MENAPOZ DÖNEMİ VE HORMONLAR
Transkript
MENAPOZ DÖNEMİ VE HORMONLAR
MENAPOZ DÖNEMİ VE HORMONLAR DR ALEV ÖKTEM DR.ALEV Menapozun Nedeni Overlerdeki oositlerin üreme yaşlanması sırasında ovülasyon ve atrezi nedeniyle tükenmesidir Kronolojik yaş üreme yaşlanmasının p için ç çok ç zayıf y f bir g göstergedir g tespiti Menapoz Yaşı y ğ Asya, y Amerika)) 51 ((Güneydoğu 46 (Türkiye) B Bu yaş; Doğumdaki follikül sayısına y Oosit kayıp hızına bağlıdır. STAGES of REPRODUCTIVE AGING WORKSHOP (STRAW) y for Reproductive p American Society Medicine (ASRM) National Institute on Aging (NIA) National Institute of Child Health and Human Development (NICHD) North American Menopause Society (NAMS) ç TannerMarshall gibi g bir Puberte için evreleme sistemi varken, menapoz için de böyle bir evrelemenin bilinmesi faydalı olacaktır. B sayede Bu d tterimlerdeki i l d ki k karmaşa çözülecektir (ör.perimenapoz, klimakterik dönem vb.) Üreme Yaşlanmasının Evreleri 7 evre var 5 menapoz öncesi, 2 sonrası 5 ile il –3 3 arası ü ğ -5 üreme çağı -2 ve –1 menapozal p geçiş g çş +1 ve +2 postmenapoz ğ y tam Her sağlıklı kadın bu evrelemeye olarak uymaz Evre atlaması veya çok uzun süre aynı evrede kalma görülebilir Evrelemeye uymayan durumlar g ç Sigara içenler BMI >30 veya <18 Ağ egzersiz i Ağır Kronik menstrüal siklus düzensizliği ğ Histerektomi A t ik b Anatomik bozukluklar kl kl Reprodüktif Dönem -5 : Erken -4 : Pik 3:G -3 Geç Üremenin pik dönemi 20’li yaşların ortası ve sonlarıdır daha l d d h sonra giderek azalır g Fertilite kaybının ilk işareti FSH’nın monotropik artışı ve menstrüal sikluslardaki değişimdir Menapoza girme zamanının tayini için FSH düzeyinin değeri düşüktür FSH y yükselmesinin takibi erken folliküler fazda (2-5. günler arası) yapılır estradiol ile birlikte yapılır. FSH’ın 10 mIU/mL’yi geçmesi geç reprodüktif düktif döneme dö geçişi i i gösterir ö t i Laboratuvarlar topluma L p m özgü g cut-off’ları ff kendileri belirleyebilir FSH DAĞILIM 2-5. Gün / 20-35 Yaş / n=364 100 90 80 SIKLIK 70 60 50 40 30 20 10 0 1 5 6 7 8 9 FSH KONSANTRASYON (mIU/mL) 10 11 12 14 20 ç reprodüktif p Geç dönemde estradiol normal veya yüksek olabilir 80 pg/mL’nin pg/mL nin üstü yüksek kabul edilir p y Overian hiperstimülasyon: İnhibin düşüklüğü FSH yüksekliğine, FSH yüksekliği folliküllerin stimüle olmasına ve dolayısıyla estradiol salınmasına neden olmaktadır y Tek bir siklustaki artmışş FSH düzeyi anlamlıdır ve geç reprodüktif döneme geçildiğini gösterir Tekrar ölçüm gerekmez Bununla birlikte 40-45 yaşında FSH’ın m çıkması, ç m , sikluslar düzenli ise normal %30 ihtimalle bir sonraki ölçümde yüksek çıkabilir, çıkabilir bu nedenle bu grupta tekrar ölçüm yapılabilir Menapozal Geçiş Dönemi -2: Erken -1: Geç P i M l geçiş i dönemi dö i Perimenapoz: Menapozal ve erken postmenapoz döneminin ilk bir yılı olarak tanımlanmıştır. Klimakterik dönem: Perimenapoz ile eşanlamlı kullanılmaktadır. p g ç ş döneminde LH artışı ş Menapozal geçiş FSH’dan sonra olur Progesteron seviyesi ovülasyonun bitmesi ile azalır Menapozal geçiş dönemi FSH’sı yüksek olan kadınlarda menstrüal düzensizliklerle başlar ve son menstrüal siklus (FMP) ile biter FSH seviyesi y bu dönemin tamamında yüksek y olmakla beraber, yükseklik değişkendir Bu nedenle -3 3 ile -11 dönemlerinin ayırımı için anlamlı bir cut-off belirlenmesi zordur g Estradiol’ün p progresif ve lineer düşüşü menapozal geçiş döneminde ortaya çıkmaz Artmış FSH düzeyi estradiol ü ti i d artışa üretiminde t neden d olabilir l bili İnhibin B Sertoli ve garanüloza hücrelerinden salınıp FSH inhibe l F H salınımını l h b eder d Menapozal M nap za geçiş g ç ş döneminde n m n inhibin nh n A ve estradiol düzeylerinde değişiklik yokken inhibin B seviyesi belirgin olarak düşer İnhibin B folikül sayısının belirlenmesinde önemli bir faktördür Postmenapoz ( y +1: Erken (5 yıl)) İlk bir yılı perimenapozal döneme girer 2 G (öl k d ) +2: Geç (ölene kadar) Menopozal Dönemde hCG Üreme çağında hCG ölçümünün değerlendirilmesi, gebelik d ğ l d l b l k ihtimaline h l bağlı > 40 yaş ğ olarak kolayken, y y sonrasında yüksek sonuçlar karışıklığa yol açar y hCG yüksekliği en sık hamilelik olmak üzere tümör markerı (trofoblastik hastalık, germ hücreli tümör) olarak kullanılır y kadınlarda hCG düzeyi y Hamile olmayan yaşla birlikte artar hCG yükseklikleri FSH ile birlikte değerlendirilmelidir Gebelikte FSH en yüksek 7,3 mIU/mL olabilir Yaşa Göre hCG Ortalamaları 18-40 < 2.0-4.6 IU/L 41-55 < 2.0-7.7 IU/L 55 0 13 1 IU/L >55 <2 2.0-13.1 >40 yaş için tüm vakalarda FSH > 32.4 IU/L Snyder JA, Clinical Chemistry (2005) Sonuç ç hCG cut-off 14 IU/L 55 y yaşş için 41-55 yaş arası 5-14 IU/L (FSH > 20 IU/L ise) Beta-hCG DAĞILIM (>51 Yaş) 35 30 SIKLIK K 25 20 15 10 5 0 0.1 0.5 1 2 3 4 Beta-hCG Konsantrasyon (mIU/mL) 5 6 7 8 9 10 16