transkripsiyon nedir nasil yapilir
Transkript
transkripsiyon nedir nasil yapilir
Sayı 1 Bengütaş Duvar Gazetesi Ders Notu TRANSKRĐPSĐYON NEDĐR? BĐLGĐSAYAR ORTAMINDA TRANSKRĐPSĐYONLU YAZI NASIL YAZILIR? Doç. Dr. Özer ŞENÖDEYİCİ Klâsik Türk edebiyatı araştırmaları çerçevesinde tanımlanacak olursa transkripsiyon, Arap harfli metinleri, sözcüklerin hangi karakterlerle yazıldıklarını gösterecek biçimde Lâtin harflerine aktarma işlemidir. Bu işlem, metinlerin orijinallerinin nasıl yazılmış olduğuna ışık tutar, bilhassa birbirine yakın seslerle yazılan sözcüklerin ayırt edilmelerini kolaylaştırır. Günümüzde de bazı sözcüklerin karıştırılmaması için uzatma (^) işaretinin kullanılması bu kabilden bir uygulamadır. Aşık-âşık, dahil-dâhil, alem-âlem gibi… Ancak Arap harfli Türk yazısını Latin harflerine aktarırken daha fazla ayırt edici karaktere ihtiyacımız vardır. Arap harfli Türk yazısını karşılayan Latin harfleri aşağıdaki gibidir: TRANSKRİPSİYON A LFABESİ ا, آ a, ā ش ş أ, ا a, e ص ś ﺀ ǿ ض Ŝ, ñ ب b ط ŧ پ p ظ ž ت t ع Ǿ ث ŝ غ ā ج c ف f چ ç ق ė ح ĥ ك k, g, ğ, ň خ ħ ل l د d م m ذ ź ن n ر r و v, o, ö, u, ü, ū ز z ھ h, a, e ژ j ى y, ı, i, į, ā س s ('ا ħˇā www.bengutasduvargazetesi.blogspot.com bengutasduvargazetesi@gmail.com 19 Sayı 1 Bengütaş Duvar Gazetesi Transkribe edilmiş metin örneği: Óaddeden geçmiş nezÀket yÀl ü bÀl olmuş saña Mey süzülmüş şìşeden ruòsÀr-ı al olmış saña Bÿy-ı gül taúùìr olunmuş nÀzıñ işlenmiş ucu Biri olmuş òoy birisi dest-mÀl olmuş saña Şimdi transkripsiyon işleminin bilgisayarda nasıl yapıldığı hakkında bilgi vereyim. Öncelikle elinizde “Times Turkish Transcription” ya da “Oktay New Transkripsiyon” gibi, yazı tiplerinin bulunması gerekiyor. Bu işlevi gören fontlardan birini “Denetim Masası-Yazı Tipleri” içine yapıştırmamız gerekiyor. 20 Ardından bir Word dosyası açıp “Ekle-Simge” bölümüne giriyoruz. Bengütaş Duvar Gazetesi Sayı 1 Tüm Simgeler bölümünü açtıktan sonra çıkan pencerede yüklediğimiz fontu seçip sahip o fontun sahip olduğu karakterleri görüntülüyoruz. Ardından bu pencerenin alt kısmında bulunan “Kısayol Tuşu” düğmesine basıyoruz. Daha sonra harfleri atamaya başlıyoruz. Standart karakterler içinde bulunmayan harfleri, klavye ile yazma için atama yapmak en uygun yoldur. Đşlemi şöyle yapıyoruz: Öncelikle hangi tuşla, hangi karakterin yazılmasını istediğime karar vermeliyiz. Genelde ctrl ve alt tuşları sayesinde karakterleri, tuş kombinasyonları şeklinde atarız. Örneğin ha ( )حharfine tekabül eden (ó) karakterini atamak için “Simge” penceresinde bu harfi buluruz. Üzerine bir defa tıklama yaparak “Kısayol Tuşu” düğmesine basarız. Daha “Yeni Kısayol Tuşuna Basın” bölümüne gelip ctrl tuşu ile birlikte klavyedeki “H” harfine basarız. Bu işlemi yaptıktan sonra Word dosyası açıkken ctrl ve H tuşlarına bastığımızda (ó) karakterini elde ederiz. Büyük harfleri atarken ctrl-harf ve shift tuşuna basmak uygundur. ذ, ز, ظ, ضkarakterlerini ayır edebilmek için ctrl-z, alt-z, ctrl-alt-z kombinasyonları tercih edilebilir. Bunlarında büyüklerini atamak için yine fazladan shift tuşuna basarak atamaları gerçekleştirmek gerekir. Bu işlemler yapıldıktan sonra Word dosyası açıldığında yazı tipi, yüklenen font olarak seçildiğinde doğrudan klavyeden transkribe yapılabilir. Đlgili karakterleri ctrl ve alt tuşları ile harflere basmak suretiyle yazabiliriz. Evet, şimdi, bizleri bekleyen ecdat mirasını günümüze kazandırabilmek için bir adım atmış olduk. Sonraki dersimizde, okuyacağımız bir yazma eseri nereden bulabileceğimiz üzerinde duracağız. 21