girişimcilik 1 - Açık Öğretim Kurumları

Transkript

T.C.
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI
AÇIK ÖĞRETİM OKULLARI
(AÇIK ÖĞRETİM LİSESİ - MESLEKİ AÇIK ÖĞRETİM LİSESİ)
GİRİŞİMCİLİK
1
DERS NOTU
YAZARLAR
Emine BAŞAR
Gürsel YEŞİLOĞLU
ANKARA 2014
MEB HAYAT BOYU ÖĞRENME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI
AÇIK ÖĞRETİM OKULLARI DERS NOTLARI DİZİSİ
Copyright © MEB
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Tümü ya da bölümleri izin
alınmadan hiçbir şekilde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz.
Yazarlar
: Emine BAŞAR / Gürsel YEŞİLOĞLU
Grafik
: Hatice DEMİRER
Kapak
: Güler ALTUNÖZ
& #' ! & " &
!&
" ) !(
! $ $
))&" &
&* ! ) # #
') ! " * &*& " * # "& !&
(" &*
&& & %&* &
!!)&&!
*&&*&&)')))*
%***&&
*$&!
" "
) # " *$
& $ !#$&*&*
&")(**#
!&" )
#
')$
İÇİNDEKİLER
1. ÜNİTE
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ
A. EKONOMİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 11
B. GİRİŞİMCİLİĞİN TANIMI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 21
C. GİRİŞİMCİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 25
Ç. GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 38
D. GİRİŞİMCİLİK İÇİN GEREKLİ KAYNAKLAR _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 49
E. GİRİŞİMCİLİĞİ TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 53
F. GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
1. Girişimciliğin Sosyal Hayattaki Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 61
2. Girişimciliğin Ekonomik Hayattaki Önemi _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 62
G. KENDİ İŞİNİ KURMANIN AVANTAJLARI_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 63
Ğ. KENDİ İŞİNİ KURMANIN DEZAVANTAJLARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 64
ÖZET _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 68
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 69
2. ÜNİTE
GİRİŞİMCİ VE BAŞARILI GİRİŞİMCİLERİN ÖZELLİKLERİ
A. GİRİŞİMCİ KİMDİR? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 75
B. GİRİŞİMCİLERİN FONKSİYONU _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 78
C. GİRİŞİMCİDE OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 82
1. Kişisel Özellikler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 83
2. Davranışsal Özellikler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 95
3. Sosyal Özellikler _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 96
Ç. GİRİŞİMCİ OLABİLİR MİYİM? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 99
D. GİRİŞİMCİLİK ÖRNEKLERİ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 105
1. Başarılı Girişimcilik Örnekleri _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 106
2. Başarısız Girişimcilik Örnekleri51 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 112
ÖZET _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 116
DEĞERLENDİRME SORULARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 116
DEĞERLENDİRME SORULARININ CEVAPLARI _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 117
SÖZLÜK _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 120
KAYNAKÇA _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 130
1. ÜNİTE
GİRİŞİMCİLİK VE GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ
1. Girişimci sözcüğünden ne anlıyorsunuz, bu sözcüğün anlamını çevrenize
sorarak kendi bilgilerinizle pekiştiriniz.
2. Çevrenizdeki girişimcilerden yaptıkları işin olumlu tarafları ile
karşılaştıkları zorlukları öğreniniz.
GİRİŞİMCİLİK 1
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
Bu ünitenin sonunda;
1. Ekonomi ile ilgili temel kavramları öğrenecek,
2. Üretim faktörlerini tanıyacak,
3. Girişimciliği tanımlayacak,
4. Girişimciliğin tarihsel sürecini öğrenecek,
5. Girişimcilikle ilgili temel kavramları tanıyacak,
6. Lider ve yönetici kavramlarını öğrenecek, iki kavram arasındaki farkı anlayacak,
7. Girişimciliğin önemini kavrayacak,
8. Kendi işini kurmanın avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi sahibi olacaksınız.
ANAHTAR KAVRAMLAR
EKONOMİ
SOSYAL
GİRİŞİMCİLİK
GİRİŞİMCİLİK
LİDER
ÜRETİM
FAKTÖRLERİ
YÖNETİCİ
A. EKONOMİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1. Ekonomi, İhtiyaç, Kıtlık ve Tercih
Ekonomi, insanların yarattığı değerlerle ülkelerin zenginliklerinin nasıl ortaya çıktığını; bunların ülkeler ve insanlar arasında nasıl bölüşüldüğünü inceleyen bir
toplum bilimidir. İnsanlar çocukluk döneminden başlayarak her istediklerine sahip
olamayacaklarını, istekleri arasında bir seçim yapmaları gerektiğini öğrenir. Aynı şekilde çok zengin bir koleksiyoncu da dünyadaki bütün değerli tabloları satın alamayacağını bilir. Ekonomi biliminin temelinde ihtiyaçların giderilmesi yatmaktadır.
İnsanların sonsuz ihtiyaçlarının kaynakların akıllıca kullanılarak giderilmesi, ekonomistlerin uğraş alanını oluşturmaktadır. Ancak insan ihtiyaçları doğumla başlayan,
ölünceye kadar süren, çok çeşitli ve sonsuz olma özelliğindedir. İhtiyaçlarını karşılayabilen insanlar mutluluk duyarken karşılanamayan ihtiyaçların değişik şiddetlerde
acıya neden olması söz konusudur. Bu açıklamalardan sonra ihtiyaç; karşılandığı zaman zevk ve haz veren, karşılanmadığında ise acı ve üzüntüye neden olanduygular
olarak tanımlanabilir. Bir diğer ifadeyle ihtiyaç, bireyin hayatını etkileyen fizyolojik,
psikolojik ve sosyolojik unsurlardır.
Resim 01.01: İnsanların ihtiyaçları sınırsızdır.
İhtiyaçlar; çok şiddetli ve sonsuzolmakla birlikte bazı ihtiyaçların giderilmesinin ekonomik kaynaklara bağlı olmadığı görülecektir. Örneğin; daha çok sevilmek
ya da daha adil bir dünyada yaşamak isteyen insanlara ekonomi biliminin yapabileceği hiç bir şey yoktur. Çünkü bu ihtiyaçları karşılayabilecek bir mal ve hizmet
üretmek mümkün değildir. Bu nedenle, bu tür ihtiyaçlara ekonomi dışı ihtiyaçlar adı
verilmektedir.
11
Resim 01.02: Sevmek ya da sevilmek ekonomi dışı ihtiyaçlardandır.
Ekonomi biliminin ilgi duyduğu ihtiyaçları, uyumak ya da hava solumak gibi
serbest mallarla giderilebilen ihtiyaçlar ve yemek yemek, giyinmek gibi ekonomik
mallarla giderilebilen ihtiyaçlar olarak ikiye ayırmak mümkündür. Ekonomi biliminin
konusu ise serbest mallar değil ekonomik yani kıt mallardır.
Resim 01.03: Yemek yemek zorunlu ihtiyaçlardandır.
Kıt malların üretimi yine kıt kaynaklarla gerçekleştirilir. Kaynakların kıt olması nedeniyle de insanların sonsuz olan ihtiyaçlarının bütünüyle giderilebilmesi söz
konusu olamaz. Kıt mallarla giderilebilen ihtiyaçları, zorunlu ve kültürel ihtiyaçlar
olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Zorunlu ihtiyaçlar, insan yaşamının devamı
için mutlaka karşılanması gereken yeme, içme, giyinme, barınma gibi ihtiyaçlardır.
Kültürel ihtiyaçlar ise zorunlu ihtiyaçlar gibi giderilmesi elzem olmayan, ihtiyacının
şiddet derecesi kişiden kişiye göre değişen ihtiyaçlardır. Bu tür ihtiyaçlara, gazete ya
da kitap okuma, bilgisayar kullanma örnek olarak verilebilir. Ancak burada unutulmaması gereken şey; ihtiyaçlar ister zorunlu isterse kültürel olsun bunları hiyerarşik
12
bir sıraya koymak mümkün değildir.
Çünkü ihtiyaçlar insandan insana
farklılık gösterir. Bazı insanlar yeme,
içme gibi zorunlu ihtiyaçlarını gidermeye ağırlık verirlerken bazıları için
bunun önemi yaşamı sürdürebilecek
miktar ile sınırlı kalabilir.
İnsan ihtiyaçlarının sınırsız,
kaynakların ise kıt olması sonucunda ihtiyaçları karşılama niteliğine
sahip mal ve hizmetlerin yetersizliği
söz konusu olmaktadır. İnsanların ihtiyaçlarının daha çok giderebilme isteği için gösterdikleri çabalar aslında
kıtlıkla yaptıkları savaştır. Ekonomi
bilimiyle ilgilenenlerin başlıca koResim 01.04: Gazete ya da kitap okumak kültürel
nusu ise insanların sınırsız olduğunu
ihtiyaçlardandır.
varsaydıkları isteklerini sınırlı gelirleriyle nasıl karşıladıkları; yaptıkları seçimler için ne kadar çalışmaya ve para harcamaya hazır olduklarıdır. Çünkü dünyadaki kaynaklar tüm insanlığın ihtiyaçlarını
karşılayabilecek kadar çok olmadığı gibi, en zengin ülkelerde dahi, insanların bütün
ihtiyaçlarını karşılamaya yetebilecek kadar kaynak bulunmamaktadır. Bu gerçek bütün insanlığı etkileyen temel sorunun kıt kaynak sorunu olduğunu ortaya çıkarmaktadır.
Resim 01.05: Dünyada bütün ihtiyaçları karşılayacak kadar kaynak bulunmamaktadır.
Kıtlık, kavram olarak farklılıklar gösteren bir deyimdir. Halk arasında kıtlık deyimi, herhangi bir malın piyasada bulunmasının zorlaştığı veya imkânsızlaştığı durumlarda kullanılmaktadır. Burada esas olan bir malın fiziki anlamda bulunmaması
veya az bulunmasıdır. Ekonomistler ise kıtlığı; bulunabilen, ancak kolay veya güç
elde edilebilen fakat insanların bütün ihtiyaçlarını karşılayamayan bütün mallar için
13
kullanırlar. Ekonomistlere göre kıt mal; fiyatı olan ve bedelini ödemek suretiyle satın
alınabilen her türlü mal ya da hizmettir. Kaynakların kıt olması, insanları çeşitli ihtiyaçları arasında bir tercih yapmaya zorlamaktadır. İhtiyaçları önem sırasına koymak,
bazı ihtiyaçları geri atmak, eldeki kıt kaynakları belli bir grubun ihtiyacını karşılamaya yönelterek diğer bir grubu veya grupları ihmal etmenin özünde, kıt kaynakların
alternatif kullanım yerleri arasında bir tercih kararı almak yatmaktadır. Alınacak bu
kararlar ile aile, işletme veya ülke ekonomileri etkilenecektir. Bu nedenle bu etkileri
inceleyerek onları sistemli ve tutarlı bir şekilde açıklamaya çalışan ekonomi bilimine
ihtiyaç duyulmaktadır.
Resim 01.06: İnsanlar ihtiyaçları arasında tercih yapmak zorundadırlar.
2. Mal, Hizmet ve Fayda
İnsan ihtiyaçlarını doğrudan veya dolaylı olarak karşılayan ve genellikle parayla ya da başka mal ve hizmetlerle değişimi mümkün olan araçlara mal ya da hizmet
adı verilmektedir. Sınırsız insan ihtiyaçlarının bir kısmı mallarla, diğer bir kısmı da
hizmetlerle giderilmektedir. Mal ve hizmetlerin iki önemli özelliği vardır. Bunlar;
t İnsanların ihtiyaçlarını giderebilmeleri,
t Kıt olmalarıdır.
Mallar, insanların ihtiyaçlarını gidermeye yarayan fiziksel unsurlardır. Ekonomik mallar, insan ihtiyaçlarını giderirlerken fayda yaratır. Bu özelliklerinin yanı sıra
parayla alınıp satılır, yani ekonomik değerleri vardır. Bu durum insan ihtiyaçlarının
tamamını karşılayamayacak derecede kıt olmalarından kaynaklanmaktadır. Maddi
olmayan mallara ise hizmet adı verilmektedir. İnsan ihtiyaçlarının bir kısmı hizmetlere yöneliktir ve bu tür ihtiyaçların söz konusu olduğu yer ve zamanda hizmetin
sunulması da fayda yaratılmaktadır.
14
Hizmetler talep edildikleri yer ve zamanda tüketicilere sunulur. Bu, hizmetin
satışı sırasında üretilmesi özelliğinden kaynaklanmaktadır. Hizmetlerin bir kısmı ise
bir bedel karşılığı olmaksızın insanlara sunulmaktadır. Örneğin devletin savunma
hizmetini vatandaşlar bedelsiz ve eşit olarak alırlar.
Resim 01.07: Maddi olmayan mallara hizmet adı verilir.
Mal ve hizmetlerin, insan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine fayda adı verilir.
Ekonomik faaliyetlerin tamamı insanlara daha çok fayda sağlayarak refah düzeyinin
yükseltilmesine yöneliktir.
3. Üretim Faktörleri
İnsan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan
üretimin gerçekleştirilmesi
için bazı faktörlere ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu faktörler;
t Emek,
t Sermaye,
t Doğa,
t Girişimci olarak sıralanabilir.
Günümüzde teknoloji de
üretim faktörleri arasında sayılmaktadır.
Resim 01.08: Emek, üretim sürecine katılan her insanın
gücüdür.
t&NFL
Emek faktörü, üretimin en önemli unsuru olma özelliğini gelişmiş teknolojinin kullandığı günümüzde de korumaktadır. Bir ülkenin nüfusu, emek faktörünün
kaynağını oluşturur. Ülkedeki insan gücünün niteliği; üretimin niteliğini etkilese de
15
ekonomistler; nitelikli ya da niteliksiz olsun, kafa veya kol gücüyle çalışsın üretim sürecine katılan her insan gücünü emek olarak tanımlamaktadırlar. Bununla beraber
iyi beslenmiş, iyi eğitilmiş, geleceğe yönelik büyük umutlar taşıyan insan gücünün
üretimi daha verimli kılacağı açıktır.
t%PʓB
Tabiatta bulunan toprak, maden, orman vb. doğal kaynaklar doğa faktörünü
oluşturur. Çeşitli ürünlerin üretilmesi için gerekli olan doğa faktörü, her ülkede miktar olarak, kalite olarak ve tür olarak farklılıklar göstermektedir. Bazı ülkelerde çok
miktarda, değişik kalite ve türlerde doğa faktörüne rastlanırken bazı ülkeler bu bakımdan şansızdır. Bununla beraber doğa kaynakları açısından zengin olan ülkeler
için bile bu kaynakların bütün ihtiyaçları karşılamaya yeterli olmadığı, yani kıt olduğu gerçeği göz ardı edilmemelidir.
3FTŔN0SNBOMBSCBʰMDBEPʓBMLBZOBLMBSEBOES
t4FSNBZF
Sermaye, paranın yanı sıra makine ve teçhizat gibi fiziki unsurları da kapsamına almaktadır. Ekonomik açıdan sermaye ise üretimde insan emeğinin üretkenliğini
artıran araçlar olarak kabul görmektedir ki buna gerçek sermaye adı da verilmektedir. Doğa kaynaklarında olduğu gibi, gerçek sermayeye sahip olma açısından ülkeler birbirinden farklılıklar göstermektedir. Bazı ülkelerde sermaye miktarı ve buna
her yıl yeniden eklenecek yatırım miktarı yüksek oranlarda seyrederken bazı ülkeler
yetersizlik içerisindedir. Yüksek oranda gerçek sermaye sahibi ülkeler ekonomik ve
siyasal yapılarını güçlendirme sürecinde, karşılarına çıkan sorunlarla daha kolay baş
edebilmektedir. Bununla beraber sermayenin de tıpkı diğer üretim faktörleri gibi kıt
kaynaklar arasında olduğu unutulmamalıdır.
16
t(ŔSŔʰŔNDŔ
Üretim faktörleri arasında yerini alan girişimci; üretim faktörleri kendisinde olmasa bile onları bir araya getirebilen, üretim birimlerini kuran, çalıştıran ve risklere
katlanan kişi olarak tanımlanır. Girişimcinin; kâr elde etmek amacıyla her türlü riski
üstlenme, mal üretebilmek için üretim faktörlerini sağlayarak üretim amacına yöneltme gibi iki önemli fonksiyonu bulunmaktadır.
Resim 01.10: Girişimci üretim faktörleri kendisinde olmasa bile bir araya
getirebilendir.
t5FLOPMPKŔ
Teknoloji genel anlamda, mal ve hizmet üretimine ilişkin bilgilerin tümü olarak ifade edilebilir. Aslında teknoloji, diğer üretim faktörlerini bir araya getirerek
üretim sürecine katılmalarını sağlayan bir araçtır. Teknolojik açıdan gelişmiş ülkeler,
ekonomik yapılarının iyileştirilmesi faaliyetlerini daha kolaylıkla yerine getirebilir.
İnsanlığın kıtlıkla mücadelesinde teknoloji en etkili araçlardan birini oluşmaktadır.
Gelişmiş teknoloji aynı zamanda üretimin verimliliğini arttırır.
Ülkeler sahip oldukları üretim teknolojileri açısından farklılıklar göstermektedir. Kendileri teknoloji üretemeyen ülkeler, teknoloji transferi yoluyla ileri düzeyde
teknolojiye sahip olmaya çalışmaktadır. Yapılan araştırmalar en gelişmiş teknolojilerin bile süratle eskimesine neden olmakta, ülkelerin ellerinde bulunan üretim bilgileri (üretim teknolojisi) sınırlı kalmakta ve sürekli yenilenme ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.
17
3FTŔN5FLOPMPKŔEŔʓFSàSFUŔNGBLUÚSMFSŔOŔCŔSBSBZBHFUŔSFSFLàSFUŔNTàSFDŔOF
LBUMNBMBSOTBʓMBZBOCŔSBSBÎUS
4. Tüketim
İnsanlar her zaman faydalı mal ve hizmetlere sahip olarak ihtiyaçlarını gidermek ve refah düzeylerini yükseltmek amacındadırlar. Zorunlu veya kültürel tüm
ihtiyaçların giderilebilmesi için mal ve hizmet tüketimi gereklidir. Halk arasında
tüketim, bir şeyin tüketilip yok olması anlamındadır. Ekonomi bilimi ise tüketimi,
yalnızca hür insanların ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla mal ve hizmetlerin kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Herhangi bir şeyin tüketim sayılabilmesi için mal
ve hizmetlerin faydalarından insanların doğrudan yararlanması ve tüketim amacıyla
kullanılan malların yok olması gerekmektedir.
Sanayi üretiminde kullanılan çeşitli ham maddeler ve ara mallar, ekonomik mal
ve hizmetlerin üretimi amacıyla kullanıldıklarından yok olsalar bile tüketim sayılmayarak “ara kullanım” veya “endüstriler arası kullanım” adını almaktadır. Yine üretimi
gerçekleştirme amacına yönelik olarak gerçekleştirilen faaliyetler, örneğin, bir çiftçinin ineğini beslemesi tüketim değil üretimin bir aşaması olarak kabul edilmektedir.
5. Fiyat, Talep ve Arz
Fiyat, herhangi bir mal veya hizmetin başka bir mal veya hizmetle değişim
oranıdır. Her kıt malın bir bedeli yani fiyatı vardır. Bu kıt bir malın bir başka kıt malla
değişimi ile de mümkün olabildiği gibi, karşılığında para ödemekle da olabilir Her
iki durumda da bir başka malı satın alabilmek için bir bedel, bir fiyat ödemek gerekir.
Günümüz toplumlarında mal veya hizmet genellikle para karşılığı alınıp satıldığından bir malın fiyatı denildiğinde malın bir biriminin piyasadaki değerinin para
ile ifadesi anlaşılır. Malların değerleri para yerine, bir diğer malla ifade edilirse, bu
18
takdirde o mal için söz konusu
olabilen “reel değişim oranları”
ortaya konmuş olur. (Örneğin,
bir ayakkabı 10 kg peynir yapar
gibi.)
3FTŔN4BUDŔMFBMDOOLBSʰMBʰUʓQB[BSEBOCŔS
görünüm
Fiyat kavramı mutlaka
piyasa değişim oranı anlamına
gelmeyebilir. Çünkü malları ve
hizmetleri ellerinde bulunduranların isteyebilecekleri arz
fiyatları olabileceği gibi, alıcıların önerebilecekleri talep fiyatları da olabilir. Alıcı ve satıcılar
istedikleri fiyatlarda ısrarlı olur-
larsa bu durumda piyasa fiyatı oluşmaz.
Talep, bir malı satın alma isteğidir. Ekonomistler bir mal veya hizmeti elde edebilme isteğini talep olarak kabul etmezler. Bu istek yeterli satın alma gücü ile desteklenebiliyorsa talebin varlığından söz etmek mümkündür. Bunun nedeni, istediği
bir mal veya hizmeti satın alacak gücü (parası) bulunmayan bir kimsenin o malın
gerçek alıcısı olamayacağı gerçeğidir. Ancak bir mal veya hizmetin gerçek alıcısı olabilecek kimseler, o mal veya hizmetin piyasa fiyatını etkileyebilirler. Talep, malların
insan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine sahip olmasından doğar. İnsanlar ihtiyaçlarını giderme özelliğine sahip olan malları edinebilmek için istek gösterirler, bu istek
yeterli satın alma gücü ile desteklendiğinde talep oluşur. Faydayı sağlayabilmek ise
ancak bir bedel ödemekle mümkündür. Bu bedel piyasa fiyatıdır.
Üreticilerin satmaya hazır oldukları mal miktarı ekonomi dilinde arz olarak adlandırılır. Tıpkı talepte olduğu
gibi herhangi bir üretimin arz
olabilmesi için o malı satma isteğinin olması gerekir.
6. Piyasa
Halk dilinde piyasa, alıcı
ile satıcının biraraya gelmesini sağlayan yerler olarak kabul
edilir. Ekonomi biliminde piyasa
kavramı ile alıcı ve satıcıların birbirleriyle kolayca temas etmelerini sağlayan bir örgütün varlığı
anlatılmaktadır. Belirli bir yer
kavramını kapsamayan piyasa
tarifi, alıcı ve satıcıların telefon,
Resim 01.13: Talebin artmasında arzın önemi büyüktür.
19
İnternet vb. araçlarla ilişki kurup anlaşmaları hâlinde de hiç bir yere bağlı olmaksızın
piyasa oluşturabildikleri gerçeğini ortaya koymaktadır.
Çeşitli malların piyasalarından söz edebilmek için (altın piyasası, tütün piyasası
vb.), söz konusu malların bir takım özellikler taşıması gerekmektedir. Bunları kısaca
ifade etmek gerekirse öncelikle malların dayanıklı mallar olması, taşınmasının kolay
olması (taşınma masrafları düşük olmalı) ve bu malların aynı türden olması gerektiği
söylenebilir.
ETKİNLİK
Ekonomi
İhtiyaç
Piyasa
Kıtlık
Fiyat
Talep
Tercih
Piyasa
Arz
Girişimci
Emek
Sermaye
Doğa
Teknoloji
Mal
Hizmet
Tüketim
Fayda
Yukarıda verilen ekonomi ile ilgili temel kavramların anlamlarını ve birbirleriyle ilişkilerini gazete ve dergilerden araştırınız.
20
B. GİRİŞİMCİLİĞİN TANIMI
Girişimcilik kavramı, gerek işletme gerekse ekonomi bilimde uzunca bir süredir
kullanılmaktadır. Fransız iktisatçı Jean Baptist Say’dan itibaren, girişimcilik dördüncü üretim faktörü olarak genel kabul görmüştür. Konu, Joseph Alois Schumpeter’in
dinamik girişimcilik kavramıyla daha büyük bir önem kazanmıştır. Schumpeter girişimciyi; yeni tedarik kaynaklarını, ürünleri, süreçleri ve organizasyon şekillerini uygulayarak eskiyi yeni ile değiştiren, sürekli bir yenilik süreci içinde eskiyi terk edip
daha etkin yeni yolları ve yöntemleri devreye sokarak yaşayan, ekonomik büyümenin en önemli aktörü olan kişiler tanımlamıştır.
İşletmelerin kurulması, çoğalması ve büyümesi girişimciler aracılığıyla olmaktadır. Yeni fikirlerin üretilerek iş hayatına ve ekonomiye kazandırılması girişimcilerin
işletme kurmasıyla mümkündür. Bir ülke ekonomisinin gücü o ülkedeki girişimci ve
işletme sayısına bağlıdır. Ekonomik sistem içerisinde girişimciliğin önem kazanması,
serbest piyasa sisteminde rekabetin artmasıyla birlikte olmuş, girişimci olan her yaştan kişiler yeni bir buluş ya da düşünceyi iş fikrine dönüştürerek, bir iş kurmuşlardır.
Bir işin başarılı olarak gelişmesi ve büyümesi yani işletmenin büyümesi ekonominin gelişmesi anlamına da gelmektedir. Özellikle gelişmiş ülkelerde başta üniversite
mezunu gençler olmak üzere her yaştan insanı girişimciliğe yönlendiren başarılı bir
girişimcilik sisteminin olması bu ülkelerin ekonomik yönden güçlü olmalarının en
önemli nedenidir. Bu nedenlerle girişimcilik kavramı ortaya çıkmış ve son yıllarda
önemli bir kavram hâline gelmiştir. Bunun yanında yine son yıllarda dünya ekonomisinde görülen durgunluk da girişimciliğin daha fazla önem kazanmasına neden
olmuştur.
Günümüzde girişimcilik bir ülke ekonomisi için
önemli olup girişimciler, iş
hayatının lokomotifi olarak
kabul edilmektedir. Girişimciler buluş yapar, yeni işler
kurar ve ekonomik büyümeye yardımcı olurlar. Girişimciler bir büfeci, gazete satıcısı,
manav ya da tamirci olabileceği gibi perakendeci büyük
market, fabrika, tesis ya da
holding sahibi de olabilirler.
Resim 01.14: Girişimci iş hayatının lokomotifidir.
Girişimciler bir ülkede büyüyen üretken bir ekonominin
gereği olarak risk üstlenebilen, işletmeciliğin itici güçleri olarak kabul edilmektedir.
Günümüzde her yıl birçok kişi yeni işler kurarak iktisadi gelişmenin ve kalkınmanın
21
dinamiği olmaktadırlar.
Girişimciliğin birçok tanımı olmakla beraber, hemen
tamamında ortak olan nokta girişimcinin daima “başkalarının
baktığı ama göremediği fırsatları
görüp, bunları birer iş fikrine dönüştürülebilmesi” ve “risk almaya
yatkınlığı”dır. Bu özellikler dünyanın her yerindeki girişimcilerin
ortak özelliğidir. Bu açıklamalar
ışığında girişimcilik; bir iş fikrine
sahip olarak pazardaki fırsatları
3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔCBʰLBTOOHÚSFNFEŔʓŔGSTBUMBS
değerlendirerek mal ve hizmet
görendir.
üretmek amacıyla sermaye, doğal kaynak, emek gibi üretim faktörlerini bir araya getirilerek işletilmesiyle ilgili faaliyetler olarak tanımlanabilir.
Girişimciliğin ilk örneklerinden biri, Uzak Doğu’yla bir ticaret yolu kurmaya çalışan Marco Polo’dur. Marco Polo gelenek olarak o dönemin sermaye sahipleriyle,
mallarının satışı konusunda sözleşme imzalıyordu. Sermaye sahipleri genelde, risk
alma konusunda pasif davranıyor, maceracı tüccarlar bütün fiziksel ve psikolojik
riskleri alarak ticarette aktif bir rol üstleniyorlardı. Buna karşın, başarıyla geçen her
seyahatin ardından, sermaye sahipleri kârın dörtte üçünü alırken maceracı tüccara
kârın dörtte birlik kısmı kalıyordu.
Resim 01.16: Marco Polo
(1254-1324)
22
3FTŔN0SUBÎBʓEBUŔDBSFUŔBOMBUBOCŔS
görsel öge
Ortaçağda girişimci kavramı, büyük üretim projelerinde yer alan kişileri tanımlamak için kullanılmıştır. Bu tür projeleri üstlenen kişiler risk almıyor, yalnızca
kendilerine verilen kaynakları yönetiyordu. Ortaçağın belirgin girişimci tipi; kaleler,
katedraller ve diğer kamu binalarının yapımından sorumlu olan din adamlarıydı. 17.
yüzyılda; girişimci kavramının, devletle bir hizmet ya da ürün sağlamak için anlaşan
kişi kimliğine dönüşmesiyle birlikte, girişimci-risk ilişkisi gelişmeye başladı. Sözleşme bedeli sabit olduğundan, kâr ve zarar oranları tamamen girişimcinin çabalarına
bağlıydı. Bu dönemin girişimcilerinden biri, kendisinin bir Kraliyet Bankası kurmasına izin verilen İskoçyalı John Law’dır. Bu banka, daha sonra Amerika’da ticari faaliyet
gösteren Mississippi Company’ye dönüşmüştür. Ancak daha sonra çeşitli nedenlerle iflas etmiştir. 1680–1734 yılları arasında yaşayan önemli bir yazar ve ekonomist
olan Richard Cantillon, Law’ın yaptığı hataların farkına varmış, girişimcilikle ilgili ilk
kuramlardan birini geliştirmiştir. Cantillon bazı bilim adamları tarafından girişimcilik
kavramının yaratıcısı olarak görülmüştür. Cantillon’a göre girişimci; risk alan tüccar,
çiftçi, esnaf gibi mal sahiplerini izleyen kişidir, bir malı kesin bir fiyattan satın alır
ancak, girişimcilik uygulamaları risklere bağlı olduğu için kesin olmayan bir fiyattan
satar.
18. yüzyılda, sermaye sahipleri ve sermayeye ihtiyaç duyanlar farklı kavramlarla açıklanmaya çalışılmıştır. Başka bir anlatımla, sermaye sahibi ve girişimci kavramları birbirinden ayrılmıştır. Bu farklılaşmanın nedenlerinden biri, o yüzyılda dünyayı
saran Sanayi Devrimidir. Sanayi Devriminde yapılan birçok icat, değişen dünyanın
koşul ve taleplerine cevap vermekteydi. Bu dönemin büyük mucitlerinden Eli Whitney ve Thomas Alva Edison yeni teknolojiler üretebilecek bilgi ve beceriye sahiptiler.
Ancak sermayeleri yoktu. Whitney, icadı olan pamuk çırçırını İngiliz Kraliyet mülkleriyle finanse etti. Edison ise elektrik ve kimya alanındaki çalışmalarını geliştirmek
için, özel kaynaklardan sermaye topladı. Yani Whitney ve Edison, sermaye sahibi değil, sermayeyi kullanan girişimci kişilerdi.
Resim 01.18: Eli Whitney (1765-1825)
Resim 01.19: Andrew Carnegie (1835-1919)
23
19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başlarında girişimci kavramı, yönetici kavramından ayrılmamakta, kişisel kazançları için bir girişimi organize eden ve işleten kişi
olarak görülmektedir. Bunun için kullandığı malzemenin, toprağın, iş gücünün ve
ihtiyaç duyduğu sermayenin bedelini ödemektedir. Girişime, inisiyatifini kullanarak
planlama, organizasyon ve yönetim gibi becerileriyle katkıda bulunmaktadır. Aynı
zamanda, kontrol edilemeyen ve öngörülemeyen durumlardan kaynaklanabilecek
kâr ve zararları da üstlenmektedir. Bütün masraflar düşüldükten sonra geriye kalan
girişimciye ait olmaktadır. İskoçya doğumlu ABD’li iş adamı ve sanayici Andrew Carnegie, bu tanımın en iyi örneklerinden biridir. Carnegie herhangi bir icatta bulunmamasına rağmen, yeni teknolojiler ve ekonomik canlılığı sağlayacak ürünler üretmiş,
Amerikan demir-çelik sanayisini dünyadaki en büyük sanayilerden biri yapmıştır.
20. yüzyılın ortalarından itibaren girişimcilik kavramı, yenilikçilik kavramıyla
birlikte kullanılmaya başlamıştır. Girişimci; yeni bir icadı kullanan ya da daha genel
olarak yeni bir ürün üreten kişidir. Girişimci, yeni bir yöntemle üretim yapısını değiştirir ya da yeniden organize eder. Girişimciliğin bu tanımında, yenilik ve yenilikçilik
kavramları ana bileşenlerdir. Yenilikçilik; yalnızca yeni bir ürün yaratmak değil, aynı
zamanda çevredeki bütün etmenleri anlama ve kavrama yeteneğini de gerektirir.
Yenilik, işletmelerin yapıyı değiştirebilecek yeni bir ürün ya da yeni bir dağıtım sistemi biçiminde olabilir. Kuzey Pasifik Bankası’nı kullanarak Ontario-Southern demiryolu hattını yeniden organize eden Edward Harriman ya da Amerikan sanayi kuruluşlarını yeniden organize ve finanse ederek bankasını geliştiren John Pierpont
Morgan, girişimciliğin bu tanımına gösterilebilecek en iyi örneklerdir. Bu yenilikler,
genellikle yenilik deyince akla gelen bilgisayar ve lazer gibi teknolojik yenilikler kadar başarılması zor yeniliklerdir.
Resim 01.20: Edward Harriman (1848-1909)
24
Resim 01.21: John Pierpont Morgan
(1837-1913)
C. GİRİŞİMCİLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
Fırsatları değerlendirmek, iş fikrini tanımlamak, gerekli kaynakları bulmak ve
daha sonra bir girişimi faaliyete geçirerek sonuçlarını almak için gerekli olan faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilen girişimcilik kavramının dört ana bileşeni vardır.
Bunlar;
t Yenilikçi ve yaratıcı olma,
t Risk alma,
t Öncü olma,
t Rekabetçi düşünmedir.
t:FOŔMŔLÎŔWF:BSBUD0MNB
Yenilikçi ve yaratıcı olma; problemlere ve ihtiyaçlara yaratıcı, alışılmamış ve
yeni çözümler aramayı ifade eder. Bu çözümler, yeni ürün ve hizmetler, yeni teknolojiler veya üretim süreçleri kullanılması şeklinde olabilir. Girişimci ruha sahip biri
için yenilikçi olmamak mümkün değildir. Yenilik yapmak ve uygulamak mümkünse
girişimcilik yenilikçilik yönünde harekete geçebilir, aksi durumda taklit ve tekrardan
kurtulamaz.
Yenilikçilik (inovasyon), kavram olarak hem bir süreci hem de bir sonucu anlatır. Yenilik, süreç olarak bir fikri pazarlanabilir bir ürün ya da hizmete, yeni ya da
geliştirilmiş bir imalât ve dağıtım yöntemine veya yeni bir toplumsal hizmet yöntemine dönüştürmeyi ifade eder. Bir başka ifadeyle dönüştürme süreci sonunda ortaya konan, pazarlanabilir yeni ya da geliştirilmiş ürün, yöntem veya hizmet olarak da
tanımlanabilir.
Resim 01.22: Yenilikçilik; problemlere alışılmamış, yeni çözümler aramak demektir.
Günümüzde yeniliğin ve ekonomik büyümenin kaynağı işletmelerdir. Burada
işletmeler için esas olan işletme içindeki organizasyon ve teknik iş bölümü sonucu gerçekleşen teknolojik öğrenme ve yenilenmedir. İnsan ihtiyaçlarının önceden
belirlenerek bunların yeni veya yenilikçi ürünlerle karşılanması işletmelerin başlıca
uğraşılarıdır. Günümüz piyasalarında lider konumundaki işletmelere bakıldığında
25
en önemli özelliklerinin yeni ürün veya üretim yöntemleri geliştirmek olduğu açıkça
görülmektedir.
Yaratıcılık çoğu zaman icat, keşif, buluş gibi sözcüklerle eşanlamlı olarak kullanılır. Çünkü bunların tanımlarında da yenilik faktörü önde gelmektedir. Dolayısıyla
yaratıcılık yeni bir şeyler yapabilmek ya da becerebilmek diye tanımlanabilir. Yaratıcılık yeni, uygun, faydalı, doğru ve değerli fikirleri belirli bir sonuca ulaştıran, keşfe
dayanan davranışlar yaratılmasıyla sonuçlanan zihinsel süreçtir. Başka bir ifade ile
yaratıcılık yeni bir şey düşünebilme ve yapabilme becerisidir. Johannes Gutenberg’in
şarap presini alıp buna baskı harflerini ekleyerek matbaayı dönüştürmesini yaratıcılığı örnek olarak verebiliriz. Burada yeni şeylerle kastedilen düşünce, eylem, maddesel bir ürün ya da sistem olabilir.
Girişimci bireyin en önemli özelliklerinden birisi yaratıcılıktır. Girişimsel bir
olay ise büyük ölçüde bir yeniliğe dayalıdır. Bu yenilik, yeni bir ürün veya yeni bir
üretim tarzı şeklinde teknolojik bir yenilik olabileceği gibi hizmet sunumuna ilişkin
bir yenilik de olabilir. Bunun yanı sıra yenilik, işletmelerin yapısı veya yönetimine
ilişkin bir yenilik de olabilir. Yenilik sürecinde yaratıcılığın rolünü anlayabilmek son
derece önemlidir.
Resim 01.23: Girişimci birey yaratıcı olmak zorundadır.
Yaratıcılık konusunda yapılan bilimsel araştırmalardan elde edilecek bilgilerin, yeni araştırmalara vereceği değerli bulgular vardır. Yaratıcılık ile ilgili bilgilerimizi
geliştirmek ve arttırmak, bize hayali ve üretken uygulamaların incelenmesinde yardımcı olur.
Yaratıcı düşünme, genellikle bireylerin bir eksiklik, ihtiyaç veya bir problem
hissetmeleriyle ortaya çıkar. Yaratıcılık bireyin kendini gerçekleştirme ihtiyacıdır.
Bireyin yaratıcılığını gerçekleştirebilmek için orijinal fikir, ürün veya hizmet üretebilmesi gerekir, bu açıdan orijinallik yaratıcılığın önemli bir unsurudur. Yaratıcı düşünce sadece bireysel açıdan değil yönetim açısından da çok büyük öneme sahiptir.
26
Yaratıcılık bir mutluluk faktörü olup kişisel tatminle yakından ilgilidir. Çalışanların
verimlilik ve yaratıcılıkları dikkate alınarak yönetilmesi, onların iş tatminiyle yakından ilgilidir. Bir işletmenin ayakta kalabilmesi için yaratıcılığa ihtiyacı vardır.
Yaratıcı kişilik özelliklerini şöyle sıralamak mümkündür:
t Bağımsızdır. Yeni duygu ve heyecanlara açıktır.
t Sürekli merak içerisindedir, yeni fikirleri bir tehdit olarak algılamaz.
t Zekidir, ancak çok yüksek düzeyli bir zekâ yaratıcılık için şart değildir.
t Çok kısa bir süre içerisinde, çok sayıda farklı fikirler üretebilir.
t Kendine olan güven duygusu oldukça yüksektir.
t Yaşadığı dünyaya ve diğer kişilerin duygularına duyarlılık gösterir.
t Zor problemleri çözmek yaratıcı insanları motive eder.
* Yaptığı işlerde grup onayı alma ihtiyacı duymaz.
t Küçük ayrıntılarla uğraşma yerine problemi anlama ve çözme ile ilgilenir.
Resim 01.24: Yaratıcı kişilik, girişimcilikle birlikte başarıyı da beraberinde getirir.
Yaratıcılık doğuştan olabileceği gibi sonradan da belirli ölçüde kazanılabilir,
geliştirilebilir bir özelliktir. Bunun için;
* Alışılmışın dışına çıkmaya çalışmak,
* Hep olması gereken yerine olmaması gerekeni de yakalamaya çalışmak,
* Denenmemişi yapmak, riski göze almak,
* Kişisel düşüncelerin, başkalarının düşünceleri paralelinde olması gerektiği
saplantısından kurtulmak,
* Deneyim, öğrenim ve alışkanlıkların yaratıcılığı nasıl sınırladığını sorgulamak,
27
* Keşfetmeye çalışmak gerekir.
Günümüz işletmelerinin yenilikçilik ve yaratıcılığa önem vermelerinin nedenleri şu şekilde açıklanabilir:
t Günümüzde tüketiciler giderek artan oranda yaratıcı ve yenilikçi çözümler
istemektedir. Çünkü tüketici günlük deneyimiyle sürekli yeni fikirler üretir ve
bunun bir yenilik olarak günlük yaşamına en kısa zamanda yansımasını bekler.
t Rakip işletmeler geçmişte yapılan yenilikleri giderek daha kısa sürede taklit
etmektedir. Üretilen ürünlerin patentini almak gibi çözümler de yetersiz kalmaktadır. Pazarda kalabilmek için sürekli yenilik gerekmektedir.
Yenilik yeni teknoloji ile mümkündür. Yeni teknolojileri kullanarak yenilik yapılmaması durumunda bu yenilikleri yapacak mutlaka başka firmalar olacaktır.
:BSBUDMʓO"ʰBNBMBS
Yaratıcılığın dört aşaması vardır. Bu aşamalar aşağıdaki şekilde açıklanabilir:
* Bilgi toplama aşaması: Bu aşamada ele alınan sorunla ilgili araştırma yapılır,
bu alanda çalışan diğer insanlarla görüşülür ve çeşitli toplantılar yapılır. Böylelikle ele alınan sorunla ilgili farklı bakış açıları elde edilebilir. Girişimci yeni
bir mal ve hizmet üretmek veya yeni bir iş kurmak için temel bilgilere sahip
olur.
* Kuluçka aşaması: Bu aşama genellikle insanlar sorunla ilgili olmayan faaliyetlerde bulunurken gerçekleşmektedir. İnsanlardan uykudayken, rutin faaliyetlerde bulunurken hatta spor yaparken bilinçaltının çalışmasına izin vererek
yaratıcı olma konusunda önemli bir aşamadan geçmektedirler.
* Fikir deneyimi aşaması:
Bu aşamada, kişi artık
aradığı çözüm ile karşı karşıya gelmektedir.
Bazen kuluçka aşaması ile de karıştırılan bu
aşamada bireyler çözüme ulaştıklarını fark
edemeyebilirler.
* Değerlendirme ve uygulama aşaması: Bu
aşamada, ortaya çıkan
fikirler test edilir ve
hangi fikrin uygulanıp 3FTŔN%FʓFSMFOEŔSNFWFVZHVMBNBZBSBUDMʓOFO
son aşamasıdır.
uygulanamayacağı tes-
28
pit edilir. Değerlendirme ve uygulama aşaması yaratıcılığın en zor aşamasıdır.
Başarılı girişimciler artık hangi fikirlerin hayata geçirilebileceğini tespit etmişlerdir ve bu fikirleri uygulayabilecek yetenekleri de mevcuttur.
Girişimcilik ve Yaratıcılık
Her işletmede veya toplumda var olan ve birbiriyle üstü kapalı ya da açık bir
çatışma içinde olan iki grup vardır. Bunlardan ilki planlamaya ve yapısal sınırlamaya,
mevcut sistemin devam etmesine önem veren grup, ikincisi ise yeni fikir ve ihtimallerin peşinde koşan yaratıcı ve girişimci bir gruptur. Yaratıcılık ve girişimcilik birbiriyle sadece aynı gurupta yer almakla kalmaz, süreç, yöntem ve işleyiş bakımından da
büyük benzerlik gösterir. Yapılan araştırmalar girişimci ve yaratıcı bireylerin kişilik
özelliklerinin hemen hemen aynı olduğunu ortaya koymuştur.
Girişimcilik ve yaratıcılığın ortak noktası, ikisinin de temelinde bireyciliğin
vazgeçilmez bir unsur olmasıdır. Yaratıcılık her ne kadar toplumsal olduğunda daha
sinerjik bir yapıya bürünse de ilk kıvılcımını bireycilikten almaktadır. İşletmelerde
yaratıcılığın teşvik edilmesi ve geliştirilmesi bireyin önündeki engelleri kaldırarak
onu özüne, hayal gücüne, düşüncelerine itebilmekle mümkündür.
Resim 01.26: Yaratıcılıkta hayal gücünün önemi büyüktür.
Yaratıcılık süreci ve bu sürecin sonucu olarak ortaya çıkan yenilik (buluş), girişimcilik sürecinin anahtar fonksiyonudur. Yeni bir şey ortaya koyan veya var olan
bir ürün, süreç ve hizmeti geliştiren girişimci, bunu yaparken yaratıcılık sürecinden
faydalanır. Girişimci, yaratıcı düşünceyi hayal aşamasından, sistemli, mantıklı ve uygulanabilir bir hâle getirir. Bu dönüşüm, girişimcilik sürecinde önemli bir yer tutar.
Potansiyel girişimciler devamlı olarak çevresindeki istek ve ihtiyaçtan kaynaklanan
fırsatları tespit etme çabasındadır. Bu fırsatlar başkaları tarafından sadece birer
problem olarak algılanan, görülmesi, anlaşılması ve geliştirilmesi zor olan durumlardır. Oysa yaratıcı ve girişimci birey problemleri çoğu zaman bir fırsat olarak algılar.
Girişimcilik ve yaratıcılık birbirini bütünleyen bir yapıya sahiptir. Birçok yaratıcı
29
birey sahip oldukları orijinal, yeni, farklı fikirleri uygulamakta, hayata geçirmekte başarısız olur. Bu onların girişimcilik yanlarının eksikliğinden kaynaklanır. Aynı şekilde
girişimcilik potansiyeli yüksek birçok kimse de yeni, farklı, yaratıcı bir fikir üretmekte
zayıf olabilir.
t3ŔTL"MNB
Risk, bir karar özelliğidir ve kararların uygulanmasının sonucunda elde edilecek çıktılara ilişkin belirsizliği anlatır. Bu belirsizlik, kararların sonuçlarının hayal kırıklığı yaratabileceği anlamındadır. Olabilecek kayıplar, bu kayıpların anlamlılığı ve
kayıpların belirsizliği risk yapısının kritik unsurlarıdır; risk arttıkça, olabilecek kayıpların belirsizliği de artmaktadır.
Girişimciler işleri gereği risk üslenmek zorundadırlar. Özellikle işletmecilik faaliyetlerinde profesyonel yöneticilerle girişimcileri birbirinden ayırırken ilk vurgulanan, girişimcilerin yöneticilerden farklı olarak kâr ve zarar riskini bizzat üstlenmeleridir. Ancak ekonomik riskler, girişimciler için sadece bir boyuttur; belirsiz bir
çevrede kariyer riski, sosyal riskler, psikolojik ve fiziksel riskler, çoğu zaman ekonomik risklerle bir aradadır. Üstlenilen tüm bu risklerin sonucunda girişimcinin beklediği başarıdır veya başlangıçta hedeflediği sonuçlara ulaşmadır.
Girişimci risk üstlenirken teknolojik değişim, pazar yapısı, kamusal düzenlemeler ve rekabet türü gibi konulara dikkat etmelidir.
Resim 01.27: Girişimcilikte risk üstlenilmeden başarı beklenemez.
t½ODà0MNB
Öncü olma, başkalarını takip etmek yerine, zaman sorumluluk üstlenip gerekli
kararları alarak harekete geçmektir.
Yeni süreçler yaratma ve fırsatları belirleme yeteneği önemli olmakla birlikte,
bir kişinin ya da işletmenin girişimci olarak kabul edilmesi için yeterli değildir Yenilikçi düşünürlerin birçoğu fikirlerini eyleme dönüştürememiştir. Bu nedenle girişimci olabilmek için belirlenen fırsatların, bir iş planına dayandırılarak eyleme dönüştürülmesi gereklidir.
30
t3FLBCFUÎŔ%àʰàONF
Rekabet, gerek işletmeler gerekse tüketiciler açısından sağlıklı bir piyasa ortamı yaratır. Rekabet, girişimcilerin piyasada tutunabilmeleri için kaliteli ürünler
üretmelerini, verimli çalışmalarını ve tüketici yönlü olmalarını sağlar. Gerek yeni bir
işletme kurma, gerek mevcut bir işletmeyi yeniden yönlendirme yolundaki yeni girişimler verimliliği yükseltebilir. Bu tür girişimler rekabet baskısını artırarak diğer işletmeleri etkinliklerini iyileştirmeye ya da yeniliklere gitmeye zorlar.
3FTŔN3FLBCFUHŔSŔʰŔNDŔMFSŔOQŔZBTBEBUVUVONBMBSOTBʓMBS
Yönetim biliminde bazı kavramlar kimi zaman eş anlamlı kullanılmakla birlikte, bunların kesin ayırımlarını yapmak mümkündür. Örneğin; girişimci ve yönetici
ya da lider ve yönetici gibi kavramlar, aynı anlamda kullanılmakla birlikte, aralarında önemli sayılabilecek farklılıklar vardır. Bu nedenle girişimcilikle ilgili temel konulara yer vermeden önce bazı temel kavramları tanımak yerinde olacaktır. Ancak
bilinmelidir ki girişimcilerin işletme sahip ya da ortaklığının yanı sıra, teknisyenlik,
profesyonel yöneticilik ve liderlik gibi özelliklerin tamamı ya da bir kısmını bir arada
bulundurmaları da mümkündür.
1. İşletme Sahibi ya da
Girişimci
Resim 01.29: İşletme sahibi ya da girişimcide
büyüme tutkusu olmalıdır.
İşletme sahibi olmak işletmenin mülkiyetine sahip olmaktır. Doğal
olarak herhangi bir işletmenin mülkiyetine sahip olan her kişi işletme
sahibidir. Hâlbuki girişimcilik bir kavram olarak kuralcı bir anlamla yüklüdür. Bir kişinin girişimci olabilmesi
için risk ve sorumluluk yüklenebilme,
dinamik bir kişiliğe sahip olma, yeni31
liklere açık olma ve büyüme tutkusu gibi bir takım niteliklere sahip olması gerekir.
Bu niteliklere sahip olmayan bir kişi, işletmenin mülkiyetine sahip sıfatı ile işletme
sahibi olsa bile girişimci değildir.
2. Yönetici ya da Girişimci
Yönetici, kâr ve riski başkalarına ait olmak üzere ekonomik mal veya hizmet
üretmek ve pazarlamak için üretim faktörlerini düzenli bir biçimde bir araya getiren
ve böylece kurulan ya da çalışmakta olan işletmeyi amacına uygun çalıştırma sorumluluğunu üstlenen kişidir. Girişimci kavramı ise; iş adamı, iş bilen, patron, kendi
işini kendi kurmaya çalışma çabası içinde bulunan anlamlarında kullanılmaktadır.
Girişimci başkalarının göremediği fırsatları görüp onları birer iş fikrine dönüştürebilir. Ekonomik mal veya hizmet üretmek ve pazarlamak için üretim faktörlerini düzenli bir biçimde bir araya getirir, kâr amacı güder ve girişimlerinin sonucu doğabilecek tüm risklere katlanır.
Girişimciler, kendi girişimlerini kurdukları işletmelerin birer yöneticisi olabilirler ama her yöneticinin girişimci olmayacağı bir gerçektir. Yönetici çalışmalar sonucu ortaya çıkan riske katlanmaz, başka bir ifadeyle kâr veya zararın sahibi değildir.
Yönetici emeği karşılığı ücret, prim veya kârdan pay alarak işletmeyi saptanan amaçlara ulaştırmaya çalışır. Yönetici, kendisine bağlı olarak çalışanların işlerini planlar, eş
güdümleme ve kontrol araçlarını öngörür. Yönetici sadece emir vermekle kalmaz,
emrindeki kişileri seçerek onlara işlerini öğretir ve her bakımdan geliştirerek teşvik
eder. Yönetimi altındaki bireylere neyi, nasıl ve kiminle yapacağını, yetki ve sorumluluklarının ne olacağını açık ve kesin olarak bildirir. Aslında girişimci ile yönetici
arasındaki farkların temelini oluşturan en önemli neden; yapısal ve konumdan kaynaklanan farklardır. Yani girişimcinin üretim faktörlerinin mülkiyetini elinde bulundurması ve taşıdığı risk alabilme sorumluluğudur.
Bu açıklamalardan sonra iyi bir
yöneticide bulunması gereken özellikleri şu şekilde açıklamak mümkündür:
* İyi bir yönetici öncelikle mesleğini tam olarak bilmeli, işini ve
çalışanlarını iyi tanımalı, zamanında ve doğru kararlar alabilmelidir.
* Sorumluluk taşımalı, yerel ve
evrensel koşulları iyi analiz edebilmeli, grup çalışmasını teşvik
Resim 01.30: Yönetici yol gösterici olmalıdır.
etmelidir.
* Hitabet, öğretme, yol gösterme, beden dilini anlama konularında başarılı olmalıdır.
32
* Pragmatik olmalı, planlama ve düzen yöneticinin sorumluluğunda olmalıdır.
Girişimci ve yönetici arasındaki başlıca farkları şu şekilde açıklamak mümkündür.
* Girişimci, ekonomik mal veya hizmet üretmek ya da pazarlamak için üretim
faktörlerini ele geçirip, düzenli bir şekilde bir araya getiren, kâr amacı güden
ve girişimlerinin neticesi doğabilecek tüm risklere katlanan kişidir. Yönetici
ise; kâr ve risk başkalarına ait olmak üzere ekonomik mal ve hizmet üretmek
için veya pazarlamak için üretim faktörlerini ele geçirip düzenli bir şekilde
bir araya getiren ve böylece kurulan veya çalışmakta olan işletmeyi amacına
uygun olarak çalıştırma sorumluluğunu üstlenen kişidir.
* Girişimci değişikliklerle başarı sağlarken yönetici tam anlamıyla statükoya
bağlı kalır. Girişimci olaylardaki fırsatları yakalarken yönetici problemleri
görür. Yöneticinin işleri düzgün ve özenlidir. Girişimci ise yöneticinin sıraya
sokacağı şeyleri yaratır. Yönetici olmazsa işler yürümez. Girişimci olmazsa yenilik olmaz.
3. Lider
Toplumları arkalarından sürükleyen, onların ufkunu açan, yeniliklere açık olan,
basmakalıp düşüncelere takılıp kalmayan, sürekli kendini yenileyen ve sorunların
çözümüne hızlı ve pratik yollarla çözüm üreten, toplulukları pozitif olarak motive
edebilen kimselere lider denir. Liderler aynı zamanda kendi düşüncelerini, istek ve
iradesini yanındaki kişilerin sevgi, saygı ve güvenini kazanarak onlara kabul ettirebilen kişilerdir. Yapılan herhangi bir işte yanındaki kişilerle hareket edebilen, onları
doğru hedefe yönlendirebilen, değişik fikir ve görüşlere saygı duyan, arkasındaki ve
yanındaki kitleleri sürükleyebilen ve onlara yeni ufuklar açabilen kişidir.
Resim 01.31: Lider, hem girişimciden hem de yöneticiden farklıdır.
Liderlik, insanların hareket ve davranışlarını etkileme sanatıdır. Liderlik özelliklerinin önemli bir kısmı doğuştan gelir ancak bu özellikleri eğitimle geliştirmek
33
mümkündür. Liderlik, değişim ortamında değişime uymanın yanı sıra değişimi yaratmaktır. Bu nedenle tüm liderlerin asıl görevi başında bulunduğu kuruluşun geleceğini şekillendirmektir.
Günümüz iş dünyasında rekabet koşulları hızla değişmekte, gelişen teknoloji, yeni olanaklarla birlikte çeşitli zorluklar da yaratmaktadır. Firmalar değişimlere
uyum konusunda, elemanlarının teknik becerilerini ve takım çalışması yeteneklerini
sürekli geliştirmelidir. Liderlik, bu değişim ortamında değişime uymanın yanı sıra
değişimi yaratmaktır. Bu nedenle tüm liderlerin asıl görevi başında bulunduğu kuruluşun geleceğini şekillendirmek olmalıdır.
Resim 01.32: Mustafa Kemal Atatürk (1881-1938)
Lider; doğru hedefleri seçer, takipçilerini de doğru işlere yönlendirir. Bir liderde dürüstlük, zekâ ve enerji ilişkisi aranır. Üç kavramdan herhangi birinin eksikliği
liderlik özelliklerinin kaybolmasına neden olur. Lider organizasyon içindeki en üst
seviyedir. Lider yöneticileri yönetir. İnsanlar işyerlerine heyecanla geliyorlarsa, mutluysalar, yanlış yapmaktan korkmuyorlarsa orada mutlaka bir lider vardır. Bir liderin
başlıca özellikleri şunlardır:
t Lider etkileyendir: Lider çalışanlarına büyük önem verir, destek olur, örnek
olur ve onları geliştirmeye çalışır. Liderlik planlı hareket etmeyi gerektirir.
t Lider esnekliği ve seçeneği en üst noktaya çıkarandır: Lider rolünün önemine
inanır, tüm kararları tek başına alır, her şeyin kontrolünü yüklenmez, etkin
olabilme ve doğru davranış geliştirebilmeye yönelik kapasitesine güvenir ve
yönettiklerine de bu şekilde yaklaşır. Çünkü lider söyler, rehberlik eder, destekler ve paylaşır.
34
t Lider motive edicidir: Lider çalışanlarını motive
etmek için geri bildirim, esneklik sağlama, destekleyici olma, görev sorumluluğu dağıtma, risk
alınmasına izin verme, eğitme ve geliştirme, yüksek beklentiler oluşturma, hedefler belirleme ve
elde edilen başarıları takdir etme gibi yollara
başvurur.
t Lider sorgulayandır: Çalışanlarıyla sağlıklı bir
iletişim kurmanın ve onların etkin bir şekilde geResim 01.33: Lider farklıdır.
lişmelerine katkıda bulunmanın en iyi yolu; ne,
niçin ve nasıl gibi, açık sorular sormak ve sadece evet ya da hayır cevabı ile
cevaplandırılabilecek kapalı sorular sormaktan kaçınmaktır. Lider sağlıklı bir
diyalog kurmayı sağlamak için önce düşünür, açık sorular geliştirir, yönlendirir. Mantığa hapsedilmiş, alternatifsiz sorulardan kaçınarak araştırıcı, basit
sorular sorar.
Resim 01.34: Napolyon Bonapart
(1769-1821)
Resim 01.35: Winston Churchill
(1874-1965)
t Lider aktif dinleyendir: Lider tarafsız, yargılamadan, uygun yüz ifadeleri ile
birlikte doğru bir beden dili kullanarak karşısındakini dinler. Aynı zamanda
ilgisini göstermek için anahtar kelimeler kullanır ve ara sıra sessiz kalarak sessizliğin gücünü kullanır.
t Lider ekip kurandır: Güçlü bir ekip, bireyleri geliştirmenin ve onlardan en iyi
verim almanın en etkili yoludur. Bu nedenle lider yüksek verimlilikte bir ekip
35
kurarak ve kendine ve her ekip üyesinin potansiyeline inanarak grup keşif
tekniğini kullanır. Bireylerin kuvvetli oldukları noktaları belirleyerek onlara
göre hareket eder, ekip vizyonu ve ortak değerler geliştirir. Liderin görevi insanları kontrol etmek değil, süreci kontrol etmektir.
3FTŔN-ŔEFS%ŔʓFSŔOTBOMBSEBOGBSLMPMBSBLÎPLTBZEBÚ[FMMŔʓFTBIŔQUŔS
t Lider değişimin öncüsüdür: Lider duygularını kontrol eder, değişimin arkasındaki düşünceleri anlayabilme yeteneğini kullanır, değişimin olumlu noktalarını ön planda tutarak belli bir vizyonu gerçekleştirir. Değişime karşı çıkanlara gereken açıklamaları yaparak değişimin olumlu noktalarını gösterir,
bilgilendirir, destek verir, vizyonu paylaşarak çalışanlarına destek olur.
Yukarıda sayılan özelliklerinin yanında lider ayrıca; yaratıcıdır, disiplinlidir, yeteneklidir, kararlıdır, akıllıdır, planlayıcıdır, sanatsaldır, vizyon sahibidir, empati kurabilendir, paylaşımcıdır, araştırmacıdır, sosyaldir, saygındır, değişimcidir, fedakardır,
özenlidir, naziktir, stratejiktir, çağdaştır, objektiftir, post moderndir, açık sözlüdür,
yanlışı görebilendir, takım ruhuna sahiptir, azimlidir, birleştiricidir, hoşgörülüdür, deneyimlidir, mizahsaldır, uyumludur, inatçıdır, kültürlüdür, inançlıdır, cesurdur, takipçidir, yenilikçidir, enerjiktir, karizma sahibidir, gerçekçidir ve en önemlisi dürüsttür.
36
ETKİNLİK
SORULARI CEVAPLAYALIM
Bir
fikri pazarlanabilir bir ürün ya da hizmete, yeni ya da geliştirilmiş
ETKİNLİK
bir imalât ve dağıtım yöntemine veya yeni bir toplumsal hizmet
yöntemine dönüştürme işlemine ………………………………. adı
verilir.
Yeni, uygun, faydalı, doğru ve değerli fikirleri belirli bir sonuca ulaştıran,
keşfe dayanan davranışlar yoluyla yaratılmasıyla sonuçlanan zihinsel
süreç………………….tır.
………….bir karar özelliğidir ve kararların uygulanmasının sonucunda
elde edilecek çıktılara ilişkin belirsizliği anlatır.
……... ………, uygulama ile ilişkili bir kavramdır, başkalarını takip
etmek yerine, yenilikçi fikri zaman kaybetmeden rakiplerinden daha
fazla vizyon sahibi olduğunun bilinciyle sorumluluk üstlenip gerekli
kararları alarak harekete geçmektir.
Kâr ve riski başkalarına ait olmak üzere ekonomik mal veya
hizmet üretmek ve pazarlamak için üretim faktörlerini düzenli bir
biçimde bir araya getiren ve böylece kurulan ya da çalışmakta olan
işletmeyi amacına uygun çalıştırma sorumluluğunu üstlenen kişiye
………………..denir.
Toplumları arkalarından sürükleyen, onların ufkunu açan, yeniliklere
açık olan, basmakalıp düşüncelere takılıp kalmayan, sürekli kendini
yenileyen ve sorunların çözümüne hızlı ve pratik yollarla çözüm üreten,
toplulukları pozitif motive edebilen kimselere …………. denir.
Yukarıdaki soruların cevaplarını boşluk bırakılan yerlere yazınız.
37
Ç. GİRİŞİMCİLİK TÜRLERİ
Girişimcilik ekonomik gelişme sürecinde son derece önemli bir değişkendir ve
bu süreç içerisinde önemli roller üstlenmektedir. Girişimciliğin ekonomide bu kadar önemli roller üstlenmesi girişimcilik türlerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Başlıca girişimcilik türleri aşağıda açıklanmıştır.
1. İç Girişimcilik-Dış Girişimcilik
İç girişimci, işletme içinde bir fikri, risk alma ve yenilik yapma yoluyla kârlı,
nihai bir ürüne dönüştürme sorumluluğunu üstlenen kişi olarak tanımlamaktadır.
Bir başka tanıma göre ise işletme içerisinde girişimsel özellikler gösteren bireyler
olarak tanımlanan iç girişimciler, kâr amaçlı organizasyonlarda içeriği yeniden belirlenmiş bir stratejinin parçası olarak yeni fonksiyonlar geliştiren veya yeni fırsatları
zorlayan yenilikçi yöneticilerdir.
Resim 01.37: İç girişimciler, fırsatları zorlayan yenilikçi yöneticilerdir.
İç girişimcilerin mutlaka yeni ürün ve hizmetlerin mucitleri olmaları gerekmez,
ancak fikirleri veya ilk örnekleri kârlı hale getirmede yeteneklidirler, yani kârlı ürün
ya da hizmetlerin arkasındaki kişilerdir. Ekip oluşturmada ve onların fikirlerini yönetmede oldukça başarılıdırlar. İç girişimcilerin dışında kalan diğer girişimcilere dış
girişimci ya da girişimci adı verilir.
Girişimci ve iç girişimcinin özellikleri her ne kadar birbirinin aynı gibi gözükse de aldıkları sorumluluklar ve karar verebilme sınırları birbirinden farklıdır. Her
ikisinin de aldıkları risk sonucunda katlanmaları gereken kayıp ya da kazandıkları
ödülün boyutları farklıdır. Bu farklılık aldıkları sorumluluk ve yetkiden kaynaklanmaktadır. İç girişimciyi kısıtlayan işletme çemberiyken girişimcinin hareket alanı
daha geniştir İç girişimci var olan kurulu düzende yenilikçi girişimler yapabilen ve
bunları yapabilmek için belli başlı riskleri göze alabilen kişidir. Diğer bir anlatımla,
iç girişimciler mevcut bir işletmedeki kurulu dinamiklerle çalışmak durumundadırlar. İşletmenin yapısı, süreçler, prosedürler ve kültür gibi değişkenlerden etkilenirler.
Çalıştıkları işletmedeki birleştiriciliğe ve koordinasyona girişimcilere göre daha fazla
önem vermek durumundadırlar.
38
Resim 01.38: İç girişimciler işletmede koordinasyona önem verir.
Kurum içerisinde girişimci ruhuna sahip iç girişimciler, yenilik getirme fırsatını
gören ve yakalayan, sadece yeniliği getirmekle kalmayarak bu fikirlerini, bulundukları işletmenin kârlılığını ve rekabet gücünü arttıracak gerçek faaliyetlere dönüştürür. İşletme içinde iç girişimciliği desteklemek; yenilik ve değişimleri gerçeğe taşıyarak piyasada rekabet avantajı sağlamak, girişimci ruhunu taşıyan bu bireylerin
değişim ve yenilik getirme arzularını kendi başlarına küçük işletmelere yönelerek
kısıtlı olanaklarla kullanmaları yerine, daha avantajlı biçimde işletme yararına gerçekleştirmelerine olanak tanımaktır.
Tablo 1.1’de geleneksel yönetici, girişimci ve iç girişimci profillerinin karşılaştırması yapılmıştır.
TABLO 1.1: YÖNETİCİ, GİRİŞİMCİ VE İÇ GİRİŞİMCİ PROFİLLERİNİN KARŞILAŞTIRMASI
Özellikler
Temel
Güdüler
Zamanı
Yönlendirme
Geleneksel Yöneticiler Girişimciler
İç Girişimciler
Terfi ve diğer geleneksel Bağımsızlık, fırsat yarat- Bağımsızlık ve kurumsal ödül
kurum ödülleridir (büro, ma ve para kazanmadır. sağlayabilmedir.
makam, güç vb.).
Kısa dönemlidir. Bütçelerin ve kotaların
gerçekleştirilmesi, kısa
dönemli planlama ile ilgilidir (haftalık, aylık, altı
aylık ve yıllık).
Orta ve uzun dönemde
ayakta kalma ve başarma
5-10 yıllık bir dönemde
işletmenin büyümesi ile
ilgilidir.
Girişimci ile geleneksel yönetici arasındadır, işletmenin
zaman tablosuna ve durumun ciddiyetine bağlı olarak
kendini kabul ettirme daha
önemlidir.
39
Faaliyet
Direkt katılımdan çok Direkt katılım söz konu- Temsilci olmaktan çok direkt
temsilci olma ve denet- sudur.
katılım söz konusudur,
leme fonksiyonu vardır.
Risk Durumu
Dikkatlidir.
Statü
Statü sembollerine yo- Statü sembolleri ile ilgisi Geleneksel kurum statü semğunlaşmıştır.
yoktur.
bollerini önemsemeyen bağımsızlık arzusundadır.
Başarısızlık
ve Hatalar
Hata ve başarısızlıktan Hata ve başarısızlıkların
kaçma çabası vardır.
kabul etmez ve üzerine
gider.
Genellikle üstlerin almış Karar almada hayallerini
olduğu kararları kabul- izler.
lenir.
Kararlar
Kabul edilebilir riskleri Kabul edilebilir riskler üstleüstlenir.
nir.
Kimler İçin
Çalışır?
Başkalarını
eder.
Aile Geçmişi
Genellikle büyük orga- Girişimci, küçük işletme
nizasyonlarda çalışmış sahibi, mesleki veya çiftaile bireyleri vardır.
çilik geçmişine sahip aile
bireyleri vardır.
Hazır olana kadar riskli projelerin üzerine gitmez.
Hayallerini başarmada başkalarını ikna etmeye çalışır.
memnun Kendini ve müşterileri Kendini, müşterilerini ve
memnun eder.
sponsorları memnun eder.
Girişimci, küçük işletme sahibi, mesleki veya çiftçilik
geçmişine sahip aile bireyleri
vardır.
Başkaları ile Temelde hiyerarşik ilişki Temelde karşılıklı ve an- Hiyerarşi içerisinde karşılıklı
İlişki
vardır.
laşmaya dayalı ilişki var- ilişki söz konusudur.
dır.
,BEO(ŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔ
Girişimci kadın; işteki durumu işveren veya kendi hesabına çalışan şeklinde
belirlenen, işinin idari ve hukuki sorumluluğunu üstlenmiş olan, işinin başında fiilen
bulunan, kadınlardır. Bu tanımdan sonra girişimci kadın;
t Ev dışında bir mekânda kendi adına kurduğu bir veya birkaç iş yeri olan,
t Bir iş yerinde tek başına veya istihdam ettiği diğer kişilerle çalışan ve işin sahibi olması sıfatıyla ortaklık kuran,
t Herhangi bir mal veya hizmetin üretilmesiyle ilgili faaliyetleri yürüten, bu mal
veya servisin dağıtım, pazarlama ve satışını yapan ya da yaptıran,
t İş ile ilgili olarak ilişkiye girmesi gereken kişi, örgüt, kurum ve kuruluşlarla
kendi adına ilişki kuran,
t İş sürecinin örgütlenmesi, mal ve hizmet üretiminin planlanması, iş yerinin
40
işletilmesi, kapatılması veya işin geliştirilmesi konusunda kendisi karar veren,
t İşinden elde ettiği kazancın yatırım ve kullanım alanlarında söz sahibi olan
kişidir.
Resim 01.39: #ŔSLBEOHŔSŔʰŔNDŔÚSOFʓŔ
Kadın girişimciliği ülkelerin ekonomilerinin büyümesinde en
önemli kaynaklardan
biridir. Kadın girişimciler kendi işlerini kurarak istihdam yaratır
ve ekonominin büyümesine katkıda bulunurlar. Kadın girişimciliği dünyada sosyal
gelişme ve ekonomik
büyümenin en önemli
kaynaklarından biridir.
ABD’de 1997 - 2004 yılları arasında açılan işletme sayısı % 9 artarken kadın
işletmelerindeki artış % 23’e varmıştır. Ancak ABD ve diğer ülkelerdeki kadın istihdamında meydana gelen bu artışlar kendiliğinden oluşmamakta, hükümetlerin çoklu
organizasyonlarla gerçekleştirdikleri projeler bu sonucu doğurmaktadır. Girişimciliği geliştirmek isteyen toplumların iş kadınlarını yansız ve yalnız bırakmamaları
gerekir. Buna ilave olarak onları desteklemek, cesaretlendirmek, bilgilendirmek ve
eğitmek için mekanizmalar geliştirerek girişimci destek sistemleri oluşturmaları gerekir. Bu girişimci destek sistemleri arasında öncelikli olan iş kurumlarıdır fakat her
ülke kendi içinde farklı destek projeleri oluşturabilir.
Kadın girişimciliğinin yaygınlaşmasının bir
diğer nedeni girişimciliğin işsizlik sorununa getirilebilecek çözümlerden biri olmasıdır. Kadın
toplumsal statüsü gereği çoğu zaman gerek istihdam konusunda gerekse toplumsal rollerde bir
ayrıma tabi tutulmaktadır. Bu nedenle de kendi
girişimini kurarak kendi koşullarını oluşturduğu
işe yönelmektedir. Özetle; kadın girişimciliğinin
son yıllarda yaygınlaşmasının nedenleri sıralanacak olursa:
* Sosyo-kültürel alt yapıdaki değişim sonucu günümüzde çok sayıda kadının çalışma
hayatına girmesi ve öğretim düzeylerinin
yükselmesi,
Resim 01.40: Kadınların bazı
desteklerden yoksun olmaları
girişimci olmalarını engelleyen bir
durumdur.
41
* Orta yönetim kadrolarında bulunan kadınların çalıştıkları şirketlerde personel azaltma politikası izlemesi endişesi taşımaları ve bir gün işlerini kaybedecekleri düşüncesi ve dolayısıyla kendi kendilerinin patronu olmayı arzulamaları,
* Başarılı kadın girişimcilerin sayısının artması ile örnek alabilecekleri kimselerin çoğalması,
* Birçok işletmede cam tavan olarak adlandırılan ve kadınların işletmede ancak belli bir yere kadar yükselebilecekleri düşüncesinin geçerli olması yani iş
hayatının hâlâ erkeklerin egemenliği altında bulunması olarak sıralanabilir.
Kadın Girişimcilerin Karşılaştıkları Sorunlar
Kadın girişimciler, iş hayatının belirli dönemlerinde çeşitli sorunlarla karşılaşmaktadır. Kadın girişimcilerin sorunları arasında ilk sırada, cinsiyete göre mesleki
ayırımın yapılması gelmektedir. Gerek ülkemizde gerekse diğer dünya ülkelerinde
bazı meslekler uygulamada erkeklere uygun ya da kadınlara uygun olarak kabul
edilmektedir. Bu durum kadınların girişimcilik yapmalarını engellemektedir. Ancak
bununla birlikte son yıllarda eğitim düzeyinin yükselmesiyle birlikte, bazı mesleklerde cinsiyet ayrımının etkisinin azaldığı, kadınların eğitim düzeylerinin yükselmesiyle
birlikte kadın girişimci sayısında önemli bir artış olduğu gözlenmektedir.
Kadınların iş hayatında girişimci olmasını engelleyen yasal durum bulunmamasına karşılık, kadın girişimciler uygulamada sosyo-kültürel açıdan bazı engellerle
karşılaşılmaktadır. Kadınların girişimci olmalarını engelleyen başlıca durumlar şunlardır;
* Kadınların aile hayatı ve iş hayatını dengeli bir şekilde yürütebilmelerini sağlayacak desteklerden yoksun olması, bu konuda sağlanan teşvik ve desteklerin geliştirilememiş olması
* İş hayatında kadınların verimli olamayacağı şeklindeki yanlış düşünce sonucu işverenlerin istihdamda, öncelikle erkekleri seçmesi
* Kadının ev dışında çalışmasına olumlu bakılmaması
* Evde aile reisinin erkek olması ve erkeğin öncelikle iş sahibi olması şeklindeki
bir düşüncenin olması
Kadın girişimciler bu engelleri aşarak girişimciliğe başlama durumunda da bazen çeşitli zorluklarla ve sorunlarla karşılaşmaktadır. Bu sorunlar, kadın girişimcilerin
sahip oldukları işletmelerin yaşamalarını ve devamlılığını yakından etkilemektedir.
Kadın girişimcilerin karşılaştığı diğer sorunlar; piyasada rekabetin yoğun olması, pazar araştırmasının yetersizliği, ürün ve kalite geliştirmenin zorluğu, sermaye
yetersizliği, bilgi ve tecrübe eksikliği, maliyetlerin yüksek olması, teknoloji kullanımı konusunda karşılaşılan zorluklar ve kalifiye eleman eksikliği olarak sıralanabilir.
Bu sorunlarla birlikte kadın girişimcilerin uygulamada bilgi ve bilinç eksikliğinden
42
kaynaklanan bazı sorunlar da vardır. Örneğin; kadın girişimcilerin mali kredilerden
yararlanmalarını engelleyici kurallar olmamasına ve hatta kadınları destekleyici düzenlemeler yapılmasına karşılık, kadın girişimcilerin kredi kullanmada yetersiz kaldıkları görülmektedir.
İş hayatında kadınların yaşadığı olumsuz
koşullar, girişimcilik alanında da kendini göstermekte olup bu durum
kadın girişimciliğin gelişmesini olumsuz olarak
etkilemektedir. Bu nedenle kadın girişimcilerin
tüm bu zorlukları bilerek
Resim 01.41: Kadın girişimciler desteklenmeli, teşvik edilmelidir. iş hayatına atılmaları ve
sorunların çözümünde
kararlı, yaratıcı tavırlar ve uygun çözümler geliştirmeleri başarılı olmalarını sağlayacaktır.
Kadın ve erkek arasında duygusal yönden bazı farklılıklar bulunmaktadır. Bu
farklılıklar arasında yer alan; kadınların daha ihtiyatlı, yaratıcı, önsezilerinin güçlü
olması gibi özellikler kadınların girişimcilik sorunlarını çözerek girişimcilikte başarılı
olmalarını sağlamaktadır. Bu özellikleriyle kadın girişimciler, başkalarının bakıp göremediği fırsatlardan yararlanmayı bilen ve kabul edilebilir riskleri göze alan girişimci niteliğine sahip olmalıdır.
Günümüzde girişimciler arasında kadın girişimcilerin sayısının artması, başarılı kadın girişimci sayısının çoğalmasını sağlamıştır. Kadın girişimciler ancak; girişimcilik eğilimlerinin yüksek olması, motivasyonlarının yeterli olması, ekip çalışması
ve iletişim gücünün yeterli olması durumunda başarılı olacaklardır. Ülkemizde de
başarılı kadın girişimciler ekonominin temelini ve itici gücünü oluşturacaklardır. Kadının doğasında var olan sabır ve uzlaşma yeteneğini kullanarak başarılı olan kadın
girişimciler, ekonomik gelişmeye önemli bir katkı sağlayacaklardır.
Kadınların girişimcilikle iş hayatında etkin rol alması ülkemizin de iş hayatına
canlılık getirerek ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme açısından önemli bir rol oynayacaktır. Bu nedenle kadınların girişimcilik alanında başarılı olmasını engelleyen
sorunlarının çözümüne yönelik öneriler geliştirilebilir. Bu öneriler şunlardır:
t Kadın girişimci sorunlarının çözümüne yönelik bir merkez ve danışmanlık birimi kurulmalıdır.
t Kadın girişimcilerin öncelikle desteklenmesi ve teşvik edilmesi gereklidir.
t Girişimciliğe başlamak isteyen kadın girişimcilere uygun kredi verilerek sermaye desteği sağlanmalıdır.
43
t İşe başlama ve iş yeri açılmasıyla ilgili bürokratik işlemler azaltılarak kolaylaştırmalıdır.
t Kadınlara iş yeri açma, iş kurma ve girişimcilik eğitimi hizmeti verecek danışmanlık birimleri kurulmalıdır.
t Kadın girişimciliğin özendirilmesi amacıyla vergi oranlarının düşürülmesi
sağlanmalıdır.
t İşletmecilikte kullanılan elektrik, su ve doğalgaz gibi girdi maliyetler aşağıya
çekilerek iç ve dış piyasada kadın girişimcilerin rekabet etmeleri sağlanmalıdır.
t Kadın girişimcilerin birbirleriyle bilgi alışverişini kolaylaştıracak İnternet ortamında mesleki örgütlenmelere gitmeleri sağlanmalıdır.
t Başarılı kadın girişimcilerin tanıtımına önem verilerek kadın girişimciliği
özendirilmelidir.
t Gelişmiş ülkelerdeki düzenlemeler örnek alınarak kadın girişimciliği yeniden
yapılandırılmalıdır.
Kadın girişimciler, bir ülkenin sosyo-kültürel ve ekonomik kalkınmasının
önemli dinamiklerinden birisidir. Bu nedenle kadın girişimcilerin sorunlarının öncelikle çözümlenerek, ekonomik hayatta onların dinamizminden ve potansiyellerinden yararlanılmalıdır. Kadın girişimcilerin desteklenmesi ve toplumsal statülerinin
güçlendirilmesi ekonominin en önemli gücünü oluşturan kadın girişimci sayısında
artış sağlayacaktır.
3FTŔN#ŔSTPTZBMHŔSŔʰŔNDŔMŔLÚSOFʓŔPMBOTŔWŔMUPQMVNLVSVMVʰMBSEFNPLSBTŔŔOTBOIBLMBS
ekonomik kalkınma, işsizlik gibi pek çok konuya çözüm bulmada yardımcı olmaktadır.
3. Sosyal Girişimcilik
Sosyal girişimcilik, yaşanan çevredeki toplumsal bir sorunu veya ihtiyacı belirleyerek bu sorunun ortadan kaldırılmasıya da ihtiyacın giderilmesi için kalıcı çö-
44
zümler üretmektir. Geleneksel hayat tarzından modern hayat tarzına yönelmiş olan
toplumların mesleki, kurumsal ve davranışsal değişiklikleri ve talep ve beklentilerdeki sürekli artışlar ekonomik, siyasal ve sosyal yapıyı etkilemektedir. Bu değişimler
sonucunda; eski toplumsal, kültürel ve ekonomik bağlar yerini, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) olarak kendisini gösteren ve toplumsal sorunlara etkili ve uzun dönemli
çözüm bulma sürecine aktif olarak katılmak isteyen bireylerin oluşturduğu güç ve
birliktelik odaklarına bırakmıştır. Nitekim günümüzde eğitim, sağlık, demokrasi, insan hakları, ekonomik kalkınma, işsizlik, turizm, yoksulluk, barış, alt yapı gibi hayatın
her alanındaki sorunlara çözüm bulmada kamu sektörü olarak devlet ve özel sektörle birlikte üçüncü bir dinamik olan STK’ler de faaliyet göstermeye ve gün geçtikçe
artan önemlerini daha fazla hissettirmeye başlamışlardır.
Sosyal girişimci, yaşadığı toplumda ortaya çıkan sosyal aksaklıkları fark ederek
o güne kadar akla gelmeyen ya da cesaret edilmeyen bir yaklaşımla sorunların üzerine giden; üretken, ısrarcı, duyarlı, gerçekçi tavırları ile fark oluşturan ve toplumun
güvenini kazanan kişidir. Sosyal girişimci bunu yaparken;
t Bir sorunu tespit eder,
t Yeni bir proje üretir,
t Yeni bir yöntem geliştirir,
t Yeni bir kaynak oluşturur,
t Kendinden sonra projenin sürdürülebilmesi için yöntem bulur.
Resim 01.43: Sosyal girişimci toplumsal sorunların farkındadır, çözüm bulmak için çalışır.
Sosyal girişimcinin sahip olması gereken kişisel özellikleri;
t Toplumsal sorunların farkında olma,
t Başarılı olma isteği,
t Mücadelecilik ve azim,
t Sorumluluk ve risk alabilme arzu ve yeteneği,
45
t Üreticilik ve fırsatları sezebilme yeteneği,
t Planlı çalışma ve araştırma yeteneği,
t Başkalarıyla çalışabilme, onlara güvenebilme ve ilişki içerisinde olduğu kişilere güven verebilme,
t Eksikliğini, sınırlarını bilme ve tavsiyelerden yararlanabilme,
t Zor şartlarda ağır çalışmalara hazır olma,
t Kendini geliştirme arzusu,
t Başkalarını etkileyip onları da çalışmaya katabilme olarak sıralanabilir.
İçerisinde bulunduğumuz 21. yüzyılın küresel dünyasında; ekonomik, sosyal,
kültürel vb. amaçları gerçekleştirmek için çeşitli alanlarda kurulan ve faaliyetlerini
yürüten STK’lerin sayısı hızla artmıştır. Böylece, millî ekonomide önemli düzeylerde
yer almaya başlayan STK’ler, ulusal ve uluslararası arenada karar alma mekanizmalarını çeşitli düzeyde ve şekilde etkilemeye başlamışlardır. Bu bağlamda, STK’lerin;
sorunların saptanması, yeni değerler ve normların ortaya konulması, ihtiyaçların
karşılanması, uluslararası çatışma ve anlaşmazlıkların çözümü ile işbirliklerinin oluşturulması ve toplumsal sorunların çözümünde önemli roller üstlenmesi gibi küresel
konulara karşı duyarlılıkları ve etkileri artmıştır. Böylece, uluslararası sorunların dünya gündemine taşınması ve belli konularda ortak değer yargılarının oluşturulmasında STK’ler önemli roller üstlenmeye başlamışlardır.
Resim 01.44: Muhammad yunus ve bangladeşli kadınlar
Tarihsel gelişim süreci İkinci Dünya Savaşı’na dek uzanan sosyal girişimcilik
kavramının uygulama boyutu Muhammad Yunus ile 1970’li yıllarda bir kez daha
önem kazanmıştır. 1974 yılında gerçekleştirdiği eylemi ve düşüncesiyle; ekonomik,
ideolojik ve siyasal ön yargıları hiçe sayarak kendi projelerini kabul ettirmeyi başa-
46
ran Muhammad Yunus’un uygulamaya taşıdığı “Sosyal Girişimcilik” kavramı, ona bu
alanda 2006 Yılı Nobel Barış Ödülü’nü getirmiştir.
Sosyal girişimcilik kavramının kurumsallaşmasında, 1980 yılında Bill Drayton
tarafından kurulan ASHOKA’nın önemli bir payı olmuştur. Kuruluş amacı sosyal
girişimciliği desteklemek ve bir sektör olarak algılanmasını sağlayarak bu sektörü
destekleyen mekanizmaları oluşturmaya çalışmak olarak belirlenen ASHOKA, sosyal girişimcilere sadece değişim oluşturdukları ve içinde bulundukları toplumu geliştirdikleri için değil, aynı zamanda toplumun diğer üyelerine sivil katılım yolunu
da açtıkları için yatırım yapmayı hedeflemiştir. ASHOKA; gençlik eğitimi ve gelişimi,
çevre, sağlık, insan hakları, yurttaş girişimi ve ekonomik gelişme alanlarında çalışan
tüm sosyal girişimcileri desteklemeyi amaç edinmiştir.
Yeniliklere açık girişimcilerin; sadece iş dünyası kapsamında değil, sosyal dünya kapsamında üstlendikleri rolün arttığı günümüz dünyasında sosyal girişimcilik
kavramının da önemi artmıştır. Böylece, toplumsal sorunların çözümünde önemli
bir misyon üstlenen şirketler bunu sosyal girişimcilik faaliyetleriyle gerçekleştirmeye çalışmışlar ve tarihsel süreçte çarpıcı sosyal girişimcilik örnekleri ortaya çıkarmışlardır. Toplumsal dönüşümün önemli araçlarından birisi olarak ortaya çıkan sosyal
girişimcilik; sadece iş dünyası ve devletin değil; STK’lerin de toplumsal sorunlarla
mücadelesinde önemli birimler hâline gelmesine yol açmıştır.
Sosyal girişimciliğin kalkınmadaki önemi aşağıdaki gibi açıklanabilir:
1. Ekonomik kalkınma: Sosyal girişimciliğin oluşturduğu birincil ve en önemli
ekonomik değer istihdam oluşturmaktır. Çeşitli hesaplamalara göre toplam istihdam içinde sosyal girişimcilik sektöründe çalışanların büyüklüğü %1 ile %7 arasında
değişmektedir. İkincil olarak dikkate alınan önemli katkı, sosyal girişimlerin toplum
içerisinde istihdam dezavantajı ile karşı karşıya kalan; uzun süre işsiz kalanlar, engelliler, evsizler, cinsiyet ayrımı ile karşılaşanlar gibi ayrıma tabi olmuş vatandaşlara
istihdam sağlayabilmeleridir. Örneğin; Bangladeşli bankacı ve ekonomi profesörü
Prof. Muhammad Yunus tarafından kurulan Grameen Bankın verdiği mikro krediler
ile 6 milyon mikro girişimci kadının ekonomik durumlarında iyileşme kaydedilmiştir.
2. Yeni ürün ve hizmetler: Sosyal girişimler toplum için önem arz eden sosyal
ve ekonomik kalkınma alanlarında yeni ürün ve hizmetler yaratabilmektedir. AIDS,
akıl hastalıkları, düşük eğitim düzeyi, suç, uyuşturucu kullanımı gibi alanlarda bu
tip girişimlerin yenilikçi ürün ve hizmetler ortaya koyabildikleri dikkati çekmektedir.
Bu tip çalışmalar kamu sektörüne de transfer edilebilmektedir. Örneğin; Brezilyalı
sosyal girişimci Veronica Khosa, AIDS hastaları için ev bakım modeli geliştirmiş, bu
model Brezilya Hükümeti’nin sağlık politikasında da değişikliklere neden olmuştur.
3. Sosyal sermaye: Toplumsal sermaye, sosyal girişimciliğin ekonomik sermayenin ötesinde oluşturduğu en önemli değerdir. Toplumsal sermayeyi inşa edebilmiş
en önemli ekonomiler arasında Almanya ve Japonya ekonomileri gösterilmektedir.
47
Bu iki ülkenin ekonomik başarısının arkasında sürdürebildikleri uzun süreli ilişkiler
ve iş birliği ahlakının önemli rolü olduğu belirtilmekte, bu özgün kazanımların da
endüstriyel kalkınma ve inovasyonda önemli girdiler olduğu kabul edilmektedir.
Dünya Bankası da çalışmalarında toplumsal sermayenin fakirlik düzeyinin düşürülmesinde ve sürdürülebilir insani gelişmede öneminin altını çizmektedir.
4. Eşitliğin desteklenmesi: Sosyal girişimcilik, bir toplumun tüm kaynaklarının
daha eşitlikçi bir anlayışla dağıldığı yapıya kavuşmalarında destek olabilmektedir.
Örneğin; Prof. Muhammad Yunus tarafından kurulan Grameen Bank dezavantajlı
konumda bulunan kadınlara destek olmuş, Amerikalı sosyal girişimci Carl Schramm
kurduğu yapıyla düşük gelir grubundaki çok sayıda lise öğrencisinin yükseköğretime devam etmelerini sağlamıştır. Bunların dışında bir sosyal girişimci olarak adını
tarihe yazdırmış kişiler şunlardır:
* Susan B. Anthony: Amerika’da kadın hakları konusunda mücadele vererek
kadınların mülk edinmeleri için savaşmış, bu konuda anayasa değişikliğinin
öncüsü olmuştur.
* Vinoba Bhave: Toprak Bağış Hareketi’nin kurucusu ve lideridir Hindistan’ın
toprak sahibi olmayan fakir köylülerine yaklaşık 3 milyon dönüm toprağın
bağışlanmasını sağlamıştır.
* Florence Nightingale: Modern hemşireliğin kurucusudur. İlk hemşirelik okulunu kurmuş, hastane şartlarının iyileştirilmesi için mücadele etmiştir.
Resim 01.45: Susan B. Anthony
(1820-1906)
Resim 01.46: Vinoba Bhave
(1895-1982)
* John Muir: Doğasever ve korumacısıdır. Dünyada Ulusal Doğa Parkları sistemini kurmuş, Sierra Club’un kurulmasına yardımcı olmuştur.
* Jean Monnet: İkinci Dünya Savaşı sonrasında Fransa’nın ekonomisini yeniden
48
yapılandırırken Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğunu kurmuştur. Bu topluluk,
Avrupa Birliğinin ilk tohumlarını atmıştır.
Ülkemizde sosyal girişimcilik anlamında çeşitli faaliyetlere rastlanmaktadır.
Bunlardan en bilinenleri, Arama ve Kurtarma Ekibi (AKUT), Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı (TEMA), Deniz Temiz Derneği, Lösemili Çocuklar Vakfı (LÖSEV), Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma
Vakfı (ÇEKÜL)dır.
,BNVWF½[FM4FLUÚS(ŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔ
Kamu girişimciliği, kimi zaman ekonomik kısıtlamaların ağırlık kazandığı alanlarda; genellikle hükümetlerin ya da üst yönetimin direktifleri doğrultusunda alınan
kararlarla, işletmelerin yarattığı kaynakların değil, hazır ya da kamunun ürettiği kaynakların kullanıldığı girişimcilik türüdür. Bir başka anlatımla kamu girişimcileri genellikle katı bütçe kısıtlamaları ile siyasi otoritenin kararlarına bağlı olarak çalışırlar.
Özel girişimcilik ise kişinin özel mülkiyetinde bulunan kaynakları ya da borçlanarak
elde ettiği sermayeyi kullanarak üretim yapmasıdır. Kamu girişimcisi mülkiyet sahibi
değildir ve kendi parasını harcamaz, verilen yetkiler doğrultusunda kamunun parasını harcar. Ancak zaman zaman, siyasi yetkililerin gerekli fırsatları vermesi sonucunda bürokratik sınırlar aşılarak kaynak kullanımı esnetilebilir.
Herhangi bir organizasyonda etkinliği belirleyen temel faktör mülkiyet, bir diğer ifadeyle sahipliktir. Özel sektörde sahiplik kamu sektörüne nazaran daha fazladır. Çünkü kamu girişimciliğinde mülkiyet kamuya aittir. Sahipliğin olmadığı ya da
az olduğu her yerde maliyet ve hizmet etkinliği daha düşüktür. Bir organizasyonda
başarının temel göstergeleri kârlılık, verimlilik, kalite, maliyet, yenilik, yaratıcılık, çalışanların memnuniyeti ve müşteri memnuniyeti ile ölçülür. Bu başarı göstergelerine
ulaşmak yönünde özel girişimcilik her zaman kamu girişimciliğine göre daha üstündür. Ancak tek başına özel mülkiyet, bu temel başarı göstergelerine ulaşmak için
yeterli değildir. Çünkü mülkiyet ya da sahiplik, etkinlik için gerekli fakat yeter şart
değildir. Girişimcilikte yüksek organizasyonel performansın asıl sırrı rekabete dayalı
bir özel mülkiyet sistemidir. Rekabetin mevcut olmadığı piyasalarda tek başına özel
girişimcilik olumlu sonuçlar ortaya çıkarmaz. Aksine rekabetin olmadığı piyasalarda
hem çalışanların, hem de tüketicilerin girişimciler tarafından sömürülmesi söz konusu olur.
D. GİRİŞİMCİLİK İÇİN GEREKLİ KAYNAKLAR
Doğada hazır olarak bulunan malların hemen hiç biri doğrudan doğruya tüketilmeye elverişli değildir. Örneğin; ekmek yapmak için buğdayı ekip un ve daha
sonra ekmek hâline getirmek gerekir. Malların tüketime hazır bir hâle getirilmesinde, miktarının arttırılmasında ve bu malların ihtiyaçlara daha iyi cevap verebilecek
şekilde faydasının arttırılmasında bir takım faktörlere ihtiyaç vardır. Kıt malların ve
hizmetlerin ister miktarlarını çoğaltarak, ister yerlerini ve şekillerini değiştirerek in-
49
sanların ihtiyaçlarını daha iyi karşılar duruma getirmek istendiği zaman, bu çabaların başarıya ulaşabilmesi için önemli bazı girdilere ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin,
daha bol gıda maddesi elde etmek için daha çok tohum, daha çok gübre, daha çok
emek ve daha geniş tarlaya ihtiyaç vardır. İşte insan ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve
hizmetlerin elde edilmesinde kullanılacak bu kıt kaynaklara üretim faktörleri denir.
Bu faktörler olmadan üretim yapmak mümkün değildir.
Üretim faktörleri; doğa, emek ve sermaye ve girişimci olmak üzere dört tanedir. Son yıllarda bunlara ek olarak teknik bilgi de üretim faktörleri arasında sayılmaya
başlanmıştır. Doğa, emek ve sermaye ekonomistler tarafından klasik üretim faktörü
olarak değerlendirirken girişimci ve teknik bilgi modern üretim faktörü alarak kabul
edilmektedir. Girişimcilik için gerekli kaynak olan bu faktörler aşağıdaki şekilde açıklanabilir:
%PʓB5BCŔBU5PQSBL
Doğa üretim için gerekli olan her türlü doğal kaynağı kapsar. Yer üstündeki
akarsular, göller, ormanlar, güneş ışığı, yer altındaki madenler, gazlar, petrol, yeraltı
suları ve toprağın ürün verme gücü doğa faktörünün kapsamına girer. Hemen her
türlü malın üretiminde kullanılan demir, alüminyum gibi cevherler; enerji kaynağı
olarak kullanılan petrol, doğal gazlar gibi yakıtlar; ormanlardan elde edilen odun ve
kereste; akarsu, göl ve denizlerden sağlanan her türlü su ürünleri ve gıda maddelerinin üzerinde yetiştiği topraklar doğa faktörünün bize verdiği olanaklardır.
Doğa faktörünün bize sunduğu
kaynakların bir kısmı
ihtiyaçlara nazaran
bol (güneş ışığı ve
ısısı, hava gibi), diğer bir kısmı ise kıt
kaynaklardır. Toprak,
miktarı arttırılamayan kaynaklardandır.
Bataklıkların kurutulması vb. yöntemlerle
Resim 01.47: ÃSFUŔNGBLUÚSàPMBOEPʓBEBOCŔSHÚSàOàN
gerçekleşen küçük
boyuttaki toprak kazanmaları bir tarafa bırakılırsa dünyadaki mevcut toprak miktarını artırma olanağı yoktur. Buna karşılık yer üstü ve yeraltı kaynaklarda değişiklikler
olabilir. Örneğin asırlardır kullanılan maden yatakları sona erebilir, ormanlar kesilerek yok edilebilir.
2. Emek
Üretimin en önemli unsuru insan emeğidir. İster kafa gücü ile ister kol gücü ile
50
ister vasıflı işçi, ister düz işçi olarak; ister eğitimle elde edilmiş, ister yaratılıştan var
olan yetenek ve becerikliliği ile ister yönetici, ister uygulayıcı olarak üretime katılan
her türlü insani kaynak emek adı altında toplanır.
Üretimin en önemli unsuru olan insan emeği, bir ülkenin sahip olduğu nüfus miktarı
ile sınırlıdır. Fakat genellikle
gerçek sınır, nüfus miktarının
da çok altındadır. Çocuk ve çok
genç yaştaki nüfus ile çok yaşlı,
çok hasta ve çok engelli olan
insanlar üretime katılamazlar. Sağlam ve çalışacak yaşta
olanlardan da herkes üretime
emeği ile katılmak istemeyebilir. Anayasaların insanlara
zorunlu çalışma yükümlülüğü
konmasını yasakladığı ülkeler- Resim 01.48: Emekleriyle üretim yapan çalışanlardan bir
de üretime emeği ile yani çalıgörünüm
şarak katılmayı kendiliğinden
isteyenlerin sayısı, toplam nüfusun bir hayli altında olabilir. Bir ülkenin üretimde
kullanabileceği insani kaynak miktarı sadece çalışmak isteyenlerin sayısı ile de sınırlı
değildir. Aynı zamanda bunların günde kaç saat, haftada kaç gün ve yılda kaç hafta
çalışmak isteyecekleri de bu sınırı etkileyen önemli unsurlardır.
3. Sermaye
İnsan sadece emeğini kullanarak ne toprağın veriminden, ne de yer altı ve yer
üstü doğal kaynaklardan yararlanabilir. Eski çağlarda bile insanlar karınlarını doyurabilmek için çok basit de olsa bir takım araçlardan yararlanmışlardır. Bunlar olmadan insanın varlığını devam ettirebilmesi oldukça zordur. Günümüzde de insanlar
mal ve hizmet üretiminde, üretimi verimli kılacak, insan emeğini daha çok değerlendirecek bir takım mallar kullanmaktadırlar. Bu malların tamamına sermaye malları
adı verilir. İnsan emeğinin verimliliğini arttıran her türlü alet, makine, teknik teçhizat
malzeme ve bina sermaye kavramı kapsamına girer.
Sermayeyi diğer üretim faktörlerinden ayıran en önemli özellik bu faktörün
insan yapısı olması, yani sermayenin insanlar tarafından üretilen bir faktör olmasıdır.
Oysa doğa ve emek insan yapısı olmayan faktörlerdir. Sermaye kıt bir kaynaktır ve
ekonomilerin gelişmesinde çok önemli görevler üstlenir. Gelişmiş ülkelerin sermaye
malları stoku, gelişmekte olan ülkelere göre çok yüksek düzeydedir. Buna karşın gelişmiş ülkelerde de sermaye kıt kaynaktır ve miktarı sınırlıdır. Gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarını sınırlayan dar boğazlardan biri ve belki de en önemlisi sermaye
yetersizliğidir.
51
4. Teknik Bilgi
Mal ve hizmet üretebilmek için gerekli bilgi, beceri ve deneyim olarak tanımlanabilecek teknik bilgi, son yıllarda üretim faktörleri arasında sayılmaya başlanmıştır.
Bir ekonomide teknik bilgi düzeyi yükseldikçe, üretimde daha etkin teknikler kullanıldıkça aynı miktar ve kalitedeki doğa, emek ve sermaye faktörü ile daha fazla
mal ve hizmet üretmek mümkün olacaktır. Bu durum da teknik bilginin bir ekonomi
üzerindeki üretim gücünü göstermektedir.
Doğa, emek ve sermaye gibi teknik bilgi de sınırlı, diğer bir deyişle kıt bir faktördür. Özellikle gelişmiş ülkeler, araştırma ve geliştirmeye ayırdıkları büyük paralarla bilgi ve teknolojilerini geliştirmeye ve bu konuda ülkeler arasında, var olan yarışı kazanmaya büyük çaba göstermektedirler. Bu konuda ön sıralarda olan ülkeler,
daha fazla, daha kaliteli mal ve hizmet üreterek halkın refah düzeyinin yükselmesini
sağlamaktadırlar.
Girişimcilik Motivasyonu
Motivasyon, kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu ve istekleri ile davranmaları şeklinde tanımlamak mümkündür. Başka bir ifadeyle motivasyon, bireylerin ihtiyaçlarını tatminle sonuçlanacak bir iş ortamı yaratarak bireyin
harekete geçmesi için etkilenmesi ve isteklendirilmesi süreci olarak tanımlanabilir.
Girişimcilik motivasyonu iş kurmak isteyenlerin sahip olması gereken en önemli
güçtür.
Harekete geçirilmiş ihtiyaca güdü (motive) adı verilir. Güdüler kişilerin belirli
davranışlarının nedenlerini açıklayan ve bir davranışla sonuçlanan dürtü ya da itici
güçlerdir. İnsan ihtiyaçları harekete geçirilene kadar kişi güdülenemez Kişinin bir
ihtiyacı uyarıldığında bu ihtiyacı gidermek için belirli bir davranışa geçecektir. Bu
davranış, bu ihtiyacı karşılayacak bir amaç ya da istek yönünde olacaktır. Örneğin;
aç bir insanın yiyecek ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacı gidermek için yiyecek bulma davranışına yönelecektir.
Resim 01.49: Girişimci kendi kendinin patronu olmak ister.
52
Girişimcilikte motivasyonun ayrı bir önemi vardır. Bunun en önemli nedenlerinden birisi girişimcinin yeni bir iş kurarken ya da mevcut bir işletmeyi devralırken
pek çok sorun ve zorlukla karşılaşacağı gerçeğidir. Girişimci gerçekten hem parasını,
hem zamanını, hem de enerjisini harcayarak iş fikrini gerçeğe dönüştürmeye çalışan
bir kişi olarak hem bazı özellik ve becerilere hem de güçlü bir motivasyona sahip
olmalıdır. Girişimcinin üstlendiği iş gerek bürokratik zorluklar, gerek yasal nedenler
ve gerekse de gerektirdiği ağır ekonomik kaynaklar itibarıyla, kimi zaman, girişimcinin hevesini azaltmaya uygundur. Girişimcileri kendi işini kurma kararına getiren
motivasyon kaynakları şu şekilde sıralanabilir:
1. Kendi kendinin patronu olmak, başkalarından emir alarak çalışmama isteği
2. Mevcut iş seçeneklerinin verdiği maddi ve manevi kazanımlardan daha fazlasına ulaşma isteği
3. Kendi geleceğini kendi karar ve çabaları ile şekillendirme isteği
4. Kendi işini kurmak dışında hayatını kazanma seçeneklerinin sınırlı olması
5. Emekli vb. gruplarda olduğu gibi iş kurarak daha çok manevi tatmin sağlama çabası
6. Bağımsız ya da esnek bir iş ortamına sahip olma isteği
7. İş fırsatlarını değerlendirme isteği
Resim 01.50: Girişimcinin mutlaka bir hedefi olmalıdır.
E. GİRİŞİMCİLİĞİ TEŞVİK EDEN FAKTÖRLER
Girişimcilik çok sayıda faktörün belli koşullarda bir araya gelmesiyle ortaya çıkan
sosyo-ekonomik bir olgudur. Bu faktörleri aşağıdaki gibi açıklamak mümkündür:
1. Aile
Girişimciliğin gelişiminde ailenin önemli ölçüde etkisi vardır. Ailenin, çocuklarının kariyer seçiminde etkili olduğu en önemli alanlardan birisi, ailenin sosyal yapı
içindeki yeridir. Sosyal yapı içindeki yer, ailenin çocuklarını yetiştirmeleri ve onları
53
geleceğe hazırlamaları için gerekli finansal kaynaklara ulaşma derecelerini belirler. Ayrıca ailenin değer yönelimi, çocuk yetiştirme tarzı, çocuk sayısı, ebeveynlerin
otoriter veya eşitlikçi olmaları gibi öğeler de çocukların sosyalleşme sürecini, buna
bağlı olarak da sonraki hayatlarını etkiler. Çocukların sosyalleşme sürecinin ailede
başlaması ve çocuğun yetiştiği aile ortamının sonraki hayatındaki etkisi dolayısıyla; girişimci aile yapısı serbest girişim kurma, iş yeri işletme isteğini doğrudan etkilemektedir. Özellikle ailenin özel sektör alanında ekonomik etkinlikte bulunması
ve girişimciliği bir değer olarak benimseyip yüceltmesi, bireyin bu konudaki yeteneklerinin ortaya çıkmasında etken olmaktadır. Bu bakımdan pek çok girişimcinin
girişimcilik özelliklerini ailelerinde kazandıkları bilinmektedir. Girişimci özellikleri
ailede kazanan bireylerin mesleki algılarının aile mesleği ekseninde biçimlenmesi,
aile mesleğine yönelmelerinin ya da yeni iş kurma eğilimine girmelerinin başlıca nedenlerinden biridir. Özellikle ailenin iş kurma sermayesini temin etmesi girişimcilik
açısından önemli bir adımı oluşturmaktadır.
Resim 01.51: (ŔSŔʰŔNDŔCŔSBŔMFEFOOPTUBMKŔLCŔSHÚSàOàN
Resim 01.52: Yeni nesil girişimci bir aile
54
Girişimcilikte amaç, mevcut kaynakların en iyi şekilde kullanılmasıdır. Bu amaç
girişimcilik güdüsüyle birleştiğinde ortaya başarma azmi çıkar, bu azmin pekişmesindeki en önemli etmenlerden birisi ailedir. Ailede girişimci bir kişinin olması bireyin de girişimci olması yolunda etkilidir. Ailenin çocuğu eylemlerinde desteklemesi
de bireyin girişimcilik duygusunu geliştirmektedir. Ataerkil aile yapısının görüldüğü
tarımla uğraşan kırsal kesimde ailenin etkisi, anne-babanın sıkı denetimi ve itaatin
belirginleştiği bir ortamda gerçekleşir. Bu ailelerde aile üyelerinin meslek ve statüleri ailede tespit edilmektedir. Bu tür bir aile yapısı içinde yeniliklere açık, bireysel
başarıyı hedefleyen, dinamik, üretken ve risk alabilen girişimci tipinin yetişmesi
zordur. Ayrıca, kırsal kesim insanlarının kendilerine sürekli olarak güvence arama
içgüdüsüyle hareket etmeleri ve devlet kapısında çalışmak istemeleri bu kesimin
çocuklarının girişimci olmasını da engellemektedir.
Bireyleri girişimciliğe yönlendiren ailelerin bu konuya özenli yaklaşmalarının
çeşitli nedenleri vardır. Özel sektörde çalışanların sabit gelirli çalışanlara nazaran
daha yüksek gelir elde etmeleri, toplumda saygınlık sahibi olmaları, bağımsız çalışmaları ve aile mesleklerini sürdürmeleri bu nedenlerden bazılarıdır.
$PʓSBGZB
Girişimciliği teşvik eden faktörler arasında genel olarak coğrafya ve kentleşme
de önemli bir yere sahiptir. Girişimciliğin oluşmasında ve gelişmesinde coğrafyanın
ekonomik faaliyetler üzerindeki etkisi teknolojik gelişmelere bağlı olarak azalmış olmakla birlikte yine de bu etkiler göz ardı etmek mümkün değildir. Özellikle, tarımsal
alanların elverişsizliği, bireylerin tarım dışı iktisadi faaliyetlere yönelmelerine neden
olmaktadır. Örneğin, Gaziantep’te gözlenen girişimcilik, bölgenin tarımsal alanda
çok kısır olanaklara sahip olmasıyla açıklanmaktadır. Ancak, coğrafyanın tarımsal etkinliklere elverişli olmaması bireylerin her zaman özel girişimciliğe değil, sabit gelirli
55
kamu çalışanı olmalarına ya da ticaret gibi üretici girişimcilik dışındaki alanlara yönelmelerine de yol açabilmektedir.
İçinde yaşanılan bölgenin kentsel alanlar açısından bulunduğu konum ve
kentleşme durumu girişimciliğin oluşumu açısından önemlidir. Endüstriyel üretim
etkinliklerinin bulunduğu ve girişimciliğin gelişmiş olduğu kentsel alanlara yakın
olma, hem bilgilenme, hem de pazarlama açısından önemli bir avantajdır. Kentleşme düzeyi yüksek alanların nüfus çekim merkezi olması, bunun sonucu olarak nitelikli iş gücü ve sermayenin bu alanlara kaymasıyla girişimsel süreç açısından önemli
olan insan kaynağı ve maddi altyapı oluşmaktadır.
Resim 01.53: İstanbul
Resim 01.54: Gaziantep
3. Küreselleşme
Girişimciliğin oluşumunda etkili olan önemli faktörlerden biri de küreselleşmedir. Küreselleşme, girişimciliği hem zihniyet, hem de somut ilişkiler açısından etkilemektedir. Günümüzde üretim ve tüketim değerleri de giderek küreselleşmekte,
bu durum, bireylerin tutum ve davranışlarında önemli değişmelere yol açan teknolojik gelişmelerce de desteklenmektedir. Bir araştırmaya göre, çalışma koşullarını
değiştiren, bireylerin içinde çalıştıkları fiziksel ve ekonomik koşulları etkileyen ve iş
süreçleri yaratan teknolojik değişim süreci, bireyleri doğrudan etkileyerek değerlerde ve düşüncelerde önemli değişimlere neden olmaktadır.
Küreselleşmenin doğası gereği uluslararası sınırların büyük ölçüde ortadan
kaldırması ve uluslararası alanda var olmayı, üretilen ürünün miktarına, çeşidine ve
niteliğine bağlı kılması, uluslararası rekabeti kaçınılmaz hâle getirmiştir. Bu durum,
uluslararası alanda kendisi olarak var olmak isteyen ülkelerin, rekabet güçlerini arttırmaya çalışmalarına neden olmaktadır. Rekabet gücünün artmasının girişimcilikle
mümkün olabilmesi ise, girişimciliğin gelişmesini zorunlu kılmıştır. Bu amaçla, birçok ülkenin özel girişimciliğe ulusal kalkınma programında merkezi bir yer verdiği
görülmektedir.
56
Resim 01.55: Küreselleşme uluslararası sınırları kaldırmıştır.
4. Kültür
İnsanı insan yapan en önemli faktörlerden biri olduğu kültürdür. Çünkü insanlar içinde yetiştikleri kültürlerin birer yansımasıdırlar ve sahip oldukları kültürleri,
oluşturdukları sistemlere de taşırlar. İnsanların kültürel yansımalarının bileşimiyle
sisteme ait kültürler meydana gelir. Kültürler ise sistemlerin tanıtıcı kimliği vazifesini görür. İnsanların, grupların, örgütlerin, toplumların ve devletlerin; geçmişlerinin
bilinmesi bugünlerinin tanınması ve yarınlarının öngörülmesi sahip oldukları kültür
hakkındaki bilgi sahibi olmayı gerektirir.
Kültür; insanların davranışlarına
parametre oluşturan
soyut ya da somut
anlam ifade eden
değerlerden oluşan
bir bütündür. İnsanların davranışlarına
ve kişiliklerine doğrudan etki eden bir
sistem olarak kültür,
sadece birey değil
grup davranışlarını
Resim 01.56: Geleneksel kültürümüzden örnekler
da şekillendirir. Bu
nedenle girişimciliğin de; kültürel değerlerden etkilenmemesi mümkün değildir.
Üyesi oldukları topluma ait kültürden aldıkları parametrelerle oluşan bir alt kültür
çerçevesinde hareket eden girişimcilerin, kişilik yapıları da bundan etkilenecektir.
Kişilik yapılarında aktif ya da pasif olacak unsurların varlığı önemli ölçüde kültürel
etkilerle oluşacaktır.
57
Yeni bir işletme kurma düşüncesi kişinin ait olduğu toplumun kültürü, etkilendiği alt kültürler, ailesi, arkadaşları ve öğretmenlerinden gelen ilhama bağlıdır. Bir insanın yeni işletme kurarak başarılı olmasına değer veren bir kültür, önem vermeyen
kültürlere göre daha fazla işletme kurulmasına ortam hazırlayacaktır. Bir kültürde
girişimciliğin genel çerçevesini oluşturan; kişinin kendi patronu olması, bireycilik,
başarılı olmak ve para kazanmak gibi değerler ön plana çıkarılıyorsa bu kültürde girişimcilik fazlasıyla destekleniyor demektir. Böyle kültürlerde yeni işletmelerin kurulma oranı yüksektir. Bununla beraber, başarılı ve yeni işletmeleri önemsemeyen, aksine başarısızlığı büyük bir itibar kaybı olarak varsayan kültürlerde, başarılı girişimcilik
örneklerinin görülmesi fazla olası değildir. Ancak hiçbir kültür; girişimciliği destekleyen ya da girişimciliğe karşı olan bir kültür şeklinde keskin ifadelerle ayrılamaz. Kültürel bütünü oluşturan çok sayıdaki alt
kültür, girişimciliği
olumlu veya olumsuz etkileyecek ortamlar oluşturabilirler. Bu alt kültürlerin
girişimciliği destekleyen niteliklerinde
farklılıklar sergilenmektedir. Örneğin;
ailevi
değerlerin
baskın olduğu bir
kültürde, eğer ai3FTŔN#BʓNT[MʓBÚOFNWFSFOBŔMFMFSŔOCŔSFZMFSŔOEFHŔSŔʰŔNDŔMŔL leler
bağımsızlığa
özellikleri taşımaları beklenir.
önem veriyorlarsa
çocukların da yüksek seviyede girişimcilik özellikleri taşımaları beklenir.
&ʓŔUŔNWF(àWFO
Girişimcilik için eğitim sistemi de teşvik unsurları taşıyabilir. Girişimciliği önemseyen, müfredatında yer veren ve yaşayarak öğrenmeyi ezberciliğe tercih eden eğitim sistemlerinden geçen bireyler, girişimcilik eğilimleri yüksek olan bireylerdir. Bilinmeyenlerin keşfedilmesine önem veren eğitim kurumlarında yetişen çocukların
daha yaratıcı ve girişimcidirler. Bireyin aldığı eğitimin felsefesi, programı ve kapsamı
girişimciliği ve yaratıcılığı belirlemektedir. Bireylere başarı arzusu veren eğitim sistemi, aynı zamanda o bireylerin yaşadığı ülkenin iktisadi gelişmesinde de belirleyici
olmaktadır.
Toplumun güven seviyesi de girişimciliğin başarılı olmasında önemli derecede etkilidir. Çevrede güven duyabilecek insanların fazla sayıda olması, toplumdaki
girişimcilik çabalarının hızla devam etmesine sebep olur. Güvenin yüksek olması gi-
58
rişimcilerin rahatlıkla başka bireylerle iş birliği yapmalarını, yetki ve sorumluluklarını
devretmelerini kolaylaştırır. Yönetici ya da girişimci sıfatını taşıyanlar çalışanlarına
işlerini özgürce yerine getirme olanağını tanırlar. Yüksek güven; yakın denetim ve
disiplini öne çıkaran katı hiyerarşik yapılanmalar için uygun değildir.
Resim 01.58: &ʓŔUŔNTŔTUFNŔCŔSàMLFOŔOHFMŔʰNŔʰMŔʓŔOFEFÚOBZBLPMVS
6. Din
Toplumsal inanç sistemleri ve geleneksel değerler, başarı güdüsü ve girişken
çabaları teşvik edebilmektedir. Çoğu dinlerde üretime ve çalışmaya yapılan vurguların fazla olması, yine kişileri tembellik, faaliyetsizlik ve miskinlikten kurtarmaya yönelik telkinler, kişiyi iyi bir insan olmak adına üretmeye ve çalışmaya yönelten güdüler olmuştur. Bu güdüler, kişinin yapacağı her türlü faaliyet ve eyleme destek niteliği
taşımaktadır.
7. Siyaset
Girişimciliğin oluşumunu siyasal sistemin niteliği de etkilemektedir. Siyasal sistemin, özgür girişimciliğe bakış açısı, özel mülkiyete tanıdığı yasal statü ve uygulama alanına koyduğu ekonomik sistem, girişimciliğin oluşumuyla yakından ilişkilidir.
Girişim özgürlüğünün yasal güvenceye kavuşturulması ve finansal olanaklarla desteklenmesi, girişimciliğin ortaya çıkmasının önemli bir itici gücünü oluşturmaktadır.
Bu da politik sistemin, özel inisiyatifi ve kazanımları ön plana çıkaracak ve piyasa
isteklerini dikkate alacak biçimde örgütlenmesini gerektirmektedir. Bu bakımdan,
piyasa taleplerinin ve trendlerinin yeterince dikkate alınmadığı merkeziyetçi sistemlerin girişimcilik açısından uygun koşulları sağlayamadıkları söylenebilir. Özellikle,
merkezi/bürokratik yapılara sahip olan sosyalist ekonomiler, piyasanın taleplerine
yeterince hızlı cevap veremezler. Çünkü bu sistemde insanlara, risk almalarını ve
yeni işler geliştirmelerini teşvik edecek yüksek kârlar sağlanmaz. Diğer yandan, girişimciliğin zorunlu koşullarından biri olan özel mülkiyet hakkının yasal güvenceyle
teminat altına alınması da, bireyleri girişimci olmaları yönünde motive eden temel
59
etmenlerden biridir. Çünkü özel mülkiyet hakları ne kadar iyi korunuyorsa girişimciler o derece mal ve sermaye biriktirme yolunda motive olacaklardır. Bu da sermaye
birikimini arttırarak uzun dönemde ekonomik büyümeye yol açacaktır.
8. Ekonomi ve Mevzuat
Girişimciliğe toplumda değer kazandıran en önemli özellik ekonomik değer
yaratmasıdır. Bir ülkede kalkınmayı ve gelişmeyi sağlayan başlıca etkenlerden birisi
girişimcilerdir. Bu nedenle devlet girişimciler için enerji, ulaşım ve iletişim alanlarında kolaylıklar sağlamakta, vergi oranlarında indirime gitmekte, altyapı hizmetleri
sunmakta, bürokratik engelleri azaltılmakta ya da ortadan kaldırılmaktadır. Tüm bu
ve buna benzer iyileştirmeler ise girişimciliği teşvik etmektedir.
Devlet hukuksal zeminin tesis edilmesinde olduğu
gibi, sağladığı diğer olanaklar çerçevesinde teşvik kredileri, faizsiz ya da düşük faizli
ve uzun vadeli iş kurma ve
geliştirme kredileri gibi girişimciliğin finansal altyapısını oluşturan ve girişimcilik
açısından yaşamsal öneme
sahip sermayenin sağlanmasını da mümkün kılmaktadır.
Özellikle, sermaye sıkıntısı3FTŔN%FWMFUHŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔUFʰWŔLFUNFLŔÎŔONFW[VBU
nın önemli bir sorun olduğu
kolaylaştırmalıdır.
ülkelerde devletin, sermayenin temini yönünde olumlu adımlar atması, girişimciliği teşvik eden başlıca unsurlardandır. Devlet tüm bunların yanında ayrıca;
t Siyasal ve ekonomik istikrarı sağlayarak girişimciler için bir güven ortamı
oluşturmalı,
t Girişimciliği esas alan eğitim programlarının geliştirilerek hayata geçirmeli
t Adil rekabet ortamını ve adil bölüşümü sağlamalı,
t Girişimcilere uygun üretim alanlarının ve bu alanlarda yatırımda bulunmanın
kısa, orta ve uzun vadede getirilerinin neler olabileceğine ilişkin fizibilite çalışmaları yapmalı,
t Yabancı sermayeyi teşvik edici ve ülke yararına hizmet etmesini sağlayıcı düzenlemeler yapmalı,
t Teşvik kredileri, faizsiz ya da düşük faizli ve uzun vadeli iş kurma ve geliştirme
kredileriyle girişimciliğin finansal altyapısını oluşturan ve girişimcilik açısından yaşamsal öneme sahip sermayenin sağlanmasında yardımcı olmalı,
60
t Uluslararası pazarlarda girişimcilerin payının artması için gerekli önlemleri
almalıdır.
F. GİRİŞİMCİLİĞİN ÖNEMİ
Sanayi devrimi ile başlayan teknolojik ilerleme ve bilgi toplumuna geçiş; üretim, dağıtım, ulaşım, yönetim süreçlerinde köklü değişmelere sebep olmuştur. Bu
süreçte ulusal ekonomiler, yerini dünya ekonomisine bırakmıştır. Globalleşme, rekabet sisteminin değişmesi, rakiplerin stratejilerindeki farklılaşma, teknolojik yeterliliğin sınırlarındaki gelişme, nüfus yapısındaki değişim, iş süreçlerinin farklılaşması
gibi bir dizi yeni konu çalışma hayatına girmiştir. Bu konular, ulusal ölçekte, yaşamın
yeniden örgütlenmesi, eski şirket yapılarının çözülmesi, özelleştirme eğiliminin güçlenmesi, ülkelerin gündemine, mevcut sanayi yapısının rekabet edilebilecek biçimde yeniden düzenlenmesini, siyasi, ekonomik ve hukuk altyapılarının uluslararası
uyumu gibi çok köklü bir dönüşüm gerektirmektedir.
Kendi zayıf ve güçlü yanlarına doğru teşhisler koyan, uluslararası rekabet sistemini doğru algılayan, rakiplerin uyguladığı stratejileri yakından gözleyen, insan
ve sermaye kaynaklarını doğru yönlendiren toplumlar, zenginlik üreterek refah yaratma konusunda bir adım öne geçebilirler. Dünya genelinde de, iş yaşamının gündemindeki temel konu; bilgi teknolojisine dayanan gelişmeleri doğru algılamak,
öngörme ve önlem almada hata yapmamaktır. Bu da ancak akılcı kaynak planlaması
yapmak ve girişimciliğe önem vermekle sağlanır.
Girişimcilik, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçerken daha fazla önem
kazanmıştır, çünkü artık insanın fiziksel gücündense fikri emeğinin ekonomik açıdan daha değerli olduğu kabul edilmektedir.
(ŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔO4PTZBM)BZBUUBLŔ½OFNŔ
Girişimcilik toplumun kalkınması için çok
önemli ve gereklidir. Girişimciler hem bireysel
hem toplumsal düşünmek zorundadırlar. Bunun sonucu olarak girişimcilerin içinde yaşadıkları topluma karşı önemli misyonları vardır.
Örneğin; az gelişmiş ülkelerdeki en önemli sorunlardan biri işsizliktir. Bunu doğuran neden
ise ürün ya da hizmet üretimi için yeni yatırımların yapılmamasıdır. Kişiler kendi işlerini kuraResim 01.60: Girişimcilik hayat
standartlarını yükseltir.
rak işsizliğin önüne bir ölçüde geçebilirler. Bu
sayede girişimci sayısı arttıkça istihdam oranı
da artacaktır. Girişimci sayısının artması toplumsal refah düzeyini, insanların hayat
standartlarını yükseltecektir. Girişimcilikte amaç, daha çok para kazanmak olarak
düşünülse de asıl olan toplumsal yaşam kalitesini artırmaktır. Girişimcilik aynı zamanda kişisel gelişime ve sosyal sorunları çözmeye yardımcı olabilir.
61
Girişimciler bilim ve teknolojiyi kullanarak ve bu alanlara kaynak aktararak bilim ve teknolojinin gelişmesine yardımcı olurlar. Aynı zamanda atıl kaynakları kullanarak bunları kullanılır hâle getirirler. Araştırma kurumları, üniversiteler ve diğer
ARGE kuruluşları ne kadar üretken olursa olsun, geliştirdikleri yeni teknolojilerin
hayata geçirilmesi girişimcilere bağlıdır. Girişimciler, teknolojik buluşları hayata geçirdikçe bilim ve teknoloji ilerlemeye devam edecek, aksi takdirde duraklama ve gerileme olacaktır.
(ŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔO&LPOPNŔL)BZBUUBLŔ½OFNŔ
Girişimcilik, ülke ekonomisinin gelişmesinde vazgeçilmez unsurlardan biridir.
Girişim, günümüzde yeni iş
alanları oluşturma, rekabet
edebilme ve ekonomik büyümeyi sağlama aracı olarak
görülmektedir. Girişimcilik,
yeni kaynaklarla, yeni teknolojilerle toplumu tanıştırır ve
böylece daha önce kullanılmayan ya da daha az kullanılan kaynaklar ekonomiye kaResim 01.61: Girişimcilik büyüme ve kalkınmayı hızlandırır. zandırılır. Kullanılmakta olan
üretim araçlarının ve mevcut
girdilerin değişik biçimlerde kullanılmasıyla üretimi arttırılmış olur.
Ekonomi teorisinin en önemli konularından biri olan büyüme ve kalkınma
sorununa tarihsel açıdan bakılırsa girişimciliğin önemi büyüktür. Uluslararası gelişmişlik düzeyleri incelendiğinde, geri kalmış ülkelerin kaynak dağılımının, gelişmiş
ülkeler kadar iyi olmadığı görülür çünkü etkin bir kaynak dağılımı, onu geliştirebilen, diğer ülkelerden bilgi ve teknoloji transferini yapabilen, başarılı girişimcileri
gerektirir. Dolayısıyla, başarılı girişimcilere sahip olan ülkeler, diğerlerine göre daha
avantajlıdır.
Girişimcilik, serbest rekabet ekonomisinin veya serbest pazar ekonomisinin
en önemli unsurlarından birisidir. Bir ülkede girişimcilik olmaksızın serbest rekabet
sistemi tam anlamıyla işlemeyecektir. Bu noktada girişimcilik birçok yönden önem
taşımaktadır. Örneğin, özelleştirme ancak girişimciliğin başarısı ve etkinliğine bağlı olarak yapılabilecektir. Devletin, kuralları koyan kurum olması nedeniyle pazarda kendisiyle rekabet edilmesi olanaksızdır. Dolayısıyla ekonomide devletin hakim
olması pazarda rekabetin bulunmaması anlamına gelecektir. Devletin görevi gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, pazarda tam rekabetçi bir serbest pazar ortamının kurulmasını sağlamak olmalıdır. Bu amaçla gerekli yasalar çıkarılarak bu yasalara işlerlik
62
kazandırılmalı, teşvik ve kredi
mekanizmalarıyla
girişimcilik
merkezli sistemin başarılı bir şekilde çalışması sağlanmalıdır.
Devlet asli görevlerini yapacağı
role çekildiğinde halen üretmekte olduğu mal ve hizmetleri tam
rekabet kuralları içerisinde girişimciler üretmeye başlayacaktır.
Bu durumda rekabetin etkisiyle
üretilen mal ve hizmetlerin kalitesi artacak, fiyatı düşecek ve
müşteriler bu durumdan olumlu etkilenecektir. Üretilen mal ve
hizmetlerin dünya pazarlarında
rekabeti daha kolay olabilecektir.
3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔMŔLLÚLMàEFʓŔʰŔLMŔLMFSFPMBOBL
TBʓMBS
Girişimcilik faaliyetleri yalnızca ekonomiye yeni bir dinamizm kazandıran etkinlik olarak kalmamakta bunun yanında bir ülkenin ekonomik olarak ilerlemesi ve
ekonomik zenginlik sağlaması içinde büyük önem taşımaktadır. Kendi işinin sahibi
olmak kişinin kendi işsizliğine karşı bir çözüm oluştururken, aynı zamanda yarattığı iş sayesinde kendi dışındaki diğer bireyler içinde istihdam olanağı tanımaktadır.
Özellikle küçük girişimciler işlerinde köklü yeniliklerin gerçekleşmesine olanak tanımakta ve bu doğrultuda çoğunlukla çalışanlarının yenilikçi fikirlerinden yararlanmaktadırlar.
G. KENDİ İŞİNİ KURMANIN AVANTAJLARI
Bir girişimcinin kendi işini kurmasının avantajları aşağıdaki gibi açıklanabilir:
t Bağımsız çalışmayı sağlar: Girişimciliğin en büyük avantajı bağımsız çalışmayı sağlamasıdır. Kendi işine sahip olma, kendi kendinin patronu olma çok sayıda bireyi girişimci olmaya yönlendirmektedir.
t İzlemek yerine liderlik yapma şansı verir: Girişimcilik bireye başkalarının emirlerini yerine getirmektense lider olma fırsatı verir.
t Fikirleri uygulama olanağı sağlar: Girişimcilik bireylere fikirlerini rahatça uygulama esnekliği sağlar.
t Yaratıcılığı ön plana çıkarır: Girişimciler yaratıcı, çözüm odaklı, alternatif ve
çözüm üreten ve sonuç odaklı çalışırlar. Dolayısıyla başkaları direktifleriyle
hareket etme zorunluluğunu ortadan kaldırarak fikirlerini rahatça uygulama,
yaratıcı düşünme olanağı sağlar.
t Yüksek kazanç elde etme olasılığı vardır: Başarılı bir girişimcinin sabit gelirli
diğer çalışanlara nazaran her zaman daha fazla kazanma şansı vardır.
63
t İş ortamını kontrol altında tutmak mümkündür:
Girişimcilik bireylere kendi çalışanlarını ve çalışma
ortamını kontrol olanağı
sağlar.
t Saygınlık elde etmeyi
sağlar: Başarılı bir girişimci gerek yaptığı çalışmalar gerekse elde ettiği
kazançlarla başkalarının
saygı ve hayranlığını kaResim 01.63: (ŔSŔʰŔNDŔMŔLLFOEŔŔʰŔOFTBIŔQPMNBZTBʓMBS
zanır.
Ğ. KENDİ İŞİNİ KURMANIN DEZAVANTAJLARI
Kendi işini kuran girişimciler için iş fikri aşamasında bilgi eksikliği, iş kurma
sürecinde yer alan resmi kurumların bürokratik yapıları, yasal işlemlerin uzunluğu
ve karmaşıklığı, kuruluş masrafları, işletme döneminde enflasyon baskısı ile düşen
kâr ve azalan işletme sermayeleri ve bunlara eklenebilecek birçok faktör girişimcinin başarısını ve karlılığını sürekli zorlamaktadır. İşini kurduktan sonra da girişimciyi
bekleyen bir takım dezavantajlar vardır. Bunları şu şekilde açıklamak mümkündür:
t Nakit akışındaki aksamalar: Piyasa koşulları, alacakların tahsilatından dolayı
yaşanan zorluklar, işletme giderleri, devlete yapılacak olan ödemeler, üçüncü
şahıs ve firmalara olan borçlar girişimciyi etkileyen ve sıkıntıya neden olan
unsurlardır.
t Stres: Bazı girişimciler strese dayanıklı
olup stresli bir ortamda iş çıkarabilir ve
mutlu olabilir. Bazları ise stresli ortamlara
hiç alışkın değillerdir. Yoğun iş temposu
ve bilgi bombardımanı, hızla gelişen teknoloji ve değişimleri takip etme telaşı,
bitmeyen rekabet ve düzelmeyen ekonomi, başarılı olma hırsı, zaman yetersizliği,
yetişmeyen işler, gelecek belirsizliği ve
bunlar gibi çok sayıda neden strese yol
açar. Çok fazla sorumluluk, yetersiz kişisel
enerji, mesleki ilerlemeyle ilgili endişe, iş
tatminsizliği, dinlenmeye ve eğlenceye
Resim 01.64: Stres ve yalnızlık
zaman ayıramamak, yalnızlık ve başarısız HŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔOEF[BWBOUBKMBSOEBOES
olma korkusu da stere neden olan başlıca
konulardandır.
64
t Yalnızlık: Girişimci karşılaştığı her durumdan, aldığı her karardan ve bu kararın sonuçlarından sorumlu ve aynı zamanda yalnızdır.
t Yeterli zamanın olmaması: Yoğunluk, artan tempo, zamana karşı yarış girişimcilerin sürekli karşılaştıkları problemlerdendir. Ücretle çalışanlar gibi belli
saatlerde çalışıp işini bürosunda bırakma şansı yoktur.
t Çalışamazsa para kazanamayacak olması: Özellikle küçük ölçekli işletmelerde ve de yeni kurulan küçük organizasyonlarda girişimci her şeyi düşünüp
uygulamak zorundadır. Çalışmaması durumunda kazanç elde etme şansı
yoktur.
t Aile huzurunun bozulması: Girişimci için her zaman işin daha ön planda olması, ailesine yeterince zaman ayıramaması, dolayısıyla aile huzurunun bozulması da kendi işini kurmanın dezavantajlarındandır.
t Hayır diyememenin getirdiği zorluklar: Girişimci her zaman müşterilerine ve çalışan personele karşı
sorumluluklarını yerine getirmek
zorunda olması ve hayır diyememesi nedeniyle zor durumlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle
her zaman soğukkanlı, prensipli
ama aynı zamanda adil ve doğru
davranmalıdır. Hem kendini hem
şirketinin hem personelinin men- Resim 01.65: Girişimcilikte hayır diyememek
faatlerini ön planda tutmalıdır. Bu ya da çalışmayınca para kazanamayacak olmak
kişiler üstünde baskı yapan unsurlardır.
da girişimcinin zorlayan bir başka
nedendir.
t Satıcı ve tedarikçilerle uğraşma: Girişimci her zaman mal ve hizmet aldığı satıcılarla ve tedarikçilerle uğraşmak durumunda kalacaktır, bu durum da ayrı
bir stres kaynağı olacaktır. Yetki devri ile bu tür konulardan bir miktar uzaklaşsa da önemli kararlarda mutlaka kendisi olmak zorundadır.
t Risk almak: girişimcinin aldığı her kararda risk faktörü vardır. Bu riskleri ve
olumsuz sonuçlarını tolore edebilmek ise yorucu ve yıpratıcı bir süreçtir.
t Daima finansmanla uğraşma zorunluluğu: Girişimcilikte ödemeler, alacaklar,
nakit akışı planlaması banka ilişkileri, devlet ödemeleri, satış, maliyetler gibi
sürekli para ile uğraşma zorunluluğu vardır.
t Sürekli öğrenme gereği: Girişimci gerek teknolojiye gerekse günün koşullarına ayak uydurabilmek için sürekli kendini geliştirmek, öğrenmek ve tecrübe
kazanmak zorundadır.
t Başarının çalışanlara da bağlı olması: Girişimciliğin başarısı sadece kendisine
değil diğer çalışanlarına da bağlıdır. Bu da çalıştırdığı personeli iyi seçmek,
uzun süreli doğru insanlarla çalışmak, yönlendirmek ve motive etmek zorunluluğunu doğurmaktadır.
65
ETKİNLİK
GİRİŞİMCİLİĞİN AVANTAJLARI VE DEZAVENTAJLARI ÜZERİNE
BİR ANKET
Yakın çevrenizde işini kuran girişimcilere aşağıda verilmiş olan, Girişimciliğin Avantajları ve Dezavantajları” konulu anketi ya da buna benzer hazırladığınız
bir başka anketi uygulayınız. Elde ettiğini verilerden bir sonuç elde ediniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi iş kurmanızda size motivasyon kaynağı oldu?
A.
B.
C.
D.
Kendimin patronu olmak
İşsizlik
Daha çok para kazanmak
Ailemin işi olduğu için
2. Girişimciliğin dışında başka bir iş yapmak ister miydiniz?
A.
B.
C.
D.
Evet kesinlikle isterdim.
Hayır istemezdim, işimi seviyorum.
Hiç düşünmedim.
Belki başka bir iş yapsam daha iyi olurdu.
3. Kazancınızdan memnun musunuz?
A.
B.
C.
D.
Evet, çok iyi kazanıyorum.
Keşke sabit gelirli bir işim olsaydı.
Riskleri var ama yine de iyi kazanıyorum.
Hiç kazanamıyorum, işimiz çok zor.
4. İşinizde en çok hangi durum sizi mutsuz ediyor?
A.
B.
C.
D.
66
Müşterilerin bitmek bilmeyen istekleri
Siparişleri zamanında yetiştirememe
Çalışanlarla uğraşmanın zorluğu
Aileme yeterince vakit ayıramamak
5. İşinizde en çok hangi durum sizi mutlu ediyor?
A.
B.
C.
D.
İyi kazanıyor olmam.
Başkalarını yönetiyor olmam.
Bağımsız çalışıyor olmam.
Saygınlık kazanıyor olmam.
6. Girişimciliğin size kazandırdığı başlıca konu ne oldu?
A.
B.
C.
D.
Para
Çevre ve saygınlık
Hayallerimi gerçekleştirmiş olmanın mutluluğu
Patronluk ve liderlik
7. Girişimciliğin size kaybettirdiği ne oldu?
A.
B.
C.
D.
Bana hiç zaman bırakmadı.
Beni hırslı ve mutsuz yaptı.
Kaybedeceğim korkusuyla sürekli stres altındayım.
insanlarla uğraşmaktan çok yoruldum.
8. İş yaşamına yeniden başlasanız girişimci olur muydunuz?
A.
B.
C.
D.
Evet kesinlikle yine girişimci olurdum.
Bilmiyorum.
Belki daha fazla mutlu olacağım başka bir işi yapardım.
Kesinlikle girişimci olmak istemem.
67
ÖZET
Ekonomi, insanların yarattığı değerlerle ülkelerin zenginliklerinin nasıl ortaya çıktığını; bunların ülkeler ve insanlar arasında nasıl bölüşüldüğünü inceleyen bir toplum
bilimidir. İhtiyaç; karşılandığı zaman zevk ve haz veren, karşılanmadığında ise acı ve
üzüntü veren duygular olarak tanımlanabilir. Kıt mallarla giderilebilen ihtiyaçları, zorunlu ve kültürel ihtiyaçlar olarak iki gruba ayırmak mümkündür. Zorunlu ihtiyaçlar,
insan yaşamının devamı için mutlaka karşılanması gereken yeme, içme, giyinme, barınma gibi ihtiyaçlardır. Kültürel ihtiyaçlar ise zorunla ihtiyaçlar gibi giderilmesi elzem olmayan, ihtiyacının şiddet derecesi kişiden kişiye göre değişen ihtiyaçlardır. Kaynakların
kıt olması, insanları çeşitli ihtiyaçları arasında bir tercih yapmaya zorlamaktadır.
İnsan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla yapılan üretimin gerçekleştirilmesi için
bazı faktörlere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu faktörler; emek, sermaye, doğa ve girişimci
olarak sıralanabilir. Günümüzde teknoloji de üretim faktörleri arasında sayılmaktadır.
Girişimcilik; bir iş fikrine sahip olarak pazardaki fırsatları değerlendirerek mal ve
hizmet üretmek amacıyla sermaye, doğal kaynak, emek gibi üretim faktörlerini bir araya getirilerek işletilmesiyle ilgili faaliyetler olarak tanımlanabilir. Girişimcilik kavramının
dört ana bileşeni vardır. Bunlar; yenilikçi ve yaratıcı olma, risk alma, öncü olma ve rekabetçi düşünmedir.
Girişimciliğin başlıca türleri; iç girişimcilik ve dış girişimcilik, kadın girişimciliği,
sosyal girişimcilik, kamu ve özel sektör girişimciliği olarak sıralanabilir. Aile, kültür, din,
sosyal yapı, siyaset, coğrafya, ekonomi ve mevzuatlar girişimciliği etkileyen başlıca faktörlerdendir.
Dünya genelinde de, iş yaşamının gündemindeki temel konu; bilgi teknolojisine
dayanan gelişmeleri doğru algılamak, öngörme ve önlem almada hata yapmamaktır.
Bu da ancak akılcı kaynak planlaması yapmak ve girişimciliğe önem vermekle sağlanır.
Girişimcilik, sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçerken daha fazla önem kazanmıştır, çünkü artık insanın fiziksel gücündense fikri emeğinin ekonomik açıdan daha
değerli olduğu kabul edilmektedir.
Girişimcilik toplumun kalkınması için çok önemli ve gereklidir. Girişimciler hem bireysel hem toplumsal düşünmek zorundadırlar. Bunun sonucu olarak girişimcilerin içinde yaşadıkları topluma karşı önemli misyonları vardır. Girişimcilik, ülke ekonomisinin
gelişmesinde de vazgeçilmez unsurlardan biridir. Girişim, günümüzde yeni iş alanları
oluşturma, rekabet edebilme ve ekonomik büyümeyi sağlama aracı olarak görülmektedir. Girişimcilik, yeni kaynaklarla, yeni teknolojilerle toplumu tanıştırır ve böylece daha
önce kullanılmayan ya da daha az kullanılan kaynaklar ekonomiye kazandırılır. Kullanılmakta olan üretim araçlarının ve mevcut girdilerin değişik biçimlerde kullanılmasıyla
üretimi arttırılmış olur.
68
DEĞERLENDİRME SORULARI
1.
Aşağıdakilerden hangisi temel ekonomik kavramlardan değildir?
A.
B.
C.
D.
2.
Aşağıdakilerden hangisi üretim faktörlerinden değildir?
A.
B.
C.
D.
3.
Doğa
Emek
Girişimci
önetim
Aşağıdakilerden hangisi yaratıcılığın aşamalarından değildir?
A.
B.
C.
D.
4.
İhtiyaç
Tercih
Kıtlık
Gelişmişlik
Bilgi toplama
Kuluçka
Yorumlama
Değerlendirme
Aşağıdakilerden hangisi yöneticinin başlıca özelliklerinden değildir?
A. İyi bir yönetici öncelikle mesleğini tam olarak bilmeli, işini ve çalışanlarını
uyu tanımalı, zamanında ve doğru kararlar alabilmelidir.
B. Sorumluluk taşımalı, yerel ve evrensel koşulları iyi analiz edebilmeli, grup
çalışmasını teşvik etmelidir.
C. Kendini işletme sahibinin yerine koymalı, adeta patron gibi davranmalıdır.
D. Hitabet, öğretme, yol gösterme, beden dilini anlama konularında başarılı
olmalıdır.
5.
Toplumları arkalarından sürükleyen, onların ufkunu açan, yeniliklere açık olan,
basmakalıp düşüncelere takılıp kalmayan, sürekli kendini yenileyen ve sorunların çözümüne hızlı ve pratik yollarla çözüm üreten, toplulukları pozitif motive
edebilen kimselere ……………….. denir.
A.
B.
C.
D.
Yönetici
Lider
İşletmeci
Teşebbüs
69
6.
Kimi zaman ekonomik kısıtlamaların ağırlık kazandığı alanlarda; genellikle hükümetlerin ya da üst yönetimin direktifleri doğrultusunda alınan kararlarla,
işletmelerin yarattığı kaynakların değil, hazır ya da kamunun ürettiği kaynakların kullanıldığı girişimcilik türü verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
7.
Girişimciler için gerekli olan, kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere
kendi arzu ve istekleri ile davranmalarına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
8.
Motivasyon
İstek
Deneyim
Hırs
Kâr ve riski başkalarına ait olmak üzere ekonomik mal veya hizmet üretmek
ve pazarlamak için üretim faktörlerini düzenli bir biçimde bir araya getiren ve
böylece kurulan ya da çalışmakta olan işletmeyi amacına uygun çalıştırma sorumluluğunu üstlenen kişiye verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
9.
Kadın girişimciliği
Özel sektör girişimciliği
Kamu girişimciliği
İç girişimcilik
Personel
Tüketici
Yönetici
Lider
Aşağıdakilerden hangisi girişimciliği teşvik eden faktörlerdendir?
A.
B.
C.
D.
Aile
Hükümet
Vasiyet
Dış baskılar
10. Aşağıdakilerden hangisi kendi işini kurmanın dezavantajlarından değildir?
A.
B.
C.
D.
70
Yalnızlık
Yeterli zamanın olmaması
Çalışamazsa para kazanamayacak olması
Evet demeyi becerememek
2. ÜNİTE
GİRİŞİMCİ VE BAŞARILI GİRİŞİMCİLERİN
ÖZELLİKLERİ
1. Çevrenizdeki girişimcilerden onları başarıya götüren nedenleri, varsa
başarısız girişimcilik deneyimi olanlardan da bunun nedenlerini sorunuz.
2. Sizce günümüzde hangi iş kollarında yapılan girişimler daha kârlıdır,
bunların nedenleri ne olabilir, gazete, dergi ve İnternet’ten araştırınız.
NELER ÖĞRENECEĞİZ?
Bu ünitenin sonunda;
1. Girişimciyi tanımlayacak,
2. Girişimciliğin fonksiyonlarını öğrenecek
3. Girişimcilerde olması gereken başlıca özellikleri kavrayacak,
4. Swot analizinin ne olduğunu ve nasıl yapıldığını öğrenecek,
5. Başarılı girişimcilerden bazılarını tanıyacak,
6. Başarısız girişimcilik örnekleri hakkında bilgi sahibi olacak,
7. Girişimcilikte başarısızlığı başlıca nedenlerini öğreneceksiniz.
ANAHTAR KAVRAMLAR
GİRİŞİMCİ
DAVRANIŞSAL
ÖZELLİKLER
KİŞİSEL
ÖZELLİKLER
BAŞARISIZLIK
BAŞARI
SOSYAL
ÖZELLİKLER
72
A. GİRİŞİMCİ KİMDİR?
Girişimci, insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere ekonomik mal ve hizmet üretiminin gerçekleştirilebilmesi için üretim faktörlerini bir araya getiren kişi olarak tanımlanabilir. Bir başka tanıma göre ise girişimci; risk ve belirsizlik ortamında yeni iş
imkânlarını üretebilmenin yanında fırsatları, kaynakları ve kazancı arttırarak büyüyebilmek için kullanabilen kişi olarak ifade edilmektedir.
Girişimcinin faaliyetlerindeki asıl hedef kâr elde etmektir.
Girişimci, bir yandan risk altına
girmekte diğer taraftan üretim
faktörlerini temin ederek işletmektedir. Bu nedenle girişimcide yöneticilik özelliklerinin de
bulunması gerekir. Girişimci bir
ayakkabı satıcısı ya da tamirci olabileceği gibi fabrika ya da
holding kuran kişi de olabilir.
Burada dikkat edilmesi gereken
nokta, girişimcinin temel unsurResim. 02.01: Girişimci üretim faktörlerini bir araya
larını oluşturan konuların “başgetiren kişidir.
kalarının baktığı ama göremediği
fırsatları görüp bunları birer iş fikrine dönüştürebilmesi” ve “risk almaya yatkın” olmasıdır. Ancak, girişimcilik ile para
sahipliğinin birbirinden kesinlikle ayrılması gerekmektedir. Çünkü girişim kavramı,
paranın varlığından çok yeni ürün ve üretim tekniklerini, geniş bir vizyonu veya değişen koşullara uyum yeteneğini çağrıştırır. Dolayısıyla, girişimcilik yeteneklerine
sahip fakat yeterli sermayesi olmayan kişiler potansiyel birer girişimci olarak kabul
edilebilir.
Girişimcilik, 17. yüzyıla kadar aktif ve kendini riske atmaya meyilli bireyleri anlatmak için kullanılmıştır. Daha sonraki yıllarda girişimci ile ilgili klasik tanımlar bir
işletmeyi başlatma üzerine odaklanmıştır. 18. yüzyılın başında ise ekonomist Richard Cantillon tarafından “henüz belirginleşmemiş bir bedele satmak üzere girdileri
bugünden satın alan ve üreten kişi” olarak tanımlanmıştır. Klasik anlamda girişimci,
fırsatları tanımlayıp bu fırsatlardan yararlanmak için gerekli kaynakları bir araya getiren, kâr ve büyüme amacı ile risk ve belirsizlik karşısında yeni bir işletme yaratan
kişidir. Ekonomik gelişme sürecine bağlı olarak girişimci tanımına yeni nitelikler
eklenmiştir. Cantillon’dan sonra Jetin Baptise Say girişimcinin risk üstlenme kadar
üretim girdilerini örgütleme ve yönetme niteliğine sahip olması gereği üzerinde de
durmuştur Girişimcinin yenilikçi ve dinamik olma özelliğini ise ekonomik kalkınmada, insan kaynaklarını temel yapı taşlarından birisi olarak ilk kez vurgulayan ve gün-
73
deme getiren Joseph Schumpeter’dir. Schumpeter’in çalışmalarında girişimcilik, yenilik yaratma ve teknolojik buluştur şeklinde açıklanmaya çalışılmış ve yeni ürünler,
yeni hizmetler, yeni süreçler, yeni arz kaynakları ve yeni pazarlar yaratmak için yeni
kaynakların yaratılması gibi konulara ağırlık verilmiştir. Schumpeter’in bakış acısıyla
girişimci, toplumda değişimi yaratacak kişi ve kurumlar olarak tanımlanmaktadır.
Ancak günümüzde, girişimcilik anlayışı klasik anlamını fazlası ile aşmıştır.
Resim. 02.02: Günümüz girişimcilik anlayışı klasik anlamını fazlasıyla aşmıştır.
Günümüzde girişimci, fırsatları tanıyan ve ele geçiren, gerekli olan zaman, beceri ve çaba ile bu fırsatları işleyebilir ve pazarlanabilir fikirlere dönüştüren, değer
yaratan, değer katan, rekabetçi pazarın riskini üstlenen ve yaptığı bu faaliyetlerden
ödül alan birisi olarak görülmektedir. Girişimciler; saatlerce çalışmaya istekli, standartlara uymayan kavramları irdeleyen ve kendi kişisel sezgilerine göre hareket etmeyi benimseyen kişiler olarak da nitelendirilmektedir. Başarılı olmayı hedefleyen
girişimcilerden, pazar payı analizlerini iyi yapmaları, stratejilerine uygun performans
planları geliştirmeleri, en gerçekçi sonuçlara ulaşmalarını sağlayacak bütün insani,
teknolojik, finansal ve diğer çevresel kaynakları ve fırsatları gözlemleyerek doğru
zamanda değerlendirmeleri beklenir.
Girişimcilikle karıştırılan kavramlardan biri, hukuki bir kavram olan işveren ya
da patrondur. Patron, girişimci olabileceği gibi sermaye sahipliği, işveren ya da yöneticilik kavramlarının yerine de kullanılabilir. Girişimcilik ise bunlardan farklı olarak
devamlı risk almak suretiyle diğerlerinin göremediği ya da cesaret edemediği iş fırsatlarını değerlendiren kişidir.
Girişimci işi soyut hâlden alıp somut şekle dönüştüren ve gerçekleştiren kişidir.
Değişik üretim faktörlerini bir araya getirerek risk alan ve bu riskin sonuçlarına katlanan kimsedir. Girişimci güncel olarak mevcut kaynakların ve yeteneklerin ötesine
74
Resim. 02.03: Girişimci başkalarının cesaret
FEFNFEŔʓŔŔʰGSTBUMBSOEFʓFSMFOEŔSŔS
uzanarak önce fırsatları hayal eden,
fırsatları arayan, onları kovalayan,
fırsatlara hazır olan ve onları tetikte
bekleyen kişidir. Fırsatları yakalayan, sonradan bu fırsatlara uygun
kaynakları ve yetenekleri araştırıp
tedarik eden kişidir. Girişimci aynı
zamanda problemden fırsatı kavrayıp geliştiren yani problemi çözen,
onu yenilik kalıbı altında şekillendiren sonra bunları pazarlanabilir
hâle getiren ve bunların sonucunda
da maddi ve manevi bir ödül bekleyen kişidir.
Girişimcilik bir anlayış ve davranış biçimidir. Girişimciler girişimci
olmayanlara göre beceri, yetenek,
kapasite, deneyim, bilişsel algılama
ve fırsatı kavrama yönünden güçlü,
hızlı ve esnektir. Motive olma, fırsatları keşfetme, kaynaklarının yeterli
olup olmadığına bakmaksızın fırsatları kovalama, yakalama ve uygulama yönünden farklı, özel, uzman,
becerikli, aktif, yöneten, esnek ve
Resim. 02.04: Girişimci problemleri çözendir.
eylemci kişilerdir. Ancak işini yaparken devletinin, toplumun, müşterilerin ve çalışanlarının çıkarlarını koruyan kişidir.
Resim. 02.05: Girişimci
risk alır, olasılıklardan
olanakyaratır.
Girişimciler başkalarının kaos ve karışık olarak
gördüklerini fırsat olarak gören ve işletme dünyasındaki değişimi ortaya çıkaran bireylerdir. Onlar, pazardaki engelleri aşmak için mücadele eden, farklı beceri
ve sesleri bir araya getiren ve bir bütünde dengeleyen
orkestra şeflerine benzetilebilirler. İyimser, çok çalışan
ve bağımsızlıktan tatmin olan bireyler olan girişimciler,
kendilerinin ve işletmelerinin başarısını sağlamak için
risk alma yönünde güçlü bir değer yapısına ve planlamayı kullanma becerisine sahiptirler. Girişimci her
zaman bilinmeyenle ilgilenen, geleceği kucaklayan,
olasılıklardan olanaklar yaratan ve kaosları uyuma çevirebilen yaratıcı kişiliğe sahip kişidir.
75
Görülebileceği gibi girişimciyi tek bir cümle ile tanımlamak basit ve kolay bir
şey değildir. Ancak hemen herkesin üzerinde hemfikir olduğu belirleyici girişimci
kavramı üç önemli noktayı içine alır. Bunlar;
* Kendi yaşam tarzını değiştirme inisiyatifini kendi eline alabilme cesareti,
* Kendisinin veya çevresindeki kaynak yetenekleri organize ederek sosyal ekonomik ve kişisel çerçevede anlamlı, farklı ve değer yaratan özelliği,
* Hayal gücünü kullanarak problemleri çözüp tüm bunların karşılığında maddi-manevi ödülü ve başarısızlığı (riski) göze alabilmesidir.
B. GİRİŞİMCİLERİN FONKSİYONU
Toplumda girişimci
rolünü oynayan kimselerin
yüklendikleri işlerin bütünü girişimcilerin fonksiyonları olarak adlandırılır. Girişimci, her alandaki yeniliği
başlatan kişi olduğu gibi
yeniliklerin sürdürülmesi
ve geliştirilmesi de onun
karar ve uygulamaları sonucunda gerçekleşir. Bu
karar ve uygulamaları yönResim. 02.06: (ŔSŔʰŔNDŔIFSBMBOEBZFOŔMŔʓŔCBʰMBUBOLŔʰŔEŔS
lendiren girişimci kültür ve
zihniyetinin oluşumunda, bu kişilerin girişimci olmadan önceki uğraşıları, eğitim
düzeyleri gibi toplumsal ve ekonomik nitelikleri ile bireysel özellik ve davranış boyutları etkili olur.
Çağdaş bir girişimcinin yerine getirmesi beklenen fonksiyonlar şöyle sıralanabilir:
* Yeni mal ve hizmet üretmek
veya bilinen mal ve hizmetlerin nitelik ve kalitelerini
yükseltmek:
Girişimciler
yeni mal ve hizmet üreterek ya da bilinen mal ve hizmetlerin nitelik ve kalitesini
yükselterek piyasaya katkıda bulunurlar. Örneğin; cep
telefonları iletişim hizmetine kolaylık amacıyla piyasaya çıkarılmış, ilk yıllarda
sadece konuşmak ve mesaj Resim. 02.07: Yeni iş fikirleri üreten girişimcilerden bir
laşmak için kullanılırken
görünüm
76
bugün çok sayıda yeni özellikler eklenmiştir. Önceki yıllarda tek çeşit hatta tek
marka diş macunu kullanılırken günümüzde değişik özellikte, daha güçlü korumalı çeşitleri mevcuttur.
* Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulayabilmek: Girişimciler bazen yeni
mal ve hizmetleri üretmek yerine, eskiden beri üretilmekte olan bir kısım mal
ve hizmetlerin üretim yöntemlerini veya pazara sunuş biçimlerini değiştirmek
suretiyle büyük kârlar sağlayabilirler. Örneğin, Amerikalı otomobil endüstri
kralı Henry Ford, o güne kadar tek tek yapılan otomobillerin üretiminde akan
iş şeridi ve montaj hattını kullanıp seri üretimi gerçekleştirmesi sonucu çok
büyük kârlar sağlamış ve otomobil endüstrisinde önderlik fonksiyonunu yüklenmiştir.
*
3FTŔN:FOŔàSFUŔMNŔʰWFQB[BSBTVOVMNVʰNBMÎFʰŔUMFSŔOEFOEFʓŔʰŔLHÚSàOàNMFS
* Endüstride yeni organizasyonlar kurmak: Girişimciler belirli bazı örgütlenmelere giderek gerek örgütsel ve gerekse çevresel yapıyı değiştirir. Örneğin;
ekonomide birden bire tekellerin ortaya çıkması,
kartel, konsern, tröst, konsorsiyum, korner, pool,
ring, füzyon, holding, merger vb. çeşitli işveren birliklerinin girişimciler veya işletmeler arası anlaşmalar ve birlikler şeklinde belirmesi bu duruma uygun
düşen oluşumlardır. Girişimcilerin örgütlenerek
çeşitli işletme birliklerini kurmalarının temel amacı, piyasaya hâkim olmak ve bu yolla kazançlarını
mümkün olan en yüksek düzeye çıkarmaktır.
* Yeni pazarlara ulaşmak: Girişimciler ülke içinde
ve dışında yeni pazarlar bularak ve pazar paylarını genişleterek mal ve hizmet satışlarını arttırmayı
amaçlar. Bunun için de değişik çözüm yolları arar-
Resim. 02.09: Girişimci
amaçlarından biri yeni
pazarlara ulaşmaktır.
77
lar. Örneğin; tüketicilerin satın alma güçlerini yükseltici çabalara girişmek,
ekonomik kalkınmayı sağlamak ve gelir dağılımını daha dengeli hâle getirmek
için mevcut engelleri kaldırmak bu yollardan bazılarıdır.
t Ham madde ve benzeri maddelerin
sağlanabileceği yeni kaynaklar bulmak: Girişimciler ülke içinde veya
dışında üretim koşullarını değiştirecek ham madde kaynakları bulup
denetimleri altında toplarlar. Petrol
ve petrol ürünlerini, demir ve çelik
madenlerini ele geçirme mücadeleleri bunların belli başlı örneklerini
oluşturur. Bu çeşit kaynakları denetimi altına alan şirket veya girişimResim. 02.10: Girişimci yeni kaynaklar
ciler rakiplerine oranla daha büyük
bulmak zorundadır.
kârlar sağlarlar.
Yukarıda sayılanların dışında ayrıca günümüz girişimcilerinin üstlendikleri ve
yerine getirdikleri bazı fonksiyonlar bulunmaktadır. Bunlardan başlamaları şunlardır:
t Bir iş fikrini ve düşünceyi işletme-girişim hâline getirerek üretim ve pazarlama yapmak
t Başkalarının göremediği fırsatlardan yararlanmak
t Yeni ve potansiyel pazarlar oluşturmak
t Yeni teknoloji geliştirerek mal ve hizmet üretmek
t Yeni potansiyel kaynakların üretimde kullanılarak insanlığın hizmetine sunulmasını sağlamak
t İş hayatında değişimi sağlamak
t İşsizliğin azaltılmasını ve istihdamın artırılmasını sağlamak
t Ekonomik gelişme ve kalkınmayı sağlamak
Girişimcilerin fonksiyonları genel olarak değerlendirildiğinde girişimlerin toplum açısından yarattıkları faydanın ilk olarak yeni iş fikirlerinin doğması ve gelişmesi
alanında olduğu görülmektedir. Girişimciler iş hayatında ve piyasadaki boşlukları,
fırsat ve potansiyelleri değerlendirerek ekonomik katkı sağlarlar. Aynı zamanda üretecekleri mal ve hizmetleri farklı kesimlerin beğenisine sunarak potansiyel pazarlar
oluşmasının da önünü açarlar. Girişimcilerin kâr paylarını artırabilme güdüsüyle
ürünlerinde yenilikler yapma ihtiyacının doğması onları yeni teknolojiler kullanmaya teşvik eder bu da mevcut teknolojinin gelişmesine yardımcı olur.
78
ETKİNLİK
GİRİŞİMCİLERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Kararlılık
Güven
Sorumluluk
Riski göze
alabilme
İş bitiricilik
Planlılık
Atılımcılık
Çok yönlü
olma
Önderlik
Uyumlu
olma
Sosyallik
Adil
olmak
Dürüst
olmak
Tarafsız
olmak
Örnek
olmak
Yukarıda girişimcilerin temel özelliklerinden bazıları verilmiştir. Siz de
bunlara, bir girişimcide olması gereken başka özellikleri de ekleyerek her
biri hakkında fikirlerinizi söyleyiniz. Bu özelliklerin bir ya da bir kaçının
eksik olmasının ne gibi sonuçlar doğurabileceğini düşününüz.
79
C. GİRİŞİMCİDE OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER
Özellikle başarılı girişimcilerin birçok ortak özellikleri olmasına karşın gerek
çalışma alanları, gerek yaptıkları işler açısından çok farklı özelliklerinin olduğu da
görülmektedir. Başlıca ortak özellikler; risk alabilme, sorumluluk üstlenme, dinamik
bir kişilik, yeniliğe, değişime ve dönüşüme açık bir yapı, ihtiraslı ve büyük olma tutkusu ve başarıya odaklanma gibi özellikler sayılabilir. Bu niteliklere sahip olmayan
girişimcilerin başarılı olmaları mümkün değildir.
Girişimci kişilikte bulunması gereken özellikler arasında, girişimcilik ruhuna sahip olmak ilk
sırada sayılmaktadır. Herhangi bir bireyin sahip
olduğu girişimcilik ruhu, katma değer yaratan faaliyetler ve zenginlik (bolluk) yaratma misyonunu
üstlenerek fırsatları sermaye olarak kullanma isteği
olarak da ifade edilebilir. Girişimcilik ruhu genetik
olarak var olabileceği gibi aile, çevre, eğitim, gelir
vb. çeşitli unsurların da girişimcilik ruhunun gelişmesinde çok önemli etkenler olduğu kabul edilebilir. Girişimcilik ruhu, sadece kişisel özelliklerle
Resim. 02.11: Girişimciler zenginlik değil, motive edici faktörlerle de açıklanabilmektedir. Bunun
yaratma misyonunu üstlenirler.
yanında girişimcilik kolay bir meslek ya da sanat değildir. Her ne kadar girişimcilik eğilimi olan insan
sayısı fazla olsa da, girişimcilik kültürünün
yetersizliği, mali ve finans imkânlarının azlığı,
ülke ekonomisine olan güvenin azlığı, eğitim
düzeyinin düşük oluşu vb. sebeplerden dolayı
girişimci olan insanların sayısı azdır.
Girişimci kişilik yaratıcı kişilikten izler taşır. İkisi de benzer kavramlar olmakla beraber
aralarındaki fark; yaratıcı kişilerin kâr güdüsü
ile çalışmamalarıdır. Bu, yaratıcı kişilere esnek
davranabilme fırsatını verirken girişimcilerin
ise böyle bir avantajları yoktur. Yaratıcı kişilerin başlattıkları sürecin başarıya ulaşması girişimci kişilerin sağlayacakları itici güç ile mümkün olmaktadır.
İşletmelerin çoğu daha iş hayatlarına
başlamalarının ilk zamanlarında başarısızlığa
uğramaktadır. Bu başarısızlıkta, girişimcilerin
80
Resim. 02.12: Girişimcilik özelliklerine
sahip olmayanlarınbaşarılı olma şansı
yoktur.
sahip olmaları gereken kişilik özelliklerine sahip olmayışları ya da girişimci olabilecek yeterlilikte bulunmayışlarının rolü büyüktür. Zaten bu ve benzeri kişisel özelliklere sahip olmayan ve iş hayatında girişimci kişilik özelliklerinin dışında hareket
edebilen girişimcilere rastlanılması da mümkün değildir.
Çağdaş ekonomilerde girişimcilerin fonksiyonu yöneticiler arasında dağılma
eğilimi göstermekle birlikte, işletmenin stratejilerini ve çevresiyle ilişkilerini belirleyip düzenleyen bir otorite olarak devam etmektedir. Bu bakımdan girişimcilerin
kendisini yöneticilerden ayıran kişiliğe sahip olmaları gerekir. Ancak, girişimcilerin
diğer insanlardan farklı kişilik özelliklerine sahip olmaları başarılarının bir garantisi
değildir, sadece başarıya ulaşma olasılığını arttırır.
Girişimci kişiliğe sahip insanlar, hayatları boyunca önemsiz durumları bile çok
önemli duruma çevirebilirler. Girişimciler, toplumun vizyon sahibi üyeleridir. Geçmişte değil, gelecekte yaşarlar. Girişimcilerin başlıca özelliklerini kişisel, davranışsal
ve sosyal özellikler olarak üçe ayırmak mümkündür.
1. Kişisel Özellikler
İş hayatında başarılı olmanın göstergesi sadece para kazanmak değildir. Başarı aynı zamanda hayatı zenginleştirmek ve kişisel tatminle de ilgili bir kavramdır.
Şimdiye kadar girişimcilikle ilgili yapılan araştırmalarda girişimciliğe farklı açılardan
bakılmıştır. Buna rağmen bütün araştırma sonuçlarından; hayal, risk alma, yenilik,
yaratıcılık, başarı arzusu, güç arzusu ve fırsatçılık gibi benzer özellikler ortaya çıkmıştır. Başarılı kabul edilen girişimcilerde bu gibi kişisel özellikler bulunurken başarılı
girişimcileri başarısız olanlardan ayıran tek bir özellikler bütünü de yoktur.
Girişimcilik bir takım özelliklerin bileşimidir. Girişimci kişiler bu özelliklerin
bazılarını fazlaca önemserken bazılarını az önemseyebilir ya da hiç önemsemeyebilirler. Başka bir ifade ile bu özelliklerin hepsi bir girişimcinin kişiliğinde baskın
olmayabilir yani her özelliğin girişimci kişiliğin oluşmasına etkisi farklı ağırlıktadır.
Günümüzde girişimci bir kişiliğe sahip olmak çok önemlidir. Çünkü girişimciler etrafı izlemekle kalmazlar, her zaman mükemmele ulaşma yolunda yenilik arayışı içindedirler. Bu tür kişiliğe sahip olmak kendi işinin patronu olmak isteyen insanların en
büyük dayanağıdır. Girişimci kişiler azı çoğa çevirmenin en somut örnekleridir. Bu
özellikleri doğrultusunda ideallerini ve enerjilerini paylaşırken başarısız olan kişilere
toleransları çok az olur. Zorlukları aşmaya yatkın, bağımsızlık ihtiyaçları yüksek, fırsatçı, riske yatkın, pozitif düşünen, iyimser, vizyon sahibi yaratıcı, kendine güvenen
insanlardır. Girişimcilerin başlıca kişisel özellikleri şunlardır:
t)BZBMDŔMŔL
Girişimcilerin çocukluk dönemlerinde başlayan ve hayatları boyunca devam
eden hayallerinin somutlaşması girişimciliğin odak noktasını oluşturmaktadır. Başarılı olmak; hayaller kurmaya ve kurulan hayalleri gerçekleştirebilmek için çalışmaya
81
bağlıdır. Düşünmüş ya da düşünüyor olmak başarıya giden yolun çoğunu kat etmiş
olmak demektir.
Resim. 02.13: )BZBMMFSŔOTPNVUMBʰNBTHŔSŔʰŔNDŔMŔʓŔOPEBLOPLUBTOPMVʰUVSVS
Girişimcilerin hayalcilik özellikleri, hayal mühendisliği kavramı
çerçevesinde açıklanmaktadır. Hayal
mühendisliği; her türlü düşünceye
olumlu perspektif kazandırmaya yönelik, geleceğin belirsizliklerini öngörebilme temeline oturmuş, her
zaman ulaşılabilenden daha fazlasını
kapsayan, özgün ve yalın fikir üretme
tarzı şeklinde tanımlanabilir. Başka
bir ifadeyle, sağlam verilerin yaratıcılıkla bütünleştirilmesini ve potansiyelden eyleme etkin dönüşümü tanımlar. Hayal mühendisliği hayalleri
sınırlamaz aksine hayallerin gerçeğe
dönüşmesini kolaylaştıran unsurlar
taşır. Hayal kurmada önemli olan ha- Resim. 02.14: )BZBMNàIFOEŔTMŔʓŔIBZBMMFSŔOHFSÎFʓF
dönüşmesini kolaylaştıran unsurlar taşır.
yallerin gerçeğe dönüşmelerini sağlayacak değerlere, değişime ve performansa yol açacak ufka sahip olmaktır.
t3ŔTLF,BUMBONB
Risk; bir kimsenin davranış ya da kararları sonucunda kaybetme şansına maruz kalması demektir. Risk almak; kayba uğramak, tehlikeye girmek, devam eden
bir olayın sonucunun tam belirlilikle ifade edilememesi gibi anlamlar da taşır. Riske
82
katlanmak ise kişilerin risk ile ilgili algılarına bağlıdır. Bir başka ifade ile riske katlanma; bir karar uygulanırken başarısız olma
ihtimalinin dikkate alınma derecesidir. Riske katlanma hâli sonuç hakkındaki beklentilerin etkisi ile gelişir. Yüksek oranda riske
katlanma eğilimi olan kişilerin tercihlerini,
sonucu o an belirsiz olan alternatiflerden
yana kullandıkları görülmektedir.
Girişimciler için risk; getirinin maksimum olacağına olan inanç ve akılcılıkla
Resim. 02.15: (ŔSŔʰŔNDŔMFSSŔTLFʓŔMŔNŔZàLTFL girişimi desteklemek demektir. Girişimciler
olan insanlardır.
risk alma eğilimleri yüksek olan insanlardır.
Girişimcilerin bir girişimi başlatırken ve yönetirken riske attıkları kaynakları; mali yapıları, insani ilişkileri, aile ilişkileri, kariyer imkânları vb. kaynaklardır. Girişimcilerin riski sevmelerinin sebebi ise rekabet dünyasında önde olmayı istemelerinin gereğidir.
Riske katlanmak girişimciliğin ayrılmaz bir parçasıdır. Girişimciler riske girerek
yeniliklerin öncüsü olabilir ve bunu yaparken başarısızlığı göze alırlar. Riske katlanma eğiliminin; olayların gerçekleşme olasılıklarını düşünmeden, maliyet ve fayda
gibi hesaplamalar yapmadan riske girmek olmadığı unutulmamalıdır. Ancak birçok
girişimci ne zaman risk alacağını bilir. Önemli olan hangi tür risklerin, ne ölçüde ve
hangi şartlarda alınacağıdır. Risk bu ölçülerde değerlendirilmeli ve sonuçtan emin
olunmalıdır.
t:FOŔMŔLWF:BSBUDML
Yenilik, girişimci kişiliğin ayrılmaz bir parçasıdır ve girişimci kişileri diğer canlılardan ayıran bir içgüdüdür. Yaratıcılık ise girişimcilikle yaşamın her anında iç içe
olan bir kavramdır ve her ikisi de bireycilik temellidir. Yaratıcılık süreci sonunda oluşan çıktılar girişimcilik için anahtar görevini yerine getirirler.
Resim. 02.16: Yenilik ve yaratıcılık girişimcinin kişisel özelliklerindendir.
83
t:ÚOFUŔN#FDFSŔTŔ
Girişimciler;
işletmelerinin
yönetiminden
sorumlu
olabilecekleri gibi bu
görevlerini profesyonellere de devredebilirler. Her şeye rağmen
işletmenin stratejilerini
ve uzun dönem hedeflerini belirleme konuResim. 02.17: Girişimcinin başarılı olması yönetim becerisine
munda oldukları için
CBʓMES
yönetim becerilerine
sahip olmaları ve işletme içerisinde amaçların gerçekleştirilmesini kolaylaştıracak
iklimi oluşturmaları gerekir. Ayrıca yönetim yetkisini kullansın ya da kullanmasın
girişimcilerin yönetim becerisine sahip olmalarının işletmenin başarılı olmasında
büyük rol oynadığı unutulmamalıdır.
t½ʓSFONF"[NŔ
Öğrenme, tüm canlı varlıkların sahip olduğu ve onları diğer varlıklardan
ayıran temel özelliklerden biridir. Her
canlı doğumundan itibaren, yaşamak,
çevresine uyum sağlamak ve bu uyumu
sürdürebilmek için sürekli olarak öğrenmek zorundadır. Değişen çevreye uyum
sağlamak, tüm canlıların varlıklarını sürdürmeleri için temel koşuldur. Dolayısıyla, dinamik bir çevrede faaliyet gösteren
girişimcilerin başarılı olabilmelerinin ve
rekabetçi avantaj elde edebilmelerinin
temel şartı öğrenmektir.
Resim. 02.18: (ŔSŔʰŔNDŔÚʓSFONFLŔÎŔOB[ŔNMŔ
olmalıdır.
Girişimcilerin öğrenmek için azimli olmaları hem yeterince bilgi sahibi olmadıkları iş alanlarında hem de deneyim
elde ettikleri alanlarda kendilerini geliştirebilmeleri için gereklidir. İşletmesini geliştirmek isteyen girişimciler her zaman bilgi kapasitelerini arttırmaya ve öğrenmeye
açık olmalıdırlar.
t)STMMLWF,BSBSMML
Girişimcilik; hırslılık ve kararlılık işidir. Cesurca atılımlar yapmak ve hedeflere
ulaşmada aynı kararlılık çizgisini korumak girişimciliğin doğası gereğidir. Girişimcilerin başarısızlığa uğrama sebeplerinden birisi de yeterince hırslı olmamalarıdır.
84
Girişimcinin kendini geliştirmeye çalışmasında ve düşüncelerini yaşama geçirmede
sahip olacağı kararlılık ise başarılı olması için önemli bir şarttır.
Girişimciler için hırs; doğrudan kârı
hedeflemek ve düşündüklerine tutku ile
inanmak doğrultusunda ortaya çıkan bir
kavramdır. Kararlılık ise karşılaştığı zorluklarla yılmadan mücadele edebilme
gücüdür. Kararlı insanlar; çalışmayı severler, sıra dışı bir performans gösterirler ve
çözümü elde edene kadar çabalamaktan
geri durmazlar.
Resim. 02.19: Kararlı insanlar başarana kadar
çabalar.
tɗZŔNTFSMŔLWF,FOEŔOF(àWFO
İyi bir girişimci; her şeyi iyi yanı ile
gören, her durumdan bir çıkış yolu uman, her düşünceyi ve yapılan her işi iyi tarafından değerlendiren bir kişiliğe sahip olmalıdır. Bu durum “İyimser; her felakette
bir fırsat, kötümser, her fırsatta bir felaket görür.” ifadesi ile daha iyi anlatılabilir. Başarısızlık veya başarısız olma olasılığına karşı kolay kolay kötümserliğe düşmemek
girişimcilerin rekabet avantajı elde etmedeki en büyük şanslarından biridir.
İyi bir girişimci; sorumluluk alırken ve bu sorumluluğunu yerine getirmek için
çalışırken kendine güven duyar. Kendine güvenen bir insan; çalışmaktan kaçınmaz;
sürekli ilerleme isteği duyar, en iyiyi arar ve içinde olduğu durumun gereğini yerine
getirmeye çalışır. Girişimci bir insanın kendine güvenmesi arzu edilen bir özelliktir.
Ancak kendine güven hissinin olması gerekenden fazla olması insanın kibir taşımasına sebep olur ki; bu da birçok problemin kaynağıdır. Çünkü kibirli insanlar her şeyi
bildiklerini sandıklarından kendilerine sunulan önerileri kabul etmezler. Kendine
güvenmek ile kibirli olmanın arasına tarafsızlık kavramı ile bir sınır konulabilir. Tarafsızlık ise kişinin kendini daha iyi tanımaya çalışması; fiziki, ruhi ve mantık kapasitelerini iyice değerlendirmesidir.
Resim. 02.20: ɗZŔCŔSHŔSŔʰŔNDŔTPSVNMVMVLBMSLFOWFCVTPSVNMVMVʓVOVZFSŔOFHFUŔSNFLŔÎŔO
çalışırken kendine güven duyar.
85
t½OTF[ŔWF'STBUÎML
Önsezi kavramının kelime anlamı; hiçbir belirti yokken bir şeyin olacağının anlaşılması ya da
içe doğmasıdır. Girişimcilik ise yeni bir işletme kurmak için piyasalardaki fırsatları tespit etme, değerlendirme ve geliştirmeyi içeren bir süreç olduğuna
göre önsezilerin güçlü ve fırsatçılığın gelişmiş olmasının girişimciliğin temellerinden olduğu söylenebilir. Girişimciler, fırsatları herkesten önce tespit
edebilme ve değerlendirebilme yeteneklerini geliştirecek metotlar bulmak için düşünsel ve fiziki
kapasitelerini fazlasıyla kullanırlar. Zaten girişimcilerin işi piyasaları takip edip potansiyel fırsatları
kollamaktır.
Girişimcilerin dinamik çevrede değişen koşullara bağlı olarak beliren fırsatları görebilmeleri
önsezilerinin gücüne bağlıdır. Bir girişimci için önsezi; bilgiye dayanan, fırsatları yakalama ve değerlendirme tekniğidir. Fırsatları değerlendirmede elbette ki önseziler çok önemlidir.
Resim. 02.21: Girişimci iş
piyasasını takip edip fırsatları
EFʓFSMFOEŔSNFMŔEŔS
t7Ŕ[ZPO
Bir girişimci için vizyon, geçmişte ve şimdi düşünülmemiş ya da başarılamamış
olan, gelecekte başarmayı düşündüğü yapılması gerekenler ile ilgili net olarak ifade
edilen ve girişimcinin kendine özgü düşünceleridir. Vizyon, bir kişinin kendine özgü
görüş açısını ve derinliğini ifade eder. Vizyon süzgecinden geçmemiş düşünceler
ham hayaller olmaktan öteye gidemez. Vizyon aynı zamanda girişimcinin yeniliğe,
yaratıcılığa ve orijinalliğe açıklığının, başkalarının görüşlerinden ve katkılarından ilham alma derecesinin de bir göstergesidir. Vizyonun değer kazanması ise başkaları
tarafından anlaşılması ve paylaşılması ile mümkün olur.
Resim. 02.22: 7Ŕ[ZPOHŔSŔʰŔNDŔOŔOZFOŔMŔʓFZBSBUDMʓBWFBÎLMʓOOCBʰLBMBSOOHÚSàʰMFSŔOEFO
ve katkılarından ilham alma derecesinin bir göstergesidir.
86
Girişimciler açısından vizyonun oluşturulmuş olması işletmeleri için tekdüze
düşüncelerden arınmaları açısından çok önemlidir. Bunun sonucunda işletmelerin başarısı artacaktır. Vizyon sahibi olmak; arzulanan değerler, başarıyı elde etme,
toplumla etkileşim kurma ve amaçlara ulaşabilmek için motive edici bir güçtür. Bu
motive edici gücün performansının korunması; vizyona çerçeve oluşturan değerlerin, uzun döneme sarkan farklı bakış açıları ile belirlenmiş olmasına bağlıdır. İşte bu
noktada girişimciler ile yöneticilerin başka bir farkı da ortaya çıkmaktadır. Vizyon
oluşturabilmek için gereken özellikler ise şunlardır:
1. Yöntem oluşturma
2. Yaratıcı olma
3. Yardımseverlik
4. Örnek olmak
5. Başarıyı paylaşabilmek
t0EBLMBONB
Girişimciler başarılı
olmak için işlerine ve işlerini ayakta tutan güçlerine
odaklanırlar. Tüm varlıklarını yani enerjilerini, kaynaklarını ve zamanlarını
bütünleştirerek işlerine yoğunlaşırlar. Çalışırken işlerinden başka bir şey düşünmezler. Bu konuda önemli
olan, doğrularının hangi
konularda yoğunlaştığıdır.
Doğruların getirdiği başaResim. 02.23: Girişimci çalışırken işinden başka bir şey
rıların kalıcı olması gerektidüşünmez.
ğine, kalıcılığın sağlanması
için değişime ayak uydurmaya ve amaçlara ulaşmak için var güçleri ile çalışmaya inanırlar.
t#BʰBSNBɗIUŔZBD
Başarı ihtiyacı kavramı, yüksek düzeyde performans gösterme ya da rekabet
ortamında öne çıkma arzusunu ifade eder. İnsanı bu yönde motive eden güdü ise
başarı güdüsü olarak adlandırılmaktadır. Başarı ihtiyacı yüksek olan insanlar hesaplı
risk alır, hızlı geri besleme ister, işten başka bir şeyle ilgilenmezler. Kendilerine güvenleri tamdır, sorumluluk almak için gönüllüdürler, enerjiktirler ve amaçlarının
engellenmesine izin vermezler. Başarı ihtiyacı yüksek olan insanlar girişimcilik ni-
87
telikleri gerektiren meslekler seçerler. Seçtikleri meslekler ya da kurdukları işler zorlu, riskli, karar verme sorumluluğu olan ve performanslarını ölçebilecekleri işlerdir.
Böyle insanlar sürekli olarak kendilerini geliştirmeye çalışan tiplerdir.
Girişimciler yüksek başarı ihtiyacının etkisi altındadırlar. Bu nedenle kendilerini başarı ile özdeşleştirmeyi isterler. Başarı ihtiyacı yüksek olan girişimcilerin varlığı ülkelerin ekonomik kalkınmalarına da önemli derecede katkı sağlar. Girişimciler
başarılı olmayı ödül beklentisinden çok kendi kişisel gelişimleri için isterler. Bunun
için profesyonellerle çalışırlar ve işlerini şansa bırakmazlar. Sonuca kendi çabalarıyla
ulaşmak isterler.
t#BʓNT[MLɗIUŔZBD
Girişimci olmanın ana sebeplerinden birisi, kendi işinin
patronu olma isteği yani bağımsızlık ihtiyacıdır. Bağımsızlık,
özgür hareket edebilme; karar
alma ve kendini ifade etme konularında insanın kendi çizdiği
güven sınırları içinde istediği
gibi hareket edebilmesi demektir. Bağımsızlık ihtiyacı yüksek
olan bireyler hiyerarşik yapılara,
statükoya ve otoriteye önem
vermezler. Başka değer yargılarından soyutlanarak hareket
tarzlarını kendi oluşturdukları
değer yargıları ile belirlerler.
Çevreyi
kendi bakış açılarıyla
Resim 2.24: Girişimcinin kendine güveni tamdır,
sorumluluk almak için gönüllüdür.
yorumlayıp kendi istedikleri
zaman, kendileri için çalışırlar. İşletme kurmanın başlıca nedenleri; kâr elde etme ve topluma hizmet etmedir.
Bunlara bağlı olarak süregelen özel amaçlar ise sosyal prestij elde etme ve bağımsız
çalışma arzusudur. İnsanların birçoğu yaratılışları gereği başkalarına bağımlı olarak
çalışmak istemezler. Çalışma koşulları ne kadar ağır olursa olsun, ne kadar engel
içerirse içersin ya da kârlılık ne kadar az olursa olsun, kendi kendinin patronu olma
arzusu insanlara kendi imkânları oranında bağımsız çalışma isteği aşılar. Bağımsız
çalışma; toplumda değişime sebep olma ve toplumu etkileyebilme ortamını da yarattığı için girişimciler bu uğurda riskleri göze alarak kendi işlerini kurarlar.
88
3FTŔN#BʓNT[MLŔIUŔZBDZàLTFLPMBOCŔSFZMFSIŔZFSBSʰŔLZBQMBSBTUBUàLPZBWFPUPSŔUFZF
önem vermezler.
t&OFSKŔL0MNB
Enerjikliğin
girişimciler
açısından ifade ettiği anlam;
temposu yüksek bir iş hayatına
sahip olmak, yönetim, üretim,
yenilik, yaratıcılık, liderlik gibi
konularda etkileyici bir tutum
göstermek ve son olarak da bu
günün işini yarına bırakmamak
felsefesiyle çalışmaktır. İyi bir
girişimci; yerinde duramayan,
sürekli bir şeyler yapmak için
çabalayan, gücünü arttırmaya
çalışan ve gücünü başarıya giderken dengeli olarak kullanmanın yollarını arayan insandır.
Resim 2.26: Girişimci bugünün işini yarına bırakmaz.
t1SPCMFN±Ú[NF:FUFOFʓŔ
Girişimcilerin problem içeren durumlar karşısında doğru bir çözüm yolu bulmak için gerekli yeteneğe sahip olmaları şarttır. Problem çözme faaliyetlerinin anahtarı ise karar verme işidir. Karar verme birden fazla alternatif arasından uygun olanı
tercih etmek demektir. Karar vermenin girişimcilikle ilgili yönü problemleri çözme,
sorunları giderme, yenilikler yapma, kaynakların etkin dağılımını sağlama ve çeşitli
pazarlıklara katılma konuları ile belirginleşir. Girişimci sıfatını taşıyan bir insanın vaz-
89
geçemeyeceği en önemli iş karar vermektir.
t1MBOMBNB
Planlama, işletmeler için amaç
geliştirme ve bu amaçlara ulaşmak
için çeşitli alternatiflerin değerlendirilmelerini kapsayan süreçleri içerir.
Bu süreçler dış tehlike ve fırsatlarla
işletme içi güçler ve zayıflıkların sistematik kontrolünün temelleri üzerine kurulmuştur. Girişimcilerin karşılaşacakları belirsizlikleri mümkün
olduğunca azaltmaları gerekir. Girişimcilerin önlerinin açık olması gerekir. Bunun için de planlamaya ihtiyaç
duyarlar. Planlama sayesinde hesaplı
bir şekilde risk alarak bu risklere karşı gerçekçi bir cesaretle tutum alır3FTŔN:PʓVOBODBLLBSBST[WFCFDFSŔLTŔ[CŔS lar. Başarılı olmaları planlarının uzun
ZÚOFUŔDŔÚSOFʓŔ
dönemli stratejiler üzerine kurulmuş
olmasına bağlıdır. Hedeflere ulaşabilmek için uzun vadeli planların yanında kısa vadeli planlar da yapılır. Önemli olan,
planların, gerçekçi yani işletmenin kaynaklarına ve çevrenin koşullarına uygun aynı
zamanda dinamizm içeren yani gerektiğinde hoş görülebilecek yapıda hazırlanmış olmalarıdır. Bilindiği gibi planlama, yönetim fonksiyonunun en önemli işlevidir.
Planlama sayesinde girişimciler kaynaklarını etkin bir şekilde bir araya getirebilir ve
pazarda önlerine çıkan fırsatları en iyi şekilde değerlendirebilirler.
Resim 2.28: Planlama işletme kaynaklarına ve çevre koşullarına uygun olmalıdır.
90
t&TOFLMŔL
Başarılı girişimcilerin prensiplerinin ve planlarının her zaman tolerans payı olmalıdır. Bu tolerans payından prensiplerin ve planların istenildiği zaman istenildiği
yöne çekilmeleri anlaşılmamalarıdır. Globalleşen, yoğun bir dönüşüm ve değişime
sahne olan çağımızda katı planlarla ayakta kalma olasılığı pek yüksek değildir. Teknik, süreçler, değer yargıları sürekli değişirken ve bilgi stratejik bir üretim faktörü
hâline gelmişken planlara sıkı sıkıya bağlı kalmanın bir anlamı yoktur. Bu yüzden
planlar dinamik çevrenin değişen koşullarına karşı çabuk tepki verebilmek için değişik alternatifler içermelidir. Alternatif hareket seçeneklerinin olması girişimcilerin
ufuklarının açık olmasına yardımcı olarak rekabet avantajı elde etmelerini sağlayacaktır.
Resim 2.29: 1MBOMBSÎFWSFOŔOEFʓŔʰFOLPʰVMMBSOBLBSʰEFʓŔʰŔLBMUFSOBUŔGMFSŔÎFSNFMŔEŔS
t)BUBMBS,BCVM&UNF
Her gün yeniden kurulan, sanayi toplumuna ait kurum ve kararların yerini bilgi
toplumuna ait kurum ve kararların aldığı dünyada, ülkelerin ekonomik gelişmesindeki en temel girdilerden biri olan girişimcilerin hatalara karşı gösterecekleri tutum
çok önemlidir. Günümüz dünyasında iş çevresi bu kadar hızlı değişirken, yenilik yaratma düzeyi piyasada ayakta kalmanın temel aracı iken, hatalar üzerine düşünmemiş, hataların kaynaklarını belirlememiş, sınırlarını çizmemiş ve hataları erken uyarı
aracı olarak görmemiş bir girişimcinin başarılı olması mümkün değildir.
Girişimciler, ait oldukları toplumda algılamaları herkesten farklı olan, algılarını hayallere, hayallerini ise projelere dönüştüren insanlardır. Girişimcilerin başarılı
olmaları toplumun yaratıcılığa ve aykırı düşünmeye geçit vermesinde yatmaktadır.
Yaratıcı yönü ön plana çıkarılarak değerlendirecek hataların, ülkeler için zenginlik
kaynağı olan girişimcilerin önemli kaynaklarından olduğu unutulmamalıdır. Girişimcinin hayallerini zenginlik kaynağı haline getirebilmesi için hatanın kaynakları ve
sınırları üzerinde bilgiye ve bilgiye dayanan fikre sahip olmaları gerekir. Bu yüzden
girişimci hatayı kabul etmeli ve kaynağını öncelikle kendisinde aramalıdır. Hataların
91
olmaması ya da minimum düzeyde olması
işlerle ilgili bilinmesi gereken her şeyin
girişimci tarafından
hiçbir boşluk kalmayacak şekilde ilgililere
öğretilmesi gerekir.
Burada bilinmesi gereken başka bir nokta
da hatanın hem bireysel hem de toplumsal
kaynaklı olabileceğidir. Hata yapmak inResim 2.30: Hata yapmak insana özgüdür, girişimci de hata yapabilir, sana özgü olduğuna
göre önemli olan hata
önemli olan aynı hatayı tekrarlanamamaktır.
yapmak değil aynı hatayı tekrarlamamaktır. Hata yapma özgürlüğü olmayan veya hatayı kabul edemeyen
girişimcilerin canlılıkları çok kuvvetli olamaz.
Başarılı bir girişimci; çevresindeki insanlara hangi hataların hoş görüleceğini
hangilerinin ise hoşgörü alanını dışında kalacağını net bir şekilde anlatabilmelidir.
Hatalardan kaçmak, analiz edilmesini ertelemek, hataları kabullenip tartışma alanına getirmemek bir girişimcinin yakalanabileceği en önemli tuzaktır.
t4USFTF,BSʰ%BZBOLMML
Stres, herkes tarafından bilinmesine
rağmen çoğunlukla hem yanlış hem de farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Stres ifadesi
olumsuzluk çağrışmaktadır, fakat bu düşünce yanlıştır. Çünkü stres çalışma ortamındaki
şartlara göre zararlı veya zararsız olabilir. Çalışma yaşamında stres kaynağı olan birçok
psikolojik ve sosyolojik faktör vardır. Bu faktörler; işletmelerin yapısı, içeriği ve işletme
içi iletişim ile yakından ilgilidir. Aynı zamanda
insanların ruhsal ve fiziksel yapılarına da etki
eder. İnsanın dengesini bozabilecek unsurlar
taşıyabilir.
İş yaşamında girişimcileri, yorgunluk,
sinir bozukluğu ve endişe içeren deneyimler
bekler. İşlerin istenildiği gibi gitmemesi, satış-
92
Resim 2.31: İyi bir girişimci, stres
kavramını iyi kavrayabilmeli, stresle
NàDBEFMFZPMMBSOÚʓSFONFMŔEŔS
ların düşmesi, rekabetin yoğunluğu, tecrübe eksikliği, sermayenin zayıflığı, teknolojik ve ekonomik değişim, tüketici tercihlerindeki değişim, geleceği öngörememe ve
benzeri faktörler başarısızlık olasılığını dolayısı ile stres düzeyini arttırır. Bu yüzden
girişimciler stresle başa çıkmak durumundadır. İyi bir girişimci olmanın stres konusu
ile ilgili gerekleri; stres kavramını iyi kavrayabilmek, stresle mücadele yollarını öğrenmek, iyi ve kötü stresi ayırabilmektir.
2. Davranışsal Özellikler
Girişimcilik özelliğine sahip kişiler, koşullar tarafından kısıtlanmaya razı olmaz;
fırsatları fark eder, inisiyatif kullanarak harekete geçer ve istediğini elde edinceye
kadar sabreder. Kendi davranışları sonucunda şartları değiştirebileceklerine dair bir
inanç taşır. Bu nedenle girişimci eylemlere doğru yönelirler. Girişimci özelliği taşımayan kişiler ise kendilerini rüzgâra bırakırlar.
Girişimci kişiler başarıyı; sıkışık bir iş
takvimine uymak, bir projeyi bütçesinin altında bir maliyetle tamamlamak ve kazanmak olarak tanımlarlar. Bu nedenle girişimci
özelliği olan kişiler ya kendi işlerini kurarlar
ya bir değişime önderlik ederler ya da büyük kuruluşların içinde girişimci faaliyetlerde bulunurlar. Aynı zamanda çevrelerinde
yaşam kalitesini artıracak sivil toplum faaliyetlerinde bulunurlar. Bu tür kişiler başarıyı
geleceğe yönelik değişim yaratmakla eşanlamlı görür.
Resim 2.32: Girişimci farklı işleri yapar ya da
işleri farklı yapar.
Girişimciler bir işe başlayacakları zaman aşağıdaki davranışsal özellikleri sergilerler:
* Sürekli değişim fırsatları kollar.
* Değişime odaklı hedefler belirler.
* Problemleri öngörür ve önler.
* Farklı işler yapar ya da işleri farklı yapar.
* Harekete geçer.
* Hedefe ulaşana kadar uğraşmayı ve çaba göstermeyi sürdürür.
* Değişimi tasarlamak ve başlatmakla kalmaz, sonlandırır ve başarır.
93
3. Sosyal Özellikler
Girişimcilerin başarıya ulaşmak için sahip olmaları gereken özelliklerden biri
de insani ilişkiler yani iyi iletişim kurma becerisidir. Personeli iyi bir şekilde motive etme, yönlendirme ve etkili iletişim, girişim sürecinin her aşamasında gerekli ve
önemlidir.
Resim 2.33: Girişimci insanlara sevgi ile
yaklaşmalıdır.
Girişimci, insanlarla iyi geçinebilen, ilişkileri sağlam olan bir tutum içinde olmalıdır. İletişimin etkin ve ilişkilerin sağlam olması; güvenilir olma, hızlı
karar alabilme, belirsizlik ve riske karşı
yüksek tolerans gösterme, strese dayanıklı olma, ikna kabiliyetine sahip olma,
iletişimi kolayca başlatabilme, çevrenin
farkında olma ve geri beslemeye önem
verme faktörlerinin bütünleşmesi ile
mümkün olur. Girişimci insani ilişkilerde
becerikli ve sempatik olmalıdır. Bu yolla
çalışanların motive edilmeleri kolaylaşır.
Girişimcinin insani ilişkilerde başarılı olmak için dikkat etmesi gereken faktörler ise şunlardır:
* İnsanlarla iletişim kurulduğunu unutmamalıdır.
* Topluma yararlı mal ve hizmetler üretmelidir.
* Her insanın farklı özellikte olduğu gerçeğini kabullenmeli ve buna göre hareket etmelidir.
* Çalışanlarının gerekli ek eğitimleri almalarını sağlamalıdır.
* Çevreyi tanımalı, çevre tarafından tanınmalıdır.
* İnsanlara sevgi ile yaklaşmalıdır.
* Adil, tarafsız ve dürüst olmalıdır.
* Çalışanlarına her türlü sosyal olanakları sağlamalıdır.
* Başkalarına verdiği sözleri tutmalıdır.
* Değişik fikir ve önerilere açık olmalıdır.
* Vergilerini düzenli olarak ödemeli ve
topluma örnek olmalıdır.
* Hataya karşı toleranslı olmalı, çalıResim 2.34: Girişimcilikte iyi iletişim kurma
şanlara ufuk kazandırmalıdır.
becerisi önemlidir.
* Konuşmadan önce dinlemeli, dedikodu ve söylentiye itibar etmemelidir.
* Davranışlarıyla topluma örnek olmaya çalışmalıdır.
94
ETKİNLİK
EVET
1. Kendinizi girişimci olarak tanımlayabilir misiniz?
2. Girişimci (kendi işinizin patronu) olmayı hiç
düşündünüz mü?
3. 20 yaşına kadar iş deneyiminiz oldu mu? (Yaz çalışması ve staj dahil)
4. Ailenizde girişimci var mı?
5. Girişimcilik sizce zor mu? Hiç denediniz mi?
6. Kendinize güveniyor ve yeterli buluyor musunuz?
7. Boş vakitlerinizde tek başınıza kalmak yerine
arkadaşlarınızla mı olmayı seçersiniz?
8. Esnek çalışma saatleriniz ve daha yüksek geliriniz
olsun ister misiniz?
9. Girişimcilikle ilgili bir dergi takip ediyor musunuz?
10. Girişimcilik konusunda bir kitap okudunuz mu?
11. Girişimcilikte başarı için teknoloji kullanımı
önemli mi?
12. Girişimcilikte proje yönetimi sizce önemli mi?
13. İş alanı olacak bir iş fikriniz var mı ve fikrinizi
İşe dönüştürebilecek misiniz?
14. Sektör, müşteri ve pazar analizi yaptınız mı?
veya gerektiğini biliyor musunuz?
15. Rekabet avantajı için doğru müşteri ilişkileri
yönetimi gerekli midir?
16. Girişimcilikte başlangıçta iş planı olmalı mı?
17. Girişimcilik ile ilgili bir grup veya siteye üye misiniz?
18. Girişimcilik kulübü ve derneklerini biliyor musunuz?
19. Kriz dönemlerinde girişimciler daha başarılı
olabilirler mi?
20. “Bayilik” ve “Franchising” kelimeleri size tanıdık
geliyor mu?
HAYIR

95
21. Kendinize örnek aldığınız veya beğendiğiniz bir
girişimci var mı?
22. Girişimcilik eğitiminin üniversite ve firmalarca
verildiğini biliyor musunuz?
23. Girişimcilikle ilgili seminer, eğitim veya etkinliğe
katıldınız mı?
24. Girişimcilik sizce ülkemizde kolay mı?
25. Ülkemizdeki girişimci kişi ve şirketler sizce
başarılı mı?
26. İşinizi kurma ve geliştirmede bazı kurumlardan
destek alabileceğinizi biliyor musunuz?
27. Girişim için kaynak sağlayan “risk sermayesi”
şirketleri olduğunu biliyor musunuz?
28. Girişimcilere devlet yeterli kolaylığı ve desteği
sizce sağlıyor mu?
29. İşinizi kurma sonrasında satışlarınızı nasıl
artıracağınızı biliyor musunuz?
30. Girişim fikrinizi satmak ister misiniz?
31. İşinizi doğru yönetebileceğinizi düşünüyor musunuz?
32. “İletişim yeteneğiniz” ile karşınızdakini ikna
edebilir misiniz?
33. Sizi girişimci olmaktan sermayenizin olmaması mı
alıkoyuyor?
EVET
HAYIR

Değerlendirme:
Yukarıdaki 33 soruya verdiğiniz cevaplara göre girişimci olup olmadığınızın yanı sıra
“potansiyel bir girişimci” olup olmadığınızı da anlayacaksınız. Eğer 15–20 soruya EVET cevabı verdiyseniz kendinize girişimci diyebilirsiniz. Testin tümünü cevaplandırdınız ve 20-25
arası soruya HAYIR dediyseniz girişimci değilsiniz ama bu testi uygulayarak girişimciliğe olan
ilginizi göstermiş oluyorsunuz. Dolayısıyla eğer 10 soruya dahi EVET cevabı verdiyseniz “Potansiyel girişimcisiniz.”
Kaynak: http://www.gge.kosgeb.gov.tr/
96
Ç. GİRİŞİMCİ OLABİLİR MİYİM?
Günlük hayat içerisinde her gün aklında bir iş fikri olan insanlarla karşılaşmak
mümkündür. Ancak gerçekte kurulan işlerin sayısı düşünülenlerden çok azdır. Kişinin kendi kendinin patronu olmak, başkalarından emir alarak çalışmamak, mevcut
iş seçeneklerinin verdiği maddi-manevi kazanımlardan daha fazlasına ulaşmak gibi
insanı girişimci olmaya iten pek çok neden vardır. Bunlardan başka ayrıca; kendi geleceğini kendi karar ve çabaları ile şekillendirmek, bağımsız ya da esnek bir iş ortamına sahip olmak, iş fırsatlarını değerlendirmek gibi düşünceler de girişimciliğin
başlıca nedenlerindendir. Bazı durumlarda ise yaşam koşulları insanı girişimciliğe
iter.
İş fikri her ne olursa olsun,
başarılı bir girişimcilik örneği sergileyebilmek için bilgi birikimi, beceri
ve davranış biçimi olmak üzere üç
ana yeteneğe gereksinim vardır.
Girişimci olabilmek için bir iş fırsatı, müşteriler, üretim süreçleri,
işletme yönetimi, pazar, rakipler,
teknik konular, yardım alınabilecek kaynaklar gibi konularda bilgi
sahibi olunmalıdır. Bireyler bilgilerini becerileriyle desteklemeli, aynı
zamanda; işinin gerektirdiği teknik
konularla, pazarlama, finansal yönetim, organizasyon, planlama ve
Resim 2.35: İyi bir girişimci organizasyon ve yönetim liderlik gibi konularda da beceri sahibi olmalıdırlar.
örgüsünü oluşturmalıdır.
Girişimci işini kurduğunda bilgi ve becerisini nispeten geliştirmesi ve yeni beceriler edinmesi kolaydır. Ancak, davranışların gelişmesi zaman alır ve kolaylıkla değiştirilemez ya da geliştirilemez. Çünkü başarılı bir girişimci inisiyatif alır, ısrarcıdır,
yüksek kalite için çaba gösterir, verimliliğe yoğunlaşır, sorunları orijinal yöntemlerle
çözer, hesaplanabilen riskleri alır, ikna edicidir, fırsatları görür ve harekete geçer. Sürekli bilgi kaynaklarına ulaşmaya çalışır, anlaşmaların tatminkâr bir şekilde neticelenmesi için çaba gösterir, sistematik olarak plan yapar, kendine güvenir, atılgandır
ve etkileyici stratejiler kullanır. Bu nedenle sadece bilgi ve beceriye sahip bir insan
işini kurmayı bir şekilde başarsa bile çok uzun süre sürdüremeyecektir. Örneğin;
uygun davranış özelliklerine sahip olmayan bir girişimci büyük sıkıntılarla karşılaştığında ısrarcı olmayacak, fırsatları görüp değerlendiremeyecek ya da yeni bir işe
girmek için riski hesaplasa dahi almak istemeyecektir.
Girişimcilik deneyimini başarıya ulaştırmak için kişi öncelikle iş kurmaya karar
vermeli, bunun için gerekli motivasyona sahip olmalıdır. Ardından uygun bir iş fikri
97
ve pazar seçimi yapmalı, tüm bu
aşamalardan sonra ise gerekli kaynakları ve yetenekleri bir araya getirebilmelidir. Bu dört ana faktörü
başarı ile bir araya getirdikten sonra bir iş planı hazırlamalı ve gerekli
organizasyon ve yönetim örgüsünü oluşturmalıdır. Tüm bu faktörler içerisinde şüphesiz tek başına
en önemli olanı motivasyondur.
Girişimci başarı potansiyeline sahip olduğunu düşündüğü bir
iş fikrini, uygulamaya geçmeden
3FTŔN(FSFLMŔNPUŔWBTZPOVTBʓMBNʰHŔSŔʰŔNDŔWF hatta detaylı olarak araştırmaya
çalışanlarından bir görünüm
başlamadan önce genel olarak söz
konusu iş fikrinin uygulanmasına engel temel bir faktörün olup olmadığını bilmek
zorundadır. Bu ön değerlendirme kesinlikle işin başarı şansını ya da kârlılığını araştıran bir çalışma değildir. Buradaki amaç sadece detaylı iş planı oluşturma çalışmasından önce, iş fikrini kısaca değerlendirerek iş planı çalışmasının ilerideki safhalarında
karşısına çıkabilecek bir olanaksızlığı önceden görerek vakit kazanmaktır.
Girişimci iş kurma sürecinde yerine getirilmesi gereken yasal zorunlulukları bilmeli, çözümü zor olan herhangi bir durumda, iş fikrinin yapılabilirliği,
kârlılığı gibi faktörleri araştırmaya başlamadan önce bu zorunlulukların nasıl
çözülebileceğini araştırmalıdır. Örneğin; kreş, çocuk kulübü, gıda maddeleri üretimi, sağlık hizmetleri gibi detaylı
yasal mevzuatlarla yönlendirilen iş
alanlarına girecekse bu tür işletmelerin
kurulmasında hem teknik yapının hem
de idari yapının oluşumunu belirleyen
tüm düzenlemelere uygun davranmalıdır.
3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔHFMFDFʓŔUBINŔO
edebilmelidir.
Çeşitli iş fikirleri bir takım genel meslek başlıkları altında yer almakla birlikte, iş fikrinin özel kapsamında piyasada oluşmuş mevcut deneyimlere sahip olmayı gerektirmektedir. Örneğin; bilgisayar destekli metal işleme tezgâhları ile çeşitli
metal ürünler üretecek olan bir atölyenin kurulması makine mühendislerinin genel
uzmanlık alanlarını ilgilendiren bir iş türüdür. Ancak bu iş alanında başarılı bir işletme olmak için kullanılan makineler ve üretim teknikleri çok hassas işlemler gerektirmektedir. Ayrıca, hızlı ve kaliteli ürün üretmek bu tür işletmelerin temel başarı
kriterini oluşturmaktadır. Bu nedenle işletmenin bu alanda deneyimli mühendis ve
98
ustalara sahip olması gerekmektedir. Gereken
nitelikte teknik özelliklere ve deneyime sahip
elemanları bulma potansiyeli bu alanda iş kuracak girişimcilerin en öncelikli gereksinimidir.
Ön değerlendirme aşamasında, bulunduğu
bölgede bu tür elemanların bulunmasının
mümkün olup olmadığını belirlemek girişimci
açısından öncelikli bir araştırma konusudur.
Ön değerlendirme aşaması, iş fikrinin genel
özelliklerinin
piyasanın özellikleri ve girişim3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔZBQBDBʓŔʰMF
ŔMHŔMŔPMBSBLÚOEFʓFSMFOEŔSNFZBQNBL cinin kişisel özellikleri ile ana başlıklar bazında
zorundadır.
karşılaştırılması gereken dönemdir. Girişimci
tarım alanında, örneğin kesme çiçek serası konusunda bir işe giriyorsa açık havada
ve toprakla iç içe çalışmayı kabul etmelidir ya da çeşitli iş fikirlerinde geçerli olacağı
gibi günün her saatinde iş başında olabilmelidir. Sadece kârlılığını düşünerek bu tür
bir işe girmek girişimciler için doğru bir karar değildir. Girişimciliğin kişi için bir yaşam
tercihi olup olmadığına bu aşamada karar verilmelidir.
İş kurmak için toplumun birçok
kesiminde çok para sahibi olmak gerektiği inancı vardır. Birçok iş fikri bu
inanışın aksine çoğu insan tarafından
karşılanabilecek parasal kaynaklarla kurulabilmektedir. Bunun yanında girişimci kendi işini kurma konusunda harekete geçmiş, hedeflerini iyi belirlemiş ve
bu konuda yüksek bir motivasyona sahip ise finansal kaynaklar işin kurulmaResim 2.39: Girişimci iş fikri ile ilgili olarak
sı konusunda çözüm bekleyen onlarca
uzman çalışanlarından görüş almalıdır.
faktörden sadece bir tanesidir. Bu aşamada gereken, detaylı çözümler bulmak değil genel olanaksızlıkların olup olmadığını görmektir. Eğer finansal kaynak gereksinimi girişimci açısından temini olanaksız
bir düzeyde ise iş fikri yeniden ele alınmalıdır.
İş fikirleri özellikle üretimle ilgili olan girişimciler, üretim sistemlerinin kurulmasında ne tür alt teknik süreçlerin yer alması gerektiğini bir ön incelemeden geçirdikten sonra sistem gruplarının temininin ve işletilmesinin kendi finansal bütçeleri
ya da kendi bölge şartları içinde olanaklı olup olmadığını görmek zorundadır. Örneğin; deri işleme konusunda iş kuracak bir girişimci, teknik işlem akışının genelini
ele aldıktan sonra çevresel etkilerin günümüzde önemle ele alınmaya başlanması
nedeniyle, işletmenin atık işlemleri sürecinin çözümünün olanaklı olup olmadığını araştırmalıdır. Bu noktada bir çözüm yolu bulunamaz ise iş fikrinin uygulanması
olanaksız hâle gelecektir. Örnekteki deri işleme işletmesini kurmak isteyen girişimci
ortak kullanımda olan bir arıtma tesisine ulaşamıyor ve kendi teknik sürecinin ge99
rektirdiği arıtma tesisini yatırım kalemleri arasına almak zorunda kalacaksa bunu
ön değerlendirme aşamasında görmek
zorundadır.
Girişimci; iş fikirlerinin gerektirdiği pazarlama faaliyetlerinin işletmenin
başarılı olması açısından önemini ve
önündeki zorlukları incelemelidir. Ön
değerlendirme aşamasında ele alınması
gereken noktalar pazarlamanın başarılı
Resim 2.40: Her girişimcinin kendine özgü
olması için özel dağıtım kuruluşlarına
GŔLŔSMFSŔWBSESÚOFNMŔPMBOEPʓSVGŔLŔSMFS
ya da özel araç ve sistemlere gerek olup
üzerinde kararlı olabilmektir.
olmayacağıdır. Örneğin; iş fikri piyasada
henüz bilinmeyen bir ürünü üretmek ya da satmak ise yoğun ve bütçeli bir tanıtım
kaçınılmazdır. Üretilen ürün soğuk zincir ile ya da belirli sürelere dayalı olarak tüketicilere ulaştırılacak ise taşıma araçları ve ürün depoları özel şartlar taşımalıdır.
Piyasada kurulu işler girişimciler için genellikle iş fikri kaynaklarıdır. Bir iş kolundaki başarılı işletmeler benzer işlerin kurulmasına neden olmaktadır. Kendi işini
kurmak isteyenler için önemli bir nokta da her bir girişim örneğinin kendine özgü
faktörleri olduğudur. Bir girişim belirli bir sektörde, piyasada ve çevrede, belirli insan, sermaye, bilgi, malzeme kaynakları ile girişimcinin bireysel hedeflerine göre kurulmuş farklı özelliklerde ve tek olan işletmedir. Kendi işini kurmak isteyen girişimci adayları çevrelerinde gördükleri ve bir benzerini kurmayı hedefledikleri işletme
örneklerini çok iyi analiz etmelidirler. Bu aşamada önemli olan nokta işletmelerin
başarılarının altında yatan temel faktörü görebilmektir.
ETKİNLİK
SWOT ANALİZİ NEDİR?
SWOT analizi; incelenen kurumun, tekniğin, sürecin, durumun veya kişinin güçlü
(Strenghts) ve zayıf (Weaknesses) yönlerini belirlemekte, dış çevreden kaynaklanan
fırsat (Opportunities) ve tehditleri(Threats) saptamakta kullanılan bir tekniktir. SWOT
analizinin kullanıldığı başlıca durumlar şunlardır:
t Yeni bir pazara girerken pazarın yapısının çözümlenmesinde
t Stratejik bir plan geliştirilmesi aşamasında
t İş süreçlerinin geliştirmesinde
t Sorun tanımlama ve çözüm oluşturulması aşamalarında
t İnsan kaynakları geliştirilmesinde ve performans yönetiminde
t Nicel verilerin yetersiz, bilgilerin kişilerin belleklerinde olduğu durumların analizinde
100
KİŞİSEL SWOT ANALİZİ ÖRNEĞİ
ADI
SOYADI
CİNSİYETİ
YAŞI
ÖĞRENİM DURUMU
:
:
:
:
:
DEĞERLER
Aşağıdakilerden hangisi kişisel değerlerinizdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.
1. Çevreye ve topluma saygı
2. Kendine saygı ve özen
3. Dürüstlük
4. Yenilikçilik
5. Başkalarının haklarına saygı
6. Sözünde durma
7. Empati, özveri
8. Dayanışma, dostluk
9. İnsana ve emeğe saygı
10. Üretkenlik ve verimlilik
11. Uzlaşma
12. Çalışkanlık
13. Kişisel kalite
14. Bilimsellik
15. Kazanma hırsı

16. Muhafazakârlık
17. Kişisel kalite
18. Küreselleşme
19. Yaratıcılık
20. İşbirliği yapabilme
21. Sorunlarla baş edebilme
22. İletişim kurabilme
23. İkna kabiliyeti
24. Güne ayak uydurabilme
25. Teknolojiyi takip edebilme
26. Eğitime önem verme
27. Adaletli olma
28. Rekabet gücü
29. Sürekli değişim ve gelişim
30. Fırsatları fark edebilme

GÜÇLÜ YÖNLER
Aşağıdakilerden hangisi güçlü yönlerinizdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.
1. Bilgi ve becerilerim
2. Genel kültürüm
3. Enerjik ve çalışkan olmam
4. Stratejik düşünebilmem
5. Vizyon sahibi olmam
6. Bilgisayar becerilerim
7. Yabancı dil becerilerim
8. Yöneticilik becerilerim
9. Yaratıcılık becerilerim
10. Girişimcilik özelliğim
11. Sürekli gelişme isteğim
12. Hızlı iş yapma becerim
13. Pozitif enerjim
14. Kontrollü ve dikkatli olmam
15. Stratejik yaklaşımım

16. Takım çalışmasına yatkınlığım
17. Kendi başıma yetebilmem
18. İnisiyatif kullanabilmem
19. Kararlı olmam
20. Pozitif enerjim
21. Sakin ve sabırlı olmam
22. Organizasyon yeteneğim
23. Paylaşımcı kimliğim
24. Empati yapabilmem
25. Analitik düşünebilmem
26. Problem çözebilmem
27. Kriz yönetme becerim
28. Dış görünüşüm
29. Konsantre olabilmem
30. Mantıklı ve ölçülü davranışlarım

101
ZAYIF YÖNLER
Aşağıdakilerden hangisi geliştirilebilir alanlarınızdır? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Mesleki bilgi ve becerilerim
Öğretim ve eğitimim
Yabancı dilim
Bilgisayar kullanma yeteneğim
Değişimi zor kabullenmem
İletişim ve raporlama kabiliyetim
7. Planlama ve zamanlamada zayıflığım
8. Hızımı kontrol edememem
9. Kendimle barışık olmamam
10. Başkalarıyla barışık olmamam

11. Vermekte isteksizliğim
12. İstemekte isteksizliğim
13. Hedefsiz yaşamam
14. Çabuk sinirlenmem
15. Sabırsız olmam
16. Motivasyon eksikliğim
17. Güvensizliğim
18. Aşırı duygusal olmam
19. Liderlik yanımın eksikliği
20. Detaylara boğulmam
TEHLİKE VE TEHDİTLER
Yukarıda belirttiğiniz kişisel zayıf yönlerinizi geliştiremediğiniz taktirde sizi bekleyen
tehlike ve tehditler nelerdir? Lütfen 10 tanesini işaretleyiniz.
1. Kendime saygımın azalması

2. Başkalarının bana saygısının azalması
3. İstediğimi elde edememe

4. Başarısızlık duygusu

5. Yönetici ya da lider olamama

6. Arkadaşlarımı ve çevremi kaybetme

7. Ekonomik sıkıntılar

8. İş bulamama korkusu

9. Evlenememe, aile olamama korkusu

10. Çocuklarımın idolü olamama

11. Çocuklarla kucak farkına düşme
12. İtibar kaybı

13. Çağın gerisinde kalma

14. Edilgen ve silik olma

15. İtibar kaybı

16. Karamsarlık ve ruhsal çöküntü
17. Huzursuz ve stresli olma

18. Kimsenin aklına gelmeme

19. Ticari itibarın kaybolması

20. Toplumda güvenilmeyen bir kimlik
ÖRNEK ALDIĞINIZ KİŞİLER
Kendinize örnek aldığınız, idol olarak gördüğünüz şahsiyetlerden aşağıdaki 10 kişiyi
işaretleyiniz.
1. Atatürk
2. Annem/Babam
3. Öğretmenim
4. Başbakan
5. Cumhurbaşkanı
6. Bill Gates
7. Bir yakınım
8. Fatih Sultan Mehmet
9. Yıldırım Bayezid
10. Rahmi Koç
102

11. Sakıp Sabancı
12. Barack Obama
13. Abim/Ablam
14. Fatih Terim
15. Turgut Özal
16. Halis Kesemen
17. Kadir Has
18. Al Pacino
19. Mevlana
20. Steven Spilberg

D. GİRİŞİMCİLİK ÖRNEKLERİ
Bireyler; kendi işinin patronu olmak, işiyle ilgili kararlarda direkt söz sahibi olmak, kâr etmek, başarı ve güç ihtiyacı gibi pek çok unsurun etkisiyle girişimci olmak
yani kendi işletmelerini kurmak isterler. Aynı zamanda rakiplerinden daha iyi işler
ortaya koymak veya herhangi bir işi en iyi şekilde yapabilmek için bir yol geliştirme
ihtiyacı hissettiklerinde, kendi başlarına bir iş kurmak ve işlerinden sorumlu olmak
isterler. Yüksek başarı ihtiyacına sahip bireyler, davranışlarının sonuçlarına katlanma ve sorunları çözme sorumluluğuna sahiptir. Böyle durumlarda gerekli analizleri
yapar, başarı olasılıklarını araştırır, zorlukları aşmak için bütün yolları dener. Bu tip
bireyler, olaylara daha fazla odaklanarak bu olayları değişim potansiyeline göre değerlendirirler. Böyle bir durumda; ekonomik değişimlerden çabuk etkilenme, uzun
çalışma saatleri nedeniyle yorgun düşme, yüksek finansal risklerle başa çıkma, çalışanlara, müşterilere ve diğer çevrelere karşı tam sorumluluk taşıma gibi olumsuzluklar; girişimci için daha az önem taşır.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de her
yıl yüzlerce birey kendi işini kurmayı denemeye karar vermekte, birçoğu da
başarılı olmaktadır. Başarılı bir iş kurmak zorlu bir
yolculuk olmakla birlikte
her şeyden önce bireyin
girişimci olmak için istekli
olması gerekir. Ancak sa3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔOŔOEŔʓFSŔOTBOMBSEBOGBSLMÚ[FMMŔLMFSŔOŔO
dece
istekli olmak tek baolması gerekir.
şına yeterli değildir. Özgüven, motivasyon, gerçekçi olmak, başarma ve mücadele isteği, hesaplı risk almak,
yeni fikirlere açık olmak, yaratıcılık ve yenilikçilik gibi nitelikler bir girişimci adayının
sahip olması gerekenlerin başında gelmektedir. Bu özelliklerin
yanında; başkalarının deneyimlerinden yararlanmak, iyi araştırma yapmak ve çeşitli kurum ve
kuruluşlardan destek almak konularında da kendini geliştirmelidir. Yani sahip olduğu nitelikleri
işlevsel kılmalı, yaşama geçirmeyi bilmelidir.
Girişimcilikte
başarısız
olma tehlikesi bireylerin cesare-
Resim 2.42: Girişimci fark edilen olmalıdır.
103
tini kırabilir. Ancak kendi işinin patronu olma ve para kazanma isteği olan bireylerin
bu korkularını yenip bir hedef koymalı ve bu hedef için yapılması gerekenleri adım
adım takip etmelidir. Girişimci olma isteği olan bireyin her şeyden önce dikkat etmesi gereken hususlar aşağıda sıralanmıştır.
* Girişimci adayı yazılı ve görsel kaynakları taramalı, başarılı girişimcilerin yaşam öykülerini okuyarak bunlardan ders çıkarmalıdır.
* Seminer, konferans, İnternet grupları ve akademik kaynakları takip etmelidir.
* Kurmak istediği işle ilgili risk ve avantajları öğrenmeli, piyasa koşullarını ve
ekonomistlerin öngörülerini takip etmelidir.
* Tahminleri gerçekçi olmalı, piyasa koşullarına göre bir pazarlama stratejisi
geliştirmelidir.
* Hedeflerini sayısal değerlerle ifade etmeli, gerçekçi olmalı, aşırı iyimser olmaktan kaçınmalıdır.
* Bir iş planı hazırlamalı, sadece neyi hedeflediğini yazmak yerine, finansal boyutta hangi kaynaklara sahip olduğunu ve bunları nasıl işletebileceğini belirlemelidir.
* Mevcut rakiplerini tanımalı ve gelecekte karşılaşabileceği rakiplere karşı öngörülerde bulunmalıdır.
* Hukuksal süreçlerden ve sorumluluklardan haberdar olmalıdır.
* Piyasa eğilimlerini yakından takip etmeli, hedef kitleyi belirleyerek pazarlama kanallarını bu doğrultuda geliştirmelidir.
* Kısa, orta ve uzun vadede ölçülebilen hedefleri olmalıdır.
* Kötü ihtimalleri göz önünde bulundurmalı, tehlike anında kullanabileceği
başka yöntemleri olmalıdır.
* İyi bir çevre ve geniş bir iletişim ağına sahip olmalıdır.
Günümüzde hem dünya da hem de ülkemizde başarılı olmuş çok sayıda girişimci olmakla birlikte büyük umutlarla kurulmuş ancak çeşitli hatalar nedeniyle başarısızlıkla sonuçlanmış girişimcilik örnekleri de bulunmaktadır. Aşağıda ülkemizde
ve dünyada başarılı ve başarısız girişimcilik örneklerinden bazıları verilmiştir.
1. Başarılı Girişimcilik Örnekleri
1.1. Ferdinand Porsche
Babası yoksul bir musluk tamircisi olan Ferdinand Porsche 1875’te Avusturya’da
doğdu. Çocukluğunda babasının yanında, elinde tamir takım çantasıyla çoğu kez
işlere gitmiş, bu arada teknik işlere karşı merakı iyice artmıştı. Sadece iş zamanı değil, boş zamanında da elektrik tamirleriyle uğraşan Porsche, liseyi bitirdikten sonra
Teknik Üniversite’ye gitti fakat kaydolamadı, dinleyici öğrenci olarak dışarıdan derslere katıldı. Otomobile olan merakı genç yaşlarda başlayan Porsche, elektrik motor-
104
ları üreten bir firmada iş bularak daha sonra bir
otomobil şirketinde çalışmaya başladı. Porsche
burada kendi tasarımı olan otomobilini yapma
fırsatı yakaladı. Elektrik motorunda iyice uzmanlaşan Porcshe, istenildiği tarzda yerleştirilebilen
dingilli elektrik motoruyla çalışan bir otomobil
üreterek günümüze kadar başarısını koruyan bir
otomotiv devini yarattı.
1.2. Steven Spielberg
On iki, on üç yaşlarından beri film yönetmeni olmak istediğini biliyordu. On yedi yaşındayken bir hafta sonu Universal Stüdyolarını gezmek için düzenlenen bir tura katılması,
O’nun hayatını değiştirdi. Gerçek bir filmin çekimlerini izlemek için gruptan ayrıldı. Sonra da
kendini, bir saat boyunca ilginç film hikâyelerini
Resim 2.43: Ferdinand Porsche
dinleyeceği Universal’in Yazı İşleri Müdürü’nün
(1875-1951)
odasında, koyu bir sinema sohbetinin içinde buluverdi. Müdür de Spielberg’in senaryolarını ilgiyle dinliyordu. İlk ziyaretinden ders
aldı ve olaylara yaklaşım biçimini değiştirdi. Ertesi gün, takım elbisesini giydi, babasından kalan ve içine sadece bir sandviç
ve iki şekerleme koyduğu evrak çantasını
aldı ve sanki oranın kırk yıllık çalışanıymış
gibi film setine tekrar gitti. O gün çok işi
olan bir set görevlisi tavrı takınarak hızlı
adımlarla içeri girdi. Kendisine terk edilmiş bir treyler buldu ve plastik harflerle
kapıya “Steven Spielberg-Yönetmen” yazdırdı. Sonra tüm yaz boyunca, yazarlar,
editörler ve yönetmenlerle tanışıp sohbet
etmeye, en çok özlemini çektiği bu dünyada oyalanıp her konuşmadan bir şeyler
elde etmeye ve film dünyasını öğrenip
kendini geliştirmeye devam etti. Spilberg,
20 yaşında kendi çektiği küçük bir filmi
yöneticilere gösterdi ve hemen ardında
bir televizyon dizisinin yedi yıl boyunca
yönetmenliğini yapmak için teklif aldı.
Resim 2.44: Steven Spielberg (1946-)
Böylece rüyalarını gerçeğe dönüştürdü.
105
$BOBO±FMFCŔPʓMV5PLHÚ[
Babası Ali Cavit Çelebioğlu vefat ettiğinde
kendisi 16, ağabeyi 19 yaşındaydı. Henüz lisede
okurken kendisini babasının kurduğu ve uçaklara
yer hizmeti veren şirketin içinde buldu. Uçak içi
temizledi, bagaj attı, havaalanındaki bagaj traktörlerini kullandı. Zorluklarla büyüttükleri holding, bugün havacılık, gıda, turizm ve taşımacılık
alanında çalışmaktadır.
1.4. Louis Renault
Louis Renault 1877’de Paris’te
doğdu. Babası iyi
kazanan bir yün 3FTŔN$BOBO±FMFCŔPʓMV5PLHÚ[
(1966-)
taciridir. Louis makine hastasıdır, daha 5 yaşındayken arkadaşlarından
duyduğu lokomotifi görmek için istasyona koşarak
buhar kazanını, pistonları, bacaları, çözmeye kalkar.
Louis genç yaşlarda satın aldığı bir arabayı ağabeyleriyle birlikte adeta yeniden imal eder, bir sürü
ilaveler yapar. Araçta üç ileri ve bir geri vitesli mekanik
dişlisiyle yeni bir çığır açar. Üstelik motordaki gücü kayış ve zincirle değil sabit bir mil (şaft) aracılığı ile doğrudan doğruya arka dingile aktarırlar. Araç daha verimli
olur ve sessizliği ile dikkat toplar. Louis daha güçlü ve
Resim 2.46: Louis Renault
daha
(1877-1944)
devirli
motorlar için uğraştığı günlerde jeneratör sistemlerine de el atar, getirdiği yeniliklerle adeta devrim yapar.
1898’de henüz 21 yaşında iken kardeşleri ile ilk şirketini kurar.
1899
yılında
Paris-Trouville arasında düzenlenen bir yarışta
Renault’lar yaptıkları özel otomobille
yarışı rahat kazanırlar. Bunun üzerine
çok miktarda sipariş almaya başlarlar. Ancak Louis Renault asla “Tamam
şimdi oldu.” demez, daima daha mükemmeli arar. Nitekim kapalı karoseri
106
Resim 2.47: İlk arabasıyla Louis Renault
olan ilk aracı da o yapar. Genç girişimci daha o yılın sonunda Billancourt’daki garajı
fabrikaya çevirir ve yanında tam 110 kişiyi çalıştırmaya başlar. Talep katlana katlana
artınca seri üretime geçer ve işçilerini ihtisas sahibi yapmaya bakar. Biri yalnız boya,
öbürü sadece döşeme üzerinde derinleşir, işlerinde uzman olurlar. Şirket kuruluşundan 9 yıl sonra New York, Londra ve Berlin’de şubeler açar, derken gemi ve uçak motorları üretmeye başlar. 1914 yılında 4400 işçisiyle bir sanayi devi olur, bundan dört
yıl sonra da 1918 çalışanların sayısı 22 bini aşar. Bugün çok sayıda otomotiv şirketini
de bünyesine katan bu otomotiv devi faaliyetlerine her gün bir yenisini katmaya
devam etmektedir.
1.5. Max Grundig
1908´de Almanya’nın Nürnberg şehrinde
doğan Max Grundig yoksul bir ailenin çocuğuydu.
Max Grundig zor koşullar altında büyüdü. Babası
ambar işçisiydi ve kendisi 12 yaşındayken vefat etti.
Max derslerinde başarılı değildi ama makinelere
karşı sevgisi ve tutkusu vardı.
Max Grundig, ailesinin içinde bulunduğu
zorluğu bilerek yaşadığı şehirdeki dükkânlarda iş
aramaya başladı, sonunda bir dükkâna çırak olarak
girdi. Dükkân sahibinin bir de tamir atölyesi vardı.
Satış dükkânında bir iki yıl çalıştıktan sonra tamir
atölyesine alındı ve 18 yaşına kadar burada çalıştı. Daha sonra aynı atölyenin daha büyük üretim
fabrikasına yönetici olarak atandı. En büyük tutkusu Almanya’da 1926’da yayına geçen radyo işini
yapmaktı. Çünkü el becerisi kuvvetliydi, radyoyu
da seviyordu, imkânı olsa kendi eliyle yüzlercesini Resim 2.48: Max Grundig (19081989)
üretebilirdi. Ancak elinde biriktirdiği çok az parası
vardı. Bir tanıdığının yardımıyla kendi şirketini kurarak radyo kanallarını çeken transformatörü üretti. Grundig ilk büyük fabrikasını kurduğunda 40 yaşındaydı. O yıl yeni
düğmeleriyle, ses ayarlarıyla, orta ve uzun dalgalarla birlikte kısa dalgayı da bulan
Grundig, radyoda çığır açtı. Onun getirdiği yenilik, radyonun en uzak mesafelerden
dinlenebilmesini sağlıyordu.
1950´li yıllardan sonra Grundig, dünyanın en büyük radyo üreticisi oldu. 1952
yılında televizyon ve alıcılarını üretmeye başladı. Kendi ülkesinde şube açmakla kalmadı, dış ülkelere de şubeler açtı. Fiyatları makul düzeyde tutarak satışları arttırdı ve
kârını katladı.
1.6. Sakıp Sabancı
Sakıp Sabancı, 7 Nisan 1933 tarihinde Kayseri’nin Akçakaya köyünde fakir bir çiftçi ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Çok genç yaşlarda, Bossa Un
107
Fabrikasıńda veznedarlıkla iş hayatına başladı. Sırasıyla, Çiftlik Müdürü ve Bossa
Tekstil İşletmesi Müdürü oldu. Babasının 1966 yılında vefatından sonra kurulan holdingin yönetim kurulu başkanlığına getirildi.
1964 yılından itibaren, 25 yıl süreyle
Adana ve Kocaeli Sanayi Odaları; Türkiye Sanayi ve Ticaret Odaları Birliği Üyeliği ve Başkanlığı yaptı. 1986 yılında Türk Sanayicileri ve
İşadamları Derneği TÜSİAD´ın Yönetim Kurulu
Başkanlığı’nı üstlenen Sakıp Sabancı, 1987 1990 yılları arasında Yüksek İstişare Konseyi
Başkanlığı’nı yaptı. Sabancı, Hacı Ömer Sabancı
Vakfı (VAKSA)ńın kurucuları arasındaydı.
Sakıp Sabancıýa 1997 yılında Cumhurbaşkanı tarafından “Devlet Üstün Hizmet Madalyası”; İsviçre-Zürih´teki Avrupa Ekonomi
Enstitüsü tarafından “Avrupa Kristal Dünya
Resim 2.49: Sakıp Sabancı
Ödülü” verilmiştir. Sakıp Sabancı 1999 yılında
(1933-2004)
New York´da FABSIT Vakfı tarafından “Yılın İşadamı” ödülünü, Türk-Amerikan İşadamları Derneği (TABA) tarafından “Türkiye Tanıtım Ödülü” almıştır.
1.7. Sinan Öncel
Sinan Öncel, 1965 yılında İstanbul’da
dünyaya geldi. Çalışmaya ilkokulda başlayan Öncel, ortaokul sıralarındayken bir
kuaförde çıraklık yapıyordu. Üniversite yılları da hem iş hem ticaret arasında geçti.
1989 yılında, Cağaloğlu’nda bir dükkân sahibi olmuştu. Terlik macerası da bu yıllarda
başladı. Küçücük dükkânında fason olarak
terlik yaptırıp satmaya başladığında Öncel
24 yaşındaydı. Bir kampanyadan elde ettiği
gelirle ünlü bir ayakkabı markasının Türkiye
temsilciliği ardından da dünyanın en büyük
terlik üreticilerinden birinin distribütörlüğünü aldı. 2000 yılında kendi terlik markasını piyasaya sürdü. Bir terlikten beklenmeyecek ölçüde yenilikçi bir çizgisi ile taraftar
terliklerinin ardından asker ve aileleri için
hazırladığı terlikleri pazara sundu.
108
Resim 2.50: Sinan Öncel
1.8. Bill Gates ve Paul Allen
Bill Gates Harvard Üniversitesine hukuk okumak için girmesine rağmen özel
ilgisi bilgisayar programcılığıydı. 1 Ocak 1975 tarihinde yayınlanan bir dergide gördüğü bilgisayara program yüklemek istediğini söylediğinde elinde ne bilgisayar ne
de göstermeyi taahhüt ettiği program vardı. Bill Gates ve arkadaşı Paul Allen sekiz
haftada programı yazdılar ve bilgisayar üstündeki denemeleri başarılı oldu. Bill Gates, Harvard’ı bıraktı ve bilgisayar firmasının üretim yaptığı şehre taşınarak kendi
şirketini kurdu. Her ne kadar Bill Gates kadar ön plana çıkmasa da şirketin kurucu
ortaklarından olan Paul Allen da Washington Eyalet Üniversitesi’ndeki eğitimini bırakarak şirketin kurulmasını sağladı. Nitekim Bill Gates’in Harvard’ı bırakmasında Paul
Allen’ın etkisi büyüktür. Bir dünya devi olan bilgisayar şirketleri sayesinde Bill Gates
en zenginler sıralamasında çoğu zaman ilk sırada yer alırken Allen, 22 milyar dolarlık
servetiyle dünyanın en zenginleri arasında ilk 10’daki yerini korumaya devam ediyor.
Resim 2.51: Bill Gates
(1955-)
Resim 2.52: Paul Allen
1953-)
1.9. Luciano Benetton
İtalya’da zorlu savaş sonrası dönemde gazete satarak ailesine katkıda bulunmaya çalışan Luciano Benetton, kız kardeşi Guiliana çok güzel örgü ördüğü için
küçük bir kazak şirketi kurmaya karar verdi. İngiltere’ye
giderek yünü boyama tekniğini öğrendi. 1963´´te ilk
mağazalarını açtılar ve buna zaman içinde yenileri
eklendi. 1966 yılında, Luciano Benetton, sonradan
şirketin merkez ofisi olan Villa Minelli’yi satın aldı ve
ilk fabrikasını kurdu. 1969´´da Paris’teki mağazalarını
açtıklarında Benetton’un stili, renkleri ve hedeflediği
müşteri kitlesi markanın yükselmesini sağladı. Markası
2005 yılında tam 120 ülkedeydi.
Resim 2.53: Luciano Benetton
(1935-)
109
2. Başarısız Girişimcilik Örnekleri
Girişimcilik alanında gerek ülkemizde gerekse
dünyada çok sayıda başarı hikâyesine tanık olmak
mümkünse de sonu başarısızlık ve hayal kırıklığı ile
biten örneklerine de rastlamak mümkündür. Özellikle son yıllarda oldukça yaygınlaşan İnternet girişimciliğinde başarısız girişimcilik örneklerine rastlanmaktadır. Bunun yanı sıra küresel krizin etkisiyle
daha önceleri oldukça başarılı girişimcilik örnekleri
olarak piyasada yer alan bazı girişimlerin de sonlandığı görülmektedir.
Girişimcilerin en büyük hatası genellikle başarısızlığı düşünmemekten kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte araştırmalara göre, girişimde en riskli
dönemin ilk 6 ay olması nedeniyle bu süre içinde
firmanın geleceğini şekillendirmek tamamen giResim 2.54: İş yaşamında çok
sayıda başarısız girişim örneklerine rişimciye kalmaktadır. Çoğu zaman gözden kaçan
de rastlamak mümkündür.
ufak hatalar ya da iş yoğunluğu nedeniyle hesaba
katılmayan noktalar bir anda girişimcinin karşısına büyük sorunlar olarak çıkabilmektedir. Girişimcilerin başarısızlığına neden olan en önemli hatalar şu şekilde açıklanabilir:
t Taklit: Yapılan bir girişimin başarılı olduğunu görerek, aynı yerde, aynı tipte,
benzer hizmetler veren bir şirket kurmak eskiden beri gelen çok yaygın bir
anlayıştır. Oysa her işletmenin kendi içinde bir dinamiğe sahip olduğunu, bir
başkasının yaptığının aynısını yaparak öne geçmenin mümkün olmayacağını
girişimcinin anlaması gerekir. Bunun için girişimci işinde yenilik getirmeli, bir
iş fikrini hayata geçirirken yenilikçi tarafını mutlaka ön plana çıkarmalıdır.
t Yanlış işe girmek: Küçük girişimcinin
yaptığı en büyük hatalardan biri çevresinden etkilenerek yatırım yapmasıdır.
Araştırmadan, sadece iyi örneklere bakarak yatırım yapılan işler büyük oranda başarısızlıkla sonuçlanmaktadır.
Örneğin; simit kafeler ya da İnternet
kafeler günümüzün moda yatırımları
gibi gözükse de herkesin bu alanlara
yatırım yapmayı düşünmesi ve hatta
yapması başarısız girişimcilik örneklerinden olmaya adaydır. Girişimcinin
sermayesi azsa ve risk alacak gücü
Resim 2.55: Girişimci fikirlerini
yoksa orijinal yatırım fikirleri bulmakısıtlamamalıdır.
sında fayda vardır.
110
t Yetersiz sermaye: Yapılacak işin mutlaka bir iş planı çıkarılmalı, o planda hangi aşamada ne kadarlık kaynağa ihtiyaç duyulacağı net olarak belirtilmelidir.
Söz konusu kaynağa ulaşmak için kullanacak yöntemler de iş planında yer
almalıdır. Birçok girişimcinin düştüğü hatalardan bir tanesi, kuracağı işin ne
kadar maliyet gerektireceğini önceden hesaplayamadan veya varını yoğunu
tek bir işe kanalize ederek işletme kurmasıdır. Yeni bir işin girişimci için kârlı
bir yapıya dönüşmesi, gelir getirmesi mutlaka belli bir süre gerektirir ki, bu
süre de yapılacak işin niteliğine göre değişir. Girişimcinin bu süreyi geçirecek
ve gerektiğinde ek kaynak yaratacak imkânları önceden sağlaması gerekir.
t Yüksek maliyet: Her yeni iş fikrinin büyük gelir getireceğini düşünmek başlı
başına bir hatadır. İş fikri girişimciye göre çok doğru olabilir; ancak eğer yeterli pazar araştırması yapılmamışsa sonucu hayal kırıklığı olabilir. Girişimcinin sermayesi kısıtlıysa, daha yolun başında gereksiz masraflardan mutlaka
kaçınmalı, maliyetleri kontrol altına alması gerekir.
t Yanlış yönetim: Genellikle aile işletmesi olan KOBİ’ler, kurumsallaşmakta ve
işi profesyonel yöneticilere devretmekte zorlanır. Şirketin potansiyeli gelişirken yönetimin hâlâ aile içinde kalması işletme içinde çatışmalara neden olabilir. Bu nedenle, belli büyüklükteki şirketlerin aile işletmesi yapısından kurtulması, hatta işin başındayken profesyonel bir ekiple çalışmayı tercih etmesi
en doğru bir yoldur. Ayrıca “Küçük olsun benim olsun.” anlayışı da şirketlerin
büyüme yolunda adım atmasını engelleyebilmektedir.
t Hedefsizlik: Ölçeği her ne olursa olsun, her işletmenin belli planlar dâhilinde
hayata geçirilecek hedeflere ihtiyacı vardır. Gelişmek ve ilerlemek için bu hedeflere doğru atılan adımlar, aynı zamanda işletmenin motivasyonuna da
yansıyacaktır. Girişimcilerin en büyük hatalarından bir tanesi, değişen koşullara bağlı olarak hedeflerinde köklü değişiklikler yapmasıdır. Bu doğrultuda
gerek şirket yapısı gerekse insan kaynağı gibi alanlarda sürekli değişiklik yaşayan işletmelerde bu durum istikrarsızlığa neden olabilmektedir.
t Hatalı istihdam: Küçük işletmelerin ve işe yeni başlayan yatırımcıların düştüğü hatalardan bir diğeri,
profesyoneller yerine yakın çevresine iş imkânı sağlamasıdır. Doğru
istihdam yerine, yeterince yetkin
olamayan yakınlarına iş verilmesi,
işletmenin orta ve uzun vadede
verimsiz çalışmasına neden olmaktadır.
t Gereksiz korkaklık veya cesaret:
Resim 2.56: Gereksiz korkaklık kadar gereksiz cesaret Girişimcilerin faaliyet gösterdiği iş
kolunda uzmanlara danışmadan,
de başarısızlıkta etkendir.
111
yalnızca hislerine dayanarak cesur kararlar alması işlerine zarar verebilmekte
ya da atmaları gereken riskli bir adımda fazlasıyla çekingen davranabilmektedirler. Örneğin; ülkemizdeki KOBİ’ler ve girişimciler, danışmanlardan destek
almak yerine, kendi birikimleri doğrultusunda hareket etmeyi tercih etmektedir. Bunun yerine işletmeyi derinden etkileyecek konularda bir uzmandan
destek alınması daha doğru ve yerinde bir hareket olacaktır.
t Bilgi ve teknolojiden uzak durmak: Girişimcinin sektöründeki teknolojik yenilikleri mutlaka takip etmesi gerekir. Oysa birçok işletmenin teknik açıdan
kurulduğu dönemde edinilenden çok farklı bir donanıma erişemediği görülmektedir. Bu durum, özellikle küçük işletmelerde yaygındır. Yoğun rekabet
ortamında teknoloji, şirketleri bir adım öne çıkarmak için önemli bir araçtır.
t Personele karşı açık olmamak:
Küçük işletme sahiplerinin,
kendi şirketleri için aldığı kararları genellikle çalışanlarıyla
paylaşmak veya tartışmaya açmak gibi bir alışkanlıkları yoktur. Bu durum, yeni fikirlerin
gelişmesini engellediği gibi,
işyerinde motivasyon eksikliğine de yol açabilmektedir.
t Müşteriyi yeteri kadar tanımamak: Yeni kurulan işletmelerin hatalarından bir tanesi de 3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔBMEʓLBSBSMBSÎBMʰBOMBSZMB
paylaşmalıdır.
ürün veya hizmetleriyle ulaşmak istedikleri müşteri kitlesini yeteri kadar tanıyamamasıdır. Bunun için girişimcinin müşteri ihtiyaçlarını dönemsel dolarak takip ederek ihtiyaca uygun
çözümler geliştirilmesi gerekir.
t Finansman ve yönetiminde amatörlük: Tahsilâtlarla ödeme planlarının
nakit krizine yol açmayacak nitelikte
olması işletme devamlılığında oldukça önemlidir. Bu konudaki hatalı
davranışların, birçok kârlı işletmeyi,
yalnızca nakit sıkışıklığı nedeniyle
zor durumda bıraktığı bilinmektedir.
Sadece işletmenin kârlı olması değil,
aynı zamanda nakit akışının genel
ödeme planına uygun olmasına da
dikkat etmek gerekir.
3FTŔN(ŔSŔʰŔNDŔOBLŔUBLʰOEPʓSV
yönetemezse başarısız olur.
112
t Müşteri sayısını artıramamak: Müşteri sayısını artırmaya yönelik programlar
geliştirememek, yeni işletmelerin sıkıntılarından bir diğeridir. Bunun için,
farklı tekniklerle farklı müşteri gruplarına hitap edebilecek çözümler geliştirmek gerekir. Çok büyük de olsa, tek bir modele bağlı kalmak risk teşkil ettiğinden, müşteri tabanını mümkün olduğunca geniş bir alana yaymak, işletme açısından faydalı bir uygulama olacaktır.
t Değişimin gerisinde kalmak: Yönetim ve işletme dinamikleri sürekli olarak değişmekte, geçmişte
girişimciyi başarıya götüren yollar
bugün geçerliliğini yitirebilmektedir. Bu nedenle, gerektiğinde hem
yönetim arayışını hem de üretilen
ürün ve hizmetleri değişen şartlara adapte etmek gerekir.
t Büyüme yönetimini yapamamak: Büyüme, şirketlerde yeni yönetim anlayışını da beraberinde
3FTŔN:ÚOFUŔNBOMBZʰOEFʓŔʰUŔSNFLEFʓŔʰŔNŔO getirir. Ancak, birçok işletmenin
gerisinde kalmamak için gereklidir.
bu adaptasyon sürecini yönetmekte başarısız olduğu bir gerçektir. Bu nedenle, kontrollü büyürken, işletmenin yönetim becerisini de geliştirmek gerekir.
t Ölçüsüz büyüme: Büyürken kontrolü kaybetmek, işletmeler için bir diğer
riskli durumdur. Bir anda çok hızlı ve kontrolsüz büyümek, kısa vadede iyi
gibi görünse de, orta ve uzun vadede şirketler için risklidir. Ülkemizde de girişimcilerin çoğunda var olan bir gerçeklik, sürekli büyüme isteğidir. Ancak bu
isteği kontrol altında tutmayı öğrenmek de önemlidir.
113
ÖZET
Girişimci, insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere ekonomik mal ve hizmet üretiminin gerçekleştirilebilmesi için üretim faktörlerini bir araya getiren kişi olarak tanımlanabilir. Girişimcinin faaliyetlerindeki asıl hedef kâr elde etmektir. Girişimci, bir
yandan risk altına girmekte diğer taraftan üretim faktörlerini temin ederek işletmektedir. Bu nedenle girişimcide yöneticilik özelliklerinin de bulunması gerekir.
Toplumda girişimci rolünü oynayan kimselerin yüklendikleri işlerin bütünü girişimcilerin fonksiyonları olarak adlandırılır. Girişimci, her alandaki yeniliği başlatan
kişi olduğu gibi yeniliklerin sürdürülmesi ve geliştirilmesi de onun karar ve uygulamaları sonucunda gerçekleşir.
Çağdaş bir girişimcinin yerine getirmesi beklenen fonksiyonlar;
t Yeni mal ve hizmet üretmek veya bilinen mal ve hizmetlerin nitelik ve kalitelerini yükseltmek
t Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulayabilmek
t Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulayabilmek
t Endüstride yeni organizasyonlar kurmak
t Yeni pazarlara ulaşmak
t Ham madde ve benzeri maddelerin sağlanabileceği yeni kaynaklar bulmaktır.
Başarılı girişimcilerin birçok ortak özellikleri olmasına karşın gerek çalışma
alanları, gerek yaptıkları işler açısından çok farklı özelliklerinin olduğu da görülmektedir. Başlıca ortak özellikler; risk alabilme, sorumluluk üstlenme, dinamik bir kişilik,
yeniliğe, değişime ve dönüşüme açık bir yapı, ihtiraslı ve büyük olma tutkusu ve
başarıya odaklanma gibi özellikler sayılabilir. Bu niteliklere sahip olmayan girişimcilerin başarılı olmaları mümkün değildir.
Girişimcilik özelliğine sahip kişiler, koşullar tarafından kısıtlanmaya razı olmaz;
fırsatları fark eder, inisiyatif kullanarak harekete geçer ve istediğini elde edinceye
kadar sabreder. Kendi davranışları sonucunda şartları değiştirebileceklerine dair bir
inanç taşır. Bu nedenle girişimci eylemlere doğru yönelirler. Girişimci özelliği taşımayan kişiler ise kendilerini rüzgâra bırakırlar.
Girişimcilikte başarısız olma tehlikesi bireylerin cesaretini kırabilir. Ancak kendi işinin patronu olma ve para kazanma isteği olan bireylerin bu korkularını yenip
bir hedef koymalı ve bu hedef için yapılması gerekenleri adım adım takip etmelidir.
Girişimcilik alanında gerek ülkemizde gerekse dünyada çok sayıda başarı
hikâyesine tanık olmak mümkünse de sonu başarısızlık ve hayal kırıklığı ile biten
örneklerine de rastlamak mümkündür. Girişimcilerin başarısızlığına neden olan en
önemli hatalar; taklit, yanlış işe girmek, yetersiz sermaye, yüksek maliyet, yanlış yönetim, hedefsizlik, hatalı istihdam, gereksiz korkaklık veya cesaret, bilgi ve teknolojiden uzak durmak olarak sıralanabilir. Bunların yanında ayrıca; personele karşı açık
olmamak, müşteriyi yeteri kadar tanımamak, finansman ve yönetiminde amatörlük,
müşteri sayısını artıramamak, değişimin gerisinde kalmak, büyüme yönetimini yapamamak ve ölçüsüz büyüme başarısız girişimciliğin başlıca nedenlerindendir.
114
DEĞERLENDİRME SORULARI
1.
Aşağıdakilerden hangisi, insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere ekonomik mal ve
hizmet üretiminin gerçekleştirilebilmesi için üretim faktörlerini bir araya getiren kişidir?
A.
B.
C.
D.
2.
Girişimcinin yenilikçi ve dinamik olma özelliğini ekonomik kalkınmada, insan
kaynaklarını temel yapı taşlarından birisi olarak ilk kez vurgulayan ve gündeme
getiren ekonomist aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
3.
Girişimci
Yönetici
Lider
Tacir
Say
Cantillon
Smith
Schumpeter
Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin fonksiyonlarından değildir?
A. Yeni mal ve hizmet üretmek veya bilinen mal ve hizmetlerin nitelik ve
kalitelerini yükseltmek
B. Yeni üretim yöntemleri geliştirmek ve uygulayabilmek
C. Endüstride yeni organizasyonlar kurmak
D. Daha fazla para kazanmak
4.
Bir kimsenin davranış ya da kararları sonucunda kaybetme şansına maruz kalmasına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
A.
B.
C.
D.
5.
Zarar
Kar
Risk
Ceza
Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin kişisel özelliklerinden değildir?
A.
B.
C.
D.
Hayalcilik
Hırs ve kararlılık
Enerjik olma
Bağımlı olma
115
6.
Aşağıdakilerden hangisi bir girişimcinin vizyon oluşturabilmek için gereken
özelliklerinden değildir?
A.
B.
C.
D.
7.
Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin davranışsal özelliklerinden değildir?
A.
B.
C.
D.
8.
Yöntem oluşturma
Yaratıcı olma
Yardımseverlik
Başarıyı kimseye kaptırmamak
Sürekli değişim fırsatları kollar.
Problemlerle ilgilenmez onları yöneticilerine bırakır.
Farklı işler yapar ya da işleri farklı yapar.
Harekete geçer.
Bir girişimci sosyal özellikleri gereği aşağıdakilerden hangisini yapmamalıdır?
A. İnsanlarla iletişim kurulduğunu unutmamalıdır.
B. Kendine ve çevresine yararlı mal ve hizmetler üretmelidir.
C. Her insanın farklı özellikte olduğu gerçeğini kabullenmeli ve buna göre
hareket etmelidir.
D. Çalışanlarının gerekli ek eğitimleri almalarını sağlamalıdır.
9.
Aşağıdakilerden hangisi başarılı bir girişimcinin dikkat etmesi gereken hususlardan değildir?
A. Kimseyi dinlemeden sadece düşüncelerine odaklanarak fikirlerini
gerçekleştirmeye çalışmalıdır.
B. Seminer, konferans, İnternet grupları ve akademik kaynakları takip
etmelidir.
C. Kurmak istediği işle ilgili risk ve avantajları öğrenmeli, piyasa koşullarını ve
ekonomistlerin öngörülerini takip etmelidir.
D. Tahminleri gerçekçi olmalı, piyasa koşullarına göre bir pazarlama stratejisi
geliştirmelidir.
10. Aşağıdakilerden hangisi girişimcinin başarısızlığına neden olan başlıca hatalardan değildir?
A.
B.
C.
D.
116
Taklit
Yanlış işe girmek
Çok çalışmak
Yüksek maliyet
DEĞERLENDİRME SORULARI CEVAP ANAHTARI
1. ÜNİTE
2. ÜNİTE
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
D
D
C
C
B
C
A
C
A
D
A
D
D
C
D
D
B
B
A
C
117
SÖZLÜK
afiş
ahenk
ajans
aktif
:
:
:
:
alternatif
ambalaj
:
:
analiz
anket
:
:
asgari
:
aşama
:
118
A
Bir şeyi duyurmak veya
tanıtmak için hazırlanan,
kalabalığın görebileceği
yere aşılmış, genellikle
resimli duvar ilanı, ası.
Uyum.
1. Haber toplama ve yayma işiyle uğraşan kuruluş. 2. Bir ticari kuruluşu
tanıtan, onunla ilgili bilgi
aktaran ve bu yolla kazanç sağlayan iş kolu. 3.
Bu iş kollarının çalıştığı
büro.
1. Etkin, canlı, hareketli, çalışkan, faal. 2. Etkili,
etken. 3. Bir ticarethanenin, ortaklığın para ile
değerlendirilebilen mal
ve haklarının tümü.
Seçenek.
Eşyayı sarmaya yarayan
mukavva, kâğıt, tahta,
plastik vb. malzeme.
Çözümleme.
Herhangi bir konuyla
ilgili durum ve tutumu
belirlemek için düzenlenmiş ayrıntılı ve kapsamlı soru dizisi, sormaca, soruşturma.
En az, en aşağı, en düşük, en alt, minimal, minimum.
1. Varılması istenen bir
amaca doğru geçilmesi gerekli dönemlerden
her biri, evre, basamak,
adım, merhale 2. Önem
veya değer bakımından
gitgide yükselen bir sıra
basamakların her biri,
atıl
atılım
:
:
atölye
:
avantaj
:
basiret
:
beceri
:
belgegeçer :
bilgi toplumu:
birikim
:
birim
:
rütbe, mertebe, paye.
Etkisiz, işe yaramaz.
1. İleri atılma. 2. Herhangi bir konuda ilerleme
çabası, hamle.
Zanaatçıların veya resim,
heykel sanatlarıyla uğraşanların çalıştığı yer, işlik.
1. Üstünlük. 2. Kazanım.
3. Yarar.
B
Gerçekleri yanılmadan
görebilme yeteneği, uzağı görüş, seziş, uyanıklık,
anlayış, kavrayış, dikkat,
sağgörü, önsezi, vizyon.
1. Elinden iş gelme durumu, ustalık. 2. Kişinin
yatkınlık ve öğre¬nime
bağlı olarak bir işi başarma ve bir işlemi amaca
uygun olarak sonuçlandırma yeteneği, maharet.
Yazılı, bilgi ve belgelerin
telefon sistemi vasıtasıyla bir yerden bir yere
iletilmesini anında sağlayan araç, belgeç, faks.
1. Bilgisayar ve bilgi işlem teknolojisine ayak
uydurarak yaşayan örgütlenme anlayışı. 2. Sanayi ötesi örgütlenme
anlayışını ifade eden deyim.
1. Birikme, bir yerde toplanıp yığılma. 2. Toplumların kültürel varlıklarının gelişip genişlemesi
ve uygarlık düzeylerinin
yükselmesi süreci.
1. Bir çokluğu oluşturan
broşür
:
bütçe
:
çaba
:
çağdaş
:
çıktı
:
çözümleme :
dağıtım
:
değişim
:
varlıkların her biri, ünite.
2. Bir niceliği ölçmek için
kendi cinsinden örnek
seçilen değişmez parça,
vahit. 3. Herhangi bir
kuruluştaki alt bölümlerden her biri.
Genellikle bir şeyi tanıtmayı amaçlayan, sayfa
sayısı az, küçük kitap, risale.
Devletin, bir kuruluşun,
bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli bir
süre için tasarladığı gelir
ve giderlerinin tümü.
C–Ç
Herhangi bir işi yapmak
için ortaya konan güç,
zorlu, sürekli çalışma,
gayret, ceht, efor.
1. Bulunulan çağın anlayışına, şartlarına uygun
olan, çağcıl, modern,
asri. 2. Aynı çağda yaşayan, çağcıl, asri, muasır.
Üretim sonucu ortaya çıkan ürün, girdi karşıtı.
Herhangi bir konunun,
bir nesnenin düşüncede
veya gerçeklikte kurucu
parçalarına ayrılmak yoluyla yapısının, işleyişinin ve gelişim yasalarının
ortaya konması işlemi.
D
1. Bir merkezden çeşitli
yerlere gönderme işe. 2.
Dağıtma işi.
1. Bir zaman dilimi içindeki değişikliklerin bü-
demografik :
denetim
:
deneyim
:
departman
dinamik
:
:
dizayn
donanım
:
:
donatı
:
ehliyet
ekonomist
:
:
eleman
:
emek yoğun :
entelektüel :
envanter
:
tünü. 2. Para aracılığı
olmaksızın, bir nesnenin
dolaysız olarak bir başka
nesne ile değiştirilmesi,
değiş, değişme, değiş
tokuş, takas, mübadele,
trampa.
Nüfus bilimsel.
Denetleme.
Bir kimsenin belli bir sürede veya hayat boyu
edindiği ilgilerin tamamı, tecrübe.
Bölüm.
1. Hareketli, her an değişebilen, duruk karşıtı. 2.
Canlı, etkin, hareketli.
Tasarım.
1. Tesisat. 2. Bir bilgisayarda bulunan fiziksel
birimler.
Teçhizat.
E
Ustalık, uzluk.
Ekonomi uzmanı, iktisatçı.
1. Öge. 2. Bir toplulukta çalışan insanların her
biri.
İnsan gücünün fazlaca
kullanıldığı üretim biçimi.
1. Bilim, teknik ve kültürün, değişik dallarında
özel öğrenim görmüş
(kimse), aydın, münevver. 2. Fikir sorunlarıyla
ilgili.
1. Bir ticaret kuruluşunun para, mal ve diğer
varlıklarıyla genel olarak
borçlu ve alacaklı durumlarını, nicelikleri ve
değerleriyle ayrıntılı ola-
119
eş güdüm
:
etken
etkin
:
:
etkinlik
:
etmen
:
etüt
:
fahri
:
faiz
:
fason
federasyon
finans
120
:
:
:
rak gösterme. 2. Bu durumu gösteren çizelge.
Belli bir amaca ulaşmak
için türlü işler arasında
bağlantı, ilişki, düzen ve
uyum sağlama, koordinasyon.
Etki eden şey, faktör.
Hareketli, işleyen, çalışan, etkili, faal, aktif, dinamik.
1. Etkin olma durumu.
2. Bir işletmenin, bir kurumun belli bir alandaki
eylemi, faaliyet, aktivite.
Birlikte veya ayrı ayrı etkisini gösteren ve belli
bir sonuca götüren güçlerden, şartlardan, ögelerden her biri, amil, faktör.
1. Herhangi bir konuda
yapılan inceleme, araştırma. 2. Ön çalışma.
F
1. Onursal. 2. Gönüllü,
karşılıksız.
1. İşletmek için bir yere
ödünç verilen paraya
karşılık alınan kâr, getiri,
ürem, nema. 2. Kapitalist
ekonomide, artık değerin değişikliğe uğramış
biçimi olarak paranın
fiyatı, kiralanan paranın
kira bedeli.
1. Malzemesi marka sahibi tarafından karşılanarak başka bir firmaya
yaptırılan mal. 2. Kesim.
Aynı alandaki çeşitli kuruluşları bir arada toplayan dayanışma birliği.
1. Para, mal. 2. Mali işler.
finansman
fizibilite
fiziki
fon
form
franchising
formalite
gelenek
gerçek kişi
girdi
gönenç
: Bir girişime işleyebilmesi, gelişebilmesi için
gereken para ve krediyi
sağlama işi.
: Yapılabilirlik.
: 1. Doğaya, maddeye,
nesnelere ilişkin olan. 2.
Fiziksel.
: Belirli bir iş için gerektikçe harcanmak üzere ayrılıp işletilen para, kaynak.
: 1. Biçim, şekil. 2. İstenilen
şeylerin yazılması, doldurulması için hazırlanmış basılı belge.
: Bir işletme sistemi çerçevesinde, ana firmadan
diğer bir işletmeye bir
bedel karşılığında bazı
ayrıcalıkların, belirli zaman dilimi içinde ve belli
alanda kullanım hakkının verilmesi.
: 1. Yerine getirilmesi kanunca zorunlu kılınan
işlem. 2. Önem verilmediği hâlde bir zorunluluğa bağlı olarak yapılan
biçimsel davranış.
G
: Bir toplumda, bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın
tutulup kuşaktan kuşağa
iletilen, yaptırım gücü
olan kültürel kalıntılar,
alışkanlıklar, bilgi, töre ve
davranışlar, anane.
: Hakiki şahıs.
: Bir üretimde yararlanılan
para, gereç ve iş gücü,
çıktı karşıtı.
: Bolluk, rahatlık ve varlık
içinde iyi yaşama, refah.
görgü
: 1. Bir toplum içinde var
olan ve uyulması gereken saygı ve incelik davranışları, terbiye. 2. Bir
kimsenin, yaşayarak ve
deneyerek elde ettiği birikim, deneyim.
gözlem
: Bir nesnenin, olayın veya
bir gerçeğin, niteliklerinin bilinmesi amacıyla,
dikkatli ve planlı olarak
ele alınıp incelenmesi,
müşahede.
grafik
: 1. Bir olayın, niceliğin
çeşitli durumlarını göstermeye veya birkaç şey
arasında karşılaştırma
yapmaya yarayan çizgilerden oluşmuş şekil, çizge. 2. Biçim, desen veya
çizgilerle gösterme.
güdü
: 1. Bilinçli veya bilinçsiz
olarak davranışı doğuran, sürekliliğini sağlayan ve ona yön veren
herhangi bir güç, saik.
2. Bireyleri bilinçli ve
amaçlı işlerde bulunmaya yönelten dürtü veya
dürtüler bileşkesi. 3. Bir
etkinlik veya işin gizli sebebi.
güvence
: 1. Bir antlaşmada taraflardan birinin sorumluluğu üzerine alması, inanca, teminat, garanti. 2.
Alınan sorumluluğa karşı
olarak ortaya konulan
şey.
H
hacim
: Bir cismin uzayda doldurduğu boşluk, oylum,
cirim, sıygı.
haksız rekabet : Rekabette başarılı ola-
ham madde :
hayat sigortası
hisse senedi :
hissedar
:
hiyerarşi
:
iflas
:
ihtiyat
:
bilmek için iyi niyet kurallarına aykırı şekilde
aldatıcı davranışlarla karşı tarafa zarar vererek üstünlük sağlama durumu.
Bir ürün elde edilmesinde kullanılan temel bileşenlerin işle¬nip elde
edilmesinden önceki durumu.
: Bir kimsenin, yaşlılık
çağında kendisine veya
mirasçılarına para ödenmesi şartıyla yaptığı sigorta anlaşması, yaşam
güvencesi.
1. Ortaklık sermayesinin
belirli bir parçasını değerlendiren belge, belgit, aksiyon. 2. Anonim
veya komandit ortaklıklarda, ortaklık sermayesinin birbirine eşit bölümlere ayrılmış parçasından
her birinin karşılığı olmak üzere, yasada gösterilen özelliklere uygun
olarak düzenlenmiş değerli belge, belgit, aksiyon.
Bir ortaklık veya mal üzerinde payı olan kimse,
paydaş.
Makam sırası, basamak,
derece düzeni, aşama sırası.
I–İ
Borçlarını ödeyemediği
mahkeme kararı ile tespit ve ilan olunan işadamının durumu, batkı,
batkınlık.
1. Herhangi bir konuda
ileriyi düşünerek ölçülü
121
ikame mal
:
ilan
:
iletişim
:
imaj
:
imal
:
imalathane :
inisiyatif
:
İnternet
:
İnternet sitesi:
istihdam
:
istikrar
:
iş analizi
:
iş gücü
:
122
davranma, sakınma. 2.
Gereğinden fazla olup
saklanan şey, yedek.
Birbirlerinin yerine geçen, konulabilen mal.
1. Duyuru. 2. Açıkça bildirme, açıkça duyurma.
Duygu, düşünce veya
bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla başkalarına
aktarılması,
bildirişim, haberleşme,
komünikasyon.
1. İmge. 2. Zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi
özlenen şey, düş, hayal,
hülya. 3. Genel görünüş,
izlenim.
1. Ham maddeyi işleyip
mal üretme. 2. Yapım.
Ham maddeleri işleyerek
piyasaya çıkacak duruma
getiren iş yeri, yapımevi.
1. Gerekli kararları almayı bilen kişinin niteliği.
2. Öncecilik, üstünlük. 3.
Karar verme yetkisi.
Genel ağ.
İnternet ortamında yer
alan iletişim panosu.
Bir görevde, bir işte kullanma.
1. Aynı kararda, biçimde
sürme, kararlılık. 2. Denge.
İşlerin özelliklerinin, hangi işlem ve sorumlulukları içerdiğini ve ne gibi
yetenek gerektirdiğinin
araştırılması durumu.
Bir insanın yararlı şeyler
üretmek için harekete
geçirmek zorunda olduğu fiziksel ve düşünsel
yetilerinin tümü.
: Bir nesne veya bir kimsenin gördüğü iş, iş görme
yetisi, görev, fonksiyon.
J, K
katma değer : 1. Satışa çıkarılan mal
veya hizmetin fiyatından bunu üretmek üzere
daha önce başka kişi ve
kurumlarca yapılmış giderler çıkarıldıktan sonra
kalan fark. 2. Bir mal veya
hizmete katılan her yeni
değer.
koordinasyon : Belli bir amaca ulaşmak
için çeşitli işler arasında
bağlantı, uyum ve düzen
sağlama, eş güdüm.
külfet
: 1. Sıkıntı, zorluk. 2. Büyük masraf.
kümülatif
: Katlanmış, birikmiş, yoğun, kümeli.
küreselleşmek :Dünya milletlerini ekonomi, siyaset ve iletişim
bakımların dan birbirine
yaklaşmaya ve bir bütün
olmaya götürmek, globalleşmek.
L
likidite
: 1. Para ve ticaretle ilgili
işlemlerde kullanılabilecek durumda olan satın
alma gücü. 2. Kolaylıkla
paraya çevrilebilme özelliği fazla olan varlıklar. 3.
Akışkanlık.
literatür
: Herhangi bir bilim dalında yazılmış olan yazı
veya eserlerin bütünü,
kaynak.
liyakat
: 1. Yeterlilik, kifayet. 2.
Layık olma, yaraşırlık, uygunluk, değim.
işlev
mahsup fişi :
mali
:
maliyet
:
maliyet fiyatı :
malzeme
:
manipülasyon
marka
:
materyal
:
matris
:
misyon
:
montaj
:
M
Parayla ilgili olmayan ticari işlemler için düzenlenen muhasebe fişi.
1. Maliyeye ilişkin, maliye
ile ilgili. 2. Parasal.
Üretimde bir mal elde
edilinceye değin harcanan değerlerin toplamı.
Bir malın çeşitli üretim ve
dağıtım dönemlerinde, o
döneme kadar yapılmış
olan harcamaların bütünü, doğal fiyat, normal
fiyat.
Gereç.
: 1. İnsanları kendi bilgileri dışında veya istemedikleri hâlde etkileme
veya yönlendirme. 2.
Seçme, ekleme ve çıkarma yoluyla bilgileri değiştirme.
1. Resim veya harfle yapılan işaret. 2. Bir ticari
malı, herhangi bir nesneyi tanıtmaya, benzerinden ayırmaya yarayan
özel ad veya işaret.
1. Gereç. 2. Yazılı, sözlü,
görüntülü, kaydedilmiş
her türlü belge.
1. Hesap ve kumanda
işlerini gerçekleştirmeye yarayan elektronik
devre. 2. İstatistikte, bir
elemanlar topluluğunun
düzenlenmiş biçimi.
Bir kimseye veya bir kurula verilen özel görev.
1. Kurgu. 2. Bir makine
veya cihazın sökülmüş
parçalarını yerli yerine
takma, monte.
motivasyon : 1. Güdüleme. 2. İsteklendirme.
motive etmek : 1. Güdülemek. 2. İsteklendirmek.
muhakeme : 1. Yargılama. 2. Usa vurma. 3. Bir sorunu çözmek
için çıkar yol arama.
mülkiyet
: İyelik, sahiplik.
N
nicelik
: Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen veya azalıp çoğalabilen durumu, kemiyet, miktar, kantite.
nihai
: İşi sona erdiren, işi kesen,
son, sonuncu.
nitelik
: 1. Bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka
şeylerden ayıran özellik,
vasıf, keyfiyet. 2. Bir şeyin
iyi veya kötü olma özelliği, kalite.
O
olası
: Görünüşe göre olacağı sanılan, muhtemel,
mümkün.
optimal
: En uygun.
optimum
1. En elverişli, en uygun,
en iyi olan. 2. Uygun değer.
organizasyon : 1. Düzenleme. 2. Devlet,
idare, toplum vb.nin düzenleniş biçimi.
oryantasyon : 1. Eğitme. 2. Yönlendirme. 3. Uyumlanma.
oto finansman : Kişi veya işletmelerin işlerini öz kaynaklarından
finanse etmesi.
otomasyon : Endüstride, yönetimde
ve bilimsel işlerde insan
aracılığı olmadan işlerin
otomatik olarak yapılması, öz devim, özişler.
123
Ö
ödünç
: İleride geri verilmek veya
alınmak şartıyla alınan
veya verilen şey.
öge
: 1. Birleşik bir şeyi oluşturan basit şeylerden her
biri, unsur, eleman. 2. Bir
sınıfın veya bir topluluğun bireylerinden her
biri.
ölçek
: Birim kabul edilen herhangi bir şeyin alabildiği
kadar ölçü.
ölçüt
: Bir yargıya varmak veya
değer vermek için başvurulan ilke, kıstas, mısdak, kriter.
önderlik
: Önder olma durumu
veya öndere yakışır davranış, öncülük, liderlik.
öznel
: Özneye ilişkin olan, öznede oluşan, nesnelerin
gerçeğine değil, bireyin
düşünce ve duygularına
dayanan, enfüsi, subjektif, nesnel karşıtı.
P
patent
: Bir buluşun veya o buluşu uygulama alanında
kullanma hakkının bir
kimseye ait olduğunu
gösteren belge.
performans : 1. Başarım, 2. Verim gücü.
periyot
: Dönem.
piyasa
: 1. Satıcıların mal satmak
için bir araya geldiği yer,
pazar. 2. Alışveriş fiyatı,
geçerli fiyat. 3. Arz ve talebin karşılaştığı alan.
piyasa ekonomisi: Üretimin bir plana
göre değil, isteğe göre
yapıldığı, fiyatının arz ve
talebe göre belirlendiği
ekonomi, planlı ekonomi
124
karşıtı.
: 1. Varlığı, gücü ortaya
çıkmamış olan, gizil. 2.
Gizil güç.
pratik
: 1. Uygulamalı. 2. Kolaylıkla uygulanabilir, kullanışlı.
prestij
: Saygınlık, itibar.
profesyonel : Bir işi kazanç sağlamak
amacıyla yapan (kimse),
amatör karşıtı.
program
: 1. Belirli şartlara ve düzene göre yapılması öngörülen işlemlerin bütünü,
2. İzlence. 3. Yapılacak bir
işin bölümlerini, bölümlerin sırasını ve zamanını
gösteren tasarı, yetişek.
proje
: Tasarlanmış şey, tasarı.
promosyon : Bir malı geniş kitlelere
tanıtmak ve o malın sürümünü sağlamak amacıyla yapılan çalışmalar,
özendirme.
R
rant
: Bir mal veya paranın, belirli bir süre içinde emek
verilmeksizin sağladığı
gelir.
rasyonel
: Akla uygun, aklın kurallarına dayanan, ölçülü,
ussal, hesaplı.
refah
: Bolluk, varlık ve rahatlık
içinde yaşama, gönenç.
referans
: 1. Bir kimsenin yararlığını, yeteneğini gösteren
belge. 2. Tavsiye. 3. Kaynak.
rehber
: 1. Kılavuz. 2. Birinin doğruyu bulmasına yardımcı
olan, yol gösteren kimse,
şey, delil.
rekabet
: Aynı amacı güden kimseler arasındaki çekişme,
yarışma, yarış.
potansiyel
rezervasyon : 1. Otel, gazino, lokanta
vb. yerlerle uçak, tren,
otobüs gibi taşıtlarda yer
ayırma işi. 2. Müşterilere
yer ayırma işini üstlenen
bölüm.
risk
: Zarara uğrama tehlikesi,
riziko.
rota
: 1. Bir gemi veya uçağın
gidiş yönü, izleyeceği
yol. 2. Görüş veya tutuma göre gidilen, izlenen
yol.
S–Ş
sabit giderler : Değişmeyen giderler.
sabit sermaye : Üretime birden fazla
sayıda katılan, üretim sırasında şekil ve yapı değiştirmeyen sermaye.
saydam
: İçinden ışığın geçmesine
ve arkasındaki şeylerin
görülmesine engel olmayan (cisim), şeffaf.
sezgi
: 1. Sezme yeteneği, feraset. 2. Gerçeğin deneye veya akla vurmadan
doğrudan doğruya kavranması.
sinerji
: 1. Artı güç. 2. Görevdaşlık. 3. Bir işi yapmak ve
sonuçlandırmak için varılan ortak istek, güç.
sistematik : Sistemli.
somut
: Varlığı duyularla algılanabilen,
müşahhas,
konkre, soyut karşıtı.
sosyoekonomik: Aynı anda hem toplumsal alanı hem ekonomik
alanı veya aralarındaki
ilişkileri ilgilendiren.
soyut
: 1. Varlığı duyularla algılanamayan, mücerret,
somut karşıtı, abstre. 2.
Anlaşılması, kavranılma-
sözleşme
:
sponsor
:
standart
:
strateji
:
sunu
:
tabela
:
tahvil
:
taktik
:
talep
:
taslak
:
sı güç.
1. Sözleşmek işi. 2. Bu
işlemi gösteren belge,
mukavelename.
1. Bilim, sanat, kültür
veya spor alanlarında
yapılacak herhangi bir
etkinliğin maddi yönünü
üstlenen kimse veya kurum. 2. Destekleyici.
1. Belli bir tipe göre yapılmış veya ayrılmış. 2.
Belirli ölçülere, yasaya,
kullanıma uygun olan.
Önceden belirlenen bir
amaca ulaşmak için tutulan yol, izlem.
1. Sunulan şey. 2. Piyasaya mal çıkartma, arz.
T
Üzerinde tanıtıcı, belirtici bir yazı, açıklama, işaret veya resim bulunan,
tahta veya sac parçası,
levha.
Devletin veya özel bir
kuruluşun ödünç para
almak için çıkardığı, değişik dönemlerde belirli
oranlarda faiz getiren yazılı senet.
İstenen sonuca ulaşmak
amacıyla izlenen yol ve
kullanılan yöntemlerin
tümü.
1. Bir kimseden bir şeyi
yapmasını veya yapmamasını isteme, dileme,
istem. 2. İstek.
Bir şeyi, bir sanat veya
edebiyat eserini ana çizgileriyle, türlü bölümleriyle belirten ön çalışma,
eskiz.
125
tazminat
teçhizat
tedarik
teknik
teminat
terfi
terim
tesis
tezkiye
tolerans
toplama
töre
transfer
126
: Zarar karşılığı ödenen
para, ödence.
: Silah dışındaki savaş gereçleri, donatı.
: 1. Araştırıp bulma, sağlama, elde etme. 2. Hazırlık.
: 1. Bir sanat, bir bilim, bir
meslek dalında kullanılan yöntemlerin hepsi. 2.
Yol, beceri, yöntem.
: Garanti, güvence.
: 1. Derece, makam bakımından yükselme. 2.
Yükseltme.
: Bir bilim, sanat, meslek
dalıyla veya bir konu ile
ilgili özel ve belirli bir
kavramı karşılayan kelime, ıstılah.
: 1. Yapma, kurma, temelini atma. 2. Kuruluş.
: 1. Temize çıkarma, aklama. 2. Bir kimsenin iyi bir
insan olduğunu kendisini tanıyanlardan soruşturarak ortaya çıkarma.
: Hoşgörü, müsamaha.
bilgisayar: Gerekli parçaları en
ekonomik yollardan sağlanarak üretilmiş bilgisayar. Ucuz, markasız bilgisayar.
: Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış
ve yaşama biçimlerinin,
kuralların, görenek ve
geleneklerin, ortaklaşa
alışkanlıkların, tutulan
yolların bütünü, âdet.
: 1. Bir yerden başka bir
yere taşıma, götürme. 2.
Bir kimsenin herhangi
bir hakkını bir başkasına
geçirmesini sağlayan iş.
türdeş
: Türleri bir olanlardan her
biri.
U–Ü
ufuk
: Anlayış, kavrayış, görüş,
düşünce gücü, ihata.
unsur
: Öge.
uyum
: 1. Bir bütünün parçaları
arasında bulunan uygunluk, ahenk. 2. Toplumsal çevreye veya bir
duruma uyma, uyum
sağlama, intibak, entegrasyon.
V
vade
: Bir işin yapılması veya bir
borcun ödenmesi için tanınan süre, mühlet, mehil.
veri
: Bir araştırmanın, bir tartışmanın, bir muhakemenin temeli olan ana
öge, muta, done.
vizyon
: 1. Gösterim. 2. Geniş görüş, ileri görüş. 3. Görünüm. 4. Ülkü.
V
vade
: Bir işin yapılması veya bir
borcun ödenmesi için tanınan süre, mühlet, mehil.
veri
: Bir araştırmanın, bir tartışmanın, bir muhakemenin temeli olan ana
öge, muta, done.
vizyon
: 1. Gösterim. 2. Geniş görüş, ileri görüş. 3. Görünüm. 4. Ülkü.
Y
yapılabilirlik : Herhangi bir girişimin
işletme ve ekonomi
yönlerinden durumunu
önceden tespit etme, uygulanabilirlik, fizibilite.
yatırım
yöneltmek
yöntem
zarar
zihniyet
: 1. Parayı, gelir getirici,
taşınır veya taşınmaz bir
mala yatırma, mevduat,
plasman. 2. Millî ekonominin veya bir ticaret
kuruluşunun üretim ve
hizmet gücünü artırıcı
nitelikte olan aktif değerlerine yapılan yeni
eklemeler, envestisman.
: 1. Bir şeye belli bir yön
vermek,
yönelmesini
sağlamak, çevirmek, tevcih etmek.
: 1. Bir amaca erişmek için
izlenen, tutulan yol, usul,
sistem, prosedür, politika. 2. Bilimde belli bir
sonuca erişmek için bir
plana göre izlenen yol,
metot.
Z
: Bir şeyin, bir olayın yol
açtığı çıkar kaybı veya
olumsuz, kötü sonuç,
dokunca, ziyan, mazarrat.
: Bir toplum veya topluluktaki bireylerde görüş
ve inanış etmenlerinin
etkisiyle beliren düşünme yolu, düşünüş biçimi,
anlayış.
127
KAYNAKÇA
AKAT, İlter (ve diğerleri), İşletme Yönetimi, İzmir, 1997.
AKGÜÇ, Öztin, Finansal Yönetim, 5. Baskı, Muhasebe Enstitüsü Yayınları, Yayın Nu.: 56, İstanbul, 1989.
ALPUGAN, Oktay (ve diğerleri), İşletme Ekonomisi ve Yönetimi, 2. Baskı, Beta Basım Yayın AŞ,
Yayın Nu.: 242, İstanbul, 1990.
Atatürkçülük, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 1984.
ALTUNIŞIK, Remzi (ve diğerleri), Modern Pazarlama, Değişim Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2002.
Ar, Fikret, Büro Yönetimi Teknikleri, TODAİE, Ankara, 1992.
Atatürkçülük 3, Atatürkçü Düşünce Sistemi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Yayın Nu.: 326,
İstanbul, 2001.
BALÇIK, Bahattin, Yatırım Projelerinin Hazırlanması ve Değerlendirilmesi, Mimoza Yayınları,
Konya, 1992.
Büyük Ekonomi Ansiklopedisi, Sabah Yayınları, İstanbul.
CAN, Halil (ve diğerleri), Genel İşletmecilik Bilgileri, 10. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1999.
CEMALCILAR, İlhan, Pazarlama Yönetimi, Cilt 1 ve Cilt 2, 3. Baskı, Anadolu Üniversitesi Açık
Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 473, Eskişehir, 1997.
CEMALCILAR, İlhan (ve diğerleri), Reklamcılık ve Satış Yönetimi, Anadolu Üniver-sitesi Açık
Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 41, 3. Baskı, Eskişehir, 2001.
CEMALCILAR, İlhan, Pazarlama, 3. Baskı, Beta Basım Yayın AŞ, İstanbul, 1994.
ÇELİK, Adnan (ve diğerleri), Girişimcilik Kültürü ve KOBİ’ler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 1998.
ÇETİN, Canan, Endüstri İşletmelerinde Kalite ve Kontrol Çemberleri, ISO Yayınları, İstanbul, 1987.
DİNÇER, Ömer, Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Timpaş Basım Sanayi, İstanbul, 1992.
DÖM, Serpil, Girişimcilik ve Küçük İşletme Yöneticiliği, Detay Yayıncılık, Ankara, 2006.
EREN, Erol, Yönetim ve Organizasyon, Beta Basım Yayın AŞ, İstanbul, 1993.
ERTÜRK, Mümin, İşletme Biliminin Temel İlkeleri, Beta Basım Yayın AŞ, Yayın Nu.: 597, 4. Baskı, İstanbul, 2000.
Genel Ekonomi Ansiklopedisi, Cilt 1 ve Cilt 2, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1988.
GÖRAL, Gülbin, Büro Yönetimi, Sistem Yayıncılık, İstanbul, 1995.
İÇÖZ, Orhan, Turizm İşletmelerinde Pazarlama: İlkeler ve Uygulamalar, Anatolia Yayıncılık,
Ankara, 1996.
İNAL, Hasan, Girişimcilik (Müteşebbislik), Sistem Ofset Yayıncılık, Ankara, 2002.
İSLAMOĞLU, Hamdi, Pazarlama İlkeleri, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ, Yayın Nu.: 1242, 2.
Baskı, İstanbul, 2002.
KARALAR, Rıdvan ve diğerleri, Genel İşletme, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi
Yayınları, Yayın Nu.: 704, 1. Baskı, Eskişehir, 2001.
128
KAYNAK, Tuğray ve diğerleri; İnsan Kaynakları Yönetimi, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim
Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 537, 4. Baskı, Eskişehir, 2001.
KOÇEL, Tamer, İşletme Yöneticiliği, Beta Basım Yayın AŞ, İstanbul, 1995.
KOZLU, Cem M., Uluslararası Pazarlama (İlkeler ve Uygulamalar), 5. Baskı, Tür-kiye İş Bankası
Kültür Yayınları, Yayın Nu.: 234, Ankara, 1995.
LOBLEY, Derek, Ekonomi, MEB Yayınları, Nu.: 2915, Ankara, 1995.
MUCUK, İsmet, Temel Pazarlama Bilgileri, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2002.
MUCUK, İsmet, Modern İşletmecilik, 13. Basım, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2001.
MUCUK, İsmet, Pazarlama İlkeleri, 12. Basım, Türkmen Kitabevi, İstanbul, 2000.
MUMCU, Ahmet ve diğerleri, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi “Atatürkçülük” (Atatürkçü Düşünce Sisteminin Temelleri), IV. Baskı, Yükseköğretim Kurulu Yayınları, Yayın Nu.: 5, Ankara, 1997.
MÜFTÜOĞLU, Tamer, Girişimcilik, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 524, 7. Baskı, Eskişehir, 2001.
OLALI, Hasan, Ekonomi, 4. Baskı, MEB Yayınları, Yayın Nu.: 605, Ankara, 1990.
OLUÇ, Mehmet, İşletme Organizasyonu ve Yönetimi, 1. Cilt, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1978.
ÖNEY, Ayhan, İktisadi ve Ticari Terimler Sözlüğü Turhan Kitabevi, 3. Baskı, Ankara, 1978.
ÖZALP, İnan ve diğerleri, Yönetim ve Organizasyon, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 521, Eskişehir, 1998.
ÖZ-ALP, Şan ve diğerleri, Genel İşletme, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 501, 4. Baskı, Eskişehir, 1999.
ÖZKUL, A. Ekrem ve diğerleri, Büro Sistemleri Tasarımı, Eskişehir, 1994.
SABUNCUOĞLU, Zeyyat, Personel Yönetimi: Politika ve Yönetsel Teknikler, Rota Ofset, Bursa, 1994.
SPURLING, David, İş Dünyası ve Ticaret, MEB Yayınları, Nu.: 2912, Ankara, 1995.
ŞAHİN, Mehmet, İş İdaresine Giriş, 1. ve 2. Fasikül, Anadolu Üniversitesi Açık Öğ-retim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 72, Eskişehir, 1992.
ŞENYUVA, Ayhan, Cesaret Sermayesi, Türkiye İş Bankası Yayınları, Yayın Nu.: 311, Ankara, 1990.
TALAS, Cahit, Sosyal Ekonomi, S. Yayınları, Ankara, 1979.
TATAR, Tevfik ve ÜNER, M. Mithat, İşletmecilik İlkeleri, Gazi Büro Yayınları, Ankara, 1992.
TDK Güncel Türkçe Sözlük ve Yazım Kılavuzu Etkileşimli Yoğun Diski, Türk Dil Kurumu Yayınları, 2007.
TİTİZ, Tınaz, Girişimcilik, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1995.
TİTİZ, Tınaz, Genç Girişimcilere Öneriler, İnkılap Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1998.
TİTİZ, Tınaz, Girişimcilik Rehberi, Beyaz Yayınları, İstanbul, 2002.
TOKOL, Tuncer, Pazarlama Araştırması, 5. Basım, Uludağ Üniversitesi Yayınları, Yayın Nu.: 19,
Bursa, 1990.
129
TOSUN, Kemal, Yönetim ve İşletme Politikası, Yön Ajans, İstanbul, 1990.
TOSUN, Kemal ve diğerleri, İş İdaresi, 1. ve 2. Fasikül, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Yayın Nu.: 11, Eskişehir, 1993.
TUGİAD, Ekonomik Kalkınmada Girişimciliğin Önemi ve Değişen Girişimcilik Nitelikleri, Simge Ofset Matbaacılık, İstanbul, 1993.
USTA, H. Edip, Pazarlama, MEB Yayınları, Yayın Nu.: 531, İstanbul, 1986.
YILMAZ, Hakan ve POLAT, Murat, Şirketler İçin Toplam Kalite Rehberi, Power Dergisi Eki.
YURTSEVEN, Rıdvan, Girişimcilik Küçük Bir İşletme Kurmak ve Yönetmek, Detay Yayıncılık,
Ankara, 2007.
YÜKSEL, Öznur, İnsan Kaynakları Yönetimi, Volkan Matbaacılık, Ankara, 1997.
ZARAKOĞLU, Avni, İktisat İlminin Temel İlkeleri, Cilt: 1, Sevinç Matbaası, Ankara, 1979.
Yararlanılan Web Adresleri
KAGİDER (Türkiye Kadın Girişimciler Derneği) İnternet Sitesi (http://www.kagider.org), Ocak 2008.
KALDER (Türkiye Kalite Derneği) İnternet Sitesi (http://www.kalder.org), Ocak 2008.
KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkan-lığı) İnternet Sitesi
(http://www.kosgeb.gov.tr), Ocak 2008.
TDK (Türk Dil Kurumu) İnternet Sitesi (http://www.tdk.gov.tr), Ocak 2008.
TSE (Türk Standardları Enstitüsü) İnternet Sitesi (http://www.tse.gov.tr), Ocak 2008.
130
GÜNEY KIBRIS
RUM YÖNET‹M‹
NÖC: Nahcivan Özerk Cumhuriyeti
(Azerbaycan)
İl merkezleri
Başkent (Ankara)
(A
ZE N
RB .Ö
AY .C
CA
N)