yazıyı okumak için lütfen tıklayın
Transkript
yazıyı okumak için lütfen tıklayın
???????| health sağlık | ??????????? İlaçların yanı sıra çeşitli ilaç dışı yöntemler de baş ağrılarının kontrolünde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerin başında gevşeme eğitimi ve ‘biofeedback’ gibi psikolojik girişimler gelmektedir. Hastalara nasıl gevşeyecekleri öğretilmekte ve bunun için biofeedback adı verilen elektronik cihazlardan yararlanılmaktadır. Besides medication, alternative treatments can also be used to control aches. Psychological approaches such as relaxation trainings with biofeedback is among the most popular ones. Patients are guided to relax themselves with the help of an electronic device called ‘biofeedback’. Baş ağrısı insanlık tarihi boyunca, en başta gelen sağlık sorunlarından biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Her toplumda, her çağda çok sık olarak insanları etkilemektedir. Öyle ki, yaşamı boyunca hiç başı ağrımamış kişi bulmak güçtür. Baş ve çevresinde ağrıya duyarlı yapıların çok olması bu durumu kısmen açıklayabilir. Bu yapıların baskıya uğramaları ve yer değiştirmeleri, iltihabi patolojiler, baş ve boyun kaslarının sürekli kasılmaları, intrakranial ve ekstrakranial arterlerin çap değişiklikleri, ağrıya duyarlı sinirlerin irritasyona uğramaları ağrı nedeni olabilir. CİDDİ BİR SAĞLIK SORUNUNUN YANSIMASI DA OLABİLİR Gerilimden kaynaklanan baş ağrılarına özel tedaviler Special treatments for tension-type headache Yazı - By: PROF. DR. HÜSEYIN NAZLIKUL www. huseyinnazlikul.com Email: hnazlikul@web.de Bazılarımız için hayat kalitesini ciddi anlamda düşüren, hatta bazı durumlarda gündelik yaşamı çekilmez kılan bir illettir baş ağrısı... Migren kadar yıpratıcı olan bir baş ağrısı da gerilim tipi baş ağrısıdır. Stres ve çevresel nedenlerden kaynaklanan bu ağrıya hem ilaç hem de alternatif tedavi yöntemleri uygulanabilir. Headache can become an annoying disorder that seriously reduces quality of life, makes daily life unbearable... And tension-type headaches can be as back-breaking as migraine. Caused by stress and environmental conditions, this pain can be treated by medication and alternative methods. 86 ocak - January 2015 Tüm bu bilgilerden anlaşılacağı gibi, baş ağrılarının pek çok nedeni olabilir. Kişinin hayatını tehdit eden bir neden olabileceği gibi, yaşamında iyi gitmeyen bir durumu ifade biçimi de olabilir. Uluslararası Baş Ağrısı Derneği'nin (International Headache Society-IHS) 1988 ve son olarak 2004’te yayınladığı Baş Ağrılarını Sınıflama Rehberi’nde, baş ağrılarını öncelikle iki ana gruba ayırdıktan sonra bu grupların alt gruplarıyla 13 ayrı grupta sınıflamıştır. Primer başağrıları; merkezi sinir sisteminin veya diğer sistemlerin hastalıklarıyla ilişkili olmaksızın, ortaya çıkan baş ağrılarıdır. Baş ağrılı hastaların yaklaşık yüzde 90’ını primer baş ağrıları oluşturmaktadır. Primer baş ağrıları dört grupta toplanır: Migren, gerilim tipi baş ağrısı, küme baş ağrısı ve diğer trigeminal otonomik baş ağrıları... STRESİN BİR SONUCU Bu yazımda, size en sık karşılaştığımız baş ağrı tipi olan gerilim tip baş ağrısını anlaşılır kılmaya ve bunun tedavisinde yeni yaklaşımlar hakkında sizi bilgilendirmeye çalışacağım. Gerilim baş ağrısı baş ağrıları içinde en sık görülen tiptir. Çevresel faktörlerin değişmesi, kişinin aşırı sorumluluk yüklenmek zorunda kalması, düş kırıklıkları, ailesel ve ekonomik sorunlar gibi insan yaşamındaki önemli değişiklikler sonucu yüz, baş ve boyun kaslarının sürekli gerilmesiyle ortaya çıkan şiddetli baş ağrısıdır. Bu durumla karşı karşıya kalan kişiler, çoğu kez kendi kendisine migren tanısı koyar. Oysa hem mekanizma hem de tedavi yönünden gerilim baş ağrısı, migrenden çok farklı bir biçimde ele alınmaktadır. Throughout the human history, headache has been one of the main health problems. Headaches affect people of all nations and times. Such that it is almost impossible to meet with someone who had no headaches during her life. The fact that there are many sensitive spots on and near the head explains it partly. One may experience headache due to pressure on or shift of these spots, inflammatory pathologies, constant contraction of head and neck muscles, changes in sizes of intracranial and extracranial arteries or irritation of sensitive nerves. MIGHT BE INDICATING A SERIOUS HEALTH PROBLEM As it is mentioned above, there might be plenty of reasons of headache. A headache might be the symptom of a life-threatening disorder or simply a sign that something is going wrong in one’s life. The International Headache Society (IHS) released, once in 1988 and most recently in 2004, the headache categorization guide – which classifies the type of ache in two main groups and then 13 different groups under these two. Primary headache is a type that is not caused by another disease of the central nervous system or any other medical condition. Approximately 90 percent of all headaches is primary. This type of headache is classified under four groups: Migraine, tension-type headache, cluster headache and other trigeminal autonomic cephalalgias, other primary headaches... A RESULT OF STRESS This article is aiming to make clear the most common headache type, the tension-type headache and the most recent developments for its treatment. This frequent type of headache can be defined as severe pain due to constant contraction of face, head and neck muscles because of big changes in daily life or environmental conditions, taking on responsibilities more than one can, disappointments, problems in family or financial life. Patients often self-diagnose and come up with migraine. However, the tension-type headache requires mechanism and treatment methods that are different than migraine. January - January 2015 87 ???????| health sağlık | ??????????? 20’Lİ YAŞLARDA ORTAYA ÇIKAR DEVELOPS IN THE MID-TWENTIES Gerilim tip baş ağrısı, 30 dakikadan yedi güne kadar sürebilen, ağrıların devamlı hal almasıyla da kronikleşebilen baş ağrısı tipidir. Diğer primer baş ağrılarında olduğu gibi ortaya çıkma yaşı 20 yaş civarıdır. Yine de her yaşta görülebileceğini unutmamak gerekir. Migrende olduğu gibi, çok belirgin olmamakla birlikte, kadınlarda daha sık görülmektedir. Gerilim tip baş ağrıları; seyrek, sık ve kronik olarak gruplandırılmıştır ve bu hasta için sorun olma boyutu ve tedaviyi yönlendirmek açısından anlamlıdır. Tension-type headaches might last 30 minutes to seven days and become chronic with the continuing pain. Similar to other primary headaches, it develops in the mid-twenties. Yet, might appear at any age. Although not quite clear, women tend to experience this ache more frequently than men – like in migraine. The tension-type headache is grouped as; infrequent, frequent and chronic, which makes sense for the size of this problem for the patient and the treatment methods to follow. ağrı şeklinde seyretmesidir. Hastalar çoğu kez bu durumu başın cendereye alınmış gibi sıkıştırılması şeklinde nitelendirirler. Baş ağrısı; gereğinden az ya da fazla uyuma, gereğinden az ya da fazla yeme, fazla alkol tüketme, aşırı gürültüye maruz kalma, aşırı çalışma ve diğer sağlık sorunlarıyla tetiklenebilir. Baş ağrısının yanı sıra birçok hastada başta yanma hissi, keçeleşme, dokunmayla hassasiyet gibi bulgular ortaya çıkar. Ayrıca konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk gibi yakınmalar ağrıya eşlik edebilir. Bulantı ya da kusma görülebilir. Ancak çoğu kez migrende olduğu kadar şiddetli değildir WORKS UP THE NECK... MİGRENLİLERDE DE GÖRÜLEBİLİR The ache starts in the neck area, climbs up to the top of the head and becomes a compressive pain. Patients often describe this pain ‘as if their head was put inside a mangle’. Other symptoms like burning sensation, felting, sensitivity by touch might accompany the pain. While patients with migraine prefer to stay in a quiet and calm place until the ache is over, patients with tensiontype headache prefer walking or changing environment. The tension-type headache does not persist in a single spot like migraine does. It is rather expansive and becomes more and more severe as the day continues. The tensiontype headache also does not cause defect in sight or other symptoms that might be seen before the migraine ache starts. Bir başka önemli nokta migrenin ve gerilim tip baş ağrısının bazen birlikte görülebilmesidir. Hatta, migren ağrılarından yakınan bir hastada zaman içerisinde gerilim tip baş ağrısı da oluşabilir ve gerilim tip baş ağrısının belirtileri daha ön plana geçebilir. Bu durumda, hastalar baş ağrılarının şeklinin, süresinin ve sıklığının değiştiğini ifade ederler. Gerilim tip baş ağrısının tedavisinde son yıllarda önemli adımlar atılmıştır. Kas gevşetici ilaçların yanı sıra, depresyona karşı kullanılan ilaçlar, tedavide son derece etkili olmaktadır. Ancak, soruna kaynaklık eden asıl sebep tetik nokta ise, bu durumda ağrı kesicilerin etkisi olmamaktadır. BOYUNDAN YUKARIYA DOĞRU... Gerilim tip baş ağrısının en önemli özelliği, genellikle boyun bölgesinden başlayarak tepeye doğru yükselmesi ve sıkıştırıcı bir ağrı şeklinde seyretmesidir. Hastalar çoğu kez bu durumu, başın cendereye alınmış gibi sıkıştırılması şeklinde nitelendirirler. Bu belirtinin yanı sıra birçok hastada başta yanma hissi, keçeleşme, dokunmayla hassasiyet gibi bulgular ortaya çıkar. Migrenli hastalar kuytu sessiz bir yer ararken, gerilim tip baş ağrısından yakınan hastalar tam tersi gezmek dolaşmak isterler. Gerilim tip baş ağrısı migrenin aksine tek bir bölgeyi tutmaz. Daha yaygın bir seyir gösterir. Gün ilerledikçe şiddetlenir. Saatler boyunca sürer gider. Migrende ağrı öncesinde görülebilen görme bozukluğu ve diğer belirtiler gerilim tip baş ağrısında yoktur. ‘TETİK NOKTALAR’IN BELİRLENMESİ ÖNEMLİ Gerilim tip baş ağrısında baş, boyun ve omuz bölgesi kaslarında basınç uygulamakla yansıyan ağrının ortaya çıkmasına neden olan tetikleyici noktaların (trigger points) ortaya çıkması önemli bir bulgudur. ‘Trigger point’ (tetik nokta) anlamına gelmekte olup kısaca ‘kas düğümü’ olarak adlandırılır. Tetik nokta, kası hem gergin hale getirir hem de kısaltır. Dolaşımdaki oksijenin ve metabolizmanın ihtiyaç duyduğu besinlerin azalması ve metabolik artıkların yığılmaya başlaması nedeniyle kişi ağrı sürecine girer. Herhangi bir müdahalede bulunulmadığı takdirde, tetik noktalar aylar, hatta yıllarca kişinin dayanılmaz ağrılara maruz kalmasına neden olur. BAŞINIZ CENDEREYE ALINMIŞ GİBİDİR Tetik noktalar, parmakla hissedilebilen fiziksel bir olaydır. Eğer tetik noktalar yüzeye yakınsa hassas parmaklar, onu etraftaki dokudan daha sıcak olarak hisseder. Metabolik faaliyet artışına bağlı bu ısı farkı ölçülebilir. Tetik noktaların önemli bir özelliği de, ağrıya neden olmadan yıllarca sessiz kalabilmeleridir. Gerilim tip baş ağrısının en önemli özelliği, genellikle boyun bölgesinden başlayarak tepeye doğru yükselmesi ve sıkıştırıcı bir TRIGGER POINTS It is of great importance spotting the trigger points, which cause the reflective pain that starts with pressure applied on head, neck and shoulder muscles. Trigger points, also known as muscle knots, work the muscle both ways. Due to lack of oxygen in circulation, lack of nutrition that the metabolism needs and accumulation of metabolic waste initiate the pain process. Unless treated, trigger points may cause the patient to suffer from severe pain for months, even years. FEELS LIKE IN A MANGLE Trigger points can be felt and found by fingers. If the trigger point is near the surface, the finger would feel it a bit warmer than the surrounding tissue. This temperature difference, which depends on metabolic activity increase, can be measured. Trigger points might remain inactive – without causing pain – for years. Another important point Gerilim tip baş ağrısı 30 dakikadan yedi güne kadar sürebilen, ağrıların devamlı hal almasıyla da kronikleşebilen baş ağrısı tipidir. Diğer primer baş ağrılarında olduğu gibi, ortaya çıkma yaşı 20 yaş civarıdır. Yine de her yaşta görülebileceğini unutmamak gerekir. Tension-type headaches might last 30 minutes to seven days and become chronic with the continuing pain. Similar to other primary headaches, it develops in the mid-twenties. Yet, might appear at any age. 88 ocak - January 2015 GEVŞEME EĞİTİMİ VE BİOFEEDBACK İlaçların yanı sıra çeşitli ilaç dışı yöntemler de baş ağrılarının kontrolünde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerin başında gevşeme eğitimi ve ‘biofeedback’ gibi psikolojik girişimler gelmektedir. Hastalara nasıl gevşeyecekleri öğretilmekte ve bunun için biofeedback adı verilen elektronik cihazlardan yararlanılmaktadır. Bu yöntem özellikle kas kasılması kaynaklı baş ağrılarının tedavisinde son derece etkilidir. İlaç tedavisine ve gevşeme eğitimine dirençli ağrılarda baş, boyun ve omuz bölgesinde tespit edilen tetikleyici noktalara lokal anestikikler enjeksiyon yapılarak kasların gevşetilmesi, sorunlu kasın enine ve boyuna doğru gerilmesi ve böylece ağrının kontrol altına alınması yoluna gidilir. Son yıllarda gerilim tip baş ağrısında, soruna kaynaklık eden asıl nedenin, stresten kaynaklan triger noktalarında ağrının oluşumunun, yer ve zamandan bağımsız olarak meydana geldiği kabul gören görüştür. Tetik noktalarda kaynaklanan, gelişen gerilim tip baş ağrısında, ilaç tedavisine cevap alınamayan vakalarda zaman kaybetmeden manuel terapiyle nöralterapi kombinasyonu en etkin tedavidir. Sorunlu olan beslenmesi bozulan adale içine lokal anestezik enjekte edilecektir. Sonra sorunlu adale enine ve boyna doğru kasılacaktır. is that the ache starts in the neck area, climbs up to the top of the head and becomes a compressive pain. Patients often describe this pain ‘as if their head was put inside a mangle’. A headache might be triggered by sleeping little or too much, eating little or too much, drinking alcohol, exposure to noise, intensive working and other health problems. Other symptoms like burning sensation, felting, sensitivity by touch might accompany the pain. Less frequent symptoms include difficulty of concentration, sleep withdrawal, nausea and vomiting but not as severe as in migraine. SOMETIMES ACCOMPANIES MIGRAINE Another important point is that migraine and tensiontype headache sometimes occur together in a single metabolism. Furthermore, migraine patients might start experiencing tension-type headaches over time and the latter problem may present stronger symptoms. In these cases, the patient would be expressing the form, duration and frequency of these aches. Tension-type headaches are easier to treat in our day. In addition to muscle relaxants, other medication used to treat depression help greatly. However, if trigger points are the cause of the headache, painkillers would be of no help. RELAXATION TRAINING AND BIOFEEDBACK Besides medication, alternative treatments can also be used to control aches. Psychological approaches such as relaxation trainings with biofeedback is among the most popular ones. Patients are guided to relax themselves with the help of an electronic device called ‘biofeedback’. This method is especially good for treating headaches that come from contraction of muscles. If the pain is resistant against medication and relaxation techniques, local anesthetic injections can be applied on trigger points, which will help relax the muscles and control the pain. Most recently, the world of science has acknowledged that pain occurs independently from time and place. If originating from trigger points, the tension-type headache can also be treated quite effectively by using a combination of manual therapy and neuraltherapy. January - January 2015 89