tekn‹k bülten
Transkript
tekn‹k bülten
TEKN‹K BÜLTEN Bu bülten, uydu sisteminde kullan›lan aktif ve pasif elemanlar›n ifllevleri konusunda bilgilendirmek ve merak edilen sorular›n yan›tlar›n› vermek için haz›rlanm›flt›r. Analog ve Dijital TV Günümüzde, Uydu sistemlerinin de yayg›nlaflmas› ile birlikte “Dijital kanal” terimi çok s›k kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Nedir dijital kanallar› bu kadar popüler ve özel yapan fley? ‹letiflimin analog veya dijital olmas› da ayr› bir konudur. Analog sinyalin elektriksel flekli gerçe¤ine görsel olarak da benzer veya do¤ru orant›l›d›r. Oysa dijital sinyal, genlikleri ayn› olan (1=+5V veya 0=-5V gibi) matematiksel bir yap›ya sahiptir, öyle ki her fleyin say›sal bir karfl›l›¤› vard›r ve say›lar kulland›¤›m›z 10 taban›nda de¤il 2 taban›nda yaz›l›r. Dijital sinyallerde amaca uygun yaz›l›mlar›n da yard›m›yla ; örnekleme, s›k›flt›rma, filtreleme, s›ralama, kanal bilgileri … v.b. fleklinde, pek ço¤u analog sistemlerde mümkün olmayan ifllemler uygulanabilmektedir. Bunun sonucu olarak Dijital sistemlerin imkanlar› Anolog sistemlere göre çok daha üstündür. Görüntü kalitesi ise tv anten sistemi ve tesisat›na ba¤l› olarak çok daha üstün olabilir. www.orenkablo.com Elektriksel Gürültü Her elektriksel iflarette, çeflitli sebeplerden kaynaklan›p rasgele de¤iflen ve gürültü (noise) dedi¤imiz elektriksel iflaretler de bulunmaktad›r. Ana iflaret seviyesi yeterli oldu¤u sürece gürültü arka planda kal›r ve ana iflaret taraf›ndan bast›r›l›r. Ancak gürültü seviyesi ana iflaretin belirli bir oran›na geldi¤inde hissedilmeye bafllan›r. Ana iflaretin (sinyal) gürültü iflaretine oran›na Sinyal / Gürültü (Signal/Noise : S/N) denir. Ana iflaret seviyesi düflerse S/N oran› azal›r ve gürültü kendini gösterir. Örne¤in TV ekran›nda düflük S/N oran›nda kumlama, çok düflük S/N oran›nda karlama fleklinde kendini gösterir. Dijital TV yay›nlar›, belirli filtrelerden geçirilerek gürültüden ar›nd›r›l›r. Matematiksel data yap›s› ve filtreleme ifllemi sonucu olarak izleyici, ekran›nda gürültüden ar›nd›r›lm›fl net bir görüntü izler, herhangi bir kumlanma gözlenmez. Öte yandan, dijital sistemlerde ana iflaretin seviyesi düflerse yani S/N oran› azal›r ise, filtreleme ifllemi s›ras›nda orijinal iflaret alg›lanamaz ve yay›n ya donar ya da tamamen kesilir Sonuç olarak, problemsiz bir yay›n izleyebilmemiz için sinyal/gürültü (S/N) seviyesinin yüksek olmas› gerekmektedir. (S/N oran› en az 46dB olmal›d›r). Transmisyon Elektromanyetik dalgalar bofllukta ve havada ›fl›k h›z›yla hareket eder. Bir kablonun içindeyse kablonun cinsine göre ›fl›k h›z›n›n %60-%90’› kadar bir h›zla hareket ederler. Son kullan›c›lar› do¤rudan ilgilendiren taraf› kablo vas›tas›yla yap›lan transmisyondur. Kabloda Transmisyon Etkileyenleri Zay›flama Elektriksel bir iflaret bir kablodan geçerken kablonun özelli¤ine ve iflaretin frekans›na ba¤l› olarak zay›flamaya u¤rar. Zay›flama frekans›n karesi ve kendisi ile ve kablo boyu ile do¤ru orant›l› olarak artar. Bu bir fizik kanunudur ve engellenemez. Ancak do¤ru kablo seçimi ve projelendirme ile sorun çözülebilir. fiekil 1’de Ören Kablo HD080 HDTV video kablosunun 100m uzunlu¤undaki zay›flama e¤risi bulunmaktad›r. fiekilde de görüldü¤ü gibi, sinyalin frekans› artt›kça kabloda oluflan zay›flamalar da parabolik olarak artmaktad›r. Kablo da kullan›lan iç iletkenin yüzeyi geniflledikçe, zay›flama de¤erleri de daha düflük seviyelere inmektedir. Bu yüzdendir ki, iletiflim mesafesi artt›kça, iç iletken çap› daha büyük olan kablolar seçilmelidir. (Yüksek bina flaftlar›nda RG6 yerine RG11 kablo tercih edilmelidir) TV sistemleri (RF) 47-862 MHz aras›, uydu TV sistemleri (IF) ise 950-2150 MHz aras› frekanslara sahiptirler. Bu kadar yüksek frekanslar kullan›lmas›, sinyali tafl›yan kablolarda meydana gelen zay›flamalar›n da daha yüksek seviyelere ç›kmas›na sebep olacakt›r. Örne¤in 100 prizli RF bir da¤›t›mda santralden ç›kan sinyalin %99’u kablo ve da¤›t›c›larda harcan›r, en uzak prizde kalan %1 sinyal ile çok net bir görüntü al›n›r. Sistemde kayda de¤er bir güç (Watt) olmad›¤›ndan kay›p güç önemli de¤ildir, yeter ki al›c›ya ulaflan sinyalin gücü, al›c›n›n hassasiyet seviyesinden yüksek olsun. fiekil 1 Projelendirme ile kaliteli kablo ve cihazlar kullan›lmas› durumunda net görüntü al›nabilmesi için geriye kalan iyi bir tesisat uygulamas› yap›lmas› olacakt›r. www.orenkablo.com Karakteristik Empedans ve Yans›ma Yüksek frekansl› elektronik devrelerde yans›ma önemli bir sorundur. Sistemde kullan›lan kablolar›n ve aktif-pasif cihazlar›n giriflç›k›fl empedanslar› 75 Ohm de¤erinden uzaklaflt›kça yans›ma oluflur. Yans›yan dalga ile ilerleyen dalga her noktada farkl› flekilde kar›flarak iflaretin orijinalli¤inden uzaklaflmas›na sebep olur. 75 Ohm karakteristik empedans de¤eri bir Ohm metre ile ölçülemez, bu yüzden üretici firman›n Ar-Ge düzeyi ile Test&Measurement altyap›s› çok önemlidir. fiekil 2’de ÖrenKablo HD080 HDTV digital video kablosunun Empedans E¤risi görülmektedir. Ortadaki mor çizgi, 75 Ohm sabit karakteristik empedans› temsil eder. Sar› çizgi ise, kablonun empedans›n› temsil eder. fiekilde de görüldü¤ü gibi, kablonun empedans karakteristi¤i 75 Ohm çizgisine oldukça yak›nd›r. Ayn› kablonun yans›ma karakteristi¤i fiekil 3’de görüldü¤ü gibidir. Bu kablonun geri dönüfl kay›plar›, 1500MHz frekans›nda -26dB seviyesindedir. Bunun anlam› karakteristik empedans›n uygun ve yans›man›n düflük oldu¤udur. fiekil 2 fiekil 3 Kablo empedans›n›n 75 Ohm de¤erinden uzaklaflmas›, yans›yan sinyallerin say›s›n›n artmas›na ve geri dönüfl kay›plar›n›n yükselmesine sebep olur. fiekil 4’de empedans karakteristi¤i ortalama 78.5 Ohm de¤erinde bir kablo görülmektedir. fiekil 5’de ayn› kablonun geri dönüfl kayb› grafi¤i görülmektedir. Empedans de¤erinin 75 Ohm seviyesinden uzaklaflmas›n›n sonucu olarak, kablonun geri dönüfl kay›plar› da 1500MHz frekans›nda yaklafl›k -15dB seviyesine ç›km›flt›r. Sonuç olarak bu iki örnek incelendi¤inde, kablo empedans›ndaki yaklafl›k 3.5 Ohm gibi ufak bir de¤iflimin geri dönüfl kay›plar›n› 11dB gibi büyük bir seviyede etkiledi¤i rahatl›kla anlafl›l›yor. fiekil 4 www.orenkablo.com fiekil 5 Enterferans ve Ekranlama Bir tv sisteminde sinyal seviyesi birkaç mV ile birkaç yüz mV aras›ndad›r ve d›flar›ya rahats›zl›k vermesi mümkün de¤ildir. Ancak bu kadar düflük seviyeli sinyaller d›flar›dan gelebilecek etkilere karfl› zay›ft›rlar. Özellikle 220V=220.000 mV seviyesindeki elektrik enerji hatlar›ndan olumsuz etkilenirler. Bu sorunlar› önlemek için kablolar›n yüksek ekranlama seviyesine sahip olmas› ve topraklamalar›n do¤ru bir flekilde yap›lm›fl olmas› gerekir. Koaksiyel tv kablolar›n tesisat›, enerji hatlar›ndan uzak ve EMC (ElectroMagnetic Compatibility) talimatlar›na uygun yap›lmal›d›r. Ömür Bir cihaz veya malzemenin bafllang›çta istenileni sa¤l›yor olmas› gerekir ancak yeterli de¤ildir. Her malzeme veya cihaz, ilgili standartlarda tarif edilen koflullarda ve öngörülen sürelerde ayn› performans› göstermesi gerekir. Elektronik sistemlerdeki yüksek frekans kablolar›nda; bak›r, dielektrik malzeme, d›fl k›l›f ve ekranlama malzemesi ömrü etkileyen unsurlard›r. (Long Term Stability : Uzun zaman kararl›l›¤›) Tesisat TV sisteminin gerçeklenmesi s›ras›nda kablolar ile aktif ve pasif cihazlara gösterilen özen de sonucu önemli oranda etkilemektedir. Örne¤in bir koaksiyel kablo minimum bükme yar›çap›ndan daha fazla bükülürse içindeki dielektrik malzeme ezilebilir, bunun sonucunda kablonun 75 Ohm karakteristik empedans›nda de¤iflme gözlenir. ‹zolasyon yap›s›nda d›fl skin (izolasyon üzerindeki çok ince kat› polietilen zar) bulunan kablolar, bu ezilmelerin önüne geçmede etkilidirler. Kablaj, montaj ve bunlara iliflkin altyap›lar iflçili¤inin bilimsel ve teknolojik kurallara uygun talimatlara göre yap›lmas› gerekir. Binalar›n Analizi Binalar› tesisat mühendisli¤i uygulama sorunlar› bak›m›ndan ikiye ay›rabiliriz: 1 - Faal Binalar ‹çinde oturulan, yaflan›lan, çal›fl›lan binalard›r. Faal binalarda kablo tesisatlar›n›n yap›lmas›nda ciddi sorunlar olmaktad›r. Bu sorunlar; uygulama zorlu¤u, maliyet art›fl› ve hukuki sorunlar fleklinde karfl›m›za ç›kmaktad›r. Ancak k›sa yoldan gidilip afl›r› pratik çözümler uyguland›¤›nda sistemlerin ömrü k›sa olmaktad›r. Faal binalarda uydu ortak anten sistemlerinin sa¤l›kl› uygulanabilmesi için; a) Uydu antenlerin f›rt›nalardan etkilenmeyecek sa¤laml›kta tesis edilebilece¤i sa¤lam beton zeminler olmal›d›r. b) Kablo tesisat güzergah›n›n salon prizlerine ulaflmas›nda, proje de¤erlerini de dikkate alarak en ak›lc› çözümler bulunmal›d›r. Gerekirse apartman merdiven boflluklar›ndan kablo flaft› yap›lmal›d›r. c) Her dairedeki prizler test edilerek ifl teslim edilmelidir. Uydu ve yerel yay›nlar›n tek kablodan birlikte verilmesinin yaratt›¤› teknik sorunlar keflif ve proje revizyonlar› ile çözülmelidir. d) Apartmanlarda ev sahipleri kadar kirac›lar›n da oturdu¤u düflünülerek, maliyet paylafl›m› için hukuki çözümler uygulanmal›d›r. Örne¤in SMATV sisteminin 5 y›l içersinde amortisman›n›n s›f›rland›¤› düflünülerek, maliyet paylaflt›r›labilir. 2- ‹nflaat Halindeki Binalar Henüz yap›m aflamas›nda olan binalard›r. ‹nflaat halindeki binalarda projelerin ideal bir flekilde uygulanmas› imkan› vard›r, tabi ki bunun için inflaat›n son aflamas›n› beklememek kayd›yla. Türkiye’nin birçok yerinde apartmanlarda SMATV (Uydu Ortak Anten Sistemi) olmad›¤›n› görmekteyiz. Ancak bilimsel, teknolojik ve hukuki esaslara uygun olarak yap›lacak SMATV sistemlerinin gerek milli verimlilik art›fl›nda gerekse görüntü kirlili¤inin önlenmesinde çok faydal› olaca¤› aflikard›r. www.orenkablo.com Uydu Ortak Anten Sistemi (SMATV) • Satellite Master Antenna TV (Uydu ortak sistemi) bir apartmanda, her dairenin ayr› uydu antenleri tesis etmesi yerine, uydu antenlerinin ortak kullan›m›n› sa¤layan bir sistem ve tesisatt›r. • Uydu ortak anten sistemi daire bafl›na düflen maliyeti azaltmaz veya art›rmaz. • SMATV sistemi her uydu prizini bir abone olarak görür, prizden prize geçiflli ba¤lant› olmaz. Bu nedenle salondaki TV prizinin birisi bu amaçla seçilir. • ‹zlenecek her uydu için ayr› ve bir adet gerekli özellikte uydu anteni çat›da tesis edilir. Genellikle Türksat + Hotbird + Digitürk antenleri tesis edilmesi Türkiye için en ideal çözüm olmaktad›r. • ‹deal tv tesisat mimarisi (topolojisi), her tv prizinden gelen kablolar›n evin bir yerinde topland›¤› y›ld›z tesisat (star distribution) fleklindedir. • Evin her prizinden yerel anten veya kablolu tv yay›nlar›n› izleyebilmek için Ortak Anten (MATV) altyap›s› da bulunmas› gerekir. Uydu Ortak Anten Sistemi Bileflenleri Bir uydu ortak anten sistemi temel olarak 3 bileflenden oluflmaktad›r: 1- Çat›da uydu anten ve LNB 2- Aktif ve pasif da¤›t›m cihazlar› (Multisiwtch, Splitter, Tap Off, Hat kuvvetlendirici, Priz) 3- Koaksiyel kablolar : RG11 (ana hat), RG6 (tali hat) ve RG59 (ara kablo) fleklinde 3 farkl› koaksiyel kablo kullan›l›r. Uydu Anten (Satellite Dish Antenna) Uydu anten tabiri yerleflmifl olsa da asl›nda bu ürün bir reflektördür. Uydudan gelen elektromanyetik dalgalar› yüzey e¤rili¤i sayesinde bir odak noktas›nda toplayarak, bir çeflit optik mercek görevi yapar. Odak noktas›nda LNB bulunur. Uydu antenin kazanc› ve odaklama yetene¤i önemlidir. Bunun yan›nda boyas› hafif kumlu olup günefl ›fl›nlar›n›n da¤›t›lmas›n› sa¤lamal›d›r. Di¤er yandan istenen aç›ya ayarlanabilmesi için yatay (horizontal) ve düfley (vertikal) ayarlar›n›n rahat yap›labilmesi ve f›rt›nalara karfl› dayan›kl› olmas› gerekir. Off-Set uydu anteni simetrik de¤ildir. Odak noktas› antenin alt taraf›na daha yak›nd›r. Bir çeflit flafl› bakar, ufka do¤ru bakarm›fl gibiyken daha yukar› görür.Off-Set anten dik durdu¤u için daha az kar tutar. Parabol antenler ise simetriktir ve LNB tam merkezde bulunur. Buna karfl›l›k daha çok kar tutar. Parabol anten s›vama tekni¤i ile basit olarak üretilebilir, ancak Off-Set imalat› için mutlaka kal›p gerekir. (Biriken kar antenin kazanc›n› azalt›r.) www.orenkablo.com Uydu Yönü LNB Frekans Aral›¤› (Ghz) 10.00 - 13.00 Reflektör Çap› (cm) 124.5 x 133.5 Verimlilik (%) 70 Kazanç 10.95 Ghz (dB) 41.3 Çapraz Polarizasyon (dB) >30 llk Yan Lobe (dB) 26 Gürültü Seviyesi 30° Kalk›fl (K) 34 F/D Oran› 0.66 Demet Geniflli¤i 3 dB (°) 1.37 Kalk›fl Aç› Aral›¤› (°) 20-50 Off-Set Aç›s› (°) 21.3 Kelepçe S›kma Kal›nl›¤› (mm) 55-100 Rüzgar Yükü 120 km/saat (kg) 145 Çal›flma S›cakl›¤› -20° C/ + 70° C Nem Oran› Tipik bir Off-Set uydu anteni %100 De¤erlendirme Kriterleri LNB (Low Noise Block Down Converter) Uydu antenin odak noktas›nda bulunur. Antenin LNB’yi tutan kolu odaklama bak›m›ndan çok önemlidir. LNB’nin antene bakan taraf›nda feed-horn (dalga k›lavuzu) bulunur ve antenden farkl› aç›lardan gelen elektromanyetik dalgalar› paralel hale getirerek içindeki gerçek dipol antene (7 mm kadar ince bir metal çubuk) ulaflt›r›r. Burada elektromanyetik dalga elektriksel sinyale dönüflür. LNB, yaklafl›k 11.000-12.000 MHz band›nda gelen uydu tv sinyallerini blok olarak 950-2.150 MHz band›na çevirir. Bu sayede koaksiyel kablo ile sinyaller tafl›nabilir hale gelir. LNB’nin kazanc› yüksek, gürültü seviyesi düflük ve osilatör frekans› çok kararl› olmal›d›r. Universal LNB: Bireysel kullan›m için tek ç›k›fll›, V/H Alt bant-Üst bant yay›nlar› alabilir. Universal Twin LNB: Universal LNB’nin 2 ç›k›fll› olan› (2 ayr› receiver ba¤lanabilir). Quattro LNB: Uydu ortak anten sistemleri için V-Alt bant, H-Alt bant, V-Üst bant, H-Üst bant için ba¤›ms›z ve sabit 4 ç›k›fl› vard›r. • SMATV sistemlerinde ; uydu antenlerinin çap› bireysel kullan›ma nazaran binan›n büyüklü¤üne göre bir veya iki boy üstü olmal›d›r. • LNB profesyonel marka ve model seçilmelidir. Polarizasyon Bir verici antenin yatay aç›s›n›n normal do¤rultusu en kuvvetli yay›n yapt›¤› yönü gösterir. Al›c› antenin normal do¤rultusu da vericiye bakmal›d›r. Bunun yan›nda verici ve al›c› antenler ayn› polarizasyonda olmal›d›r (‹kisi de yatay veya ikisi de düfley). Yerel VHF-UHF yay›nlarda polarizasyon az etkili olmaktad›r. Ancak uydulardan yap›lan 11-12 GHz frekanslar›nda dalga boyu 3 cm’den küçük oldu¤undan polarizasyon çok etkili olmaktad›r. Bu sayede uydu yay›nlar› hem yatay hem de düfley polarizasyonlarda yap›larak 11-12 GHz frekans band› 2 kat› olarak kullan›labilmektedir. Tedbir olarak ayn› frekansta yatay ve düfley yay›n yap›lmamakta ancak çok yak›n frekanslar kullan›labilmektedir. LNB çevirme ayar›nda bu özellik kullan›larak polarizasyon ince bir flekilde ayarlanabilir. (Yatay polarizasyonu ince ayarl› bulmak için düfley polarizasyonlu bir yay›n›n tamamen kaybolmas› gözlenir). Pratikte H=Horizontal ve V=Vertikal tabirleri kullan›lmaktad›r. Alt bant - Üst bant Uydu yay›nlar›nda 10.950-11.600 MHz aras› alt band, 11.600-12.400 MHz aras› üst bant olarak tarif edilmifltir. Alt bantta LNB osilatör frekans› 9.750 veya 10.000 MHz, üst bantta ise 10.600 MHz’dir. Frekans band› çok genifl olunca elektronik devrelerin sa¤l›kl› çal›flabilmesi için band›n ikiye bölünmesi yoluna gidilmifltir. www.orenkablo.com Multiswitch (Çoklu uydu anahtar›) Multiswitch cihaz›n›n bir uydu için 4 girifli bulunur. Cihaz 2 uydu içinse 2x4=8, 3 uydu içinse 3x4=12 ve 4 uydu içinse 4x4=16 girifli bulunur. Ayr›ca 1 adet yerel anten girifli de bulunmaktad›r. Ç›k›fllar› ise marka ve modeline göre 4, 8, 12, 16, 20 ve 24 olabilir. Örne¤in 8/12 multiswitch ile 2 farkl› uydunun tv yay›nlar› 12 daireye verilebilir. Her dairedeki uydu al›c›s› (receiver) cihaz› ile 2 farkl› uydudan istenilen kanal seçilebilir. Uydu al›c›s› haf›zas›ndaki kanal›n frekans, polarizasyon ve band›n› bildi¤inden gerekli Diseq-C kontrol sinyallerini (koaksiyel kablodan) göndererek, multiswitch’in 8 girifl kablosundan ilgili olana ba¤lan›r. Ayn› girifle 1’den fazla ba¤lant› yap›lmas›nda bir mahzur yoktur. Bu özelli¤iyle bir multiswitch, elektronik devre teorisi bak›m›ndan yetenekli ve yüksek frekansta çal›flabilen bir matrix cihaz›d›r. Matrix’in kontrolü için ayr› bir girifli (kablo) yoktur ve abone hatt› (kablosu) üzerinden kumanda almaktad›r. Multiswitch de¤erlendirme kriterleri i) Girifl say›s› (TV uydusu say›s›) ii) Ç›k›fl say›s› (Abone say›s›) iii) Max. ve min. girifl sinyal seviyesi (Uydu ve yerel yay›nlar için dBμV olarak) iv) Max. ve min. ç›k›fl sinyal seviyesi (Uydu ve yerel yay›nlar için dBμV olarak) v) Girifl-ç›k›fl zay›flatma de¤eri (Uydu ve yerel yay›nlar için dB olarak) vi) Kaskat modellerde geçifl kayb› (Uydu ve yerel yay›nlar için dB olarak) vii) Çal›flt›¤› frekans aral›¤›, besleme gerimi, çekti¤i ak›m, boyutlar v.b. V-L H-L V-U H-U V-L H-L V-U H-U SAT-1 MULTISWITCH TV 9 x 12 1 Kaskat multiswitch SAT-2 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Çok yüksek ve çok say›da daireli apartman bloklar›nda projesine göre baz› ara katlarda afla¤› do¤ru geçifle de imkan sa¤layan kaskat modeller kullan›l›r. Splitter (Bölücü) 2 Way SPLITTER RG6 Ören Kablo 5-862 MHz RG6 Ören Kablo RG6 Ören Kablo Bir TV sinyalini girip 2, 3, 4, 6 veya 8 ç›k›fl olarak alabildi¤imiz (genellikle) pasif cihazlard›r. Bölme ifllemi nedeniyle tabi olarak sinyal zay›flar ve ne kadar çok bölersek zay›flama da o kadar fazla olacakt›r. Bölme zay›flamas› normal olarak marka ve modele göre de¤iflmez, belirli bir tip için sabittir, ancak frekans artt›kça zay›flama da artar. Splitter (5-862 MHz): Yerel ortak anten veya kablolu tv sistemlerinde kullan›l›r. Splitter (950-2400 MHz) : Sadece uydu tv sistemlerinde kullan›l›r. Splitter (5-2400 MHz) : RF (5-862 MHz) ve IF (950-2400 MHz) band›nda kullan›l›r. Tap-Off (Da¤›t›c›) Bir ana girifl ve bir de ana ç›k›fl› vard›r. Bunlardan baflka modeline göre 1,2,4,6,8 yan ç›k›fl› bulunur. Bunlar 2/1, 2/2, 2/4, 2/6 ve 2/8 Tap-Off diye an›l›r. Bu ürün sayesinde ana hat devam ederken yan ç›k›fllar alabilmek mümkün olur. Yan ç›k›fl zay›flatma de¤erleri modeline göre de¤iflir ve projeye göre seçilir : 4-32dB aras›nda muhtelif yan ç›k›fl (tap) zay›flatma de¤erleri olabilir. Ana girifl ve ana ç›k›fl aras›ndaki ileri yön (through) zay›flatma de¤eri ise yan ç›k›fl say›s›yla orant›l›d›r. Splitter ve Tap-Off ürünlerinin zay›flatma, empedans, ekranlama ve uçlar aras› izolasyon de¤erlerinin uygun olmas› gerekir. www.orenkablo.com IN RG11 Ören Kablo OUT 2 Way TAP 5-862 MHz 1 RG6 Ören Kablo RG11 Ören Kablo 2 12dB RG6 Ören Kablo Amplifikatör Binadaki çok say›da tv prizine ulaflmak için kullan›lan splitter ve tap-off’lar›n da¤›tma kay›plar› ile uzun mesafelerde kablo kay›plar›n› karfl›lamak için sinyal kuvvetlendirici (amplifikatör) kullanmak gerekir. IN Gain Tilt RF Amplifikatör 47-862 MHZ Bir tv amplifikatörü genifl bandl› olup çok say›da farkl› sinyali bir arada kuvvetlendirir. Örne¤in 47-862 MHz band geniflli¤i olan bir RF Amplifikatör 60 farkl› tv sinyalini ayn› anda kuvvetlendirebilir. Bu durum pek çok k›s›tlamalar ve flartlar getirir : Giriflteki sinyallerin seviyeleri (voltajlar›) aras›nda fazla fark olmamal›, en yüksek girifl seviyesi flu de¤eri, en yüksek ç›k›fl seviyesi bu de¤eri aflmamal› … gibi. Ayr›ca kuvvetlendirilecek kanal say›s› artt›kça ç›k›fl seviyesinin düflürülmesi gerekir. (Kataloglarda belirtilir). OUT 47-862 MHz Sadece uydu band›n› (950-2150 MHz) kuvvetlendiren amplifikatörler oldu¤u gibi hem RF (47-862 Mhz) hem de SAT-IF (950-2150 MHz) band›n› kuvvetlendiren anfiler de vard›r. 950-2150 RF -SAT Amplifikatör 47-2.150 MHZ OUT Bir TV amplifikatörü genifl bandl› oldu¤u için kazanc›n›n frekans band› boyunca yaklafl›k sabit olmas› çok önemlidir. Ayr›ca düflük gürültülü olmal›d›r. Bu özellikleri zay›f olan bir kuvvetlendirici baz› kanallarda veya band›n genelinde arka planda hissedilen görüntü sorunlar›na yol açar. 1 Elektriksel gürültü sorunu nedeniyle istenilen say›da amplifikatör ardarda ba¤lanamaz. Uzun bir hatta çok say›da anfi kullan›l›rsa tv ekran›nda kumlama (gürültü) oluflur. Bu nedenle özellikle büyük veya büyücek binalarda projelendirme ve malzeme cihaz seçimi daha fazla önem kazan›r. 2 3 4 IF Amplifikatör 950-2.150 MHZ 4 x 26 dB Kablolar›n yüksek kaliteli olmas› bu sorunda en büyük fayday› sa¤lamaktad›r. TV-SAT Priz Uydu ortak anten sisteminin tv prizi en az 2 ç›k›fll› olmal›d›r. Birinci ç›k›fl TV-Radyo için, ikinci ç›k›fl F-konnektörlü SAT (uydu) için olmal›d›r. FM radyo için ayr› ç›k›fll› veya 2 SAT ç›k›fll› modeller de bulunmaktad›r. Uygulama durumuna göre s›va alt› (S/A) veya s›va üstü (S/Ü) modeller kullan›labilir. Konnektör Kablolar› cihazlara veya devre elemanlar›na ba¤lamak için kullan›lan konnektörler san›ld›¤›ndan çok daha fazla önemlidir. Bunun birinci sebepi ba¤lant› nedeniyle oluflan temas direncinin küçük ve kararl› olmas› zaruretidir. Di¤er yandan yüksek frekansl› tesisatlarda empedans uyumunun konnektör noktalar›nda da sa¤lanmas› gerekir, aksi takdirde yans›ma ve ilave zay›flama oluflur. Yüksek frekans tv tesisatlar›nda konnektör olarak bafll›ca; • Uydu frekans k›s›mlar›nda sahada, priz ve cihaz girifllerinde F-konnektör, • RF k›s›mlar›nda sahada F-konnektör, prizde ve cihazda TV-Fifl, kullan›lmaktad›r. F-konnektörlerin gerekti¤inde s›kmal› tip, TV-Fifl’lerin metal muhafazal› olmas› daha faydal› olmaktad›r. Unutmamak gerekir ki kesilen bir kablo asla ilk haline getirilemez. Bu nedenle ba¤lant›da kullan›lan konnektörün flekli, ölçüleri ve malzeme kalitesi çok önemlidir. Coaxial (Efl Eksenli) Kablolar Bu kablo çeflidi iki ucunun efl eksenli oldu¤u silindirik bir yap›ya sahiptir. ‹kinci uç (örgülü ekran) birinci ucu (canl› uç) çerçeveler ve elektromanyetik dalga iki uç aras›nda yer alan dielektrik malzeme üzerinde ilerler. Bu yap› yüksek frekans için hem korumal› hem de zay›flaman›n daha az oldu¤u bir özellik tafl›r. Koaksiyel kablo frekansa göre artan bir flekilde zay›flatma yapar, bu konudaki üretici tablolar› çok önemlidir. Kablonun, 100m için 1Mhz ile 2200MHz aras›ndaki zay›flatma de¤erleri ve karakteristik empedans› bilinmelidir. Z0 = 60 √ r d D In D sd www.orenkablo.com Skin Effect (Deri Olay›) Bir elektrik ak›m› frekans› 0 iken (DC ak›m) içinden geçti¤i iletkenin tüm kesitini eflit bir flekilde kullan›r. Ancak frekans artt›kça iletkenin ortas›nda ak›m yo¤unlu¤u azal›p yüzeye do¤ru çekilir. Buna deri (cidar) olay› veya skin effect denir ve 1 MHz’den itibaren kendini belli eder, 100 MHz’den sonra çok etkili olur ve uydu TV frekanslar›nda (1.000 MHz) üstü tamamen iletkenin yüzeyini kullan›r. Bu nedenle malzeme ekonomisi sa¤lamak ve maliyet unsurlar›n› kablonun di¤er kalite özelliklerine katabilmek için çelik özlü bak›r kapl› iletkenler kullan›l›r. (Kablo canl› uç kesiti 1-2 mm gibi çok küçük olmasa kablonun ortas›n› tamamen boflaltmak da ayn› sonucu verirdi. Nitekim yüksek güçlü ve yüksek frekansl› kal›n TV verici kablolar›n›n ortas› boflluktur ve gerekti¤inde bu boflluk su so¤utma amaçl› olarak bile kullan›lmaktad›r.) Çelik özlü kablolar CCS: Copper Clad Steel, yani türkçe olarak bak›r kapl› çelik tel olarak an›lmaktad›r. DC Ak›m Da¤›l›m› HF Ak›m Da¤›l›m› SMATV Sistemlerinde Koaksiyel Kablo Seçimi D›fl ve iç iletken aras›nda kullan›lan malzemenin dielektrik sabitinin düflük olmas› kabloda oluflacak zay›flamalar› da daha düflük seviyelere çeker. Bu yüzdendir ki fiziksel köpüklü coaxial kablolar›n zay›flama de¤erleri, kimyasal köpüklü coaxial kablolara göre daha iyi seviyelerdedir. Coaxial kablolarda iç skin (iç iletken üzerindeki çok ince kat› polietilen tabaka) kullan›lmas›, kablonun daha uzun ömürlü olmas› aç›s›ndan bir avantaj sa¤lar. Bu iç skin malzeme, iç iletkene yap›flt›r›l›r. Bu sayede kablonun ucundan girebilecek suyun kablo boyunca ilerlemesinin önüne geçilmifl olur. ‹letken üzerinde herhangi bir nemli tabaka oluflmayaca¤› için, iletkenin zamanla oksitlenmesinin önüne geçilmifl olur. Fiziksel köpüklü coaxial kablolarda, dielektrik malzemedeki köpük yap›s› homojen oldu¤undan, empedans kararl›l›¤› da kimyasal köpüklü coaxial kablolara göre daha üstün seviyelerde olur. D›fl Skin ‹ç Skin Kimyasal köpürtme teknolojisi ile köpük oran› %45 - %50 seviyelerine ulaflabilir, fiziksel köpürtme ile %70 - %75 seviyelerine kadar ç›k›labilir. Köpük oran›n yüksek olmas›, zay›flamalar›n daha düflük seviyelere inmesi gibi bir avantaj sa¤lar. Fakat bunun bir sonucu olarak, fiziksel köpüklü koaksiyel kablolar›n izolasyonlar›, kimyasal köpüklü kablolara göre daha süngerimsi ve k›r›lgan bir yap›ya sahip olur. ‹flte bu k›r›lganl›¤›n önüne geçebilmek için, Fiziksel köpüklü coaxial kablolar›n izolasyonlar› d›fl skin (izolasyon üzerindeki çok ince kat› polietilen zar) ile kaplanabilir. Bu kat› polietilen zar sayesinde, k›r›lgan olan izolasyonun mekanik direnci artar. Kablonun üzerinde d›fl skin malzemesi olup olmad›¤›n› anlaman›n çeflitli yollar› vard›r. • D›fl skin kullan›lan kablolar›n yal›tkanlar›n›n yüzeyleri daha pürüzsüz olur. • D›fl skin malzemesi kullanan imalatç›lar, genellikle bu tabakan›n kolayl›kla fark edilebilir olmas› aç›s›ndan, bu ince tabakay› renklendirirler. Böylece son kullan›c›, kablonun kesitine bakt›¤›nda bu tabakan›n varl›¤›n› kolayl›kla görebilir. Soldaki resimde, iç ve d›fl skin tabakas› gösterilmektedir. Kablo D›fl K›l›f› Kablolar› seçerken, d›fl k›l›f malzemeleri de uygulamaya göre seçilmelidir. • PVC d›fl k›l›fl› kablolar, sadece dahili ortamlarda kullan›lmak için uygundur. • Kablonun kullan›m› s›ras›nda harici ortamda bulunmas› söz konusu ise, d›fl k›l›f malzemesi olarak Polietilen tercih edilmelidir. • Aleve dayan›kl› ve duman› zehirlemeyen bir kabloya ihtiyaç duyuluyor ise, Halogen Free (Halojensiz) model kablo tercih edilmelidir. Projelendirme s›ras›nda, üretici firmalar›n kataloglar›nda belirttikleri empedans, zay›flama, kapasitans, yay›lma h›z› gibi özellikler incelenmeli ve projelerin buna göre çizilmesi gerekmektedir. Üretici firmalar›n kataloglar›nda yazan de¤erler, uygun test koflullar›nda ölçülmüfl de¤erlerdir. Bu sonuçlar› alabilmek için, do¤ru konnektör seçimi, konnektörlerin ba¤lant›lar›n›n do¤ru yap›lmas› oldukça önemli rol oynar. Üretici firma ay›rt etmeksizin, her kablonun zaman içerisinde yafllanaca¤› ve zay›flama de¤erlerinin de yükselece¤i göz önünde bulundurulmal›d›r. Bu zay›flamalar›n zaman içerisinde ne kadar yükselece¤i konusunda bilgi almak için üretici firma ile görüflülebilir. Kablo üretimi yapan firmalar›n, test laboratuarlar›nda yaflland›rma için uygun donan›mlar bulunmal›d›r. Bu yaflland›rma testlerini yapm›fl olan firmalar, ürettikleri kablolar›n zay›flamalar›n›n zaman içerisinde % olarak ne kadar artaca¤› konusunda bilgi verebilirler. Ana hatlarda RG-11, tali hatlarda ise RG-6 kablo kullanmak gerekir. RG-59 kabloyu sadece TV-SAT prizden sonra ara kablo olarak kullanmak uygun olur. Kablolar tesisat s›ras›nda en çok zaman alan ve kalitesiz oldu¤u anlafl›ld›¤›nda de¤ifltirilmesi çok zor olan bir malzemedir. ‹çinde tafl›d›¤› enerji kabili ihmal olan buna karfl›l›k tafl›d›¤› datan›n karmafl›kl›¤› nedeniyle yüksek frekans elektronik kablolar›n› seçerken bu yaz›da aç›klanmaya çal›fl›lan hususlara dikkat etmek gerekir. Tabi ki bunun pratik yolu, üretici firman›n sertifikalar›, Ar-Ge yetene¤i, test&measurement imkanlar›, ihracat kabiliyeti ve bunlar› temsil eden piyasadaki itibar› ve marka de¤eridir. www.orenkablo.com Kablonun Döflenmesi (Kablaj) Kablolar›n binalara döflenmesi s›ras›nda oluflabilecek olan zay›flamalar, baz› koflullarda kablo boyunca oluflan zay›flamalar›n üzerine ç›kabilir. Kabloyu döfleyen firmalar›n bu konuda dikkat etmeleri gereken çok önemli noktalar›n baz›lar› afla¤›daki gibidir: • Kablolar, kataloglarda yazan minimum bükülgenlik yar›çap›ndan fazla bükülmemelidir. • Konnektör ba¤lant›lar›n›n özenli ve do¤ru bir flekilde yap›lmas› gerekmektedir. • Kablolar›n, kablo ba¤› arac›l›¤› ile bir arada tutulmas› gerekiyor ise kablo ba¤› afl›r› s›k›lmamal›d›r. Kablolar›n, kablo ba¤› içinde yukar› afla¤› hareket ettirilebiliyor olmas› gerekmektedir. • Coaxial kablolar, enerji hatlar›ndan uzak noktalara döflenmelidir. Uydu Ortak Anten Tesisat› 14 Katl›, 27 + 1 = 28 Aboneli Tip Proje Örne¤i Afla¤›da örne¤i bulunan tip projesi Serpa Mühendislik taraf›ndan haz›rlanm›flt›r. Uydu Anten Su ‹zolasyonu 220 Vac K 13 26 27 K 12 24 25 K 11 22 MULTISWITCH 23 K 10 20 8 IN - 12 OUT CASCADABLE 21 K9 18 K8 16 19 17 8 x RG11 K7 14 15 K6 12 13 K5 10 11 K4 8 MULTISWITCH 9 K3 6 8 IN - 16 OUT ENDED 7 K2 4 K1 2 KZ K 5 3 TAL‹ HATLAR RG6 1 Haz›rlayanlar; fiükrü Serttop Elektronik Yüksek Mühendisi ARA KABLO RG59 SAT-TV PR‹Z *Bu çizim bir tip projedir, uygulama projesi de¤ildir. Melih Reçber Elektronik Mühendisi www.orenkablo.com RG 59 / U-4 Kullanım Alanı Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r. Kablo Yapıs› *‹letken Ø 0.81 mm Elektrolitik bak›r D›fl K›l›f ‹zolasyon Ø 6.00 mm Beyaz renkli PVC ve HF olarak üretilebilmektedir Ø 3.65 mm Fiziksel köpüklü polietilen (S/F/S) Kablo A¤›rl›¤› 1. Ekran Al - Pes folyo (%100 Kapama) 33.50 kg/km Ambalaj Elektriksel Özellikler Empedans 75 ± 3 Ω Kapasitans 52 ± 2 pF/m Yay›lma H›z› % 83 Zay›flamalar 100 MHz 230 MHz 470 MHz 860 MHz 1000 MHz 1500 MHz 8.10 dB/100m 11.90 dB/100m 18.50 dB/100m 25.80 dB/100m 28.10 dB/100m 34.50 dB/100m Geri Dönüfl Kayb› 100m/500m/1000m Makara 5-1000 MHz 2. Ekran >28dB Aluminyum tellerden örgü (%57 Kapama) *Ören Digital RG 59 / U-4 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur. RG 59 / U-6 Kullanım Alanı Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r. Kablo Yapıs› *‹letken Ø 0.81 mm Elektrolitik bak›r D›fl K›l›f ‹zolasyon Ø 6.00 mm Beyaz renkli PVC ve HF olarak üretilebilmektedir Ø 3.65 mm Fiziksel köpüklü polietilen (S/F/S) Kablo A¤›rl›¤› 1. Ekran Bak›r folyo (%100 Kapama) 2. Ekran 38.10 kg/km Ambalaj Elektriksel Özellikler Empedans 75 ± 3 Ω Kapasitans 52 ± 2 pF/m Yay›lma H›z› % 83 100m/500m/1000m Makara Tavl› bak›r tellerden örgü (%55 Kapama) *Ören Digital RG 59 / U-6 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur. www.orenkablo.com Zay›flamalar 100 MHz 230 MHz 470 MHz 860 MHz 1000 MHz 1500 MHz 7.80 dB/100m 11.70 dB/100m 18.30 dB/100m 25.60 dB/100m 27.60 dB/100m 34.30 dB/100m Geri Dönüfl Kayb› 5-1000 MHz >28dB RG 6 / U-4 Kullanım Alanı Bina içi CATV da¤›t›m kablosu ve düflük zay›flama istenen SATV (uydu anten) sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r. Kablo Yapıs› *‹letken Ø 1.02 mm Elektrolitik bak›r ‹zolasyon Ø 4.57 mm Fiziksel Köpüklü Polietilen (S/F/S) D›fl K›l›f Elektriksel Özellikler Empedans Ø 6.80 mm PVC, PE ve HF olarak üretilebilmektedir 75 ± 3 Ω Kablo A¤›rl›¤› 52 ± 2 pF/m 39.50 kg/km 1. Ekran Ambalaj Al - Pes folyo (%100 Kapama) 100m/300m/500m Makara Kapasitans Yay›lma H›z› % 84 2. Ekran Zay›flamalar 100 MHz 230 MHz 470 MHz 860 MHz 1000 MHz 1500 MHz 2150 MHz 2400 MHz 6.20 dB/100m 9.10 dB/100m 14.80 dB/100m 20.70 dB/100m 21.90 dB/100m 28.20 dB/100m 32.30 dB/100m 34.60 dB/100m Geri Dönüfl Kayb› Aluminyum tellerden örgü (%58 Kapama) 5-1000 MHz >28dB *Ören Digital RG 6 / U-4 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur. RG 6 / U-6 Kullanım Alanı Bina içi CATV da¤›t›m kablosu ve düflük zay›flama istenen SATV (uydu anten) sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r. Kablo Yapıs› *‹letken Ø 1.02 mm Elektrolitik bak›r ‹zolasyon Ø 4.57 mm Fiziksel Köpüklü Polietilen (S/F/S) D›fl K›l›f Elektriksel Özellikler Empedans Ø 6.90 mm PVC, PE ve HF olarak üretilebilmektedir 75 ± 3 Ω Kablo A¤›rl›¤› 52 ± 2 pF/m 47.60 kg/km 1. Ekran Ambalaj Bak›r folyo (%100 Kapama) 100m/300m/500m Makara Kapasitans Yay›lma H›z› % 84 2. Ekran Tavl› bak›r tellerden örgü (%55 Kapama) Zay›flamalar 100 MHz 230 MHz 470 MHz 860 MHz 1000 MHz 1500 MHz 2150 MHz 2400 MHz 6.00 dB/100m 8.80 dB/100m 14.50 dB/100m 20.20 dB/100m 21.70 dB/100m 27.70 dB/100m 31.80 dB/100m 34.20 dB/100m Geri Dönüfl Kayb› 5-1000 MHz >28dB *Ören Digital RG 6 / U-6 yukar›daki kablonun iç iletkeni CCS olan versiyonudur. www.orenkablo.com RG 11 / U-4 Kullanım Alanı Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r. Kablo Yapıs› ‹letken Ø 1.63 mm Elektrolitik bak›r D›fl K›l›f Elektriksel Özellikler Empedans Ø 10.20 mm PVC, PE ve HF olarak üretilebilmektedir 75 ± 3 Ω Ø 7.10 mm Fiziksel köpüklü polietilen (S/F/S) Kablo A¤›rl›¤› 52 ± 2 pF/m 1. Ekran Ambalaj ‹zolasyon Al - Pes folyo (%100 Kapama) 92.30 kg/km Kapasitans Yay›lma H›z› % 85 500m/1000m Makara 2. Ekran Zay›flamalar 100 MHz 230 MHz 470 MHz 860 MHz 1000 MHz 1500 MHz 2150 MHz 2400 MHz 3.90 dB/100m 6.00 dB/100m 8.70 dB/100m 12.70 dB/100m 14.00 dB/100m 18.50 dB/100m 22.20 dB/100m 25.40 dB/100m Geri Dönüfl Kayb› Aluminyum tellerden örgü (%58 Kapama) 5-1000 MHz >28dB RG 11 / U-6 Kullanım Alanı Bina içi CATV da¤›t›m kablosu, düflük zay›flama istenen sistemlerde ba¤lant› kablosu olarak kullan›l›r. Kablo Yapıs› ‹letken Ø 1.63 mm Elektrolitik bak›r D›fl K›l›f Elektriksel Özellikler Empedans Ø 10.20 mm PVC, PE ve HF olarak üretilebilmektedir 75 ± 3 Ω Ø 7.10 mm Fiziksel köpüklü polietilen (S/F/S) Kablo A¤›rl›¤› 52 ± 2 pF/m 1. Ekran Ambalaj ‹zolasyon Bak›r folyo (%100 Kapama) 2. Ekran Tavl› bak›r tellerden örgü (%56 Kapama) www.orenkablo.com 106.40 kg/km 500m/1000m Makara Kapasitans Yay›lma H›z› % 85 Zay›flamalar 100 MHz 230 MHz 470 MHz 860 MHz 1000 MHz 1500 MHz 2150 MHz 2400 MHz 3.70 dB/100m 5.80 dB/100m 8.50 dB/100m 12.50 dB/100m 13.70 dB/100m 18.30 dB/100m 21.90 dB/100m 24.90 dB/100m Geri Dönüfl Kayb› 5-1000 MHz >28dB www.orenkablo.com Merkez Perpa Ticaret Merkezi A Blok Kat:11 No:1481 - 1483 Okmeydan› - ‹stanbul / TÜRK‹YE Tel (0212) 220 48 00 (pbx) Faks (0212) 212 220 50 21 Fabrika Ortaköy Sanayi Bölgesi P.K. 34617 Selimpafla Silivri - ‹stanbul / TÜRK‹YE Tel (0212) 744 81 84 (pbx) Faks (0212) 744 81 90 www.orenkablo.com www.idus-adv.com oren@orenkablo.com