Okul Şarkılarının Konuları Açısından Değerlendirilmesi
Transkript
Okul Şarkılarının Konuları Açısından Değerlendirilmesi
OKUL ARKILARININ KONULARI AÇISINDAN DE ERLEND R LMES * Yrd. Doç. Dr. Turan SA ER 1 *1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Ö retmeni Yeti tirme Sempozyumu Bildirisi SDÜ, 7-10 Nisan 2004, Isparta GR Okul öncesi e itim kurumlarından yüksek okul sonuna kadar, her derecedeki okulda e itimö retim amacıyla yapılan müzik ders ve etkinlikleri “ Okul Müzik E itimi” olarak adlandırılır. Toplumların müzik kültürü bakımından geli tirilip biçimlendirilmeleri ve ça da düzeyde ulusal müzik zevkinin yaygınla tırılması, okul müzik e itiminin genel amacıdır. (Müzik Ansiklopedisi, 1985 ; 969) Yurdumuzda okul müzik e itimi, müzik derslerinde ilk kez 1870 yılında programlı bir biçimde stanbul Musiki Muallim Mektebi’nde ba latılmı , bundan kırk dört yıl sonra 1914 yılında da dadilere (lise) “Gına” adıyla konulmu tur. 1924 yılına kadar oldukça dar bir çevrede sürdürülen müzik e itimi yurt çapında yaygınla tırılamamı , batı müzi i kurallarının, çalgılarının ve müziklerinin ö retilmesinden ileriye gidilememi tir. Bu dönemde M.Zati Arca, Musa Süreyya ve Leyla Saz gibi müzik e itimcisi ve besteciler tarafından bazıları günümüze kadar ula abilen arkılar ve mar lar bestelenmi tir. OKUL MÜZ K E 24) T M NDE KULANILAN TÜRLER Okul müzik e itiminde sözlü müzik olarak ba lıca 3 tür kullanılmaktadır. (Sun-Seyrek, 1993; Tekerleme ve saymacalar Türküler Çocuk arkıları (yurt ve dünya arkıları) Tekerleme ve Saymacalar Tekerleme ve saymacalar çocuk folkloru ürünleridir. Bunlar, çocuk ya amının (özellikle oyun ya amının) gereksinmelerine göre çocuklar tarafından yaratılırlar. Tekerleme ve saymacalarda geçen sözcükler anlamlı, anlamsız, yada yarı anlamlı olabilir. Kimi tekerlemeler ezgilidir; kimileri ise belirli bir ezgisi olmayan tartımlı bir yapıya sahiptirler. Tekerlemeler ve saymacalar, çocu un müziksel geli imine yardımcı olmanın yanı sıra, dil geli imine, sosyal-duygusal geli imine, bellek ve anımsama geli imine de büyük ölçüde yardımcı olmaktadır. Ninniler ve Türküler Ninniler ve türküler de tekerleme ve saymacalar gibi halk ürünleridir. Ninniler genellikle anneler tarafından yaratılır; anne, nine, abla, teyze gibi kadınlar tarafından çocu u uyutmak için söylenir. Ninniler her ulusun halk müzi i literatüründe önemli bir yeri vardır. Schubert, Schumann, Brahms, Chopin gibi yabancı besteciler ve Ça da Türk Müzi i bestecilerinden Ahmet Adnan Saygun, Muammer Sun ve Cenan Akın gibi besteciler ninni türünde müzikler yazmı lardır. Çocuk arkıları Ülkemizde e itim müzi i alanında kullanılan çocuk arkıları toplanmaktadır. a) Aktarma arkılar b) Öykünme arkılar c) Anonim arkılar ( Tekerleme-saymaca-ninni-halk türküleri) d) Türk Okul arkıları 1 nönü Ün. E t. Fak. Güz. San. E t. Böl. Ö retim Üyesi ba lıca dört grupta a) Aktarma arkılar Ezgisi yabancı, sözleri Türkçe olan arkılara “Aktarma arkılar” denir. Aktarma arkıların ezgileri genellikle bazı Avrupa toplumlarının (Alman, talyan, Fransız, sveç) halk müzi i ve okul müziklerinden seçilmektedir. b) Öykünme arkılar Türk okul müzi i bestecilerinin yarattı ı, kayna ını ba ka toplumların müziklerinden alan okul arkılarına “öykünme arkılar” denir. Bunlar, batı müzi inin majör-minör dizileri ve ölçüleri içinde, batılı toplumların estetik anlayı ına ve be enisine özenilerek Türk besteciler tarafından yapılmı , fakat yapısıyla ve özüyle Türk halkına yabancı olan arkılardır. c) Anonim arkılar (Tekerleme-Saymaca-Ninni-Halk Türküleri) “Halk Türküleri” deyimi ile halkımızın yüzyıllar boyunca yarattı ı, be enisinin ve zamanın süzgecinden geçirerek ya attı ı, dizileri-ölçüleri-yapısı-özü-sözü-duyarlı ı ve her eyi ile kendisinin olan türkülerdir. Bunlar, bölgelere göre horon türküsü, zeybek türküsü, halay türküsü, bar türküsü, kar ılama türküsü, ço u yerde de ço u kez “türkü” diye anılır. d) Türk Okul arkıları Türk bestecilerin yarattı ı, kayna ını halk müzi imizden alan okul arkılarına “Türk okul arkıları” denir. Bunlar, Türk Müzi i dizileri ve ölçüleri içinde yapılmı , halkımızın be enisine uygun, onu geli tirici, yapısını ve özünü halk müzi imizden alan, fakat özenti ve öykünme olmayan, halka yabancı dü meyen, özgün yaratmalardır. Bu anlamda Türk okul arkısı, özellikle 1966 yılından sonra daha fazla yaratılmaya ba lanmı , bu alanda çalı an her besteci, Türk okul arkısı tanımına uygun arkısı yaratmaya ba lamı lardır. Bu gün sayıca ve nitelikçe önemli sayılacak bir Türk okul arkısı bestecisi olmu tur, denilebilir. CUMHUR YETTEN GÜNÜMÜZE OKUL ARKILARI 30’lu Yıllar (1926-1939) Cumhuriyetin kuruldu u bu yıllarda okul müzi ine yönelik olarak yazılmı be müzik kitabı bulunmaktadır “Gençli e arkılarım”ın dı ındaki kitaplar okul müzik e itimi için yazılmı kitaplardır. Bu dönemde yazılan be kitapta toplam yüzellibir eser bulunmaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı a a ıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 1. 1926-1939 Yılları arasında yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Çocuklara ve Gençlere Teganni Dersleri (1925) Zeki Üngör Talimi Kıraat-ı Musiki (1926) Zati Arca lkokulda arkılarım (1929) Ferit Hilmi Atrek lk Musiki Kitabı (1935) Mehmet Ali Ferudun Gençli e arkılarım (1939) Ahmet Adnan Saygun Eser Sayısı 54 33 48 10 6 Bu dönemdeki, batılıla ma ve modernle me hareketlerinin etkisi müzik e itiminde de kendini göstermektedir. Örne in M. Ali Ferudun müzikte modernle menin gereklili ini u ekilde ifade etmektedir. “Çocuk arkılarının ve küçük manzumelerin bestelerinde eski mekteplerimizdeki ilahi melodilerini kaldırarak talebeye hakiki bir musiki zevki vermeliyiz” (Ferudun, 1929; 3). 30’lı yıllardaki arkıların sözlerini inceledi imizde, kurtulu sava ından yeni çıkıldı ı ve yeni bir cumhuriyet kurulmasından dolayı vatan sevgisini a ılayan sözler içeren arkıların ön plana çıktı ı görülmektedir. A a ıda arkıların konulara göre da ılım yüzdeleri görülmektedir. Yas 1.03 Meslekler 1.03 Dostluk 1.03 Köy-yöre 2.06 Çalı ma ve i hayatı 3.09 Gençlik 3.09 3.09 Anne Baba A aç ve Çiçek 4.12 Ta ıt ve Trafik 5.15 Okul ve Ö retmen 5.15 Çocuklar 9.28 10.31 Tabiat Mevsimler 12.37 Hayvanlar 13.40 25.77 Vatan Sevgisi 0.00 5.00 10.00 15.00 20.00 25.00 30.00 ekil 0.1. 1926-1939 yılları arasında yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı Yukarıdaki grafikte de görüldü ü gibi, vatan sevgisi, hayvanlar, mevsimler ve çocuklar ile ilgili arkılara bu dönemde daha fazla rastlanılmaktadır. 40’lı Yıllar (1940-1949) Bu dönemde dört müzik kitabı yazılmı tır. Bunlardan ikisi okul ders kitabı olarak, ikisi de genel müzik kitabı olarak yazılmı tır. Safa Tangör’ün hazırladı ı “Müzik I (1940)”, Mehmet Zati Arca’nın “Musiki Ö retici ve Nota Lektürü” ve Ferit Hilmi Atrek’in hazırladı ı “Ortaokul Müzik Kitabı (1947)” okul ders kitabı olarak hazırlanmı tır. Edvard Zuckmayer’in hazırladı ı “Türk Atasözleri Üzerine Kanon (1949)” ve Fuat Koray’ın hazırladı ı “ iirli arkılı Oyunlar (1949)” adlı kitaplar ise genel müzik kitapları olup, yardımcı ders kitapları olarak da kullanılmı tır. Bu dönemde yazılan be kitapta yüzseksenyedi eser bulunmaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı a a ıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 2. 1940’lı yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Müzik I (1940) Safa Tangör Musiki Ö retici (1943) Zati Arca Ortaokul Müzik Kitabı (1947) Ferit Hilmi Atrek iirli arkılı Oyunlar (1949) Fuat Koray Türk Atasözleri Üzerine Kanon (1949) Edvard Zuckmayer Eser Sayısı 7 56 61 11 52 40’lı yıllardaki eserlerin sözlerini inceledi imizde, tabiat ve vatan sevgisi ile ilgili konuların fazlaca oldu u görülmektedir. Çalı mak ve i hayatı 0.76 Ta ıt ve Trafik 0.76 Yas 0.76 Sa lık ve Beslenme 0.76 Ayrılık 0.76 A k 0.76 Okul ve Ö retmen Sevgisi 2.29 Müzik 2.29 Dostluk 3.05 Anne Baba 3.05 A aç ve Çiçek 3.05 Köy ve Yöre Gençlik Meslekler 3.82 3.82 5.34 Ö ünler 6.11 Mevsimler 6.11 Oyunlar ve Tekerlemeler 6.87 6.87 Çocuklar Hayvanlar 11.45 Vatan Sevgisi 15.27 Tabiat 0.00 16.03 5.00 10.00 15.00 20.00 ekil 0.1. 1940’lı yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı Yukarıdaki grafikte de görüldü ü gibi bu dönemde en fazla hayvanlar, tabiat ve vatan sevgisi gibi konulara fazlaca yer verilmi tir. Yeni yıl ve turizm gibi günümüzde popüler olan konulara 40’lı yıllarda rastlanılmamaktadır. 50’li Yıllar (1950-1959) 1950’li yıllarda yazılan yedi kitapta ikiyüzelliyedi eser bulunmaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı a a ıdaki tabloda belirtilmi tir. Tablo 3. 1950’lı yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Musiki Dersleri (1951) Ahmet Muhtar Ataman 25 Çocuk arkısı (1953) Halil Bedii Yönetken Ortaokul Müzik I-II (1953) Faik Canselen Müzik Ö retimi (1954) sa Co kuner lkokullarda Müzik (1954) M. Hulusi Öktem lkokul Müzik Bilgisi (1955) Halit Ozan Eser Adı 41 25 79 7 30 75 50’li yıllarda hazırlanan müzik kitaplarındaki eserleri sözleri açısından inceledi imizde, tabiat, vatan sevgisi ve hayvanlar konularının fek fazlaca oldu u göze çarpmaktadır. Konuların arkılara göre da ılımları a a ıdaki grafikte görülmektedir. Çalı ma ve i hayatı 0.39 Sa lık Beslenme Yas Yeni Yıl 0.78 0.78 0.78 Ayrılık 1.17 Gençlik 1.17 Anne Baba 1.95 Dostluk 1.95 Müzik 2.33 Ö ünler 2.33 Meslekler 2.72 Okul-ö retmen 3.50 Ta ıt Trafik 3.50 A k Çocuklar 4.28 4.67 7.00 Oyunlar ve Tekerlemeler 7.39 A aç ve Çiçek Memleket Sevgisi 7.78 Mevsimler 8.17 Hayvanlar 11.28 Tabiat 11.67 13.62 Vatan Sevgisi 0.00 5.00 10.00 15.00 ekil 0.1. 1950’lı yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı Grafikte de görüldü ü gibi bu yıllarda yeni yıl kutlamaları yaygınlık kazanmaya ba ladı ından yeni yıl ile ilgili besteler de kitaplara girmeye ba lamı tır. 60’lı Yıllar (1960-1960) 1960’lı yıllara gelindi inde be müzik kitabı göze çarpmaktadır. Toplam sayısı be olan bu kitaplarda 373 eser bulunmaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı ise a a ıdaki gibidir. Tablo 4. 1960’lı yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Köy Enstitülerinde Müzik (1965) Bedri Akalın Okullarda Halk Müzi i (1965) Sadi Yaver Ataman arkılı Oyunlar (1966) N. lhan Leblebicio lu Okul Müzik E itimi (1969) Erdo an Okyay arkı Demeti (1969) Muammer Sun Eser Sayısı 137 70 60 80 26 60’lı yıllarda yazılan kitaplardaki eserlerin sözlerini inceledi imizde, a k ve sevgiyi anlatan sözlerin öne çıktı ı görülmektedir. Bunun da sebebi türkülere bu yıllardaki ders kitaplarında fazlaca yer verilmi olmasıdır. Üçyüzyetmi üç eserin yüzotuzyedisi türkü, yirmisi mar , ikiyüzonaltı sı ise arkı formunda eserlerdir. Yine bu dönemde oyunlar ve tekerlemeler, vatan sevgisi ve hayvanlar ile ilgili konulara fek fazlaca yer verilmi tir. 602lı yılların sonlarına do ru köyden ehre göçlerin ba laması ile nüfus yo unlu unun artması ve beraberinde getirdi i trafik ile ilgili sorunlar bu dönemde bestelenen arkılara da konu da olmu tur. Toplumda yılba ı kutlamalarının artması okul arkılarında da kendisini hissettirmektedir. A a ıdaki grafikte eserlerdeki konuların da ılım yüzdeleri görülmektedir. Turizm 0.27 Ne e 0.27 Gençlik 0.54 1.07 Müzik Çalı ma ve i hayatı 1.34 Yas 1.34 Dostluk 1.61 Anne Baba 1.61 Yeniyıl 1.88 Ö ünler 1.88 Ayrılık 1.88 Ta ıt ve Trafik 2.41 A aç ve Çiçek 2.41 Okul-ö retmen 2.68 3.22 Meslekler 3.49 Sa lık ve Beslenme Köy-yöre 4.56 Çocuklar 4.56 5.36 Mevsimler 5.63 Tabiat 6.97 Hayvanlar Vatan Sevgisi 11.26 Oyunlar ve Tekerlemeler 15.82 A k 17.96 0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 12.00 14.00 16.00 18.00 20.00 ekil 0.1. 1960’lı yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı Bu dönemde dikkati çeken bir özellik de, ilk defa turizm ile ilgili bir bestenin okul kitaplarında yer almı olmasıdır. 70’li Yıllar (1970-1979) 70’li yıllarda yedi müzik kitabı yazılmı tır. Bunlar, Necati Uçar’ın “ lkokul Müzik Bilgisi (1970)”, sa Co kuner’in “ lk Ö retmen Okullarında Müzik (1971)”, Ekrem Zeki Ün ve Tahir Sevenay’ın birlikte hazırladıkları “Orta Okullarda Müzik (1974)”, Erdo an Okyay’ın “Dereden Tepeden (1973)”, Hasan Toraganlı’ın “Ezgilerde Müzik I-II (1976)”, Rıdvan Süer’in “Milli Mar larımız (1975)” ve Rahmiye Atınok’un yazdı ı “Türk Gençli ine arkılarım (1973)” isimli kitaplardır. Bu kitaplardan sadece “Orta Okullarda Müzik” adlı kitap müzik ders kitabı olarak hazırlanmı , di erleri ise yardımcı ders kitabı niteli i ta ımaktadır. Bu dönemde hazırlanan müzik kitaplarında be yüzyirmibe eser bulunmaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı a a ıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 5. 1970’lı yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı lkokul Müzik Bilgisi (1970) Necati Uçar lk Ö retmen Okullarında Müzik (1971) sa Co kuner Türk Gençli ine arkılarım (1973) Rahmiye Altınok Dereden Tepeden (1973) Erdo an Okyay Orta Okullarda Müzik (1974) E.Z. Ün-Tahir Sevenay Milli Mar larımız (1975) Rıdvan Süer Ezgilerde Müzik I-II (1976) Hasan Toraganlı Eser Sayısı 116 33 89 48 95 30 114 70’li yıllarda yazılan kitaplardaki eserleri söz açısından inceledi imizde, yöre ve köy , vatan sevgisi hayvanlar ve tabiatın konu oldu u eserlerin daha fazla oldu u dikkati çekmektedir. Bu dönemdeki eserlerde söz açısından turizm konusu hariç bütün konularla ilgili bestelere rastlamak mümkündür. Yabancı 0,41 Ne e 0,41 Yeniyıl 0,41 Yas 0,61 Ayrılık 0,61 Meslekler 1,42 Dostluk 1,63 Ö ünler 1,63 Ta ıt ve Trafik 1,63 Gençlik 1,83 Çalı ma ve i hayatı 1,83 Anne Baba 1,83 Müzik 2,24 Okul-ö retmen 2,24 Sa lık ve Beslenme Çocuklar A aç ve Çiçek Mevsimler A k 2,85 3,25 3,66 4,07 5,69 Tabiat 8,33 Köy-yöre 8,94 Oyunlar ve Tekerlemeler 12,20 Hayvanlar 12,60 Vatan Sevgisi 0,00 19,72 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 ekil 0.1. 1970’lı yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı 80’li Yıllar (1980-1989) 80’li yıllarda toplam on dört kitap hazırlanmı tır. Bu kitaplardan bazıları kurumların açtı ı yarı ma sonrası kazanan eserlerin yer aldı ı kitaplar , bazıları yardımcı ders kitapları, bazıları bestecilerin eserlerinin yer aldı ı kitaplar, di erleri ise okul müzik ders kitaplarıdır. Bu dönemde hazırlanmı ondört kitapta altıyüzyedi eser yer almaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı ise a a ıda görülmektedir. Tablo 6. 1980’lı yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Eser Sayısı Ilgıt (1981) Kadir Karkın 23 Temel Müzik E itimi (1982) Muammer Sun 24 Ya asın Müzik (1982) Salih Aydo an 38 nci’nin Koro arkıları (1983) Akbank Yayınları 13 Cıvıl Cıvıl arkılar (1983) Mahir Dinçer 34 Çocuk Tekerlemeleri (1985) inasi Özel 59 Yeni Müzik E itimi (1986) S. Egüz-Z. Aydıntan 128 Sinan’n arkıları (1987) Cenan Akın 10 23 Nisan arkıları (1987) T.B.M.M. 3 Ezgilerle Üniteler (1988) S. Aydo an-H. Tuncer 53 Müzik E itimi (1988) 83 Ortaokul Müzik E itimi (1988) Mehmet Özbek 70 Lise Müzik Kitabı (1988) Fethi Bolayır 49 Çocuk Oyun ve arkıları (1989) Ruhi Sel 21 80’li yıllarda yazılan kitaplarda bulunan eserlerde en fazla a k ve sevgi, oyun ve tekerlemeler, tabiat gibi konular dikkati çekmektedir. A a ıdaki grafikte bu dönemdeki okul arkılarının konulara göre da ılım yüzdeleri belirtilmi tir. Yeniyıl Çalı ma ve i hayatı Gençlik Ta ıt ve Trafik Meslekler Müzik Çocuklar Dostluk Mevsimler 0,82 0,82 0,82 0,99 0,99 1,15 1,32 1,48 1,65 1,98 1,98 2,31 2,31 2,97 3,13 3,79 4,28 6,10 Hayvanlar 8,40 10,21 11,04 12,85 Tabiat Oyunlar ve Tekerlemeler 0,00 18,62 5,00 10,00 15,00 20,00 ekil 0.1. 1980’lı yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı 90’lı Yıllar (1990-1999) XX. yüzyılın sonlarına yakla ıldı ı bu dönemde Türk e itim sisteminde köklü bir de i ikli e gidilerek ve 1994-95 E itim-Ö retim yılının ba laması ile birlikte sekiz yıllık zorunlu e itim uygulanmasına geçilmi tir. Bu uygulama aynı zamanda bütün ders kitaplarında da bir de i iklik yapılması zorunlulu u do urmu tur. Daha önceleri sadece ortaokul I-II-III ve Lise I-II-III eklinde hazırlanan ders kitapları bu yıldan sonra lkö retim I-II-III-IV-V-VI-VII-VIII eklinde her sınıf için ayrı ayrı hazırlanmaya ba lanmı tır. Bu yüzden bu dönemde ders kitaplarının sayısında bir artı görülmektedir. Bu dönemde yazılan otuzbir kitapta toplam binyüzaltmı sekiz eser yer almaktadır. Bu eserlerin bir kısmı yeni beste, ço unlu u ise daha önceki yıllarda yazılmı kitaplarda yer alan eserlerdir. Bu eserlerin yediyüzellisekizi arkı, ikiyüzellibiri türkü, yüzellidokuzu ise mar formundadır. Tablo 7. 1990’lı yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Türk Müzi i Çocuk arkıları (1990) Devlet Bakanlı ı 23 Nisan arkıları (1990) Aydın lik Ezgi Yuma ı (1990) Sefai Acay Hayat Kayna ımız Müzik (1992) Salih Aydo an lkö retim Ö rencilerine Ses E itimi ve arkı Da arcı ı (1992) Bülent Birol Kır Çiçekleri (1992) Muammer Sun Liseler çin Müzik (1992) B.Kemal Özata Elli Yılın En Güzel Okul arkıları (1994) Muammer Sun- lteri Sun Minik Serçe (1992) Fatma Ayparlar lkö retim Müzik VI-VII-VIII (1999) Meltem Çam-Hüsnü Yıldız lkö retim Müzik I-II-III-IV-V-VI-VII-VIII (1999) Salih Akka Sözleri ve Notaları le Mar larımız (1999) Suat Batur-Yasemin Ul lkö retim Müzik I-II-III-IV-V-VI-VII-VIII (1995) inasi Aydın-Sevim Aydın lkö retim Müzik VII-VIII (1996) Ömer Faruk Yurto lu lkö retim Müzik VI-VII-VIII (1995) Eser Sayısı 40 49 23 187 47 102 46 49 12 104 226 79 203 94 109 Bu dönemdeki kitaplarda yer alan eserlerin konularını inceledi imizde vatan sevgisi ile ilgili konuların di er konulara göre daha fazla oldu u görülmektedir. Yine kitaplarda türkü formundaki eserlerin çoklu undan dolayı a k ve sevgi ile ilgili sözleri içeren eserlerinde yo un oldu u ortaya çıkmaktadır.A a ıdaki grafikte eserlere göre konuların da ılım yüzdeleri belirtilmi tir. Ayrılık 0.17 Turizm 0.26 Ö ünler 0.34 Yeniyıl 0.68 Ta ıt ve Trafik 1.03 Yas 1.11 Ne e 1.28 Çalı ma ve i hayatı 1.37 Meslekler 1.63 Yabancı 1.97 Gençlik 2.14 Anne Baba 2.14 Çocuklar 2.14 A aç ve Çiçek 2.74 Sa lık ve Beslenme 2.74 Müzik 2.91 Mevsimler 3.51 Oyunlar ve Tekerlemeler 3.68 Okull-ö retmen Sevgisi 3.94 Dostluk 4.11 Tabiat 4.28 Hayvanlar 5.65 8.05 Köy-yöre 15.67 A k 26.46 Vatan Sevgisi 0.00 5.00 10.00 15.00 20.00 25.00 30.00 ekil 0.1. 1990’lı yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı 2000’li Yıllar (2000-2001) Yeni bir yüzyılın ba ı olan bu yıllarda on yedi kitap hazırlanmı tır. Bu dönemde hazırlanan kitapları inceledi imiz zaman kitapların birisi dı ındakiler okul ders kitapları oldu u anla ılmaktadır. O da Yakup Kıvrak’ın Çocuk arkıları kitabıdır. Bazı kitaplar da kullanılma süresi bitip tekrardan yenilenen kitaplardır. Toplam on sekiz kitapta sekizyüzseksenyedi eser bulunmaktadır. Bu eserlerin kitaplara göre da ılımı a a ıdaki tabloda belirtilmi tir. Tablo 8. 2000’li yıllardaki yazılan kitaplar ve arkı sayıları Kitap Adı Lise Müzik Hazırlık-I-II-III (2000) Salih Akka Çocuk arkıları (2000) Yakup Kıvrak lkö retim Müzik I-II-III-IV-V-VI-VII-VIII (2001) Salih Akka lkö retim Müzik VI-VIII (2001) Bülent Aksan-Olcayto Ayarman lkö retim Müzik (2001) Makbule Dönmez lkö retim Müzik VI-VII-VIII (2001) Kadir Karkın Eser Sayısı 206 10 349 101 69 152 Eserleri sözleri açısından inceledi imizde yo un bir ekilde a k ve sevgi konularını içeren sözler ile ve vatan sevgisini i leyen sözlerle ilgili bestelere yer verildi i ortaya çıkmaktadır. A a ıdaki grafikte eserlerin konulara göre da ılım oranları belirtilmi tir. Turizm 0.11 Ayrılık 0.23 Ö ünler 0.45 Yeniyıl 0.45 Meslekler 0.68 Yas 0.79 Ta ıt ve Trafik 0.90 Çalı ma ve i hayatı 1.13 Anne Baba 1.80 Gençlik 1.92 Sa lık ve Beslenme 1.92 Okul-ö retmen Sevgisi 1.92 Ne e 2.03 Çocuklar A aç ve Çiçek 2.37 3.49 Mevsimler 3.95 Dostluk 4.17 Yabancı 4.28 Tabiat 5.07 Oyunlar ve Tekerlemeler 5.64 Müzik 5.86 Köy-yöre 5.98 Hayvanlar 6.31 Vatan Sevgisi 18.38 A k 0.00 20.18 5.00 10.00 15.00 20.00 25.00 ekil 0.1. 2000’li yıllarda yazılan kitaplardaki arkılarda kullanılan konuların da ılımı SONUÇ Müzik dersinin okullara konuldu u 1870 yılından günümüze kadar ders kitabı olarak kullanılmak üzere çok sayıda kitap yazılmı tır. Cumhuriyetin kurulmasından sonra 1929 yılında Zati Arca, 1929 yılında Hulusi Öktem gibi besteciler tarafından ilk müzik kitapları yazılmı tır. (Ergan 1993;) Daha sonraki yıllarda A. Muhtar Ataman, Ferit Hilmi Atrek, Bedri Akalın, B. Sadi Egemen, Veysel Arseven, Halil Bedii Yönetken gibi besteciler tarafından okul arkıları bestelenmi tir. 1950 yılından sonra okul müzik e itimine yeni görü ler getirilerek, halk müzi inin okul müzi ine temel olarak alınması konusunda giri imler ba latılmı tır. 1960 yılından sonra hızlandırılan bu çalı malar sonucunda yeni okul müzik e itimi anlayı ı birçok müzik e itimcisi tarafından benimsenmi tir. Özellikle Muammer Sun tarafından bilimsel olarak ele alınmı ve ulusal müzik sorunlarımızla birlikte incelenmi tir. Son 15 – 20 yılda okul müzik e itimine yarattıkları arkılar, çocuk müzikleri ve müzik kitaplarıyla katkıda bulunan Muammer Sun, Yalçın Tura, Cenan Akın, Saip Egüz, Erdo an Okyay, Salih Aydo an, Hikmet Ekin ve Mahir Dinçer çok sayıda yapıt kazandırmı tılar. Cumhuriyet’in kurulmasından 2001 yılına kadar doksanbir müzik kitabı bulunmaktadır. Bunların bir kısmı okullar için hazırlanmı ders kitapları, bir kısmı ise yardımcı ders kitabı niteli i ta ımaktadır. Bu doksanbir kitapta toplam 4493 okul arkısı bulunmaktadır. Tekrar eden arkıları çıkardı ımızda arkı sayısı 2551’dir. 281 bestecinin okul arkısı bulunmaktadır. Okul arkıları repertuarında en fazla Türk Halk Müzi i kaynaklı okul arkısı bulunmaktadır ve sayısı 403’dür. simleri bilinmeyen yabancı besteci sayısı ise 270’dir. Türk bestecilerden en fazla Salih Aydo an, Hasan Toraganlı okul arkıları repertuarında besteleri bulunmaktadır. Okul arkıları repertuarındaki söz yazarlarının sayısı ise 405’dir. Repertuarda en fazla anonim söz bulunmaktadır. Sayısı 460’dır. Bunun sebebi ise Türk Halk Müzi i kaynaklı okul arkılarının sözlerinin anonim olmasıdır. Söz yazarı bilinmeyen arkıların sayısı ise 270’dir. En fazla repertuarda sözü bulunan söz yazarları Hasan Toraganlı, Fuat Koray, Erdo an Okyay, Hamdi Tuncer ve Rahmiye Altınok’tur. Bunlar aynı zamanda bestecidir ve kendi besteledikleri arkıların ço unun sözlerini kendileri yazmaktadırlar. A a ıdaki tabloda yıllara göre okul müzi inde kullanılan arkılarının konuları görülmektedir. Tablo 9. Yıllara göre okul arkılarında i lenen konular ve kullanılma yüzdeleri Konular 1930’lu A aç-Çiçek 4.12 Anne-Baba 3.09 A k Ayrılık Çalı mak 3.09 Çocuklar 9.28 Dostluk 1.03 Gençlik 3.09 Hayvanlar 13.40 Köy-Yöre 2.06 Meslekler 1.03 Mevsimler 12.37 Müzik Ne e Okul-Ö retmenler 5.15 Oyunlar 1.03 Ö ünler Sa lık-Beslenme Tabiat 15.46 Ta ıt-Trafik Turizm Vatan Sevgisi 25.77 Yabancı Yas 1.03 Yeni Yıl 1940 3.01 3.01 0.75 0.75 0.75 6.77 3.01 3.76 11.28 3.76 5.26 6.02 2.26 1950 7.45 1.96 4.31 1.18 0.39 4.71 1.96 1.18 11.37 7.84 2.75 8.24 2.35 2.26 6.77 6.02 0.75 16.54 0.75 3.53 7.06 2.35 0.78 11.76 3.53 15.79 13.73 1960 2.43 1.62 18.11 1.89 1.35 4.59 1.62 0.54 7.03 4.59 3.24 5.41 1.08 0.27 2.70 15.68 1.89 3.51 5.68 2.43 0.27 10.81 0.75 0.78 0.78 1.35 1.89 1970 3.65 1.83 5.68 0.61 1.83 3.25 1.62 1.83 12.58 8.92 1.42 4.06 2.23 0.41 2.23 12.17 1.62 2.84 8.32 1.62 1980 2.96 1.97 12.81 1.15 0.82 2.30 3.12 0.99 8.37 6.08 1.64 4.27 1.97 0.99 2.30 18.56 0.82 4.27 11.00 1.31 19.88 0.41 0.61 0.41 10.02 1.48 0.82 1990 2.72 2.12 15.53 0.17 1.36 2.12 4.07 2.12 5.60 7.98 1.61 3.48 2.89 1.27 3.90 3.65 0.34 2.38 4.24 1.02 0.25 27.42 1.95 1.10 0.68 2000 3.51 1.81 20.27 0.23 1.13 2.38 4.19 1.93 6.34 5.55 0.68 3.96 5.89 2.04 1.93 5.66 0.45 1.93 5.10 0.91 0.11 18.46 4.30 0.79 0.45 Yukarıdaki tabloda da görüldü ü gibi vatan sevgisi konulu arkılar her yılda ön plana çıkmaktadır. Bu da insanlarımızın devletine ve milletine verdi i de erin her zaman ön planda oldu unun göstergesidir. A k konulu arkıların son yıllarda fazla olmasının sebebi 1970’li yıllardan sonra Türk Halk Müzi i’nden okul arkıları repertuarına oldukça fazla eser girmi tir ve bunlarında konusu genelde a k ve hasrettir. Yine yeni yıl ile ilgili arkılar 1950’li yıllardan sonra görülmektedir. Tabloda yine en fazla göze çarpan konu hayvanlarla ilgili arkıların çoklu udur. Bu canlılara verilen de erden kaynaklanmaktadır. KAYNAKÇA Atrek, Ferit Hilmi; Orta Okul Müzik Kitabı, Ahenk Basımevi, zmir, 1947. Ben, Mustafa ve di erleri; Talim ve Terbiye Kurulu Ba kanlı ı 1923-1983, Milli E itim Basımevi, stanbul, 1995. Ergan, Salih; Türkiye’nin Müzik Biblografyası, Konya, 1994. Sa er, T., Cumhuriyetten Günümüze Okul arkıları Üzerine Bir nceleme, Gazi Ün., Basılmamı Doktora Tezi, Ankara, 2002. Say, Ahmet; Müzik Ansiklopedisi, Muzik Ansiklopedisi Yayınları, Cilt 4, s 720-973, Ankara 1985 Say, Ahmet; Müzik Ö retimi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara, 1996. Sun Muammer ve di erleri; Okul Öncesi E itimde Müzik, Mey Yayınları, zmir, 1993, Sun, Muammer; Temel Müzik E itimi I, Evrensel Müzikevi, Ankara. T.R.T., Çocuk arkıları Repertuar Kitabı I, T.R.T Yayınları, Ankara, 1992.