RECTR-LIFE-9Ocak-1990-2004-SON
Transkript
RECTR-LIFE-9Ocak-1990-2004-SON
Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI 2006 ENVANTERİ IŞIĞINDA 1990-2004 DÖNEMİNDE TÜRKİYE’NİN SERA GAZI SALIMLARININ DEĞERLENDİRMESİ 9 Ocak 2008, Ankara Bilgi Kaynakları Sıra No. Belge Adı/Numara Açıklama 1 Türkiye 2006 Yılı Sera Gazı Envanteri Sera Gazları salım verileri 2 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2006 Enerji Denge Tabloları Enerji verileri 3 Dünya Bankası Kalkınma Göstergeleri Veri Tabanı Sosyo-ekonomik veriler 4 FCCC/ARR/2006/TUR Türkiye 2006 Envanteri Gözden Raporu 5 FCCC/TP/2007/1 Ek-I Ülkeleri Sera Gazı Tasarruf Potansiyelleri Teknik Raporu 6 FCCC/SBI//INF.6/Add.1 BMİDÇS Sekretaryası 4. Ulusal Bildirimler Sentez Raporu 7 Sector-based Approach to the Post-2012 Climate Change Policy Architecture CCAP – Future Actions Dialogue Report Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 300,0 BMİDÇS Envanter Formatına göre Özet Durum Milyon ton eşdeğer CO2 27,5 15,2 250,0 26,4 200,0 6,4 18,5 150,0 13,1 227,4 100,0 132,1 50,0 1990 Enerji 2004 Sanayi Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Tarım Atık Kilit Kaynaklar milyon ton eş-CO2 80,0 70,7 68,7 70,0 60,0 1990 2004 50,0 41,2 37,7 40,0 30,8 30,4 26,3 30,0 26,4 26,7 20,0 13,1 10,0 0,0 Elektrik Üretimi Sanayide Enerji Tüketimi Ulaşım Konutlarda Enerji Tüketimi Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Sanayide Karbon Kaynağı Sektörler En Yüksek Salım Değerine Sahip İlk 10 Sektör milyon ton eş-CO2 45,00 40,30 40,00 35,38 34,80 35,00 27,55 30,00 27,48 25,00 17,86 20,00 16,73 13,47 15,00 12,21 8,73 10,00 5,00 Is ı ıY ak ıt Ç Tü im ke en tim to i Ü re t im i( Ba kl ğı in rs ke ak r) Fe rm en ta sy Ko on u nu tla r da Sa Ka na yi tı de Ya G kı t az Ya kı tT ük et im i Sı v lG az oğ a D kt rik Sa na yi de da n tı A tık El e De p ol a ve m a lu Ka ra yo El ek t rik ve Ka ak ı tı Y Ka Sa na y id e Ka tta n tı Y ak ıt Tü ke t im i Is ı - Toplam Salımların %79’u Enerji Dışı sektörler bu toplamın %17’si Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 En Yüksek Salım Artışına Sahip İlk 10 Sektör 25,00 milyon ton eş-CO2 22,04 21,16 20,00 16,92 13,77 15,00 10,30 9,68 8,79 10,00 6,39 5,24 4,47 5,00 Ya kı Is ı ve rik tta n E Ya kı Sı vı Sı vı e Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 le kt tT kl in ke i( ay id Sa n 1990-2004 Toplam Artışın %94’ü LIFE05-TCY/TR/000164 ük et im i r) i re tim im Ç Sa na yi de G en to az Ü Y D ak ıt T ük et im az oğ al G ay ol u Ka r Ko nu tla rd a Is ı ve k El ek t ri Ya kı Ka tı Ka tı Ya kı tta n tT ük et im i At ık Ka tı Sa na yi de D oğ al G az da n E le kt rik ve Is ı - En Yüksek Salım Artış Oranına Sahip İlk 10 Sektör 1000% 9271% 900% 800% 700% 600% 507% 500% 430% 405% 400% 331% 300% 200% 132% 119% 72% 100% 64% i Ka tı Ya kı tT Ka ük tı et Ya im i kı tta n El ek t ri k Ç ve im Is en ı to Ü re tim i( kl in ke r) re tim Is ı Ki re ç Ü ve Sa na yi de Sı vı Ya kı tta n E D At ık le kt rik ep ol am a Is ı ve Ka tı le kt rik E av ac ıl ı k H D oğ al G az da n Si vi l ük et im Y az G Sa na yi de Ko nu tla r da D ak ıt T oğ al G az i 0% Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 62% Salımları Azalan Sektörler Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 1990-2004 Dönemi Sera Gazı Azaltım Çabaları •Enerji Verimliliği (TEP/1000 USD) ; • OECD ortalaması ortalama %13,4 oranında ilerlemiştir (-). • Bu dönemde İrlanda(-%40,3), Almanya (-%22,8), İngiltere (-%21,7), ABD (-%20,5), Avustralya (-%18,6) oranında ilerleme kaydetmişlerdir Gelişmekte olan ülkelerde bu alanda çok daha fazla potansiyelin bulunuyor •Yenilenebilir Enerji; • 1990-2001 döneminde küresel ölçekte Toplam Birincil Enerji Tüketimi yıllık %1,4 oranında artış göstermesine rağmen, • modern yenilenebilir enerji (güneş, rüzgar) %19,1 (+) • modern biyokütle kaynaklarının kullanımı (kentsel çöp, biyogaz) yıllık %7,6, (+) • jeotermal enerji ise yıllık %2,3 oranında artmıştır. (+) • Rüzgar enerjisi kurulu gücü 5,000 MW (1995) =>16,000 MW (2000) =>40.000 MW (2003) • Güneş gözesi maliyetleri ise 40 cents/kWh (1990) => 20 cents/kWh (2000) Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 1990-2004 Dönemi Sera Gazı Azaltım Çabaları •Enerji Verimliliği (TEP/1000 USD) ; • OECD ortalaması ortalama %13,4 oranında ilerlemiştir (-). • Bu dönemde İrlanda(-%40,3), Almanya (-%22,8), İngiltere (-%21,7), ABD (-%20,5), Avustralya (-%18,6) oranında ilerleme kaydetmişlerdir Gelişmekte olan ülkelerde bu alanda çok daha fazla potansiyelin bulunuyor •Yenilenebilir Enerji; • 1990-2001 döneminde küresel ölçekte Toplam Birincil Enerji Tüketimi yıllık %1,4 oranında artış göstermesine rağmen, • modern yenilenebilir enerji (güneş, rüzgar) %19,1 (+) • modern biyokütle kaynaklarının kullanımı (kentsel çöp, biyogaz) yıllık %7,6, (+) • jeotermal enerji ise yıllık %2,3 oranında artmıştır. (+) • Rüzgar enerjisi kurulu gücü 5,000 MW (1995) =>16,000 MW (2000) =>40.000 MW (2003) • Güneş gözesi maliyetleri ise 40 cents/kWh (1990) => 20 cents/kWh (2000) Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 1990-2004 Dönemi Türkiye’de Sera Gazı Azaltım Çabaları Sıra Sektör Alt Sektör Yöntem Açıklama 1 Enerji Elektrik üretimi Yakıt Değişimi (kömürden doğalgaza) 1990’da fosil yakıtlardan elde edilen elektrikte kömürün payı %65, 2004’te %50. 1990’da fosil yakıtlardan elde edilen elektrikte doğalgazın payı %23, 2004’te %39. 2 Enerji Elektrik üretimi Yakıt Değişimi (doğalgazdan hidroelektriğe) 2001 YEK Payı: %20 2004 YEK Payı: %31 3 Enerji Elektrik üretimi Atıktan Enerji Ankara AAT (1998), Bursa Demirtaş (1998), Kemerburgaz (2002) 4 Enerji Konutlar Kömürden Doğalgaza 1990’da konutlarda kullanılan fosil yakıt içinde kömürün payı %47, 2004’te %21. 1990’da konutlarda kullanılan fosil yakıt içinde doğalgazın payı %1, 2004’te %47. 5 Enerji Konutlar Yalıtım 2000 yılından itibaren TS 825 standardı yeni yapılarda geçerli. 2000; 10.6 m3 yalıtım malzemesi /konut 2004; 21.2 m3 yalıtım malzemesi /konut 6 Enerji Ulaşım Kentiçi Raylı Sistemler Ankara (1997+1998), İstanbul (1996+2000+2003), İzmir (2001), Bursa (2003) 7 Enerji Ulaşım Yakıt değişimi (benzinLPG) 1997 ulaşımda LPG Tüketimi; 405,000 Ton 2004 ulaşımda LPG Tüketimi; 1,260,000 Ton 8 Enerji Ulaşım Araç değişimi 2003/2004; 325,000 araç trafikten çekildi EuroIII/IV standardındaki araç sayısı 9 Enerji Sanayi Verimlilik 10 Atık Katı Atık Depolama Metan Salımı Kontrolü Demir-Çelik sektörü örneği; 1990 yılı entegre tesisi özgül salım değeri; 2.59, 2004 yılı değeri 2.22 Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 1990 düzenli depolama sahası sayısı:0 2004: 16 2008 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 1990-2004 Dönemi Türkiye’de Sera Gazı Azaltım Çabaları 1990-2004 arasında doğalgaz elektrik üretiminde kullanılmasaydı 9,7 milyon ton, konutlarda kullanılmasaydı 9,8 milyon ton, demir çelik sektöründe verimlilik artmasaydı 1,9 milyon ton (toplam 19,5 milyon ton) daha fazla sera gazı salınacaktı. Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 SosyoEkonomik Veriler Işığında Sera Gazı Azaltım Çabaları Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 SosyoEkonomik Veriler Işığında Sera Gazı Azaltım Çabaları Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Fosil Yakıtlardan CO2 Salımının Ayrıştırma Yöntemiyle Analizi Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Fosil Yakıtlardan CO2 Salımının Ayrıştırma Yöntemiyle Analizi Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 SosyoEkonomik Veriler Işığında Sera Gazı Azaltım Çabaları Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 SosyoEkonomik Veriler Işığında Sera Gazı Azaltım Çabaları Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Ek-I Ülkeleriyle karşılaştırma Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Ek-I Dışı Ülkelerle karşılaştırma WRI, 2002 Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 Ek-I Dışı Ülkelerle karşılaştırma CCAP, 2006 Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 SONUÇ •Türkiye 1990-2004 döneminde, Sözleşme dışında kalmış olması nedeniyle, yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği alanındaki çok büyük potansiyelini harekete geçirememiştir. •Türkiye Sözleşme’ye taraf bir ülke olarak, uluslararası çabalara aktif olarak katılmakla yükümlüdür. •Türkiye, Sözleşme’ye Taraf olmadığı dönem içerisinde dahi, kendi olanaklarıyla ve her türlü olumsuz ekonomik ve sosyal etkisine rağmen sera gazı salımlarının azaltılmasında belirli oranlarda çaba göstermiştir. •Türkiye, uluslararası toplumla işbirliği içerisinde bu alanda daha aktif olabilir. •Türkiye, Sözleşme’de Ek-I Listesinde yer alan ülkelerden farklı bir konumdadır. Ayrıca Türkiye’nin adı, Kyoto Protokolü’nde Ek-I ülkelerinin yükümlülüklerinin belirlendiği Ek-B Listesi’nde yer almamaktadır. •Türkiye, sosyo-ekonomik ve karbon verileri açısından ele alındığında, Ek-I ve Ek-I Dışı Ülkeler arasında bir geçiş/köprü oluşturabilecek “ileri gelişmekte olan ülke” konumunda bulunmaktadır. •AB Tam Üyelik perspektifi ve OECD üyeliği, Türkiye’nin 2012 sonrasında “ileri gelişmekte olan ülke” tanımlamasıyla uluslararası iklim değişikliği rejiminde daha aktif olarak yer alması için bir engel değil, avantajdır. •Türkiye, 2012 sonrası dönemde, sera gazı salımlarının kontrolünde, mutlak salım azaltım hedefleri yerine, sürdürülebilir kalkınma politika hedeflerini (belirli bir yıl için yenilenebilir enerji kaynaklarının ya da enerji verimliliğinin arttırılması gibi), ya da sektörel hedefleri (belirli sektörlerde üretim ya da enerji başına sera gazı salımlarının azaltılması gibi) diğer ülkelerle uygun şekilde müzakere ederek üstlenebilir. Bu tip hedefler, Türkiye’de enerji verimliliği, yenilenebilir enerji, toplu taşımacılık, sürdürülebilir atık yönetimi, sürdürülebilir ormancılık, iklim değişikliğinin etkilerine uyum gibi pek çok alanda yepyeni ve çok önemli açılımlar sağlayabilir. •Öncelikleri adımlardan birisi olarak, bu raporda sunulan çalışmalar, Kyoto Protokolü kapsamında Ek-I Ülkelerinin sunduğu “1990-2004 Gösterilebilir İlerleme Raporu”nun ilk taslak olarak değerlendirilip, gerekli eklemelerin yapılmasının ardından, söz konusu rapor gönüllü olarak 2008 yılı içerisinde Sekretarya’ya sunulabilir. Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008 www.rec.org.tr/iklim.htm Yunus.arikan@rec.org.tr Türkiye’de İklim Değişikliği Politikalarının Tanıtılması LIFE05-TCY/TR/000164 KAPANIŞ KONFERANSI – 9 Ocak 2008