Sonuçta Güney Kore, Bir Alex Değil!

Duma
r
e
p
l
A
n*
Sonuçta Güney
Kore, Bir Alex Değil!
rasi haline gelebilmiştir. Demokrasi aslen diğer
kurumları işleyişini kolaylaştıran meta bir kurumHem Gelişme Ekonomisi hem de Türkiye Eko- dur. Örneğin kanunun üstünlüğü, şeffaflık ve
nomisi derslerinde öğrencilerimden sıkça işitti- hesap verebilirlik. Derslerde Türkiye ekonomisinğim sorudur, “Güney Kore gibi neden olamadık, de öyle ya da böyle 19 kez mali af çıkarıldığını
olamıyoruz?”. Sorunun çok basit ve ikna edici söylediğimde öğrencilerim biraz şaşırsa da norbir cevabı yok ne yazık ki. En azından on-onbeş mal karşılıyorlar bu durumu. Ya da Sayıştay’ın
neden sıralamak zorunda kalırım her seferinde.
denetiminin ne kadar yetersiz olduğunu dahası
Bu yazıda tüm nedenleri sıralamak yerine bir- hiçbir yaptırım gücü olmadığını anlattığım derskaçı üzerinde durulacaktır. Bunlardan birisi sa- lerde de öğrencilerimden bazıları şirketlerin denetim kurullarının da aslında
yın Cem Somel hocamızın
göstermelik olduğunu habize anlattığı “rant idaresi”
tırlatırlar bana. İleri demokmeselesidir. Güney Kore
Basit bir meta Türkiye’de üretilemez.
rasinin timsali ülkemizde
hükümetleri Samsung gibi
Çünkü nasıl üretildiğini bilmiyoruz.
milletvekilleri dahi verdikleri
chaebol (bizim holding
soru önergelerine ya cevap
gruplarının muadili) şirketalamazlar ya da alsalar da
lerine rant yaratırken (ithal
ikamesi ve ihracat teşviği rejimlerinde) şirketlerin cevaplar soruları teğet geçer.
performans kriterlerini sarih bir biçimde belirler Dördüncü neden gelir ve servet eşitsizliğindeki
ve kuralları büyük bir ciddiyetle uygular. Bizde vahim durumumuzdur, Güney Kore’ye nazaran.
işler keyfidir. Yetmişler boyunca ithal ikamesi Resmi Gini katsayısı) 0.41’dır. Bu katsayı Güney
korumasının yanında döviz edinme ve kullan- Kore için 0.31’dir1. Büyük bir fark demektir bu.
ma rantının büyük bir bölümünü elde eden kimi Bu eşitsizlik yükümüzün temelinde ise üretilen
gruplar ithalat gereksinimi için kullandığı dövizin katma değerden çalışanların aldığı payın oldukça
ancak %10’unu ihracat yaparak sağlamış ancak düşük olması yatmaktadır.
hiçbir yaptırımla da karşılaşmamıştırlar.
Beşinci neden AR-GE yatırımlarımızın göreli sefilDiğer bir neden Türkiye’de işgücüne katılım liğidir. Şirketlerimiz ve kamu, Araştırma ve Gelişve istihdam yaratma sorununun özellikle 1980 tirme faaliyetlerine Güney Kore’den onlarca kez
sonrası yapısal hale gelmesidir. Bu meseleyi de daha az kaynak ayırır. Ne de olsa orada, hazır
gündeme getiren sayın Erol Taymaz hocamızın yapılmışı vardır. Derslerde verdiğim örnek gözü2000’lerin başında yazdığı bir makaledir. Basitçe müzdeki kontakt lenstir; nasıl olur da bu kadar
hocamız der ki, aslında işçilerimiz Güney Kore’li basit bir meta Türkiye’de üretilemez. Çünkü naişçilerden verimlilik hususunda pek de geride sa- sıl üretildiğini bilmiyoruz.
yılmaz, bizim derdimiz Güney Kore ekonomisinin
yarattığı istihdam oranını tutturamamaktır. Bizde
de Güney Kore’de olduğu oranda işçi çalışabili- Yok mu Aslında Bir Farkımız
yor olsaydı, GSYH’mız Güney Kore’ninkine ya- Ülkeler arası karşılaştırmaların yapıldığı belli başlı
kınsayabilirdi. Aşağıdaki bölümlerde bu gözlemi verit abanlarından birini kullanalım. Conference
destekleyecek bazı veriler tartışılacaktır.
Board veri tabanında2 hem Türkiye hem de GüÜçüncü bir neden kurumsal farklılaşmadır. Tür- ney Kore için temel veriler bulunmakta. İlk dikkiye halen hibrit rejimken, Güney Kore demok- kat çekici nokta kişi başına düşen GSYH’lardaki
(1990 fiyatlarıyla dolar cinsinden) uçurum.
İKTİSAT VE TOPLUM
Farkımız
32 *İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü; e-posta: alper.duman@ieu.edu.tr
Toplam
5
0
0
-10
-5
Yıllık Artış (%)
15000
10000
5000
1990 Geary-Khamis Dolar
20000
25000
Kişi Başına Yıllık GSYH
1950
1960
1970
Türkiye
1980
1990
2000
2010
1990
1995
Güney Kore
Türkiy
1950
1960
1970
Türkiye
1980
1990
2000
2010
20000 21000 22000 23000 24000 25000 26000
20000
30000
40000
50000
Bin Kişi
60000
70000
80000
Ortalamada Güney Kore’de bir vatandaşın yıllık Şöyle ki 1950 yılında nüfuslarımız hemen hemen
geliri 22 bin 407 dolarken, Türkiye’de sadece 8 aynı imiş; 21.1 milyon Türkiye, 20.8 milyon Gübin 717 dolar. Neredeyse üçe katlamışlar. Oysa ney Kore. Sonra, 2011 yılında Güney Kore 48.7
Nüfusmilyona ulaşmış, Türkiye uçmuş ve 78.7 milyotoplam GSYH’lara bakarsak aradaki fark daha
düşük, Türkiye 687 milyar dolar; Güney Kore 1 na yükselmiş (nüfus rakamı sorunlu olabilir ama
trilyon 92 milyar dolar. Bir buçuk kattan biraz sonuçta biz de gerçek nüfusumuzu tam bilemifazla. Akla hemen nüfus durumu nasıl diye sor- yoruz, değil mi?).
mak geliyor. İşte orada “üç çocuk” gölgesi var.
1990
1995
Güney Kore
Türkiy
İKTİSAT VE TOPLUM
2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22 33
Toplam Fa
5
0
0
-10
-5
Yıllık Artış (%)
15000
10000
5000
1990 Geary-Khamis Dolar
20000
25000
Kişi Başına Yıllık GSYH
1950
1960
1970
Türkiye
1980
1990
2000
2010
1990
1995
Güney Kore
Türkiye
70000
Bin Kişi
60000
50000
40000
30000
20000
İKTİSAT VE TOPLUM
34 2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22
1960
1970
Türkiye
1980
1990
Güney Kore
2000
2010
20000 21000 22000 23000 24000 25000 26000
İş
80000
Nüfus
1950
2
1990
1995
20
Türkiye
GSYH
1990
ney Kore
2000
2010
0
-5
1990
1995
2000
Türkiye
2005
Güney Kore
2010
İKTİSAT VE TOPLUM
-10
Yıllık Artış (%)
5
Toplam Faktör Verimliliği
2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22 35
İşgücü
Basit bir cebir işlemiyle, nüfusumuz Güney Kore’deki nüfus artışı hızında artsaydı kişi başına
GSYH ne olurdu diye sorduğumuz sualin cevabını
13 bin 765 dolar olarak buluyoruz. Fena değil, hele
8 bin 717 dolarla karşılaştırıldığında büyük bir bonus. Lakin yine de 22 bin 407 doların epey altında.
İşgücüne bakalım ve farkı anlayalım. Güney
Kore’nin 1990 yılındaki nüfusu 42.8 milyon iken
işgücü 19.2 milyondur. Aynı yıl Türkiye’nin işgücü de hemen hemen aynı, 19.9 milyon. Ancak
O zaman çalışan başına üretim değerine (kaba nüfusu 56.4 milyon. Yani nüfus bakımından Güverimlilik ölçümüne) bakalım. Belki de çalışan- ney Kore’den epey büyük olsak da işgücümüz
larımız aşırı tembeldir. Son verilerin bulundu- sınırlı. İşgücüne katılma oranlarındaki fark küçük
Toplam Faktör Verimliliği
ğu 2011 yılı için çalışılan saat başına üretim görünüyor oysa ki, %60.1 Güney Kore, %57,9
Türkiye’de 22.8 dolar iken Güney Kore’de 29.2 Türkiye. Yıllar geçtikçe uçurum büyüyor. 2011
dolardır (Conference Board verileri). Demek ki yılında büyük nüfus farkına rağmen işgücünde
çalışanlarımız Güney Kore’li çalışanlara nazaran Türkiye sadece 1.5 milyon kişi önde. İşgücüne
çok da geride değil. Yüzde yetmiş beş randıman- katılım oranlarındaki fark da yüzde olarak 10 pulı. O zaman bu fakirlik neden? Bilmece karmaşık- andan fazla; Türkiye %49, Güney Kore %613.
laştı, mı?
Yeterince istihdam yaratırsak –ve krizleri teğet
5
GSYH
-10
-5
0
Toplam faktör verimliliği Güney Kore’de geçmeyi bırakırsak!- göreli verimlilik hesabına
1990-2011 yıllarında ortalama %2.52 armış. göre Güney Kore’deki kadar nüfusa orantılı çaTürkiye’de ise durum içler acısı. Benzer bir dö- lışanımız olduğunda refah düzeyimiz de Güney
nemde 1990-2009 yıllık -%0.42 artmış, yani Kore’ye oldukça yakınsayacaktır. Yatırım yok ki
azalmış. Yukarıdaki grafikte görüldüğü gibi bu istihdam yaratılsın diyorsanız, haklısınız öğrencibüyük farkı yaratan TFV’de görülen (genellikle lerim de aynen bunu diyor! Ben de suç işçilerin
kriz zamanlarındaki) büyük kayıplar. Ne yazık ki mi o zaman diyorum...
TFV büyüme muhasebesinde bir artık olarak hesaplanmaktadır, dolayısıyla bu düşüşün ne ka- SONNOTLAR
dar arz ne kadarı talep kaynaklıdır bilemiyoruz.
1 OECD,
bkz.
http://stats.oecd.org/Index.
Ancak şöyle bir akıl yürütme yaparak belki de
aspx?QueryId=26067&Lang=en
bir ipucu elde edebiliriz. Hem Türkiye hem de 2 Kaynak: The Conference Board Total Economy
2000
2010
1990
1995
2005
2010
Güney
Kore verilerinden
tüm eksi rakamları
çı- 2000
Database™, January 2012, http://www.confekardığımızda Türkiye’de TFV’nin neredeyse
yıllrence-board.org/data/economydatabase/
Türkiye
Güney
Kore
llık %3.5 arttığını Güney Kore’ninse neredeyse 3 İşgücü ve işgücüne katılım oranı rakamları World
Development Indicators veritabanından alınmışdeğişmeden yıllık %2.4 artış yakalayabildiğini
tır; bkz. http://data.worldbank.org/data-catalog/
görüyoruz. Dolayısıyla makroekonomik dalgalanYıllık Artış (%)
1990
üney Kore
world-development-indicators
1990
üney Kore
2000
2010
36 2012 • Yıl 2 • Sayı 21-22
20000 21000 22000 23000 24000 25000 26000
Bin Kişi
İşgücü
İKTİSAT VE TOPLUM
0
malar olmazsa Türkiye’de çalışanlar verimliliklerini gayet iyi geliştirebiliyorlar.
1990
1995
2000
Türkiye
2005
Güney Kore
2010