendirilir. c) Çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine tabi tesisler için hazırlanacak akustik rapor formatı ile açıklayıcı dokümanlar Bakanlıkça belirlenerek yayımlanır. ç) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde “ * ” işareti ile muafiyet getirilmiş işletme ve tesisler ile çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesi alması gereken işletme ve tesislerden; 7/3/2008 tarihinden önce kurulmuş ve açılma ve çalışma ruhsatı almış olanlar ile kurulduğu tarih ve ruhsatı olup olmadığına bakılmaksızın çok hassas kullanımlardan itibaren en az 500 metre mesafede olan veya bu Yönetmelik çerçevesinde gürültü haritaları hazırlanması gereken yerleşim yerleri dışında bulunan işletme ve tesisler için çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine esas değerlendirme yapılmaz. Ancak, yetkili idarenin talep etmesi halinde işletme ve tesisler için akustik rapor hazırlanması zorunludur. d) (ç) bendinde belirtilen çevre izin ve lisans belgesinden muaf olacak işletme ve tesisler için il çevre ve orman müdürlüğünün görüşü alınır. Açma ve çalışma ruhsatı MADDE 34 – (1) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan işletme ve tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi aşamasındaki iş ve işlemler; İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik ile Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütülür. (2) Çok hassas kullanımları etkileyebilecek şekilde yakınında, bitişiğinde, altında, üstünde bulunan ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer almayan işletme, tesis, işyeri, imalathane, atölye gibi yerler için, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında verilecek açma ve çalışma ruhsatlarında yetkili idare tarafından çevresel gürültü yönünden değerlendirme yapılır, gerektiğinde çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu talep edilir ve bu rapora ilişkin yetkili idarenin uygun görüşü esas alınır. Planlanan işletmelerde çevresel gürültü seviyesi değerlendirme prosedürü MADDE 35 – (1) Planlanan işletmelerde çevresel gürültü seviyesi değerlendirilirken; Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliğinin Ek-I listesinde bulunan ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan “ * ” işareti bulunmayan tesis ve faaliyetler ile ulaşım kaynakları için hazırlanacak çevresel etki değerlendirme raporunun gürültü ile ilgili bölümünün, kapasite artırımı hariç, Bakanlıkça belirlenecek format içeriğinde hazırlanması gerekmektedir. ONİKİNCİ BÖLÜM Rapor, Harita ve Eylem Planı Hazırlayacaklarda Değerlendirme Kriterleri Uzmanlık deneyimine yönelik esas ve kriterler MADDE 36 – (1) Uzmanlık deneyimine ilişkin esas ve kriterler aşağıda belirtilmiştir: a) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan işletme ve tesisler için bu Yönetmelikte belirtilen akustik raporları hazırlayacak kişilerin üniversitelerin mühendislik, 21 mimarlık ve fen fakültelerinden mezun ve bu çalışmaları yürütecek seviyede uzmanlığa sahip olması, b) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer almayan işletme ve tesisler, imalathane, atölye, işyeri, eğlence yeri ve benzeri için çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlayacak kişilerin üniversitelerin mühendislik, mimarlık ve fen fakültelerinden mezun ve bu çalışmaları yürütecek seviyede uzmanlığa sahip olması, c) Çevresel Etki Değerlendirme sürecinde, çevresel gürültü konusunda değerlendirme ve arka plan gürültü seviyesi ölçümü yapacak kişilerin üniversitelerin mühendislik, mimarlık ve fen fakültelerinden mezun ve bu çalışmaları yürütecek seviyede uzmanlığa sahip olması, ç) 29 uncu maddeye istinaden gürültü haritası hazırlayacak kişilerin üniversitelerin mühendislik, mimarlık ve fen fakültelerinden mezun ve bu çalışmaları yürütecek seviyede uzmanlığa sahip olması, tercihen ulusal veya uluslararası projeler bazında ve benzeri çalışmalarda gürültü haritası hazırlanmasına katılım sağlamış olması, d) 30 uncu maddeye istinaden eylem planı hazırlayacaklar ve 28 inci maddenin birinci fıkrasının (a) bendi gereği yapı akustiği konusunda değerlendirme yapacak kişilerin üniversitelerin mühendislik, mimarlık ve fen fakültelerinden mezun ve bu çalışmaları yürütecek seviyede uzmanlığa sahip olması, tercihen yalıtım, trafik planlaması, arazi planlaması, gürültü bariyeri ve benzeri konularda uygulama projesi yapmış olması, e) 25 inci maddeye göre değerlendirme yapacakların, üniversitelerin mühendislik, mimarlık ve fen fakültelerinden mezun ve bu çalışmaları yürütecek seviyede uzmanlığa sahip olması zorunludur. (2) Birinci fıkranın (a), (b), (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinin her biri için istenecek uzmanlığa yönelik esaslar Bakanlıkça belirlenir. (3) Bakanlıkça hazırlanan ve duyurulan uzmanlığa yönelik konularda teorik veya uygulamalı çalışmalar yapmış öğretim görevlileri ile bu konularda yüksek lisans ve doktora programlarını tamamlamış kişiler de birinci fıkrada belirtilen çalışmaları yürütecek seviyede uzman olarak değerlendirilir. Ölçüm ve hesaplamalara yönelik yeterlik şartları MADDE 37 – (1) Ölçüm ve hesaplamalara yönelik yeterlik şartları aşağıda belirtilmiştir: a) Çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine tabi olan işletme ve tesisler için akustik raporu hazırlayacaklar; Ek-II-2.1’deki işletmeler için verilen ölçüm ve hesaplamaya ilişkin standartlara göre Bakanlıktan alınan ön yeterlik/yeterlik belgesine, b) Çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine tabi olmayan işletme ve tesisler, imalathane, atölye, işyeri, eğlence yeri ve benzeri işletmelerden kaynaklanan çevresel gürültü seviyesinin değerlendirilmesine yönelik çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlayacaklar; Ek-II-3’te izne tabi olmayan tesisler için verilen ölçüm ve hesaplamaya ilişkin standartlara göre Bakanlıktan alınan ön yeterlik/ yeterlik belgesine, c) Çevresel etki değerlendirme sürecinde arka plan gürültü seviyesi ölçümü yapacaklar; Ek-II-2.2’de verilen ölçüm standartlarına göre Bakanlıktan alınan ön yeterlik/yeterlik belgesine, 22 ç) Ulaşım ve yerleşim alanları için gürültü haritası hazırlayacaklar; Ek-II-1.1’de gürültü haritası hazırlanması için verilen hesaplamaya yönelik lisanslı yazılım programına, d) Yerleşim alanı ve ulaşım kaynakları ve yakınındaki yerler için eylem planı hazırlayacaklar ile yapılarda yalıtım değerlendirmesi çalışması yapacaklar; Ek-II-4’te verilen standartlara göre Bakanlıktan alınan ön yeterlik/yeterlik belgesine ve hesaplama yöntemlerine veya buna ilişkin yazılım programına, e) Ek-II-5’teki çevresel titreşim seviyesi için değerlendirme yöntemlerini kullanacaklar Bakanlıktan alınan ön yeterlik/yeterlik belgesine sahip olmak zorundadır. (2) Bakanlık ön yeterlik/yeterlik belgesi verdiği kurum/kuruluşların listesini ve listedeki iptal ve değişiklik bilgilerini kendi internet sitesinde yayınlar. Rapor, harita ve eylem planı hazırlayacaklarda aranan esas ve kriterler MADDE 38 – (1) Rapor, harita ve eylem planı hazırlayacakların; a) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer alan işletme ve tesisler için çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine esas akustik raporu hazırlayacakların 36 ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile 37 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde getirilen şartları, b) Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde yer almayan işletme ve tesisler, imalathane, atölye, işyeri, eğlence yeri ve benzeri için çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu hazırlayacakların 36 ncı maddenin birinci fıkrasının (b) bendi ile 37 nci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde getirilen şartları, c) Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliğinin Ek-I listesinde ve Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek2’sinde yer alan işletmeler ile ulaşım kaynakları için çevresel etki değerlendirme sürecinde planlanan işletmeler için akustik raporu hazırlayacakların 36 ncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendi ile 37 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde getirilen şartları, ç) Bu Yönetmelik çerçevesinde ulaşım sektörü ve yerleşim alanları için gürültü haritası hazırlayacakların 36 ncı maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi ile 37 nci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde getirilen şartları, d) Bu Yönetmelik çerçevesinde yerleşim alanı ve ulaşım kaynaklarının yakınındaki yerler için eylem planı hazırlayacaklar ile yapılarda yalıtım değerlendirmesi çalışması yapacakların 36 ncı maddenin birinci fıkrasının (d) bendi ile 37 nci maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde getirilen şartları, e) Çevresel titreşimin değerlendirilmesine yönelik ölçüm yapıp, rapor hazırlayacakların 36 ncı maddenin birinci fıkrasının (e) bendi ile 37 nci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinde getirilen şartları sağlaması zorunludur. ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM Şikâyetlerin Değerlendirilmesi, Denetim ve İdari Yaptırımlar Şikâyetlerin değerlendirilmesi veya denetim MADDE 39 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan gürültü kaynakları bazında yaşanan sorunlar nedeniyle oluşan şikâyetlerin değerlendirilmesi veya programlı ve programsız yapılacak denetimlerde aşağıdaki esaslara uyulur: a) Bu Yönetmelikte getirilen esaslar çerçevesinde gerek programlı veya programsız gerekse şikâyeti değerlendirmek amacıyla yapılacak denetimler; belediye sınırları ve mücavir alan içerisinde Çevre Kanununa istinaden yetki devri yapılan 23 belediyelerce; belediye sınırları ve mücavir alan dışında yetki devri yapılan il özel idarelerince; yetki devri yapılmadığı takdirde ise İl Çevre ve Orman Müdürlüklerince, gerektiğinde diğer mevzuat kapsamında yetkili kılınan kurum ve kuruluşlar ile işbirliği ve koordinasyon içinde yapılır. b) Şikâyetleri değerlendirme, denetim ve idari yaptırım konusunda yetki devri yapılmış kurum ve kuruluşlarda; Çevre Denetim Biriminin kurulması, Bakanlıkça esasları belirlenmiş uzmanlığa sahip en az 2 personelin görevlendirilmesi, bu personellerden en az birinin dört yıllık üniversite mezunu olması ve bu kişinin gözetiminde göreve katılım sağlayacak diğer personelin iki yıllık yüksek okul veya lise ve dengi okullardan mezun olması ve bu Yönetmelik kapsamında getirilen esas ve standartlara uygun ölçüm ekipmanının bulundurulması zorunludur. c) Yapılan denetimlerde, bu Yönetmelikte verilen sınır değerlerin aşıldığının tespiti halinde, gürültü rahatsızlığına ve sınır değerlerin sağlanması için alınacak tedbirin özelliğine bağlı olarak, süre verilmesi, kapatılması ve benzeri uygulamalara yönelik esaslar denetim yapan personel veya birimi tarafından belirlenir. Uygulamaya yönelik açıklayıcı doküman hazırlanması MADDE 40 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik olarak; gürültü haritalama, gürültü kontrol tedbirleri, uzmanlığa yönelik esaslar, akustik ve çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu, ölçüm metotlarına ilişkin açıklayıcı dokümanlar ile idari yaptırım konularına açıklık getirecek açıklayıcı dokümanlar gibi her türlü doküman Bakanlıkça hazırlanır ve yayımlanır. (2) Bu Yönetmelikte belirtilen arka plan gürültü seviyesinin belirlenmesine yönelik usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. İdari yaptırımlar MADDE 41 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar hakkında 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve Çevre Kanununun 20 nci maddesinde öngörülen idari yaptırımlar uygulanır. ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 42 – (1) 7/3/2008 tarihli ve 26809 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (2002/49/EC) yürürlükten kaldırılmıştır. Havaalanlarındaki gürültünün izlenmesi GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 20 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen gürültü ölçüm/kontrol/izleme sistemi 7/3/2011 tarihine kadar kurulur. Hava yolu taşıtları için tazminat GEÇİCİ MADDE 2 – (1) 20 nci maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinde belirtilen gürültü tazminatı ile ilgili esaslar bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren 3 yıl içinde belirlenir. Açık ve yarı açık eğlence yerlerinde alınacak tedbirlere yönelik verilen süre GEÇİCİ MADDE 3 – (1) 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen çok hassas kullanım alanları ve bu alanları etkileyen mevcut açık ve yarı açık eğlence yerleri 6 ay içinde İl Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile belirlenir. (2) 24 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen esaslar bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren 1 yıl içerisinde yerine getirilir. Yürürlük MADDE 43 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 44 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür. 24 Ek-I GÜRÜLTÜ GÖSTERGELERİ 1) Bu Yönetmelikte yapılacak çalışmalara bağlı olarak kullanılacak gürültü göstergeleri aşağıda sıralanmıştır. 1.1. Gürültü Haritalamada Kullanılacak Gürültü Göstergeleri: 1.1.1 Gündüz-Akşam-Gece Seviyesi Lgag: Desibel A (dBA) olarak gündüzakşam-gece seviyelerinin aşağıda verilen formülle ifade edilmesidir. Lgag =10log 1 24 Lgündüz Lakşam +5 + 4 x 10 10 12x10 10 + 8 x 10 Lgece+10 10 Formülde Lgündüz:TS ISO 1996-2 de tanımlandığı gibi A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, yılın gündüz zaman diliminin tamamına göre belirlenmiştir. Lakşam:TS ISO 1996-2 de tanımlandığı gibi A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, yılın akşam zaman diliminin tamamına göre belirlenmiştir. Lgece:TS ISO 1996-2 de tanımlandığı gibi A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesinin enerji ortalaması olup, yılın gece zaman diliminin tamamına göre belirlenmiştir. Formülde: Gündüz: 07.00’den 19.00’a kadar olmak üzere 12 saat, Akşam: 19.00’dan 23.00 ‘e kadar olmak üzere 4 saat, Gece: 23.00’den 07.00’ye kadar olmak üzere 8 saattir. Yıl: Ses yayma ve meteorolojik durumlar açısından ortalama bir yıl olan ilgili yıldır. Formülde: a) Değerlendirilmekte olan konutun cephesinden yansıyan sesin hesaba katılmadığı sesler (bu genel bir kural olarak bir ölçüm halinde 3dB’lik bir düzeltme yapılmasını gerektirir) tesadüfi ses olarak tanımlanır. Lgag tayin noktasının yüksekliği uygulamaya göre değişir. 1) Bir bina içinde veya civarında gürültüye maruz kalma ile ilgili olarak Stratejik Gürültü Haritası yapmak amacıyla hesaplamalar yapılması durumunda, gürültüye en fazla maruz kalan cephedeki tayin noktasının zeminden 4.0 ± 0,2 m (3.8 m ile 4.2 m arası) yukarıda olması zorunludur. Bu amaca yönelik olarak gürültü yayan kaynağa dönük ve en yakın olan dış duvarın gürültüye en fazla maruz kalan cephe olarak kabul edilmesi gereklidir. Başka amaçlar için başka tercihler yapılması mümkündür. 2) Bir bina içinde veya civarında gürültüye maruz kalma ile ilgili olarak stratejik gürültü ölçümleri uygulamak için yapılacak ölçümlerde daha farklı yüksekliklerin de seçilmesi mümkündür. Ancak seçilecek değerlendirme noktasının yüksekliği hiçbir zaman zemine 1.5 m mesafenin altında olmamalı ve ölçüm sonuçları üzerinde 4.0 m.lik eşdeğer yüksekliğe göre düzeltme yapılmalıdır. 25 3) Akustik planlama ve gürültü bölgeleme gibi başka amaçlar için başka yüksekliklerin seçilmesi mümkündür. Ancak bu yükseklikler hiçbir zaman zeminden 1.5 m yükseklik seviyesinden düşük olamaz. Örneğin: — Tek katlı evlerin bulunduğu kırsal alanlar, — Belirli konut alanları üzerindeki gürültü etkisini indirmeye yönelik yerel tedbirleri tasarlamak, — Sınırlı bir alandaki her bir konutun maruz kaldığı gürültü seviyesini gösteren ayrıntılı bir gürültü haritası hazırlamak. 1.1.2 Gece Süresi Gürültü Göstergesinin Tanımı: Gece süresi gürültü göstergesi olan Lgece TS ISO 1996-2 de tanımlandığı gibi bir A ağırlıklı uzun dönem ses seviyesi ortalaması olup, gürültü haritalamada yılın gece sürelerinin tamamına göre belirlenmiştir. Bu tanım kapsamında: Gece süresi I-1.1.1 de tanımlandığı gibi sekiz saattir. Yıl ise I-1.1.1 de tanımlandığı gibi, ses yayma ve meteorolojik durumlar açısından ortalama bir yıl olan ilgili yıldır. Tesadüfi ses I-1.1.1-(a) da tanımlandığı gibi işleme alınır. Tayin noktası Lgag tanımında verildiği gibidir. 1.2 İlave Gürültü Göstergeleri a) Bazı hallerde Lgag ve Lgece ve uygun bulunulan hallerde Lgündüz, Lakşam ve Leq’e ilave olarak özel gürültü göstergeleri ile bunlarla ilgili dördüncü bölümde yer alan sınır değerlerin kullanılması yararlı olabilir. İlave gürültü göstergelerine bazı örnekler aşağıda verilmiştir, b) İncelenmekte olan gürültü kaynağı ilgili zaman süresinin sadece çok kısa bir bölümünde faaliyet gösterir, (Örneğin, bir yılın gündüz süreleri toplamının veya bir yılın akşam süreleri toplamının veya bir yılın gece süreleri toplamının % 20’sinden daha az) c) Bir veya daha fazla süre içindeki gürültü yaratan olay sayısı ortalaması çok düşüktür, (Örneğin, gürültü yaratan olay sayısının saatte birden daha az olması; gürültü yaratan bir olayın beş dakikadan daha kısa bir süre içinde sona eren gürültü olarak tanımlanması mümkündür. Buna örnek olarak geçen bir uçak veya trenin çıkardığı gürültü sayılabilir.) ç) Gürültünün düşük frekanslı içeriğinin güçlü olması, d) Gürültünün zirveye çıkması durumunda gece süresi boyunca koruma için, LAmax veya SEL(sese maruz kalma seviyesi), e) Yılın belirli bir bölümünde veya hafta sonunda ek koruma, f) Gündüz süresi boyunca ek koruma, g) Akşam süresi boyunca ek koruma, ğ) Farklı kaynaklardan yayılan gürültülerin kombinasyonu, h) Açık arazide sakin alanlar, ı) Bir gürültünün güçlü tonal bileşenler içermesi, i) Çok kısa sürede etki yapma özelliği olan gürültü. 1.3 Raporlama ve Denetim Safhasında Kullanılacak Gürültü Göstergeleri: Lgündüz:TS 9315 (ISO 1996-1 ) de tanımlandığı gibi A ağırlıklı ses seviyesinin enerji ortalaması olup, gündüz zaman diliminin tamamı veya gündüz zaman dilimi içinde belli bir sürece göre belirlenmiştir. 26 Lakşam: TS 9315 (ISO 1996-1 ) de tanımlandığı gibi A ağırlıklı ses seviyesinin enerji ortalaması olup, akşam zaman diliminin tamamı veya akşam zaman dilimi içinde belli bir sürece göre belirlenmiştir. Lgece: TS 9315 (ISO 1996-1 ) de tanımlandığı gibi A ağırlıklı ses seviyesinin enerji ortalaması olup, gece zaman dilimi içinde belli bir sürece göre belirlenmiştir. Leq TS 9315 (ISO 1996-1 ) : Belli bir süre içinde seviyeleri değişim gösteren gürültünün enerji açısından eşdeğeri olan sabit seviyesi Göstergelerdeki zaman dilimleri; Gündüz: 07.00’den 19.00’a kadar olmak üzere 12 saat, Akşam: 19.00’dan 23.00 ‘e kadar olmak üzere 4 saat, Gece: 23.00’den 07.00’ye kadar olmak üzere 8 saattir. EK-II GÜRÜLTÜ YÖNTEMLERİ GÖSTERGELERİ İÇİN DEĞERLENDİRME 1. GÜRÜLTÜ HARİTASI HAZIRLAMA İÇİN DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ: Bu yönetmelikte yer alan ulaşım kaynakları ile yerleşim alanı içerisinde yer alan işletme, tesis, atölye, imalathane, eğlence yeri ve benzeri alanların gürültü haritalarında kullanılacak ve Ek-I.1.1’de verilen Lgag ve Lgece gürültü göstergelerinin gerek hesaplama gerekse ölçüm yöntemleri ile belirlenmesi mümkündür. Tahminler için sadece hesaplama yöntemi kullanılır. 1.1 Lgag ve Lgece İçin Hesaplama Yöntemleri: 1.1.1 İşletme, tesis, liman, eğlence yeri, işyeri, atölye ve imalathane gürültüsü için: TS ISO 9613 – 2: Akustik - Sesin Dışarıda Yayılırken Azalması-Bölüm 2: Genel Hesaplama Yöntemi. Bu yöntem için kaynak bazında emisyon verisi aşağıdaki yöntemlerden birine göre yapılacak ölçümler ile elde edilir: a) TS ISO 8297: Akustik – Çoklu Gürültü Kaynağına Sahip Sanayi Tesislerinde Çevredeki Ses Basınç Seviyelerinin Değerlendirilmesi İçin Ses Güç Seviyelerinin Tayini – “Mühendislik Methodu”. b) TS EN ISO 3744: Akustik –Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Seviyelerinin Ses Basıncı Kullanılarak Tayini- Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca Esas Olarak Serbest Bir Alan İçinde Uygulanan Mühendislik Metodu c) TS EN ISO 3746: Akustik – Ses Basıncı Kullanılarak Gürültü Kaynaklarının Ses Güç Seviyelerinin Tayini-Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca Çevreleyici Ölçme Yüzeyi Kullanılarak Yapılan Gözlem Metodu. 1.1.2 Hava Alanı Gürültüsü İçin : 1997 tarihli ECAC. CEAC Doc 29 Sivil Hava Limanları Etrafındaki Gürültü Konturlarını Hesaplamak İçin Standart Yöntem Hakkındaki Rapor. (farklı uçuş yolu modelleme yöntemleri arasından ECAC.CEAC Doc 29 belgesinin 7.5 inci bölümünde değinilen segmentasyon tekniği kullanılacaktır) 1.1.3 Karayolu Trafiği Gürültüsü İçin : Fransız ulusal hesaplama yöntemi olan “NMPB – Routes – 96 (SETRA – CERTU – LCPC –CSTB)” ve Fransız standardı olan “XPS 31- 133”. Emisyonlarla ilgili veri girdileri için bu belgelerde “Guide du bruit des transports terrestres, fasciculeprevision des niveaux sonores CETUR 1980 kılavuzu. 27 1.1.4 Demiryolu Gürültüsü İçin: Hollanda ulusal hesaplama yöntemi “Reken – Meervoorscrift Railverkeer slawaai” 96 kullanılacaktır. 1.2 Lgag ve Lgece İçin Ölçüm Yöntemleri: Gürültü haritalarında kullanılan Lgag ve Lgece göstergelerinin tahmini hesaplama yöntemleriyle belirlenmesi safhasında gerek belirlenecek noktalarda imisyon değerlerinin test edilmesi gerekse kaynak veri temininin mümkün olmadığı durumlarda imisyon değerlerinin belirlenmesinde aşağıdaki ölçüm yöntemlerinin ve prensibin göz önünde bulundurulması mümkündür. a) EK I’de açıklanan gösterge tanımlarına uygun olarak ve TS ISO 1996 – 2 ve TS 9315 (ISO 1996 – 1 ) standartlarında belirtilen prensiplere uygun şekilde ölçümlerin yapılması. b) Bir yapı cephesi veya bir başka yansıtıcı eleman önünde yapılan ölçüm verileri, bu cephe veya elemandan yansımaların yol açtığı artıştan arındırmak amacıyla düzeltilmesi zorunludur(Bu işlem genel bir kural olarak, ölçülen değerde 3 dB düzeltme yapılmasını gerektirir). 2. ÇEVRE İZNİ VEYA ÇEVRE İZİN VE LİSANS BELGESİNE TABİ İŞLETME VE TESİSLER İÇİN DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ 2.1 Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde Yer Alan ve Çevre İzni veya Çevre İzin ve Lisans Belgesine Tabi İşletme ve Tesislerin Gürültüsü İçin: TS ISO 9613 – 2: Akustik - Sesin Dışarıda Yayılırken Azalması-Bölüm 2: Genel Hesaplama Yöntemi. Bu yöntem için kaynak bazında emisyon verisi (kaynağın özellikleri göz önünde bulundurularak) aşağıdaki yöntemlerden birine göre yapılacak ölçümler ile elde edilir: a) TS ISO 8297: Akustik – Çoklu Gürültü Kaynağına Sahip Sanayi Tesislerinde Çevredeki Ses Basınç Seviyelerinin Değerlendirilmesi İçin Ses Güç Seviyelerinin Tayini – “Mühendislik Methodu”. b) TS EN ISO 3744: Akustik –Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Seviyelerinin Ses Basıncı Kullanılarak Tayini- Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca Esas Olarak Serbest Bir Alan İçinde Uygulanan Mühendislik Metodu c) TS EN ISO 3746: Akustik – Ses Basıncı Kullanılarak Gürültü Kaynaklarının Ses Güç Seviyelerinin Tayini-Bir Yansıtma Düzlemi Boyunca Çevreleyici Ölçme Yüzeyi Kullanılarak Yapılan Gözlem Metodu. ç) Tesisin konumu ve kapladığı alan itibariyle bu maddenin (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan standartların kullanımının mümkün olmadığı durumlarda, çevresel gürültü seviyesinin hesaplanması için gerekli kaynak verilerinin temininde kullanılamama gerekçelerinin de belirtilmesi şartıyla TS ISO 1996 – 2 ve TS 9315 (ISO 1996 – 1 ) standartlarının kullanılması bunların yetersiz kaldığı durumlarda yerine kullanılacak uluslararası geçerliliği olan standardın açıklanarak kullanılması. 2.2 Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde Yer Alan ve ÇED Prosedürüne Tabi Olan İşletme ve Tesislerin Arka Plan Gürültü Seviyesinin Belirlenmesi İçin: Çevresel etki değerlendirme sürecinde arka plan gürültü seviyesi ölçümü TS ISO 1996 – 2 ve TS 9315 (ISO 1996 – 1 ) standartlarında belirtilen prensiplere uygun şekilde yapılır. 3. ÇEVRE İZNİ VEYA ÇEVRE İZİN VE LİSANS BELGESİNE TABİ OLMAYAN İŞLETME VE TESİSLER İÇİN DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ: Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2’sinde Yer Almayan İşletme ve Tesisler, Atölye, İmalathane, İşyeri, Eğlence Yerleri ve Benzeri Yerlerin Gürültüsü İçin :Üretim 28 prosesi, kaynak türleri ve kaynakların alan içerisindeki dağılımlarının göz önünde bulundurularak bu bölümün 2.1 numaralı maddesinde yer alan değerlendirme yöntemleri çerçevesinde çalışmaların yapılması. Ayrıca; eğlence yerleri için hazırlanacak raporlarda; ölçümler (maksimum çalışma koşullarındaki ses gücü seviyesi dikkate alınarak ve maksimum çalışma koşulları tanımlanarak) 1/3 oktav bantlarda yapılır. 4. GÜRÜLTÜYE HASSAS YAPILAR İÇİN DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ: Bu Yönetmeliğin 28 inci Maddesi Tablo-9’da Belirtilen Gürültüye Hassas Yapıların İnşaat İzni, Yapı Kullanım İzni Safhasında: a) Yapılar için getirilen iç ortam gürültü seviyesi sınır değerini sağlayacak şekilde mekanları çeviren yapı elemanlarında (duvar, döşeme, tavan, merdiven evi ve diğer) uygulanacak ses azatlım oranının hesaplanmasında aşağıdaki sıralanan standartlar çerçevesinde değerlendirme yapılabilir. TSEN 12354-1: Binaların Akustiği- Binaların Akustik Performansının Elemanların Performansından Hesaplanması – Bölüm 1: Odalararasında Havada Yayılan Sesin Yayılımı TSEN 12354-2: Binaların Akustiği- Binaların Akustik Performansının Elemanların Performansından Hesaplanması – Bölüm 2: Odalararasında Darbe Sesin Yayılımı TSEN 12354-3: Binaların Akustiği- Binaların Akustik Performansının Elemanların Performansından Hesaplanması – Bölüm 3: Dışarıdaki ses karşı havada yayılan sesin yalıtımı TSEN 12354-4: Binaların Akustiği- Binaların Akustik Performansının Elemanların Performansından Hesaplanması – Bölüm 4: İçerideki sesin dışarıya iletimi b) Bu maddenin (a) bendi doğrultusunda belirlenen yalıtımın, uygulanıp uygulanmadığı Akustik-Yapılarda ve yapı elemanlarında ses yalıtımının ölçülmesi konulu TSEN veya TS ISO 140 standart serisinden faydalanılabilinir. c) Çok katlı yapı elemanlarının ses geçiş kaybı hesaplamasında ise geçerliliği bilimsel olarak kanıtlanmış bir yöntem seçilebilir ya da ulusal veya uluslararası akreditasyon belgesine sahip laboratuarlarca yapılmış test sonuçları kullanılabilir. ç) Hesap ve ölçüm sonuçlarının, 1/3 oktav bantlarda ses geçiş kaybı değerleri (dB biriminde) ve ISO 717’ye göre Rw değerinin verilmesi gerekir. 5. ÇEVRESEL TİTREŞİM SEVİYESİ İÇİN DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ: Maden ve taş ocakları ile benzeri alanlarda patlama nedeniyle oluşacak çevresel titreşimler ve inşaatlarda kazık çakma ve benzeri titreşim yaratacak operasyonlar ile ağır inşaat makinelerinin neden olacağı titreşimler; en yakın çok hassas kullanımların dışında zeminde ve üç yönde yapılır. Bunlardan en yüksek olanı alınır. Titreşimler tepe değeri olarak ölçülür. Konut ve ofis olarak kullanılan binalarda, makine ve teçhizatın (elektrik motoru, pompa, fan ve benzeri) neden olacağı titreşimler ile çok hassas kullanımların yakınında bulunan demir yolu ve kara yolu ulaşım araçları ile sanayi tesislerinin çok hassas kullanımlarda yaratacağı titreşimler; titreşimin en fazla olduğu odada ve noktada üç yönde yapılır ve en yüksek değer esas alınır. Titreşimler rms değeri olarak ölçülür. 6. SEVİYE AYARLAMASI: 29 6.1. Yerleşim alanı gürültü haritasının ve eylem planlarının hazırlanması safhasında Lgündüz ve Lgag için aşağıda yer alan seviye ayarlamaları yapılabilir. Sadece her bir kaynak bazında değerlendirme yapılacaksa seviye ayarlamasına gerek yoktur. a) Endüstri için : 0 b) Karayolu için : 0 c) Uçak için :3 ç) Demiryolu için:-3 eklenerek seviye ayarlaması yapılır. 6.2. Ölçülen ya da hesaplamayla bulunan gürültü değerine, gürültünün türüne ya da belirgin olarak duyulan bir frekansın varlığına bağlı olarak seviye ayarlaması yapılır. 7. Aksi belirtilmedikçe bu Yönetmeliğin 18,19,20,21,22,23 ve 24 üncü maddelerdeki sınır değerler ilgili tablolarda 4 kategoride verilen alanlarda yer alan ve gürültü kaynağına en yakın konut, hastane, okul, işyeri ve/veya diğer yapıların dışında sağlanması gereken değerlerdir. 8. Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesi (üü) bendinde yer alan sınır değer tanımı ile ilgili olarak; kara yolu, demir yolu, hava yolu trafiği gürültüleri, sanayi menşeli gürültüler ve benzeri gibi farklı gürültü türleri, farklı alanlar ve nüfusların farklı gürültü hassasiyetleri için, farklı sınır değerler olabilir. Bu sınır değerler, gürültü kaynağı veya muhitin kullanım maksadı açısından bir değişiklik olması halinde, mevcut ve yeni durumlar için de farklılık gösterebilir. EK-III ZARARLI ETKİLERİ TAYİN YÖNTEMLERİ 1) Doz-Etki İlişkisi: Gürültünün topluluklar üzerindeki etkilerini tayin etmek için doz-etki ilişkileri kullanılmalıdır. Doz–etki ilişkileri özellikle aşağıda belirtilen öğeleri içerecektir: a) Rahatsızlık ile kara yolu, demir yolu, hava yolu trafik gürültüleri ve endüstriyel gürültü için Lgag değeri arasındaki ilişki, b) Uyku bozulması ile kara yolu, demir yolu, hava yolu trafik gürültüleri ve endüstriyel gürültü için Lgece değeri arasındaki ilişki. Gerekli olması halinde: 1) Ek IV ün tanımladığı gibi gürültüye karşı özel yalıtımlı konutlar, 2) Ek IV ün tanımladığı gibi sakin bir cephesi olan konutlar, 3) Farklı iklimler / farklı kültürler, 4) Topluluk içindeki incinebilir gruplar, 5) Ses tonu yüksek endüstriyel gürültü, 6) Ani etki yapan endüstriyel gürültü ve diğer özel durumlar için özel doz–etki ilişkileri kurulması mümkündür. EK-IV STRATEJİK GÜRÜLTÜ HARİTALAMA İÇİN ASGARİ İHTİYAÇLAR 1) Stratejik Gürültü Haritası aşağıda belirtilen hususlardan herhangi birine yönelik verilerin sunuşunu içerecektir: a) Bir gürültü göstergesi cinsinden mevcut, önceki veya öngörülen bir gürültü durumu, b) Bir sınır değerinin aşılması, 30 c) Bir gürültü göstergesinin belirli değerlerine maruz kalan belli bir alandaki konut, okul ve hastanelerin tahmini sayısı, ç) Gürültüye maruz kalan bir alanda ikamet eden tahmini insan sayısı. 2) Stratejik Gürültü Haritaları kamuoyuna; a) Coğrafi paftalar, b) Çizelgeler halindeki rakamsal veriler, c) Elektronik form halindeki rakamsal veriler, şeklinde sunulabilir. 3) Yerleşim alanlarının Stratejik Gürültü Haritalarında; a) Kara yolu trafiği, b) Demir yolu trafiği, c) Hava alanları, ç) Limanlar dahil, endüstri, eğlence ve rekreasyon, imalathane vb. gibi faaliyetlerin yapıldığı alanlardan yayılan gürültüler için ayrı ayrı hazırlanacaktır. 4) Stratejik Gürültü Haritaları aşağıda belirtilen amaçlar için kullanılacaktır: a) 32 nci maddenin (b) bendi ve Ek-VI ya uygun olarak Bakanlığa gönderilmesi gereken verilerin tedarik edilmesi, b) 31 inci maddeye uygun olarak kamuoyu için bir bilgi kaynağı, c) 30 uncu maddeye uygun olarak Eylem Planlarına esas teşkil etmesi. Stratejik Gürültü Haritalarının yukarıda sıralanan her bir amaca uygun olarak hazırlanması gerekmektedir. 5) Stratejik Gürültü Haritalarının Bakanlığa gönderilmesi gereken veriler ile ilgili olarak asgari gereksinimler Ek VI nın 1.5, 1.6, 2.5, 2.6 ve 2.7 sinde tanımlanmıştır. 6) 31 inci maddeye uygun olarak kamuoyuna bilgi vermek ve 30 uncu maddeye uygun olarak Eylem Planları geliştirmek için ilave ve daha ayrıntılı bilgilerin verilmesi zorunludur. Örneğin; a) Her türlü grafiksel sunumlar, b) Her türlü sınır değerinin aşılmasını gösteren haritalar, c) Gelecekte olası çeşitli durumlar ile mevcut durum karşılaştırmaları içeren fark haritaları, ç) Uygun olan 4 m’nin haricinde bir yükseklikte hesaplanmış olan bir gürültü gösterge değerini gösteren haritalar. 7) Yerel veya ulusal uygulamalara yönelik Stratejik Gürültü Haritalarının 4 m. lik bir değer tayin yüksekliği ve EK-VI da tanımlanan usule uygun olarak 5 dB’ lik Lgag ve Lgece aralıkları ile yapılması zorunludur. 8) Yerleşim alanları için kara yolu trafik gürültüsü, demir yolu trafik gürültüsü ve hava aracı gürültüsü ile endüstriyel gürültüler için ayrı ayrı Stratejik Gürültü Haritalarının yapılması zorunludur. Diğer Kaynaklar için haritalar eklenebilir. EK-V EYLEM PLANLARI İÇİN ASGARİ İHTİYAÇLAR 1) Bir eylem planının asgari olarak aşağıdaki unsurları içermesi zorunludur; a)Yerleşim alanları, ana kara yolları, ana demir yolları ve ana hava limanları ile endüstri, eğlence ve rekreasyon, imalathane ve benzeri gürültü kaynaklarının yakınındaki alanların tanımları, b)Sorumlu yetkili, 31 c) Yasal öğeler, ç) Dördüncü Bölümde yer alan her türlü sınır değer, d) Gürültü haritalama sonuçlarını gösteren bir özet, e) Gürültüye maruz kalan tahmini insan sayısının ve sorunların tanımı ile iyileştirilmesi gereken durumları içeren bir değerlendirme, f) Kamuoyunun görüşünün alınması uygulamalarıyla ilgili olarak bu Yönetmeliğin 30 uncu maddesine uygun şekilde düzenlenmiş bir kayıt, g) Halen yürürlükte olan gürültü azaltım tedbirleri ve hazırlık aşamasındaki her türlü projeler hakkında bilgiler, ğ) Sakin alanların korunmasına yönelik her türlü tedbir de dahil olmak üzere, yetkili otoritelerin gelecek beş yıllık süre içinde uygulamayı planladığı faaliyetler, h) Uzun vadeli stratejiler, ı) Mali bilgiler (eğer varsa); bütçeler, maliyet etkinlik değerlendirmeleri, maliyet–fayda değerlendirmeleri, i) Uygulamaları ve Eylem Planının sonuçlarını değerlendirmek için öngörülen hazırlık ve tedbirler. 2) Yetkili otoriteler tarafından kendi yetki alanları kapsamında alınabilecek tedbirler arasında; a) Trafik planlaması, b) Arazi kullanım planlaması, c) Gürültü kaynaklarında teknik tedbirler, ç) Daha az gürültü üreten kaynakların seçilmesi, d) Ses iletiminin azaltımı, (Örneğin gürültü bariyerleri gibi (gürültü bariyeri tasarımının yapılması halinde TSEN 1793-1, TSEN 1793-2 ve TSEN 1793-3 hesaplama standartlarının göz önünde bulundurulması)) e) Düzenleyici veya ekonomik nitelikli tedbir ve teşvikleri, vardır. 3) Her Eylem Planının, etkilenen (rahatsız edilen, uykusu bozulan veya başka türlü) insan sayısındaki azalma cinsinden ifade edilen tahminleri içermesi gereklidir. EK-VI BAKANLIĞA GÖNDERİLMESİ GEREKEN VERİLER Aşağıda belirtilen verilerin Bakanlığa gönderilmesi gereklidir. 1. Yerleşim alanları için; 1.1 Yer, boyut ve sakin sayısı olarak toplu yerleşim yerinin kısa ve öz bir tanımı. 1.2 Yetkili otorite. 1.3 Geçmişte uygulanmış ve yürütülmekte olan gürültü önleme programları ile uygun gürültü tedbirleri. 1.4 Gürültü haritalamada kullanılmış olan hesaplama ve ölçüm yöntemleri. 1.5 Kara yolu, demir yolu ve hava trafiği ile endüstriyel tesisler, eğlence yeri ve benzeri gibi kaynakların bulunduğu alanda, bu kaynakların her birinden ayrı ayrı yayılan çevresel gürültü seviyesinin zeminden 4 m yükseklikte dB olarak hesaplanmış Lgag (55- 59, 60 – 64, 65 – 69, 70 – 74, > 75) değer aralıklarının her birine maruz kalan tahmini sakin sayılarının (bu sayıların en yakın yüz rakamına yuvarlanmış olması zorunludur. Örneğin: 5200 = 5150 ile 5249 arası; 100 = 50 ile 149 arası; 0 = 50 den daha az) verilmesi zorunludur. Bunun yanında, uygun bulunması ve 32 mümkün olması durumunda, yukarıda belirtilen kategoriler kapsamındaki sakinlerin yaşamakta olduğu konut ve meskenlerin ne kadarında; 1.5.1 Önlenmeye çalışılan gürültüye karşı izolasyon bulunduğu (izolasyon ile kastedilen bir binada çevresel gürültüye karşı çok daha yüksek izolasyon değerlerinin korunması olanağı veren havalandırma veya iklim koşullandırma gibi tesisler ile beraber, bir veya daha fazla çevresel gürültü çeşidine karşı özel izolasyon bulunmasıdır.), 1.5.2 Sakin cephe bulunup bulunmadığının belirtilmesi (Bir konutun maruz kaldığı ve belirli bir kaynaktan yayılan gürültü için yerden 4 m. yükseklikte ve cephenin 2 m. önündeki Lgag değerinin, en yüksek Lgag değerinden 20 dB den de daha düşük olduğu cephe sakin cephe olarak tanımlanmaktadır.) 1.5.3 Yukarıda belirtilen değerlere 4 üncü maddede belirtilen ana kara yolları, ana demir yolları ve ana hava limanlarının ne ölçüde ve nasıl katkıda bulunduklarının da belirtilmiş olması zorunludur. 1.6 Kara yolu, demir yolu ve hava trafiği ile endüstriyel tesisler, eğlence yeri ve benzeri gibi kaynakların bulunduğu alanlarda bu kaynakların her birinden ayrı ayrı yayılan çevresel gürültü seviyesinin, en fazla gürültüye maruz kalan cephede, zeminden 4 m yükseklikte Lgece cinsinden hesaplanmış, 50 – 54, 55 – 59, 60 – 64, 65 – 69, > 70 dB değer aralıklarının her birine maruz kalan tahmini sakin sayılarının yüzlü ifadelerle belirtilmesi Bunun yanında, uygun bulunması ve mümkün olması durumunda, yukarıda belirtilen kategoriler kapsamındaki sakinlerin yaşamakta olduğu konut ve meskenlerin ne kadarında; 1.6.1 Önlenmeye çalışılan gürültüye karşı paragraf Ek-VI-1.5 de belirtilen özel izolasyon bulunup bulunmadığı, 1.6.2 Ek -VI-1.5’de belirtilen sakin cephe bulunup bulunmadığının da belirtilmesi zorunludur. Yukarıda belirtilen değerlere 4 üncü maddede belirtilen ana kara yolları, ana demir yolları ve ana hava limanlarının ne ölçüde ve nasıl katkıda bulunduklarının da belirtilmiş olması zorunludur. 1.7 Grafiksel sunumların yapılması durumunda stratejik haritalarda en az 60, 65, 70 ve 75 dB eş tesviye konturlarının gösterilmesi zorunludur. 1.8 Ek V de belirtilen bütün önemli öğeleri kapsayan ve 10 (on) sayfadan daha az uzunlukta bir Eylem Planı özeti. 2. Ana kara yolları, ana demir yolları ve ana hava limanları hakkında; 2.1 Yer, boyut ve üzerinde gerçekleşen trafik verileri olarak kara yolu, demir yolu veya hava limanlarının genel bir tanımı. 2.2 Çevrelerinin özelliklerinin tanımlanması: yerleşim alanları, köyler, kırsal alanlar olup olmadıkları, arazinin kullanım şekli hakkında bilgiler veya ana gürültü kaynakları. 2.3 Geçmişte uygulanmış ve yürütülmekte olan gürültü önleme programları ile uygun gürültü tedbirleri. 2.4 Gürültü haritalamada kullanılan hesaplama veya ölçüm yöntemleri. 2.5 Yerleşim alanları dışında gürültüye maruz kalan konutlarda yaşayan ve maruz kaldığı gürültü seviyesi, en fazla gürültüye maruz kalan cephede zeminden 4 m Lgag cinsinden hesaplanmış 55- 59, 60 – 64, 65 – 69, 70 – 74, > 75 dB değer aralıklarının her birine maruz kalan tahmini sakin sayılarının yüzlü ifadelerle belirtilmesi. 33 Bunun yanında, uygun bulunması ve mümkün olması durumunda, yukarıda belirtilen kategoriler kapsamındaki sakinlerin yaşamakta olduğu konut ve meskenlerin ne kadarında; 2.5.1 Önlenmeye çalışılan gürültüye karşı Ek- VI- 1.5 de belirtilen özel izolasyonun bulunup bulunmadığı, 2.5.2 Ek -VI-1.5’de belirtilen nitelikte bir sakin cephenin bulunup bulunmadığının da belirtilmesi zorunludur. 2.6 Yerleşim alanları dışında gürültüye maruz kalan konutlarda yaşayan ve maruz kaldığı gürültü seviyesi, en fazla gürültüye maruz kalan cephede zeminden 4 m yükseklikte Lgece cinsinden hesaplanmış 50- 54, 55 – 59, 60 – 64, 65 – 69, > 70 dB değer aralıklarının her birine uyan tahmini sakin sayılarının yüzlü ifadelerle belirtilmesi, Bunun yanında, uygun bulunması ve mümkün olması durumunda, yukarıda belirtilen kategoriler kapsamındaki sakinlerin yaşamakta olduğu konut ve meskenlerin ne kadarında; 2.6.1 Önlenmeye çalışılan gürültüye karşı Ek -VI-1.5 de belirtilen özel izolasyon bulunduğu, 2.6.2 Ek -VI-1.5’de belirtilen bir sakin cephe bulunduğunun da belirtilmesi zorunludur. 2.7 Sırasıyla 55, 65 ve 75 dB’ den daha yüksek Lgag değerlerine maruz kalan toplam alan (km2 olarak) ile tahmini toplam konut – mesken sayısı (yüzün katları olarak) ve bu alanlardan her birinde yaşayan tahmini toplam sakin sayısının (yüzün katları olarak) belirtilmesi gerekmektedir. Ayrıca köyler, kasabalar ve yerleşim alanlarının bu tesviye konturları içinde nerede bulundukları hakkında bilgi vermek amacıyla en az bir veya daha fazla haritada 55 ve 65 dB’ lik tesviye konturlarının gösterilmesi zorunludur. 2.8 Ek- V de belirtilen bütün önemli öğeleri kapsayan ve 10(on) sayfayı aşmayan uzunlukta bir Eylem Planı özeti. EK-VII Tablo-1: Kara Yolu Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Alanlar Planlanan/Yenilenmiş/Onarılmış Mevcut yollar yollar Lgündüz Lakşam Lgece Lgündüz Lakşam Lgece (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) Gürültüye hassas 60 50 65 60 55 kullanımlardan eğitim, kültür ve 34 sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin ağırlıklı olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Endüstriyel alanlar 55 63 58 53 68 63 58 65 60 55 70 65 60 67 62 57 72 67 62 Tablo-2: Hafif Raylı Sistemler İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Yer altı İstasyonları Leq Yerüstü İstasyonları Leq (dBA) (dBA) Gişeler, merdivenler, 55 Plat Duran ve kalkan 70 koridorlar formlar trenler için (platform kenarından Geçen Trenler 75 Duran ve 80 1,8 m) kalkan trenler Platformla için r (platform Geçen Trenler 85 Çalışır durumda 65 kenarından bekleyen trenler 1,8 m) için Çalışır 65 durumda bekleyen trenler için İstasyon içinde 55 Havalandırma sistemi 35 Caddelerde havalandırma 55 kanalları (9.0 m’de) İstasyon içinde kapalı 80 hacimlerde bulunan acil havalandırma fanları (22.5 m.’de) Alanlar Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin ağırlıklı olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Endüstriyel alanlar Tablo-3: Hava Alanı Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Küçük hava alanları Büyük hava alanları (yılda elli binin altında iniş/ (yılda elli bin ve üstü iniş/ kalkışın olduğu hava kalkışın olduğu hava alanları) alanları) Lgündüz Lakşam Lgece Lgündüz Lakşam Lgece (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) (dBA) 63 58 53 65 60 55 65 60 55 68 63 58 57 72 60 75 62 67 70 65 67 62 70 65 Tablo-4 Endüstri tesisleri için çevresel gürültü sınır değerleri Alanlar Lgündüz Lakşam Lgece (dBA) (dBA) (dBA) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile 36 yazlık ve kamp yerlerinin 60 yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu 65 alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu 68 alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Endüstriyel alanlar 70 55 50 60 55 63 58 65 60 Tablo–5: Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) Bina Yol Diğer kaynaklar Lgündüz (dBA) 70 75 70 Tablo –6: Maden ve Taş Ocakları ile Benzeri Alanlarda Patlama Nedeniyle Oluşacak Titreşimlerin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri Titreşim Frekansı (Hz) İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Tepe Değeri-mm/s) 1 5 4-10 19 30-100 50 (1 Hz- 4 Hz arasında 5 mm/s’den 19 mm/s’ye; 10 Hz- 30 Hz arasında 19 mm/s’den 50 mm/s’ye, logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak yükselmektedir) Tablo – 7: İnşaatlarda Kazık Çakma ve Benzeri Titreşim Yaratan Operasyonların ve İnşaat Makinelerinin En Yakın Çok Hassas Kullanım Alanının Dışında Yaratacağı Zemin Titreşimlerinin İzin Verilen En Yüksek Değerleri (1 Hz- 80 Hz arasındaki frekans bantlarında ) İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (Tepe Değeri-mm/s) Sürekli Titreşim Kesikli Titreşim Yerleşim Bölgelerinde 5 10 Sanayi ve Ticari Bölgelerde 15 30 Tablo-8: Binalarda, Bina İçindeki Makine ve Teçhizatın Yaratacağı Titreşimlerin Sınır Değerleri 37 Titreşim (Hz) Konutlarda Ofislerde Frekansı İzin Verilen En Yüksek Titreşim Hızı (rms değermm/s) 1* 1.5 8-100 0.3 1** 3.5 8-100 0.6 * 1Hz-8 Hz arasında, 1.5 mm/s’den 0.3 mm/s’ye logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak azalmaktadır. ** 1Hz-8 Hz arasında 3.5 mm/s’den 0.6 mm/ s’ye logaritmik çizilen grafikte doğrusal olarak azalmaktadır. Tablo-9: İç Ortam Gürültü Seviyesi Sınır Değerleri Kullanım Alanı Kapalı Açık Pencere Pencere Leq (dBA) Leq (dBA) Kültürel Alanları Tesis Tiyatro salonları Sinema salonları Konser salonları Konferans salonları Sağlık Tesis Yataklı tedavi kurum ve kuruluşları, Alanları dispanser, poliklinik, bakım ve huzur evleri ve benzeri. Dinlenme ve tedavi odaları Eğitim Tesisleri Okullardaki derslikler, özel eğitim Alanları tesisleri, kreşler, laboratuarlar ve benzeri. Spor salonu, Yemekhane Kreşlerdeki yatak odaları Turizm Yerleşme Otel, motel, tatil köyü, pansiyon ve Alanları benzeri yatak odası Konaklama tesislerindeki restoran Sit Alanları Arkeolojik, doğal, kentsel, tarihi ve benzeri. Ticari Yapılar Büyük ofis Toplantı salonları Büyük daktilo veya bilgisayar odaları Oyun odaları Özel büro (uygulamalı) Genel büro (hesap, yazı bölmeleri) İş merkezleri, dükkanlar ve benzeri. 38 Kullanım alanlarında herhangi bir faaliyet olmadığı durumlardaki değerler: 30 40 30 40 25 35 30 40 35 45 25 35 35 45 55 45 30 35 65 55 40 45 35 55 45 65 45 35 50 60 45 50 60 55 45 60 70 55 60 70 Kamu Kurum Kuruluşları Spor Alanları Konut Alanları Ticari depolama Lokantalar Ofisler Laboratuarlar Toplantı salonları Bilgisayar odaları Spor salonları ve yüzme havuzları Yatak odaları Oturma odaları 60 45 45 45 35 50 55 35 45 70 55 55 55 45 60 65 45 55 [R.G. 04 Haziran 2010 – 27601] —— • —— Çevre ve Orman Bakanlığından: TOPRAK KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ VE NOKTASAL KAYNAKLI KİRLENMİŞ SAHALARA DAİR YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı; alıcı ortam olarak toprağın kirlenmesinin önlenmesi, kirlenmenin mevcut olduğu veya olması muhtemel sahaları ve sektörleri tespit etmek, kirlenmiş toprakların ve sahaların temizlenmesi ve izlenmesi esaslarını sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde belirlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, toprak kirliliğinin önlenmesi, kirlenmenin mevcut olduğu veya olması muhtemel sahaların ve sektörlerin tespiti, kayıt altına alınması, kirlenmiş toprakların ve sahaların temizlenmesi ve izlenmesine ilişkin teknik ve idari usul ve esasları kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun Ek-1 inci maddesi birinci fıkrasının (a) bendine, 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin (f) bendi ve 9 uncu maddesi (u) bendine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Ara müdahale: Kirlilik giderimi veya kontrolü amacıyla kirlenmeye neden olan kaynağın ortadan kaldırılmasını, etkisinin azaltılmasını, gaz fazında, su fazında veya suyla karışmayan sıvı fazında daha fazla yayılmasının önlenmesini veya risk düzeyinin azaltılmasına yönelik önlemlerin alınmasını, b) Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan, 5/7/2008 tarihli ve 26927 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin EK-1 inde yer alan sınıflardaki herhangi bir maddeyi, c) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını, ç) Birinci aşama değerlendirme (BAD): Şüpheli saha olarak tanımlanmış bir sahada kirlilik şüphesi nedeniyle örnekleme, ölçüm gibi faaliyetlerin başlatılması ve 39 dolayısıyla bu sahanın takip gerektiren veya takip gerektirmeyen bir saha olup olmadığının kararlaştırılması sürecini, d) Faaliyet ön bilgi formu: Endüstriyel tesis ve çevresi ile ilgili bilgileri içeren formu, e) Faaliyet/tesis/saha sahibi: Kirletme potansiyeli olan veya kirlenmeye sebep olan ve bu Yönetmelik hükümlerinin muhatabı olan özel ya da tüzel kişiyi, f) Fırın kuru toprak: 105 °C fırında kurutularak sabit ağırlığa gelmiş toprak kütlesini, g) Hedef kirletici: İncelemeye tabi tutulacak şüpheli saha için kirlilik kaynağı ile ilgili olarak insan sağlığı ve çevre açısından dikkate alınması ve sahada toplanacak numunelerde ölçümü yapılması gereken kirletici maddeyi, ğ) Hedef kirletici saha konsantrasyonu (HKSK): Bakanlıkça belirlenen veri kalitesi hedefini sağlayan, toprak örnekleme ve analiz planına bağlı olarak sahadan alınan numunelerin analizi sonucu ölçülerek belirlenmiş hedef kirletici konsantrasyonunu, h) İkinci aşama değerlendirme (İAD): Birinci aşama değerlendirme sonunda takip gerektiren saha olarak belirlenmiş sahanın, saha ve kirlilik karakterizasyonu ve risk analizi değerlendirmelerine tabi tutularak temizleme gerektiren kirlenmiş saha veya takip gerektirmeyen saha olup olmadığının tespit edilmesi sürecini, ı) İl müdürlüğü: İl çevre ve orman müdürlüklerini, i) Jenerik kirletici sınır değer (JKSD): Kirlenmiş sahanın mevcut ya da ilerideki kullanım amacının yerleşim alanı olması ve insan sağlığı üzerindeki riskler dikkate alınarak, insanların kirleticiye makul bir süre azami düzeyde maruz kaldığı varsayılarak hesaplanan veya belirlenen ve Ek-1 Jenerik Kirletici Sınır Değerler Listesinde verilen kirletici konsantrasyon değerini, j) Kavramsal saha modeli (KSM): Şüpheli sahanın ilgililer tarafından tüm yönleriyle kolayca algılanmasını ve kavranmasını sağlamak amacıyla, Birinci Aşama Değerlendirme kademesinde derlenen bilgilerden başlayarak, İkinci Aşama Değerlendirmede sahada elde edilecek kirlilik kaynağı, kirleticilerin kaynaktan yayılım mekanizmaları, kirletici çeşitleri, kirletici dağılım alanları ve taşınım güzergahları, kirlilikten dolayı risk altındaki muhtemel alıcı noktalar veya ortamlar ile, mevcut belirsizlikleri ve zaman içerisinde elde edilebilecek fiziksel, kimyasal ve hidrojeolojik bilgileri de kapsayacak şekilde, saha ve civarındaki çevresel koşulların dinamik bir süreç içerisinde tanımlanmasını, k) Kirlenmiş saha veya tesis: Şüpheli sahalar arasında yer alan, bu Yönetmelikte öngörülen Birinci Aşama Değerlendirme veya İkinci Aşama Değerlendirme sonucunda, mevcut toprak kullanımı veya gelecekteki muhtemel toprak kullanımı dikkate alındığında, insan ve çevre sağlığı bakımından önemli ölçüde risk oluşturan, insan faaliyetlerinden kaynaklanan tehlikeli kirletici maddelerin bulunduğu teyit edilen ve temizlenmesi gerektiğine karar verilen sahayı veya tesisi, l) Kirlenmiş sahalar bilgi sistemi (KSBS): Noktasal kaynaklı kirlenmiş sahalar ile ilgili envanter bilgilerinin sistematik bir yapılanma ile muhafaza edilmesini, güncellenmesini, sürdürülebilirliğini ve gerektiğinde bu bilgilere hızlı bir şekilde erişimin sağlanmasını mümkün kılmak amacıyla geliştirilen ve Bakanlık bilgi sistemi üzerinden kullanılabilen, internet üzerinden sorgulama yapabilen ve bilgiyi işleyebilen sistemi, m) Kirlenmiş toprak: Bu Yönetmelikte öngörülen birinci aşama değerlendirme veya ikinci aşama değerlendirme sonucunda, mevcut toprak kullanımı veya gelecekteki muhtemel toprak kullanımı dikkate alındığında, bünyesinde insan ve çevre sağlığı bakımından önemli ölçüde risk oluşturan, insan faaliyetlerinden 40 kaynaklanan tehlikeli kirletici maddelerin bulunduğu teyit edilen ve temizlenmesi gerektiğine karar verilen toprağı, n) Kirletici madde: Çevresel kirliliğe yol açan ve EK-1’de listesi verilen maddeleri, o) Kirlilik gösterge parametreleri (KGP): Şüpheli sahada kirliliğin mevcudiyetine yönelik muhtemel belirsizlikleri gidermek ve birinci aşama değerlendirme sürecinde alınacak kararın güvenilirliğini artırmak amacıyla toprak ve gerekli durumlarda su ve gaz numunelerinde ölçülen ve Ek-2, Tablo 1 ve 2’de listelenen parametreleri, ö) Kirlilik kaynağı: Kirleticilerin bulunduğu, yayılmaya başladığı veya toprak veya yeraltı suyunda en yüksek hedef kirletici konsantrasyonlarının belirlendiği nokta ya da alanı, p) Kirlilik kaynağı belirsiz saha: Kirlilik kaynağı bilinmeyen, ancak kirlenme şüphesinin olduğuna işaret eden belirtilerin tespit edildiği ve kirlenmenin varlığının bu belirtilerin ortaya çıkmasıyla anlaşıldığı sahayı, r) Komisyon (Kirlenmiş saha değerlendirme ve izleme komisyonu): Her ilde Saha Örnekleme ve Analiz Planlarını onaylamak, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön ve Nihai Raporlarını değerlendirmek ve kirlenmiş sahaların temizlenmesi çalışmalarını izlemek amacıyla sürekli çalışmak üzere valilik bünyesinde kurulan, il müdürlüğünün başkanlığını yaptığı, il tarım müdürlüğü, il sağlık müdürlüğü, il sanayi ve ticaret müdürlüğü, devlet su işleri bölge müdürlüğü, il özel idaresi ile komisyonca gerekli görülmesi durumunda üniversite ve uygun görülecek diğer kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşan komisyonu, s) Noktasal kaynaklı toprak kirliliği: Tehlikeli atıkların toplanması, taşınması, geçici ve ara depolanması, geri kazanımı, yeniden kullanılması ve bertarafı sırasında meydana gelebilecek kazalar sonucunda veya tehlikeli atıkların mevzuata aykırı şekilde yukarıdaki faaliyetlere konu olması sonucunda ya da sanayi tesislerindeki çeşitli tehlikeli kimyasal maddelerin depolanmaları ve nakledilmeleri sırasında meydana gelebilecek kazalar veya afetler sonucunda oluşan döküntü veya sızıntı ve benzeri gibi noktasal kaynaklardan dolayı oluşan toprak kirliliğini, ş) Ölçüm değeri (ÖD): Şüpheli sahada herhangi bir noktasal kaynak veya insan etkinlikleri nedeniyle kirlenmiş olduğu düşünülen veya varsayılan alandan alınan toprak veya yüzey-yeraltı suyu örneklerinde, şüpheli sahaya ait ilgili kirlilik gösterge parametreleri veya hedef kirletici referans değeri ile kıyaslanmak amacıyla, ölçülen kirlilik gösterge parametresi veya hedef kirletici konsantrasyonu ölçüm değerini, t) Potansiyel kirlenmiş saha veya tesis: Herhangi bir potansiyel toprak kirletici faaliyetin var olduğu veya yürütüldüğü sahayı veya tesisi, u) Potansiyel toprak kirletici faaliyetler: Ek-2, Tablo 2’de verilen herhangi bir faaliyeti, ü) Referans değeri (RD): Şüpheli saha yakın çevresinde bulunan, herhangi bir noktasal kaynak veya insan faaliyeti nedeniyle kirlenmemiş olduğu düşünülen veya varsayılan alandan alınan toprak, yüzey suyu, yeraltı suyu örneklerinde, birinci aşama değerlendirmede şüpheli sahaya ait ilgili kirlilik gösterge parametreleri (KGP) veya ikinci aşama değerlendirmede hedef kirletici konsantrasyonu ölçüm değerleri ile kıyaslanmak amacıyla, ölçülen kirlilik gösterge parametresi veya hedef kirletici konsantrasyonu ölçüm değerini, v) Risk değerlendirme: İnsanların ve çevrenin kirletici maddelere maruz kalmaları halinde meydana gelecek olan olumsuz etkilerin niteliğinin tanımlanmasını, incelenmesini ve derecesinin tahmin edilmesini amaçlayan çalışmayı, 41 y) Risk yönetimi: Risk değerlendirme yoluyla tahmin edilen risk düzeyinin kontrol edilmesi veya azaltılması amacıyla uygulanan strateji veya alınan önlemleri, z) Saha durum ve risk değerlendirme nihai raporu: Takip gerektiren sahalar için ikinci aşama değerlendirme sırasında yürütülen saha ve kirlilik karakterizasyonu çalışmaları ile risk değerlendirme çalışmalarından elde edilen bilgiler doğrultusunda, Ek-11’de verilen format kapsamında Komisyona sunulmak üzere hazırlanan ve saha sahibinin, yapılan risk değerlendirme çalışmalarına dayanarak sahanın takip gerektirmeyen saha veya temizlenmesi gereken kirlenmiş saha olduğu konusundaki değerlendirmesini içeren raporu, aa) Saha durum ve risk değerlendirme ön raporu: Takip gerektiren sahalar için ikinci aşama değerlendirmenin başlangıcında yürütülen saha ve kirlilik karakterizasyonu çalışmalarından elde edilen bilgiler doğrultusunda, Ek-10’da verilen format kapsamında Komisyona sunulmak üzere hazırlanan ve saha sahibinin jenerik veya sahaya özgü risk analizi yapma konusundaki değerlendirmesini içeren raporu, bb) Saha örnekleme ve analiz planı (SÖAP): Kapsamı Bakanlıkça belirlenen, kirlendiğinden şüphe edilen sahaların bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilmesi amacıyla yapılacak tüm örnekleme ve analiz çalışmalarının nasıl yürütülmesi gerektiğini tanımlayan ve Komisyona sunulmak üzere saha sahibi tarafından hazırlanan planı, cc) Sahipsiz saha: Mevzuata aykırı şekilde atıkların bertarafı ve benzeri herhangi bir faaliyet sonucu oluşan ve sorumlusu bilinmeyen bir kirlenmenin söz konusu olduğu sahayı, çç) Saha temizleme hedefi: Sahada yapılan risk değerlendirmesi sonucunda, mevcut risklerin giderilmesini sağlayacak ve temizleme yoluyla düşürülmesi gereken konsantrasyonu, dd) Şüpheli saha veya tesis: Potansiyel kirlenmiş veya sahipsiz sahalar arasında yer alan; afet, kaza, denetim veya bildirimler sonucunda çevre kirliliğinin var olduğu şüphesini taşıyan sahayı veya sınırları içerisinde bu tanım kapsamına giren sahaya sahip tesisi, ee) Takip gerektiren saha: Sahaya yönelik kirlilik şüphelerinin gerçekçi olduğu saptanan ve bu Yönetmelikte öngörülen ikinci aşama değerlendirmeye tabi tutulması gerekli olan sahayı, ff) Takip gerektirmeyen saha: Şüpheli sahalar arasında yer alan, sahaya yönelik kirlilik şüphelerinin geçerli olmadığı veya bu Yönetmelikte öngörülen sürece tabi tutulması gerekmeyen sahayı, gg) Tarımsal faaliyet: Orman ağaçları dışında her türlü bitkisel ve hayvansal üretimi, ğğ) Tehlikeli atık: Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, Ek IV Atık Listesinde (A) ile işaretlenmiş atıklar ile (M) ile işaretlenmiş atıklardan EkIII/B’de yer alan eşik konsantrasyonu üzerinde bir değere sahip olan atıkları, hh) Tehlikeli madde: 26/12/2008 tarihli ve 27092 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde tanımlanan tehlikeli maddeler ve müstahzarlar ve 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği 3 üncü maddesinde yer alan tehlikeli maddeler tanımına giren tüm maddeleri, ıı) Temizleme: Yedinci bölümde öngörülen faaliyetler yürütülerek, risk değerlendirme yoluyla tahmin edilen insan sağlığı ve çevresel risk düzeyinin kontrol edilmesi veya azaltılması, meydana gelecek olan olumsuz etkilerin giderilmesi 42 amacıyla bu Yönetmelik kapsamında temizlenmesi gereken kirlenmiş saha olarak tanımlanan sahalarda gerçekleştirilen iyileştirmeyi, ii) Temizleme faaliyet planlama ve değerlendirme raporu: Temizleme gerektiren kirlenmiş sahalar için temizleme sisteminin birinci aşaması olan temizleme faaliyet planlama ve değerlendirme aşamasında yürütülen saha temizleme düzeyi konsantrasyonu ve temizleme yöntemi belirleme çalışmalarından elde edilen bilgiler doğrultusunda, Ek-12’de verilen format kapsamında Komisyona sunulmak üzere hazırlanan ve saha sahibinin saha temizleme düzeyi konsantrasyonu ve temizleme yöntemi seçimi konusundaki değerlendirmesini içeren raporu, jj) Temizleme faaliyeti uygulama, izleme ve sonlandırma raporu: Temizleme gerektiren kirlenmiş sahalar için temizleme sisteminin ikinci aşaması olan temizleme uygulama ve izleme aşamasında yürütülen temizleme sistemi tasarımı, inşaası, işletimi ve etkinlik izleme çalışmalarından elde edilen bilgiler doğrultusunda, Ek13’de verilen format kapsamında Komisyona sunulmak üzere hazırlanan ve saha sahibinin uzun dönem periyodik izleme ve saha verilerine dayanarak sahadaki kirlilik düzeyinin temizleme faaliyeti sonucunda hedeflenen saha temizleme konsantrasyonuna düşürerek temizleme faaliyetinin sonlandırılması konusundaki değerlendirmesini içeren raporu, kk) Temizleme gerektiren kirlenmiş saha: Birinci veya ikinci aşama değerlendirme sonucunda bu Yönetmelikte öngörüldüğü şekilde temizlenmesi gerektiği saptanan sahayı, ll) Temizlenmiş saha: Bu Yönetmelikte öngörülen süreç çerçevesinde temizleme işlemine tabi tutulmuş sahayı ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Genel Esaslar ve İlkeler Genel esaslar MADDE 5 – (1) Toprak kirliliğinin önlenmesi açısından bu Yönetmelikle belirlenen esaslara uyulması zorunludur. a) Valilikler, bu Yönetmelik hükümlerine göre kirlenmiş ve kirlenme riski altında olan sahaları saptar, alınacak tedbirleri belirler ve uygulanmasını sağlar. b) Kirlenme riskinin bulunduğu sahalarda, Çevre Kanununun 8 inci maddesi hükmü gereğince ilgililer; kirlenmiş sahalarda ise kirletenler kirlenmeyi durdurmak, kirlenme boyutunu tespit etmek, kirlenmenin etkilerini gidermek için gerekli çalışmaları yapmak gibi harcamaları karşılamakla yükümlüdürler. c) Tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan toprak kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi konularında Bakanlık ile Tarım ve Köyişleri Bakanlığı koordineli olarak alınacak tedbirleri belirler. Belirlenen tedbirler valilikler tarafından uygulanır. ç) Askeri tesisler için bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin esaslar, Genelkurmay Başkanlığı ile koordine edilerek Bakanlık ve Milli Savunma Bakanlığınca ayrıca belirlenir. İlkeler MADDE 6 – (1) Toprak kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin ilkeler şunlardır: a) Toprak kirliliğinin kaynağında önlenmesi esastır. b) Her türlü atık ve artığı, toprağa zarar verecek şekilde, Çevre Kanunu ve ilgili mevzuatta belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde toprağa vermek, depolamak gibi faaliyetlerde bulunmak yasaktır. c) Kirli toprak temiz toprak ile karıştırılamaz. 43 ç) Tehlikeli maddelerin kullanıldığı, depolandığı, üretildiği faaliyetler ya da tesisler ile atıkların üretildiği, bertaraf veya geri kazanımının yapıldığı tesislerde, kaza ihtimali göz önüne alınarak, toprak kirlenmesine engel olacak tedbirler alınır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bilgi Sistemi ve Bilgi Formları Kirlenmiş sahalar bilgi sistemi MADDE 7 – (1) Bakanlık bu Yönetmeliğin öngördüğü gereklilikleri yerine getirmek üzere Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemini kullanır. Faaliyet ön bilgi formu düzenleme yükümlülüğü MADDE 8 – (1) Ek-2, Tablo 2’de yer alan faaliyetleri yürüten mevcut faaliyet sahipleri ile yeni başlayacak faaliyet sahipleri Ek-3’de yer alan Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sisteminde doldurarak il müdürlüğüne bildirir. (2) İl müdürlüğü, Faaliyet Ön Bilgi Formunu kontrol ederek Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi üzerinden onaylar. (3) Faaliyet sahibi bu formu yazılı ve imzalı olarak da il müdürlüğüne iletmekle yükümlüdür. (4) İl müdürlüğü, onaylanan Faaliyet Ön Bilgi Formunu yazılı ve imzalı olarak Bakanlığa bildirmekle yükümlüdür. (5) Bakanlık bu bildirileri, Potansiyel Kirlenmiş Sahalar Listesine dahil eder. Faaliyet ön bilgi formu yenileme yükümlülüğü MADDE 9 – (1) Faaliyet sahibi, Faaliyet Ön Bilgi Formunda yer alan bilgiler kapsamında, faaliyetinde meydana gelen değişikliği, değişikliğin gerçekleşmesini müteakip en geç bir ay içerisinde Ek-3’de yer alan Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sisteminde doldurarak il müdürlüğüne bildirir. (2) Faaliyet sahibinin değişmesi durumunda en son faaliyet sahibi değişikliği, değişikliğin gerçekleşmesini müteakip en geç bir ay içerisinde Ek-3’de yer alan Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sisteminde doldurarak il müdürlüğüne bildirir. (3) İl müdürlüğü, Faaliyet Ön Bilgi Formunu kontrol ederek Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi üzerinden onaylar. (4) Faaliyet sahibi bu formu yazılı ve imzalı olarak da il müdürlüğüne iletmekle yükümlüdür. (5) İl müdürlüğü, onaylanan Faaliyet Ön Bilgi Formunu yazılı ve imzalı olarak Bakanlığa bildirir. (6) Bakanlık söz konusu değişikliği içeren güncellemeyi yapar. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Potansiyel Kirlenmiş Sahalar, Sahipsiz Sahalar ve Kirlilik Kaynağı Belirsiz Sahalar Potansiyel kirlenmiş sahaların şüpheli saha listesine alınması MADDE 10 – (1) Potansiyel kirlenmiş sahalarda, a) Faaliyet Ön Bilgi Formları, Ek-4’de yer alan Faaliyet Ön Bilgi Formu Değerlendirme Kriterlerine göre il müdürlüğü tarafından değerlendirilir. Değerlendirme kriterlerinden en az birinin geçerli olması halinde ilgili saha, şüpheli saha listesine dahil edilir. b) Endüstriyel kazalar veya doğal afet sonucu meydana gelen endüstriyel kazalar da dahil olmak üzere kaza bildirme veya rapor etme formu veya Ek-5’de verilen Bildirim Formuna göre bildirim yapılması durumunda, saha Bakanlık veya il müdürlüğünce şüpheli saha listesine dahil edilir. 44 c) Bakanlık veya il müdürlüğünce yürürlükteki mevzuat kapsamında gerçekleştirilen denetimler sırasında uygunsuzlukların belirlenmesi halinde saha, il müdürlüğünce şüpheli saha listesine dahil edilir. Sahipsiz sahaların şüpheli saha listesine alınması MADDE 11 – (1) Ek-2, Tablo 2’de yer alan faaliyetlerin gerçekleştiği sahalar haricindeki, herhangi bir nedenle toprak veya yeraltı suyu kirliliğinin meydana geldiği veya Ek-5’de verilen bildirim formuna göre bildirim yapılan sahalar, il müdürlüğünce şüpheli saha listesine alınır. Kirlilik kaynağı belirsiz sahaların şüpheli saha listesine alınması MADDE 12 – (1) Kirlilik kaynağı bilinmeyen, ancak kirlenme şüphesinin olduğunu gösteren belirtilerin tespit edildiği ve kirlenmenin etkilerinin bu belirtilerin ortaya çıkmasıyla anlaşıldığı kirlilik vakalarında, kirlilik belirtilerinin gözlendiği veya ortaya çıktığı noktalardan il müdürlüğü tarafından toprak, yüzey ve yeraltı suyu veya gaz numuneleri alınarak veya aldırılarak, kirlilik belirtilerinin gerçekçi olup olmadığını belirlemek üzere Ek-2, Tablo 1’de verilen kirlilik gösterge parametrelerinin ölçümleri yaptırılır. (2) Kirlilik gösterge parametrelerinin ölçümleri ve Ek-9’da verilen değerlendirme sonucunda kirlilik tespit edilmesi halinde Bakanlıkça belirlenen esaslar dahilinde il müdürlüğü tarafından kaynak belirleme çalışmaları yaptırılarak, kirlenmeye sebep olan kirletici maddelerin ne olduğu, kirlilik kaynağının yeri veya kaynağın bulunduğu saha, faaliyet/tesis sahibi tespit edilerek, saha şüpheli saha listesine alınır. Bu saha için 8 inci maddede belirtildiği şekilde Faaliyet Ön Bilgi Formu veya 14 üncü maddede belirtildiği şekilde Saha Ön Bilgi Formu düzenlenir. BEŞİNCİ BÖLÜM Birinci Aşama Değerlendirme Şüpheli sahalarda yürütülecek örnekleme çalışmaları MADDE 13 – (1) Şüpheli sahada yapılacak her türlü örnekleme ve analiz çalışmaları belirli bir plan çerçevesinde yürütülür. Bu amaçla, örnekleme yapmadan önce saha sahibi Bakanlıkça belirlenen esaslar dahilinde Saha Örnekleme ve Analiz Planı (SÖAP) yeterlilik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşlara hazırlatır. Bu plan rapor halinde Komisyon tarafından onaylandıktan sonra örnekleme çalışması gerçekleştirilir. Şüpheli sahaların ön değerlendirmesi MADDE 14 – (1) Şüpheli sahada il müdürlüğü tarafından yerinde denetim yapılır ve denetim sırasında Ek-7’de verilen Denetim Formu doldurulur. (2) Şüpheli sahada birden fazla kirlilik kaynağı bulunması durumunda her bir kaynak için ayrı bir denetim formu düzenlenir. (3) Her denetim formu ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulur. (4) Ek-2, Tablo 2’de yer alan faaliyetlerin gerçekleştiği sahalar haricindeki sahalarda Denetim Formuna ek olarak Ek-6’da verilen Saha Ön Bilgi Formu, Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sistemi üzerinden ve yazılı olarak il müdürlüğü tarafından düzenlenir. (5) Denetim sırasında sahada herhangi bir kirlilik gözlenmez ve sahaya yönelik kirlilik şüphesinin geçerli olmadığı tespit edilirse saha, şüpheli saha listesinden çıkartılır. Puanlamalı değerlendirme MADDE 15 – (1) Denetim sonucunda, şüpheli sahada söz konusu kirlilik kaynağı ve kirletici maddelerin ne olduğunun bilinmesi durumunda; 45 a) Kirletici maddeler veya atık tehlikesiz ise, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda gerekli tedbirler alınarak saha, takip gerektirmeyen saha olarak nitelendirilir. b) Kirletici maddeler veya atık tehlikeli ise, Ek-8’de verilen puanlamalı değerlendirme gerçekleştirilir. Değerlendirme sırasında, Denetim Formuna ek olarak; 1) Endüstriyel faaliyet gerçekleştirilen sahalarda, faaliyet sahibi tarafından önceden il müdürlüğüne verilmiş olan Faaliyet Ön Bilgi Formu (Ek-3), 2) Sahipsiz sahalarda, denetim sırasında doldurulacak olan Saha Ön Bilgi Formu (Ek-6) bilgileri kullanılır. (2) Puanlamalı değerlendirme sonuçlarına göre, şüpheli saha il müdürlüğü tarafından; a) Kirlilik kaynağı ve kirlenmiş toprağın bertaraf edilmesini sağlayacak bir önlem ve bu önlem sonucunda kirliliğin ilgili mevzuat hükümlerine uygun şekilde giderildiğinin teyidine dair izleme ölçümleri yaptırılarak saha, takip gerektirmeyen saha, b) İkinci aşama değerlendirme sürecine tabi saha, takip gerektiren saha, c) Temizlenmesi gereken saha, kirlenmiş saha olarak tanımlanır. (3) Takip gerektirmeyen sahalar, potansiyel kirlenmiş saha listesine alınır. Kirletici madde karakterizasyonu MADDE 16 – (1) Denetim sonucunda şüpheli sahada söz konusu kirletici maddelerin ne olduğunun bilinmemesi veya Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğinin Ek-IV Atık Listesinde (M) ile işaretlenmiş atık bulunduğunun tespit edilmesi durumunda; a) Kirletici maddelerden ya da atıktan direkt olarak örnek alınabiliyorsa, kirletici maddenin veya atığın Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkındaki Yönetmelik ve 14/3/2005 tarihli ve 25755 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre karakterizasyonu yapılarak tehlikeli madde veya atık olup olmadığı tespit edilir. 1) Kirletici maddeler ya da atık tehlikesiz ise, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda gerekli tedbirler alınarak saha takip gerektirmeyen saha olarak nitelendirilir. 2) Kirletici maddeler ya da atık tehlikeli ise, 15 inci maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen puanlamalı değerlendirme gerçekleştirilir. b) Kirletici maddelerden ya da atıktan direkt olarak örnek alınamıyorsa, toprak, atık, kirletici maddeler karışımından 17 nci maddede belirtilen kirlilik gösterge parametrelerinin ölçümleri gerçekleştirilir. c) Şüpheli sahada (a) ve (b) bentlerinin her ikisinin de geçerli olduğu durum olan kirletici maddelerden ya da atıktan, kaynağın bir bölümünden direkt olarak örnek alınabiliyor, bir bölümünden de alınamıyorsa, (a) ve (b) bentlerinin her ikisi de uygulanır. Kirlilik gösterge parametrelerinin ölçümü MADDE 17 – (1) 13 üncü maddede belirtilen şekilde onaylanan saha örnekleme ve analiz planı uyarınca şüpheli sahada kirlenmiş toprak ve mümkünse yeraltı suyundan veya toprak gazından Bakanlıkça belirlenen esaslara göre numuneler alınarak; a) Endüstriyel faaliyetin gerçekleştirildiği sahalarda Ek-2, Tablo-2’de verilen faaliyete özel kirlilik gösterge parametrelerinin, 46 b) Sahipsiz sahalarda Ek-2 Tablo 1’de yer alan bütün kirlilik gösterge parametrelerinin, c) Bu ölçümlere ek olarak temiz alanlardan alınacak numunelerde söz konusu kirlilik gösterge parametreleri için referans ölçümleri gerçekleştirilir. (2) Referans ölçümlerinin yapılacağı numunelerin alımına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. (3) Kirlilik gösterge parametreleri ölçüm değerleri, Ek-9’da belirtildiği şekilde referans değerleri ile karşılaştırılır ve bu karşılaştırma sonucunda, şüpheli saha il müdürlüğü tarafından; a) Takip gerektirmeyen saha, b) İkinci aşama değerlendirme sürecine tabi saha, takip gerektiren saha, c) Temizlenmesi gereken saha, kirlenmiş saha olarak tanımlanır. (4) Takip gerektirmeyen sahalar potansiyel kirlenmiş saha listesine alınır. ALTINCI BÖLÜM İkinci Aşama Değerlendirme Saha durum ve risk değerlendirme ön raporu ve saha durum ve risk değerlendirme nihai raporu hazırlama yükümlülüğü MADDE 18 – (1) Birinci aşama değerlendirme sonucunda takip gerektiren saha olarak tanımlanan saha için ikinci aşama değerlendirme kapsamında Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu ve Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu hazırlanır. (2) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporunun önemli bir bileşeni olan saha ve kirlilik karakterizasyonu çalışmalarına yönelik olarak sahada yapılacak her türlü örnekleme ve analiz çalışmaları belirli bir plan çerçevesinde yürütür. Bu amaçla, sahada örnekleme yapmadan önce saha sahibi tarafından Saha Örnekleme ve Analiz Planı (SÖAP) hazırlanır ve bu plan rapor halinde Komisyon tarafından onaylandıktan sonra örnekleme çalışması gerçekleştirilir. (3) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu ve Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu sırasıyla Ek-10 ve Ek-11’de verilen formatlar kapsamında Bakanlıkça belirlenen esaslar göz önünde bulundurularak yeterlilik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşlarca hazırlanır. (4) Saha sahibi, raporları hazırlatacağı kurum veya kuruluşu Bakanlıkça yetkilendirilmiş yeterlilik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşlar arasından kendisi belirler. (5) Her iki rapor da aynı uzman kurum veya kuruluşça hazırlanır. Kirlenmiş saha değerlendirme ve izleme komisyonunun kurulması MADDE 19 – (1) Saha Örnekleme ve Analiz Planlarını, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön ve Nihai Raporlarını değerlendirip onaylamak, kirlenmiş saha temizleme çalışmalarını izlemek ve hazırlanacak Temizleme Faaliyeti Planlama ve Değerlendirme, Temizleme Uygulama ve İzleme Raporlarını değerlendirip onaylamak amacıyla valilik bünyesinde il müdürlükleri başkanlığında sürekli çalışacak Kirlenmiş Saha Değerlendirme ve İzleme Komisyonu oluşturulur. (2) Komisyon, il müdürlükleri başkanlığında il tarım müdürlüğü, il sağlık müdürlüğü, il sanayi ve ticaret müdürlüğü, devlet su işleri bölge müdürlüğü, il özel idaresi ile komisyonca gerekli görülmesi durumunda üniversite ve uygun görülecek diğer kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşur. (3) Komisyonun sekreterya hizmetlerini il müdürlükleri yürütür. İkinci aşama değerlendirme sürecinin başlatılması 47 MADDE 20 – (1) İl müdürlüğü, birinci aşama değerlendirme sonucunda takip gerektiren saha olarak tanımlanan saha sahibine 18 inci maddede belirtilen kapsamda ikinci aşama değerlendirme çalışmalarının başlatılmasını bir yazı ile bildirir. (2) Takip gerektiren saha olarak tanımlanan sahipsiz sahada ise ikinci aşama değerlendirme il müdürlüğü tarafından başlatılır. Saha durum ve risk değerlendirme ön raporunun hazırlanması ve il müdürlüğüne sunulması MADDE 21 – (1) Saha sahibi, il müdürlüğünün yazısının tebliğinden itibaren en geç üç ay içerisinde yeterlilik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşlara Ek10’da verilen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu genel formatı kapsamındaki Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu çalışmalarını yaptırmak, bu çalışmadan elde edilen bilgiler doğrultusunda Jenerik veya Sahaya Özgü Risk Analizi yapma konusundaki değerlendirmesini içeren Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporunu hazırlatıp üyelerin sayısı kadar çoğaltarak raporu Komisyonun onayına sunmakla yükümlüdür. (2) Saha sahibi, gerekçesini belirterek süre uzatım talebinde bulunabilir. Talebin il müdürlüğünce uygun bulunması halinde iki ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. (3) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu, saha sahibi tarafından bir dilekçe ekinde Komisyona sunulmak üzere il müdürlüğüne teslim edilir. (4) Ön Raporun Ek-10’da verilen kapsam ve formata uygunluğu ve Bakanlıkça yetkilendirilmiş yeterlik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşça hazırlanıp hazırlanmadığı hakkındaki inceleme Komisyonca yedi iş günü içinde sonuçlandırılır. (5) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporunun formata ve kapsama uygun olmadığı veya uzman kurum veya kuruluşça hazırlanmadığının Komisyonca anlaşılması halinde, bu hususların yerine getirilmesi için rapor saha sahibine iade edilir. (6) Düzeltilen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu en geç bir ay veya komisyonca belirlenecek süre içerisinde il müdürlüğüne tekrar sunulur. Komisyonca belirlenecek süre iki ayı geçemez. (7) Komisyon, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu değerlendirmesine yönelik onayını en geç bir ay içerisinde saha sahibine bildirir. Saha durum ve risk değerlendirme nihai raporunun hazırlanması ve il müdürlüğüne sunulması MADDE 22 – (1) Saha sahibi, Komisyonun Ön Rapor hakkında aldığı karar doğrultusunda çalışmalarını Bakanlıkça belirlenen esaslara göre tamamlayarak, EK11’de verilen format kapsamında hazırlanan Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunu en geç üç ay içerisinde il müdürlüğüne sunar. (2) Nihai Rapor, Ön Rapor aşamasında ve sonrasında yapılan çalışmaları ve bulguları kapsayacak şekilde hazırlanır. (3) Saha sahibinin süre uzatım talebi il müdürlüğünce uygun bulunması halinde üç ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. (4) Saha ile ilgili hazırlanan Nihai Rapor, Komisyonca 23 üncü ve 24 üncü madde kapsamında incelenir ve değerlendirilir. (5) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu, saha sahibi tarafından bir dilekçe ekinde il müdürlüğüne sunulur. Nihai Raporun Ek-11’de verilen format kapsamına uygunluğu hakkındaki inceleme il müdürlüğü tarafından yapılarak beş işgünü içinde sonuçlandırılır. Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunun format kapsamına uygun olmaması halinde, bu hususların yerine getirilmesi için rapor, saha sahibine iade edilir. Düzeltilen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai 48 Raporu en geç bir ay veya komisyonca belirlenecek süre içerisinde il müdürlüğüne tekrar sunulur. Komisyonca belirlenecek süre iki ayı geçemez. (6) Format ve kapsamına uygun olduğu tespit edilen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu, saha sahibi tarafından komisyon üyelerinin sayısı kadar il müdürlüğüne sunulur. İl müdürlüğü, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunu incelemek ve değerlendirmek üzere yapılacak toplantının tarihini ve yerini belirten bir yazı ekinde raporu komisyon üyelerine gönderir. Komisyonun saha durum ve risk değerlendirme nihai raporunu incelemesi usulü MADDE 23 – (1) Komisyon Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunu, ilk inceleme değerlendirme toplantısından sonraki en çok kırk beş işgünü içinde inceler ve değerlendirir. (2) Komisyon üye sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. (3) Komisyon, su, toprak ve benzeri analizlerin ve ölçümlerin tekrarlanmasını veya ek örnekleme yapılmasını isteyebilir. Yetkili uzman kurum ve kuruluşlardan görüş alabilir. (4) Komisyon gerekli görürse komisyonun görevlendireceği üyeler tarafından saha çalışmalarının gerçekleştirildiği yerde inceleme yapar. (5) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunda önemli eksiklik ve yanlışların görülmesi durumunda Komisyonun belirleyeceği bir süre dahilinde, bunların giderilmesini saha sahibinden ister. Bu durumda, inceleme değerlendirme çalışması durdurulur. Eksiklikler tamamlanmadan veya gerekli düzeltmeler yapılmadan komisyon çalışmalarına devam edilmez. (6) Saha sahibinin, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunda gerekli görülen düzeltmeleri Komisyonun belirlediği süre içerisinde yapıp yeniden il müdürlüğüne sunmasından sonra, Komisyon il müdürlüğünce toplantıya çağrılır. Toplantının yapılması ile birlikte inceleme değerlendirme süreci kaldığı yerden devam eder. (7) Komisyon tarafından inceleme ve değerlendirme toplantıları sırasında; a) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporunun ve eklerinin yeterli ve uygun olup olmadığı, b) Yapılan incelemelerin, hesaplamaların ve değerlendirmelerin yeterli düzeyde veri, bilgi ve belgeye dayandırılıp dayandırılmadığı ile ilgili inceleme ve değerlendirmeler yapılır. Saha durum ve risk değerlendirme nihai raporunun değerlendirilmesi MADDE 24 – (1) Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu Komisyonca değerlendirildikten sonra saha ile ilgili takip gerektirmeyen saha kararı alınırsa saha potansiyel saha listesine dahil edilir. (2) Saha ile ilgili temizleme gerektiren kirlenmiş saha kararı alınırsa saha yedinci bölümde belirlenen temizleme sürecine tabi tutulur. (3) Saha ile ilgili ara müdahale kararı alınması halinde, temizleme öncesi ara müdahale uygulanır. YEDİNCİ BÖLÜM Temizleme Temizleme faaliyet planlama ve değerlendirme raporu ile temizleme faaliyeti uygulama, izleme ve sonlandırma raporu hazırlama yükümlülüğü MADDE 25 – (1) Birinci aşama değerlendirme 15 veya 17 nci madde sonucunda ya da ikinci aşama değerlendirme sonrasında temizlenmesi gereken kirlenmiş saha olarak tanımlanan saha için temizleme faaliyeti başlatılır. Bu kapsamda sırasıyla Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu ile Temizleme 49 Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporu hazırlanır. Bu raporlar, sırasıyla, Ek-12 ve Ek-13’de verilen formatlar kapsamında Bakanlıkça belirlenen esaslar dikkate alınarak yeterlilik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşlarca hazırlanır. (2) Saha sahibi raporları hazırlatacağı kurum veya kuruluşu, Bakanlıkça yetkilendirilmiş yeterlilik koşullarını haiz uzman kurum veya kuruluşlar arasından kendisi belirler. (3) Her iki rapor da aynı uzman kurum veya kuruluşça hazırlanır. Temizleme faaliyet planlama ve değerlendirme raporu hazırlama yükümlülüğü MADDE 26 – (1) Birinci aşama değerlendirme 15 veya 17 nci madde sonucunda temizlenmesi gereken kirlenmiş saha olarak nitelenen saha için ilk olarak sahada ikinci aşama değerlendirme kapsamında Bakanlıkça belirlenen esaslara göre yürütülen saha ve kirlilik karakterizasyonu ile sahaya özgü risk değerlendirme çalışmaları yapılır. (2) Kirlenmiş sahalar için saha sahibi 18 inci madde ila 24 üncü maddede belirtilen ikinci aşama değerlendirme sürecinde öngörülen Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön ve Nihai Raporlarını hazırlayıp Komisyona sunmaz ve bu raporlar için onay almaz. (3) Ek-12 kapsamında hazırlanacak Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu, Ek-10’da belirlenen kapsamda yürütülecek olan saha ve kirlilik karakterizasyonu çalışmaları ile Ek-11’de belirlenen kapsamda yürütülecek olan sahaya özgü risk değerlendirme çalışmalarının sonuçlarını da kapsar. Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu faaliyet/saha sahiplerince; a) Birinci aşama değerlendirme 15 veya 17 nci madde hükmünce temizlenmesi gereken kirlenmiş saha olarak tanımlanan saha için en geç altı ay içerisinde, b) İkinci aşama değerlendirme sonucunda temizlenmesi gereken kirlenmiş saha olarak tanımlanan saha için üç ay içerisinde hazırlatılır. (4) Hazırlanan Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu Komisyona iletilmek üzere il müdürlüğüne sunulur. (5) Saha sahibi gerekçesini belirterek ek süre talep edebilir. Komisyonca uygun görülmesi halinde üç ayı geçmemek üzere il müdürlüğünce ek süre verilebilir. Temizleme faaliyet planlama ve değerlendirme raporunun değerlendirilmesi MADDE 27 – (1) Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu Komisyon tarafından bir ay içerisinde değerlendirilir. (2) Komisyon, saha temizleme hedefi ve saha için seçilen temizleme yönteminin uygunluğu bakımından rapora onay verebilir veya onay vermeyerek saha temizleme hedefi veya seçilen temizleme yönteminin değiştirilmesini talep edebilir. (3) Değişiklik talebi halinde, Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu en geç bir ay içerisinde nihai hale getirilerek il müdürlüğüne sunulur. (4) Komisyon düzeltilmiş raporu on beş gün içinde değerlendirir ve onaylar. Temizleme faaliyetinin uygulanması ve izlenmesi MADDE 28 – (1) Komisyona sunulan Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporunun onaylanması halinde temizleme sisteminin ikinci aşaması olan temizleme uygulama ve izleme aşamasına geçilir. Sistemin çalışmaya başlamasıyla birlikte temizleme işlemi ve sistem etkinliği, Bakanlıkça belirlenen esaslara göre, sahada periyodik olarak yapılan hedef kirletici saha konsantrasyonlarının ölçümleri ile izlenir. 50 Temizleme faaliyeti uygulama, izleme ve sonlandırma raporu hazırlama yükümlülüğü MADDE 29 – (1) Periyodik ölçüm sonuçları Bakanlıkça belirlenen esaslar dikkate alınarak Komisyon incelemesine sunulur. Sistemin işletmeye alındığı başlangıç, kısa ve daha sonraki uzun dönemli izleme amaçlı yapılan periyodik ölçümlerin hangi sıklıkta ve nereden alınan örneklerle yapılacağı, hazırlanma ayrıntıları Bakanlıkça belirlenir. (2) Komisyon ölçüm sonuçlarını, mevcut kirliliğin önceden belirlenen saha temizleme hedefine doğru azalma gösterip göstermediği, kirlilik azalma hızının beklenen düzeyde olup olmadığı hususları bakımından değerlendirir. (3) İkinci fıkradaki değerlendirmelere göre Komisyon, temizleme faaliyeti sonuçlarını uygun bulur ise temizleme faaliyeti ve sistem işletimi planlandığı şekilde devam ettirilir. (4) Komisyon, temizleme faaliyeti sonuçlarını uygun bulmaz ise sistemin işletim etkinliğinin artırılmasına yönelik önerilerde bulunabilir. (5) İzleme faaliyetleri sonucunda elde edilen tüm bilgiler ve periyodik ölçüm sonuçları faaliyet sahibi tarafından değerlendirilir; sahadaki kirletici konsantrasyonunun Bakanlıkça belirlenen esaslar dahilinde saha temizleme hedefine kadar düşürülüp düşürülmediği kontrol edilir; eğer saha temizleme hedefine erişilmişse temizleme işlemini sonlandırmayı Komisyona teklif eder. (6) Temizleme faaliyetini sonlandırmayı teklif etmek için, kapsam ve formatı EK-13’de verilen Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporunda bir alt bölüm olarak yer alan bir Temizleme Faaliyet Sonlandırma Talep Dokümanı Komisyona sunulmak üzere hazırlanır. (7) Temizleme Faaliyet Sonlandırma Talep Dokümanının Komisyon tarafından onaylanması halinde, temizleme sonlandırma aşamasına geçmek amacıyla temizleme uygulama ve izleme faaliyetleri sonucunda elde edilen tüm bilgiler ve periyodik ölçüm sonuçları, temizleme sistemi tasarımı, inşası ve sistem işletimine ait bilgileri de içeren Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporu Ek-13’de verilen format kapsamında hazırlanır. Temizleme faaliyeti uygulama, izleme ve sonlandırma raporunun değerlendirilmesi MADDE 30 – (1) Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporu il müdürlüğüne sunulur ve Komisyonca değerlendirilir. Komisyon bu raporu kaynak dahil tüm kirlenmiş alandaki kirlilik düzeyinin saha temizleme hedefine ulaşıp ulaşmadığını uzun dönem periyodik izleme sonuçlarına ve saha verilerine dayanarak en geç kırkbeş gün içerisinde değerlendirir. Temizleme faaliyetinin sonlandırılması MADDE 31 – (1) Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporunun Komisyon tarafından onaylanması ve dolayısıyla temizleme faaliyetinin sonlandırılmasına onay verilmesi halinde, Komisyon temizleme faaliyetlerinin sonlandırılabileceğini resmî bir yazı ile saha sahibine bildirir ve temizleme faaliyeti sonlandırmayı müteakip izleme faaliyeti başlatılır. (2) Raporun Komisyon tarafından onaylanmaması halinde ise, temizleme sisteminin işletilmesi ve izlenmesinin, mevcut durum göz önüne alınarak Komisyonca belirlenen bir süre kadar daha devam ettirilmesi istenebilir. Komisyonun tüm temizleme süreci boyunca edindiği izlenimler sonucunda, temizleme sisteminin seçiminde ve işletiminde teknik anlamda herhangi bir uygunsuzluk veya ihmal olmamasına ve sistemin işletiminin makul bir süre daha uzatılmış olmasına rağmen, sahanın doğal koşulları gereği kirlenmiş sahanın tümüne oranla ancak sınırlı ve dar bir 51 bölümünde hâlâ saha temizleme hedefine erişilememiş olması halinde, Komisyon alınabilecek gerekli önlemlerin alınması koşuluyla, temizleme faaliyetlerinin sonlandırılabileceğini resmî bir yazı ile saha sahibine bildirebilir ve temizleme faaliyeti sonlandırmayı müteakip izleme faaliyetinin başlatılmasına izin verebilir. Temizleme faaliyetinin sonlandırılmasını müteakip izleme MADDE 32 – (1) Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporunun Komisyon tarafından onaylanması ve sahanın temizlendiğinin Komisyonca kabulünü müteakip kirlenmiş saha sahibi, Komisyonun belirleyeceği yıla kadar ölçümler yaparak temizleme sonrası izleme yapar. İzleme sonuçlarının tümünü bir rapor halinde il müdürlüğüne sunar. (2) İzleme süresi sonunda hazırlanan bu rapor Komisyonca değerlendirilir. Raporun Komisyon tarafından onaylanmasıyla, saha sahibi varsa komisyonun saha kullanımına kısıtlamaların getirilmesi gibi önerilerini de dikkate alarak sahada yürütülen temizleme çalışmalarını bitirmiş olur. Temizlenmiş saha kirlenmiş saha listesinden çıkarılır ancak potansiyel saha olarak kayıt altında tutulmaya devam edilir. SEKİZİNCİ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Yetkilendirilmiş yeterliliği haiz kurum ve kuruluşlar MADDE 33 – (1) Saha Örnekleme ve Analiz Planını, Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön ve Nihai Raporlarını, Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporunu ve Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporunu hazırlayacak ve çalışmaları yürütecek kurum ve kuruluşlar Bakanlıktan Yeterlilik Belgesi almakla yükümlüdürler. Yeterlilik Belgesinin verilmesi, yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşların kontrolü ve belgenin yenilenmesi veya iptal edilmesi ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. Deşarj ve emisyon izinleri MADDE 34 – (1) Saha sahibi temizleme uygulama ve izleme çalışmalarının yürütülmesi esnasında uygulanan temizleme yöntemi nedeniyle ortaya çıkabilecek atıksuların bertarafı için, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 26/11/2005 tarihli ve 26005 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği (76/464/AB) esas alınarak deşarj standartları Bakanlıkça belirlendikten sonra Deşarj İzin Belgesi almaksızın bertaraf eder. (2) Saha sahibi temizleme uygulama ve izleme çalışmalarını hava kirliliğini önlemeye yönelik mevzuat koşullarını sağlayacak şekilde tasarlar, yürütür ve uygulanan temizleme yöntemi nedeniyle ortaya çıkabilecek emisyon ölçümlerini yapar ve sunar. (3) Saha sahibi, gözlem kuyularının açılması için gerekli izinleri alır veya çalışmaları yürüten uzman kurum veya kuruluşa aldırır. Düzenleyici işlemler MADDE 35 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili düzenleyici işlemler Bakanlıkça iki yıl içerisinde hazırlanır ve Bakanlığın internet sayfasında yayımlanır. Denetim MADDE 36 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerine uyulup uyulmadığının denetimi, Çevre Kanunu ve 21/11/2008 tarihli ve 27061 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Denetimi Yönetmeliği uyarınca gerçekleştirilir. Sorumluluk ve çevresel zararın tahsili MADDE 37 – (1) Toprak veya yeraltısuyu kirliliğine neden olan faaliyet sahipleri Çevre Kanununun 13 üncü maddesinin altıncı fıkrası ve 28 inci maddesi kapsamında sorumludur. Toprak kirliliğine sebep olan sorumlu kişilerin çevresel 52 zararı durdurmak, gidermek ve azaltmak için gerekli önlemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması nedeniyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yapılması gereken harcamalar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre toprak veya yeraltısuyu kirliliğinden sorumlu olanlardan tahsil edilir. Mülkiyet değişiminde sorumluluk MADDE 38 – (1) Saha ve tesislerin mülkiyeti değiştiğinde yeni saha/tesis sahibi bu Yönetmeliğin getirdiği yükümlülükleri yerine getirmekle yükümlüdür. İdari yaptırımlar MADDE 39 – (1) Bu Yönetmeliğe aykırı davrananlar hakkında Çevre Kanununda öngörülen idari yaptırımlar uygulanır. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 40 – (1) 31/5/2005 tarihli ve 25831 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. Geçiş hükümleri GEÇİCİ MADDE 1 – (1) 8 inci maddenin birinci fıkrasına göre Ek-2, Tablo 2’de yer alan faaliyetleri yürüten mevcut faaliyet sahipleri en geç üç ay içerisinde, yeni başlayacak faaliyet sahipleri ise faaliyete başladıktan sonra en geç bir ay içerisinde Ek-3 te yer alan Faaliyet Ön Bilgi Formunu Kirlenmiş Sahalar Bilgi Sisteminde doldurarak il müdürlüğüne bildirir. Yürürlük MADDE 41 – (1) Bu Yönetmeliğin; a) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 35, 40, 41 ve 42 nci maddeleri yayımı tarihinde, b) Diğer maddeleri bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden iki yıl sonra yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 42 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür. Ek-1: Jenerik Kirletici Sınır Değerler Listesi JENERİK KİRLETİCİ SINIR DEĞERLERİ LİSTESİ a Kirletici ORGANİKLER Akrilamid Akrilonitril Akrolein Aldrin Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 79-061 10713-1 10702-8 30900-2 0,1 e - i - 0,00003 e,g 0,00000 1 c,e 0,3 e - 0,0003 e,g 0,0000 39 b,c 0,2 b - 0,04 b,g 0,004 0,03 e - i - 0,008 e,g 0,0008 53 Kirletici Antrasen Asenaften Aseton (2-Propanon) Atrazin Benz(a)antrasen Benzen Benzidin Benzo(a)piren Benzo(b)floranten Benzo(k)floranten Benzoik asit Bis(2-etilhekzil)fitalat Bis(2-kloroetil)eter Bis(2-kloroetoksi)metan Bis(klorometil)eter Bromodiklorometan Bromoform Butanol Butil benzil fitalat DDD Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 120f b,g 17203 b 4490 449 12-7 83-32b f b,g 3441 272 27 9 67-64f b,g 70393 b,c 67 7 1 1912e f h 2 0,01 0,001 24-9 56-55e f e,g 0,6 0,4 0,04 3 71-43c,e e ı 12 1 0,006 0,0006 2 92-87e i 0,002 0,00002 e,g 0,00000 5 50-32e f e,g 0,06 0,1 0,01 8 205e f e,g 0,6 1 0,1 99-2 207e f e,g 6 14 1 08-9 65-85f b,g 244420 b 334 33 0 117e f e,g 35 16 2 81-7 111c,e e 0,6 0,3 0,0001 e,g 0,0000 44-4 111b f b,g 183 0,2 0,02 91-1 5420,00000 0,003 c,e 0,0003 e 0,0000006 e,g 88-1 6 75-27c,e f e,g 10 0,003 0,0003 4 75-25e i h 61 0,3 0,03 2 71-36b f b,g 6110 7 0,7 3 85-68e f e,g 256 7 0,7 7 72-54e f e,g 2 0,9 0,09 8 54 Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi Kirletici No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 72-55e f e,g DDE 1 0,6 0,06 9 50-29e i e,g DDT 2 0,9 0,09 3 53-70e f e,g Dibenz(a,h)antrasen 0,06 0,5 0,05 3 95-50b,c d h 1,2-Diklorobenzen 7039 222 11 1 1 106c,e b h 1,4-Diklorobenzen 118 9762 3 0,3 46-7 91-94e f e,g 3,3'-Diklorobenzidin 1 0,02 0,002 1 75-34b b,g 1,1-Dikloroetan 15643 b,c 1167 21 2 3 107c,e e e,g 1,2-Dikloroetan 7 0,5 0,002 0,0002 06-2 75-35c,e e 1,1-Dikloroetilen 1 0,06 0,0004 e,g 0,0000 4 156b,c f h 1,2-cis-Dikloroetilen 782 0,2 0,02 59-2 156b,c b b,g 1,2-trans-Dikloroetilen 1564 118 2 0,2 60-5 120b f b,g 2,4-Diklorofenol 183 2 0,2 83-2 2,4-Diklorofenoksi asetik 94-75b f h 686 0,08 0,008 asit 7 78-87c,e b h 1,2-Dikloropropan 18 16 0,1 0,01 5 542c,e e e,g 1,3-Dikloropropen 6 2 0,003 0,0003 75-6 60-57e i Dieldrin 0,03 0,0009 e,g 0,0000 1 84-66f b,g Dietilfitalat 48884 b 132 13 2 122e i e,g 1,2-Difenilhidrazin 0,6 0,006 0,0006 66-7 105b f b,g 2,4-Dimetilfenol 1222 12 1 67-9 131f b,g Dimetilfitalat 611049 b 1001 100 11-3 55 Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi Kirletici No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 84-74b f d Di-n-butil fitalat 6110 99 11 2 534b f b,g 4,6-Dinitro-o-kresol 6 0,05 0,005 52-1 51-28b f b,g 2,4-Dinitrofenol 122 0,7 0,07 5 121b f b,g 2,4-Dinitrotoluen 122 0,7 0,07 14-2 606b f b,g 2,6-Dinitrotoluen 61 0,3 0,03 20-2 117b f d Di-n-oktil fitalat 2444 24 24 84-0 115b f b,g Endosülfan 367 97 10 29-7 72-20b f h Endrin 18 0,1 0,01 8 100b,c e h Etilbenzen 7821 14 4 0,4 41-4 108f b,g Fenol 18331 b 81 8 95-2 206b f b,g Floranten 2294 2073 207 44-0 86-73b f b,g Fluoren 2294 333 33 7 110b,c f b,g Furan 78 0,1 0,01 00-9 319e i α-HCH (α-BHC) 0,08 0,0007 e,g 0,0000 84-6 319e i e,g β-HCH (β-BHC) 0,3 0,003 0,0003 85-7 58-89e f h γ-HCH (Lindan) 0,5 0,1 0,01 9 87-68e i h Hekzakloro-1,3-bütadien 6 0,01 0,001 3 118e i e,g Hekzaklorobenzen 0,3 0,003 0,0003 74-1 67-72e i e,g Hekzakloroetan 35 0,03 0,003 1 Hekzaklorosiklopentadie 77-47b i b,g 367 8 0,8 n 4 56 Kirletici Heptaklor Heptaklorepoksit Hidrokinon Indeno(1,2,3-cd)piren İzoforon Karbaril Karbazol Karbofuran Karbon disülfid Karbon tetraklorit Klordan p-Kloroanilin Klorobenzen Klorodibromometan 2-Klorofenol Kloroform Klorometan beta-Kloronaftalin m-Kresol o-Kresol Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 76-44e i e,g 0,1 0,02 0,002 8 1024e i 0,05 0,0008 e,g 0,0000 57-3 123e f e,g 9 0,01 0,001 31-9 193e f e,g 0,6 5 0,5 39-5 78-59e f e,g 511 0,2 0,02 1 63-25b f b,g 6110 25 2 2 86-74e f e,g 24 0,8 0,08 8 1563b f b,g 306 0,6 0,06 66-2 75-15b,c d b,g 7821 257 9 0,9 0 56-23c,e e h 5 0,3 0,02 0,002 5 57-74e i e,g 2 0,3 0,03 9 106e f e,g 9 0,004 0,0004 47-8 108b,c b b,g 1564 374 5 0,5 90-7 124e f h 6 0,3 0,03 48-1 95-57b,c f b,g 391 2 0,2 8 67-66c,e e h 105 0,3 0,8 0,08 3 74-87c,e e e,g 49 2 0,01 0,001 3 91-58b,c f b,g 6257 180 18 7 108b f b,g 3055 19 2 39-4 95-48b f b,g 3055 20 2 7 57 Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi Kirletici No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 106b f b,g p-Kresol 306 2 0,2 44-5 218e f e,g Krizen 62 43 4 01-9 1330d b,g Ksilen, karışım 15643 b,c 298 81 8 20-7 108f d m-Ksilen 156429 b,c 444 80 38-3 95-47f d o-Ksilen 156429 b,c 297 81 6 12427b f b,g Maneb 306 0,4 0,04 38-2 94-74b f h MCPA 31 0,005 0,0005 6 74-83b,c b b,g Metil bromür 110 8 0,1 0,01 9 Metil tersiyer-bütil eter 1634c,e d e,g 355 6941 0,08 0,008 (MTBE) 04-4 75-09c,e e h Metilen klorür 85 12 0,05 0,005 2 72-43b f b,g Metoksiklor 306 156 16 5 91-20b b b,g Naftalin 1147 165 28 3 3 98-95b,c b b,g Nitrobenzen 39 147 0,1 0,01 3 88-75f f f 2-Nitrofenol 5 100b f b,g 4-Nitrofenol 489 2 0,2 02-7 62-75e e h N-Nitrozodimetilamin 0,01 0,02 0,3 0,03 9 621e f N-Nitrozo-di-N-propilamin 0,07 0,0001 e,g 0,0000 64-7 86-30e f e,g N-Nitrozodifenilamin 99 2 0,2 6 1336e i e,g PCB 2 0,2 0,03 0,003 36-3 1336e f e,g PCB 3 6 0,9 0,09 36-3 58 Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi Kirletici No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 608b f b,g Pentaklorobenzen 49 1 0,1 93-5 87-86e f e,g Pentaklorofenol 3 0,04 0,004 5 129b f b,g Piren 1720 1522 152 00-0 110b,c f b,g Piridin 78 0,1 0,01 86-1 108f b,g Siklohekzanon 305525 b 421 42 94-1 100d h Stiren 15643 b,c 1001 0,2 0,02 42-5 95-94b f b,g 1,2,4,5-Tetraklorobenzen 18 0,3 0,03 3 2,3,7,81746f Tetraklorodibenzo-p0,000004 e 0,000002 e,g 0,00000 01-6 Dioksin 79-34c,e e e,g 1,1,2,2-Tetrakloroetan 3 0,7 0,001 0,0001 5 127c,e e h Tetrakloroetilen 1 1 0,2 0,02 18-4 78-00b f Tetraetil kurşun 0,006 0,0001 b,g 0,0000 2 8001e i e,g Toksafen 0,4 0,1 0,01 35-2 108b,c d h Toluen 6257 925 5 0,5 88-3 Toplam Petrol b,c i b,g Hidrokarbonları (Alifatik) 0-01-0 4693 4 0,4 4 (EC5 - EC8) Toplam Petrol b,c i b,g Hidrokarbonları (Alifatik) 0-01-1 7821 7 0,7 4 (EC8> - EC16) Toplam Petrol f b,g Hidrokarbonları (Alifatik) 0-00-9 156429 b,c 146 15 4 (EC16> - EC35) Toplam Petrol i b,g Hidrokarbonları 0-01-3 15643 b,c 15 1 4 (Aromatik) (EC5 - EC9) b,c i b,g Toplam Petrol 0-01-4 1564 1 0,1 59 Kirletici Hidrokarbonları (Aromatik) (EC9> EC16) 4 Toplam Petrol Hidrokarbonları (Aromatik) (EC16> EC35) 4 Tributiltin oksit Triklorobenzen 1,1,1-Trikloroetan 1,1,2-Trikloroetan Trikloroetilen 2,4,5-Triklorofenol 2,4,6-Triklorofenol Vinil asetat Vinil klorür (kloroetilen) Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 0-01-2 2346 b,c - f - 2 b,g 0,2 b - f - 8249 b,g 825 b,c 95 b - 6 b,g 0,6 b,c 677 d - 261 b,g 26 c,e 1 e - 0,004 e,g 0,0004 c,e 0,05 e - 0,07 h 0,007 b - f - 94 b,g 9 e 532 e - 0,2 e,g 0,02 b,c 969 b - 78 b,g 8 c,e,k 0,6 e,l - 0,0002 e,g,k 31 b,c - - f 2 ı 0,2 0,4 e - 471 e 3 ı 0,3 3129 b,c - - f 514 b,g 51 15643 b,c - 433702 b 288 h 29 0,1 c,e - 843 e 0,1 e,g 0,01 23 b,c 3 3 d 0,6 23464 b,c - 6811 b,g 681 56-3518 9 120782 82-1 71-55156429 6 79-0011 5 79-012 6 95-956110 4 88-0644 2 10878214 05-4 75-010,4 4 0,0000 INORGANİKLER Antimon Arsenik Bakır Baryum Berilyum Civa Çinko 744036-0 744038-2 744050-8 744039-3 744041-7 743997-6 744066-6 60 d - f Toprağın Uçucu Kaçak Kirleticilerin yeraltı su yutulması maddelerin tozların taşınması ve yera CAS ve deri dış dış suyunun içilmesi Kirletici No teması ortamda ortamda (mg/kg fırın kuru top yoluyla solunması solunmas emilim ı (mg/kg fırın (mg/kg (mg/kg kuru fırın kuru fırın kuru SF = 10 SF = toprak) toprak) toprak) 7440b,c f b,g Gümüş 391 16 2 22-4 7440b,m b,g Kadmiyum 70 1124 e 27 3 43-9 7440f b,g Kalay 46929 b,c 54794 5479 31-5 7440b,c e b,g Kobalt 23 225 5 0,5 48-4 16065f j Krom (III) 117321 b,c 83-1 18540b,c e ı Krom (VI) 235 24 10 1 29-9 7440b,c e ı Krom (toplam) 5 235 24 900000 1 47-3 7439n f b,g Kurşun 400 135 14 92-1 7439b,c f h Molibden 391 14 1 98-7 7440b,c f ı Nikel 1564 13 1 02-0 7782b,c f ı Selenyum 391 0,5 0,05 49-2 7440b,c f b,g Talyum 5 2 0,2 28-0 7440f j Titanyum 312857 b,c 14602 32-6 7440b,c f b,g Vanadyum 548 2556 256 62-2 57-12b,c f ı Siyanür 1564 5 0,5 5 463b,c f b,g Tiyosiyanat 16 0,02 0,002 56-9 1 Akifere olan mesafenin 3m’den az olması, akiferin çatlaklı veya karstik olması ya da kirlilik kaynağı alanının 10 hektar veya daha büyük olması koşullarından herhangi birinin geçerli olması halinde seyrelme faktörü SF “1” ; diğer durumlarda SF “10” olarak kabul edilmelidir. 2 Aroklor 1016 dışında kalan tüm karışımlar için dikkate alınmalıdır. 3 Sadece Aroklor 1016 karışımları için dikkate alınmalıdır. 4 EC: Eşdeğer karbon sayısı. Detaylı bilgi için bakınız ABD EPA, 2002. (Provisional Peer Reviewed Toxicity Values for Total Petroleum Hydrocarbons. Superfund Health Risk Technical Support Center National Center for 61 5 a b c d e f g h ı i j k l m n o ö Environmental Assessment, Office of Research and Development, Cincinnati, OH 45268). Krom (VI) için hesaplanan sınır değerler kullanılmıştır. Jenerik Kirletici Sınır Değerlerinin hesaplanmasında insan sağlığı üzerine riskler dikkate alınmıştır. Bu değerin hesaplanmasında tehlike endeksi “1” olarak kabul edilmiştir. Bu kirletici için deri emilim faktörü bulunmadığından sadece toprağın yutulması maruziyet yolu dikkate alınmıştır. Toprak doygunluk konsantrasyonu ( ). Bu değerin hesaplanmasında kanser riski “10-6” olarak kabul edilmiştir. Bu maruziyet yolu için toksikolojik değer bulunmamaktadır. Bu değerin hesaplanmasında değeri kullanılmıştır. Bu değerin hesaplanmasında Dünya Sağlık Örgütü’nün belirlediği içme suyu standardı kullanılmıştır. Bu değerin hesaplanmasında TS-266 İnsani Tüketim Amaçlı Sular standardında içme ve kullanma suları için verilmiş olan sınır değer kullanılmıştır. Bu kirleticiye ait , ve değerleri bulunmadığı için bu maruziyet yolu için sınır değer hesaplanamamıştır. Topraktaki kirletici konsantrasyonu ne olursa olsun, kimyasala özgü özellikler nedeniyle, bu maruziyet yolunun dikkate alınmasına gerek bulunmamaktadır. Bu sınır değer vinil klorür’e ömür boyunca sürekli olarak maruz kalındığı varsayılarak hesaplanmıştır. Bu sınır değer vinil klorür’e yetişkinlik döneminde sürekli olarak maruz kalındığı varsayılarak hesaplanmıştır. Bu sınır değerin hesaplanmasında Kadmiyum’un besin yoluyla vücuda alınması için belirlenen değeri kullanılmıştır. Bu değer ABD EPA, 1994'den alınmıştır (ABD EPA, 1994. Revised Interim Soil Lead Guidance for CERCLA Sites and RCRA Corrective Action Facilities, EPA/540/F-94/043, Office of Solid Waste and Emergency Response, Washington, D.C. Directive 9355.4-12.). Bu değer civa klorür (CAS No. 7847-94-7) için belirlenen değeri kullanılarak hesaplanmıştır. Bu değer talyum sülfat (CAS No. 7446-18-6) için belirlenen değeri kullanılarak hesaplanmıştır. 62 Ek-2: Kirlilik Gösterge Parametreleri Listesi, Potansiyel Toprak Kirletici Faaliyetler ve Faaliyete Özel Kirlilik Gösterge Parametreleri Tablo 1. Kirlilik Gösterge Parametreleri Listesi Parametre Sembol Benzen, Toluen, Etilbenzen, Ksilen BTEX Asbest Asbest pH pH Toplam Organik Halojen TOX* Toplam Petrol Hidrokarbonları TPH Yağ-Gres Yağ-Gres Toplam Uçucu Organik Bileşikler TVOCs** Kadmiyum Cd Civa Hg Çinko Zn Bakır Cu Nikel Ni Krom Cr Kurşun Pb Selenyum Se Arsenik As Antimon Sb Molibden Mo Titanyum Ti Kalay Sn Baryum Ba Berilyum Be Bor B Uranyum U Vanadyum V Kobalt Co Talyum Tl Gümüş Ag * Su örneklerinde TOX yerine AOX (adsorblanabilen organik halojenler) ölçümü yapılacaktır. ** Sadece gaz örneklerinde, gaz numunelerinde ölçümün söz konusu olması halinde saha tipi cihazlarla ölçülerek belirlenecektir. 63 Tablo 2. Potansiyel Toprak Kirletici Faaliyetler ve Faaliyete Özel Kirlilik Gösterge Parametreleri Listesi 64 NACE Endüstriyel Faaliyet Faaliyete Özel Kirlilik Gösterge Parametreleri Kodu Hampetrol ve doğalgaz çıkarımı; saha arama ve tetkiği hariç, TOX, TPH, BTEX, TVOCs*, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Ni, Pb, V, 11 petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmet faaliyetleri Zn 13 Metal cevherler madenciliği TOX, TPH, As, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, V, Zn 14.12 Kireçtaşı, alçıtaşı ve tebeşir ocakçılığı TOX, TPH Kil örneklerinde, ve kaolin madenciliği TPH *14.22 Sadece gaz gaz numunelerinde ölçümün söz konusu olmasıTOX, halinde saha tipi cihazlarla ölçülerek belirlenecektir 15 Gıda ürünleri ve içecek imalatı TOX, TPH, Hg, Cd 15.1 Et ve et ürünleri imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr 15.4 Bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağların imalatı TOX, TPH, Cu, Yağ-Gres 15.7 Hazır hayvan yemleri imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr 15.98 Maden suyu ve alkolsüz içecek üretimi TOX, TPH, Cr, Cu, Pb, Zn 16 Tütün ürünleri imalatı TPH, As, Ba, Cd, Hg, Pb, Sb, Zn 17.3 Dokumanın aprelenmesi TOX, TPH, Cd, Cr, Cu, Hg, Sn, Ti, Zn 18.1 Deri giyim eşyası imalatı TPH, Cd, Cr 18.2 Diğer giyim eşyası ve aksesuarların imalatı TOX, TPH, As, B, Cr, Cu, Sb, Zn 19.1 Derinin tabakalanması ve işlenmesi TOX, TPH, Cd, Cr, Pb, Yağ-Gres 19.3 Ayakkabı, terlik vb. imalatı TPH, Cd, Cr 20.1 Ağacın hızarlanması, planyalanması ve emprenye edilmesi TOX, TPH, As, Cu, Cr, Hg, Ni, Pb, Zn 21.1 Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sb, Zn 21.24 Duvar kağıdı imalatı TOX 22.2 Basım ve basımla ilgili hizmet faaliyetleri TOX, TPH, Ba, Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Se, Zn Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt 23 TOX, TPH, As, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sb, V, Zn imalatı 24.1 Ana kimyasal maddelerin imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sb, Se, V, Zn 24.2 Pestisit (haşarat ilacı) ve diğer zirai-kimyasal ürünlerin imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sb, Zn Boya, vernik benzeri kaplayıcı maddeler ile matbaa 24.3 TOX, TPH, Ba, Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Ti, Zn mürekkebi ve macun imalatı Eczacılık ürünlerinin, tıbbi kimyasalların ve botanik 24.4 TOX, TPH, As, Cd, Cr, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, V, Zn ürünlerinin imalatı Sabun ve deterjan, temizlik ve cilalama maddeleri; parfüm; 24.5 TOX, TPH, As, Ba, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn kozmetik ve tuvalet malzemeleri imalatı 24.6 Diğer kimyasal ürünlerin imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr, Cu, Hg, Mo, Ni, Pb, Sb, Se, Sn, V, Zn 25.1 Kauçuk ürünleri imalatı TOX, TPH, As, Cd, Cr, Cu, Ni, Pb, Zn 25.2 Plastik ürünlerin imalatı TOX, TPH, Cd, Hg, Pb, Zn 26 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı TOX, TPH, B, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn TOX, TPH, Ag, As, B, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sb, Se, Ti, Tl, 26.1 Cam ve cam ürünleri imalatı Zn, pH 65 26.21 Seramik ev ve süs eşyası imalatı TOX, TPH, As, B, Cd, Co, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Se, Ti, Tl, Zn 26.3 Seramik kiremit ve kaldırım taşı imalatı Cr Fırınlanmış kilden kiremit, briket, tuğla ve inşaat malzemeleri 26.4 TOX, TPH, B, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Zn imalatı 66 Ek-3: Faaliyet Ön Bilgi Formu T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Faaliyet Ön Bilgi Formu Kod No: ....................................................................... Tarih: ......./......./............... Bu form, toprak kirliliği potansiyeli bulunan endüstriyel faaliyetler ile ilgili genel bilgilerin toplanması amacıyla hazırlanmıştır. Form, ilgili endüstriyel faaliyet görevlileri tarafından doldurulur. Formu doldurmadan önce lütfen formun sonundaki açıklamaları okuyunuz. Form alanlarını açıklamalarda anlatıldığı şekilde ve mümkün olduğunca eksiksiz olarak doldurunuz. FAALİYET ÖN BİLGİ FORMU İlk Düzenleme 1. GÖREVLİ KİŞİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Ad-soyad: Ünvan: Telefon: ( ) E-posta: Yenileme Faks: 2. FAALİYET İLE İLGİLİ BİLGİLER Tesis adı: İl: Mevkii: ( ) İlçe: Adres: Parsel No: Enlem: Telefon: İnternet adresi: Faaliyet alanı: NACE kodu: Posta kodu: ( Boylam: Faks: ) 3. FAALİYET SAHASI GEÇMİŞİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Faaliyet sahasının geçmiş kullanım şekilleri: Başlangıç Bitiş yılı: Kullanım şekli: yılı: 67 ( ) 4. TEHLİKELİ KİMYASALLAR İLE İLGİLİ BİLGİLER Faaliyet sahasında, Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Evet Etiketlenmesi Hakkındaki Yönetmeliğin Ek 2 listesinde yer alan kimyasal bulunuyor mu? Hayır (Bölüm 6’ya geçiniz.) 5. DEPOLANAN TEHLİKELİ KİMYASALLAR İLE İLGİLİ BİLGİLER Kimyasal adı: CAS No: Bileşim (%): Fiziksel Katı Sıvı Gaz Sıvılaştırılmış gaz hal: Depolama Yerüstü Depolama Yeraltı tankı şekli: tankı Kapasite Yaş (yıl): (m3): Depolama Ambalaj Çuval Diğer: ......................................................................... Varil şekli: Kapalı Koruma örtüsü Zemin izolasyonu Drenaj sistemi alan: Tank Galvanizli Çelik Kompozit Cam elyafı takviyeli plastik metal Malzeme: Diğer: ............................................................................................................. ........... Korozyon koruması Yerüstü Tank tipi: Sızıntı kontrolü İç yüzer tavan Dikey sabit tavan Zemin türü: Zemin izolasyonu Yeraltı Tank tipi: Katodik koruma Beton Asfalt Esnek borulama Dış yüzer tavan Yatay silindir Toprak Kubbe tavan Küre Diğer: ......................................... Diğer: ................................................... Taşkın havuzu Tek cidarlı Çift cidarlı Taşma kontrolü Kimyasal adı: CAS No: Fiziksel hal: Borularda sızıntı kontrolü Bileşim (%): Katı Sıvı 68 Gaz Sıvılaştırılmış gaz Depolama şekli: Yerüstü Yeraltı tankı tankı Yaş (yıl): Depolama Kapasite (m3): Depolama Ambalaj şekli: Çuval Kapalı alan: Tank Koruma örtüsü Çelik Malzeme: Korozyon koruması Yerüstü Galvanizli metal Zemin türü: * Kompozit Cam elyafı takviyeli plastik Diğer: ........................................................................................... ............................. Esnek Borularda sızıntı Sızıntı kontrolü borulama kontrolü İç yüzer tavan Tank tipi: Diğer: ........................................................ ................. Zemin izolasyonu Drenaj sistemi Varil Dış yüzer tavan Dikey sabit tavan Beton Kubbe tavan Yatay silindir Asfalt Toprak Küre Diğer: ................................ ......... Diğer: ........................................ ........... Zemin izolasyonu Taşkın havuzu Yeraltı Tank tipi: Tek cidarlı Çift cidarlı Katodik koruma Taşma kontrolü 6. sayfayı ENDÜSTRİYEL İLE BİLGİLER Bu depolanan tehlikeliKAZALAR kimyasal sayısına göreİLGİLİ çoğaltarak kullanınız. Her depo alanı ve tank için ayrı ayrı doldurunuz. Tesis acil durum planı var mı? Evet Hayır Faaliyet sahasında endüstriyel kaza meydana Hayır (Bölüm 7’ye Evet geldi mi? geçiniz.) Geçmiş endüstriyel kaza bilgileri: Tarih Kaza türü Kaza raporu ....../....../..... Yangın Patlama Kimyasal yayılımı Yok Var ....... ....../....../..... Yangın Patlama Kimyasal yayılımı Yok Var ....... ....../....../..... Yangın Patlama Kimyasal yayılımı Yok Var ....... 7. TEHLİKELİ ATIKLAR İLE İLGİLİ BİLGİLER Faaliyet sırasında tehlikeli atıklar oluşuyor mu? Tehlikeli atıklar faaliyet sahasında geçici olarak depolanıyor mu? Geçici depolanan atıklara ait bilgiler: Atık türü: 69 Evet Evet Hayır (Bölüm 8’e geçiniz) Hayır (Bölüm 8’e geçiniz) Atık kodu: Miktar (ton): Tehlikeli atık geçici depolama alanında geçirimsiz tabaka var mı? Hayır Tehlikeli atık geçici depolama alanı çevresinde drenaj sistemi var mı? Hayır 8. ATIKSU İLE İLGİLİ BİLGİLER Faaliyet sırasında endüstriyel atıksu oluşuyor mu? Tesise ait endüstriyel atıksu arıtma tesisi var mı? Arıtma çamuru faaliyet sahasında geçici olarak depolanıyor mu? Evet Evet Arıtılmış atıksu araziye deşarj ediliyor mu? Evet: .............................. ........ Evet Hayır (Bölüm 9’a geçiniz.) Hayır (Bölüm 9’a geçiniz.) Evet: ...........................ton Hayır Evet: ...........................m3/ gün Hayır 9. FAALİYET SAHASI ÇEVRESİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Çevre arazilerin kullanım şekli ve sahaya olan mesafeleri: Sahaya en yakın yerleşim yeri: > 5 km Tarım arazisi Orman arazisi Vasıfsız arazi Yerleşim alanı Rekreasyon alanı Sanayi alanı Ad: Tür: İlçe Nüfus: < 100 2-5 km Köy 100-1000 1-2 km Kasaba 10005000 0.3-1 km < 0.3 km Mahalle > 5000 10. YERALTI SUYU İLE İLGİLİ BİLGİLER Akifer yapısı: Belirsiz Karstik Çatlaklı Alüvyal Akifere olan mesafe: Belirsiz > 10 m 5-10 m <5m Faaliyet sahası içerisinde veya çevresinde su kuyusu Evet Hayır (Bölüm 11’e geçiniz.) bulunuyor mu? Faaliyet sahası içerisinde veya Saha içi < 0.3 km 0.3-1 km 1-2 km 2-5 km çevresinde bulunan su kuyularının sayıları: Faaliyet sahasına en yakın su kuyularının konum, derinlik ve kullanım bilgileri: Faaliyet sahasına Derinli Akış yönü1: Kullanım amacı: 70 göre konumu ve mesafesi (m): İçi Dışı: .......... İçi Dışı: .......... İçi Dışı: .......... İçi Dışı: .......... İçi Dışı: .......... 1 k (m): İçme Sulam a Proses Diğer Kullanı m dışı AY TY AY TY AY TY AY TY AY TY AY = Yeraltı suyu akışı yönünde, TY = Yeraltı suyu akışının tersi yönde 11. YÜZEY SU KAYNAKLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER 0.3-1 < 0.3 Faaliyet sahası > 5 km 2-5 km 1-2 km km km çevresinde yer Akarsu / Kanal alan yüzey suları ve sahaya olan Göl / Baraj mesafeleri: Deniz Yüzey suyu kullanılıyor mu? Evet Hayır (Bölüm 12’ye geçiniz) Kullanılan yüzey suları ve kullanım amaçları: Kullanım amacı: Mesaf Yüzey suyu adı: e Sulam İçme Proses Diğer (km): a 12. FAALİYET SAHASI İLE İLGİLİ DİĞER BİLGİLER <350 mm/ 350-1000 1000-1500 >1500 Yağış miktarı: yıl mm/yıl mm/yıl mm/yıl Taşkın potansiyeli yok 10-100 yılda bir Taşkın sıklığı: 1-10 yılda bir > 100 yılda bir Düz (< Arazi eğimi: Hafif (%2-6) Orta (%6-12) Dik (> %12) %2) Belirsiz Kaba bünyeli (kumlu, çakıllı) Toprak bünyesi: Orta bünyeli (siltli, tınlı) Ağır bünyeli (killi) 13. HARİTALAR Faaliyet sahası vaziyet planı Faaliyet sahasının çevresini gösterir harita 14. NOTLAR 71 Bu form, bu Yönetmelik kapsamında sorumlusu olduğum endüstriyel tesis ve çevresi ile ilgili bilgileri içermektedir. Formun en doğru ve güncel bilgileri yansıttığını taahhüt ederim. Ad-Soyad: ..................................................................................... İmza: ........................................................... 72 Ek-4: Faaliyet Ön Bilgi Formu Değerlendirme Kriterleri T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Faaliyet Ön Bilgi Formu Şüpheli Kirlilik Değerlendirme Kriterleri Bu Yönetmelik kapsamında, potansiyel toprak kirletici faaliyetlerde (Ek 2) bulunan endüstriyel tesisler tarafından doldurulan faaliyet ön bilgi formları aşağıda listelenen kriterlere göre değerlendirilerek, toprak kirliliği şüphesi doğuracak bir durum olup olmadığı tespit edilir. Faaliyet sahasının şüpheli saha olarak tanımlanabilmesi için, faaliyet ön bilgi formunda yer alan kriterlerden en az birinin geçerli olması yeterlidir. Bu durumdaki faaliyet sahalarında İl Çevre ve Orman Müdürlüğü görevlilerince yerinde denetim yapılarak kirlilik şüphesinin gerçekçi olup olmadığı kontrol edilir. Denetim ile ilgili hususlar bu Yönetmelikte belirtilmiştir. Bu Yönetmelik gereğince, faaliyet ön bilgi formlarının ilgili tesis görevlileri tarafından periyodik olarak güncellenmesi gerekmektedir. Şüpheli kirlilik değerlendirmesi her güncelleme sonrasında tekrar edilir. Değerlendirme Kriterleri: 1. Faaliyet sahasında tehlikeli kimyasalların bulunması ve herhangi bir tehlikeli kimyasal için depolama şekline bağlı olarak: a. Depolama için: i. Zemin izolasyonunun bulunmaması, veya ii. Drenaj sistemi olmayan açık alanın kullanılması. b. Yüzey tankları için: i. Sızıntı kontrolü bulunmaması, veya ii. Borularda sızıntı kontrolü bulunmaması, veya iii. Zemin izolasyonunun bulunmaması. c. Yeraltı tankları için: i. Tek cidarlı olması, veya ii. Tank yaşının 10 yıl ve üzeri olması, veya iii. Sızıntı kontrolünün bulunmaması, veya iv. Borularda sızıntı kontrolü bulunmaması, veya v. Korozyon koruması veya katodik korumanın bulunmaması. 2. Faaliyet sahasında endüstriyel kaza meydana gelmesi. 3. Faaliyet sahasında tehlikeli atıkların geçici olarak depolanması ve: a. Depolanan atıklardan herhangi birinin “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik” EK IV Atık Listesinde (A) ile işaretlenmiş atık olması, veya b. Tehlikeli atık geçici depolama alanında geçirimsiz tabaka bulunmaması, veya c. Tehlikeli atık geçici depolama alanı çevresinde drenaj sistemi bulunmaması. 73 4. Faaliyet sırasında oluşan endüstriyel atıksu için arıtma tesisinin bulunması ve: a. Arıtma çamurunun faaliyet sahasında geçici olarak depolanması, veya b. Arıtılmış atıksuyun araziye deşarj edilmesi. Ek-5: Bildirim Formu BİLDİRİM FORMU .…/…./…… .........................……………. Valiliği’ne Bildirimde bulunan kimsenin Adı, Soyadı :......................................................................................................................... Adres :......................................................................................................................... Telefon :......................................................................................................................... E-posta :......................................................................................................................... Bildirime konu olan alanın Adresi :......................................................................................................................... Krokisi : Ekte verilmiştir Alanın kullanım şekli □ Yerleşim alanı □ Endüstriyel alan □ Tarım alanı □ Boş arazi □ Diğer (Açıklayınız) ............................................................................................. Bildirime neden olan gerekçeler □ Sahada yabancı maddelerin bulunması (tehlikeli atık ihtiva etmesi muhtemel varil, vb. konteynerlerin bulunması) □ Yabancı madde dökülmesine şahit olunması □ Sızıntı (örneğin; depolama tanklarından meydana gelen sızıntılar vb.) □ Düzenli depolama sahaları dışındaki alanlara atıkların yasal olmayan şekilde dökülmesi □ Kuyu suyunda tat, koku, renk değişimi □ Yüzey suyunda tat, koku, renk değişimi □ Bitkilerde değişim □ Diğer (Açıklayınız).............................................................................................. 74 Bildirim konusu nedeniyle meydana gelen sağlık problemleri var mı? □ Evet □ Hayır Evet ise; gözlenen sağlık sorunlarını ve bu sorunların kaç kişide gözlemlendiğini belirtiniz □ Ciltte kızarıklık □ Bulantı □ Baş dönmesi □ Diğer (belirtiniz) (..........kişi) (..........kişi) (..........kişi) ........................................................................................................................ Bildirim konusu ne kadar süredir gözlenmekte? □ 1 gün □ 1 gün – 1hafta □ 1 hafta – 1 ay □ Daha fazla (belirtiniz) ........................................................................................................................ Muhtemel kirlilik kaynağı □ Endüstriyel tesis □ Tarımsal aktiviteler □ Petrol ve dolum istasyonu □ Kaynağı belirlenemeyen deşarjlar □ Diğer (belirtiniz) ........................................................................................................................ Bildirim konusu başka kuruluşlara bildirildi mi? □ Evet □ Hayır Evet ise; hangi kuruma, ne zaman bildirildi? .............................................................................................................................. Bildirim konusunda herhangi bir çalışma / inceleme yapıldı mı? .............................................................................................................................. .............................................................................................................................. Konu ile ilgili olarak eklemek istediğiniz diğer hususları belirtiniz. 75 Ek-6: Saha Ön Bilgi Formu T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Sahipsiz Saha Ön Bilgi Formu Tarih: ......./......./............... Kod No: ....................................................................... Bu form, toprak kirliliği şüphesi bulunan ve üzerinde endüstriyel faaliyetin mevcut olmadığı sahalar ile ilgili genel bilgilerin toplanması amacıyla hazırlanmıştır. Form, sahanın bulunduğu ilin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü görevlilileri tarafından doldurulur. Formu doldurmadan önce lütfen formun sonundaki açıklamaları okuyunuz. Form alanlarını açıklamalarda anlatıldığı şekilde ve mümkün olduğunca eksiksiz olarak doldurunuz. 1. GÖREVLİ KİŞİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Ad-soyad: Ünvan: Telefon: ( ) E-posta: 2. SAHA İLE İLGİLİ BİLGİLER Ad: İl: Mevkii: Faks: ( ) İlçe: Adres: Parse No: Enlem: Boylam: 3. SAHA SAHİBİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Özel Saha sahibi: Belirsiz Şahıs Sektör Ad: ? Kamu Devlet (Bölüm 4’e geçiniz) Adres: Telefon: ( ) Faks: ( ) 4. SAHA GEÇMİŞİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Sahanın Tarım arazisi Orman arazisi Vasıfsız arazi Yerleşim alanı mevcut Rekreasyon Diğer: ................................................................................. kullanım alanı .............. şekli: Başlangıç Bitiş yılı: Kullanım şekli: Sahanın yılı: geçmiş kullanım şekilleri: 76 5. SAHA ÇEVRESİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Çevre arazilerin kullanım şekli ve sahaya olan mesafeleri: Sahaya en yakın yerleşim yeri: > 5 km Tarım arazisi Orman arazisi Vasıfsız arazi Yerleşim alanı Rekreasyon alanı Sanayi alanı Ad: Tür: Nüfus: İlçe < 100 2-5 km Köy 100-1000 1-2 km 0.3-1 km Kasaba 1000-5000 < 0.3 km Mahalle > 5000 6. YERALTI SUYU İLE İLGİLİ BİLGİLER Akifer yapısı: Belirsiz Karstik Çatlaklı Alüvyal Akifere olan mesafe: Belirsiz > 10 m 5-10 m <5m Saha içerisinde veya çevresinde Evet Hayır (Bölüm 7’ye geçiniz.) su kuyusu bulunuyor mu? Saha içerisinde veya Saha içi < 0.3 km 0.3-1 km 1-2 km 2-5 km çevresinde bulunan su kuyularının sayıları: Sahaya en yakın su kuyularının konum, derinlik ve kullanım bilgileri: Kullanım amacı: Sahaya göre Derinli konumu ve Akış yönü1: Kullanı k (m): İçme Sulama Proses Diğer mesafesi (m): m dışı AY İçi Dışı: .......... TY AY İçi Dışı: .......... TY AY İçi Dışı: .......... TY AY İçi Dışı: .......... TY AY İçi Dışı: .......... TY 1 AY = Yeraltı suyu akışı yönünde, TY = Yeraltı suyu akışının tersi yönde 7. YÜZEY SU KAYNAKLARI İLE İLGİLİ BİLGİLER > 5 km Saha çevresinde yer alan yüzey suları ve sahaya olan mesafeleri: Akarsu / Kanal Göl / Baraj Deniz Yüzey suyu kullanılıyor mu? Evet Kullanılan yüzey suları ve kullanım amaçları: Yüzey suyu adı: Mesafe 77 2-5 km 1-2 km 0.3-1 km Hayır (Bölüm 8’e geçiniz) Kullanım amacı: < 0.3 km (km): 8. SAHA İLE İLGİLİ DİĞER BİLGİLER <350 350-1000 mm/ Yağış miktarı: mm/yıl yıl Taşkın potansiyeli yok Taşkın sıklığı: 1-10 yılda bir Arazi eğimi: Düz (< %2) Hafif (%2-6) Belirsiz Toprak bünyesi: Orta bünyeli (siltli, tınlı) 9. HARİTALAR Saha krokisi Saha çevresini gösterir harita 10. NOTLAR 78 İçme Sulama Proses Diğer 1000-1500 >1500 mm/yıl mm/yıl 10-100 yılda bir > 100 yılda bir Orta (%6-12) Dik (> %12) Kaba bünyeli (kumlu, çakıllı) Ağır bünyeli (killi) edilen bilgilere göre doldurulmuştur. Bilgi kaynaklarının doğruluğu oranında ve bilgim dahilinde, formun en doğru bilgileri yansıttığını taahhüt ederim. Ad-Soyad: ..................................................................................... İmza: ........................................................... Ek-7: Denetim Formu T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Şüpheli Saha Denetim Formu Kod No: ....................................................................... Tarih: ......./......./............... Bu form, toprak kirliliği şüphesi bulunan sahalar ile ilgili bilgilerin toplanması amacıyla hazırlanmıştır. Form, sahanın bulunduğu ilin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü görevlileri tarafından doldurulur. Formu doldurmadan önce lütfen formun sonundaki açıklamaları okuyunuz. Form alanlarını açıklamalarda anlatıldığı şekilde ve mümkün olduğunca eksiksiz olarak doldurunuz. 1. GÖREVLİ KİŞİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Ad-soyad: Ünvan: Telefon: ( ) E-posta: Faks: 2. DENETİM İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER Ön değerlendirme Kaza Denetim nedeni: Rutin denetim Doğal afet ( ) Şüpheli Saha Bildirimi Diğer Denetim nedeni ile ilgili açıklama: Saha türü: Endüstriyel tesis Sahipsiz saha Saha adı: İl: İlçe: 3. KİRLİLİK DURUMU İLE İLGİLİ BİLGİLER Saha içi Saha dışı Yok Belirsiz Yok Belirsiz Toprak kirliliği şüphesi: Var Var Yok Belirsiz Yok Belirsiz Yeraltı suyu kirliliği şüphesi: Var Var Saha içi ve saha dışı, toprak ve yeraltı suyu kirliliği yoksa, Bölüm 7’ye geçiniz. 4. KİRLİLİK İLE İLGİLİ BİLGİLER Kirlenmenin oluş tarihi: 79 Kaza Kirlenmenin nedeni: Kirlenmenin oluş şekli: Kirlilik kaynağı: Kirlilik kaynağının konumu: Mevzuata aykırı şekilde atık bertarafı Doğal afet İşletme kaynaklı kirlilik Depolama Diğer: ................................................................................................... ................. Belirsiz Döküntü Sızıntı Deşarj Birincil İkincil kaynak kaynak Yeraltı Yüzeysel Kirlilik kaynağının yeri: Kirletici miktarı: Kirlenmiş alan büyüklüğü: Kirleticinin muhafaza durumu: Kirlilik kaynağının kontrolü: Acil müdahale yapılmış mı? Belirsiz <1 1-10 10100m2 11-100 >100 m3 Belirsiz <10m2 101-1000m2 > 1000m2 Belirsiz Kirlenmiş toprak, ambalajsız mamuller veya kötü durumdaki konteyner Paslanmış, hasar görmüş konteyner Darbelere karşı dayanıksız ancak iyi durumdaki konteyner Darbelere karşı dayanıklı ve iyi durumdaki konteyner Kaynak kontrol altına alınmamış Kaynakta etki azaltıcı önlem alınmış Kaynak kontrol altına alınmış Evet Hayır (Bölüm 5’e geçiniz) Acil müdahale bilgileri: 5. KİRLİLİĞE NEDEN OLAN MADDE İLE İLGİLİ BİLGİLER Kirleticinin fiziksel Belirsiz Katı Çamur hali: Kirletici madde türü: Belirsiz Atık Kimyasal Belirsiz Kirleticiden doğrudan örnek alınabiliyor Hayır Evet mu? Atık Atık adı: 80 Sıvı Atık kodu: ton Kimyasal Kimyasal adı: CAS No: Tür: Tehlikeli Tehlikesiz 6. KİRLİLİK NEDENİYLE GÖZLENEN OLUMSUZ ETKİLER İLE İLGİLİ BİLGİLER İnsan sağlığı üzerine etki Belirsiz Yok Var şüphesi: Yüzey suları üzerine etki Belirsiz Yok Var şüphesi: Fauna/flora üzerine etki Belirsiz Yok Var şüphesi: 7. KİRLİLİK İLE İLGİLİ GÖRSEL BİLGİLER Şüpheli kirliliğin yerini ve yayılımını gösteren saha krokisi Fotoğraflar (............. adet) 8. NOTLAR 81 Bu form, toprak kirliliği şüphesi bulunan sahada gerçekleştirilen inceleme sonuçlarına göre doldurulmuştur. Bilgi kaynaklarının doğruluğu oranında ve bilgim dahilinde, en doğru bilgileri yansıttığını taahhüt ederim. Ad-soyad: ..................................................................................... İmza: ........................................................... Ad-soyad: ..................................................................................... İmza: ........................................................... 82 Ek-8: Puanlamalı Değerlendirme T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Birinci Aşama Değerlendirme ve Puanlamalı Değerlendirme Şüpheli saha listesinde yer alan sahalar, Birinci Aşama Değerlendirme’ye tabi tutulur. Birinci Aşama Değerlendirme’de, Bakanlık veya İl Müdürlüğü yetkilileri tarafından sahada denetim yapılması gerekmektedir. Birinci Aşama Değerlendirme, sahada yapılan denetime ait “Denetim Formu” ve sahaya ait bilgilerin bulunduğu “Faaliyet/Saha Ön Bilgi Formu” bilgileri baz alınarak gerçekleştirilir. Değerlendirme için iki formun da eksiksiz olarak hazır olması gereklidir. Denetim Formu ve Faaliyet/Saha Ön Bilgi Formu birlikte değerlendirilerek, söz konusu saha (i) takip gerektirmeyen saha (yönetmelik kapsamına girmeyen, kirliliğin olmadığı veya küçük çaplı bir müdahale ile kirliliğin giderilebildiği saha), (ii) takip gerektiren saha (kirliliğin ve doğurduğu risklerin daha detaylı incelenmesi gereken saha) veya (iii) doğrudan temizleme gerektiren saha (kirliliğin büyük çaplı olduğu ve net olarak belirlenebildiği saha) olarak sınıflandırılır. Değerlendirme “Bilgi Sistemi” üzerinden Bakanlık veya İl Müdürlüğü yetkilileri tarafından, aşağıda kriterleri belirtilen Birinci Aşama Değerlendirme Sistemi ile gerçekleştirilir. Puanlamalı Değerlendirme: Puanlamalı Değerlendirme’ye, Denetim Formu ve Faaliyet/Saha Ön Bilgi Formu’nda yer alan kritik bilgiler yansıtılmıştır. Her yanıt için bir “puan” ve elde edilen bilginin önem düzeyine göre bir “ağırlık katsayısı” belirlenmiştir. İlgili sorular, puanlar, katsayılar ve hesaplama yöntemi aşağıda anlatılmaktadır. 1. Denetim Formu ve Ön Bilgi Formu puanları ayrı ayrı hesaplanır. PD = PD n PB m di ki n ∑ i= 1 d i ⋅ ki PB = m ∑ i= 1 d i ⋅ ki = Denetim Formu puanı = Denetim Formu’nda yer alan puanlı soru sayısı = Ön Bilgi Formu puanı = Ön Bilgi Formu’nda yer alan puanlı soru sayısı = i’nci soruya verilen yanıtın puanı = i’nci sorunun katsayısı 2. Denetim Formu puanı alt sınır değer (36) ile karşılaştırılır. Denetim formu puanı alt sınır değerden küçük ise değerlendirme sonucu “Takip Gerektirmeyen Saha” olarak belirlenir. Alt sınır değer: • kirlilik miktarının az olduğu, • kirlenmiş alanın küçük olduğu, • kirlilik kaynaklı olumsuz etkinin gözlenmediği, • küçük çaplı bir müdahale ile kirliliğin giderilebileceği durumu temsil edecek şekilde belirlenmiştir. Denetim formu puanının bu değerden az olması; kirliliğin küçük çaplı olduğunu, dolayısıyla detaylı inceleme ve kapsamlı temizlik gerektirmediğini göstermektedir. PD < 36 → Takip Gerektirmeyen Saha 3. Denetim Formu puanı alt sınır değerden (36’dan) büyük ise, Denetim Formu ile Ön Bilgi Formu puanlarının toplamı üst sınır değer (130) ile karşılaştırılır. İki formun toplam değeri üst sınır değerden küçük ise değerlendirme sonucu “Takip Gerektiren Saha” olarak belirlenir ve bu saha İkinci Aşama Değerlendirmeye tabi tutulur. Toplam puan değeri üst sınır değere eşit veya daha büyük ise değerlendirme sonucu doğrudan ikinci aşama değerlendirme çalışmalarının yapılmasını ve bunu müteakip alınacak kararı beklemeksizin temizleme gerektiren “Kirlenmiş Saha” olarak belirlenir. Üst sınır değer: • kirlilik miktarının çok olduğu, • kirlenmiş alanın büyük olduğu, • kirlilik kaynaklı olumsuz etkilerin gözlendiği, • küçük çaplı bir müdahale ile kirliliğin giderilemeyeceği ve dolayısiyle temizleme ihtiyacının, sahada ilave ölçüm ve incelemelere gerek kalmaksızın, kaçınılmaz olduğu anlaşılan durumu temsil edecek şekilde belirlenmiştir. Toplam puanın bu değere eşit veya yüksek olması; kirliliğin büyük çaplı olduğunu, dolayısıyla temizleme faaliyet ve uygulamalarına zaman kaybetmeksizin başlanması gerektiğini göstermektedir. PD + PB < 130 → gerekli saha) PD + PB ≥ 130 → Takip Gerektiren Saha (İkinci Aşama Değerlendirmeye tabi tutulması Doğrudan Temizleme Gerektiren Kirlenmiş Saha Denetim Formu Puan ve Katsayıları: SORU Saha içi toprak kirliliği şüphesi1 Saha içi yeraltı suyu kirliliği şüphesi1 Tesis dışı toprak veya yeraltı suyu kirliliği şüphesi1 Kirlenmenin oluş şekli Kirlilik kaynağı YANIT di YANIT di YANIT di YANIT di YANIT di ki Belirsiz 0.5 Yok 0 Var 1 20 Belirsiz 0.5 Yok 0 Var 1 20 Belirsiz 0.5 Yok 0 Var 1 10 0 Deşarj 1 11-100 m3 veya 1 ton >100 m3 veya 2 ton 3 10 Belirsiz 1 Döküntü 0 Sızıntı Birincil kaynak 1 İkincil kaynak 0 1 1 Kirletici miktarı2 Belirsiz 0.5 <1 m3 veya ton 1-10 m3 veya 0 ton Kirlenmiş alan büyüklüğü2 Belirsiz 0.5 <10 m2 0 10-100 m2 1 100-1000 m2 2 >1000 m2 3 10 Paslanmış, 2 hasar görmüş konteyner Darbelere karşı dayanıksız 2 ancak iyi durumdaki konteyner Darbelere karşı dayanıklı ve iyi 1 durumdaki konteyner 0 3 Kirleticinin muhafaza durumu Kirlilik kaynağının kontrolü Kirleticinin fiziksel hali İnsan sağlığı üzerine etki şüphesi Kaynak kontrol altına alınmamış Kirlenmiş toprak, ambalajsız 2 mamuller veya kötü durumdaki konteyner Kaynakta etki 2 azaltıcı önlem alınmış Belirsiz 1 Katı Belirsiz 0.5 Yok Belirsiz Kaynak kontrol 1 altına 0 alınmamış 0 Çamur 1 Sıvı 0 Var 1 1 2 3 20 SORU Yüzey suları üzerine etki şüphesi Fauna/flora üzerine etki şüphesi YANIT di YANIT di YANIT di YANIT di YANIT di ki Belirsiz 0.5 Yok 0 Var 1 20 Belirsiz 0.5 Yok 0 Var 1 20 1 “Kirlilik Durumu ile İlgili Bilgiler” bölümündeki; (i) saha içi toprak kirliliği şüphesi, (ii) saha içi yeraltı suyu kirliliği şüphesi ve (iii) tesis dışı toprak veya yeraltı suyu kirliliği şüphesi sorularının tamamına “Yok” yanıtı verilirse, saha diğer sorular dikkate alınmaksızın “Takip Gerektirmeyen Saha” sınıfına girer. 2 Kirletici miktarı ve kirlenmiş alan büyüklüğü soruları birlikte değerlendirilecektir. Bu iki soru için hesaplanan puanlardan yüksek olanı toplam puana yansıtılacaktır. Ön Bilgi Formu Puan ve Katsayıları: SORU Çevre arazilerin kullanım şekli1 Çevre arazilerin (yerleşim, tarım, sanayi alanı gibi) sahaya olan mesafeleri1 Yüzey sularının kullanım amacı2 Yüzey sularının sahaya olan mesafesi2 Saha ve çevresindeki su kuyularının kullanım amacı3 YANIT di YANIT di YANIT di YANIT Yerleşim veya rekreasyon alanı di Vasıfsız arazi 0 Sanayi alanı 1 Tarım veya Orman alanı 2 > 5km 0 2-5 km 2 1-2 km 3 0.3-1 km 4 Kullanım dışı 1 Proses/Diğer 2 Sulama 3 İçme 4 > 5km 0 2-5 km 1 1-2 km 2 0.3-1 km 3 Kullanım dışı 1 Proses/Diğer 2 Sulama 3 İçme 4 YANIT di 3 ki 1 < 0.3 km 5 < 0.3 km 4 1 1 1 SORU Saha ve çevresindeki su kuyularının sahaya olan mesafesi3 Akifere olan mesafe 1 YANIT di YANIT di YANIT di YANIT di > 5km 0 2-5 km 1 1-2 km 2 0.3-1 km 3 Belirsiz 1 > 10m 0 5-10 m 1 <5m 2 YANIT Saha içi veya < 0.3 km di ki 4 5 “Saha Çevresi ile İlgili Bilgiler” bölümünde yer alan “çevre arazilerin kullanım şekli” ile söz konusu “arazinin sahaya olan mesafesi” için geçerli olan puanlar birbirleriyle çarpılacaktır. Her bir arazi kullanım şekli için bu yöntemle hesaplanan puanlardan en yüksek olanı toplam puana yansıtılacaktır. 2 “Yüzey Suyu Kaynakları ile İlgili Bilgiler” bölümünde yer alan “yüzey sularının kullanım amacı” ile söz konusu “yüzey sularının sahaya olan mesafesi” için geçerli olan puanlar birbirleriyle çarpılacaktır. Her bir yüzey suyu kaynağı için bu yöntemle hesaplanan puanlardan en yüksek olanı toplam puana yansıtılacaktır. 3 “Yeraltı Suyu ile İlgili Bilgiler” bölümünde yer alan “saha ve çevresindeki su kuyularının kullanım amacı” ile söz konusu “saha ve çevresindeki su kuyularının sahaya olan mesafesi” için geçerli olan puanlar birbirleriyle çarpılacaktır. Her bir su kuyusu için bu yöntemle hesaplanan puanlardan en yüksek olanı toplam puana yansıtılacaktır. Ek 9: Kirlilik Gösterge Parametreleri Ölçüm Değerlerinin Referans Değerlerle Karşılaştırılması Birinci Aşama Değerlendirmede saha denetimi esnasında sahanın kirlilik durumu konusunda kesin bir karara varılamadığı ya da kirlendiğinden şüphe duyulduğu takdirde, şüpheli sahada herhangi bir noktasal kaynak veya insan faaliyeti nedeniyle kirlenmiş olduğu düşünülen/varsayılan alandan alınan toprak/yüzey-yeraltı suyu/gaz örneklerinde EK-2 Tablo 1 ve 2 de verilen “kirlilik gösterge parametre (KGP)” ölçümleri yapılır. Bu ölçümler “ölçüm değeri (ÖD)” olarak adlandırılır; bu değerlerden en yüksek olanı da maksimum ölçüm değeri, ÖDmaks, olarak adlandırılır. ODmax sahaya özgü “referans değeri (RD)” ile karşılaştırılır. Referans değeri (RD), şüpheli saha yakın çevresinde bulunan, herhangi bir noktasal kaynak veya insan faaliyeti nedeniyle kirlenmemiş (temiz) olduğu düşünülen/varsayılan alandan alınan toprak, yüzey suyu, yeraltı suyu örneklerinde, Birinci Aşama Değerlendirme için yapılan “kirlilik gösterge parametre (KGP) ölçümü(leri) ile, İkinci Aşama Değerlendirme için ise yapılan hedef kirletici konsantrasyonu ölçümü(leri) ile belirlenir. Referans Değeri şüpheli sahaya ait ilgili KGP (Birinci Aşama Değerlendirme) veya hedef kirletici (İkinci Aşama Değerlendirme) konsantrasyonu Ölçüm Değeri ile kıyaslanmak amacıyla kullanılır. Gerek RD ölçümü ve gerekse ÖD belirlenmesi için uygulanması gereken örnekleme yaklaşımının kapsamı ve detayları Bakanlıkça belirlenir. Referans Değerden Sapma Sahada ölçülen değer(ler)in, referans değer(ler) ile karşılaştırılması yapılır ve referans değerden sapma düzeyine bakılır. Sapma düzeyi, sahanın, herhangi bir noktasal kaynaklı faaliyet nedeniyle etkilenip etkilenmediğini belirlemede ve dolayısıyla, izlenecek yolu işaret etmekte kullanılır. Sapma = Maksimum Ölçüm Degeri (ÖDmaks ) Referans Degeri (RD) Değerlendirme Tablo 1’de belirtilen temel çerçeveye göre yapılır. Buna göre, eğer maksimum ölçülen değerin referans değere oranı 1 veya 1’den küçükse; sahanın Takip Gerektirmeyen saha olduğu kararına varılır. Eğer sapma değeri 1 ile 25 değerleri arasında ise; saha İkinci Aşama Değerlendirmeye tabi Takip Gerektiren Saha olduğu kararına varılır. Sapma değeri 25’ten büyükse, kirliliğin fazla ve tehlikeli olduğuna kanaat getirilir ve sahanın Bakanlıkça belirlenen süreç uyarınca temizlenmesi gereken Kirlenmiş Saha olduğuna karar verilir. Sahada birden fazla KGP parametresinin ölçümünün söz konusu olduğu durumlarda, en kötü durumu işaret eden KGP sapma değeri dikkate alınır. Tablo 1. Referans Değer Bazında Sahanın Kirlilik Değerlendirmesi KRİTER (Sapma = Ölçülen Değer/Referans Değerlendirme Değer) Takip Gerektirmeyen Saha ≤1 İkinci Aşama Değerlendirme sürecine >1 tabi Takip Gerektiren Saha Bakanlıkça belirlenen süreç uyarınca >25 temizlenmesi gereken Kirlenmiş Saha Ek-10: Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu Genel Formatı 1. Saha Ön Değerlendirmesi 1.1. Genel Bakış 1.2. Saha ile İlgili Genel Bilgi 1.2.1. Sahanın Tanımı 1.2.2. Saha ve Çevresinin Haritası 1.2.3. Saha ve Çevresinin Tarihçesi 1.2.4. Saha ve Çevresindeki Önemli Noktalar 1.2.5. Fiziksel Ortam 1.2.6. Hedef Kirleticiler 1.2.7. Potansiyel Reseptörler 1.3. Sahadaki Tesis/faaliyet ile İlgili Genel Bilgi 1.4. Saha ve Çevresinde Geçmişte Gerçekleştirilmiş Olan Her Türlü Ölçüm ve Saha Çalışması 2. Kavramsal Saha Modeli (KSM) 2.1. Sahadaki Problemin Genel Tanımı 2.2. Risk Değerlendirmesi Çalışmasının Hedefi 2.3. Kavramsal Saha Modelinin Bileşenleri 2.3.1. KSM Formu 2.3.2. KSM Şeması 2.3.3. KSM Taşınım Yolları Çizelgesi 2.4. KSM Raporu 2.4.1. Saha ve çevresinin kullanım amaçları (yerleşim alanı, endüstriyel alan, tarım arazisi gibi) 2.4.2. Kirletici Kaynakları (hedef kirleticiler, kirleticilerin zaman ve mekana bağlı konsantrasyonları, vb.) 2.4.3. Maruziyet Noktaları (kirleticilerin kaynaktan reseptöre taşınım yolları ve taşınım yolu sonundaki maruziyet noktaları - kirleticilerin kaynaktan yayılım mekanizmaları, kirleticilerin taşınım güzergahları, dağılım alanları, bunların zaman bağlı değişimleri) 2.4.4. Maruziyet yolları (muhtemel reseptörler ve maruziyet yolları: reseptörlerin duyarlılıkları (örneğin çocuklar, yaşlılar gibi duyarlı gruplar), her bir taşınım yolu sonunda kirleticini kaç reseptöre ulaşacağı, reseptörleri ile ilgili bilgiler, ne kadar zamandır söz konusu kirleticiye maruz kaldığı ve ileride ne kadar maruz kalacağı gibi , reseptörlerin kirleticilere hangi maruziyet yolu veya yollarıyla (içme, yeme, soluma, deri teması, vb.) maruz kaldıkları) 2.4.5. Eksiksiz Taşınım Yolları 2.4.6. Kavramsal Saha Modelinin Bileşenlerindeki Eksiklikler (Bölüm 1.2, 1.3 ve 1.4’de KSM’nin bileşenleri oluşturulurken gerek duyulan verilerden/bilgilerden eksik olanlar) 2.5. Belirsizlikler (kaynak, taşınım yolu, maruziyet noktası, reseptör ve maruziyet yolu bilgilerindeki belirsizlikler) 3. Saha Ön (İlk) Örnekleme Çalışmaları ve Yüzey Toprağı, Yüzey Altı Toprağı ve Yeraltı Suyu Saha Kirletici Konsantrasyonlarının Belirlenmesi 3.1. KSM’nin Oluşturulması Esnasında Belirlenen Eksik Verilerin/Bilgilerin Elde Edilmesine Yönelik Çalışmalar 3.2. Saha Kirletici Konsantrasyonlarının Belirlenmesine Yönelik Örnekleme Çalışmaları 3.2.1. Yüzey Toprağı Örnekleme Çalışmaları 3.2.2. Yüzey Altı Toprağı Örnekleme Çalışmaları 3.2.3. Toprak Karakteristiğinin Belirlenmesi Çalışmaları 3.2.4. Yeraltı Suyunda Örnekleme Çalışmaları 3.3. Saha Örnekleme Çalışmaları Sonucunda Elde Edilen İlave Veri/Bilgilerin Özeti 4. Güncellenmiş Kavramsal Saha Modeli (G_KSM) 4.1. Saha Örnekleme Çalışmaları ve Diğer Çalışmalar Sonucunda Elde Edilen Yeni Bilgilerin/Verilerin Özeti 4.2. Güncellenmiş Kavramsal Saha Modeli EK-11: Saha Durum ve Risk Değerlendirme Nihai Raporu Genel Formatı 1. Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu Özeti (bu bölümde saha ve kirlilik karakterizasyonu amacıyla yapılan çalışmalar için daha önce hazırlanan Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporunun önemli hususları özetlenir; ön raporun bir kopyası Nihai Rapor’un bir eki olarak sunulur.) 2. Jenerik Risk Değerlendirmesi 2.1. G_KSM ve JS_KSM için Uyumlu Taşınım Yolları 2.2. Jenerik Risk Değerlendirmesi ve Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi Uygulanacak Eksiksiz Taşınım Yollarının Belirlenmesi 2.3. Hedef Kirleticilerin Yüzey ve Yüzey Altı Toprağındaki Saha Konsantrasyonları 2.4. Jenerik Kirletici Sınır Değerler ile Hedef Kirletici Konsantrasyonlarının Karşılaştırılması ve Alınan Kararlar 3. Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi 3.1. Saha Karakterizasyonu ve Veri Kalitesi Analizi 3.2. Kavramsal Saha Modelinin Güncellenmesi 3.3. Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesine Yönelik Hesaplamalar 3.3.1. Her Bir Hedef Kirleticiden Kaynaklanacak Kanser Riskinin Hesaplanması 3.3.2. Her Bir Hedef Kirleticiden Kaynaklanacak Kanser Dışındaki Sağlık Riskinin Hesaplanması 3.3.3. Her Bir Hedef Kirleticiden Kaynaklanacak Toplam Kanser Riskinin Hesaplanması 3.3.4. Her Bir Hedef Kirleticiden Kaynaklanacak Toplam Tehlike İndeksinin Hesaplanması 3.4. Sağlık Risklerinin Hesaplanmasındaki Belirsizliklerin Değerlendirilmesi 3.5. Her Bir Reseptör-Arazi Kullanım Amacı Kombinasyonu için Kanser ve Kanser Dışındaki Sağlık Risklerinin Çizelge 5.3 Formatında Raporlanması 4. Sahanın Kirlenmiş Saha ya da Takip Gerektirmeyen Saha Olarak Sınıflandırılması 5. Temizleme Hedeflerinin Belirlenmesi 5.1. Temizleme Gerektirebilecek Çevresel Ortam veya Ortamların Belirlenmesi 5.2. Temizleme Gerektiren Hedef Kirleticilerin Belirlenmesi 5.3. Kimyasala-Özgü Temizleme Hedeflerinin Belirlenmesi Ek-12: Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu Genel Formatı Kirlenmiş Sahanın temizlenmesi sürecinin ilk basamağı Temizleme Faaliyet Planlama aşamasıdır. Bu aşamada, İkinci Aşama Değerlendirmede Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi yapılarak tespit edilen Risk Bazlı Saha Temizleme Düzeyi Konsantrasyonunun (STDK’nın) gözden geçirilerek nihai hale getirilmesi ve Temizleme Yöntem Belirleme çalışmaları yürütülür. Bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporunda sunulur. Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu Genel Formatı aşağıdaki gibidir: Yönetici Özeti Bölüm 1. Giriş 1.1 Amaç ve Kapsam 1.2 Rapor Organizasyonu Bölüm 2. Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme 2.1 Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu (daha önce raporlanmış, birinci ve ikinci aşama değerlendirme çalışmaları sırasında saha için derlenen bilgi ve elde edilen verilerin özet olarak sunulması ile kirliliğin nicelik ve niteliği hakkında yapılan genel değerlendirmeleri kapsar; ancak, Birinci Aşama Değerlendirme Madde 16 veya 18 sonucu, Bakanlıkça belirlenen süreç uyarınca temizlenmesi gereken “Kirlenmiş Saha” olarak nitelenen saha için ilk olarak sahada İkinci Aşama Değerlendirme kapsamında sırasıyla Ek-10 ile Ek-11 kapsamında yürütülen Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu ile Sahaya Özgü Risk Değerlendirme çalışmaları gerçekleştirilmelidir; dolayısiyle böyle bir durumda Ek-10 ve Ek-11 kapsamında hazırlanacak raporlar, özet olarak değil, ayrıntılı olarak bu bölümde yansıtılmalıdır.) 2.1.1 Saha ile İlgili Genel Bilgi Özeti (Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu, Bölüm 1) 2.1.2 Sahada Önceden Yapılan Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Çalışmalarının Özeti (Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu, Bölüm 3) 2.1.3 Sahada Temizleme Aşaması için Yapılan İlave Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu Çalışmaları 2.2 Temizleme Amaçlı Risk Değerlendirme Çalışmaları 2.2.1 İkinci Aşama Değerlendirmede Yapılan (Jenerik veya Sahaya Özgü) Risk Değerlendirme Çalışmaları Özeti (Saha Durum ve Risk Değerlendirme Ön Raporu) Risk değerlendirme çalışmalarında saha için tespit edilen riskler özetlenmeli ve bu çerçevede temel hedef kirleticiler, toprak ve yeraltı suyu kullanımı için yapılan varsayımlar, risk senaryolarında kirliliğe maruz kalması muhtemel nüfus miktaraları, geçerli maruziyet yolları, her bir maruziyet youyla ilgili olarak kansorejen ve kanserojen olmayan hedef kirleticiler için tahmin edilen riskler ve bu risklere bağlı olarak temizleme ihtiyacının gerekçelendirilmesi ayrıntılı olarak verilmelidir. 2.2.2 Saha Temizleme Hedef ve Kriterlerinin Belirlenmesi Bölüm 2.2.1 de belirlenen saha risklerini gidermeye yönelik temizleme hedeflerinin ayrıntılı açıklaması verilmelidir. 2.2.3 Risk Bazlı Saha Temizleme Hedefinin Belirlenmesi Temel hedef kirleticiler ve ilgili maruziyet yolları bazında nihai saha temizleme düzeyi konsantrasyonlarının veya temizleme risk düzeyinin belirlenmesi ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. 2.3 Temizleme Yöntem Belirleme 2.3.1 Uygulanabilir Temizleme Yöntemi Seçeneklerinin Belirlenmesi (Burada aşağıdaki hususlar kapsanmalıdır: sahanın temizlenmeden olduğu gibi bırakılması dahil, çevresel anlamda kabul edilebilir, teknik ve mali anlamda yapılabilir bulunan ve saha için uygulanabilir tüm temizleme seçeneklerinin listelenmesi ve tanımlanması. Uygulanabilir seçenekler temizlemedeki etkinlik, uygulanabilirlik ve maliyet kriterlerine göre belirlenmesi yapılmalıdır. Seçeneklerin nihai tanımlarında seçeneğin teknolojik bileşenleri, uygulanacağı kirlenmiş çevresel ortam miktarları, seçeneğin uygulamaya konabilmesi için gerekli süre, proses büyüklükleri ve varsa mevcut geçerli çevresel mevzuata uygunluk açısından dikkate alınması gerekli hususlar açıkça belirtilmelidir.) 2.3.2 Tercih Edilen Temizleme Yönteminin Seçimi (Burada aşağıdaki hususlar kapsanmalıdır: Temizlemedeki etkinlik, uygulanabilirlik ve maliyet kriterlerine göre belirlenen uygulanabilir seçeneklerin insan sağlığı ve çevrenin korunması, mevcut geçerli mevzuata uygunluk, arıtım/temizleme faaliyetinin kirlenmenin toksisite, hareketlilik ve miktarında sağladığı azalma, uzun vadedeki etkinlik ve performans, kısa vadedeki etkinlik, uygulanabilirlik, maliyet [fayda maliyet analizi yapılarak], yetkili otorite tarafından kabuledilebilirlik ve toplum tarafından kabuledilebilirlik gibi kıstaslar baz alınarak tek tek ve kıyaslamalı olarak ayrıntılı değerlendirmeye tabi tutulması ve buna göre en uygun olanının gerekçelendirilerek seçilmesi) Bölüm 3. Sonuç ve Öneriler (Burada yapılan çalışmaların kısa bir değerlendirmesi yapılarak Temizlemede bir sonraki aşama olan Temizleme Uygulama ve İzleme ile Temizleme Sonlandırma aşamalarında kullanılacak bulgu, bilgi ve veriler somut ve açık olarak özetlenmelidir) Bölüm 4. Kaynaklar (Burada ilgili rapor veya dokümanların tümüne kabul edilen normlara uygun şekilde atıf yapılmalıdır.) Ek-13: Temizleme Faaliyeti Uygulama, İzleme ve Sonlandırma Raporu Genel Formatı Kirlenmiş Sahanın temizlenmesi sürecinin ikinci basamağı Temizleme Uygulama, izleme ve sonlandırma aşamasında seçilen Temizleme Sisteminin Tasarımı, İnşası, İşletimi ve Etkinlik İzlemesi ile Temizleme Faaliyetinin Sonlandırılması ve Müteakip İzleme çalışmaları gerçekleştirilir. Elde edilen sonuçlar Temizleme Faaliyeti Uygulama, izleme ve sonlandırma Raporunda sunulur. Temizleme Faaliyeti Uygulama, izleme ve sonlandırma Raporu Genel Formatı aşağıdaki gibidir: Yönetici Özeti Bölüm 1. Giriş 1.1 Amaç ve kapsam 1.2 Rapor Organizasyonu Bölüm 2. Temizleme Sistemi Tasarımı 2.1 Temizlenebilirlik Test Çalışmaları (Gerekli olması halinde tasarım öncesi teknik bilgi temini ve anahtar parametre belirleme amaçlı gerçekleştirilen laboratuvar veya pilot ölçekli “temizlenebilirlik” test çalışmalarının ayrıntıları ve sonuçlarının sunulması istenebilir.) 2.2 Sistem Bileşenleri 2.3 Tasarım Hesapları ve Saha Uygulama Planları Bölüm 3. Temizleme Sistem İnşaatı 3.1 İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı Planı 3.2 Sahaya Özgü Kontrol Planları (sahada temizleme sisteminin inşaası sırasında sahaya özgü Güvenlik,Toz, Gürültü, Yüzeyakış Kontrol ve benzeri Planların hazırlanması gerekebilir; bu planlar hakkında bilgi verilmelidir.) 3.3 İnşaat İş Planı (yapılacak işlerin detaylandırılması ve aşamalandırılması, yaklaşık iş takvimi, zemin koşullarının ve jeoteknik özelliklerinin tanımlanması, temizliği yapılacak kirlenmenin tipi, şekli ve ölçeği hakkında detaylı bilgi içermeli ve inşa edilen sistem bileşenlerinin fotoğraflandırılmış kanıtları sunulmalıdır.) Bölüm 4. Temizleme Sistemi İşletimi ve Etkinlik İzleme 4.1 Temizleme Hedefleri Belirleme Çalışmalarının Özeti (Temizleme Faaliyet Planlama ve Değerlendirme Raporu , Bölüm 2.2) 4.2 Temizleme Sistemi İşletim ve Etkinlik İzleme Planı (Burada sistemin işletmeye alındığı başlangıç döneminde yapılan kısa ve daha sonraki uzun dönemli izleme amaçlı yapılan periyodik ölçümlerin hangi sıklıkta ve nereden alınan örneklerde yapılacağını belirlemek üzere hazırlanan sistem işletim ve izleme planıyla ilgili ayrıntılı bilgi sunulmalıdır.) 4.3 Temizleme Sistemi Etkinlik İzleme Sonuçları (Temizleme sistemi işletim ve etkinlik izleme planı kapsamında elde edilen tüm verilerin ve ölçüm sonuçları sulmalıdır.) Bölüm 5: Temizleme Faaliyet Sonlandırma 5.1 Temizleme Faaliyet Sonlandırma Talep Dokümanı (bu doküman temizleme sistemi işletim ve etkinlik izleme faaliyetleri sonucunda elde edilen periyodik ölçüm sonuçlarının temizleme hedefi ile kıyaslanmasını ve temizleme işleminin hedefe ulaştığının dokümantasyonunu, diğer bir deyişle, temizleme hedeflerinin sağlandığından emin olmak üzere uygulanan örnekleme stratejisi ve ilgili istatistiki veriler ile izleme sürecinde ölçülen kirletici konsantrasyonları hakkında grafik veya tablo halinde detaylı bilgi içerir.) 5.2 Temizleme Faaliyet Sonlandırmayı Müteakip İzleme Planı (burada aşağıdaki hususlar kapsanır: Temizlemenin kalıcılığının teyit edilmesine yönelik olarak yapılacak izlemede ölçülecek parametrelerin neler olduğu, hangi sıklıkta ve nerelerde, ne kadar süreyle ölçüleceği) Bölüm 6: Sonuç ve Öneriler (Burada yapılan çalışmaların kısa bir değerlendirmesi yapılarak elde edilen bulgu, bilgi ve veriler somut ve açık olarak özetlenir.) Bölüm 7: Kaynaklar (Burada ilgili rapor veya dokümanların tümüne kabul edilen normlara uygun şekilde atıf yapılır.) [R.G. 08 Haziran 2010 – 27605] —— • —— Sağlık Bakanlığından: BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNLER AMBALAJ VE ETİKETLEME YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE 1 – 12/8/2005 tarihli ve 25904 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Beşeri Tıbbi Ürünler Ambalaj ve Etiketleme Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (m), (n), (r) ve (s) bentleri aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “m) Parti numarası bulunur. Parti Numarası, karekod yanında gözle okunabilir kodlar içinde yer almışsa ikinci kez başka bir yerde yazılmayabilir.” “n) Son kullanma tarihi kutunun ölçülerine göre rakamla ya da yazı ile ay olarak ve yalnızca rakamla yıl olarak açık bir şekilde yer alır. Son kullanma tarihi, karekod yanında gözle okunabilir kodlar içinde yer almışsa ikinci kez başka bir yerde yazılmayabilir.” “r) Ürünlerin takip edilebilirliğini sağlamak için karekod ve yanında karekodun içeriğine dair gözle okunabilir bilgiler yer alır. Ruhsat/izin sahipleri, ürünlerin dış ambalajları üzerine, karekod ve içeriğine ait gözle okunabilir bilgileri okunaklı ve bu Yönetmeliğe bağlı olarak çıkarılan kılavuzlarda belirlenen standartlar dâhilinde uygularlar. Karekod, hastane ambalajlı olanlar da dâhil olmak üzere, reçeteli ya da reçetesiz ilaçlar, geri ödemeye tabi ara ürünler ve geri ödemeye tabi tıbbi beslenme ürünlerinin ambalajları üzerinde bulunur. Karekod, Bakanlığın ihale ile alarak geri ödeme kapsamı dışında sarf edeceği ürünlere konulmayabilir.” “s) Ürün barkodu bulunabilir.” MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 16 ncı maddesine dördüncü fıkradan sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. “İlacın üretim ve dağıtım zincirinde yer alan bütün sorumluların aşağıdaki dağıtım uygulamalarına riayet etmeleri gerekmektedir. a) Ruhsat/izin sahipleri, üretim yaptıkları ve satmak üzere stokladıkları, sattıkları, her ne sebeple olursa olsun iade aldıkları ve imha kararı verdikleri ürünlerin karekodlarını ilgili kılavuzda öngörüldüğü şekli ile İlaç Takip Sistemine bildirmek zorundadırlar. b) Ecza depoları, firmalardan satın aldıkları, diğer depolarla takas ya da satın alma işlemi yaptıkları, her ne sebeple olursa olsun iade aldıkları ve imha kararı verdikleri, depolama ya da taşıma işlemleri sırasında zayi olan ve eczanelere sattıkları ürünlerin karekodlarını ilgili kılavuzda öngörüldüğü şekli ile İlaç Takip Sistemine bildirmek zorundadırlar. c) Eczaneler, satın aldıkları, aldıkları yere iade ettikleri, imha edilmek üzere ayırdıkları, takas yaptıkları ve her ne suretle olursa olsun sattıkları bütün ürünlerin karekodlarını ilgili kılavuzda öngörüldüğü şekli ile İlaç Takip Sistemine bildirmek zorundadırlar.” MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 20 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “Bu Yönetmelik hükümlerine uymayanlar hakkında, 14/5/1928 tarihli ve 1262 sayılı İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu, 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ve fiillerinin niteliğine ve mahiyetine göre 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır.” MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin geçici 2 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “GEÇİCİ MADDE 2 – Karekod, ilaç ambalajlarında hem izleme hem de geri ödeme amacıyla kullanılacağından, karekod ifadesi bu Yönetmelik ve bu Yönetmeliğe atıf yapan diğer mevzuatta yer alan ‘kupür’ ya da ‘kupür ve barkod’ ifadelerini de karşılar. 1/1/2010 tarihinden itibaren üretilen tüm ürünlere ruhsat/izin sahipleri tarafından karekod konulur. Bu tarihten önce karekodsuz üretilerek piyasaya sunulmuş ürünlerin satışına 1/7/2010 tarihine kadar izin verilir. Piyasada bulunan kupürlü ürünler üzerine, ruhsat/izin sahipleri tarafından etiket veya benzeri bir yöntemle, karekod konulabilir. Bu işlem, firmanın kontrolü altında olmak üzere, ürünün bulunduğu yere göre ecza depolarında ve eczanelerde de yapılabilir. Tıbbi mamalar ve enteral beslenme ürünleri hariç olmak üzere serumlar, radyofarmasötikler, sekiz santigrat dereceden daha soğuk ortamlarda bekletilmesi zorunlu olan soğuk zincir ürünleri ile kişiye özel üretilmiş ilaçlar 1/1/2012 tarihine kadar karekod uygulamasının kapsamı dışındadır.” MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin geçici 4 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “GEÇİCİ MADDE 4 – 16 ncı maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen şartların uygulanması 1/1/2011 tarihine kadar zorunlu değildir.” MADDE 6 – Bu Yönetmelik 1/6/2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer. MADDE 7 – Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür. [R.G. 10 Haziran 2010 – 27607] —— • —— Yargıtay Kararı Yargıtay 18. Hukuk Dairesinden: Esas No : 2010/2510 Karar No : 2010/6606 YARGITAY İLAMI Davacı Sezayi Haytaoğlu ile davalı Nüfus Müdürlüğü arasındaki davada Giresun 2. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen ve Yargıtay'ca incelenmeksizin kesinleşmiş bulunan 9/10/2007 günlü ve 2007/415-441 sayılı Kararın yürürlükteki hukuka aykırı olduğu savıyla Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 22/2/2010 gün ve 2010/31000 sayılı yazısıyla kanun yararına temyiz edilerek bozulması istenilmiş olmakla, dosyadaki tüm kağıtlar okunup gereği düşünüldü: YARGITAY KARARI Davacı vekilince davacının Haytaoğlu olan soyisminin Şen olarak düzeltilmesi talebiyle açılan davada mahkemece yürütülüp sonlandırılan yargılama neticesinde davacının daha önce Şen olan soyisminin Haytaoğlu olarak hükmen düzeltildiği dikkate alınmaksızın davanın kabulüne karar verildiği, hükmün temyiz edilmeksizin kesinleştiği anlaşılmıştır. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 36/1-b maddesinde "Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir. Ad değişikliği halinde, nüfus müdürlüğü bu kişinin çocuklarının baba veya ana adına ilişkin kaydı, soyadı değişikliğinde ise eş ve ergin olmayan çocukların soyadını da düzeltir." hükmünün yer aldığı bu nedenle ikinci defa soyismin düzeltilmesi davası açılamayacağı dikkate alınmaksızın yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir. Bu itibarla yukarıda açıklanan nedenlerle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün HUMK.'nun 427. maddesi gereğince sonuca etkili olmamak kaydıyla kanun yararına BOZULMASINA ve gereği yapılmak üzere kararın bir örneği ile dosyanın Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesine, 29/4/2010 gününde oybirliğiyle karar verildi. [R.G. 10 Haziran 2010 – 27607] —— • —— Yüksek Seçim Kurulu Kararları Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından: Karar No: 354 - KARAR Cumhurbaşkanlığınca Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 12/05/2010 tarihli, B.01.0.KKB.01-18/D-1-296 sayılı yazı ile; Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nca 07/05/2010 tarihinde kabul edilen 5982 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un, Anayasa’nın 175. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazetede yayımlanması için Başbakanlığa gönderildiği belirtilerek, Anayasanın 175. maddesi ve 3376 sayılı Kanun uyarınca gereğinin yapılması istenilmiş olup, 5982 sayılı Kanun 13/05/2010 tarihli Resmi Gazetenin 27580 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. Yüksek Seçim Kurulunun; 13/05/2010 tarihli, 2010/317 sayılı kararı ile; Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, Anayasanın 67. maddesinin son fıkrasında ifade edilen seçim kanunları kapsamında olduğundan, Anayasanın 67.maddesinin son fıkrası hükmü gereği seçim kanunlarındaki değişiklikler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağından; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında 5982 sayılı Kanunun, Anayasanın 175 ve 3376 Sayılı Kanunun 2. maddesi hükümleri gereği halkoylamasında uygulanacak sürenin 120 gün olmasına ve halkoylamasının 12/09/2010 Pazar günü yapılmasına, 20/05/2010 tarihli, 2010/332 sayılı kararı ile; 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak olan Anayasa Değişikliğinin Halkoyuna Sunulmasının 31 Mayıs 2010 başlangıç tarihinden bitimine kadar olan dönem için ülke çapında (ulusal düzeyde) yayın yapan özel radyo ve televizyonların belirlenerek karara bağlanması için bir komisyon oluşturulmasına, karar verilmiştir. Komisyonca öncelikle ülke çapında yayın yapan özel radyo ve televizyonların belirlenmesi kararlaştırılmış olmakla; konu incelenerek; GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 79. maddesinde; Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi, dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma, seçim süresince ve seçimden sonra seçim konularıyla ilgili bütün yolsuzlukları, şikayet ve itirazları inceleme ve kesin karara bağlama görevinin Yüksek Seçim Kuruluna ait olduğu, Yüksek Seçim Kurulu ve diğer seçim kurullarının görev ve yetkilerinin Kanunla düzenleneceği belirtilmiştir. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 1. maddesinde; Özel kanunlarına göre yapılacak milletvekili, il genel meclisi üyeliği, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, muhtarlık, ihtiyar meclisi üyeliği, ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde ve Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halk oyuna sunulmasında bu Kanun hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüştür. Anılan Kanun’un 55/A maddesinin; Birinci fıkrasında; seçimlerin başlangıç tarihinden oy verme gününün bitimine kadar özel radyo ve televizyon kuruluşlarının yapacakları yayınlarda; 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu’nun 5., 20., 22., 23., maddeleri ile 31. maddesinin ikinci fıkrası hükümlerine tâbi olduğu, İkinci fıkrasında; birinci fıkra hükmüne göre özel radyo ve televizyonların yayın ilkelerinin belirlenmesinde Yüksek Seçim Kurulunun görevli ve yetkili olduğu, Üçüncü fıkrasında; yapılacak yayınların bu ilkelere uygunluğunun gözetim, denetim ve değerlendirilmesinde, ülke çapında yayın yapan özel radyo ve televizyonlar için Yüksek Seçim Kurulu; bunun dışında yayın yapan özel radyo ve televizyonlar için yayının yapıldığı yer ilçe seçim kurullarının görevli ve yetkili olduğu, Son fıkrasında da; Ülke çapında yayın yapan özel radyo ve televizyonların hangileri olduğunu belirlemeye Yüksek Seçim Kurulunun yetkili olduğu, belirtilmiş, 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu’nda da “seçim hukuku” yönünden yayın ilkelerine yer verilmiştir. Konunun bu hükümler ışığında incelenmesi gerekmektedir. Anayasa’nın 79. maddesi hükümleri ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 14. maddesinde, Yüksek Seçim Kurulunun görev ve yetkileri; seçimlerin düzen ve dürüstlük içinde yapılması ve bu konuyla ilgili kararları almakla sınırlandırılmıştır. Bu hükümler çerçevesinde 3959 sayılı Kanunla eklenen 298 sayılı Kanunun 55/A. maddesi ve aynı maddeyi değiştiren 4928 sayılı Kanunla, Yüksek Seçim Kurulu’na verilen görev ve yetkilerin bu sınırlar içinde yerine getirilmesi gerekir. Özellikle Kanunda yerel düzeyde yayın yapan özel radyo ve televizyon kuruluşlarının yayınlarının gözetim, denetim ve değerlendirilmesinde, yayının yapıldığı yer ilçe seçim kurullarının görevli ve yetkili kılınacak merciler olduğu göz önünde tutularak; 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun’un 3. maddesinin; l) bendinde; “Ulusal yayın: Bütün ülkeye yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,” m) bendinde; “Bölgesel yayın: Birbirine komşu en az üç il ve en çok bir coğrafî bölge alanının asgarî yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,” n) bendinde; “Yerel yayın: Mülkî taksimat itibarıyla en az bir ilçe (merkez ilçe dahil) veya bir ilin alanının en az yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,” ifade ettiği hükmü yer almaktadır. Bunlardan hareketle, “Yayının yapıldığı yer” kavramının ise yönetim ve yayın merkezinin bulunduğu yer olarak anlaşılması gerekir. Bu kavramlar ve ölçütlere göre ülke çapında (ulusal düzeyde) yayın yapan radyo ve televizyonların belirlenmesiyle Yüksek Seçim Kurulu ile ilçe seçim kurullarının görev ve yetki alanları da belirlenmiş olacaktır. Ülke çapında (ulusal düzeyde) yayın ölçütlerine uyan televizyonlarla radyolar ülke çapında (ulusal düzeyde) yayın yapan televizyon ve radyolar olarak belirlenmelidir. Özel radyo ve televizyonların seçim dönemindeki yayınlarında uygulayacakları yayın ilkelerinin belirlenmesinde de 298 sayılı Kanunun 55/A maddesi hükümlerinin öncelikle göz önünde bulundurulması gerekir. 12 Eylül 2010 tarihinde yapılacak olan halkoylaması iş ve işlemlerine başlanılmasıyla birlikte, Kurulumuz Başkanlığının 25/05/2010 tarih ve 2093 sayılı yazısı ile; 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un 55/A maddesinin son fıkrası gereğince; Ülke çapında yayın yapan özel radyo ve televizyon kanallarının (hangi tür yayın Analog – Dijital yaptıklarının), tam adı, yazışma adresi ve telefon numaraları Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığından sorulmuş ve alınan cevabi yazıda; Karasal, uydu ve kablo ortamında ulusal lisans tipine uygun olarak ülke çapında yayın yapan televizyon kanallarının; ASU TV, SHOW TV, SHOW TÜRK, 6 NEWS, TV 5, SKY TURK, KANAL B, ÜLKE TV, BUGÜN TV, Blomberg HT, CİNE 5, HABER TÜRK, KANAL 9, 24, TV 58, KANAL D, SAMANYOLU HABER, FLASH TV, HALK TV, KANAL 7, HİLAL TV, FOX, STAR TV, AKSU TV, BEYAZ TV, KANAL ÇAY, KANAL 35, BENGÜ TÜRK TV, CNN TÜRK, TV KAYSERİ, KANAL 3, MELTEM TV, TV 8, TV NET, NTV, TV 52, CEM TV, STV, T TÜRK TV, TEK RUMELİ TV, TEMPO HABER TV, TGRT HABER, ATV, ATV AVRUPA, YENİ ASIR, ULUSAL 1, KANAL URFA, KANAL TÜRK, YENİ KOCAELİ TV, NTV SPOR, SMART TV/AKILLI TV, SHOWPLUS, SHOWMAX, MOVİEMAX, MOVİEMAX 2, TOPRAK, HİTS NR1, EURO FUTBOL, D SPOR, 67 TV, YUMURCAK TV, TNT, CNBC-e, DİZİMAX, FB TV, SİNEMA TV AİLE, HİSTORY, PEMBE SMART, GALA, HD TV SMART, ACTİONMAX, MYMAX, KRAL TV, YABAN TV, TURK MAX, SHOPPING TV 1, JOJO, VİVA, MGM, POWER TÜRK, İZ, SİNEKLASİK 1 TV, MAVİ KARADENİZ TV, Z TV, ESTORE TV, EXPO CHANNEL, TGRT BELGESEL, MAXİ TV, KARAMEL TV, FOX LİFE, COMEDY SMART, COMEDYMAX, FX, E2, MAX SMART, HOME TV, MTV, TÜRKÇE TV, BİZ TV, DREAM, TEMPO TATLISES TV, DREAM TÜRK, TEMPO TÜRK, RUMELİ TV, BEYAZ PERDE, SİNEMA TV, GOLDMAX, MOVİESMART, GOLDMAX 2, SİNEMA TV 2, LİG TV, TJK TV, SPORMAX, DİGİ, MEHTAP TV, AKS TV, YEŞİLÇAM SMART, FUTBOL SMART, DOST TV, AİRPORT TV, KARADENİZ TÜRK, SEMERKAND TV, Karasal ve uydu ortamında ulusal lisans tipine uygun olarak ülke çapında yayın yapan radyo kanallarının ise; AKRA FM, SHOW RADYO, ALEM FM, BEST FM, ABC FM, DÜNYA RADYO, GÖZYAŞI UYDU, RADYO 7, RADYO GÖRKEM, İSTANBUL FM TÜRKİYE, VİRGİN RADYO, RD KLAS, MARMARA FM, RADYO 5, MELTEM FM, METRO FM, NTV RADYO, RADYO İKİBİN İSTANBUL, RADYO D, RADYO VATAN, BURÇ FM, SÜPER FM, RD TATLISES, TGRT FM, RADYO TURKUVAZ, RADYO 15, POWER FM, MORAL FM, KRAL FM, RADYO VİVA, RADYO TİME TÜRKİYE, NUMBER ONE, RADYO MYDONOSE, POWER TÜRK, PAL FM, SLOW TÜRK, MASAL RD, oldukları bildirilmiştir. Açıklanan hukuki temeller ve gerekçeler ışığında ülke çapında yayın yapan televizyon ve radyoların yukarıda belirtildiği şekilde saptanması gerektiği sonucuna varılmıştır. S O N U Ç: Açıklanan nedenle; 1- 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanunun 3. maddesinin; l) bendinde; “Ulusal yayın: Bütün ülkeye yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,” m) bendinde; “Bölgesel yayın: Birbirine komşu en az üç il ve en çok bir coğrafî bölge alanının asgarî yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,” n) bendinde; “Yerel yayın: Mülkî taksimat itibarıyla en az bir ilçe (merkez ilçe dahil) veya bir ilin alanının en az yüzde yetmişine yapılan radyo, televizyon ve veri yayınını,” ifade ettiğine, 2- Yayının yapıldığı yer kavramından, yayın yönetim ve merkezinin bulunduğu yerin anlaşılması gerektiğine, 3- Bu ölçütlere göre Türkiye’de ve Türkiye’ye yönelik olarak ülke çapında Türkçe yayın yapan; a) Özel Televizyonların, ASU TV, SHOW TV, SHOW TÜRK, 6 NEWS, TV 5, SKY TURK, KANAL B, ÜLKE TV, BUGÜN TV, Blomberg HT, CİNE 5, HABER TÜRK, KANAL 9, 24, TV 58, KANAL D, SAMANYOLU HABER, FLASH TV, HALK TV, KANAL 7, HİLAL TV, FOX, STAR TV, AKSU TV, BEYAZ TV, KANAL ÇAY, KANAL 35, BENGÜ TÜRK TV, CNN TÜRK, TV KAYSERİ, KANAL 3, MELTEM TV, TV 8, TV NET, NTV, TV 52, CEM TV, STV, T TÜRK TV, TEK RUMELİ TV, TEMPO HABER TV, TGRT HABER, ATV, ATV AVRUPA, YENİ ASIR, ULUSAL 1, KANAL URFA, KANAL TÜRK, YENİ KOCAELİ TV, NTV SPOR, SMART TV/AKILLI TV, SHOWPLUS, SHOWMAX, MOVİEMAX, MOVİEMAX 2, TOPRAK, HİTS NR1, EURO FUTBOL, D SPOR, 67 TV, YUMURCAK TV, TNT, CNBC-e, DİZİMAX, FB TV, SİNEMA TV AİLE, HİSTORY, PEMBE SMART, GALA, HD TV SMART, ACTİONMAX, MYMAX, KRAL TV, YABAN TV, TURK MAX, SHOPPING TV 1, JOJO, VİVA, MGM, POWER TÜRK, İZ, SİNEKLASİK 1 TV, MAVİ KARADENİZ TV, Z TV, ESTORE TV, EXPO CHANNEL, TGRT BELGESEL, MAXİ TV, KARAMEL TV, FOX LİFE, COMEDY SMART, COMEDYMAX, FX, E2, MAX SMART, HOME TV, MTV, TÜRKÇE TV, BİZ TV, DREAM, TEMPO TATLISES TV, DREAM TÜRK, TEMPO TÜRK, RUMELİ TV, BEYAZ PERDE, SİNEMA TV, GOLDMAX, MOVİESMART, GOLDMAX 2, SİNEMA TV 2, LİG TV, TJK TV, SPORMAX, DİGİ, MEHTAP TV, AKS TV, YEŞİLÇAM SMART, FUTBOL SMART, DOST TV, AİRPORT TV, KARADENİZ TÜRK, SEMERKAND TV, b) Özel Radyoların; AKRA FM, SHOW RADYO, ALEM FM, BEST FM, ABC FM, DÜNYA RADYO, GÖZYAŞI UYDU, RADYO 7, RADYO GÖRKEM, İSTANBUL FM TÜRKİYE, VİRGİN RADYO, RD KLAS, MARMARA FM, RADYO 5, MELTEM FM, METRO FM, NTV RADYO, RADYO İKİBİN İSTANBUL, RADYO D, RADYO VATAN, BURÇ FM, SÜPER FM, RD TATLISES, TGRT FM, RADYO TURKUVAZ, RADYO 15, POWER FM, MORAL FM, KRAL FM, RADYO VİVA, RADYO TİME TÜRKİYE, NUMBER ONE, RADYO MYDONOSE, POWER TÜRK, PAL FM, SLOW TÜRK, MASAL RD, olduğuna, 4- Kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasına ve ayrıca karar özetinin TRT bildirisi olarak kamuoyuna duyurulmasına, 5- Kararın bir örneğinin Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığına gönderilmesine, 5/6/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi. Başkan Ali EM Başkanvekili Kırdar ÖZSOYLU Üye Mehmet KILIÇ Üye Bahadır DOĞUSOY Üye Hüseyin EKEN Üye M.Zeki ÇELEBİOĞLU Üye Muharrem COŞKUN Üye Turan KARAKAYA Üye Nilgün İPEK Üye Halim AŞANER [R.G. 5 Haziran 2010 – 27602 - Mükerrer] —— • —— Yüksek Seçim Kurulu Başkanlığından: Karar No: 365 - KARAR Cumhurbaşkanlığınca Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 12/05/2010 tarihli, B.01.0.KKB.01-18/D-1-296 sayılı yazı ile; Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nca 07/05/2010 tarihinde kabul edilen 5982 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”un, Anayasa’nın 175. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, halkoyuna sunulmak üzere Resmi Gazetede yayımlanması için Başbakanlığa gönderildiği belirtilerek, Anayasanın 175. maddesi ve 3376 sayılı Kanun uyarınca gereğinin yapılması istenilmiş olup, 5982 sayılı Kanun 13/05/2010 tarihli Resmi Gazetenin 27580 sayılı nüshasında yayımlanmıştır. Yüksek Seçim Kurulunca; 13/05/2010 tarihli, 2010/317 sayılı karar ile; Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun, Anayasanın 67. maddesinin son fıkrasında ifade edilen seçim kanunları kapsamında olduğundan, Anayasanın 67. maddesinin son fıkrası hükmü gereği seçim kanunlarındaki değişiklikler yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmayacağından; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında 5982 sayılı Kanunun, Anayasanın 175 ve 3376 Sayılı Kanunun 2. maddesi hükümleri gereği halkoylamasında uygulanacak sürenin 120 gün olmasına ve halkoylamasının 12/09/2010 Pazar günü yapılması, 20/05/2010 tarihli, 2010/331 sayılı karar ile; Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne kayıtlı seçmenlerin gümrük kapılarında oy kullanabilmelerine imkan tanınması, 20/05/2010 tarihli, 2010/332 sayılı karar ile; Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasında; hangi gümrük kapılarında oy kullanılacağı, bunlardan hangilerinde tatil günleri dahil 24 saat ve hangilerinde de daha az süreyle oy kullanılabileceği, gümrük kapılarında yapılacak oy verme işlemlerinde görev alacak seçim kurulları, sandık kurullarının adedi, hangi ilçe seçim kuruluna bağlı oldukları, üyelerin ve yedeklerin sayısı, bunların hangi görevlilerden teşkil edileceği, görev süreleri ve kullanılacak oy zarfları renkleri ile sair ilke ve esasların belirlenmesi için komisyon oluşturulması, öngörülmüştür. Bu çerçevede Emniyet Genel Müdürlüğüne yazı yazılmış ve gelen cevabi yazı ile eki çizelgeler incelenmiş olup, Komisyon tarafından sunulan bu konudaki rapor incelenerek; GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ: A) Komisyon Raporunda belirtildiği üzere; 3376 sayılı Kanunun 1. maddesinde halkoylamalarında, bu kanunda hüküm bulunmayan hallerde 298 sayılı Kanunun bu kanuna aykırı olmayan hükümlerinin tatbik edileceği belirtilmiştir. 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanunun 94/E maddesinin üçüncü fıkrasında, hangi gümrük kapılarında oy verilebileceği ve bunlardan hangilerinde tatil günleri dahil 24 saat, hangilerinde daha az süreyle oy kullanılabileceğini tespit etmeye Yüksek Seçim Kurulu yetkili kılınmıştır. Bu yetkiye dayanılarak; Emniyet Genel Müdürlüğünün son üç yılın Temmuz – Ağustos - Eylül aylarında yurttaşların gümrük kapılarından giriş ve çıkışlarını gösterir 28/05/2010 gün ve B.05.1.EMG.0.13-2342/15200/98778 sayılı yazısına ekli istatistiki veri bilgileri ile 22 Temmuz 2007 tarihinde yapılan Milletvekili Genel Seçimleri ve 21 Ekim 2007 tarihinde yapılan Halkoylamasında bir kısım gümrük kapılarında kullanılan oy sayıları da göz önünde bulundurularak, yurtdışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenlerin gümrük kapılarında seçime katılımını artırmak ve daha rahat oy kullanmalarını sağlamak amacıyla, 2007 yılında kurulan dokuz adet gümrük kapısına ilaveten onaltı gümrük kapısında daha sandık kurulu kurularak toplam yirmibeş gümrük kapısı aşağıda gösterildiği şekilde tespit edilmiştir. Karayolu Gümrük Kapılarının; - Ağrı İli Doğubeyazıt İlçesinde Gürbulak, - Artvin İli Hopa İlçesinde Sarp, - Edirne İli Merkez İlçesinde Kapıkule, - Edirne İli İpsala İlçesinde İpsala, - Edirne İli Lalapaşa İlçesinde Hamzabeyli, - Hakkari İli Yüksekova İlçesinde Esendere, - Hatay İli Reyhanlı İlçesinde Cilvegözü, - Hatay İli Yayladağı İlçesinde Yayladağı, - Iğdır İli Aralık İlçesinde Dilucu, - Kırklareli İli Merkez İlçesinde Dereköy, - Kilis İli Merkez İlçesinde Öncüpınar, - Mardin İli Nusaybin İlçesinde Nusaybin, - Şanlıurfa İli Akçakale İlçesinde Akçakale, - Şırnak İli Silopi İlçesinde Habur, Hava Limanı Gümrük Kapılarının; - Adana İli Seyhan İlçesinde Şakirpaşa, - Ankara İli Çubuk İlçesinde Esenboğa, - Antalya İli Muratpaşa İlçesinde Antalya, - Gaziantep İli Oğuzeli İlçesinde Gaziantep, - İstanbul İli Bakırköy İlçesinde Atatürk, - İstanbul İli Pendik İlçesinde Sabiha Gökçen, - İzmir İli Gaziemir İlçesinde Adnan Menderes, - Kayseri İli Kocasinan İlçesinde Erkilet, - Muğla İli Milas İlçesinde Bodrum, - Muğla İli Dalaman İlçesinde Dalaman, Deniz Limanı Gümrük Kapısının; - Mersin İli Silifke İlçesinde Taşucu, Bu gümrük kapılarında oy verme işleminin 03 Ağustos 2010 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatte başlatılması, 12 Eylül 2010 Pazar günü Yüksek Seçim Kurulunun yine o çevre için belirleyeceği saatte bitirilmesi kararlaştırılmıştır. B) Bu cümleden olarak, 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasında mevcut ilçe seçim kurulları dışında, aşağıda yazılı gümrük kapılarında ayrıca gümrük kapıları ilçe seçim kurulları oluşturulması kabul edilmiştir. 1) Ağrı İli Doğubeyazıt İlçesi Gürbulak karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Doğubeyazıt İlçesinde Doğubeyazıt 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 2) Artvin İli Hopa İlçesi Sarp karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Hopa İlçesinde Hopa 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 3) Edirne İli Merkez İlçesi Kapıkule karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Edirne Merkez İlçesinde Edirne 1., Edirne 2. ve Edirne 3. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (3 İlçe), 4) Edirne İli İpsala İlçesi İpsala karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere İpsala İlçesinde İpsala 1. ve İpsala 2. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (2 İlçe), 5) Edirne İli Lalapaşa İlçesi Hamzabeyli karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Lalapaşa İlçesinde Lalapaşa 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 6) Hakkari İli Yüksekova İlçesi Esendere karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Yüksekova İlçesinde Yüksekova 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 7) Hatay İli Reyhanlı İlçesi Cilvegözü karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Reyhanlı İlçesinde Reyhanlı 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 8) Hatay İli Yayladağı İlçesi Yayladağı karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Yayladağı İlçesinde Yayladağı 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 9) Iğdır İli Aralık İlçesi Dilucu karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Aralık İlçesinde Aralık 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 10) Kırklareli İli Merkez İlçesi Dereköy karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Kırklareli Merkez İlçesinde Kırklareli 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 11) Kilis İli Merkez İlçesi Öncüpınar karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Kilis İli Merkez İlçesinde Kilis 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 12) Mardin İli Nusaybin İlçesi Nusaybin karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Nusaybin İlçesinde Nusaybin 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 13) Şanlıurfa İli Akçakale İlçesi Akçakale karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Akçakale İlçesinde Akçakale 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 14) Şırnak İli Silopi İlçesi Habur karayolu gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Silopi İlçesinde Silopi 1. ve Silopi 2. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (2 İlçe), 15) Adana İli Seyhan İlçesi Şakirpaşa hava limanı gümrük kapısında oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Seyhan İlçesinde Seyhan 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 16) Ankara İli Çubuk İlçesi Esenboğa hava limanı gümrük kapısında oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere, Çubuk İlçesinde Çubuk 1., Çubuk 2. ve Çubuk 3. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (3 İlçe), 17) Antalya İli Muratpaşa İlçesi Antalya hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Muratpaşa İlçesinde Muratpaşa 1. ve Muratpaşa 2. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (2 İlçe), 18) Gaziantep İli Oğuzeli İlçesi Gaziantep hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Oğuzeli İlçesinde Oğuzeli 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 19) İstanbul İli Bakırköy İlçesi Atatürk hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Bakırköy İlçesinde Bakırköy 1., Bakırköy 2., Bakırköy 3., Bakırköy 4. ve Bakırköy 5. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (5 İlçe), 20) İstanbul İli Pendik İlçesi Sabiha Gökçen hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Pendik İlçesinde Pendik 1. ve Pendik 2. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (2 İlçe), 21) İzmir İli Gaziemir İlçesi Adnan Menderes hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Gaziemir İlçesinde Gaziemir 1. ve Gaziemir 2. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (2 İlçe), 22) Kayseri İli Kocasinan İlçesi Erkilet hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Kocasinan İlçesinde Kocasinan 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 23) Muğla İli Milas İlçesi Bodrum hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Milas İlçesinde Milas 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 24) Muğla İli Dalaman İlçesi Dalaman hava limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Dalaman İlçesinde Dalaman 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulu (1 İlçe), 25) Mersin İli Silifke İlçesi Taşucu deniz limanı gümrük kapısında yapılacak oy verme işlemlerinde görevli olmak üzere Silifke İlçesinde Silifke 1. Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları (1 İlçe), oluşturulmuştur. Yukarıda sayılan gümrük kapılarında oy verme işlemlerinin başladığı 03 Ağustos 2010 Salı gününden sonra fazla sayıda oy kullanıldığı saptandığı taktirde, Yüksek Seçim Kurulu gümrük kapısı ilçe seçim kurulu sayısını arttırabilecektir. C) Gümrük Kapıları İlçe Seçim Kurullarının Oluşumu: Gümrük kapıları ilçe seçim kurullarının; 298 sayılı Kanunun 18 ve 19 uncu maddelerine göre ve aşağıda açıklandığı gibi kurulmaları, gümrük kapılarında oy verme işlemleriyle sınırlı görev yapmaları benimsenmiştir. Gümrük kapılarında oy verme 03 Ağustos 2010 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatte başlayacağına göre; oy vermeden önceki hazırlık işleri, sandık kurullarının oluşumundan sonra başkan ve üyelerine tebligat yapılması gerekmesi gibi işlemler nazara alınarak gümrük kapısı ilçe seçim kurullarının o yerlerdeki il ve ilçe seçim kurullarının oluşumu dışında kalan en kıdemli hakimin başkanlığında dört üyeden oluşturulması, bunlardan iki asıl üyenin Devlet Memurlarından, diğer iki asıl üyenin ise 298 sayılı Kanunun 94/E maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak, son milletvekili genel seçiminde o ilçede en çok oy almış olan ve o ilçede teşkilatı bulunan 2 (İki) siyasi partiden isim istenilerek, gümrük kapısı ilçe seçim kurulunun siyasi partili üyelerinin belirlenmesi ve 17 Temmuz 2010 Cumartesi günü saat: 17.00’ye kadar kurulması gerekli görülmüştür. Doğubeyazıt, Hopa, Edirne Merkez, İpsala, Lalapaşa, Yüksekova, Reyhanlı, Yayladağı, Aralık, Kırklareli Merkez, Kilis Merkez, Nusaybin, Akçakale, Silopi, Seyhan, Çubuk, Muratpaşa, Oğuzeli, Bakırköy, Pendik, Gaziemir, Kocasinan, Milas, Dalaman ve Silifke Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları kendilerine bağlı olarak üçer adet sandık kurulu oluşturur. Her seçim kurulu lüzum gördüğü takdirde sandık kurulu adedini artırmaya veya azaltmaya yetkilidir. Yeni kurulan ilçe seçim kurullarının görevleri 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak olan Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulması sonucunun Yüksek Seçim Kurulunca ilanı üzerine sona erer. D) Gümrük kapılarında görev alacak sandık kurullarının oluşumu: Gümrük kapılarında yapılacak oy verme işlemleri nedeniyle bu kapılarda görev yapacak olan sandık kurullarına düşecek görevlerin, oy vermeyi sağlama ve verilecek oyları ilgili gümrük kapısı ilçe seçim kurullarına zarfları açmadan ve sayım döküm işlemlerine tabi tutmadan teslim etmekten ibaret bulunması karşısında; bu kurulların yapısındaki siyasi parti temsilcilerinin katılımı da sağlanarak, kurulların sayısal oluşumu; eleman sağlanmasındaki güçlük ve tasarruf ilkeleri de dikkate alınarak 298 sayılı Kanunun 94/E maddesinin öngördüğü yetkiye dayanılarak belirlenmiştir. Bu açıklamaların ışığında gümrük kapılarında oluşturulacak olan sandık kurullarının; 1- Bir başkan ile dört üyeden oluşturulması, 2- 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasında gümrük kapılarında görev alacak her sandık kurulu başkanının Devlet memurları arasından, üyelerinin ise; ikisinin Devlet memurlarından ya da o çevrede bulunan sandık kurullarında görev verilmesinde sakınca bulunmayan kimselerden, diğer ikisinin de, 298 sayılı Kanunun 23. maddesindeki şartları taşıyan siyasi partilerden isim bildirmeleri istenilerek belirlenmesi gerekir. Doldurulamadığı takdirde aynı koşulları taşıyan siyasi partilerin bildireceği isimlerden iki asıl iki yedek üyenin belirlenmesi suretiyle sandık kurulu oluşturulur. Sandık kurulunun memur üyelerinin aynı usullerle birer yedeklerinin de bulunması gerekir. Sandık kurullarının Kurulumuzca tespit ve ilan edilecek tarihte kurulması 298 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin amir hükmü gereğidir. Sandık kurullarının başkan ve üyelerinin tespit edilerek tebligat yapılması, kurs ve malzeme teslimi için gerekli süreler nazara alınarak sandık kurullarının oluşturulması çalışmalarına 17 Temmuz 2010 Cumartesi günü başlanılması ve en geç 24 Temmuz 2010 Cumartesi günü saat: 17.00’ye kadar tamamlanması gerekir. Bu sebeple özel biçimde oluşturulacak olan sandık kurullarının; görev ve yetkilerine ait açıklamanın kararın eki olan Örnek: 145/I sayılı genelgede ayrıntılı bir şekilde gösterilmesi kabul edilmiştir. E) 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasında gümrük kapılarında 03 Ağustos 2010 Salı gününde başlayacak oy verme işleminde, Yüksek Seçim Kurulunca hazırlanan filigranlı sarı renkteki zarflar ile beyaz renk üzerine “Evet”, kahverengi renk üzerine “Hayır” ibareleri bulunan birleşik oy pusulaları ile “Evet” veya “Tercih” mührünün kullanılmasına karar verilmiştir. SONUÇ: Açıklanan sebeplerle; 1 – Gümrük kapılarında, Türkiye Cumhuriyeti pasaportuna sahip ve yalnızca bu pasaport ile oy kullanacak yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı vatandaşların oy verme işlemlerinin 03 Ağustos 2010 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatte başlatılmasına ve 12 Eylül 2010 Pazar günü Yüksek Seçim Kurulunun yine o çevre için tespit edeceği halkoylamasının bitiş saatine kadar devam etmesine, 2 – Gürbulak Karayolu, Sarp Karayolu, Kapıkule Karayolu, İpsala Karayolu, Hamzabeyli Karayolu, Esendere Karayolu, Cilvegözü Karayolu, Yayladağı Karayolu, Dilucu Karayolu, Dereköy Karayolu, Öncüpınar Karayolu, Nusaybin Karayolu, Akçakale Karayolu, Habur Karayolu, Şakirpaşa Hava Limanı, Esenboğa Hava Limanı, Antalya Hava Limanı, Gaziantep Hava Limanı, Atatürk Hava Limanı, Sabiha Gökçen Hava Limanı, Adnan Menderes Hava Limanı, Erkilet Hava Limanı, Bodrum Hava Limanı, Dalaman Hava Limanı ve Taşucu Deniz Limanı gümrük kapılarında tatil günleri dahil 24 saat süre ile oy kullanabilmelerine, 3 – Oy verme işlemlerinde görev almak üzere; Doğubeyazıt İlçesinde bir, Hopa İlçesinde bir, Edirne Merkez İlçede üç, İpsala İlçesinde iki, Lalapaşa İlçesinde bir, Yüksekova İlçesinde bir, Reyhanlı İlçesinde bir, Yayladağı İlçesinde bir, Aralık İlçesinde bir, Kırklareli Merkez İlçede bir, Kilis Merkez İlçede bir, Nusaybin İlçesinde bir, Akçakale İlçesinde bir, Silopi İlçesinde iki, Seyhan İlçesinde bir, Çubuk İlçesinde üç, Muratpaşa İlçesinde iki, Oğuzeli İlçesinde bir, Bakırköy İlçesinde beş, Pendik İlçesinde iki, Gaziemir İlçesinde iki, Kocasinan İlçesinde bir, Milas İlçesinde bir, Dalaman İlçesinde bir ve Silifke İlçesinde bir gümrük kapısı ilçe seçim kurulu oluşturulmasına, oy verme süresince oy kullanacak seçmen sayısına göre sayım ve döküm işlemlerini kolaylaştırmak üzere gerektiğinde bu kapılarda Yüksek Seçim Kurulu kararı ile yeni gümrük kapısı ilçe seçim kurullarının oluşturulabileceğine, 4 – Kurulan her gümrük kapısı ilçe seçim kuruluna bağlı olarak yeteri kadar sandık kurulu oluşturulması gerektiğine, ilçe seçim kurullarının ihtiyaca göre sandık kurulu sayılarını eksiltmeye ve arttırmaya yetkili olduklarına, 5 – Gümrük kapısı ilçe seçim kurulları ile sandık kurullarının yukarıda gerekçe bölümünün (C) ve (D) bentlerinde açıklanan esaslara göre oluşturulmasına, 6 – Gümrük kapılarındaki oy vermede, “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranlı sarı renkli oy zarflarının ve beyaz renk üzerinde “Evet”, kahverengi renk üzerinde “Hayır” ibareleri bulunan ve iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulaları ile “Evet” veya “Tercih” mührünün kullanılması gerektiğine, 7 – Gümrük kapısı ilçe seçim kurullarının 17 Temmuz 2010 Cumartesi günü saat: 17.00’ye kadar kurularak, oluşuma ilişkin imzalı tutanağın ve yemin metninin bir suretinin Kurulumuz Başkanlığına gönderilmesine, sandık kurullarının da 24 Temmuz 2010 Cumartesi günü saat: 17.00’ye kadar kurulması gerektiğine, 8 – Yukarıda belirtilen esas ve ilkeler de dikkate alınmak suretiyle hazırlanan ilişik “12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulmasında Gümrük Kapılarında Görev Yapacak Gümrük Kapısı İlçe Seçim Kurulları ve Sandık Kurullarının Görev ve Yetkileri İle Gümrük Kapılarındaki Oy Verme İşlemlerine İlişkin Genelgenin” Örnek:145/I numarası ile kabulüne, 9 – Oy kullanılacak gümrük kapılarının ve oy verme zamanının uygun aralıklarla TRT aracılığı ile kamu oyuna duyurulmasına, 10 – Kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasına, 11 – Karar ile eki genelgenin birer örneğinin ilgili il ve ilçe seçim kurulu başkanlıkları ile siyasi partiler genel başkanlıklarına, Dışişleri Bakanlığına, Ulaştırma Bakanlığına, Gümrük Müsteşarlığına, İçişleri Bakanlığı aracılığı ile ilgili Mülki İdari Amirliklere ve Kurulumuz İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı ile Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne gönderilmesine, 09/06/2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi. Başkan Ali EM Başkanvekili Kırdar ÖZSOYLU Üye Mehmet KILIÇ Üye Bahadır DOĞUSOY Üye Hüseyin EKEN Üye M. Zeki ÇELEBİOĞLU Üye Muharrem COŞKUN Üye Turan KARAKAYA Üye Mehmet KÜRTÜL Üye Nilgün İPEK Üye Halim AŞANER (Örnek: 145/I) 12 EYLÜL 2010 PAZAR GÜNÜ YAPILACAK ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN HALKOYUNA SUNULMASINDA GÜMRÜK KAPILARINDA GÖREV YAPACAK GÜMRÜK KAPISI İLÇE SEÇİM KURULLARI VE SANDIK KURULLARININ GÖREV VE YETKİLERİ İLE GÜMRÜK KAPILARINDAKİ OY VERME İŞLEMLERİNE İLİŞKİN GENELGE AMAÇ, KAPSAM VE TANIM MADDE 1 – Bu genelge; 23/05/1987 tarih ve 3376 sayılı Kanun ile 298 sayılı Kanunun 94/E maddesine göre Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulmasında gümrük kapılarındaki oy verme işlemleriyle gümrük kapısı ilçe seçim kurulu ve sandık kurullarının görev ve yetkilerini belirlemek amacı ile hazırlanmıştır. Genelgede geçen ilçe seçim kurulu “gümrük kapısı ilçe seçim kurulu“nu, sandık kurulu “gümrük kapısı sandık kurulu”nu ifade eder. OYLAMANIN BAŞLAYACAĞI GÜN VE OY VERME SÜRESİ MADDE 2 – Gümrük kapılarında oy verme 03 Ağustos 2010 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatte başlar, 12 Eylül 2010 Pazar günü Yüksek Seçim Kurulunun yine o çevre için belirleyeceği halkoylamasının bitiş saatine kadar devam eder. OYLAMAYA KATILACAK OLANLAR MADDE 3 – Gümrük kapılarında Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne kayıtlı olan Türk Vatandaşları oy kullanabilirler. KULLANILACAK OY PUSULALARI, ZARFLAR VE MÜHÜR MADDE 4 – 12 Eylül 2010 Pazar günü yapılacak Anayasa Değişikliklerinin Halkoyuna Sunulmasında Yüksek Seçim Kurulunca hazırlanan filigranlı sarı renkteki zarflar ile beyaz renk üzerinde “Evet”, kahverengi renk üzerinde “Hayır” ibareleri bulunan ve iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulaları ile “Evet” veya “Tercih” mührü kullanılır. GÜMRÜK KAPILARINDA GÖREV YAPACAK KURULLAR MADDE 5 – Gümrük kapılarında yapılacak oy verme işlemleri Yüksek Seçim Kurulunun 09/06/2010 gün ve 365 sayılı kararı ile görevlendirilen kurullarca yürütülecektir. İLÇE SEÇİM KURULLARININ GÖREV VE YETKİLERİ MADDE 6 – İlçe seçim kurullarının görev ve yetkileri şunlardır; a) Gümrük kapılarında Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen sayı ve esaslara uygun surette, görev yapacak sandık kurullarını oluşturmak, b) Oy vermenin düzenle yürütülmesini sağlamak için gereken bütün önlemleri almak ve oy verme işlemlerini denetlemek, c) Sandık kurullarının oluşumuna, işlemlerine ve kararlarına karşı yapılan itirazları inceleyip karara bağlamak, d) Sandık kurulu başkanlarının, oy verme işlemleri ile ilgili olarak soracağı hususlara cevap vermek, sandık kurulu başkan ve üyelerinin eğitimini sağlamak, e) Sandık kurulu başkanlarınca getirilen ve içinde oy zarfları ile tutanakların bulunduğu mühürlü torbaları teslim almak ve bunları sayım dökümün yapılacağı güne kadar muhafaza etmek, f) 12 Eylül 2010 Pazar günü halkoylamasının bitiş saatinden itibaren torbaları açarak süratle ve ara vermeksizin sayım ve dökümünü yapmak, buna ilişkin tutanakları düzenlemek ve sonuçları en seri vasıtayla Yüksek Seçim Kuruluna bildirmek. SANDIK KURULLARI MADDE 7 – 1– a) Gümrük kapısındaki oy verme işlemlerinde görev yapacak sandık kurullarının adedi ve bağlı olacakları ilçe seçim kurulları hakkında Yüksek Seçim Kurulunun 09/06/2010 gün ve 365 sayılı kararı uygulanacaktır. b) Her ilçe seçim kurulunun görev vereceği sandık kuruluna, ilçe seçim kurulunun numarası yanında sandıklara (A) dan başlayarak (B), (C), (D) gibi rumuz verilir. (ÖRNEK: Her ilçe seçim kurulunun görevlendireceği sandık kuruluna ayrı ayrı A, B, C, D rumuzu verilmesi halinde sandık kurulu vardiyalarının 1, 2, 3, 4 numaraları verilerek (A1, A2, A3, A4) (B1, B2, B3, B4) (C1, C2, C3, C4) (D1, D2, D3, D4) şeklinde oluşturulacaktır.) 2 – Sandık kurulları bir başkan ile dört asıl ve dört yedek üyeden oluşturulur. a) Başkan, gümrük kapıları ile pasaport işlemleri hakkında bilgisi olanlar tercih edilmek suretiyle, devlet memurları veya görev verilmesinde sakınca bulunmayan o bölgedeki seçmenler arasından seçilir. b) İki asıl ve iki yedek üye, son milletvekili genel seçiminde en çok oyu almış o ilçede teşkilatı bulunan siyasi partilerce bildirilecek isimler arasından belirlenir. c) Diğer iki asıl ve iki yedek üye ise, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlarla, gümrük kapısının civarındaki köy veya mahalle muhtar ve ihtiyar meclisi/heyeti üyeleri veya görev verilmesinde sakınca bulunmayan o bölgedeki seçmenler arasından seçilir. d) Siyasi partilerce isim bildirilmemesi veya bildirilen isimlerin yedeklerinin de çağrılmasına rağmen tüm sandıkların oluşumuna yeterli olmaması halinde eksiklik, görev verilmesinde sakınca bulunmayan o bölgedeki okur-yazar seçmenler arasından seçilecek kişilerle tamamlanabilir. Yüksek Seçim Kurulunca belirlenen gümrük kapılarında oy verme işleminin özelliği gereği sandık kurulunun görevi oy verme süresince günün 24 saati kesintisiz devam eder. Kuşkusuz, bu sürede aynı kişilerden oluşan kurulun sürekli görev yapması düşünülemez. Bu süreklilik aşağıdaki yöntem ile sağlanır. Bir gün 8’er saatlik dilimler halinde üçe bölünür ve sandık kurullarının kendilerine ayrılan zaman dilimi içinde görevlerini yerine getirmeleri sağlanır. 3 – Yüksek Seçim Kurulunca birden çok ilçe seçim kurulları oluşturulduğundan, her ilçe seçim kuruluna bağlı (A), (B), (C), (D) rumuzlu sandık kurulları hakkında da yukarıda belirtilen ilkeler ayrı ayrı uygulanır. 4 – İlçe seçim kurulları, gümrük kapılarında bekleyen veya ilgililerle yaptıkları temas sonucu buralara topluca gelmesi muhtemel yurttaşların sayısını dikkate alarak, 09/06/2010 gün ve 365 Sayılı Yüksek Seçim Kurulu kararında belirtilen yetkisini kullanarak yeni sandık kurulları oluşturabilir. (E, F, G rumuzlu kurullar gibi) Bu şekilde göreve başlayan yeni sandık kurulunun görev süresi, o gümrük kapısında mevcut sandık kurulunun görev süresi ile sınırlı olacaktır. İlçe seçim kurulları, gümrük kapısında oy verme işlerinin normale döndüğünü tespit etmeleri halinde, yeni oluşturulan sandık kurullarını görevden çekerek yedeğe alabileceklerdir. 5 – İlçe seçim kurulu başkanlıkları, oy verme süresince, sandık kurullarının görevlerini yukarıdaki fıkralarda belirtilen ilkeler doğrultusunda, aksamadan yerine getirmelerini sağlayacak her türlü önlemleri almak ve aksama olup olmadığını sürekli denetlemekle yükümlüdürler. İlçe seçim kurulları ile sandık kurullarının bulunduğu gümrük kapısı arasındaki ulaşımı sağlamak üzere gerekli sayıda taşıt tahsis olunacaktır. SANDIK KURULLARININ GÖREV VE YETKİLERİ MADDE 8 – Sandık kurullarının görev ve yetkileri şunlardır; a) Görevli oldukları gümrük kapılarında yurt dışından giriş veya çıkış yapan Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne kayıtlı oy verme yeterliği bulunan yurttaşların serbestçe ve kolayca oy kullanabilmelerini ve oy verme işleminin düzenle yürütülmesini sağlayacak gerekli bütün önlemleri almak, b) Gümrük kapısında sandığın konulacağı yeri belirlemek ve oy vereceklerin bu yeri kolayca bulmalarını sağlayacak işaretler koymak, c) Oy verme işlemleri hakkında ileri sürülecek itiraz ve şikayetleri inceleyerek karara bağlamak ve kararlarını tutanak defterine geçirip altını imzalamak, d) Kararlarına karşı yapılan itirazları derhal ilçe seçim kuruluna ulaştırmak, e) Sandığın bulunduğu yerde bir suç işlenmesi halinde, durumu tutanağa geçirip gerekli önlemlerin alınması için güvenlik görevlilerini haberdar etmek, f) Kendisine ayrılan görev süresinin bitiminde, bu genelgede açıklandığı üzere, sandığı açarak çıkan oy zarflarının adedi ile oy kullanan seçmenlerin sayısını ve bunların birbirine uygunluğunu bir tutanakla tespit etmek. MADDE 9 – Sandığın konulduğu yerde, seçmenin oyunu tam bir serbestlikle ve gizli şekilde kullanmasına veya sandık kurulunun görevini yapmasına engel olmaya kalkışanları, oy verme işinin düzenli gitmesini aksatanları, sandık başı işlemlerinin düzenini bozmaya yeltenenleri başkan uyarır. Bu uyarıyı dinlemeyenleri sandığın bulunduğu yerden uzaklaştırır. Bu kimse sandık kurulu üyesi ise, ancak kurul kararı ile uzaklaştırılabilir. Bu işlerde güvenlik görevlileri, başkanın emrine göre hareket etmek zorundadır. Sandığın konulduğu yerde ancak sandık kurulu başkanının gerektiğinde çağıracağı güvenlik görevlileri bulunur. Alınacak güvenlik önlemleri, oy verme işlemlerinin izlenmesini engelleyecek nitelikte olamaz. Sandık kurulu başkanı, oy vereceklerin sandığın bulunduğu yere serbestçe girmesini güçleştiren engellerin kaldırılması için gerekli önlemleri alır. OY VERME ARAÇLARI VE TESLİMİ MADDE 10 – 1) Genelgenin 7 nci maddesinde açıklandığı üzere oy verme süresince kesintisiz ve sıra ile dönüşümlü olarak görev yapacak sandık kurulları; 3 Ağustos 2010 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatte göreve başlayacak sandık kurulu başkanı belirtilen günden en az 48 saat önce ilçe seçim kurulu başkanından aşağıda yazılı oy verme araçlarını tutanakla teslim alarak zamanında görevli olduğu gümrük kapısındaki oy verme yerinde bulundurur. a) En az iki adet olmak üzere oy sandığı, b) Üzerinde sandık kurulu numarası bulunan sandık kurulu mührü ile (mühür numarası tutanakla belirtilir) oy vereceklerin birleşik oy pusulalarında tercih ettikleri bölüme basacakları üzerinde “Evet” veya “Tercih” ibaresi yazılı iki adet mühür, c) Oy kullananların pasaportlarına basılacak ve üzerine (oyunu kullanmıştır) yazılı lastik damga, d) Her birinin üzeri ilçe seçim kurulu mührü ile mühürlenmiş ve birleşik oy pusulalarının konulmasına mahsus sarı renkli filigranlı yeteri kadar oy zarfı paketi (zarf sayısı tutanakta belirtilir), e) Her biri 400 adet olmak ve üzeri Yüksek Seçim Kurulu mührü ile mühürlenmiş yeteri kadar birleşik oy pusulası paketi (paket sayısı tutanakta belirtilir), f) Onaylı boş tutanak defteri, g) Kapalı oy verme yerine asılacak (Örnek:19) numaralı açıklama levhası, h) Oy kullanacakların yazılacağı (Örnek:145/B) sayılı cetveller, i) Örneklerine uygun basılı tutanak kağıtları, j) Istampa ve mürekkebi, k) Uygun sayıda kalem, yeteri kadar beyaz boş kağıt ile ip, mühür mumu, vs. l) Gerektiği takdirde kapalı oy verme yeri yapımı için malzeme (Karton Paravan), m) Bu malzemelerin içerisine konulduğu torba ve yeteri kadar boş torba, 2) Gümrük kapısında oy verme yerinde devamlı bulunması zorunlu olan; oy sandığı, sandık mührü, Evet veya Tercih mühürleri, lastik damga gibi oy verme araçlarıyla kullanılmayan birleşik oy pusulaları, oy zarfları, basılı cetvel ve tutanaklar, tutanak defterleri ve diğer oy verme araçları bir öncekinden görevi devir alıp sürdürecek olan sandık kurulu ekiplerince birbirlerine devir ve teslim edilecektir. SANDIĞIN KONULACAĞI YERİN TESPİTİ MADDE 11 – Sandığın konulacağı yeri, oy verme işinin düzenle yürütülmesini sağlayacak biçimde, sandık kurulu tespit eder. Sandığın konulacağı yerin tespitinde, oy vereceklerin oylarını kolaylıkla, serbestçe ve gizli şekilde verebilmeleri göz önünde tutulur. Gümrük kapılarında oy vermenin özelliği ve bu özelliğin oluşturduğu koşullar göz önünde bulundurulmalıdır. Yurda giriş ve çıkış yapacak vatandaşlar gümrük ve pasaport işlemlerinden geçmek zorunda olduklarından oy vereceklerin oylarını kolaylıkla kullanabilmeleri bakımından, sandığın bu işlemlerin yapıldığı alana yakın uygun bir yere konulması gerekir. İlçe seçim kurulu başkanları, bizzat hazır bulunmak suretiyle sandığın konulacağı yerin yukarıdaki ilkelere uygun biçimde tespitinde, sandık kurullarına nezaret edecekler ve yardımcı olacaklardır. Ayrıca ilçe seçim kurulunca sandığın konulduğu yere yeterli sayıda elektrik ve internet hattının çekilmesi için gerekli önlemler alınır. Sandığın konulduğu yer, oy verme süresince, çok önemli bir sebep olmadıkça değiştirilemez. KAPALI OY VERME YERİ VE NİTELİKLERİ MADDE 12 – Sandık kurulları, oy serbestliğini ve gizliliğini sağlayacak şekilde, kapalı oy verme yeri hazırlarlar. Kapalı oy verme yeri, içerisi dışarıdan görülemeyecek ve oy veren kişinin birleşik oy pusulasını inceleyip tercihini kullandıktan sonra zarfın içine koyabileceği şekil ve nitelikte olmalıdır. Kapalı oy verme yerinde masa veya benzeri bir şey bulundurulur. Yüksek Seçim Kurulunca hazırlanıp gönderilen ve oy verme serbestliğine ve gizliliğine dair hükümleri kapsayan (Örnek:19) sayılı levha kapalı oy verme yerine asılır. SANDIK BAŞI İŞLERİ MADDE 13 – Sandık kurulu başkan ve üyeleri oy verme günü göreve başlamadan önce, ilk iş olarak, sandık başında, hazır bulunanlar önünde birer birer şöyle and içerler; (Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan, seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirmesi için görevimi kanuna göre dosdoğru yapacağıma, namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine and içerim.) Sandık kurulu başkanı, oy verme işlerine başlamadan önce, sandığın boş olduğunu sandık kurulu üyeleri ile hazır bulunanlar önünde tespit ederek sandığı kapatır, mühür bozulmadan açılmayacak şekilde sandık kurulu mührü ile mühürlenir. Sandık kurulu, and içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy verme yerini düzenleme işlerini bitirdikten sonra, hazır bulunanlar önünde birleşik oy pusulaları paketini açarak oy pusulalarını sayar, her birinin arka tarafına sandık kurulu mührünü basar, arkasında sandık kurulu mührü bulunan oy pusulasının sayısını tespit eder. Aynı şekilde, ilçe seçim kurulu başkanından teslim alınan ve ilçe seçim kurulu başkanlığı mührü taşıyan oy zarfları paketini açar, zarfları sayar, her birinin üzerine sandık kurulu mührünü basar. Böylece üzerinde biri ilçe seçim kurulunun, diğeri sandık kurulunun mühürleri bulunan çift mühürlü oy zarflarının sayısını tespit eder. Sandık kurulu, bu madde gereğince yaptığı işlemleri tutanak defterine geçirir ve imzalar. Gümrük kapılarında oy verme işinin özelliği gereği, and içerek göreve başlayan sandık kurullarının, oy verme süresindeki görevlerinde yeniden and içmelerine gerek yoktur. Ancak, değişiklik halinde kurula yeni katılan üye yukarıda belirtilen ilke uyarınca and içerek görevine başlar. SANDIK KURULUNDA ÇOĞUNLUĞUN SAĞLANMASI MADDE 14 – Sandık başında, oy verme işlemi başlamadan önce veya oy verme sırasında, sandık kurulu üyelerinden biri veya birkaçı görevini yapmazsa, ceza hükümleri saklı kalmak üzere, yerine kuruluştaki usule göre, yedek üye getirilir. Bu mümkün olmazsa ve kurul üyeleri ikiden aşağı düşerse, tutanağa geçirilir ve eksikler, o sandık alanında oy verme yeterliğini taşıyan ve okur-yazar olanlar arasından, başkanın seçeceği kimselerle doldurulur. OY VERME YERİ VE ZAMANI MADDE 15 – Yüksek Seçim Kurulunca tespit ve ilan edilen gümrük kapılarında, yine anılan kurulca ilan edilen sürelerde, bu genelge hükümleri uyarınca Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne kayıtlı oy verme yeterliliğine sahip olan Türk Vatandaşları, sadece gümrükten giriş veya çıkış yaparken oylarını kullanabilirler. Oy verme isteminde bulunacaklar, pasaportlarını sandık kurulu başkanına göstermek zorundadırlar. Pasaporttan başka bir belgeyle oy kullanmak mümkün değildir. OY VERME YETERLİLİĞİNİN TESPİTİ MADDE 16 – Yurt Dışı Seçmen Kütüğüne kayıtlı her Türk Vatandaşı oy verme hakkına sahiptir. Seçmenin kimliğinin tespitinde Yurt Dışı Seçmen kütüğü ve seçmenin pasaportunda gösterilen yazılı bilgilerle yetinilir. OY VERMEDEN ÖNCEKİ İŞLER MADDE 17 – Sandık kurulu başkanı, sandık başına gelen seçmenin pasaportunu alıp Yurt Dışı Seçmen Kütüğünde kayıtlı olup olmadığını SEÇSİS’de SEC_005_B “Yurt Dışı Seçmen Sorgulama ve Oy Kullandı Bilgi Girişi” ekranından Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası girerek sorgular. Yurt Dışı Seçmen Kütüğünde kaydı bulunmayan veya “Oy Kullandı” bilgisi işaretli olan veya pasaportunda “Oyunu Kullanmıştır” ibaresi bulunan vatandaşlara oy kullandırılmaz. Vatandaş kütüğe kayıtlı ve “Oy Kullandı” bilgisi işaretli değilse Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası, adı, soyadı, cinsiyeti, ilk soyadı, baba ve ana adı, doğum tarihi ve yeri, pasaportunun (TR- sayısı da dahil) numarası ve girişte mi çıkışta mı oy kullandığına ilişkin bilgiler Örnek: 145/B sayılı cetvele yazılır. Seçmene üzerinde çift mühür bulunan sarı zarf ile arkası sandık kurulu mührü ile mühürlenmiş birleşik oy pusulası, “Evet” veya “Tercih” mührü ile birlikte verildikten sonra, kendisine bu mührü birleşik oy pusulasında tercih ettiği kısmın üzerine, diğer bölüme taşırmamak suretiyle basması ve birleşik oy pusulasını katlayıp sarı zarfa koyarak ağzını yapıştırması, zarf içine birleşik oy pusulasından başka hiçbir şey koymaması, birleşik oy pusulasının herhangi bir yerine başkaca bir işaret koyması halinde oyunun geçersiz olacağı hatırlatılır ve kapalı oy verme yerine girmesi söylenir. (298/91, 94) Sandıkta oy kullananların kimliklerini içeren Örnek:145/B sayılı cetvel iki nüsha olarak düzenlenir. OY VERME MADDE 18 – Gümrük kapılarında seçmen oy vermek için geldiğinde pasaportunu sandık kurulu başkanına tevdi eder. Sandık kurulu başkanı seçmenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ile adını, soyadını, baba adını, yaşını ve pasaport numarasını tespit eder. Seçmen, sandık kurulu mührüyle mühürlenmiş olan oy pusulası ve oy zarfı ile "Evet" veya "Tercih" yazılı mührü alarak oyunu kullanmak üzere kapalı oy yerine girer. Oyunu genel esaslara göre kullanan seçmenin pasaportunun giriş veya çıkış yaptığına dair mühürlerin sayfasına veya yer kalmadığı takdirde uygun sayfasına "oyunu kullanmıştır" diye bir ifade yazılır ve sandık kurulu mührüyle mühürlenerek başkanca imzalanır. Oyunu veren seçmene Örnek: 145/B sayılı çizelgeye kimlik bilgileri yazılarak imzalatılır, ayrıca SEÇSİS’de SEC_005_B “Yurt Dışı Seçmen Sorgulama ve Oy Kullandı Bilgi Girişi” ekranında oy kullandı bilgisi işaretlenerek bilgiler kaydedilir ve oy verme işlemi tamamlanır (298/94-E – 3376/4). KURUL ÜYELERİNİN OY KULLANMASI MADDE 19 – Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulmasının bütün yurtta yapılacağı 12 Eylül 2010 Pazar günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatten itibaren gümrük kapılarındaki oy sandıklarında görevli sandık kurulu başkanı ve üyeleri, daha önce kayıtlı oldukları sandıkların bağlı bulunduğu ilçe seçim kurulu başkanından aldıkları “oy verme belgelerini” Örnek :142 göstermek sureti ile görevli oldukları sandıkta oy verirler. Bunların adları ve hüviyetleri o günkü sandık seçmen listesinin sonuna yazılarak karşılarına imzaları alınır ve bu işlemler tutanağa geçirilir. Yukarıdaki fıkra gereğince oy kullanacaklardan ilçe seçim kurulu başkanınca verilmiş belgesi bulunmayanların oy kullanmalarına hiçbir surette izin verilmez (298/94) GÜMRÜK KAPILARINDA SAYIM VE DEVİR İŞLEMLERİ MADDE 20 – Gümrük kapılarında 3 Ağustos 2010 Salı günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için belirleyeceği saatten başlamak üzere sekiz (8) saatte bir, görev sırası gelen ekibe devretmesi gereken oy sandıklarında görevli sandık kurullarınca bu genelgenin 18 ila 23 üncü maddelerinde yer alan hükümler uygulanmakla beraber aşağıda yazılı esaslarda dikkate alınır. a) Kurulun görevli olduğu sürenin bitimi kurul başkanınca ilan edilir edilmez kurulun oy kullandırmaya ilişkin görevi sona ermiş olacağından, bu kurulun Örnek: 145/B sayılı seçmen cetvelinde kayıtlı son seçmen oyunu kullandıktan sonra aynı genelgenin 22 ve 23 üncü maddelerinde belirtilen usuller çerçevesinde sandık açılır ve zarfların sayımı ile torbalama işlemi yapılır. İlçe seçim kuruluna teslim edilecek oy zarflarını ve tutanak örneklerini içeren torbaların üzerine sandık kurulu numarası da yazılır. Sıradaki seçmenler oylarını görevi devralan sandık kurulu önünde kullanırlar. b) Görevi devralan sandık kurulu, görev süresi biten sandık kurulunun sandığın açılması, oy zarflarının sayılması ve tutanakların düzenlenmesi işlemlerinin sonucunu beklemeden daha önce oy verme yerinde hazır bulundurulacak olan oy sandığı ile hazırlığını tamamlar ve oy kullandırma işlemine başlar. c) Süresi sonunda görevi yeni sandık kuruluna devredecek sandık kurulu kullanılmayan birleşik oy pusulaları ve zarfları tutanağa geçirdikten sonra ilçe seçim kurulunca belirtilecek diğer araç ve gereçlerle birlikte görevi devralacak sandık kuruluna tutanakla teslim eder. Bu teslim sırasında kullanılmayan birleşik oy pusulaları ve oy zarflarının adetleri kesinlikle doğru tespit edilecek, devralınan bu oy pusulaları ve zarflar bitmeden yeni paketler açılmayacaktır. OY VERMENİN BİTİMİ MADDE 21 – Gümrük kapılarında görevli sandık kurullarının başkanları 12 Eylül 2010 Pazar günü o çevre için Yüksek Seçim Kurulunun kabul ettiği saatte oy vermenin bittiğini yüksek sesle ilan ederler. Ancak, sırada oy vermeyi bekleyenler varsa bunların sayıları tespit edilir. Oy verme işlemi bu seçmenler oylarını kullanıncaya kadar devam eder. Oy verme işleminin bittiğine dair ilandan sonra sandık kurulu başkanı sandığın açılmasına ve oy zarflarının sayımına geçileceğinden gerekli düzenlemeleri yapar ve güvenlik önlemlerini alır. SANDIĞIN AÇILMASINDAN ÖNCEKİ İŞLEMLER MADDE 22 – Sandığın açılması ve sonraki sayım işlemleri sayım masasında yapılır. Oy verme yerinde bulunanlar başkanın aldığı tedbirlere uymak koşulu ile sayımı izleyebilirler. Sandık açılmadan önce sandıkta oy verenlerin sayısı Örnek:145/B sayılı cetvelden sayılarak tespit edilir ve toplamı tutanağa geçirilir. Kullanılmayan birleşik oy pusulaları ile zarflar sayılır, oy verenlerin sayısına eklenerek kurula teslim edilmiş bulunan birleşik oy pusulası ve zarflar toplamına uygunluğu denetlenir. Kullanılmayan oy pusulaları ve zarfları ayrı ayrı paket haline getirilerek üzerlerine sayıları yazılır ve mühürlenir. Kullanılmayan oy pusulası ve zarf sayısı tutanağa geçirilir. SANDIĞIN AÇILMASI, ZARFLARIN SAYIMI MADDE 23 – Yukarıdaki maddede yazılı işlemler tamamlandıktan sonra, oy sandığı oy verme yerinde bulunanların önünde açılarak çıkan zarflar sayılır ve durum tutanağa geçirilir. Oy sandığından çıkan zarf sayısı yukarıdaki maddeye göre saptanan oy verenlerin sayısı ile karşılaştırılır. Bu zarfların sayısı oy veren seçmen sayısına eşit ise bu uygunluk tespit edilerek tutanağa geçirilir. Oy kullananların miktarı oy zarflarının sayısına eşit olmadığı takdirde bu husus varsa nedeni de açıklanarak düzenlenecek tutanağa yazılır. Sandık kurulunca düzenlenen bu tutanağın aslı ile seçmen cetvelinin aslı sandıktan çıkan zarflarla birlikte kurula ait torbaya konulur ve ağzı kapatılarak mühürlenir. Kullanılmayan birleşik oy pusulaları ve zarflar diğer araç ve gereçlerle birlikte ilçe seçim kurulu başkanına teslim edilmek üzere ayrıca paketlenir. Oy zarflarını ve tutanakları içeren ağzı mühürlü torba üzerine, tarih ve sandık numarası yazıldıktan sonra bir kurul üyesinin refakatinde sandık kurulu başkanı tarafından en kısa sürede ilçe seçim kurulu başkanlığına tutanakla teslim edilir. Teslim sırasında torba ile birlikte tutanak ve Örnek:145/B sayılı cetvelin ikinci nüshaları da verilir. TORBALARIN KORUNMASI, TUTANAKLARIN SAKLANMASI MADDE 24 – Gümrük kapılarının bağlı olduğu ilçe seçim kurulu başkanları sandık kurulu başkanlarının getirecekleri torbaları teslim almak üzere günün her saatinde bir yetkili bulundurmakla yükümlüdürler. Bu torbalar, ilçe seçim kurulu başkanının izni olmadan girilip çıkılamayan, devamlı kilit altında bulundurulan güvenli bir yerde koruma altında bulundurulur. Bu yerlerin daimi güvenliğinin sağlanması bakımından mülki idare amir ve güvenlik makamları ile işbirliği yapılarak gerekli önlemler alınır. Torbalarla birlikte teslim alınan Örnek:145/B sayılı cetvel ve tutanak örnekleri ilçe seçim kurulu başkanı tarafından ayrı bir dosyaya konularak onun sorumluluğunda kilitli bir yerde muhafaza edilir. OYLARIN SAYIM VE DÖKÜMÜNE İLİŞKİN GENEL ESASLAR MADDE 25 – Gümrük kapılarında oy vermenin başlangıç tarihinden beri kullanılan ve ilçe seçim kurullarında özel torbalarda saklanan oyların sayım ve dökümü, oy vermenin bittiği 12 Eylül 2010 Pazar günü Yüksek Seçim Kurulunun o çevre için kabul ettiği seçimin bitiş saatinden itibaren ilgili ilçe seçim kurulunca yapılır. İlk önce gümrük kapılarındaki oy sandıklarından gelen ve içinde kullanılmış oy zarfıyla tutanaklar bulunan mühürlü torbalar, birden çok sandık varsa sandık sırasına göre ayırıma tabi tutulurlar. Daha sonra her sandığa ait torbalar tarih sırasına ve bu tarih sırası dikkate alınarak kendi aralarında A, B, C ve D harfleriyle tanımlanan sandık kurulu sıra numaralarına göre dizilirler. İlçe seçim kurulu, gümrük kapılarında kullanılan oyların sayım ve dökümünde sandık kurulu gibi çalışacağından Kurul Başkanı; a) Sayım ve döküm cetvellerini işlemek, b) Oy zarflarını torbadan çıkarıp kendisine vermek, c) Dökümü yapılmış oy pusulalarını torbaya geri atmak, İşlemleri için kurul üyeleri arasında iş bölümü yapar. Zarfların açılması ve oyların dökümü için önceden hazırlanan masaya görevlilerden başka kimse yaklaştırılmaz. Sayımı ve dökümü izlemek isteyenler, başkanın bu konuda alacağı güvenlik önlemlerine ve izleme düzenine uymak zorundadırlar. İlçe seçim kurulu başkanı sayım ve döküm işine başlamadan önce cetvellerin boş ve yazısız olduğunu orada bulunanlara gösterir. Gümrük kapılarında konulan her sandıktan “Oy verme süresince” toplanan torbalardan çıkan oyların sayım ve dökümü yapıldıktan sonra oylarla tutanakların saklanması için yeteri kadar torba hazırlanır. GEÇERLİ OLMAYAN ZARFLAR VE OY PUSULALARI MADDE 26 – 1) Aşağıda yazılı zarflar geçerli değildir: a) Sandık kurulunca verilen sarı renkli ve çift mühürlü olmayanlar, b) Hangi seçmen tarafından atıldığı belli olacak şekilde imza, mühür veya işaret taşıyanlar, 2) Aşağıda yazılı birleşik oy pusulaları geçersizdir: a) Sandık kurulunca verilmeyen ve kağıdında “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı bulunmayan özel surette imal edilmiş kağıttan yapılmayanlar, b) Oy kullananın kimliğini belli edecek şekilde imza, mühür veya işaret taşıyanlar, c) Arka yüzünde sandık kurulu başkanlığının mührü bulunmayanlar, d) Özel bölümlerinden (beyaz veya kahverengi) birden fazlasına “Evet” veya “Tercih” mührü basılmış olanlar, e) Hiçbir yerine “Evet” veya “Tercih” mührü basılmamış birleşik oy pusulaları ile her iki bölümüne de taşmış şekilde mühür basılan oy pusulaları, f) Zarfı içinde el ilanı, herhangi bir kağıt ve madde konulmuş olanlar, “Evet” veya “Tercih” mührü izinin oy pusulasının katlanması sonucu pusulanın herhangi yerine çıkmış olması oy pusulasını geçersiz kılmaz. TORBALARIN AÇILMASI VE ZARFLARIN SAYIMI MADDE 27 – İlçe seçim kurulu başkanı, 25. madde uyarınca sıraya konulmuş bulunan torbaları birden fazla sandık varsa birinci sandıktan, en eski tarihlisinden ve varsa “A” işaretli olanından başlayarak teker teker açar. Mührü çözülerek açılan torba masanın üzerine boşaltıldıktan sonra, tutanak ile seçmen cetveli incelenerek bir kenara konulur ve zarflar sayılır. Zarflar tek tek elden geçirilerek önce sarı renkli ve çift mühürlü olmayan veya seçmenin kimliğini belli edecek şekilde işaretlenmiş bulunan zarflar ayrılır. Kalan zarfların oyunu kullanan seçmen sayısından fazla çıkması halinde kurul başkanı eşitliği sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çekerek ayırır. Ayrılan bu zarfların sayısı tutanağa geçirilir ve bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha edilir. Zarf sayısı, oy kullanan seçmen sayısına böylece eşit hale getirildikten sonra geçerli zarflar sayılarak torbaya konulur ve ara verilmeden sayım ve döküme başlanır. ZARFLARIN AÇILMASI, OYLARIN SAYIMI VE DÖKÜMÜ MADDE 28 – Başkan tarafından görevlendirilen üye oy zarflarını torbadan teker teker alarak başkana verir. Başkan oy zarfını açar, oy pusulasını herkesin görebileceği ve işitebileceği şekilde “Evet” veya “Tercih” mührünün birleşik oy pusulasında hangi rengi ve ibareyi taşıyan bölümü üzerine basıldığını dikkate alarak “Evet” veya “Hayır” diye okur, torbaya atılmak üzere bu iş için görevlendirilen üyeye verir. Oy pusulasının geçerli sayılıp sayılmayacağı konusunda tereddüt edilirse bu oy pusulası cetvele dökümü yapılmadan ayrılır ve bir kenara konur. Bütün zarflar açılıp oy pusulaları okunduktan sonra, geçerliliği konusunda tereddüt edildiği için ayrılmış olan oy pusulalarının geçerli olup olmadıkları kurulun kararı ile belirlenir. Geçerli sayılanlar okunur ve cetvele işlenir. Geçerli sayılmayanlar, tutanağa geçirildikten sonra paketlenip mühürlenerek ve paketin üzerine sayıları yazılarak torbaya konur. Oyların sayım ve dökümü bitince torbaya atılmış olan birleşik oy pusulalarının torbadan çıkan zarf sayısına uygunluğu denetlenir ve durum tutanağa geçirilir. Sandık kurulunca düzenlenen tutanak, torbalardaki oyların sayım-dökümü sırasında ilçe seçim kurulunca düzenlenen tutanaklar, kurullarca imza edilen sayım cetvelleri, sandık seçmen cetvelleri, geçerli sayılan oy pusulaları, geçersiz sayılan oy pusulaları ve itiraz sonucu geçerli sayılan oy pusulaları ile beraber hesaba katılmayan zarflar ayrı ayrı paketler halinde mühürlenip torbaya konulur ve torbanın ağzı kapatılarak mühürlenir. Bu torbalar gümrük kapılarına hasren kurulan ilçe seçim kurullarının görev sürelerinin bitiminde yasal süresince saklanmak üzere o yerde sürekli görevli ilçe seçim kurulu başkanlığına teslim edilir. HALKOYLAMASI SONUÇLARININ SAYIM VE DÖKÜMÜ İLE CETVELLERE GEÇİRİLMESİ MADDE 29 – Geçerli olan her birleşik oy pusulası okundukça, hangi bölüme “Evet” veya “Tercih” mührü basılmış olduğuna bakılarak Örnek:145/F sayılı cetvelin özel sütununa bu iş için görevlendirilmiş iki üye tarafından işlenir. Açılan torbadaki zarflar teker teker çıkarılarak tüm oylar hakkında bu genelgenin 28 inci maddesi ile bu maddenin birinci fıkrası gereğince işlem yapıldıktan sonra aynı işlemler, o sandığa ait bütün torbalar için tekrarlanır. Bir sandığa ait tüm torbalar açılıp oyların sayım ve dökümü sonuçlanmadan ve ilgili tutanaklar düzenlenmeden başka sandığın sayım ve dökümüne geçilmez. SAYIM SONRASI İŞLER MADDE 30 – Bir sandığa ait tüm torbalardaki oylar sayılıp cetvellere geçirildikten sonra ilçe seçim kurulu, bu cetvellerdeki bilgilere dayanarak SEÇSİS’ten sandık sonuç girişlerini yapar, Örnek:145/G sayılı birleştirme tutanağını alır ve bir örneğini uygun bir yere asar. SANDIK TUTANAKLARININ BİRLEŞTİRİLMESİ MADDE 31 – Gümrük kapılarındaki oy sandıklarına ait sayım ve döküm işleri bittikten sonra ilçe seçim kurulu SEÇSİS’ten Örnek: 145/H sayılı tutanağı alır. Toplam sonuçları belirten bu tutanağın bir örneğini uygun bir yere asar. Birden fazla gümrük seçim kurulu olan ilçeler (Kurullar Toplamı) Örnek: 145H-1 birleştirme tutanağını almalıdır. İlçe Seçim Kurulu Başkanı, tutanağın sonucunu faks ile Yüksek Seçim Kuruluna iletir. ŞİKAYET VE İTİRAZ MADDE 32 – Şikayet ve itirazlar hakkında 298 sayılı Kanunun buna ilişkin hükümleri uygulanır. GÜMRÜK KAPILARINDA GÖREVLİ PERSONELE ÖDENECEK ÜCRETLER MADDE 33 – Gümrük kapılarındaki oy verme işlemlerinde görevlendirilen personele verilecek ücret 298 sayılı Kanunun değişik 182 nci maddesi uyarınca, Yüksek Seçim Kurulunca yeni bir ücret düzenlemesi yapılıncaya kadar Kurulumuzun 14/01/2010 gün ve 19 sayılı kararında belirtilen miktarlara göre ödenir. KABUL VE YÜRÜRLÜK MADDE 34 – Bu genelge Yüksek Seçim Kurulunun 09/06/2010 gün ve 365 sayılı kararıyla kabul edilerek yürürlüğe konulmuştur. [R.G. 10 Haziran 2010 – 27607 - Mükerrer] —— • —— İnsan Hakları Mahkemesi Kararı UĞURLU/Türkiye Davası* Başvuru No: 45/04 Strazburg 17 Haziran 2008 İKİNCİ DAİRE USUL Türkiye Cumhuriyeti aleyhine açılan 45/04 numaralı başvurunun nedeni T.C. vatandaşı Mustafa Uğurlu’nun (başvuran) 24 Kasım 2003 tarihinde Temel İnsan Hakları ve Özgürlüklerini güvence altına alan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 34. maddesi uyarınca yapmış olduğu başvurudur. Başvuran Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önünde Samsun barosu avukatlarından Y. Öztürk tarafından temsil edilmektedir. OLAYLAR I. DAVANIN KOŞULLARI Başvuran 1961 doğumlu olup Samsun’da ikamet etmektedir. 16 Aralık 2002 tarihinde Samsun havaalanında çalıştığı sırada başvuran ile N.A. ve annesi arasında fazla bagaj için ödenmesi gereken para nedeniyle bir olay meydana gelmiştir. N.A. ve annesi 16 Aralık 2006 tarihinde başvuran hakkında rüşvet, darp ve yaralama suçundan şikayetçi olmuşlardır. Cumhuriyet Savcısı tarafından 17 Aralık 2002 tarihinde dinlenen başvuran N.A. hakkında hakaret, tehdit, darp ve yaralama suçuyla şikayetçi olmuştur. Çarşamba Cumhuriyet Savcısı TCK’nın 456/4 maddesine dayalı olarak başvuranı ve N.A.’yı itham etmiştir. Çarşamba Sulh Ceza Mahkemesi 18 Nisan 2003 tarihli bir karar ile CMUK’un 386., 387., 390., ve 302. maddelerinin uygulanmasına istinaden başvuranı ve N.A.’yı 218.103.000’şer TL. [yaklaşık 125 Euro] ağır para cezasına çarptırmıştır. Başvuran 15 Mayıs 2003 tarihinde Çarşamba Asliye Ceza Mahkemesi’ne başvurarak bu karara itiraz etmiş, ayrıca Sulh Hukuk Mahkemesi’nde duruşma yapılmadığından şikayetçi olarak Asliye Ceza Mahkemesi’nde bir duruşma yapılmasını talep etmiştir. * Dışişleri Bakanlığı Çok Taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir. Asliye Ceza Mahkemesi 27 Mayıs 2003 tarihinde dosya üzerinden ve iddianameye dayalı olarak başvuranın bu talebini reddetmiştir. Başvuran 19 Haziran 2003 tarihinde Adalet Bakanı’na başvurarak Cumhuriyet Savcısı’na Yargıtay önünde sözkonusu cezanın iptali girişiminde bulunması için yazılı emir ile bozma talimatı vermesini istemiştir. Cumhuriyet Savcısı 10 Temmuz 2003 tarihinde bu talebin reddedildiği bilgisini edinmiştir. Ödenmesine gereken ceza üç aşamada 15 Eylül, 25 Ekim ve 17 Kasım 2003 tarihlerinde ödenmiştir. HUKUK I. AİHS’NİN 6. MADDESİ’NİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI HAKKINDA Başvuran mahkemelerin duruşma gerçekleştirmemesi doğrultusunda davasının hakkaniyete uygun görülmediğinden şikayetçi olmaktadır. Başvuran bu şekilde münazaralara katılamadığını ve gerektiği gibi savunma yapamadığını öne sürmektedir. Başvuran AİHS’nin 6. maddesinin 1. ve 3. paragraflarına atıfta bulunmaktadır. Hükümet bu iddialara karşı çıkmakta ve hükmedilen cezanın AİHS’nin 6. maddesinde yer alan esaslara uygun olarak hakkaniyete uygun bir yargı sürecinde verildiğini savunmaktadır. Hükümet ayrıca, 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren yeni Ceza Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu çerçevesinde sözkonusu yargılama yönteminin ortadan kalktığını eklemektedir. A. Kabuledilebilirlik hakkında AİHS’nin 35. maddesinin 3. paragrafı çerçevesinde başvurunun dayanaktan yoksun olmadığını kaydeden AİHM, ayrıca başka açılardan bakıldığında da kabuledilemezlik unsuru bulunmadığını tespit eder. Bu nedenle başvuru kabuledilebilir niteliktedir. B. Esasa dair AİHM yargılamanın hiçbir aşamasında başvuranın iç hukuktaki mahkemeler önünde bir duruşmaya katılmadığını not etmektedir. Ne cezaya hükmeden sulh ceza mahkemesi önünde ne itiraz edilen asliye ceza mahkemesi önünde bir duruşma gerçekleşmiştir. Başvuran kendisini yargılayan hakimlerin huzuruna şahsen çıkma olanağını hiçbir zaman bulamamıştır. AİHM başvuran tarafından dile getirilen benzer bir itirazı daha önce de incelediğini ve başvuranın ulusal mahkemeler önünde bir duruşma yapılması hakkından yoksun kalmasının ve bu mahkemeler tarafından davasının hakkaniyete uygun görülmemesinin AİHS’nin 6/1 maddesinin ihlaline yol açtığı sonucuna vardığını hatırlatır (Bkz. sözü edilen Karahanoğlu-Türkiye kararı ve Tanyar ve Küçükergin-Türkiye kararı no: 74242/01, 5 Aralık 2006). AİHM mevcut başvuruyu incelemiş ve Hükümetin Mahkemenin bu davada farklı bir sonuca ulaşmasını sağlayacak ikna edici hiçbir tespit ve delil sunmadığını belirlemiştir. Bu nedenle AİHS’nin 6/1 maddesi bu bakımdan ihlal edilmiştir. II. AİHS’NİN 41. MADDESİ’NİN UYGULANMASINA İLİŞKİN AİHS’nin 41. maddesine göre “Mahkeme işbu Sözleşme ve Protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, AİHM, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun surette, zarar gören tarafın adil tatminine hükmeder.” A. Tazminat Başvuran uğradığı manevi zarar için 30.000 Euro talep etmektedir. Hükümet bu miktara karşı çıkmaktadır. AİHM başvuranın uğradığı manevi zararın giderilmesi için ihlal tespitinin yeterli olduğuna itibar etmektedir. B. Yargılama masraf ve giderleri Başvuran iç hukukta ve AİHM önünde yapmış olduğu yargı giderleri için 10.000 Euro talep etmektedir. Başvuran ayrıca 4.000 Euro avukatlık ücreti talep etmekte bu yönde avukatı ile imzaladığı sözleşmeyi sunmaktadır. Başvuran ayrıca genel giderler için (ulaşım, para cezası, tıbbi harcamalar, telefon, faks, haberleşme, kırtasiye ve tercüme masrafları) 6.000 Euro talep etmekte, ödemesine hükmedilen 218,15 YTL tutarındaki para cezasına ve 340 YTL tutarındaki tercüme masrafına ilişkin makbuzları sunmaktadır. Başvuran kanıtlayamadığı diğer tutarlar hususunda takdiri AİHM’ye bırakmaktadır. Hükümet bu meblağların aşırı olduğuna itibar etmektedir. AİHM bu yöndeki yerleşik içtihadı dikkate alarak başvurana yargı giderleri için hakkaniyete uygun 1.500 Euro ödenmesine karar vermiştir. C. Gecikme Faizi AİHM, Avrupa Merkez Bankası’nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı faiz oranına üç puanlık bir artışın ekleneceğini belirtmektedir. BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, MAHKEME, OYBİRLİĞİYLE, 1. Başvurunun kabuledilebilir olduğuna; 2. Bir duruşma yapılmaması nedeniyle AİHS’nin 6/1 maddesinin ihlal edildiğine; 3. Manevi zararı gidermesi için ihlal tespitinin adil bir tatmini oluşturduğuna; 4 a) AİHS’nin 44 / 2 maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, miktara yansıtılabilecek her türlü vergi ve masraflarla birlikte, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden Y.T.L.’ye çevrilmek üzere Savunmacı Hükümet tarafından başvurana yargı giderleri için 1.500 (bin beş yüz) Euro ödenmesine; b) sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ödemenin yapıldığı tarihe kadar Hükümet tarafından, Avrupa Merkez Bankası’nın o dönem için geçerli olan faiz oranının üç puan fazlasına eşit oranda faiz uygulanmasına; 4. Adil tatmine ilişkin diğer taleplerin reddine; KARAR VERMİŞTİR. İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM’nin iç tüzüğünün 77. maddesinin 2. ve 3. paragraflarına uygun olarak 17 Haziran 2008 tarihinde yazılı olarak bildirilmiştir. —— • —— Tebliğler Türkiye Barolar Birliği Başkanlığından: AVUKATLIK ASGARİ ÜCRET TARİFESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TARİFE MADDE 1 – 24/12/2009 tarihli ve 27442 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 11 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “İcra ve İflas Müdürlüklerindeki hukuki yardımlara ilişkin avukatlık ücreti, takip sonuçlanıncaya kadar yapılan bütün işlemlerin karşılığıdır. Konusu para veya para ile değerlendirilebiliyor ise avukatlık ücreti, bu Tarifenin üçüncü kısmına göre belirlenir. Şu kadar ki asıl alacak miktarı 1.333,33 TL’ye kadar olan icra takiplerinde avukatlık ücreti, tarifenin ikinci kısmının, ikinci bölümünde, icra dairelerindeki takipler için öngörülen maktu ücrettir. Ancak bu ücret asıl alacağı geçemez.” MADDE 2 – Bu Tarife yayımı tarihinde yürürlüğe girer. [R.G. 4 Haziran 2010 – 27601] —— • —— Ulaştırma Bakanlığından: KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞINDA KULLANILAN TERMİNALLERE İLİŞKİN TAVAN ÜCRET TARİFELERİ HAKKINDA TEBLİĞ’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 61) MADDE 1 – 16/3/2010 tarihli ve 27523 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Karayolu Yolcu Taşımacılığında Kullanılan Terminallere İlişkin Tavan Ücret Tarifeleri Hakkında Tebliğ (Tebliğ No: 60)” in ekindeki tablo (EK-1), ekte yer aldığı şekilde değiştirilmiştir. MADDE 2 – Bu Tebliğ yayımlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer. MADDE 3 – Bu Tebliğ hükümlerini Ulaştırma Bakanı yürütür. EK-1 KARAYOLU YOLCU TERMİNALİ TAVAN ÜCRET TARİFESİ (TL) TERMİNALİN ADI: Geçerlilik Süresi: OTOMOBİL ÇIKIŞ OTOBÜS ÇIKIŞ ÜCRETİ ÜCRETİ YETKİ BELGESİ AÇIKLAMA 45 TÜRÜ 8 Koltuk ve 9-15 16-24 25-34 35-44 Kolt. altı Koltuklu Koltuklu Koltuklu Koltuklu ve üzeri Uluslararası ve Şehirlerarası Yolcu A, B, D Taşıması Yapanlardan (100 Km Üstü 8,00 15,00 25,00 35,00 40,00 60,00 Mesafeler İçin) Uluslararası ve Şehirlerarası Yolcu A, B, D, Taşıması Yapanlardan (100 Km ve 5,00 7,00 12,00 20,00 25,00 30,00 (Y) Altı Mesafeler İçin) D (Y) İl içi Yolcu Taşıması Yapanlardan 4,00 5,00 8,00 12,00 15,00 20,00 Transit Geçenlerden (Terminali ara durak olarak 2,00 5,00 8,00 12,00 15,00 20,00 kullananlardan) KARAYOLU YOLCU TERMİNALİ OTOPARK TAVAN ÜCRET TARİFESİ (TL) 1 SAATTEN 24 12 SAATTEN SAATTEN SONRA 24 OTOPARKA GİRİŞ 1 SONRA SONRA AYLIK 0-25 (0-50) SAATE ÇIKIŞ YAPAN TAŞIT SAATE 12 SAATE HER ABONMAN DAKİKA KADAR HER TÜRÜ KADAR KADAR SAAT ÜCRETİ SAAT HER İÇİN İÇİN İLAVE İÇİN İLAVE İLAVE Otobüsler 12,00 12,00 2,00 1,00 0.50 150,00 Ticari Otomobiller 3,00 3,00 1,00 0.50 0.25 75,00 (Taksiler) Özel Otomobiller ÜCRETSİZ 7,00 1,00 0.50 0.25 75,00 (Resmi olanlar dahil) NOT: 1-Terminalin bulunduğu yerleşim yerinin merkez nüfusu esas alınarak ücret tarifelerinin hesaplanmasında bir tam sayıdan sonra gelen 0,5'in altındaki kesirler 0,5'e, üstündekiler ise bir üst tam sayıya tamamlanır. 2- Tabloda belirtilen koltuk sayıları yolculara ait koltuklar olup; şoför ve yardımcı personele ait koltuklar bu sayılara dahil değildir. 3- Genel park yerlerinde ücretsiz süre 25 dakika, terminal içinde bu amaçla oluşturulmuş özel park yerlerinde ise ücretsiz süre 50 Dakikadır. 4- Bakanlığa sunulacak tarifeler, "not" kısmı konulmaksızın bu tabloya uygun şekilde hazırlanarak yetkililerce imzalanır. [R.G. 10 Haziran 2010 – 27607] —— • —— İlânlar Adalet Bakanlığından: Konya 2. İş Mahkemesinin 2007/585 Esas sayılı dosyasının kaybolduğu anlaşıldığından, 4473 sayılı Yangın, Yersarsıntısı, Seylâp veya Heyelân Sebebiyle Mahkeme ve Adliye Dairelerinde Ziyaa Uğrayan Dosyalar Hakkında Yapılacak Muamelelere Dair Kanun hükümlerinin söz konusu dosya için kıyasen uygulanmasına ve anılan Kanun hükümleri gereğince işlem yapılmasına karar verildiği ilan olunur. [R.G. 5 Haziran 2010 – 27602] —— • —— Adalet Bakanlığından : MÜNHAL NOTERLİKLER 2009 yılı gayri safı gelirleri ve isimleri yazılı olan ikinci sınıf Bodrum İkinci Noterliği 28 Temmuz 2010, Bolu Üçüncü Noterliği 30 Temmuz 2010 ve Kırıkkale Beşinci Noterliği 5 Ağustos 2010 tarihlerinde yaş tahdidi nedeniyle boşalacaktır. 1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF VE İKİNCİ SINIF NOTERLERDEN bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir. Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvurma süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz. Keyfiyet Noterlik Kanununun 22 nci maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca ilan olunur. NOTERLİĞİN ADI: 1- BODRUM İKİNCİ NOTERLİĞİ 2- BOLU ÜÇÜNCÜ NOTERLİĞİ 3- KIRIKKALE BEŞİNCİ NOTERLİĞİ 2009 YILI GAYRİSAFİ GELİRLERİ 579.591,48.-TL. 630.652,35.-TL. 260.617,32.-TL. 4326/1-1 ————— MÜNHAL NOTERLİKLER Aşağıda 2009 yılı gayrisafi gelirleri ve isimleri yazılı olan BİRİNCİ SINIF noterlikler münhaldir. 1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF, noterlerden bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir. Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvuru süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz. İlan olunur. SIRA NO: NOTERLİĞİN ADI: 2009 YILI GAYRİSAFİ GELİRİ 1-ALANYA ÜÇÜNCÜ NOTERLİĞİ 549.507,49.TL. 2-ANKARA İKİNCİ NOTERLİĞİ 609.194,96.TL. 3-ANKARA YİRMİÜÇÜNCÜ NOTERLİĞİ 947.814,00.TL. 4-ANKARA YİRMİBEŞİNCİ NOTERLİĞİ 1.280.353,40.TL. 5-BAKIRKÖY BEŞİNCİ NOTERLİĞİ 1.062.905,29.TL. 6-BEYOĞLU DÖRDÜNCÜ NOTERLİĞİ 2.418.312,71.TL. 7-BEYOĞLU ONSEKİZİNCİ NOTERLİĞİ 1.330.698,54.TL. 8-BEYOĞLU OTUZİKİNCİ NOTERLİĞİ 1.136.195,23.TL. 9-BURSA ALTINCI NOTERLİĞİ 665.010.32.TL. 10-BURSA YİRMİNCİ NOTERLİĞİ 783.050,72.TL. 11-İSTANBUL BİRİNCİ NOTERLİĞİ 934.771.66.TL. SIRA NO: NOTERLİĞİN ADI: 2009 YILI GAYRİSAFİ GELİRİ 12-İSTANBUL ONBİRİNCİ NOTERLİĞİ 736.150,20.TL. 13-İSTANBUL OTUZBİRİNCİ NOTERLİĞİ 782.975.23.TL. 14-KADIKÖY BEŞİNCİ NOTERLİĞİ 736.668,31.TL. 15-KONYA BEŞİNCİ NOTERLİĞİ 852.620,02.TL. 16-MERSİN İKİNCİ NOTERLİĞİ 758.339,98.TL. 17-SAMSUN BİRİNCİ NOTERLİĞİ 1.071.974,41.TL. 4322/1-1 ————— MÜNHAL NOTERLİKLER Aşağıda 2009 yılı gayrisafi gelirleri ve isimleri yazılı olan İKİNCİ SINIF noterlikler münhaldir. 1512 sayılı Noterlik Kanununun 22 ve müteakip maddeleri gereğince BİRİNCİ SINIF VE İKİNCİ SINIF noterlerden bu noterliklere atanmaya istekli olanların ilan tarihinden itibaren bir ay içinde Bakanlığımıza veya bulundukları yer Cumhuriyet Başsavcılıklarına başvurmaları gerekmektedir. Posta ile doğrudan doğruya Bakanlığa gönderilmiş olan dilekçeler başvuru süresi içinde Bakanlığa gelmediği takdirde atama işleminde nazara alınmaz. İlan olunur. SIRA NO: NOTERLİĞİN ADI: 1-AKSARAY İKİNCİ NOTERLİĞİ 2-BOZÜYÜK NOTERLİĞİ 3-ÇORLU DÖRDÜNCÜ NOTERLİĞİ 4-ELBİSTAN İKİNCİ NOTERLİĞİ 5-EREĞLİ (KONYA) BİRİNCİ NOTERLİĞİ 6-EREĞLİ (ZONGULDAK) DÖRDÜNCÜ NOTERLİĞİ 7-ISPARTA DÖRDÜNCÜ NOTERLİĞİ 8-İNEGÖL BİRİNCİ NOTERLİĞİ 9-KARACABEY İKİNCİ NOTERLİĞİ 10-KARS İKİNCİ NOTERLİĞİ 11-MANAVGAT BİRİNCİ NOTERLİĞİ 12-MANAVGAT DÖRDÜNCÜ NOTERLİĞİ 13-MARMARİS BİRİNCİ NOTERLİĞİ 14-MENDERES İKİNCİ NOTERLİĞİ 15-MİLAS İKİNCİ NOTERLİĞİ 16-MİLAS ÜÇÜNCÜ NOTERLİĞİ 17-RİZE BİRİNCİ NOTERLİĞİ 18-VAN ÜÇÜNCÜ NOTERLİĞİ [R.G. 7 Haziran 2010 – 27604] —— • —— Duyuru 2009 YILI GAYRİSAFİ GELİRİ 670.381,92.-TL. 452.881,48.-TL. 441.198,22.-TL. 500.138,23.-TL. 486.006,50.-TL. 359.154,50.-TL. 445.964,79.-TL. 380.777,02.-TL. 326.167,99.-TL. 421.106,02.-TL. 436.969,95.-TL. 317.264,26.-TL. 371.736,68.-TL. 304.101,94.-TL. 315.065,27.-TL. 337.827,92.-TL. 365.214,66.-TL. 477.558,43.-TL. —— • —— MAYIS / 2 0 1 0 A) A) İSTİFA EDEN VEYA MESLEKTEN AYRILAN HÂKİM VE SAVCILAR 1- 120958 Şerif DEMİRCİ Saimbeyli Hâkimi 27.04.2010 C) YAŞ HADDİNDEN EMEKLİYE AYRILAN HÂKİM VE SAVCILAR 1- 26758 Yılmaz SALAMCI 234- 19324 22540 18556 Cemal DURGUN Süleyman KAPUSUZ Mustafa DANIŞMAN 5678- 18570 18998 18744 19460 İsmet YILDIRIM Ünal TURAN Ahmet Davut KARADEMİR Yunus GENÇKAL Trabzon Bölge İdare Mahkemesi Üyesi Bakırköy Cumhuriyet Savcısı Ankara Hâkimi Ankara Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Kartal Hâkimi Adalet Başmüfettişi Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Beyoğlu Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı 01.05.2010 03.05.2010 03.05.2010 06.05.2010 07.05.2010 14.05.2010 15.05.2010 24.05.2010 —— • —— Tarım ve Köyişleri Bakanlığından: TARIMDA KULLANILAN ORGANİK, ORGANOMİNERAL GÜBRELER VE TOPRAK DÜZENLEYİCİLER İLE MİKROBİYAL, ENZİM İÇERİKLİ VE DİĞER ÜRÜNLERİN ÜRETİMİ, İTHALATI VE PİYASAYA ARZINA DAİR YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bitkisel üretimde verimliliğin artırılması, toprakların fiziksel, kimyasal ve biyolojik yapısının iyileştirilmesi, insan sağlığının korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla, organik, organomineral gübreler ve toprak düzenleyiciler ile mikrobiyal, enzim içerikli ve diğer ürünlerin kullanımını yaygınlaştırmak, tanımlamak, bunlara ait analiz metotlarını belirlemek ve bu ürünlerin ithali, üretimi, piyasaya arzı ile kayıt altına alınmasına ilişkin uyulması gereken usul ve esaslar ile bu usul ve esaslara uyulmaması halinde uygulanacak olan yaptırımları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde verilen şartları karşılayan ürünler ile 10/6/2005 tarihli ve 25841 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” ekinde yer alan Gübreler ve Toprak iyileştiricileri kapsar. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesi ile 7/8/1991 tarihli ve 441 sayılı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Ağır metal: Bakır (Cu), Kadmiyum (Cd), Nikel (Ni), Kurşun (Pb), Çinko (Zn), Civa (Hg) ve Krom (Cr) gibi toprağa verildiğinde uzun yıllar topraktaki mevcudiyetini koruyan, toprak kirliliği yaratarak çevreyi kirleten veya insan ve hayvanların bünyesinde birikim yapmak sureti ile sağlığı olumsuz yönde etkileyen elementleri, b) Analiz kuruluşları: Bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen şartlara uygun olarak üretilerek veya ithal edilerek piyasaya arz edilen ürünlere ait piyasa ve şikayet denetimlerinde alınacak numunelerin analiz ve deneylerini yapacak, 25/4/2002 tarihli ve 24736 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin 16 ncı maddesi hükmüne göre her yıl Bakanlıkça belirlenen kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait laboratuvarları, c) Asimbiyotik: Simbiyotik olmayan beraberliği, ç) Ayrıntılı üretim prosesi: Gizliliği muhafaza edilmek kaydıyla, üretim metotları, kullanılan hammaddeler ve üretimde yapılan fiziksel, kimyasal ve ısıl işlemler ile varsa mikrobiyal katkıların ayrıntılarıyla belirtildiği üretim metodunu, d) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını, e) Bitki besin maddesi (BBM): Bitkilerin beslenmesi için gerekli olan azot, fosfor ve potasyum gibi birincil; kalsiyum, magnezyum, kükürt ve sodyum gibi ikincil; demir, çinko, bakır, mangan, bor, molibden, klor gibi mikro bitki besin maddelerini, f) Deneme raporları: Mikrobiyal ürünler için, resmi araştırma kuruluşları veya yetkilendirilmiş özel kuruluşlar tarafından yapılan deneme sonuçlarını ve bunun dışında kalan ürünler için de varsa, ürünün verimliliği üzerine yapılmış denemelerini, g) Enzim katkılı ürünler: Bitki bünyesinde yer alan, proteinler, karbonhidratlar ile yağları en küçük birimlerine kadar parçalayan biyokatalizörleri de içeren ürünleri, ğ) İl Müdürlüğü: Bakanlık il müdürlüklerini, h) İthalat ön izin belgesi: Bu Yönetmeliğe uygunluğunun Bakanlıkça belirlenmesi durumunda ürünün ithal edilebileceğinin ve ithalat şartlarının belirtildiği, ilgili kurum ve kuruluşlar ile firmaya yazılan belgeyi, ı) KKGM: Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünü, i) Mikrobiyal gübre: Bitki için gerekli olan bitki besin maddelerinin sağlanmasında ve biyolojik yolla yarayışlı hale gelmesinde rol oynayan canlı mikroorganizmaların ticari formülasyonlarını, j) Mililitrede koloni oluşturan hücre sayısı: cfu/ml (colony forming units/ml)-(kob/gr veya kob/ml), k) Organik azot: Kimyasal yöntemlerle üretilen organik azot dışında, bitkisel veya hayvansal menşeli ürünlerden oluşan veya mineralizasyon prosesine tabi tutulmadan direkt olarak bu ürünlerden türeyen azotu, l) Organik gübre: Bitki besin maddelerini bünyesinde organik bileşikler halinde bulunduran, asıl amacı toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını düzeltmek suretiyle bitki besin maddelerinin alımını kolaylaştıran, bitkinin kendisi ya da işlenmesi sonucu elde edilen yan ürünlerinden veya hayvanların artık ve atıklarından hazırlanan ürünleri, m) Organik madde: Hayvansal ve bitkisel menşeli ürünlerde organik yapıdan kaynaklanan muhtevayı, n) Organomineral gübreler: Bir veya birden fazla organik gübrenin bir veya birden fazla tekli, kompoze, ikincil veya mikro bitki besin maddeli kimyevi gübreler ile reaksiyonu veya karışımı ile elde edilen gübreleri, o) Referans kuruluşları: Analiz kuruluşları tarafından yapılan analizlere itiraz edilmesi halinde, hakem kuruluş olarak görev yapacak laboratuvarlar; KKGM’ne bağlı Ankara Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ile Türk Standartları Enstitüsü veya Bakanlığın uygun göreceği kurum/kuruluş laboratuvarlarını, ö) Simbiyotik: Ortak yaşamda karşılıklı fayda sağlanan beraberliği, p) Toprak düzenleyiciler: Asıl amacı toprağın fiziksel veya kimyasal yapısını iyileştirmek olan organik veya mineral yapıda olan maddeleri, r) TSE: Türk Standartları Enstitüsünü, s) TÜGEM: Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğünü, ş) Uygunluk değerlendirme kuruluşu: Bu Yönetmelik ve eklerinde belirtilen şartları karşılayan ve ithal edilerek piyasaya arz edilecek ürünleri, gümrük girişlerinde Bakanlık adına uygunluk değerlendirmesine tabi tutan TSE’yi, t) Yetkili kurul: Bu Yönetmelik kapsamında üretilen/üretilecek veya ithal edilecek gübreler için TÜGEM’e müracaatta bulunan firma taleplerini değerlendirmek üzere; Bakanlık koordinatörlüğünde, ihtiyaç duyulan konulardaki diğer uzmanlardan oluşturulan Kurulu, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Genel Esaslar Ağır metal sınırları MADDE 5 – (1) Çevre, insan ve hayvan sağlığını korumak amacı ile bu Yönetmelikte ifade edilen ürünlerdeki ağır metal oranları mg/kg (ppm) cinsinden aşağıdaki değerleri geçemez. *Sadece hayvansal orijinli organik gübrelerin üretiminde kullanılan hammaddelerde ve mamul ürünlerde aranır. (2) Organomineral gübrelerde iz element olarak Çinko ve Bakır beyanı yer alıyorsa ağır metal olarak değerlendirmeye alınmaz. (3) Yukarıda belirtilmeyen ve zararlı olabileceği bilimsel verilerle sonradan ortaya konan ağır metaller için Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ortak kodeks alimentarius kriterlerine uyulur. Sağlık parametreleri MADDE 6 – (1) Hayvansal orijinli (hayvanların altlıklı veya altlıksız dışkıları hariç) hammaddeler kullanılarak elde edilen organik gübrelerdeki zararlı mikroorganizma seviyeleri aşağıdaki değerleri geçemez. (2) Hayvanların altlıklı veya altlıksız dışkıları kullanılarak elde edilen organik gübrelerdeki zararlı mikroorganizma seviyeleri aşağıdaki değerleri geçemez. (3) Hayvansal orijinli organik gübrelerin mikrobiyolojik içerikleri analiz edilerek, potansiyel risk taşıyan mikroorganizmaların seviyeleri belgelenir. Yukarıda belirtilmeyen ve zararlı olabileceği bilimsel verilerle bilahare ortaya konan mikroorganizmalar ve seviyeleri için Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ortak kodeks alimentarius kriterlerine uyulur. (4) İthalatçı firmalar, ithal edilerek piyasaya arz edecekleri hayvansal orijinli organik gübrelerin “Bovine Spongiform Encephalopaty (BSE)’den ve ihbarı mecburi salgın, bulaşıcı ve paraziter hayvan hastalıklarından” ari olduğuna dair onaylı veteriner sertifikasını, ihracatçı ülkenin yetkili makamlarından temin ederek TÜGEM’e vermek zorundadırlar. Mikrobiyolojik parametre MADDE 7 – (1) Organik gübreler herhangi bir zararlı mikroorganizma içeremez ve bu durum mikrobiyolojik analizlerle belgelenir. Hayvansal orijinli organik gübrelerde mikrobiyolojik analizler yapılırken 6 ncı maddedeki parametreler esas alınır. (2) Organik ve mikrobiyal gübrelerde simbiyotik (Rhizobium spp.) ve zararlı olmayan asimbiyotik mikroorganizmalar (serbest yaşayan bakteriler, mavi yeşil algler, mikoriza mantarları vb.) bulunabilir. Üretilerek veya ithal edilerek piyasaya arz edilen ürünün içeriğindeki mikroorganizmaların cinsleri ve miktarları beyan edilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Üretim ve İthalat İzni Üretim izni MADDE 8 – (1) Yetkili Kurul, TÜGEM Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında, ilgili Daire Başkanı ve Şube Müdürü, KKGM, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Biyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı, Toprak-Gübre ve Su Kaynakları Merkez Araştırma Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, Ankara Etlik Merkez Veteriner Kontrol Araştırma Enstitüsü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) ve TSE’den birer uzmanın katılımı ile TÜGEM’in ihtiyaç duyduğu konulardaki diğer uzmanlardan oluşur. (2) Bu Yönetmelik kapsamında yer alan ürünleri üretmek isteyen firma üretim izni alabilmek için, bir dilekçe ekinde aşağıda belirtilen belgelerle TÜGEM’e müracaat eder. a) Organik Gübre Üretim İzni Müracaat Formu (EK-8). b) Ayrıntılı üretim prosesi. c) Sanayi ve/veya Ticaret Odasınca düzenlenen kapasite raporunun Firma tarafından onaylı sureti, Sanayi ve/veya Ticaret Odasınca kapasite raporunun düzenlenememesinin belgelenmesi halinde ilgili İl Müdürlüğünce hazırlanan rapor. ç) Sağlık Bakanlığı, Mülki İdare Amirliği veya Belediye Başkanlıklarınca düzenlenen Gayri Sıhhi Müessese Açma Ruhsatı Belgesinin veya Çevre ve Orman Bakanlığınca düzenlenen Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) Olumlu Belgesinin veya ÇED Gerekli Değildir Belgesinin veya 17/7/2008 tarihli ve 26939 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamı dışında kaldığını belirten yazı/belgenin, aslı veya verildiği kurumca onaylı sureti. d) Üreteceği ürüne ait numune ve analiz sertifikası. e) Deneme raporları (Mikrobiyal ürünler için; resmi araştırma kuruluşları veya yetkilendirilmiş özel kuruluşlar tarafından yapılan deneme sonuçlarını, bunun dışında kalan ürünler için de varsa; ürünün verimliliği üzerine yapılmış denemeleri, çalışmaları, testleri ve uygulama süresince edinilen deneyimleri sunulur. Eğer denemelerin sonuçları yayınlanmış ise bu yayının bir örneği eklenir. Ürünün verimli ve doğru kullanım süresi, uygulama dozları, tarımsal kultivasyon işlemleri ve uygun olarak belirlenmiş toprak işleme yöntemlerinin firma tarafından onaylanmış suretleri eklenir.) f) Üretim tesisinin bulunduğu il müdürlüğünce, üretim tesisinin yeterliliği ve uygunluğu, yerinde denetlenerek hazırlanan uygunluk raporu. (3) Yetkili Kurulca, üretim iznine müracaat eden firmaların üretim tesisleri gerekli görüldüğünde üretim iznine esas olmak üzere yerinde görülür. (4) Bu Yönetmelik ve eklerinde verilen şartlara uygun olarak üretilen/üretilecek ürünlere ait belgeler değerlendirilmek üzere Yetkili Kurul’a sunulur. Yetkili Kurul kararı doğrultusunda, TÜGEM tarafından üretim izni verilir. (5) Firmalara düzenlenen üretim izinleri, firmanın adres değişikliği durumunda TÜGEM tarafından yeniden düzenlenir. İthalat izni MADDE 9 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünlere ithalat izni belgesi düzenlenebilmesi için, kişi veya kuruluş aşağıda belirtilen belgelerle birlikte TÜGEM’ e müracaat eder. a) Organik Gübre İthalat İzni Müracaat Formu (EK - 9), b) Proforma faturanın aslı veya firma tarafından onaylı sureti, c) Ağır metal analizini de içerecek şekilde tanzim edilen analiz raporunun (son altı aya ait) aslı ile Türkçe tercümesi, ç) Üretim prosesinin (Gizliliği muhafaza edilmek kaydıyla, üretim metotları, kullanılan hammaddeler ve üretimde yapılan fiziksel, kimyasal ve ısıl işlemler ile varsa mikrobiyal katkılar ayrıntılarıyla belirtilir.) aslı veya noter tarafından onaylı sureti ile Türkçe tercümesi, d) Ürünün menşei ülkede organik gübre olarak üretildiğinin ve pazarlandığına dair taahhütnamenin aslı ve Türkçe tercümesi, e) İthal edilecek ürünün sadece tarımsal amaçla kullanılacağına veya satılacağına dair taahhütname, f) Pestisit olmadığına dair belge (Başvuran kişi ya da kuruluş ithalatı yapılacak olan mikrobiyal ürünlerde, KKGM’den pestisit olmadığına dair alınan belgeyi ibraz etmek zorundadır. İthalat izni düzenlenebilmesi için, önce deneme amaçlı ithalat yapılması gerekir. Denemesi yapılacak ürünün ithal izni, resmi araştırma kuruluşları veya yetkilendirilmiş özel kuruluşlar tarafından ve onların öngördüğü miktar üzerinden yapılır. Ürünün yurt içinde denenerek ülke topraklarına uygunluğu ile verime etkisinin araştırılması ve sonucunun TÜGEM’e ibraz edilmesi gerekir.), g) İthalatı yapılacak olan ürünün hayvansal orijinli olması halinde Veteriner Sağlık Sertifikası. (2) İthalatı yapılacak mikrobiyal ürünlerin yurt dışından gelirken geliş ambalajlarının üzerinde son kullanma tarihi belirtilmek zorundadır. Ürün üzerinde son kullanma tarih ifadesi bulunup bulunmadığını TSE kontrol eder ve altı aydan eski ürünlere uygunluğunu vermez. (3) TÜGEM’ce düzenlenen ithalat izni belgesi; a) İthalatın yapıldığı ilin Gümrük Başmüdürlüğüne, b) İthalatın yapıldığı Gümrüğün bulunduğu İl Müdürlüğüne, c) İthalatı yapan firmaya, ç) Ürünün Yönetmeliğe uygunluğunun kontrolü amacıyla TSE’ye, d) Ürünün, 15/5/1957 tarihli ve 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu ile 8/5/1986 tarihli ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa uygunluğunun denetimi için KKGM’ye gönderilir. (4) İthal edilecek organik ürün, içerik itibarıyla Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu kapsamında değerlendirilmesi gereken ürün olması halinde, ithalatın yapılacağı gümrüğe en yakın KKGM’ne bağlı Veteriner Tahaffuzhane ve Gümrük Müdürlüğünce, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu kapsamında değerlendirilmesi gereken ürün olması halinde, (bitkisel orijinli ürünlerin üretim aşamalarında ısıl işlem, sterilizasyon, yüksek sıcaklık ve dezenfektasyon işlemlerine tabi tutulmamış gübreler için) ithalatın yapılacağı gümrüğe en yakın KKGM’ne bağlı Zirai Karantina Müdürlüğünce, 14/10/2004 tarihli ve 25613 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Zirai Karantina Numune Alma ve Analiz Yönetmeliği esaslarına göre numune alınır. Alınan numunenin temsil ettiği ürünün, bu Yönetmelik kriterlerine uygunluğunun denetimi için analizini yapar ve/veya yaptırır bir örneğini de TSE’ye gönderir. TSE’den gelecek analiz sonucu ile Zirai Karantina Müdürlüğü ve/veya Veteriner Tahaffuzhane ve Gümrük Müdürlüğünce yapılan analiz sonucunun bu Yönetmelik kriterlerine uygun bulunması halinde KKGM’ce ithalatına nihai izin verilir. İthal edilecek organik ürün, içerik itibarıyla Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu ile Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu kapsamında değerlendirilmemesi gereken ürün olması halinde, TSE’ce numune alınır. Alınan numunenin, temsil ettiği ürünün bu Yönetmelik kriterlerine uygunluğunun denetimi için gerekli analizleri TSE yapar ve/veya yaptırır. Analiz sonuçlarının bu Yönetmelik kriterlerine uygun bulunması halinde TSE tarafından ithalatına nihai izin verilir. TSE analiz sonuçlarının birer örneği firmaya gönderilir. (5) İthal edilecek organik ürünün yapılan analizleri sonucunda bu Yönetmelik kriterlerine uygun bulunmaması halinde ithalatçı firma 15 gün içerisinde analiz sonucuna itiraz edebilir. Bu durumda KKGM’ye bağlı Zirai Karantina Müdürlüğü, Veteriner Tahaffuzhane ve Gümrük Müdürlüğü ile TSE yaptığı veya yaptırdığı analizi, firma tarafından önerilen uzmanla birlikte müşterek olarak analizi yenilemek zorunda olup, elde edilen sonuç nihaidir. İthal edilecek organik ürünün yapılan analizleri sonucunda bu Yönetmelik kriterlerine uygun bulunmaması halinde ülkeye girişine müsaade edilmez. (6) İthalatçı firma, ithal tarihinden itibaren ithalatı tamamlanan miktara ait gümrük beyannamesi ve gümrük makbuzunun ilgili yerlerden onaylı nüshasının birer suretini en geç 15 gün içinde TÜGEM’ e ve firma merkezinin bulunduğu il müdürlüğüne teslim eder. Firma ithalat tamamlandıktan sonra ithalat izni belgesinin aslını da 15 gün içinde TÜGEM’e iade eder. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Piyasaya Arzı Lisans ve tescil belgesi MADDE 10 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünleri ithal eden/edecek firmalar, faaliyetlerini belgelemek amacıyla, üretim yapan firmalar ise üretimlerini müteakip Lisans Belgesi, üreterek veya ithal ederek piyasaya arz edecekleri her bir ürün için ise piyasaya arz etmeden önce Tescil Belgesi almakla mükelleftirler. (2) Lisans belgesi almak için aşağıdaki belgelerle TÜGEM’e müracaat edilir. a) Bu Yönetmeliğin EK-10’ unda yer alan Lisans Belgesi Müracaat Formu, b) Ticaret Odası Sicil Kaydının aslı, c) Vergi levhasının mali müşavirce onaylı sureti, ç) Fason üretimlerde, fason üretim sözleşmesinin aslı. (3) Tescil belgesi almak için aşağıdaki belgelerle TÜGEM’e müracaat edilir. a) Bu Yönetmeliğin EK-11’inde yer alan Tescil Belgesi Müracaat Formu, b) Ağır metalleri de içerecek şekilde son altı ay içerisinde düzenlenmiş analiz raporunun; üretim için aslı, ithal edilen ürün için firmaca onaylı sureti, c) İthal edilen ürünlere (İthalatı gerçekleştirilen ürünlerin piyasaya arzından sadece ithalatçı firma sorumludur) tescil belgesi düzenlenmesi aşamasında, TSE tarafından yapılan analize ait belgenin TSE’den onaylı sureti, ç) Hayvansal orijinli (hayvanların altlıklı veya altlıksız dışkıları hariç) hammaddeler kullanılarak üretilmiş ise bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında belirtilen parametreleri içeren, hayvanların altlıklı veya altlıksız dışkıları kullanılarak üretilmiş ise, bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen parametreleri içeren analiz sertifikasının aslı, d) Üretim prosesinin, firma tarafından onaylı sureti (Gizliliği muhafaza edilmek kaydıyla, üretim metotları, kullanılan hammaddeler ve üretimde yapılan fiziksel, kimyasal ve ısıl işlemler ile varsa mikrobiyal katkılar ayrıntılarıyla belirtilir.), e) EK-7’de belirtilen formata uygun olarak düzenlenmiş iki adet etiket örneği, f) Fason üretimlerde, fason üretim sözleşmesinin firmaca onaylı sureti. (4) Tescil ve Lisans belgelerinin süresinin bitiminde, yenilenmesi için yukarıda belirtilen belgelerin tamamlanarak ve eski Tescil ve Lisans belgeleri de eklenerek TÜGEM’e müracaat edilir. (5) Tescil ve Lisans belgeleri devredilemez, ticari amaçla kullanılamaz ve satılamaz. Ad ve adres değişiklikleri 15 gün içinde Bakanlığa bildirilir. Bildirilmediğinin tespiti halinde Lisans Belgesi ve akabinde Tescil Belgesi iptal edilir. Piyasaya arz MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünler sadece ambalajlı olarak piyasaya arz edilir. Ambalajlar, açıldığında eski haline dönüşemeyecek şekilde olmak zorundadır. BEŞİNCİ BÖLÜM Denetim Esasları Denetim MADDE 12 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünler, bu Yönetmeliğin EK-12’sinde verilen toleranslar da dikkate alınarak 25/4/2002 tarihli ve 24736 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği hükümlerine göre il müdürlüklerince denetlenir. Piyasa ve şikâyet denetimlerde alınan numunenin analizi sonucu, bu Yönetmelik ve eklerinde verilen şartlara uygunsuzluğunun tespiti halinde, Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümlerine göre işlem yapılır. (2) Ayrıca, il müdürlüklerince yapılan piyasa denetimlerinde, bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünlerden ithal edilerek piyasaya arz edilenlerin tarımsal amaç dışı satıldığının tespiti halinde, Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Numune alma ve analiz metotları MADDE 13 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünlerin analizleri, EK-13’de belirlenen metotlara göre yapılır ve analiz metodu analiz raporunda belirtilir. (2) Ürünü temsil eden numunelerin alınması ve alınacak numune sayısının belirlenmesi Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin EK-2’sinde belirtilen yöntemlere göre belirlenir. Bu Yönetmelikte yer alan ve içeriğinde birincil, ikincil ve iz element ihtiva eden ürünlerdeki mineral veya kimyasal muhtevanın analizlerinde ise, bu Yönetmeliğin EK-12’sinde verilen toleranslar da dikkate alınmak suretiyle Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliğinin EK-3’ünde yer alan metotlar uygulanır. Laboratuvarlar, analiz raporlarında söz konusu ürünün kod numarasını ve bulunan değerleri bu Yönetmeliğe esas olarak değerlendirilmek üzere ilgili il müdürlüğüne gönderir. Etiketleme ve işaretleme MADDE 14 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünlerin ambalaj veya etiketlerinin üzerinde EK-7’de örneği ve açıklamaları verilen etiket ve işaretlemelere uygun bilgiler yer alır. ALTINCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Verilerin toplanması MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde tanımlanan ürünleri üreterek veya ithal ederek piyasaya arz eden kişi ve kuruluşlar, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslar dahilinde tedarik, satış ve stok miktarlarını içeren bilgileri istatistiki veritabanı oluşturmak üzere Bakanlığa göndermekle yükümlüdürler. Organik tarım kapsamında değerlendirilen ürünler MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde yer almayan ancak, Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ekinde yer alan ürünler Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik gereklerini de yerine getirmek kaydıyla, Yetkili Kurul tarafından değerlendirilerek bu Yönetmelik esaslarına göre belgelendirilir. (2) Bu Yönetmelik ve Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik eklerinde yer almayan ürünler Yetkili Kurul tarafından değerlendirilerek uygun bulunması halinde bu Yönetmeliğe eklenmesini müteakiben bu Yönetmelik esaslarına göre belgelendirilir. İthalatı yasaklı ürünler MADDE 17 – (1) Bu Yönetmelik ve eklerinde yer alan hayvan dışkısından elde edilen ürünler ile evsel atıklardan elde edilen kompost ithal edilerek piyasaya arz edilemez. Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 18 – (1) 4/5/2004 tarihli ve 25452 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral, Özel, Mikrobiyal ve Enzim İçerikli Organik Gübreler ile Toprak Düzenleyicilerin Üretimi, İthalatı, İhracatı, Piyasaya Arzı ve Denetimine Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır. Mevcut ürünlerin durumu GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce üretilerek veya ithal edilerek piyasaya arz edilen ve Bakanlıkça Tescil Belgesi düzenlenen ürünler için Tescil Belgesi geçerlilik süresi bitimine kadar 4/5/2004 tarihli ve 25452 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tarımda Kullanılan Organik, Organomineral, Özel, Mikrobiyal ve Enzim İçerikli Organik Gübreler ile Toprak Düzenleyicilerin Üretimi, İthalatı, İhracatı, Piyasaya Arzı ve Denetimine Dair Yönetmelik hükümleri geçerlidir. Yürürlük MADDE 19 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Köyişleri Bakanı yürütür. EK- I ORGANİK GÜBRELER NO Tip İsmi. 1 Katı Organik Gübre 2 Sıvı Organik Gübre Organik ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Bitkisel ve/veya hayvansal kaynaklı Organik madde en az : % 40 materyallerin (dışkı esaslılar hariç) fiziksel Toplam (N + P2O5 + K2O) en ve/veya kimyasal işleme tabi tutulması az : % 3 sonucu elde edilen ürünler. Maksimum nem : % 20 Üründe kullanılan (Sentez yoluyla elde edilen veya bu yolla hammaddeler proses de elde edilerek gübreye dışarıdan katılmak belirtilecektir. suretiyle üretilen aminoasit içeren organik 10 mm’ lik elekten ürünün % gübreler hariç.) 90’ı geçecektir. ** Bitkisel ve/veya hayvansal kaynaklı (dışkı esaslılar hariç) materyallerin fiziksel ve/veya kimyasal işleme tabi tutulması sonucu elde edilen çözelti ya da süspansiyon haldeki ürün. (Sentez yoluyla elde edilen veya bu yolla elde edilerek gübreye dışarıdan katılmak suretiyle üretilen aminoasit içeren organik gübreler hariç.) Toplam organik madde en az : % 20 Toplam (N + P2O5 + K2O) en az : % 1 Üründe kullanılan hammaddeler proses de belirtilecektir. Ürüne ait etikette beyan edilmesi istenen EC, pH v.b. diğer bilgiler Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik H * -Toplam organik madde -Toplam azot -Organik azot -Toplam(Hümik+Fülvik) asit ( % 1’i geçer ise) -Serbest aminoasitler (%2’yi geçer ise) -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -Maksimum nem -Üründe kullanılan hammadde tip isminde belirtilecektir. -Amino asit içerikli ürünler tip isminde belirtilebilir. -Toplam organik madde -Toplam azot -Organik azot -Toplam fosfor pentaoksit(P2O5) - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -Toplam(Hümik+Fülvik) asit ( % 1’i geçer ise) -Serbest aminoasitler (%2’yi geçer ise) -Üründe kullanılan hammadde tip isminde belirtilecektir. -Amino asit içerikli ürünler tip isminde P H * P belirtilebilir. 3 Katı Çiftlik Gübresi Döşemelerdeki altlıklı veya altlıksız Organik madde en az % 40 hayvan dışkılarının ihtimarı Toplam azot en az : % 1 (olgunlaştırılması/ kompostlaştırılması Maksimum nem : % 20 neminin uzaklaştırılması/ azaltılması) sonucu elde edilen ürün. PH * EC (dS/m) 4 Sıvı Çiftlik Gübresi Katı çiftlik gübresinin suda Organik madde en az : % 20 çözündürülmesiyle elde edilen sıvı haldeki Toplam azot en az : % 1 ürün. PH * EC (dS/m) 5 Kanatlı Katı Hayvan Gübresi Kümes hayvanlarının altlıklı veya altlıksız dışkılarının aerobik kompostlaştırılması ve neminin uzaklaştırılması/azaltılması sonucu elde edilen ürünler veya diğer kanatlı hayvan dışkılarının doğal ortamlarında ihtimarı (olgunlaşması) veya aerobik kompostlaştırılması ve neminin uzaklaştırılması/azaltılması sonucu elde edilen ürünler. Ph * EC (dS/m) Yarasa Gübresi Organik madde en az : % 40 Azot ve fosfor pentaoksit (P2O5) toplamı en az : % 2 Maksimum nem : %20 C/N=15-25 (yarasa gübresi hariç) -Organik madde, -Toplam azot -Organik azot -Maksimum nem -Suda çözünür potasyum oksit (K2O) ( % 1’i geçer ise) - C/N -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) ( % 1’i geçer ise) - Toplam(Hümik+Fülvik) asit ( % 1’i geçer ise) -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Suda çözünür potasyum oksit (K2O) ( % 1’i geçer ise) -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçer ise) - Toplam(Hümik+Fülvik) asit ( % 1’i geçer ise) -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda çözünür potasyum oksit (K2O) ( % 1’i geçer ise) - Toplam(Hümik+Fülvik) asit ( % 1’i geçer ise) -Maksimum nem -C/N -Ürünün kaynağı tip isminde belirtilecektir. 6 Kanatlı Sıvı Hayvan Gübresi * ** Kanatlı katı hayvan gübresinin suda -Organik madde en az : % 20 çözündürülmesiyle elde edilen sıvı haldeki -Azot ve fosfor pentaoksit ürün. (P2O5) toplamı en az : % 1 pH * EC (dS/m) -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda çözünür potasyum oksit ( % 1’i geçer ise) -Toplam(Hümik+Fülvik) asit ( % 1’i geçer ise) -Ürünün kaynağı tip isminde belirtilecektir. Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. Klor analizi EK - 2 ORGANOMİNERAL GÜBRELER A- Azotlu Organomineral Gübreler NO Ürünün Tip İsmi. 1 2 Organomineral ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler Azotlu Katı Azot ihtiva eden bitki besin Organomineral elementi ile bir veya birden Gübre fazla organik gübrenin karışımı veya reaksiyonu sonucu elde edilen ürünler. Azotlu Sıvı Azot ihtiva eden bitki besin Organomineral elementi ile bir veya birden Gübre fazla organik gübrenin bileşiminden süspansiyon veya solüsyon olarak elde edilen Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Organik madde en az : % 20 Toplam azot en az : % 12 Maksimum nem : % 20 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Organik madde en az : % 15 Toplam azot en az : % 8 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler PH * EC (dS/m) (Organik madde kaynağı olarak hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları -Maksimum nem -Klor oranı % PH * EC (dS/m) (Organik madde kaynağı olarak -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları ürünler. * İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) -Klor oranı % Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. B-NP’li Organomineral Gübreler NO Ürünün Tip İsmi. Organomineral ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler 1 NP’li Katı Azotlu ve fosfatlı bitki Organomineral besin elementlerinin Gübre karışımının bir veya birden fazla organik gübrenin bileşimi veya reaksiyonu sonucu elde edilen ürünler. 2 NP’li Sıvı Azotlu ve fosfatlı bitki Organomineral besin elementlerinin Gübre karışımının bir veya birden fazla organik gübrenin bileşiminden, süspansiyon Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Organik madde en az : % 20 Toplam ( N+ P2O5 ) en az : % 12 Toplam azot en az % 3 Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) en az % 5 Maksimum nem : % 20 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. Toplam fosforun çözünürlükleri aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Toplam Fosfor pentaoksit (P2O5), Suda çözünür Fosfor pentaoksit (P2O5), Suda ve nötral amonyum sitratta çözünür Fosfor pentaoksit(P2O5) İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Organik madde en az : % 15 Toplam ( N+ P2O5 ) en az : % 10 Toplam azot en az % 3 Toplam fosfor pentaoksit(P2O5) en az % 4 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler PH * EC (dS/m) (Organik madde kaynağı olarak hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda Çözünür fosfor pentaoksit (P2O5) - Suda ve nötral amonyum sitratta çözünür Fosfor pentaoksit (P2O5) -Maksimum nem -Klor oranı % PH * EC (dS/m) (Organik madde -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları veya solüsyon olarak elde edilen ürünler. belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. Toplam fosforun çözünürlükleri aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Toplam Fosfor pentaoksit (P2O5), Suda çözünür Fosfor pentaoksit (P2O5), İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. * kaynağı olarak hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda Çözünür fosfor pentaoksit (P2O5) -Klor oranı % C.NK’lı Organomineral gübreler NO Ürünün Tip İsmi. Organomineral ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler 1 NK’ lı Katı Organomineral Gübre Azotlu ve potasyumlu (potasyum hidroksit ve potasyum klorür hariç) bitki besin elementlerinin karışımının bir veya birden fazla organik gübrenin bileşimi veya reaksiyonu sonucu elde edilen ürünler. PH * EC (dS/m) (Organik madde kaynağı olarak hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) 2 NK’ lı Sıvı Organomineral Gübre Azotlu ve potasyumlu (potasyum hidroksit ve potasyum klorür hariç) bitki besin elementlerinin karışımının bir veya birden Organik madde en az : % 20 Toplam ( N+K2O) en az :% 12 Toplam azot en az % 3 Suda Çözünür potasyum oksit(K2O) en az % 5 Maksimum nem : % 20 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Organik madde en az : % 15 Toplam ( N+ K2O) en az :% 10 Toplam azot en az % 3 Suda Çözünür potasyum oksit(K2O) en az % 4 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde PH * EC (dS/m) (Organik madde kaynağı olarak Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları -Suda çözünür potasyum oksit (K2O) -Maksimum nem -Klor oranı % -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları fazla organik gübrenin bileşiminden, süspansiyon veya solüsyon olarak elde edilen ürünler. * İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) -Suda çözünür potasyum oksit (K2O) -Klor oranı % Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. D-NPK’lı Organomineral Gübreler NO Ürünün Tip Organomineral ürünün İsmi. elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler 1 belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. NPK’ lı Katı Azotlu, fosforlu ve Organomineral potasyumlu (potasyum Gübre hidroksit ve potasyum klorür hariç) bitki besin elementlerinin karışımının bir veya birden fazla organik gübrenin bileşimi veya reaksiyonu sonucu elde edilen ürünler. Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Organik madde en az : % 20 Toplam ( N+ P2O5 +K2O) en az :% 15 Toplam azot en az % 3 Toplam fosfor pentaoksit(P2O5) en az % 5 Suda Çözünür potasyum oksit(K2O) en az % 5 Maksimum nem : % 20 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. Toplam fosforun çözünürlükleri aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Toplam Fosfor pentaoksit (P2O5), Suda çözünür Fosfor pentaoksit (P2O5), Suda ve nötral amonyum sitratta çözünür Fosfor pentaoksit (P2O5) İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik PH -Organik madde * -Toplam azot -Organik azot EC (dS/m) (Organik -Azotun formları madde kaynağı ve miktarları olarak hayvansal -Toplam fosfor materyallerin pentaoksit(P2O5) kullanılması -Suda Çözünür durumunda) fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) - Suda ve nötral amonyum sitratta çözünür Fosfor pentaoksit(P2O5) -Maksimum nem -Klor oranı % 2 * NPK’ lı Sıvı Azotlu, fosforlu ve Organomineral potasyumlu (potasyum Gübre hidroksit ve potasyum klorür hariç) bitki besin elementlerinin karışımının bir veya birden fazla organik gübrenin bileşiminden, süspansiyon veya solüsyon olarak elde edilen ürünler. Organik madde en az : % 15 Toplam ( N+ P2O5 +K2O) en az :% 12 Toplam azot en az % 2 Toplam fosfor pentaoksit(P2O5) en az % 4 Suda Çözünür potasyum oksit(K2O) en az % 4 Azotun formları ve miktarları aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Nitrat azotu, Amonyum azotu, Üre azotu. Toplam fosforun çözünürlükleri aşağıdaki şekilde belirtilecektir. Toplam Fosfor pentaoksit (P2O5), Suda çözünür Fosfor pentaoksit (P2O5), İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. PH * EC (dS/m) (Organik madde kaynağı olarak hayvansal materyallerin kullanılması durumunda) -Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Azotun formları ve miktarları -Toplam fosfor pentaoksit(P2O5) -Suda Çözünür fosfor pentaoksit (P2O5) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -Klor oranı % EK – 3 DİĞER ÜRÜNLER NO Ürünün Tip İsmi. Ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler 1 Kaplama veya Karışım NPK (tekli, ikili veya üçlü karışımı) ürünler Kaplama veya karışım materyali olarak (Fosil Esaslı Organik materyaller) katı hümik asitler ile humuslaşma derecesi uygun olan torf ve turba yataklarından elde edilen organik ürünlere, organik yapıştırıcı ilave edilerek 50-90 derece sıcaklıkta, mikronize edilen organik hammaddenin, Organik madde en az: % 10 Üçlü gübreler (N P K) toplamı en az : % 30 İkili gübreler (NP, NK, PK) ) toplamı en az : % 20 Tekli gübreler : (N) en az: % 20 Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) en az : % 25 Suda Çözünür potasyum oksit (K2O) en az : en az :% 25 Azotun form ve miktarları belirtilecektir. Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler PH * Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik -Toplam organik madde - Toplam azot -Azotun formları ve miktarları -Toplam fosfor pentaoksit(P2O5) -Suda Çözünür fosfor pentaoksit (P2O5) - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) inorganik gübrelere püskürtülerek kaplanması veya karışım sonucu elde edilen ürünler. 2 Fosfor pentaoksit (P2O5) çözünürlüğü ve miktarı belirtilecektir. İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelikte belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. Organik madde en az : % 5 Suda Çözünür potasyum oksit (K2O) en az : % 20 Klor oranı % 1 i geçemez Maksimum nem : % 20 - Suda ve nötral amonyum sitratta çözünür Fosfor pentaoksit(P2O5) Vinas Ekstresi Şeker üretiminden arta kalan melasın, maya ve alkol üretiminden arta kalan katı haldeki ekstre Sıvı Vinas Şeker üretiminden arta kalan melasın maya ve alkol üretiminden arta kalan sıvı haldeki ekstre Dehidrasyon, dondurma ve ufalanmayı içeren fiziksel veya kimyasal işlemler ile elde edilen katı haldeki ürün Organik madde en az : % 25 Toplam Azot en az :% 2 Toplam potasyum oksit (K2O) en az : % 5 Klor oranı % 2’ yi geçemez. Organik madde en az: % 30 pH * Dehidrasyon, dondurma ve ufalanmayı içeren fiziksel veya kimyasal işlemler ile elde edilen katı deniz yosununun suda çözündürülmesi sonucu elde edilen sıvı haldeki ürün. Katı Haldeki işlenmiş doğal leonardit’in potasyum hidroksit ile fiziksel ve kimyasal işleme tabi tutulması sonucu elde edilen çözelti halindeki ürün Organik madde en az :%5 PH * 3 4 Deniz Yosunu 5 Sıvı Deniz Yosunu 6 Sıvı Haldeki Hümik Asit veya Sıvı Fulvik Asit pH * pH * Toplam (hümik + fulvik) asit en az : % 12 PH Maksimum Na miktarı : % 1 * İkincil bitki besin maddeleri ve/veya iz elementlerin beyanı Tarımda Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair Yönetmelik’te belirtilen en az miktarlarda katılması veya bulunması halinde beyan edilir. -Organik madde -Toplam Azot % 1 i geçerse -Toplam MgO % 1 i geçer ise -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -Maksimum nem -Organik madde -Toplam Azot - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -Organik madde, -Alginik, -Giberallik - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -Organik madde - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) -İsteğe bağlı; Alginik, Giberallik asit - Organik madde (beyan edilen) - Toplam (hümik + fulvik) asit - Fulvik Asit (Fulvik Asit olması halinde) - Toplam azot ( % 1’i geçerse) - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) 7 Potasyum Humat veya Fulvik Asit 8 * Fermantasyon Sonucu Elde Edilen Organik Gübre Yüksek oranda humik+fulvik asit içeren ve sıvı haldeki humik asit tuzunun granilasyonu ile elde edilen ürün Toplam (hümik + fulvik) asit en az : % 65 Maksimum nem :% 20 Evsel atıkların ve/veya Hayvan dışkılarının tekli veya karışımlarının anaerobik fermantasyonu ve aerobik hijyenizasyonu sonucu elde edilen ürün. Organik madde en az: % 15 Üründe kullanılan hammaddeler proses de belirtilecektir. Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. EK – 4 TOPRAK DÜZENLEYİCİLER A-Organik Toprak Düzenleyiciler H * P H * EC (dS/m) P - Organik madde (beyan edilen) -Toplam (hümik+ fulvik) asit - Fulvik Asit ( Fulvik Asit olması halinde) - Maksimum nem - Toplam azot ( % 1’i geçerse) - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) - Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçerse) -Bor miktarı (Bor miktarı 2 ppm den büyük olması halinde Bor’a dayanıklı bitkilerde kullanılmalıdır ifadesi etikette belirtilecek) - Organik madde -Toplam azot -Organik azot -Toplam (hümik+ fulvik) asit (%2’yi geçer ise) -Serbest aminoasitler (%2’yi geçer ise) - Toplam azot ( % 1’i geçerse) - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) - Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçerse) NO Ürünün Tip İsmi. Organik ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler 1 Bitkisel Menşeli Kompost Bitkisel menşeli organik atıkların fermantasyonuyla elde edilen ürün. Organik madde en az : % 35 Maksimum nem : % 20 10 mm’lik elekten ürünün % 90’ı geçecektir. Üründe kullanılan hammadde kaynağı belirtilecektir. 2 Evsel Kaynaklı Kompost Evsel atıklarındaki organik atıkların fermantasyonuyla elde edilen ürün. İçinde cam, cüruf, metal, plastik, lastik deri gibi seçilebilir maddelerin toplamı, ağırlığın % 2 sini geçemez 3 Leonardit Eski çağlardan kalma bitki ve hayvan kalıntılarının göl ve bataklık ortamlarda tortulaşması sonucu oluşan basınç, sıcaklık ve anaerobik koşullarda materyalin bozunması ve humifikasyonu sonucu tabakalaşmış organik killi sedimanter kayaçtır. Toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik aktivitesini artıran ve Organik madde en az : % 35 Maksimum nem : % 20 10 mm’lik elekten ürünün % 90’ı geçecektir. Plastik madde ya da diğer mevcut muhtemelen geri dönüşümü olmayan madde parçacıklarının büyüklüğü 10 mm’yi geçmeyecektir. Üründe kullanılan hammadde kaynağı belirtilecektir. Kuru maddedeki Arsenik miktarı 20 mg/kg ı geçemez. Toplam (hümik + fulvik) asit en az : % 40 CaCO3 maksimum: % 5 Maksimum nem : % 35 Granül Büyüklüğü: 1-4 mm Toz halde: Tane Büyüklüğü Maksimum 50 Mesh Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler PH * H * EC (dS/m) değeri en fazla: 4 P H * P Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik -Toplam organik madde - Maksimum nem -Toplam azot ( % 1’i geçerse) -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçerse) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) (% 1’i geçerse) - C/N -Toplam organik madde - Maksimum nem -Toplam azot ( % 1’i geçerse) -Toplam fosforpentaoksit(P2O5) (% 1’i geçerse) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) (% 1’i geçerse) - C/N - Organik madde(beyan edilen) - Toplam (hümik + fulvik) asit - Toplam azot (% 1’i geçerse) - Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçerse) - Suda çözünür potasyum oksit(K2O) (% 1’i geçerse) yüksek oranda humik asit içeren, toprağa uygulandığında humus oluşturarak bağıl haldeki bitki besin elementlerinin alımını kolaylaştıran organik bir ürün * - Maksimum nem - Bor miktarı (bor miktarı 2 ppm den büyük olması halinde Bor’a dayanıklı bitkilerde kullanılmalıdır ifadesi etikette belirtilecek) Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. B-Mineral Toprak Düzenleyiciler NO Ürünün Tip İsmi. Mineral ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Kalsiyum karbonat (CaCO3) en az: % 90 Kalsiyum Oksit (CaO) en az:%50 Tane Büyüklüğü en fazla 2 mm olmalıdır. Kalsiyum hidroksit Ca(OH)2: En az %60 Tane Büyüklüğü en fazla 2 mm olmalıdır. 1 Tarım Kireci Sönmemiş Tarım Kireci: Toprak asitliğini gidermek amacıyla kullanılan kalsiyum karbonat veya ısıl işlemle elde edilen Kalsiyum Oksit içeren tabii, sönmemiş halde bulunan ürün. Sönmüş Tarım Kireci: Toprak asitliğini gidermek amacıyla kullanılan kalsiyum hidroksit içeren tabii, sönmüş halde bulunan ürün. 2 Jips Alkali topraklarda sodyum ıslahı amacıyla kullanılan kalsiyum sülfat içeren buharlaşmayla çökelmiş doğal ürün. Kalsiyum Oksit en az:%25 Kükürt trioksit en az: %35 Kalsiyum sülfat (CaSO4.2H2O) en az % 60 3 Magnezyumlu Kalsiyumlu Karbonat (Dolomit) Ana bileşkesi olarak magnezyumlu kalsiyum karbonat içeren ve toprağı nemli, havadar ve geçirgen tutan doğal ürün Kalsiyum Oksit CaO en az : % 25 Magnezyum Oksit MgO en az :% 15 Tane Büyüklüğü: %80< 200 mikron Mineral analizi Ürüne ait Etiket üzerinde beyan EC, pH ve edilmesi gereken zorunlu diğer istenen içerik bilgiler --Toplam CaO -Tane büyüklüğü - Maksimum Nem -“Toprak Asitliğini Gidermek Amacıyla Kullanılır” ibaresi -Toplam CaO -Tane büyüklüğü - Maksimum Nem -“Toprak Asitliğini Gidermek Amacıyla Kullanılır” ibaresi * -Toplam CaO -Toplam SO3 -Tane büyüklüğü -“Alkali Topraklarda Sodyum Islahı İçin Kullanılır” ibaresi - Maksimum Nem Toplam CaO -Toplam MgO -Tane büyüklüğü -“Toprak Asitliğini Gidermek Amacıyla Kullanılır” ibaresi - Maksimum Nem 4* Bitki ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. Zeolitgelişim grubu düzenleyicisi KLİNOPTİLOLİT Klinoptilolit oranı en az: %75 mineraller Ana bileşkesi Sodyum, kalsiyum, potasyum ve Mineral analizi alüminasilikat olan bir mineraldir. Su absorblama kapasitesi yüksek olduğundan toprağı nemli, havadar ve geçirgen tutan ve içeriğinde eriyonit minerali bulundurmayan mineral. pH * -Tane büyüklüğü - Porozite -Toplam Sodyum(Na) - Toplam K - Ağır (killi) Bünyeli Toprakların Islahında ve Çeşitli Yetiştirme Ortamlarında Kullanılır. - Maksimum Nem -Bor miktarı (bor miktarı 2 ppm den büyük olması halinde Bor’a dayanıklı bitkilerde kullanılmalıdır ifadesi etikette belirtilecek) -Kullanımda dikkat edilecek hususlar eklenecek. 5 Vermikulit Porozite en az : % 40 pH * -Tane büyüklüğü -Porozite - Maksimum Nem 6 Diatomit ( Diatom toprağı) Porozite: en az : % 40 Silisyum Dioksit SiO2 : en az % 40 Mineral analizi pH * 7 Sünger taşı (Pomza) /Perlit Porozite en az : % 40 Silisyum Dioksit SiO2 en az : % 50 Alüminyum Oksit AL2O3 en az : % 10 Mineral analizi * -Porozite -Toplam SiO2 - Maksimum Nem -Asit bünyeli topraklarda kullanımı tercih edilir. -Toplam SiO2 -Toplam Al2O3 -Tane büyüklüğü -Porozite - Maksimum Nem - Ağır (killi) Bünyeli Toprakların Islahında Kullanılır. Ana bileşkesi mikalı kil minerali olan DemirMagnezyum alümina silikattır. Su absorblama kapasitesi yüksek olduğundan toprağı nemli ve havadar ve geçirgen tutar. Tek hücreli canlıların ve mikroorganizmaların tatlı su göllerinde çökelmesi ve yataklanması sonucu oluşmuş bir kayaçtır. Su absorblama kapasitesi yüksek olduğundan toprağı nemli, havadar ve geçirgen tutar. Volkanik küllerin göl ve deniz ortamında çökelmesi ve yataklanması sonucu oluşan bir kayaçtır. C-Organik + Mineral Toprak Düzenleyiciler NO Ürünün Tip İsmi. 1 Karışım Toprak Düzenleyicisi (Doğal) 2 Karışım Toprak Düzenleyicisi * Organik + mineral ürünün elde ediliş şekli ve ana bileşenlerine ait bilgiler. Organik toprak düzenleyicisi ürün/ürünlerle mineral toprak düzenleyicisi ürün/ürünlerle karışımı Not: pH düzenlemek amacı ile elementel kükürt katılmasına izin verilir. Şeker Sanayiinde prosesten kaynaklanan organik+mineral karışımı ürün Ürünün hammadde muhtevası ve diğer kriterler Organik Madde En Az: % 5 Maksimum nem : % 20 5 mm’lik elekten ürünün % 90’ı geçecektir. Üründe kullanılan hammadde kaynağı belirtilecektir. Elementel kükürt kullanılması halinde: % 98 S (SO3: % 245) Kükürt, toplam SO3 olarak ifade edilir Organik Madde En Az: % 10 Kalsiyum karbonat (CaCO3) en az:% 60 Maksimum nem : % 20 Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler PH * Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik H * -Toplam organik madde -Kalsiyum karbonat (CaCO3) - Maksimum nem -Toplam azot ( % 1’i geçerse) -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçerse) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) (% 1’i geçerse) P -Toplam organik madde - Maksimum nem -Toplam azot ( % 1’i geçerse) -Toplam fosfor pentaoksit (P2O5) (% 1’i geçerse) -Suda çözünür potasyum oksit(K2O) (% 1’i geçerse) Bitki gelişim düzenleyicisi ve bitki koruma ifadeleri kullanılmayacaktır. NO Ürünün Tip İsmi. 1 Mikrobiyal Gübreler EK - 5 MİKROBİYAL GÜBRELER Mikrobiyal ürünün elde ediliş şekli ve ana Ürünün hammadde bileşenlerine ait bilgiler. muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Bitkilerle ortak yaşayarak makro ve mikro Bakteriler, Cyanobacteria, elementleri bitkiye taşıyan ve toprakta doğal Algler, Funguslar, Ürüne ait pH ve diğer istenen bilgiler Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik -Kullanılan bakterinin genetik yapısının -Kullanılan organizma isimleri 2 Karışım Mikrobiyal Gübreler olarak bulunan mantarlar, çeltikle ortak yaşayarak bitkiye azot sağlayan ve toprakta doğal halde bulunan Cyanobacterialar ile algler, topraktan izole edilerek etkinliği tespit edilmiş bakteriler. Bu organizmaların tamamı toprakta mikrobiyal aktiviteyi arttır. Enerji kaynağı olarak kullanmak için topraktaki kompleks organik bileşikleri parçalayarak toprakları makro ve mikro besin elementleri yönünden zenginleştirir. Bu kimyasallar tohum çimlenmesini, çelik köklenmesini teşvik eder ve bitki büyümesine yardımcı olur. Bu organizmalar kültüre alınarak çoğaltılabilir ve standardize edilebilirler. Mikorizalar. Mikrobiyal gübre sınıfında değerlendirilen materyallerin karışımından meydana gelen ürünler. İçerdiği Canlı Organizma İsimleri Toplam Canlı Organizma Sayısı (kob/gr) Tek Hücreli Organizmalarda: Kuru Hücre Ağırlığı Klorofil a Canlı Organizma Sayısı (kob/ gr) İpliksi Organizmalarda: Klorofil a Kuru Hücre Ağırlığı Tek Hücreli Organizmalarda: Kuru Hücre Ağırlığı Klorofil a Canlı Organizma Sayısı (kob/ gr) İpliksi Organizmalarda: Klorofil a Kuru Hücre Ağırlığı değiştirilmediğine dair sertifika -Etkenlik deney sonucu -Kullanılan hammadde -Canlı organizmanın toprakta kalma, yaşam süresi ve garantisi -Toksisite deney sonucu içerdiği mikroorganizmaların tarımda kullanılabilirliği ile insan ve çevre sağlığına etkisi hakkında Yetkili Kurulun uygunluk görüşü. - Virüs olup olmadığının testi -Kullanılan bakterilerin genetik yapısının değiştirilmediğine dair sertifika -Etkenlik deney sonucu -Kullanılan hammadde -Canlı organizmanın yaşam süresi ve garantisi -Toksisite deney sonucu İçerdiği mikroorganizmaların tarımda kullanılabilirliği ile insan ve çevre sağlığına etkisi hakkında Yetkili Kurulun uygunluk görüşü. -Canlı organizma sayısı - Ürünün kullanım amacı -Kullanılan organizmanın yaşam süresi ve ürünün maksimum kullanım süresi -Mikroorganizma türüne göre ürünün insan ve çevre sağlığı açısından uygun toprak şartları ve kullanma koşulları -Enzim İçermesi durumunda enzim isimleri ve aktiviteleri -Kullanılan organizma isimleri -Canlı organizma sayısı -Kullanılan organizmaların yaşam süreleri ve ürünün maksimum kullanım süresi - Ürünün kullanım amacı -Mikroorganizma türüne göre ürünün insan ve çevre sağlığı açısından uygun toprak şartları ve kullanma koşulları -Enzim İçermesi - Virüs olup olmadığının durumunda enzimlerin testi isimleri ve aktiviteleri EK - 6 ENZİM KATKILI ÜRÜNLER NO Organik Ürünün Organik ürünün elde ediliş şekli ve Tip İsmi. ana bileşenlerine ait bilgiler. 1 Enzimli Ürünler Enzimler, proteaz, lipaz, alfa-amilaz, selülaz, beta-glukanaz, pektinaz, pentozanaz ve hemiselülaz isimleri ile tanımlanmakta olup, proteinler, karbonhidratlar ile yağları en küçük birimlerine kadar parçalayan biyokatalizörlerdir. Bitkisel, hayvansal ve mikrobiyal menşeli olabilir. Ürünün hammadde muhtevası, miktarı ile bünyesinde bulunması gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Toplam organik madde en az :% 10 Ürüne ait EC, pH ve diğer istenen bilgiler Kurşun en fazla: 10 ppm Ürünün doğal yapısından Arsenik en fazla: kaynaklanan Aminoasitler 3 ppm (Asparginic Asit, Serine, Proline, Enzim aktivitesi Alanine, Valine, Isovelicine, kontrolü analizi. Tyrosine, Lysine, Aspargin, Treonin, pH Glutamic Asit, Glycine, Cystine, İçerdiği her enzim Metheoline, Levicine, Phenil-alanine, için uygun bir Histidine, Triptophan) aktivite tayini. -Toksisite deney Varsa kullanılan vitaminler en az : % sonucu 2 -Mikrobiyal katkılı (A, B1, B2, B6, B10, B12, C, E, K ) enzim içerikli organik gübrelerde Toplam canlı organizma sayısı en az: içerdiği 50.000 kob/g mikroorganizmaları n tarımda kullanılabilirlik raporu. Tarımda kullanılabilirliği ile insan ve çevre sağlığına etkisi hakkında Yetkili Etiket üzerinde beyan edilmesi gereken zorunlu içerik - Toplam organik madde miktarı - Aminoasit isimleri. - Vitaminler. -Mikrobiyal katkılı enzim içerikli gübrelerde Toplam canlı organizma sayısı kob/g -İçerdiği enzimlerin isimleri ve aktiviteleri. - Mikrobiyal katkılı enzim içerikli gübrelerde kullanılan organizmaların yaşam süreleri. Kurulun uygunluk görüşü. 2 İkincil ve Mikro Element katkılı Enzimli Enzimler; proteaz, lipaz, alfa-amilaz, selülaz, beta-glukanaz, pektinaz, pentozanaz, ve hemiselülaz dan oluşmaktadır. Bitki besinlerde yer alan , proteinler, karbonhidratlar ile yağları en küçük birimlerine kadar parçalayan biyokatalizörlerdir. Bitkisel, hayvansal ve mikrobiyal menşeli olabilir. Mikroorganizmalar EK IV Mikrobiyal Gübreler kısmında belirtilen türlerden, Aminoasitler ise bitkisel veya hayvansal protein menşeli. olmak zorundadır. Toplam organik madde en az : % 10 Kurşun en fazla: 10 ppm Ürünün doğal yapısından Arsenik en fazla: kaynaklanan Aminoasitler 3 ppm (Asparginic Asit, Serine, Proline, Enzim aktivitesi Alanine, Valine, Isovelicine, kontrolü analizi. Tyrosine, Lysine, Aspargin, Treonin, pH Glutamic Asit, Glycine, Cystine, İçerdiği her enzim Metheoline, Levicine, Phenil-alanine, için uygun bir Histidine, Triptophan) aktivite tayini. -Toksisite deney Varsa kullanılan vitaminler en az : % sonucu 2 -mikrobiyal katkılı - Toplam organik madde miktarı - Aminoasit isimleri. - Vitaminler. -Mikrobiyal katkılı enzim içerikli gübrelerde toplam canlı organizma sayısı kob/g -İçerdiği enzimlerin isimleri ve aktiviteleri. - Mikrobiyal katkılı enzim içerikli gübrelerde kullanılan İkincil bitki besin maddeleri ve/veya mikro elementler ilave edilebilir. (A, B1, B2, B6, B10, B12, C, E, K ) enzim içerikli organik gübrelerde Toplam canlı organizma sayısı en az: içerdiği 50.000 kob/g mikroorganizmaları Kullanılan ikincil bitki besin n tarımda maddeleri ile mikro elementler kullanılabilirlik ikincil bitki besin maddeleri ve/veya raporu. Tarımda iz elementlerin beyanı Tarımda kullanılabilirliği ile Kullanılan Kimyevi Gübrelere Dair insan ve çevre Yönetmelikte belirtilen en az sağlığına etkisi miktarlarda katılması veya bulunması hakkında Yetkili halinde beyan edilir. Kurulun uygunluk görüşü. organizmaların yaşam süreleri. EK - 7 ETİKET ÖRNEĞİ 1-Gübre türü (Organik gübre, Organomineral gübre vb.) T E 2-Tip ismi. (Deniz Yosunu, vb.) M 3-Ticari markası. E L A L A N 4-Garanti edilen içerik. 5-pH, isteniyorsa EC 6- Ürünün garanti edilen net ağırlığı veya hacmi 7- Firma ünvanı, adresi ve telefonu 8- Risk ve güvenlik işaretleri Bir önceki alandan açıkça ayrılmış olan bu alanda, etiket tüketici için gerekli bilgiyi içermelidir : B İ 9- Bakanlık Lisans ve Tescil No su L G 10- Üreticinin ticari ünvanı ve ürünün markası İ 11- Ürünün doğru ve verimli kullanımı A L 12- Uygun depolama şartları A N 13- Kullanımında güvenlik kuralları I 14- Diğer teknik bilgiler 15- Parti ve Seri No ya da ikisinden biri, 16- Son kullanma tarihi veya üretim tarihi verilmişse son kullanım zamanı ayrıca belirtilmelidir. (Üretim tarihinden itibaren 2 yıl gibi) EK - 8 ORGANİK GÜBRE ÜRETİM İZNİ MÜRACAAT FORMU Üretilecek Ürünün Üretiminde Kullanılan Hammaddelerin Adı ve Miktarları Kapasite Raporunda Yer Alan Faaliyet Konusu Raporun Geçerlilik Süresi ÇED Belgesinin veya Gayri Sıhhi Müessese Açma Ruhsatı Belgesinde Yer Alan Faaliyet Konusu ve Geçerlilik Süresi Üretici Firmanın Ticari Unvanı ve Yazışma Adresi Üretim Yeri Adresi Konu ile Yetkili Kişinin Adı, Soyadı, İş Telefonu ve GSM Numarası Tarih: ....../....../20... Kurum veya Kuruluşun Temsilcisinin Adı ve Soyadı İmza ve Kaşesi EK - 9 ORGANİK GÜBRE İTHALAT İZNİ MÜRACAAT FORMU İthal Edilecek Ürünün Proforma Faturada Geçen Adı Yurt İçi Piyasada Kullanılacak Ticari Adı İthal Edilmesi İstenen Miktar Hangi Gümrük Kapısından Yurt İçine Giriş Yapacağı Proforma Faturada Belirtilen Toplam Değeri İthal Edilecek Menşei Ülke Teslimat Şekli İthalatçı Firmanın Ticari Unvanı Yazışma Adresi Konu ile Yetkili Kişinin Adı, Soyadı, İş Telefonu ve Gsm Numarası Tarih: ....../....../20... Kurum veya Kuruluşun Temsilcisinin Adı ve Soyadı İmza ve Kaşesi EK - 10 LİSANS BELGESİ MÜRACAAT FORMU Adına Lisans Belgesi Düzenlenmesi İçin Başvuran Kurum veya Kuruluşun: Ticari Unvanı Faaliyet Konusu (üretici, ithalatçı) Adresi Telefon Numarası Faks Numarası Bağlı Olduğu Vergi Dairesi Vergi Numarası Sermayesi Sanayi ve/veya Ticaret Odasına Kayıt Belgesi Örneği Ek olarak verilecek. Üretici ise, üretim tesislerinin adresleri Tarih: ....../....../20... Kurum veya Kuruluşun Temsilcisinin Adı ve Soyadı İmza ve Kaşesi EK - 11 ............................ TESCİL BELGESİ MÜRACAAT FORMU Tescil Belgesi Düzenlenmesi İçin Başvuran Kurum veya Kuruluşun: Adı Bakanlık Lisans Türü Bakanlık Lisans No Ürünün Türü Tip ismi Cinsi Marka veya Ticari Adı (varsa) Etikette Beyan Edilen Özellikleri: 12Vitamin, enzim,vs. miktarı(varsa) Kullanma dozu, sayısı, zamanı (varsa) Üretildiği ülke Üreticinin adı Üretim yerinin adresi Ambalaj Tipi Ambalaj Üzerindeki İşaretlemeler Tarih: ....../....../20... Kurum veya Kuruluşun Temsilcisinin Adı ve Soyadı İmza ve Kaşesi EK - 12 TOLERANSLAR a) b) c) ç) d) Bu toleranslar bir bitki besin maddesinin ölçülen değerinin onun beyan edilen değerinden müsaade edilen sapmasıdır. Üretim, numune alma ve analizlerdeki sapmaları telafi etmek için verilmişlerdir. Bu Yönetmelik ve eklerinde belirlenen en az ve en çok şeklinde ifade edilen içeriklere toleranslar uygulanamaz. “En çok” verilmemişse beyan edilen içeriğin üzerindeki fazla bitki besin maddesine sınırlama yoktur. Çeşitli tiplerdeki gübrelerin beyan edilen bitki besin maddesi içerikleriyle ilgili olarak müsaade edilen toleranslar aşağıdadır. Ağırlıkça; Organik madde ve (hümik+fülvik) asitlerde:beyan edilen değerin % 10 Organik azot , fosforpentaoksit(P2O5),potasyum oksit(K2O): beyan edilen değerin % 10 Organik asit ve serbest aminoasitler: beyan edilen değerin % 10 Kainit 1,5 Zenginleştirilmiş kainit tuzu 1,0 Magnezyum oksit 0,9 Sodyum dioksit 0,9 Kükürt trioksit 0,9 Kalsiyum oksit 0,9 Klor 0,2 ORGANOMİNERAL GÜBRELER; Bitki besin maddesi elementleri a) N 1,1 b) Fosforpentaoksit(P2O5) 1,1 c) Potasyum oksit(K2O) 1,1 ç) İkili gübreler 1,5 d) Üçlü gübreler 1,9 İZ ELEMENTLER; a) İçeriği %2’den fazla olanlar için 0,4 b) İçeriği %2’yi geçmeyenler için beyan edilen değerin 1/5 i BEYAN EDİLEN KALSİYUM, MAGNEZYUM, SODYUM VE KÜKÜRT İÇERİKLERİNDE MÜSAADE EDİLEN TOLERANSLAR; CaO, MgO, Na2O ve SO3 için mutlak değer olarak % 0,9’u ( Ca için 0,64, Mg için 0,55, Na için 0,67 ve S için 0,36’yı) geçmemek şartıyla bu elementlerin beyan edilen içeriklerinin dörtte biri olmalıdır. - pH Tayini - Nem Tayini EK - 13 ANALİZ METOTLARI 1/10 Potansiyometrik AOAC 1995 (700 C) - EC Tayini - Toplam Azot Tayini - Nitrat Azotu Tayini - Amonyum Azotu Tayini - Üre Azotu Tayini -Organik Gübrede Fosfor Tayini -Organomineral Gübrede Fosfor Tayini - Suda Çözünür Fosfor Tayini - Suda ve Sitratta Çözünür Fosfor Tayini - Suda Çözünür Potasyumoksit Tayini - Suda Çözünür Bakır Tayini - Suda Çözünür Demir Tayini - Suda Çözünür Mangan Tayini - Suda Çözünür Çinko Tayini - Suda Çözünür Bor Tayini - Suda Çözünür Molibden Tayini - Toplam CaO Tayini - Suda Çözünür CaO Tayini - Toplam MgO Tayini - Suda Çözünür MgO Tayini - Toplam Kükürt(S) Tayini - Suda Çözünür SO3 Tayini - Organik Gübrede Organik Madde Tayini - Organomineral Gübrede Organik Madde Tayini - Organik Azot Tayini - Toplam (Humik+Fulvik) Asit Tayini -Mineral Analizi - Serbest Aminoasit Tayini - Enzim Aktivitesi ve Vitamin Tayini -Alginic Asit Tayini Organik Karbon - Ağır Metal Analizi[sıvılarda orijinal neminde] -Civa ve Arsenik Analizi - Bakteri Sayımı - Clostridium Perfringens Sayımı 1/10 Sulu Çözeltide 1965 Bremner Alternatif metod : Dumas Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK-3 (2.2.3) Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 (2.1) Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 (2.6.2)/(2.6.1) Burhan KAÇAR -1972 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 (3.1.1) Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3, AAS Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 (3.1.1) Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 Mikrodalga ya da Kuru Yakma Kimyevi Gübre Denetim Yönetmeliği EK- 3 (8.4) AOAC 1995 (700 C Nem – 5500 C Kuru Yakma) Organik Madde: Organik Karbon x 2.24 Katılarda Fırın Kuru Sıvılarda Orijinal Neminde Mitschell, 1972 TS 5869 ISO 5073/Ocak 2003 (Karbon muhtevası oranı EK-A) XRF, XRD, DTA, SEM Dörtlü Analiz İle Mineroloji-Petrografik Analiz, Kimyasal Analiz, Ön ve Tam Teknolojik Analiz Kromatografik yöntemlerle yapılabilir. Kromatografik TS 8871 Şubat 1991 Madde 3 Klorometrik Metod TS 5869 ISO 5073/Ocak 2003 (Karbon muhtevası oranı EK-A) Walkey Black Metodu TS EN 13650 veya EPA 3052 veya Mikrodalga EPA 3052 veya Mikrodalga Countplate veya TS 4109 Analiz Yöntemi TS 6405 - Maya ve Küf Sayımı TS 6580 - Staphyloccus Aureus Sayımı TS 6582 - Salmonella Sayımı TS 7438 / ISO 6579 Not:Katı ürünlerde tüm analizler kuru madde üzerinden, sıvı ürünlerde orijinal örnek üzerinden yapılacaktır. Tip İsmi it asit EK - 14 Ürünün hammadde muhtevası, Ürünün elde ediliş şekli ve ana miktarı ile bünyesinde bulunması bileşenlerine ait bilgiler gereken bitki besin maddesi içeriği ve diğer kriterler Ana madde olarak nitrik asit içeren, % 10 Nitrat azotu kimyasal olarak elde edilmiş ürün Ana madde olarak fosforik asit içeren, kimyasal olarak elde edilmiş ürün % 40 Fosfor pentaoksit m çözeltisi Ana madde olarak potasyum içeren çözelti halde ürün % 10 Suda çözünür K2O Klor en fazla : % 3 m tiyosülfat Ana madde olarak potasyum ve kükürt içeren çözelti veya katı halde bulunan ürün % 25 Suda çözünür K2O % 42 Suda çözünür SO3 Kaplanan Ana madde olarak tekli ve kompoze gübrelerin üzerine eritilmiş elementel kükürtün püskürtülerek kaplanması sonucu elde edilen ürün Üçlü gübreler (N P K) toplamı en az : % 35 İkili gübreler (NP, NK, PK) toplam en az : % 20 nhibitörlü Tekli gübreler : (N) en az : % 25 ( P) en az : % 25 ( K) en az :% 25 Kimyasal olarak elde edilen ve içeriğindeki amonyum inhibitörü sayesinde amonyak azotunun nitrat azotuna dönüşmesini belirli bir süre engelleyen azotlu ve kompoze mineral gübreler. Üçlü gübreler (N P K) toplamı en az: % 35 İkili Gübreler (NP, NK, PK) toplam en az : % 20 Tekli gübreler : (N) en az : % 20 [R.G. 4 Haziran 2010 – 27601] —— • —— Ürüne ait Tuzluluk, pH ve diğer istenen bilgiler Risk ve güvenlik ibareleri ve işaretleri dahil edilecektir. Risk ve güvenlik ibareleri ve işaretleri dahil edilecektir. Etiket beyan gereken içerik Nitrat az Toplam pentaok Suda çö İsteğe b Klor içe Suda çö Suda çö - Toplam -Nitrat a -Amony -Üre azo - Toplam - Suda ç - Suda v çözünür - Suda ç -Toplam – Topla – Am (NH4-N – Nitrat – Üre az – Amon – Topla – Suda ç – Sud çözünür – Suda ç Millî Savunma Bakanlığından: SAVUNMA SANAYİİ GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, savunma sanayii kapsamında yapılan andlaşmalarda yer verilen ve doğrudan satın alma, müşterek proje programlarına katılım, teşvik veya yatırım yolu ile tedarik edilecek veya savunma sanayii, teknoloji ve teçhizatı sahasında araştırma, geliştirme, imalat ve montaj yapan gerçek ve tüzel kişilerle bu konularda çalışan şahıslara ait her türlü gizlilik dereceli bilgi, belge, proje, malzeme ve hizmetlerin ve bunlarla ilgili yerlerin güvenliğinin ve korunmasının sağlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, savunma sanayiine ait gizlilik dereceli her türlü andlaşma ile bilgi, belge, proje, malzeme veya hizmetlerin alımını, satımını, üretimini, araştırma ve geliştirmesini (AR-GE), muhafazasını ve depolanmasını yapacak veya yaptıracak bütün kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişileri ve bunların faaliyet gösterecekleri tesisler ile 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa göre kurulan tesisleri kapsar. (2) Bu Yönetmelik; Türk Silâhlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşlarında bulunan askerî tesisler ile personelini kapsamaz. Bu kapsamda, gerekli olması hâlinde savunma sanayii maksatlı proje yürütülen askerî tesisler, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının talebi üzerine Genelkurmay Başkanlığı yetkilileri ile oluşturulan heyet tarafından kontrol edilebilir. (3) NATO’yu ilgilendiren iş ve projelere ait güvenlik işlemleri, sorumlu makam olan Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığı tarafından, NATO güvenlik usul ve esasları çerçevesinde, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı olarak yetkilendirilen Millî Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı ile koordineli olarak yürütülür. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik; 29/6/2004 tarihli ve 5202 sayılı Savunma Sanayii Güvenliği Kanununun 13 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını, b) Bilgi güvenliği: Bilgi ve bilginin işlem gördüğü bilgi sistemlerinin emniyetli ve güvenilir olarak kullanılabilmesi, bütünlüğünün ve gizliliğinin muhafazası ve yetkisiz şahısların bilgiye ulaşmaları halinde tespit edilmelerine yönelik alınan tedbirlerin tümünü, c) Bilmesi gereken kişi: Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeyi veya gizlilik dereceli projeyi, ancak görevi gereği öğrenme ve kullanma sorumluluğu olan ve bilmesi gereken prensibi çerçevesinde gerekli ve uygun seviyede Kişi Güvenlik Belgesi bulunan kişiyi, ç) Bilmesi gereken prensibi: Herhangi bir konu veya işi, ancak görev ve sorumlulukları gereği öğrenmekle, incelemekle, gereğini yerine getirmekle ve korumakla sorumlu bulunanların yetkisi düzeyinde bilgi sahibi olması ve nüfuz etmesini, d) Çokuluslu Sanayi Güvenliği Çalışma Grubu: NATO ve NATO dışı ülkelerle çok uluslu savunma programları çerçevesinde gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin değişimine yönelik işlemler ile savunma sanayii güvenliği uygulamalarının evrenselliğini sağlamak amacıyla, üye ülkeler arasında oluşturulmuş bir çalışma grubunu, e) Denetim Heyeti: Kuruluşlara ait tesislerin savunma sanayii güvenliği bakımından yeterliliklerini tespit etmeye yönelik denetimlerini gerçekleştirmek üzere; Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının koordinatörlüğünde, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından görevlendirilen personel ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığını temsilen katılacak personelden oluşturulan heyeti, f) Gizlilik derecesi: Bilmesi gereken kişiler dışındakilere açıklanması veya verilmesi, millî güvenlik ve ülke menfaatleri bakımından sakıncalı görülen bilgi, belge ve malzemenin, haiz olduğu önem derecelerine göre “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ”, “ÖZEL” veya “HİZMETE ÖZEL” şeklinde sınıflandırılması ve adlandırılmasını, g) Millî gizlilik derecesi: Bilmesi gereken kişiler dışındakilere açıklanması veya verilmesi, millî güvenlik ve ülke çıkarları bakımından sakıncalı görülen ve millî olan bilgi, belge ve malzemenin aşağıda ayrıntılı olarak dört grupta belirtilen gizlilik derecelerini, 1) ÇOK GİZLİ: İzinsiz açıklanması durumunda devletimizin güvenliğine, milletimize, ulusal varlık ve bütünlüğümüze, iç ve dış menfaatlerimiz ile müttefiklerimize hayati bakımdan son derece büyük zarar verebilecek, yabancı bir devlete fayda sağlayabilecek ve güvenlik bakımından olağanüstü sonuçlar doğurabilecek evrak, araç, gereç, bilgi, belge, proje, malzeme, tesis ve yerler için kullanılan gizlilik derecesini, 2) GİZLİ: İzinsiz açıklanması durumunda devletimizin güvenliğine, milletimize, ulusal varlık ve bütünlüğümüze, iç ve dış menfaatlerimize ciddi şekilde zarar verebilecek, saygınlık ve çıkarlarımızı sarsacak, yabancı bir devlete fayda sağlayabilecek nitelikte olan evrak, araç, gereç, bilgi, belge, proje, malzeme, tesis ve yerler için kullanılan gizlilik derecesini, 3) ÖZEL: İzinsiz açıklanması durumunda, devletimizin çıkar ve prestijini sarsacak, bir şahsın zarar görmesine neden olacak veya yabancı bir devlete fayda sağlayabilecek nitelikte olan evrak, araç, gereç, bilgi, belge, malzeme, tesis ve yerler için kullanılan gizlilik derecesini, 4) HİZMETE ÖZEL: Kapsadığı bilgiler bakımından “ÇOK GİZLİ”, “GİZLİ” veya “ÖZEL” gizlilik dereceleriyle korunması gerekmeyen ancak, bilmesi gereken kişiler dışındaki şahıslar tarafından bilinmesi istenmeyen evrak, araç, gereç, bilgi, belge, proje, malzeme, tesis ve yerler için kullanılan gizlilik derecesini, ğ) NATO gizlilik derecesi: NATO ile ilgili uygulamalarda “COSMIC TOP SECRET”, “NATO SECRET”, “NATO CONFIDENTIAL”, “NATO RESTRICTED” şeklinde; Türk makamları veya kuruluşları arasında NATO ile ilgili yapılacak yazışmalarda ise sırasıyla “KOZMİK ÇOK GİZLİ”, “NATO GİZLİ”, “NATO ÖZEL”, “NATO HİZMETE ÖZEL” şeklinde Türkçe karşılıkları kullanılan gizlilik derecelerini, h) Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme: Kriptografik ve NATO çerçevesinde karşılıklı gönderilen sınırlı bilgiler anlamına gelen atomal bilgi, belge ve malzeme de dâhil olmak üzere; gizlilik dereceli içeriğe sahip her türlü kaydı, yazılı ve sözlü haberleşme ortamını, mesajları, belgeleri ve silâh, mühimmat, araç ve gereç gibi her çeşit malzeme ile bunların parça ve kısımlarını, yazılım ve donanımları, ı) Gizlilik dereceli proje: İhtiyaç makamınca savunma ihtiyacı olarak belirlenen ve gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ihtiva eden her türlü harp silâh, araç ve gereçleri ile bunların önemli ve kritik alt sistemlerinin ve parçalarının alımını ve satımını, her tip üretim faaliyeti ile araştırmasını ve geliştirmesini, bunlarla ilgili hizmet ve alt yapı tesis ve faaliyetlerini kapsayan çalışmaların bütününü, i) Gizlilik dereceli yer: Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme bulundurulan, uygun iletişim ortamında bilgi aktarılan veya gizlilik dereceli proje yürütüldüğü için koruyucu güvenlik önlemleri alınmış olan tesis veya bölgeyi, j) Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteneğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini, k) İhtiyaç makamı: Türk Silâhlı Kuvvetlerinin harekât ve lojistik destek ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tedarik edilecek mal ve hizmetleri, ilgili mevzuatta açıklanan usul ve esaslar çerçevesinde belirleyerek proje makamına bildiren ve proje makamı koordinasyonunda tedarik edilen mal ve hizmetlerin amacına uygun kullanılmasını planlayan ve yöneten makamı, l) Kanun: 29/6/2004 tarihli ve 5202 sayılı Savunma Sanayii Güvenliği Kanununu, m) Kişi Güvenlik Belgesi: Personelin, gizlilik dereceli bilgi, belge, malzeme veya projeye, bilmesi gereken prensibi çerçevesinde nüfuz edebilmesini veya bunların muhafaza edildiği gizlilik dereceli yerlere giriş iznini sağlayan belgeyi, n) Kontrole Tâbi Liste: Millî Savunma Bakanlığınca ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alındıktan sonra tespit edilen ve 29/6/2004 tarihli ve 5201 sayılı Harp Araç ve Gereçleri ile Silâh, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun gereğince her yıl Ocak ayında veya gerektiğinde yıl içerisinde Resmî Gazete’de ilan olunan kontrole tâbi harp araç ve gereçleri ile silah, mühimmat ve bunlara ait yedek parçalar, patlayıcı maddeler ve bunlara ait teknolojilere ilişkin listeyi, o) Kontrollü Bölge: Tesis içerisinde, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin muhafaza edildiği veya gizlilik dereceli proje çalışmalarının yürütüldüğü ve yetkisiz kişilerin nüfuz etmesini engelleyecek şekilde fiziki önlemlerle giriş-çıkışı kontrol altına alınan bölgeyi, ö) Kontrollü Oda: Tesis Güvenlik Belgesi ile belgelendirilmiş olan bir tesiste, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin konulduğu dolap, dosya, kaset, teyp, disket, CD ve benzerlerinin korunması için; tavan, taban, kapı ve duvarları takviye edilmiş, giriş-çıkışı kontrol altına alınmış, içerideki bilgi, belge ve malzemeye dışarıdan nüfuz edilmesini engelleyecek şekilde önlem alınmış, bilmesi gereken kişilerden başkasının girişine izin verilmeyen, biri şifreli olmak üzere en az iki kilitli kapısı olan ve uygun alarm/ikaz sistemleri ile donatılmış odayı, p) Kuruluş: Kanun kapsamında faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişilerini, r) Kuruluş Güvenlik Koordinatörü: Savunma sanayii güvenliği ile ilgili faaliyetleri takip ve koordine etmek üzere; kuruluş tarafından görevlendirilen ve bu Yönetmelik hükümleri ile Tesis Özel Güvenlik El Kitabında yer alan hususların, kuruluş bünyesinde uygulanmasından sorumlu olan kişiyi, s) Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığı: Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulmuş olan ve NATO’yu ilgilendiren iş ve projeler konusunda çalışan kuruluşlara NATO Tesis Güvenlik Belgesi tanzim etmekten sorumlu olan makamı, ş) Özel savunma sanayii güvenliği yönetmeliği (Tesis Özel Güvenlik El Kitabı): Kuruluşlara ait tesislerde, gizlilik dereceli bilgi, belge, proje, malzeme veya hizmetlerin korunması, tesislerin ve personelin güvenliklerinin sağlanması için alınması gereken tüm tedbirleri içerecek şekilde kuruluş tarafından hazırlanan ve Denetim Heyetince yapılan denetim sonucunda Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından onaylanan dokümanı, t) Proje Güvenlik Talimatı: Kontrole Tâbi Listede yer alan ve en az “ÖZEL” ve üzeri gizlilik derecesine haiz projelerde, proje makamı koordinatörlüğünde hazırlanan ve Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından onaylanan, bu Yönetmelik esaslarına göre projenin yürütülmesi sırasında alınması gerekli tüm güvenlik tedbirlerini içeren dokümanı, u) Proje makamı: İhtiyaç makamı tarafından talep edilen mal ve/veya hizmetlerin tedariki için gerekli olan tüm faaliyetleri yürüten makamı, ü) Savunma sanayii: Askeri amaçlarla kullanılabilecek nitelikteki bilgi, belge ve malzemeleri üreten, bu kapsamda araştırma geliştirme yapan veya hizmet veren sanayi tesislerinin bütününü, v) Savunma sanayii güvenliği: Kontrole Tâbi Listede yer alan malzemeleri üreten, araştırma ve geliştirme yapan, hizmet veren kuruluşlarda, gizlilik dereceli bilgi, belge, proje, malzeme veya hizmetlerin korunmasını, tesislerin ve personelin güvenliklerinin sağlanmasını, y) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı: Millî Savunma Bakanlığı adına Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığını, z) TEMPEST: Gizlilik dereceli bilgi işleyen elektriksel ve elektronik teçhizatın yaydığı istenmeyen elektromanyetik sızıntıları, aa) Tesis: Kuruluş tarafından Kanun kapsamında faaliyet gösterilecek her türlü atölye, fabrika, ofis, bina ve benzeri yerleri, bb) Tesis Güvenlik Belgesi: Bir tesiste bulunan veya bulunabilecek gizlilik dereceli bilgi, belge, proje ve malzemenin fiziki güvenliklerinin sağlanması için, tesisin bulunduğu yer ve çevre şartları ile maruz kalabileceği dış ve iç tehditler göz önüne alınarak projelendirilmiş olan koruma önlemlerinin uygun bulunduğunu belirten belgeyi, cc) Üretim İzin Belgesi: Kuruluşlara, 5201 sayılı Kanun kapsamında üretim yapabilmeleri için, Denetim Heyeti vasıtasıyla yapılacak denetim sonucunda Millî Savunma Bakanının onayı ile verilen izni müteakip, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından tanzim edilen belgeyi, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı ve Görevleri Savunma sanayii millî güvenlik makamı MADDE 5 – (1) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı, Millî Savunma Bakanlığı adına Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığıdır. (2) Kanun kapsamındaki millî gizlilik dereceli belgelendirme talepleri ile anılan taleplerin ilgili makamlar ile koordineli olarak incelenmesi ve sonuçlandırılması ve ilgili belgelerin tanzimi konusunda Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı yetkilidir. Savunma Sanayii millî güvenlik makamının görevleri MADDE 6 – (1) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının konuyla ilgili görevleri aşağıda belirtilmiştir: a) Savunma sanayii güvenliği konusunda yürürlükte olan mevzuat çerçevesinde, alınan güvenlik tedbirlerini gözden geçirmek ve ihtiyaç duyulması halinde ilgili makamlarla koordine ederek gerekli mevzuat değişikliklerini hazırlamak, güncellenen mevzuat doğrultusunda güvenlik standartlarını oluşturmak ve bunlar hakkında ilgili tarafları bilgilendirmek amacıyla brifingler vermek, toplantı ve konferanslar düzenlemek, b) Kanun kapsamındaki millî gizlilik dereceli belgelendirme başvuruları ile Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığının yaptığı yetki devri çerçevesinde, NATO gizlilik dereceli belgelendirme başvurularını kabul etmek, anılan talep kapsamında başvuru evraklarını inceleyerek eksiklikleri tamamlatmak, c) Millî/NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi talep edilen personel hakkında Millî İstihbarat Teşkilâtı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü veya mahallî mülkî idare amirlikleri vasıtasıyla, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmalarını yaptırmak, ç) Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmaları sonucunda, personel hakkında belgelendirmeye engel teşkil edebileceği değerlendirilen hususlara ilişkin, Millî Savunma Bakanlığı Hukuk Müşavirliği ve Davalar Dairesi Başkanlığından hukukî mütalaa almak, d) Güvenlik soruşturması, arşiv araştırması ve hukukî inceleme sonucunun uygun olması hâlinde, Millî/NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi talep edilen personele geçerlilik süresi de belirlenerek uygun gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi tanzim etmek, e) Kuruluşlarca yapılan Millî/NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi taleplerinin ve başvuru evraklarının mevzuat açısından ön incelemesini yapmak, belirlenen eksiklikleri tamamlatmak, bu eksiklikleri üç ay içinde tamamlamayan kuruluşların başvuru evraklarını iade ederek, talebi iptal etmek, f) Başvuru belgelerini tamamlayan kuruluşlara ait tesislerin Denetim Heyeti vasıtasıyla denetlenmesini sağlayarak, uygun bulunan kuruluşlara talep edilen gizlilik derecesi de göz önünde bulundurularak, uygun millî gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesini tanzim etmek ve Tesis Özel Güvenlik El Kitabını onaylamak, uygun NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesinin tanzimi maksadıyla Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığını bilgilendirmek, belge verilen kuruluşlara ait Tesis Özel Güvenlik El Kitabını onaylamak, g) Kuruluşlara ait tesislerde, yılda en az bir defa haberli veya habersiz denetim yapmak, bu denetimlere ilişkin denetim kriterlerini belirlemek, güncellemek ve alınması gereken ilâve güvenlik önlemlerini tespit etmek, ğ) Türk vatandaşlarının veya yabancı kişilerin, Millî/NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesine sahip kuruluşlara yapacakları ziyaret taleplerini incelemek, ilgili makamlarla koordine etmek ve uygun bulunanlara izin vermek, h) Millî/NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesine sahip olan kişilerin, diğer ülkelerin savunma sanayii kuruluşlarına yapacakları ziyarete ilişkin taleplerini ilgili ülkedeki askerî ataşelik vasıtasıyla, o ülkedeki yetkili makamlar ile koordine etmek, sonuçları talep sahibine bildirmek, ı) Yerli ve yabancı basın organlarının, Tesis Güvenlik Belgesine sahip savunma sanayii kuruluşlarına ait tesislerde röportaj, program ve çekim yapma taleplerini ilgili makamlarla koordine ederek incelemek, uygun bulunanlara izin vermek, i) Millî/NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesine sahip kuruluş tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına gönderilen stajyer listesi esas alınarak, stajyerlerin gizlilik dereceli bilgilere ulaşmasını engellemek için gerekli önlemlerin alınıp alınmadığını periyodik veya habersiz denetimlerde kontrol etmek, j) Kuruluşlara ait tesislerde, 19/9/2009 tarihli ve 27354 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik çerçevesinde istihdam edilecek eski hükümlülerin çalıştırılmasına ilişkin hususlarda karar vermek, k) Savunma sanayii güvenliğinin sağlanmasına yönelik olarak ihtiyaç duyulabilecek ikili veya çok taraflı uluslararası güvenlik andlaşması akdedilme çalışmalarını yürütmek ve andlaşmanın yürürlüğe girmesini müteakip uygulama direktifi hazırlayıp ilgili makam ve Kuruluşlara yayımlamak, l) Özel ve üzeri gizlilik derecesine sahip savunma sanayii projelerinde güvenliğin sağlanması amacıyla hazırlanan projeye özgü Proje Güvenlik Talimatını, savunma sanayii güvenliği ile ilgili mevzuat kapsamında incelemek, uygun bulunanları onaylamak, m) Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin taşıma planlarını savunma sanayii güvenliği ile ilgili mevzuat kapsamında incelemek, uygun bulunanları onaylamak, n) Kanun kapsamında NATO gizlilik dereceli belgelendirme taleplerini, Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığının yaptığı yetki devri çerçevesinde, ilgili makamlar ile koordineli olarak incelemek, inceleme sonuçlarını belge tanzim edecek yetkili makam olan Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığına göndermek, o) Verilen belgelerin usulüne uygun olarak kullanılması, belgenin veriliş koşullarının değişmesi halinde durumun yeniden incelenmesi ve değerlendirme sonucuna göre millî gizlilik dereceli belgeyi iptal etmek, NATO gizlilik dereceli belgelerin iptali için sorumlu makam olan Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığına bilgi vermek, ö) Gizlilik ihlalleri ile ilgili şikâyetleri inceleyerek, yapılacak işlemleri belirlemek. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Gizlilik Dereceleri ile Satış ve Devir İşlemleri Gizlilik derecelerinin belirlenmesi, değiştirilmesi ve işaretlenmesi MADDE 7 – (1) Çokuluslu Sanayi Güvenliği Çalışma Grubunun onaylanmış kararları ile taraf olunan uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla; savunma sanayii ile ilgili bilginin, belgenin ve malzemenin gizlilik derecesi, bunları üreten/sahip olan kişi, kurum veya kuruluş tarafından, bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan gizlilik derecelerine uygun olarak belirlenir. (2) Savunma sanayii alanında yürütülen projelerin gizlilik derecesinin belirlenmesi proje makamının yetki ve sorumluluğundadır. (3) TASNİF DIŞI olarak adlandırılan veya işaretlenen bilgi, belge, malzeme ya da projenin, taraf olunan uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde korunması gerekmez; bu tür bilgi, belge, malzeme ya da projeye erişim için güvenlik belgesi talep edilmez. (4) Gizlilik derecesini değiştirme yetkisi gizlilik derecesini veren makama aittir. (5) Herhangi bir belgenin gizlilik derecesi her sayfanın sol üst ve alt köşesine yazılır ve aynı gizlilik derecesi, her sayfanın üst ve alt kenar ortasına kırmızı ıstampa ile basılır. “HİZMETE ÖZEL”den daha yüksek gizlilik derecesi verilen herhangi bir belgeye, dağıtımı yapılacak her bir nüsha için farklı olacak şekilde özel bir güvenlik numarası verilir ve bunlar özel olarak işaretlenip kayıt altına alınır. Malzemelerde ise gizlilik derecesi, malzeme veya ambalajının üzerine kırmızı renkle görülecek ve çıkmayacak şekilde işaretlenir. Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin verilmesi veya açıklanması MADDE 8 – (1) Savunma sanayii alanındaki herhangi bir gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli projeye; sadece bunların gizlilik derecesine uygun Kişi Güvenlik Belgesine sahip şahıslar tarafından bilmesi gereken prensibine göre nüfuz edilebilir. Ayrıca; bahse konu proje, uygun seviyeli Kişi Güvenlik Belgesi bulunmayan şahıslara ya da Tesis Güvenlik Belgesi olmayan kuruluşlara verilemez ve açıklanamaz. (2) Savunma sanayii alanındaki herhangi bir gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli proje, gizlilik derecesine uygun Tesis Güvenlik Belgesine sahip tesis veya yerde muhafaza edilir veya üzerinde işlem yapılır. (3) Uygun seviyede Kişi Güvenlik Belgesi ve Tesis Güvenlik Belgesi olmayan şahıs ya da kuruluşlar, savunma sanayii alanındaki herhangi bir gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli projeye erişemez, bunların bulunduğu ya da yürütüldüğü gizlilik dereceli yerlere ve tesislere giremez ve bunlarla ilgili andlaşma, sözleşme veya alt sözleşme çalışmalarına ve uygulamalarına iştirak edemez. (4) Uluslararası gizlilik dereceli projelerde yer almaya istekli kuruluşların, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde kurulmuş olmayan yabancı bir kuruluş olması ya da istekli kişilerin yabancı olması hâlinde; istekli kuruluş ve kişilerden kendi ülkelerinin yetkili makamlarınca tanzim edilmiş ve onaylanmış uygun gizlilik dereceli güvenlik belgeleri istenir. Bu kuruluş ve kişilerin gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli projeye erişimine, sadece, temin edilen güvenlik belgelerinin geçerliliğinin Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından ilgili ülke yetkili makamları ile teyit edilmesini müteakip izin verilir. (5) Askerî personel (Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı dahil olmak üzere Türk Silahlı Kuvvetleri personeli) ve Millî Savunma Bakanlığı personeli için Kişi Güvenlik Belgesi tanzim edilmez, bu personelin nüfuz edebileceği gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin gizlilik derecesinin seviyesi, ilgili makamlar tarafından belirlenir. (6) Uluslararası faaliyetlerin bir gereği olarak Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde bulunan veya savunma sanayii kuruluşları tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri için üretilen veya modernize edilen silah ve destek sistemleri ve/veya gizlilik gerektiren bir faaliyet hakkındaki bilgi, belge ve malzemenin, yerli veya yabancı ülke mensuplarıyla paylaşılacak bilgi düzeyi ve yapılacak açıklama düzeyi hakkında Genelkurmay Başkanlığınca karar verilir. (7) Savunma sanayii alanındaki herhangi bir gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin yurt dışına verilmesi gerektiğinde, taraf olunan uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, konuyla ilgili olarak Genelkurmay Başkanlığı ile yapılacak koordine sonrasında, açıklanacak ve paylaşılacak bilgi düzeyi tespit edilerek, bilgi ve belgeyi açıklayacak makama ulaştırılır ve sonucu takip edilir. (8) Proje makamlarınca, yurt dışından tedarik edilecek, gizliliği haiz mal ve hizmet alımlarında, gizlilik ve güvenlik ihtiyaçları Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı ile koordineli olarak belirlenir. (9) Proje makamlarınca, Kontrole Tâbi Listede yer alan bir malzeme veya hizmetin, üretime dayalı olarak yurt içinden temin edilmesi sürecinde, söz konusu malların ihalesine katılacak olan istekli kuruluşlardan, Kişi Güvenlik Belgesi, Tesis Güvenlik Belgesi ve Üretim İzin Belgesi istenir. (10) Kontrole Tâbi Listede yer almayan, ancak ihtiyaç makamınca gizlilik derecesi verilen projelerde görev alacak kişi ve kuruluşlardan, projenin gizlilik derecesine uygun Kişi Güvenlik Belgesi ve Tesis Güvenlik Belgesi istenir. (11) Yabancı firma ve kuruluşlara açık olan ve ihtiyaç makamınca gizlilik derecesi verilen uluslararası ihalelerde, ülkeler ile yapılan andlaşma hükümleri saklı kalmak koşuluyla, bu ihalelere katılmaya istekli kuruluşlar ve kişilerden kendi ülkelerinin yetkili makamlarınca tanzim edilmiş ve onaylanmış uygun gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi ve Tesis Güvenlik Belgesi veya bunların yerine geçen muadili belgeler istenir. Yerli firmalardan ise Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından verilen Kişi Güvenlik Belgesi ile Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı veya Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığınca verilen Tesis Güvenlik Belgesi istenir. Satış ve devir işlemleri MADDE 9 – (1) Gizlilik dereceli bilgi, belge, proje ve malzemenin andlaşmalarda belirlenenlerin dışındaki ülke ve kişiler ile yurt içinde açıklanması veya satışı, devri, aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır: a) Yurt dışından, herhangi bir andlaşma dâhilinde temin edilmiş ise, andlaşmada yer alan hükümler geçerlidir. b) Yurt içinde geliştirme ve üretilme durumunda, 5201 sayılı Kanun ile bu Kanuna göre çıkarılan Yönetmelik kapsamında işlem yapılır. c) NATO projelerinde, andlaşmada yer alan hükümler uygulanır. ç) Yukarıda belirtilen hususlar ve diğer kanunlarda yer alan yetkiler dışında kalan gizlilik dereceli bilgi, belge, proje ve malzemenin satış ve devir işlemlerine, Genelkurmay Başkanlığı ile koordineli olarak, gerektiğinde Dışişleri Bakanlığı ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri ile Çokuluslu Sanayi Güvenliği Çalışma Grubu, NATO ve Birleşmiş Milletler kararları dikkate alınarak Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından izin verilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Fiziki Koruma Önlemleri ve Ziyaretler Tesis fiziki koruma önlemleri MADDE 10 – (1) Kuruluşlar tarafından; 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun hükümlerine göre, tesislerinde gerekli fiziki koruma önlemleri alınır. Tesis Güvenlik Belgesi düzenlenmesi için başvuruda bulunulan tesiste; tesisin bulunduğu yer, çevre, iklim şartları, üretim şekli ve maruz kalabileceği tehlikelerin niteliği ile teknolojik etkenler de göz önünde bulundurularak, savunma sanayii kuruluşlarınca gerekli ilave güvenlik önlemleri de alınır. Tesisin durumu, güvenlik ve gizlilik ihtiyaçları dikkate alınarak, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından ilâve güvenlik önlemlerinin alınması istenebilir. (2) Kuruluş tarafından; Tesis Güvenlik Belgesi düzenlenmesi için başvuruda bulunulan tesiste, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin saklanması ve depolanması maksadıyla Kontrollü Oda ve gizlilik gerektiren konularda çalışma yapılabilmesi maksadıyla Kontrollü Bölge tahsis edilir. Kontrollü Oda ve Kontrollü Bölgeye ilişkin güvenlik tedbirleri Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından belirlenir ve kuruluş tarafından bu tedbirler alınır. (3) Fiziki koruma ve bilgi güvenliği faaliyetlerine ilişkin kuruluş tarafından alınan önlem ve uygulama esasları Tesis Özel Güvenlik El Kitabında tanımlanır. Kuruluşa ait Tesis Özel Güvenlik El Kitabı, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının onayı ile yürürlüğe girer. Fiziki koruma ve bilgi güvenliği faaliyetleri anılan dokümanda belirtilen esaslar doğrultusunda yürütülür. Söz konusu dokümanda yapılacak değişiklikler Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı onayı ile yürürlüğe girer. (4) Gizlilik dereceli bilgi üreten kuruluşlardan, faaliyet alanına uygun olarak Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından öngörülenler için, bilginin üretildiği ve depolandığı bilgi sistem odalarında ve bilgisayar sistemlerinde kullanılan, enerji iletim, iletişim ve data hatlarına dışarıdan müdahaleye ve bilgi sızmasına engel olacak güvenlik tedbirleri alınır ve bu sistemlere yönelik TEMPEST koruması sağlanır. TEMPEST korumasının sağlanmasına yönelik alınan tedbirler, akredite kuruluşlarca belgelendirilir ve alınan belge, Kuruluş tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına gönderilir. Taşıma sırasında alınacak genel fiziki koruma önlemleri MADDE 11 – (1) Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin taşınması sırasında gereken fiziki koruma önlemleri gönderici ve alıcı tarafından alınır veya aldırılır. Taşıma sırasında öngörülen gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin göndericisi ve alıcısı, uygun gizlilik derecesinde Tesis Güvenlik Belgesine ve taşımada görev alacak personeli ise, uygun gizlilik derecesinde Kişi Güvenlik Belgesine sahip olmalıdır. (2) Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin taşınmasında görev alacak kurye hizmeti veren kuruluşların uygun gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi, taşımada görev alacak kurye personelinin ise uygun gizlilik derecesinde Kişi Güvenlik Belgesine sahip olması şartı aranır. (3) Taşınacak ÖZEL ve daha yüksek gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin sahibi olan kişi, kuruluş ya da makamlar tarafından hazırlanan taşıma planları, taşıma yapılmadan önce, proje makamı koordinesiyle, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına onaylatılır. Hazırlanacak taşıma planlarında en az; a) Gizlilik dereceli gönderiyi teslim alacak ve gönderecek makam ve personelin açık adı ve adresi, b) Gizlilik dereceli gönderinin gönderilme gerekçesi ve varsa ana proje bilgileri, c) Gönderiye ait ağırlık, hacim, miktar bilgileri ve gizlilik derecesi, ç) Taşımanın yapılacağı tarihler, izlenecek rota ve kullanılacak ulaşım vasıtaları ile Kurye veya güvenlik personelinin kimlikleri ve bağlı oldukları kuruluş bilgileri, d) Gönderiye ilişkin gümrük işlemleri ile varsa ihracat izinlerine ilişkin bilgiler yer alır. (4) “ÖZEL”den daha düşük gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin taşınmasına ilişkin alınacak önlemler, kuruluş tarafından hazırlanacak Tesis Özel Güvenlik El Kitabında tanımlanır. (5) Taraf olunan uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, uluslararası taşıma işlemleri aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. a) “ÖZEL” ve daha yüksek gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin yurt dışına yapılacak taşıma işlemi, imkânlar ölçüsünde Dışişleri Bakanlığının diplomatik kuryeleri vasıtasıyla yapılır. Bunun mümkün olmadığı hâllerde, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından görevlendirilecek özel kurye ile alıcı kuruluşun uygun gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi bulunan personeline veya güvenlik görevlisine teslim edilir. Taşımaya ilişkin masraflar alıcı veya gönderici tarafından karşılanır. b) Yurt dışına posta veya taşıma firmaları vasıtasıyla sadece “HİZMETE ÖZEL” gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme gönderilebilir. Ziyaretler MADDE 12 – (1) Türk vatandaşlarının, Tesis Güvenlik Belgesi sahibi savunma sanayii kuruluşlarına yapacağı ziyaretlere ilişkin talepler, ziyareti yapacak kişi, kurum veya kuruluş tarafından; ziyaretin amacı ve kapsamı, ziyarete katılacak personel kimlik bilgileri, sahip olduğu Kişi Güvenlik Belgesi, temsil ettiği kurum/kuruluş bilgileri ile iletişim bilgilerini içeren ziyaret talep yazısı ile en geç ziyaret tarihinden 21 iş günü öncesinden Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına yapılır. Söz konusu talep, ilgili birimler ile koordineli olarak Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından karara bağlanır. Ziyaret sırasında izin verilmeyen alanlara ziyaretçilerin girmemesi için gerekli güvenlik önlemleri, ziyaret edilen kurum/kuruluş tarafından alınır. (2) Ziyaret sonrasında, ziyaret edilen kuruluş tarafından, ziyareti takip eden en geç 15 iş günü içerisinde aşağıdaki hususları içeren ziyaret sonuç raporu Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına gönderilir. a) Ziyaretin konusu, yeri, tarihi ve eşlik eden Kişi Güvenlik Belgesi sahibi personel bilgileri, b) Ziyarete katılan personelin kimlik bilgileri ile varsa Kişi Güvenlik Belgesi bilgileri, c) Ziyaret esnasında alınan güvenlik tedbirleri ve planlamaya uygun gerçekleşme bilgileri ile gündeme getirilen konulara ilişkin özet bilgi, ç) Varsa olağan dışı bir olayın vuku bulup bulmadığı ile gündeme gelen konular ile teklif ve değerlendirmeler. (3) Türk vatandaşlarının, savunma sanayii konularıyla ilgili olarak, askerî birlik, karargah ve kurumlara yapacağı ziyaretlere ilişkin talepler, ziyareti yapacak kişi, kurum veya kuruluş tarafından; ziyaretin amacı ve kapsamı, ziyarete katılacak personel kimlik bilgileri, sahip olduğu Kişi Güvenlik Belgesi, temsil ettiği kurum/kuruluş bilgileri ile iletişim bilgilerini içeren ziyaret talep yazısı ile en geç ziyaret tarihinden 21 iş günü öncesinden Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına yapılır. Söz konusu talep, Genelkurmay Başkanlığı veya Genelkurmay Başkanlığınca yetki verilen durumlarda ilgili Kuvvet Komutanlıkları ile koordinasyon halinde incelenerek Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından karara bağlanır. Ziyaret sırasında izin verilmeyen alanlara ziyaretçilerin girmemesi için Genelkurmay Başkanlığınca belirlenen güvenlik önlemleri, ziyaret edilen birlik, karargâh ve kurum tarafından alınır. (4) Uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yabancı ülke vatandaşlarının, Tesis Güvenlik Belgesi sahibi savunma sanayii kuruluşlarına yapacağı ziyaretlere ilişkin talepler, ziyareti yapacak kişi, kurum veya kuruluş tarafından; ziyaretin amacı ve kapsamı, ziyarete katılacak personel kimlik bilgileri, sahip olduğu Kişi Güvenlik Belgesi, temsil ettiği kurum/kuruluş bilgileri ile iletişim bilgilerini içeren ziyaret talep yazısı ile diplomatik temsilcilikler veya askerî ataşelikler vasıtasıyla en geç ziyaret tarihinden 21 iş günü öncesinden Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına yapılır. Söz konusu talep, ilgili birimler ile koordineli olarak Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından karara bağlanır. Ziyaret sırasında izin verilmeyen alanlara ziyaretçilerin girmemesi için gerekli güvenlik önlemleri ziyaret edilen kurum/kuruluş tarafından alınır. (5) Uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yabancı ülke vatandaşlarının, savunma sanayii konularıyla ilgili olarak, askerî birlik, karargâh ve kurumlara yapacağı ziyaretlere ilişkin talepler, ziyareti yapacak, kişi, kurum veya kuruluş tarafından; ziyaretin amacı ve kapsamı, ziyarete katılacak personel kimlik bilgileri, sahip olduğu Kişi Güvenlik Belgesi, temsil ettiği kurum/kuruluş bilgileri ile iletişim bilgilerini içeren ziyaret talep yazısı ile diplomatik temsilcilikler veya askerî ataşelikler vasıtasıyla en geç ziyaret tarihinden 21 iş günü öncesinden Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına yapılır. Söz konusu talep, Genelkurmay Başkanlığı ile koordineli olarak incelenip Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından karara bağlanır. Ziyaret sırasında izin verilmeyen alanlara ziyaretçilerin girmemesi için Genelkurmay Başkanlığınca belirlenen güvenlik önlemleri, ziyaret edilen birlik, karargâh ve kurum tarafından alınır. (6) Türk vatandaşlarının Tesis Güvenlik Belgesi sahibi savunma sanayii kuruluşlarına gizlilik dereceli bilgi, belge, malzeme ve projeye nüfuz etmeyecek şekilde, pazarlama ve iş geliştirme maksatlı yapacağı ziyaretler için Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamından izin alınması zorunlu değildir. Ancak; bu tür ziyaretlerin gerçekleştirilmesinden önce Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bilgi verilir ve gerekli güvenlik önlemleri, ziyaret edilen kuruluş tarafından alınır. (7) Tesis Güvenlik Belgesi sahibi savunma sanayii kuruluşlarında çalışan Türk vatandaşlarının, yabancı ülkede bulunan savunma sanayii ile ilgili kurum, kuruluş ve tesislere savunma sanayii alanında icra edilen projeler ile ilgili olarak yapacağı ziyaretlere ilişkin talepler; ziyaretin amacı ve kapsamı, ziyarete katılacak personel kimlik bilgileri, sahip olduğu Kişi Güvenlik Belgesi, temsil ettiği kurum/kuruluş bilgileri ile iletişim bilgilerini içeren ziyaret talep yazısı ile ziyaret tarihinden en geç 30 iş günü öncesinden, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bildirilir. Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından başvurunun uygun bulunması durumunda, onaylı ziyaret talep formu, diplomatik temsilcilikler veya askerî ataşelikler vasıtasıyla ziyaret tarihinden 21 iş günü öncesinde ilgili ülkenin yetkili makamlarına gönderilir. (8) NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesine sahip olan kuruluşlara ait tesislerin gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme bulundurulan ya da gizlilik dereceli projelerin yürütüldüğü kısımlarına yapılacak ziyaretler ile anılan kuruluşlardan yurt dışına yapılacak ziyaret talepleri ile ilgili işlemler, NATO’yu ilgilendiren iş ve projelere ait güvenlik işlemlerinden sorumlu makam olan Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığı tarafından devredilen yetki çerçevesinde, millî gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesine sahip kuruluşların tabi olduğu esaslar dâhilinde Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından yürütülür. (9) Yerli ve yabancı basın organlarının, Tesis Güvenlik Belgesine sahip savunma sanayii kuruluşlarına ait tesislerde veya askeri maksatlı olarak üretilen ürünlere yönelik, röportaj, program ve çekim yapma talepleri, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, ilgili makamlarla koordine edilerek incelenir ve uygun bulunanlara izin verilir. (10) Devam etmekte olan bir proje için gerekli ziyaret izni bir defalık verilebileceği gibi, gerektiğinde proje bitimine kadar veya belirli zaman dilimlerini kapsayacak şekilde de verilebilir. BEŞİNCİ BÖLÜM Proje Uygulamaları Genel MADDE 13 – (1) Çokuluslu Sanayi Güvenliği Çalışma Grubunun onaylanmış kararları ile taraf olunan uluslararası andlaşma hükümleri saklı kalmak kaydıyla; tedarik, modernizasyon ve AR-GE maksatlı savunma projelerinin gizlilik derecesi, proje makamı tarafından, bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde tanımlanan gizlilik derecelerine uygun olarak belirlenir. (2) Proje makamlarınca hazırlanacak sözleşme ve eklerinde; projenin gizlilik seviyesi ile uyumlu Kişi Güvenlik Belgesi ve Tesis Güvenlik Belgesine sahip olmayan şahıs, kuruluşların, projede üretilen/verilen gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye erişememesi için bu Yönetmelikte yer alan güvenlik tedbirlerinin alınmasına, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin, proje gizlilik derecesine uygun Tesis Güvenlik Belgesine sahip tesis veya yerde muhafaza edilmesine, projenin genel güvenlik ve gizlilik ihtiyaçları ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin taşınması sırasında bu Yönetmelikte yer alan güvenlik önlemlerinin alınmasına yönelik hükümlere ve projede görev alan yüklenici ve alt yüklenici tesislerine yapılacak ziyaretlere ilişkin düzenlemelere yer verilir. (3) Proje makamınca, yürütülecek projenin gizlilik derecesi dikkate alınarak, teklif isteme ve teklife çağrı dosyalarının gönderilmesi süreci de dâhil olmak üzere, ilgili şahıs ve kuruluşlardan Kişi Güvenlik Belgesi, Tesis Güvenlik Belgesi ile projenin Kontrole Tâbi Listede yer alması halinde, ARGE projeleri hariç, Üretim İzin Belgesi istenir. Ulusal proje uygulamaları MADDE 14 – (1) Millî gizlilik dereceli projelerde aşağıdaki usul ve esaslar uygulanır: a) ÖZEL ve üzeri gizlilik dereceli her proje için, proje makamı tarafından, savunma sanayii güvenliği mevzuatı kapsamında alınacak güvenlik önlemleri ile uygulamaya yönelik esasların yer aldığı Proje Güvenlik Talimatı oluşturulur. b) Oluşturulan Proje Güvenlik Talimatı, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı onayına sunulur ve onayı müteakip yürürlüğe girer. Projenin, Proje Güvenlik Talimatı esaslarına uygun olarak yürütülmesi ve kontrolü proje makamı yetki ve sorumluluğundadır. c) HİZMETE ÖZEL gizlilik dereceli projelerde, güvenlik önlemleri ile uygulamaya yönelik esaslar, proje makamı tarafından belirlenir ve projenin bu esaslar doğrultusunda yürütülmesi ve kontrolü sağlanır. Uluslararası proje uygulamaları MADDE 15 – (1) Taraf olunan uluslararası andlaşma hükümleri ile Çokuluslu Sanayi Güvenliği Çalışma Grubu düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla, gizlilik dereceli uluslararası projelerdeki güvenlik ile ilgili faaliyetler, projede görev alan ülke temsilcilerinin katılımıyla hazırlanacak olan Proje Güvenlik Talimatına göre, proje makamı yetki ve sorumluluğunda yürütülür. Proje Güvenlik Talimatının hazırlanması sırasında, yürürlükte olan millî mevzuata aykırı hükümlerin yer almaması için Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı ile koordinasyon sağlanır. ALTINCI BÖLÜM Güvenlik Belgeleri ve Denetlemeleri Genel MADDE 16 – (1) Kontrole Tâbi Listede yer alan malzemeleri üretmek ve/veya hizmet vermek amacıyla Tesis Güvenlik Belgesi talep eden Kuruluşların en az yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınır. (2) Kontrole Tâbi Liste kapsamında üretim yapmayan ancak bu alanda yaptığı faaliyet nedeniyle, savunma sanayii alanında gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz eden Kuruluşların da Tesis Güvenlik Belgesi ve en az yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınır. (3) Kontrole Tâbi Liste kapsamında yürütülen AR-GE projelerinde, ön fizibilite ve fizibilite etüdü hazırlama çalışmalarında, danışmanlık faaliyetlerinde veya panel, komisyon çalışmalarında görev alması öngörülen ve bir kuruluşa bağlı olarak çalışmayan, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel akademisyen personel için Kişi Güvenlik Belgesi alınır. Anılan personelin Kişi Güvenlik Belgesi talebi proje makamınca yapılır ve belgenin muhafazası ile projenin bitimini müteakip Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına iadesinden proje makamı sorumludur. (4) Gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme içeren projelerde görev alan adi ortaklık adına ayrı bir yerleşim adresi ve bu adi ortaklık adına görev yapan personelin bulunması hâlinde, uygun gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi ve ilgili personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınır. Ancak, adi ortaklığın temsil ettiği Kuruluşlardan en az yüksek oranlı hisseye sahip ortağın (söz konusu üretimi tesislerinde gerçekleştirecek ortak) uygun gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi ve projede görev alan ilgili personeli için Kişi Güvenlik Belgesi olması durumunda ve tedarik makamlarınca proje kapsamındaki gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemenin sadece bu ortağa gönderileceğinin ve bunların anılan ortağın Tesis Güvenlik Belgesine sahip tesisinde muhafaza edileceğinin ve uygun seviyede Kişi Güvenlik Belgesine sahip bu ortağın personeli dışında başka personelin nüfuz etmeyeceğinin taahhüt ile kayıt altına alınması hâlinde, adi ortaklık için Tesis Güvenlik Belgesi ve ilgili personeli için Kişi Güvenlik Belgesi istenmeyebilir. (5) NATO projelerinde görev alacak Kuruluşların talepleri hâlinde, Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığının yaptığı yetki devri çerçevesinde, talep sahibi Kuruluşun, yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi ise Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığı tarafından tanzim edilir. (6) Millî/NATO gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesi ve Millî/NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi, en fazla 5 yıl süreyle geçerli olacak şekilde tanzim edilir. (7) Kanunlarda ve uluslararası andlaşmalarda düzenlenen kamu yetkisini kullanmaya yönelik faaliyetleri yerine getirecek kamu personelinin, Tesis Güvenlik Belgesine sahip savunma sanayii Kuruluşlarında, kendi faaliyet alanı ile ilgili konuların yanı sıra gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli projeye nüfuz etmesi hâlinde, bu kamu personelinden Kişi Güvenlik Belgesi istenmez. Ancak Kuruluş tarafından, bu personelden, nüfuz ettiği gizlilik dereceli bilgileri üçüncü şahıslara vermeyeceğine dair taahhütname alınır. (8) Millî Savunma Bakanlığı ve bağlıları ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin muhtelif birimlerinde çalışan personelin, görevde bulunduğu sürede, ilgili makamların onayıyla, kuruluşların yönetim ve denetim kurullarında görev almaları hâlinde, bu kişiler için Kişi Güvenlik Belgesi aranmaz. Kişi güvenlik belgesi MADDE 17 – (1) Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin, her altı ayda bir olmak üzere, Kuruluşlar tarafından adli sicil takibi yaptırılır. Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin adli kovuşturmaya maruz kalması veya herhangi bir sebeple hüküm giymesi ve/veya adli sicil takibi sonrasında bir problemle karşılaşılması hâlinde, bu durum ivedilikle Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bildirilir. Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının görüşü alınana kadar geçen süre içinde söz konusu personelin gizlilik dereceli bilgi, belge ve projeye nüfuz etmesi engellenir. (2) Kişi Güvenlik Belgesinin süresinin dolması veya kişinin Kuruluştan ayrılması hâlinde, personelin sahip olduğu Kişi Güvenlik Belgesi, Kuruluş tarafından, ivedilikle Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına iade edilir. (3) Genelkurmay Başkanlığınca yaptırılan güvenlik soruşturması sonucunda kripto güvenlik belgesi ile belgelendirilen kuruluş personeli için, güvenlik soruşturması yapılmaksızın Kişi Güvenlik Belgesi verilmesi hususunda Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı yetkilidir. (4) Tesis Güvenlik Belgesi başvurusunda bulunmayan kuruluşlar, Kişi Güvenlik Belgesi başvurusu yapamaz. Kişi güvenlik belgesi başvurusu MADDE 18 – (1) Şahıs şirketi statüsünde olan kuruluşların hissedarlarının tamamı, anonim şirket statüsünde olan kuruluşların ise ortaklarından, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesine yönetim kurulu kararı ile izin verilen hissedarlar ile bu şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için Kişi Güvenlik Belgesi alınması maksadıyla, başvuru evrakları ile birlikte, kuruluş tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına başvuru yapılır. (2) 5201 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi gereğince yayımlanan Kontrole Tâbi Liste kapsamında yürütülen AR-GE projelerinde, ön fizibilite ve fizibilite etüdü hazırlama çalışmalarında, danışmanlık faaliyetlerinde veya panel, komisyon çalışmalarında görev alması öngörülen ve bir Kuruluşa bağlı olarak çalışmayan, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel akademisyen personelin Kişi Güvenlik Belgesi alması maksadıyla; a) Söz konusu faaliyetlerin Tesis Güvenlik Belgesine sahip bir yüklenici marifetiyle gerçekleştirilmesi durumunda, akademisyen personelin Kişi Güvenlik Belgesi başvurusu, Tesis Güvenlik Belgesine sahip kuruluş tarafından, başvuru evrakları ve proje makamı oluru ile Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına gönderilir. b) Gizlilik dereceli proje faaliyetlerinin üniversite/enstitünün Tesis Güvenlik Belgesi olan bir bölgesinde gerçekleştirilmesi hâlinde ilgili akademisyen personel için Kişi Güvenlik Belgesi alınması maksadıyla, başvuru evrakları ile birlikte, Tesis Güvenlik Belgesi alan üniversitenin/enstitünün ilgili birimi tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına başvuru yapılır. c) Gizlilik dereceli proje faaliyetlerinin doğrudan, Tesis Güvenlik Belgesi olmayan bir bölgede akademisyen personel tarafından gerçekleştirilmesinin ve gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz edilmesinin söz konusu olması hâlinde, gizlilik dereceli çalışmaların tamamının proje makamınca belirlenecek Kontrollü Bölgede yapılması sağlanır. Anılan personel için Kişi Güvenlik Belgesi alınması maksadıyla gerekli başvuru, ilgili evraklarla birlikte, proje makamı tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına yapılır. (3) Kanunun 4 üncü maddesi gereğince soruşturma yapılabilmesi maksadıyla, Kişi Güvenlik Belgesi tanzimi talep edilen kişiyle ilgili tüm bilgiler, ilgili mevzuatta tanımlanan dokümanlar, kısaltma yapılmadan açık ve noksansız doldurulur. Adli sicil belgesinde kişinin kaydına rastlanmışsa, kayıtla ilgili açıklayıcı bilgi ve belge eklenir. İstenen Kişi Güvenlik Belgesinin gizlilik derecesi mutlaka belirtilir. (4) Kişi Güvenlik Belgesi alınması maksadıyla, aşağıdaki bilgi ve belgelerden oluşan bir ön yazı ile Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına başvurulur. a) Üç nüsha, son altı ay içinde çekilmiş renkli vesikalık fotoğraf yapıştırılmış güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması formu, b) Üç nüsha, kuruluş yetkilisi tarafından onaylı, T.C. kimlik numaralı nüfus hüviyet cüzdanı sureti, c) Birisi asıl ikisi Kuruluş tarafından onaylanan fotokopi olmak üzere üç nüsha adlî sicil belgesi veya adli sicil ve arşiv kaydı olmadığına dair personel beyanı, ç) Son altı ay içinde çekilmiş iki adet renkli vesikalık fotoğraf. Kişi güvenlik belgesi işlemleri MADDE 19 – (1) Kişi Güvenlik Belgesi aşağıdaki esaslara göre düzenlenir. a) Kuruluşlar tarafından Kişi Güvenlik Belgesi talep edilen personel için, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi gereğince, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının talebi üzerine, mevzuata uygun olarak Millî İstihbarat Teşkilâtı Müsteşarlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü veya mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yaptırılır. Sonuç, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bildirilir. Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucu uygun olanlar ile hakkında olumsuzluk bulunan personel için Kişi Güvenlik Belgesi tanzim edilip edilmeyeceğine ilişkin hukuki mütalaa sonrası uygun bulunan kişilere, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından istenilen gizlilik derecesinde, en fazla 5 yıl süreyle geçerli Kişi Güvenlik Belgesi tanzim edilir. b) Kişi Güvenlik Belgesi, kimlik kartı yerine kullanılamaz, Kuruluşların güvenlik koordinatörü tarafından Kontrollü Odada muhafaza edilir. Güvenlik kontrolü gereksinimi olan faaliyetler için ihtiyaç duyulması hâlinde, kuruluşların güvenlik koordinatörü tarafından zimmet karşılığı belirli süreyle personele verilebilir. c) Beş yıl sonunda yenilenmesi talep edilecek Kişi Güvenlik Belgesi için altı ay önceden yenileme talebinde bulunulur. Kişi Güvenlik Belgesi yenilenmeyecek ise Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına iade edilir. ç) Personelin, çalıştığı kuruluştan ayrılması hâlinde; Kuruluş Güvenlik Koordinatörü tarafından ilgili personelin Kişi Güvenlik Belgesi, iptal edilmek üzere Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına iade edilir. Kişi Güvenlik Belgesi süresi dolmadan (kalan süre iki yıldan az olmamak ve kişinin ilk kuruluştan ayrılışı üzerinden bir ay geçmemiş olmak koşuluyla) ayrılan kişinin, bir başka kuruluşta çalışması ve kuruluşun anılan personel için kalan süreyi kullanmak üzere, adli sicil belgesi ile birlikte talepte bulunması hâlinde, yeni bir soruşturma yapılmaksızın, Kişi Güvenlik Belgesini, kalan süre kadar yeni kuruluş üzerinden kullandırmaya Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı yetkilidir. d) Kişi Güvenlik Belgesinin iptalini gerektiren hususlar aşağıda belirtilmiştir: 1) Kişi Güvenlik Belgesinin kaybedildiğine ilişkin hususun, Kişi Güvenlik Belgesinin hükümsüzlüğüne ilişkin olarak ülke genelinde yayınlanan tirajı en yüksek üç gazeteden birinde yer alan ilan ve kaybetme gerekçeleri ile birlikte Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bildirilmesi, 2) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, Kişi Güvenlik Belgesi bulunan personel hakkında belge geçerlilik süresi içinde yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz sonuçlanması, 3) Kuruluş tarafından Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin durumu hakkında her altı ayda bir yapılacak adli sicil takibi sonrasında, adli sicilde güvenlikle ilgili bir hususun tespit edilmesi, Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin işten ayrılması, adlî kovuşturmaya maruz kalması ve/veya hüküm giydiğinin tespit edilmesi ve Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamınca hukuk müşavirliği ile yapılacak koordinasyon sonrasında personelin Kişi Güvenlik Belgesi ile belgelendirilmesinin uygun olmadığının tespit edilmesi, 4) Kişi Güvenlik Belgesine sahip personelin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığından çıkması veya çıkarıldığının tespit edilmesi, 5) Kişi Güvenlik Belgesinin verilmesini takiben şahsın güvenlik ile ilgili usul ve kurallara uymadığının ve belgenin amacı dışında yasal olmayacak şekilde kullanılmasının tespit edilmesi, 6) Kişi Güvenlik Belgesi verilen akademisyen personelin görev aldığı projenin bittiğine ilişkin proje makamınca geri bildirim sağlanması ve personelin, çalıştığı kuruluştan veya Kişi Güvenlik Belgesi almasını gerektiren görevinden ayrılması, 7) Kuruluşta görevli Kişi Güvenlik Belgesi sahibi personelin tamamını kapsayacak şekilde, Kuruluşa ait Tesis Güvenlik Belgesinin ve/veya Üretim İzin Belgesinin iptal edilmesi. Tesis güvenlik belgesi MADDE 20 – (1) Kuruluşlara millî ve/veya NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi verilebilmesi için; şahıs şirketi statüsünde olan kuruluşların hissedarlarının tamamı, anonim şirket statüsünde olan kuruluşların ise ortaklarından, gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesine yönetim kurulu kararı ile izin verilen hissedarlar ile bu şirketlerin yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve genel müdür yardımcıları, güvenlik koordinatörü ile gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzemeye nüfuz etmesi muhtemel personeli için yaptırılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumlu sonuçlanması zorunludur. (2) Yabancı ortaklı veya yönetim kurulu başkanı ile üyelerinin bir veya birkaçı yabancı uyruklu olan Kuruluşlara, Denetim Heyetince yapılacak denetim sonucunun uygun olması hâlinde Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından sadece MİLLÎ HİZMETE ÖZEL gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi verilir. (3) Yabancı olan ortak veya yönetim kurulu başkanı ile üyelerinin NATO üyesi ülke mensubu olması hâlinde, anılan personelin ülkesinden alınmış uygun gizlilik dereceli Kişi Güvenlik Belgesinin bulunması ve Denetim Heyetince yapılacak denetim sonucunun uygun olması hâlinde, Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilâtı Merkez Kurulu Başkanlığınca NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi verilir. (4) Tesis Güvenlik Belgesinin geçerlilik süresi beş yıldır. Tesis Güvenlik Belgesi sadece, verildiği adreste yer alan tesisler için geçerlidir. (5) Kişi Güvenlik Belgesi başvurusunda bulunmayan kuruluşlar, Tesis Güvenlik Belgesi başvurusu da yapamaz. (6) Tesis Güvenlik Belgesinin süre bitiminin sonunda yenilenmesi maksadıyla altı ay önceden, bu Yönetmeliğin 21 inci maddesinde yer alan bilgi ve belgelerle Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına başvuruda bulunulur. Tesis güvenlik belgesi başvurusu MADDE 21 – (1) Kuruluş tarafından; Tesis Güvenlik Belgesi talebinde bulunma amacı, talepte bulunulan Tesis Güvenlik Belgesinin gizlilik derecesi ve faaliyette bulunulacak tesisin fizikî yerleşim durumu belirtilerek, aşağıdaki bilgi ve belgelerden oluşan dosya ile Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına başvuru yapılır. a) Tesiste, 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun kapsamında özel güvenlik teşkilatı oluşturulmasına izin verildiğini gösterir belge ile birlikte, Özel Güvenlik Teşkilatı İl Koordinasyon Kurulu Kararının onaylı fotokopisi, b) Tesiste savunma sanayii güvenliğinin sağlanmasına yönelik alınan tedbirleri ve yapılacak uygulamaları içeren ve kuruluş tarafından kendi tesislerine özgü hazırlanan iki adet Tesis Özel Güvenlik El Kitabı, c) Kuruluşun hissedarları, yönetim kurulu başkanı ve üyeleri ile şirketi temsil ve ilzama yetkili kişileri gösteren güncel tarihli Ticaret Sicili Gazetesi’nin onaylı sureti, ç) Kuruluşu temsil ve ilzama yetkili kişileri ile Kuruluş Güvenlik Koordinatörünün imza sirkülerinin onaylı sureti, d) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından belirlenecek kriterleri içerecek şekilde Kuruluş tarafından hazırlanan çevre emniyet tedbirlerini gösterir kroki, e) Millî ve NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi verilebilmesi ve belgelendirmeyi müteakip Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı ve kuruluş tarafından yerine getirilmesi gerekli hususları içeren, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından 30/5/1985 tarihli ve 3212 sayılı Kanun ve savunma sanayii güvenliği ile ilgili mevzuata göre hazırlanan ve şirketi temsil ve ilzama yetkili kişi tarafından imzalanmış iki adet protokol sureti, f) Millî ve NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi ile ilgili olarak hazırlanan protokolde belirtilen ön inceleme ücretinin Millî Savunma Bakanlığı 1 Numaralı Merkez Saymanlık Müdürlüğünün ilgili hesabına yatırıldığını gösterir makbuzun sureti, g) Tesis Güvenlik Belgesi talep edilen tesisin adresi ile kuruluş tarafından görevlendirilen Kuruluş Güvenlik Koordinatörünün kimlik ve iletişim bilgileri. Tesis güvenlik belgesi denetimi ve işlemleri MADDE 22 – (1) Tesis Güvenlik Belgesi aşağıdaki esaslara göre düzenlenir. a) Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamınca, başvuru bilgi ve belgelerinin alınmasını müteakip yapılan inceleme sonucunda, varsa belirlenen eksiklikler Kuruluşa bildirilir. Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından başvuru dokümanında belirlenen eksiklikleri üç ay içinde gidermeyen Kuruluşun başvurusu iptal edilir ve Kuruluşa bilgi verilir. b) Yapılan inceleme sonucunda herhangi bir olumsuzluk veya eksiklik olmadığının belirlenmesini müteakip kuruluşa ait tesis, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından yapılacak planlamaya uygun bir tarihte Denetim Heyetince denetlenir. c) Tesiste yapılan denetimde; Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından belirlenen denetim kriterlerinin sağlanıp sağlanmadığı, Kuruluş tarafından hazırlanan Tesis Özel Güvenlik El Kitabında yer alan hususların uygulanıp uygulanmadığının kontrolü yapılarak, denetim raporu tanzim edilir. ç) Denetim raporunun olumlu olması durumunda; her iki tarafça da imzalanan protokol, Kuruluş tarafından hazırlanan ve Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından onaylanan Tesis Özel Güvenlik El Kitabı ile birlikte kuruluşa gönderilir. Tesis Güvenlik Belgesi tanzimi ile ilgili olarak protokolde belirtilen hususların sağlanmasını müteakip, millî gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından tanzim edilerek, kuruluşa gönderilir. d) NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi için, Denetim Heyetince yapılan denetim sonucu tanzim edilen denetim raporunun olumlu olması durumunda, Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığına denetim raporu gönderilerek bilgi verilir. Kuzey Atlantik Andlaşması Teşkilatı Merkez Kurulu Başkanlığı tarafından, NATO gizlilik dereceli Tesis Güvenlik Belgesi tanzim edilerek ilgili kuruluşa gönderilir ve Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bilgi verilir. e) Denetim sonucunun olumsuz olması durumunda; kuruluşa ait tesiste yapılan denetimde tespit edilen ve denetim raporunda belirtilen eksiklikler, yazılı olarak kuruluşa bildirilir ve belirtilen eksikliklerin tamamlanması için kuruluşa altı aya kadar süre verilir. Kuruluş tarafından, denetim esnasında tespit edilen eksikliklerin tamamlandığının yazılı olarak Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bildirilmesini müteakip, tesis, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamınca yapılacak planlamaya uygun bir tarihte ikinci kez Denetim Heyetince denetlenir. İkinci kez yapılan denetim sonucunun olumlu olması durumunda; bu fıkranın (ç) ve (d) bentlerinde düzenlenen hükümler çerçevesinde gerekli işlemler yapılır. f) İlk denetim sonucunda tespit edilen ve yazılı olarak kuruluşa bildirilen eksikliklerin, Kuruluş tarafından, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamınca belirtilen süre içerisinde tamamlandığının yazılı olarak bildirilmemesi ya da tesiste yapılan ikinci denetimin de olumsuz sonuçlanması durumunda başvuru iptal edilir. Tesis Güvenlik Belgesi başvurusu iptal edilen kuruluş tarafından, altı aydan önce aynı tesis için yeniden başvuruda bulunulamaz. g) Tesis Güvenlik Belgesi verilen kuruluş, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından yılda en az bir defa olmak üzere haberli veya habersiz ara denetime tabi tutulur. Yapılacak ara denetimde eksik bulunan hususlar Kuruluşa yazılı olarak bildirilir. Söz konusu eksikliklerin en geç üç ay içerisinde giderilerek sonucun Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bildirilmemesi veya bildirim sonucunda yapılacak doğrulama denetiminde eksikliklerin devam ettiğinin tespit edilmesi halinde Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, kuruluşa ait Tesis Güvenlik Belgesi iptal edilir. Kuruluş, Tesis Güvenlik Belgesi iptal edilen tesis için altı aydan önce yeniden başvuru yapamaz. ğ) Tesis Güvenlik Belgesinin iptalini gerektiren hususlar aşağıda belirtilmiştir: 1) Kuruluşun, millî güvenlik, kamu düzeni ve genel sağlık bakımından sakınca doğuran hâllerinin tespit edilmesi, 2) Kuruluşa ait tesisin yerinin veya adresinin değiştirilmesi, tasfiyesi, kuruluşun iflâs etmesi veya tüzel kişiliğinin değişmesi, 3) Savunma sanayii alanındaki herhangi bir gizlilik dereceli bilgi, belge ve malzeme ya da gizlilik dereceli projenin uygun Kişi Güvenlik Belgesi bulunmayan şahıslara ya da Tesis Güvenlik Belgesi olmayan kuruluşlara verildiğinin veya açıklandığının tespit edilmesi, 4) Kontrole Tâbi Listede yer alan malzemenin, diğer ülkelere ya da gerçek kişilere ve özel hukuk tüzel kişilerine izinsiz olarak satışı veya bunlara ait teknoloji transferi yapıldığının tespit edilmesi, 5) Tesiste, tesis güvenliğini etkileyen grev veya lokavt hareketleri olduğunun tespit edilmesi, 6) Tesis Güvenlik Belgesi ile belgelendirilen tesiste, basın ve yayım organları vasıtasıyla, Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamının izni olmaksızın çekim ve tanıtım yapılması, 7) Kuruluşun tüzel kişiliğinde, sermaye yapısında ve ortaklık durumunda değişiklik olması halinde, değişikliği takip eden bir ay içinde Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına bilgi verilmemesi, 8) Kuruluşun Tesis Güvenlik Belgesi ile belgelendirilen tesisinde, bir veya birden fazla farklı tüzel kişiliğin konuşlanması ve aynı adresin farklı tüzel kişilikler ile paylaşılması. (2) Tesis Güvenlik Belgesinin herhangi bir nedenle iptal edilmesi durumunda; iptal edilen Tesis Güvenlik Belgesi kuruluş tarafından Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamına iade edilir. Tesis Güvenlik Belgesinin iptal edilmesini müteakip Savunma Sanayii Millî Güvenlik Makamı tarafından, Genelkurmay Başkanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile Millî Savunma Bakanlığının tedarikten sorumlu makamları ve ihtiyaç duyulan diğer ilgili makamlara bilgi verilir. (3) Tesisin yeri değişmemekle birlikte yerel idare tarafından yapılan düzenleme neticesi meydana gelen adres değişikliklerinde, denetim yapılmaksızın belge yeniden düzenlenebilir. YEDİNCİ BÖLÜM Geçici ve Son Hükümler Geçiş süreci GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Kanun kapsamında hâlen faaliyet gösteren ve bu faaliyeti sürdürmek isteyen Kuruluşlar, bu Yönetmeliğin yürürlüğe konulmasından itibaren bir yıl içerisinde, Yönetmelikte öngörülen işlemleri tamamlamak zorundadır. Yürürlük MADDE 23 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Millî Savunma Bakanı yürütür. [R.G. 4 Haziran 2010 – 27601] —— • —— Çevre ve Orman Bakanlığından: BÜYÜK YAKMA TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, enerji üretim tesislerinin faaliyeti sonucu atmosfere yayılan is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonları kontrol altına almak; insanı ve çevresini hava alıcı ortamındaki kirlenmelerden doğacak tehlikelerden korumak; hava kirlenmeleri sebebiyle çevrede ortaya çıkan umuma ve komşuluk münasebetlerine önemli zararlar veren olumsuz etkileri gidermek ve bu etkilerin ortaya çıkmamasını sağlamak için gerekli usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, ısıl gücü 50 MW veya daha fazla olan, yalnızca enerji üretimi için inşa edilen, katı, sıvı veya gaz yakıtların kullanıldığı yakma tesislerini kapsar. (2) Bu Yönetmelik aşağıdaki tesisler hakkında uygulanmaz. a) Yakma ürünlerinin doğrudan ısıtma, kurutma veya başka maddeler ve malzemelerin elden geçirilmesi için kullanıldığı tesisler, tav fırınları ve ısıl işlem fırınları, b) Atık gazların yakılarak arıtılması için tasarlanan ancak bağımsız yakma tesisleri olarak işletilmeyen tesisler gibi yakma sonrası tesisler, c) Katalitik parçalayıcı katalizörlerinin rejenerasyonu için kullanılan tesisler, ç) Kükürt üretim tesisleri, d) Kimya sanayiinde kullanılan reaktörler, e) Kok batarya fırını, f) Yüksek fırın sobaları (Cowpers), g) Bir araç, gemi veya uçağın tahriki için kullanılan herhangi bir teknik cihaz, ğ) Kıyıdan açıkta platformlarda kullanılan gaz türbinleri, h) Dizel, benzin veya gaz ile çalıştırılan içten yanmalı motor kullanılan tesisler, ı) 4 üncü maddenin (c) bendinde tanımı yapılan biyokütle dışındaki atıkların yakılması için kullanılan tesisler. Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 3, 8, 9, 11, ve 12 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen, a) Atık gazlar: Hacimsel debileri, su buharı düzeltmeleri yapıldıktan sonra standart sıcaklıkta (273 K) ve basınçta (101,3 kPa) Nm3/saat olarak tanımlanan katı, sıvı veya gaz emisyonlar ihtiva eden gaz halinde salımları, b) Bacharach islilik derecesi: Bacharach Skalasında atık gaz içindeki partikül madde emisyonunun meydana getirdiği sayıyı, c) Biyokütle: Tarım veya ormancılık ürünü olan ve tamamı veya bir kısmı içindeki enerjiyi geri kazanmak amacı ile yakıt olarak kullanılabilen bitkisel maddelerin tamamı veya bir kısmından oluşan ürünleri, tarım ve ormancılıktan kaynaklanan bitkisel atıkları, ortaya çıkan ısı geri kazanılabiliyorsa gıda işleme sanayisinden kaynaklanan bitkisel atığı, üretim mahallinde birlikte yakılıyorsa ve ortaya çıkan enerji geri kazanılıyorsa kağıt hamuru üretimi ve kağıt hamurundan kağıt üretimi sırasında oluşan lifli bitkisel atıkları, mantar atığını, ahşap koruyucuları ve kaplamaları ile muamele neticesi halojenli organik bileşikler veya ağır metaller ihtiva eden ve özellikle inşaat veya yıkım atıklarından kaynaklanan bu tür odun atıkları içeren odun atıkları hariç olmak üzere odunsu atıkları, ç) CEN: Avrupa Standardizasyon Komitesini, d) Çift veya çoklu yakıt yakan tesisler: Aynı anda veya değişimli olarak iki veya daha fazla yakıt ile ateşlenebilen yakma tesislerini, e) Doğal gaz: Asal gazlar ve diğer içeriği hacimsel olarak % 20’sinden fazla olmayan, doğal yollardan oluşan metan gazını, f) Emisyon: Maddelerin yakma tesisinden havaya salınmasını, g) Emisyon sınır değeri: Sıvı ve gaz yakıtlarda % 3, katı yakıtlarda % 6, gaz türbinlerinde % 15 oranında oksijen olduğu varsayılarak, mg/Nm3 olarak ifade edilen, kütle bölü atık gazın hacmi olarak hesaplanan ve yakma tesisinden havaya verilen atık gazların içinde bir maddenin bulunmasına izin verilen konsantrasyonu, ğ) Gaz türbini: Termik enerjiyi mekanik işe çeviren, çoğunlukla bir kompresör, yakıtın okside edilerek çalışan sıvıyı ısıttığı termik bir cihaz ve bir türbinden oluşan dönen makinelerin tümünü, h) Hava kalitesi: İnsan ve çevresi üzerine etki eden çevre havasında, hava kirliliğinin göstergesi olan kirleticilerin artan miktarıyla azalan kalitelerini, ı) ISO: Uluslararası Standardizasyon Teşkilatını, i) İşletmeci: Yakma tesisini işleten veya tesis hakkında karar vermeye yetkili gerçek veya tüzel kişiyi, j) Kojenerasyon ve kombine çevrim: Enerjinin hem elektrik hem de ısı biçimlerinde aynı sistemden beraber üterilmesi veya tüm ısı makinalarının çevreye vermek zorunda oldukları atık ısıdan yararlanmayı, k) Kükürt giderme oranı: Yakma tesisinde havaya salınmayan kükürt miktarının, yakma tesisine verilen ve kullanılan yakıtın içinde bulunan kükürt miktarına olan oranını, l) Mevcut tesis: Bu Yönetmeliğin yayım tarihinden önce, faaliyet öncesi veya faaliyet sonrası için herhangi bir izin almış olan yakma tesislerini, m) Verimlilik: h ile ifade edilen gaz türbininin ISO temel yük şartlarında yüzde olarak belirtilen verimliliğini, n) Yakıt: Yakma tesisini ateşlemeye yarayan katı, sıvı veya gaz halindeki yanıcı maddeleri, o) Yakma ısıl gücü, ısıl güç, yakıt ısıl gücü, anma ısıl gücü: Bir yakma tesisinde birim zamanda yakılan yakıt miktarının yakıt alt ısıl değeriyle çarpılması sonucu bulunan KW, MW birimleri ile ifade edilen asıl güç değerini, ö) Yakma tesisi:Yakıtları okside ederek oluşan ısının kullanıldığı teknik cihazları, p) Yeni tesis: Mevcut tesisler dışındaki herhangi yakma tesisini, r) Yetkili merci: Çevre ve Orman Bakanlığını, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Yeni Tesislerin İşletilmesi İçin Gereklilikler Katı yakıtlar için emisyon sınırları MADDE 5 – (1) Katı yakıtlı yakma tesislerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 6 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-1’deki emisyon sınır değerleri aşılamaz. Sıvı yakıtlar için emisyon sınırları MADDE 6 – (1) Sıvı yakıtlı yakma tesislerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 3 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-2’deki emisyon sınır değerleri aşılamaz. Gaz yakıtlar için emisyon sınırları MADDE 7 – (1) Gaz yakıtlı yakma tesislerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 3 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-3’deki emisyon sınır değerleri aşılamaz. Gaz türbinleri için emisyon sınırları MADDE 8 – (1) Gaz türbinlerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 15 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-4’deki emisyon sınır değerleri aşılamaz. (2) Gaz türbinlerinde yalnızca gaz veya sıvı yakıtlar kullanılabilir. Sıvı yakıt kullanılması durumunda sadece hafif veya dizel yakıtlar kullanılabilir veya kükürtdioksit emisyonlarının azaltılması için eşdeğer önlemler alınır. (3) Acil durumlar için kullanılan ve yılda 500 saatten daha az işletilen gaz türbinleri NOx ve CO sınır değerlerine uyum mecburiyetinden muaftırlar. Bu tip tesislerin işletmecisi her yılın 31 Ocak tarihine kadar bir önceki yıla ait aylık işletim saatlerini ve acil durumda tüketilen gaz miktarları ile acil durum sıklık bilgilerine (yıl/gün) ilişkin kayıtları yetkili mercie sunmakla yükümlüdür. Isı ve enerjinin ortak üretimi MADDE 9 – (1) Yeni tesisler veya 15 inci madde kapsamına giren tesislerin işletmecileri, kojenerasyon veya kombine çevrim gibi bileşik ısı ve güç üretiminin teknik ve ekonomik fizibilite sonuçlarına göre, pazar ve dağıtım durumunu da göz önüne alarak yakma sistemlerinden kaynaklanan sera gazlarını azaltmak ve enerji verimliliğini sağlamak için araştırma geliştirme çalışmaları yapmakla ve yetkili merciin talebi üzerine bilgi vermekle yükümlüdür. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Mevcut Tesislerin İşletilmesi İçin Gereklilikler Katı yakıtlar için emisyon sınırları MADDE 10 – (1) Katı yakıtlı yakma tesislerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 6 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-5’deki emisyon sınır değerleri aşılamaz. Sıvı Yakıtlar İçin Emisyon Sınırları MADDE 11 – (1) Sıvı yakıtlı yakma tesislerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 3 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-6’daki emisyon sınır değerleri aşılamaz. Gaz yakıtlar için emisyon sınırları MADDE 12 – (1) Gaz yakıtlı yakma tesislerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 3 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-7’deki emisyon sınır değerleri aşılamaz. Gaz türbinleri için emisyon sınırları MADDE 13 – (1) Gaz türbinlerinde mg/Nm3 olarak baca gazında % 15 hacimsel oksijen (O2) esas alınarak Ek-8’deki emisyon sınır değerleri aşılmaz. (2) Gaz türbinlerinde yalnızca gaz veya sıvı yakıtlar kullanılabilir. Sıvı yakıt kullanılması durumunda sadece hafif veya dizel yakıtlar kullanılabilir veya kükürtdioksit emisyonlarının azaltılması için eşdeğer önlemler alınır. (3) Acil durumlar için kullanılan ve yılda 500 saatten daha az işletilen gaz türbinleri NOx ve CO sınır değerlerine uyum zorunluluğundan muaftırlar. Bu tip tesislerin işletmecisi her yılın 31 Ocak tarihine kadar önceki yıla ait aylık işletim saatlerini ve acil durumda tüketilen gaz miktarları ile acil durum sıklık bilgilerine (yıl/gün) ilişkin kayıtları yetkili mercie sunmakla yükümlüdür. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Genel Gereklilikler Çift veya çoklu yakıt yakan tesisler MADDE 14 – (1) Eş zamanlı olarak iki veya daha fazla yakıt kullanan tesisler için yetkili merci, emisyon sınır değerlerini sırasıyla aşağıdaki şekilde belirler. a) İkinci ve üçüncü bölümde belirtildiği üzere her bir yakıt ve yakma tesisinin yakıt ısıl gücüne göre ilgili kirletici madde için emisyon sınır değerleri alınır, b) Yakıt-ağırlıklı emisyon sınır değerleri belirlenir. Bu değer yakıtın (a) bendinde bulunan kendi emisyon sınır değerlerinin, her bir yakıtın sağladığı ısıl güç ile çarpılarak ve sonra bu sonucun bütün yakıtlar tarafından sağlanan toplam ısıl güç toplamına bölünmesi sonucu elde edilir. c) Yakıt-ağırlıklı sınır değerler toplanır. (2) Ham petrol rafinerilerinin çoklu ateşleme birimlerinde damıtma ve dönüşüm atıklarının tek başına veya başka yakıtlarla kullanıldığı durumlarda, en yüksek emisyon sınır değerine sahip belirleyici yakıtın sağladığı ısıl güç, bütün yakıtların sağladığı toplam ısıl gücün en az % 50’si kadar ise, belirleyici yakıtın sınır değerleri esas alınır. Belirleyici yakıtın katkısının % 50’nin altında olduğu durumlarda emisyon sınır değeri, tek tek yakıtların sağladıkları ısıl güçlerin yakıtların tamamının sağladığı toplam ısıl güce göre oransal olarak sırasıyla aşağıdaki şekilde belirlenir. a) İkinci ve üçüncü bölümde belirtildiği üzere her bir yakıt ve yakma tesisinin yakıt ısıl gücüne göre ilgili kirletici madde için emisyon sınır değerleri alınır, b) Belirleyici yakıt olarak ikinci ve üçüncü bölüme göre emisyon sınır değeri en yüksek olan yakıt; eğer iki yakıtın emisyon sınır değerleri aynı ise daha yüksek ısıl gücü olan yakıt kabul edilir. Emisyon sınır değeri ikinci ve üçüncü bölümde belirtildiği şekilde hesaplanır. Bu değer ikinci ve üçüncü bölümde belirtilen yakıta ait emisyon sınır değeri iki ile çarpılarak ve bulunan emisyon değerinden en düşük emisyon sınır değerine sahip yakıtın emisyon sınır değeri çıkartılarak bulunur. c) Belirleyici yakıtın hesaplanan emisyon sınır değeri ısıl gücü ile çarpılarak, her bir yakıtın bireysel emisyon sınır değeri ile sağladığı ısıl güç çarpılıp ikisinin çarpımı da tüm yakıtların sağladığı toplam ısıl girdiye bölünerek, yakıt-ağırlıklı emisyon sınır değerleri bulunur. ç) Yakıt-ağırlıklı emisyon sınır değerleri toplanır. (3) İkinci fıkraya alternatif olarak aşağıda belirtilen ortalama kükürtdioksit emisyon sınır değerleri kullanılan yakıt kombinasyonuna bağlı olmaksızın uygulanabilir. a) Mevcut tesisler için: 1.000 mg/Nm3, rafineride bulunan bütün tesislerin ortalaması alınır, b) Yeni tesisler için: 600 mg/Nm3, gaz türbinleri hariç rafineride bulunan bütün tesislerin ortalaması alınır. (4) İkinci ve üçüncü fıkralarda belirtilen suretle hesaplanan değerler işletmeci tarafından yetkili mercie bildirilir. Yetkili merci uygulamada mevcut tesislerden kaynaklanan emisyonların artışına neden olmayacak şekilde değerlendirme yaparak hangi yöntemin uygulanacağına karar verir. (5) İki veya daha fazla yakıtı alternatif olarak kullanan çoklu ateşleme birimlerine sahip tesislerde her yakıt için ikinci ve üçüncü bölümde belirtilen emisyon sınır değerleri uygulanır. Tesislerin kapasitesilerinin artırılması veya değiştirilmesi MADDE 15 – (1) Bir yakma tesisinin en az 50 MW genişletilmesi halinde, ikinci bölümde belirtilen emisyon sınır değerleri, tesisin tamamının ısıl kapasitesine göre belirlenir ve tesisin yeni bölümüne uygulanır. Geçici 3 üncü maddesinde tanımlanan durumlarda bu madde uygulanmayacaktır. (2) İşletmecinin, yetkili merciin çevre ve insanlar üzerinde kayda değer olumsuz etkileri olabileceği görüşünde olduğu bir değişiklik planlaması durumunda, ikinci bölümde belirtilen emisyon sınır değerleri uygulanır. Atık gazın bacadan atılması şartları MADDE 16 – (1) 30/6/1987 tarihinden sonra kurulan, iki veya daha fazla bağımsız tesisin, teknik ve ekonomik faktörler de göz önüne alınarak yetkili merci tarafından atık gazlarını aynı bacadan atmosfere verebilecekleri uygun bulunması durumunda, bu tesis grubu tek bir birim olarak kabul edilir. (2) Yakma tesislerinin atık gazları 3/7/2009 tarihli ve 27277 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin Ek-4’ünde belirtilen şartlara uygun olarak bir baca yardımı ile kontrollü bir şekilde bertaraf edilerek sağlık ve çevreyi koruyacak şekilde salınır ve bu şartlar bu tesislerin izinlerinde belirtilir. Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması MADDE 17 – (1) Baca gazı arıtma donanımının arızası veya devre dışı kalması durumunda, 24 saat içinde normal çalışma şartlarına dönüş sağlanamazsa, işletmeci kapasiteyi düşürür ya da işletmeyi durdurur ya da tesisi düşük kirlilik yayan yakıtlar kullanarak işletir. İşletmeci her durumda yetkili mercii 48 saat içinde bilgilendirir. Hiç bir durumda 12 aylık bir süreç içinde arıtmasız çalışma süresi 120 saati geçemez. (2) Yetkili merci enerji talebinin aciliyet göstermesi veya arızanın yaşandığı tesisin yerine, kısıtlı bir süre faaliyet gösterecek olan bir başka tesisin, genel emisyonlarda bir artışa yol açacak olması hallerinde, birinci fıkrada belirtilen süreleri uzatabilir. Ancak süre uzatımları birbirini takip eden 72 saat veya bir takvim yılı içinde 240 saati geçemez. BEŞİNCİ BÖLÜM Ölçüm ve İzleme Ölçüm yöntemleri MADDE 18 – (1) İşletmeci her yakma tesisinin atık gazlarında SO2, NOx, CO, toz konsantrasyonlarını, emisyon sınır değerleri belirlenmiş parametreleri bacada sürekli ölçüm cihazı kullanarak ölçer. (2) Birinci fıkrada belirtilen durumlara istisna olarak aşağıdaki durumlarda sürekli ölçüm gerekmeyebilir. a) İşletim ömrü 10.000 çalışma saatinden az olan yakma tesisleri için, b) Doğal gaz kullanılan kazanlarda SO2 ve toz, doğalgaz kullanan gaz türbinlerinde ise SO2 ve toz için, c) Baca gazı arıtma tesisinin bulunmadığı ancak bilinen kükürt muhteviyasına sahip sıvı yakıt kullanan gaz türbinleri veya kazanlarda SO2 için, ç) Biyokütle kullanan kazanlar için, işletmecinin SO2 emisyonlarının belirtilen emisyon oranlarını hiçbir şartta aşamayacağını ispat ettiği durumlarda SO2 için, d) Sürekli ölçümün gerekli olmadığı durumlarda, en geç altı ayda bir aralıklı ölçümler yapılır. Periyodik ölçümlerde birinci fıkra ve bu fıkrada belirtilen kirletici maddelerin miktarını belirlemek için yetkili merci tarafından uygun bulunan standartlar kullanılır. (3) Birinci fıkraya uygun olarak yürütülen sürekli ölçümler, ilgili proses işletme parametrelerinden oksijen muhtevası, sıcaklık, basınç ve su buharını ihtiva eder. Egzoz gazı numuneleri emisyonlar ölçülmeden önce kurutulurlarsa su buharı içeriğinin sürekli ölçümüne gerek yoktur. (4) İkinci ve üçüncü bölümde belirlenen kükürt azaltım oranlarına uymakla yükümlü tesisler için birinci fıkrada belirlenen SO2 emisyon ölçümlerine dair gereklilikler uygulanır. Ayrıca yakma tesislerinde kullanılan yakıtın kükürt miktarı izlenir. (5) Yetkili mercie, tesiste kullanılan yakıtın tipinde ya da tesisin işletme şartlarında önemli bir değişiklik olması halinde bu durum bildirilir. Bunun sonucunda yetkili merci birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen izleme yükümlülüklerinin yeterliliğine veya uyarlama gerektirip gerektirmediğine karar verir. (6) Sürekli ölçüm sistemleri yılda en az bir kere referans metotlar ile yapılan paralel ölçümler yoluyla kontrole tabi tutulur. (7) CEN standartları yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ile altıncı fıkralar arasında belirtilen bütün ölçümler, ilgili kirletici maddelerin örnekleme ve analizleri ve otomatik ölçüm sistemlerinin kalibrasyonuna yönelik referans ölçüm yöntemleri gibi, bu standarda uygun olarak yürütülür. Şayet CEN standartları hazır değilse, ISO standartları veya bunlara eşdeğer bilimsel kaliteye sahip veri sağlayan ulusal veya uluslararası standartlar uygulanır. (8) Her bir tek ölçüm sonucunun % 95 güven aralığı değerleri emisyon sınır değerlerinin aşağıda belirtilen yüzdelerini aşmaz. Kükürtdioksit % 20 Azotoksitler % 20 Toz % 30 CO % 10 Geçerli kılınan saatlik ve günlük ortalama değerler, ölçülen geçerli saatlik ortalama değerlerden yukarıda belirtilen güven aralığı değerinin çıkarılması ile elde edilir. Bir gün içinde üç adetten fazla saatlik ortalama değerin sürekli ölçüm sistemindeki arıza veya bakım sebebi ile geçersiz olduğu durumda o günün ölçümleri geçersiz kalır. Bir yıl içerisinde ondan fazla günün benzer şartlardan dolayı geçersiz kalması durumunda yetkili merci işletmeciden sistemin güvenirliğini artırması konusunda gerekli tedbirleri almasını talep eder. (9) İşletmeci, her yılın 31 Mart gününe kadar bir önceki takvim yılına ait birinci fıkrada belirtilen parametrelerin ölçüm sonuçlarını da içerecek şekilde sürekli, tekil ve diğer tüm ölçüm çalışmaları hakkında yetkili mercie yazılı bildirimde bulunur. İşletmeci her yılın 31 Mart gününe kadar yetkili mercie altı, yedi ve sekizinci fıkralar uyarınca ölçüm teçhizatlarının kontrolleri ile ilgili olarak bildirimde bulunur. (10) İşletmeci birinci ve ikinci fıkralar uyarınca düzenlenecek raporları, ölçümlerin standartlara uygunluğuna ve ölçüm ekipmanlarının kontrollerine ilişkin bilgi ve belgeleri en az 5 yıl süresince saklar. Emisyonların değerlendirilmesi MADDE 19 – (1) Bir takvim yılı içindeki işletim saatleri süresince aşağıda belirtilen şartların birlikte gerçekleşmesi halinde emisyon sınır değerlerine uyulduğu kabul edilir. a) Geçerli günlük ortalamaların hiçbirinin ilgili değerleri aşmaması. b) Yıl boyunca bütün onaylanmış saatlik ortalama değerlerin, ilgili değerlerin % 200 ünü aşmaması. c) Geçerli ortalama değerler 18 inci maddenin sekizinci fıkrasında belirtildiği şekilde tespit edilir. 17 nci madde de belirtilen süreler ve başlatma ve sistem durdurma süreçleri göz önüne alınmaz. (2) Sürekli olmayan ölçümler veya standartlara uygun, izlemeye yönelik diğer ölçümlerin yapılmasının gerektiği durumlarda, ölçüm serilerinden her birinin sonuçları veya yetkili merci tarafından belirlenen esaslara göre tanımlanan diğer izleme neticelerinin emisyon sınır değerlerini aşmaması halinde emisyon sınır değerleri sağlanmış sayılır. (3) Kükürt giderme oranı, 18 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen sürekli ölçümlerin sonuçları ve aynı maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen kükürt muhtevası ölçümleri günlük ortalama değer olarak ilgili değeri aşmaması durumunda sağlanmış sayılır. Mezkur maddede belirtilen süreler ve başlatma ve sistem durdurma süreçleri göz önüne alınmaz. Raporlama esasları MADDE 20 – (1) İşletmeci her bir tesis için aşağıdaki verileri Bakanlığın belirleyeceği formata uygun olarak yetkili mercie rapor eder. Bu raporda, a) SO2, NOx ve toplam partikül madde olarak toz için toplam yıllık emisyonlar, b) Biyokütle, diğer katı yakıtlar, sıvı yakıtlar, doğalgaz ve diğer gazlar olmak üzere beş yakıt kategorisine ayrılmış olarak alt ısıl değerden hesaplanmak suretiyle toplam yıllık enerji girdisi bilgileri yer alır. c) Bu rapor, 2011 yılının raporundan başlamak üzere, bir sonraki yılın 31 Mart tarihine kadar gönderilir. (2) Yetkili merci raporları değerlendirerek raporların sonuçlarını ve rafineri emisyonlarını ayrıca gösteren yıllık özetlerini her üç yılın sonunda rapor haline getirir. ALTINCI BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler İstisnalar MADDE 21 – (1) Yetkili merci, düşük kükürtlü yakıt kullanan bir tesisin, düşük kükürtlü yakıt açığı oluşması sebebiyle emisyon sınır değerlerine uyamaması durumunda, kükürtdioksit emisyon sınır değerlerine uyma zorunluluğunu en fazla altı ay süresince askıya alabilir. (2) Yetkili merci, gaz yakıt kullanan ancak gaz stoklarında meydana gelen ani bir sorun yüzünden başka yakıtlar kullanmak zorunda kalan ve emisyon değerlerine uyabilmek için bir atık gaz arıtma tesisine ihtiyaç duyan tesislere, enerji arzını korumak için önemli bir ihtiyaç olması durumu dışında 10 günü aşmamak kaydı ile emisyon sınır değerlerine uyma zorunluluğundan muafiyet tanıyabilir. Bu durumların ortaya çıkması halinde yetkili merci, işletmeciler tarafından 48 saat içinde her bir durum hakkında bilgilendirilir. (3) Yetkili merci yazılı müracaatı üzerine, mevcut gaz türbinleri ve aşağıda belirtilen maddelerin emisyonlarının sınırlandırılmaları konusunda bu Yönetmelik hükümlerinden muafiyet tanıyabilir. a) Karbonmonoksit, b) Bacharacha göre islilik derecesi. (4) Bir defaya mahsus bir ölçüm ile aşağıda yer alan, hidrojen florür (HF) ve hidrojen klorür (HCl) sınır değerlerini sağladığını belgeleyen tesisler bu ölçümleri periyodik olarak yaptırmak zorunda değildir. Hidrojenklorür (HCl) Hidrojenflorür (HF) 100 mg/Nm3 15 mg/Nm3 Kısıtlayıcı tedbirler MADDE 22 – (1) Koruma bölgeleri; a) Bir bölgedeki işletmelerden, ulaşımdan ve ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin insan ve çevresi üzerindeki zararlı etkileri normal tedbirlerle ortadan kaldırılamıyorsa bu bölgeler yetkili merci tarafından koruma bölgesi olarak ilan edilebilir. Yetkili merci koruma bölgelerinde, 1) Hareketli ve sabit tesisleri çalıştırmamaya, 2) Sabit tesisleri kurdurmamaya, 3) Hareketli ve sabit tesisleri sadece belirli zamanlarda çalıştırmaya veya bunlardan yüksek işletme teknikleri talep ederek çalıştırmaya, 4) Tesislerde yakıt kullandırmamaya veya sınırlı olarak kullandırmaya yetkilidir. b) Yetkili merci, kritik meteorolojik şartların mevcut olduğu veya ihtimalinin tahmin edildiği, hava kirliliğinin çok hızlı artış gösterdiği bölgelerde, insan ve çevresi üzerinde meydana gelecek zararların önlenmesine yönelik olarak, 1) Hareketli veya sabit tesisleri sadece belirli zamanlarda çalıştırmaya, 2) Önemli ölçülerde hava kirlenmelerine yol açabilen yakıtların tesislerde kullanılmasını yasaklamaya veya sadece kısıtlamaya yetkilidir. c) Hava kirliliğinin çok hızlı artış gösterdiği durumlarda 6/6/2008 tarihli ve 26898 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinde belirlenen uyarı kademeleri uygulanır. ç) Hava kalitesi sınır değerleri aşılarak, hava kirliliği Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2’de belirtilen değerlere ulaştığında, bölge özelliklerine göre alınacak tedbirler Valilik tarafından Bakanlık görüşü alınarak yayımlanır. d) Her kademe için alınacak tedbirler düzenlenirken meteorolojik veriler göz önüne alınır. Sis, enverziyon, durgun meteorolojik şartlar ve izotermal durumlarda bir sonraki kademenin tedbirleri veya ilave tedbirler uygulanabilir. Nisbi nem miktarının % 90 ın üzerine çıkması halinde uyarı kademelerinin belirlenmesinde Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğindeki kirlilik derecelerinin % 10 eksiği esas alınır. İzin süreci MADDE 23 – (1) İzin başvurusu ve izin prosedürü konularında 29/4/2009 tarihli ve 27214 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Çevre Kanunca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanır. İdari Yaptırımlar MADDE 24 – (1) Bu Yönetmeliğe aykırı hareket edenler hakkında Çevre Kanununun ilgili maddeleri uyarınca idari yaptırım uygulanır. Yeni tesislere uygulanmayacak hükümler MADDE 25 – (1) Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinin Ek-3’ü ve Ek 5’inin A Bölümünün 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8 inci başlıkları, bu Yönetmeliğin yayım tarihi itibarıyla anma ısıl gücü 50 MW veya daha fazla olan katı, sıvı veya gaz yakıt kullanılan yakma tesislerinden yeni tesisler için uygulanmaz. Tesislerde kapasite artışı veya değişiklik olmaması halinde uygulanacak hüküm GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Tesisler 15 inci maddede belirtildiği şekilde kapasitesi artırılmadığı ya da değişikliklere uğramadığı sürece 26 ncı maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen sürelere kadar, Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğine tabidir. Mevcut tesisler için geçiş süreci GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Mevcut tesisler bakımından 18 inci, 19 uncu ve 20 nci madde hükümleri Yönetmeliğin yayım tarihinden itibaren bir yıl sonra uygulanır. Mevcut tesisler için istisnai durumlar GEÇİCİ MADDE 3 – (1) 1/6/1987 tarihinden önce, faaliyet öncesi veya faaliyet sonrası için herhangi bir izin almış olan tesisler, tesis işletmecisi tarafından; bu Yönetmeliğin yayım tarihinden itibaren bir yıl içinde 31/7/2011 tarihinden 31/12/2019 tarihine kadar tesisin 20.000 saatten fazla çalıştırılmayacağının yazılı olarak taahhüt edilmek suretiyle yetkili mercie başvurulması ve her yıl 31 Ocak tarihine kadar yetkili mercie, tesisin kalan işletme ömrü için izin verilen, kullanılan ve kullanılmayan süreyi belirten kaydı sunması koşulları ile 10, 11, 12 ve 13 üncü maddelerde belirtilmiş olan emisyon sınır değerlerine uymaktan muaftırlar. Yürürlük MADDE 26 – (1) Bu Yönetmeliğin; a) 6 ncı maddesi ve 11 inci maddesinin kükürt dioksit emisyonu için sınır değerleri 1/1/2012 tarihinde, b) 10 uncu maddesi ve 11 inci maddesinin kükürt dioksit emisyonu için sınır değerleri dışında kalan emisyonlar için sınır değerleri ile 12, 13 ve Geçici 3 üncü maddeleri yönetmeliğin yayım tarihinden dokuz yıl sonra, c) Diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 27 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür. Ek-1 KATI YAKITLI YAKMA TESİSLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Yakıt türü Yakıt Isıl Gücü 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <100 MW Yakıt ısıl gücü≥100 MW 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü Petrol koku <100 MW Yakıt ısıl gücü≥100 MW Biyokütle 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3 ) NO2 (NO ve CO Toz SO2 NO2) 50 850 400 150 30 20 200 400 200 400 200 150 20 200 200 200 400 200 Katı yakıt <100 MW 100 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <300 MW Yakıt ısıl gücü≥300 MW 200 300 200 200 (1) SO2 parametresi için yukarıda belirtilen değerlerin, kullanılan katı yakıttaki yüksek kükürt içeriği nedeniyle önlemler alınarak arıtma tesisi kurulmasına rağmen sağlanamadığı durumlarda aşağıda belirtilen esaslar uygulanır. a) Isıl gücü 100 MW ila 300 MW arasında olan tesisler için 300 mg/Nm 3 SO2 emisyon sınır değeri aşılamaz veya en az % 92 oranında kükürt giderme sağlanır. b) Isıl gücü 300 MW ve üzerinde olan tesisler için 400 mg/Nm3 SO2 emisyon sınır değeri aşılamaz ve en az % 95 oranında kükürt giderme sağlanır. (2) Petrol koku yakıldığı durumlarda aşağıda mg/Nm3 olarak ifade edilen emisyon sınır değerleri ayrıca uygulanır. a) Kadmiyum ve bileşikleri, kadmiyum, b) Talyum ve bileşikleri, talyum, c) Antimon ve bileşikleri, antimon, d) Arsenik ve bileşikleri, arsenik, e) Kurşun ve bileşikleri, kurşun, f) Krom ve bileşikleri, krom, g) Kobalt ve bileşikleri, kobalt, h) Bakır ve bileşikleri, bakır, i) Manganez ve bileşikleri, manganez, j) Nikel ve bileşikleri, nikel, k) Vanadyum ve bileşikleri, vanadyum, l) Kalay ve bileşikleri, kalay olarak ifade edilir. Bu emisyonlar için toplam olarak 0,5 mg/Nm3 emisyon sınır değeri aşılmaz. (3) Benzo(a)piren için 0,001 mg/Nm3 emisyon sınır değeri aşılmaz. Ek-2 SIVI YAKITLI YAKMA TESİSLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3 ) NO2 CO Yakıt Isıl Gücü Toz SO2 (NO ve NO2) 850 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <100 MW 50 400 100 MW≤ Yakıt ısıl gücü<300 MW Yakıt ısıl gücü≥300 MW 30 400-200 (lineer azalma) 200 80 200 (1) Arsenik, kurşun, kadminyum, krom, kobalt, nikel olarak ifade edilecek nikel ve bileşikleri, vanadyum olarak ifade edilecek vanadyum ve bileşikleri olan ağır metaller için toplam olarak 1 mg/Nm3 emisyon sınır değeri aşılamaz. Ek-3 GAZ YAKITLI YAKMA TESİSLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Yakıt türü Emisyon Sınır Değerleri ( mg/Nm3) NO2 CO Toz SO2 (NO ve NO2) Yakıt Isıl Gücü Genel Durum 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü Doğal gaz, fuel <300 MW gaz, LPG, vb. Yakıt ısıl gücü≥300 MW Yüksek fırın gazı Demir-çelik sanayinde ortaya çıkan ve başka yerlerde de kullanılabilecek olan gazlar Sıvılaştırılmış gaz Kok fırınında oluşan düşük kalorili gazlar Yüksek fırınlarda oluşan düşük kalorili gazlar 150 5 35 10 200 100 400* 30 200** 100 200 5 5 30 400 10 200 * Kok fırınında oluşan düşük kalorili gazlar ** Yüksek fırınlarda oluşan düşük kalorili gazlar Ek-4 GAZ TÜBİNLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Yakıt türü Genel olarak gaz yakıtlar Sıvılaştırılmış gaz Kok fırınında oluşan düşük kalorili gazlar Yüksek fırınlarda SO2 Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3) NO2 CO İslilik (Bacharach) (NO ve NO2) 100 11,7 1,7 117 67 120 oluşan düşük kalorili gazlar Doğal gaz Gaz yakıtlar (doğal gaz hariç) Sıvı yakıtlar (1) 11,7 50 120 2 (sürekli çalışma) 4 (başlama) 120 NO2 için emisyon sınır değerleri, ISO şartlarına göre (288,15 K sıcaklık, 101,3 kPa basınç ve % 60 bağıl nem) % 70 in üzerindeki işletme yükü için geçerlidir. Ancak, a) Toplam verimi % 75 den fazla olan bileşik ısı ve güç sistemlerinde 75 kullanılan gaz tribünleri b Kombine çevrim santrallerinde kullanılan ve yıllık ortalama toplam 75 ) elektrik verimi % 55’den fazla olan gaz türbinleri c) Mekanik tahrik için gaz türbinleri 75 Yukarıdaki kategorilerden hiçbirine girmeyen ancak verimliliği % 35 50*η / den (ISO temel yük durumuna göre belirlenecek) fazla olan tek çevrim 35 gaz türbinleri, Ek-5 KATI YAKITLI YAKMA TESİSLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Yakıt türü Yakıt Isıl Gücü 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <100MW Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3 ) NO2 CO Toz SO2 (NO ve NO2) 2000 100 Katı yakıt Petrol koku 100 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <500 MW Yakıt ısıl gücü≥ 500 MW 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <100 MW Yakıt ısıl gücü≥100 MW 2000-400 (lineer azalma) 600 200 50 400 200 20 400 600 200 1) Toz parametresi için 1/6/1987 tarihinden önce ruhsat almış, ısıl gücü 500 MW veya daha fazla olan ve 5800 kJ/kg dan (net kalorifik değer) az ısıl değere sahip, nem oranı ağırlıkça % 45 in üzerinde, bileşik nem ve kül miktarı ağırlıkça % 60 ın üzerinde ve kalsiyumoksit oranı % 10 un üzerinde olan katı yakıtları yakan tesisler için 100 mg/Nm3 sınır değeri uygulanabilir. 2) SO2 parametresi için yukarıda belirtilen emisyon sınır değerlerinin yakıtın karakteristik özellikleri sebebi ile sağlanamadığı durumlarda 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <100 MW olan tesislerde en azından % 60 oranında bir kükürt azaltımı, 100 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <300 MW olan tesislerde % 75 lik bir azaltım, 300 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <500 MW olan tesislerde % 90 lık bir azaltım ve Yakıt ısıl gücü 500 MW ve daha fazla olan tesislerde ise % 94 oranında bir kükürt azaltımı sağlanacaktır; Yakıt ısıl gücü 500 MW ve daha fazla olan ve (1/1/2006) tarihinden önce baca gazı ve kükürt azaltma ekipmanları kurulumu sözleşmesi devreye girmiş ve kurulum çalışması başlamış olan tesislerde en azından % 92 oranında bir kükürt azaltım oranı uygulanır. 3) Yakıt ısıl güçleri 400 MW veya daha fazla olan ve yıl içinde 1.500 saatten daha fazla çalışmayan tesisler için (beş yıllık bir sürecin ortalaması alınarak belirlenir) 800 mg/Nm³ değerinde bir kükürtdioksit sınır değeri uygulanır. 4) 1/1/2016 dan itibaren bu tesislerden, çalışma süreleri yılda 1500 saati (5 yıllık ortalama veriler kullanarak belirlenir) geçmeyenler 450 mg/Nm³ azotoksit (NO2 olarak ölçülür) emisyon sınır değerine tabi olur. 5) 1/1/2018 tarihine kadar, 1/1/2005 tarihine kadar olan süre içinde 12 ay süresince uçucu madde içeriği %10 un altında olan katı yakıtla çalışmış ve çalışmakta olan tesisler için azotoksit (NO2 olarak ölçülür) emisyon sınır değeri 1200 mg/Nm3 olur. 6) Petrol koku yakılması durumunda aşağıdaki emisyon sınır değerleri de ayrıca uygulanır. a) Kadmiyum ve bileşikleri, kadmiyum, b) Talyum ve bileşikleri, talyum, c) Antimon ve bileşikleri, antimon, d) Arsenik ve bileşikleri, arsenik, e) Kurşun ve bileşikleri, kurşun, f) Krom ve bileşikleri, krom, g) Kobalt ve bileşikleri, kobalt, h) Bakır ve bileşikleri, bakır, i) Manganez ve bileşikleri, manganez, j) Nikel ve bileşikleri, nikel, k) Vanadyum ve bileşikleri, vanadyum, l) Kalay ve bileşikleri, kalay, olarak ifade edilir. Bu emisyonlar için toplam olarak 0,5 mg/Nm3 emisyon sınır değeri aşılmaz. 7) Benzo(a)piren için 0,001 mg/Nm3 emisyon sınır değeri aşılmaz. Ek-6 SIVI YAKITLI YAKMA TESİSLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Yakıt Isıl Gücü 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <300 MW 300 MW≤ Yakıt ısıl gücü<500 MW Yakıt ısıl gücü≥500 MW Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3 ) NO2 Toz SO2 (NO ve NO2) 1700 1700-400 450 50 (lineer azalma) 400 400 CO 150 (1) Toz parametresi için kül oranı % 0,06 dan fazla olan sıvı yakıt yakan ve hesaplanan ısıl girdisi 500 MW dan az olan tesisler için 100 mg/Nm3 sınır değeri uygulanabilir. (2) Arsenik, kurşun, kadminyum, krom, kobalt, nikel olarak ifade edilecek nikel ve bileşikleri, vanadyum olarak ifade edilecek vanadyum ve bileşikleri olan ağır metaller için toplam olarak 2 mg/Nm3 emisyon sınır değeri aşılmaz. Ek-7 GAZ YAKITLI YAKMA TESİSLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ Yakıt türü Genel Durum Doğal gaz, fuel gaz, LPG, vb. Yüksek fırın gazı Demir-çelik sanayinde ortaya çıkan ve başka yerlerde de kullanılabilecek olan gazlar Yakıt Isıl Gücü 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <500 MW Yakıt ısıl gücü≥500 MW 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <500 MW Yakıt ısıl gücü≥500 MW 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <500 MW Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3) NO2 CO Toz SO2 (NO ve NO2) 300 5 35 200 300 10 800 200 300 50 35 Yakıt ısıl gücü≥500 MW 50 MW ≤ Yakıt ısıl gücü <500 MW Sıvılaştırılmış gaz Yakıt ısıl gücü≥500 MW 50 MW ≤ Yakıt Rafineri kalıntılarının/rezidülerinin ısıl gücü <500 gazlaştırılmasından çıkan MW düşük kalorili gazlar, kok Yakıt ısıl fırını gazı veya yüksek gücü≥500 MW fırın gazı 200 300 5 5 200 300 5 800 200 Ek-8 GAZ TÜBİNLERİNDE EMİSYON SINIR DEĞERLERİ 100 Yakıt türü Doğal gaz Gaz yakıtlar (doğal gaz hariç) Sıvı yakıtlar 07/10/2004 ten önce faaliyete geçenler Emisyon Sınır Değerleri (mg/Nm3 ) NO2 CO (NO ve NO2) 75 120 120 100 300 [R.G. 8 Haziran 2010 – 27605] —— • —— Bayındırlık ve İskan Bakanlığından: YAPI MALZEMELERİNİN TABİ OLACAĞI KRİTERLER HAKKINDA YÖNETMELİK KAPSAMINDA UNİVERSAL SERTİFİKASYON VE GÖZETİM HİZMETLERİ TİC. LTD. ŞTİ.’NİN UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞU OLARAK GÖREVLENDİRİLMESİNE DAİR TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: YİG/2010-08) Amaç MADDE 1 – (1) Bu Tebliğ, Universal Sertifikasyon ve Gözetim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.’nin, 26/6/2009 tarih ve 27270 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmeliğe (Yönetmelik) göre gerçekleştireceği uygunluk değerlendirme faaliyetleri için Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından görevlendirilmiş olduğunun Yönetmeliğin 19 uncu maddesinin 3 üncü fıkrasında belirtildiği üzere duyurulması amacıyla hazırlanmıştır. Kapsam MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, Gardenya Plaza 1 Kat:3 No:42 B Ataşehir/İstanbul adresinde yerleşik Universal Sertifikasyon ve Gözetim Hizmetleri. Tic. Ltd. Şti.’nin Yönetmelik çerçevesinde yapacağı görevlerin kapsamı ile sınırlıdır. Hukuki dayanak MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ile bu Kanun uyarınca, 17/1/2002 tarih ve 24643 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ile Onaylanmış Kuruluşlara Dair Yönetmeliğe ve 26/6/2009 tarih ve 27270 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmeliğe dayalı olarak hazırlanmıştır. Genel esaslar MADDE 4 – (1) Bu Tebliğ Ek-1’de verilen görevlendirme kapsamı, uyumlaştırılmamış standartlardan ve/veya ulusal teknik onaylardan hangilerinin Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından "003" kimlik kayıt numarası verilen Universal Sertifikasyon ve Gözetim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. tarafından yürütüldüğünü belirler. Söz konusu görevlendirme kapsamına ilişkin güncel durum, bu Tebliğ’de yapılacak değişikliklere paralel olarak Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’nın internet sitelerinden de takip edilebilir. (2) Söz konusu kimlik kayıt numarasının Ek-1’de verilen kapsam haricindeki bir yapı malzemesine iliştirilen G işaretinde rastlanması veya aynı kimlik kayıt numarasının Universal Sertifikasyon ve Gözetim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti.’nin dışında kullanılması hallerinde söz konusu G işaretinin geçerli olmadığına hükmedilir. Yürürlük MADDE 5 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 6 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Bayındırlık ve İskân Bakanı yürütür. EK-1 26/6/2009 tarih ve 27270 sayılı Resmî Gazete’de Yayımlanan Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik Çerçevesinde UNİVERSAL SERTİFİKASYON VE GÖZETİM HİZMETLERİ TİC. LTD. ŞTİ.’NİN Görevlendirme Kapsamı Komisyon Karar No. YOK* Ürün(ler)/ Kullanım Amacı Beton Uygunlu k Teyit Sistemi Şartnameleri Sistem 1+ TS EN 206-1 : 2002 TS EN 2061/A1 :2005 TS EN 2061/A2 :2006 Görevler Ürün Belgelendirme Kuruluşu *: Yapı Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmelik Madde 10-(3)’te “Yapı malzemelerinin tabi olacağı uygunluk teyit sistemi, AB Komisyon Kararları ile öngörülmemiş ise ulusal standarda tabi ürünlerin uygunluk teyit sistemi 1+ kabul edilir” hükmü gereğince Beton’un uygunluk teyit sistemi 1+ kabul edilmektedir. i Standardın nihai versiyonu dikkate alınarak belgelendirme faaliyeti gerçekleştirilecektir. Ancak, standardın yeni bir versiyonunun Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından yayımlanması halinde kuruluş bu yeni versiyonunun mevcut görevlendirme kapsamına eklenmesi için Bakanlığa başvuruda bulunur ve Bakanlık değerlendirmesinin olumlu sonuçlanması ve görevlendirme tebliğinin yayımlanmasını müteakip ilgili kapsamda faaliyetine başlar. İmalatçılar standardın yeni versiyonuna dair, uygunluk değerlendirme kuruluşu ile temasa geçerek gerekli uyum çalışmalarını yapmalıdır. [R.G. 10 Haziran 2010 – 27607] —— • ——