MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI
Transkript
MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI
T.C. BAŞBAKANLIK Dış Ticaret Müsteşarlığı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI AR-GE BAŞKANLIĞI Hazırlayanlar Esin ŞEN- Şube Müdürü/ Araştırma Dairesi Çağatay ÖZDEN-Uzman/Tarım Dairesi Hasan KÖSE-Uzman/Sanayi Dairesi 2008-ANKARA MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Bu eserin telif hakkı İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi’ne aittir. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre İhracatı Geliştirme Etüd Merkezinden izin alınmadan bu eserin, herhangi bir bölümü veya tamamı iktibas edilemez, fotokopi veya diğer herhangi bir surette çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. II MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI İÇİNDEKİLER 1.1. GENEL EKONOMİK DURUM, DIŞ TİCARET, TÜRKİYE ile ......................... TİCARET, DIŞ TİCARET MEVZUATI ve GÜMRÜK SİSTEMİ, PAZAR ............ HAKKINDA PRATİK BİLGİLER...............................................................................1 1.1.1. Siyasi ve İdari Yapı..........................................................................................1 1.1.2. Coğrafi Yapı.....................................................................................................4 1.1.3. Nüfus...............................................................................................................4 1.1.4. Ulaşım, Telekomünikasyon ve İnternet...........................................................5 1.1.5. Enerji...............................................................................................................7 1.1.6. Ekonomik Yapı ve Uygulanan Politikalar.......................................................8 1.1.7. Eyaletler Açısından Değerlendirme..............................................................11 1.1.8. Sektörler İtibariyle Genel Değerlendirme.....................................................11 1.2.DIŞ TİCARET.......................................................................................................17 1.2.1. Genel Değerlendirme....................................................................................17 1.2.2. Meksika’nın Uluslararası İlişkileri ve Serbest Ticaret Anlaşması Yaptığı ....... Ülkeler.....................................................................................................................22 1.3. TÜRKİYE İLE TİCARET....................................................................................25 1.3.1. Meksika’ya İhracatımız.................................................................................26 1.3.2. Meksika’dan İthalatımız................................................................................31 1.3.3. Meksika ile Türkiye Arasındaki Anlaşmalar.................................................37 1.3.4. Ticarette Karşılaşılan Sorunlar......................................................................38 1.3.5. İkili Ticari İlişkiler Açısından Genel Değerlendirme....................................38 1.4.DIŞ TİCARET MEVZUATI ve GÜMRÜK SİSTEMİ, VERGİLER ve YATIRIM MEVZUATI....................................................................................41 1.4.1. Dış Ticaret Mevzuatı.....................................................................................41 1.4.2.İhracat Politikaları.........................................................................................43 1.4.3.İthalat Politikaları..........................................................................................46 1.4.4.Standartlar ve Etiketleme..............................................................................48 1.4.5.Kamu İhaleleri...............................................................................................49 1.4.6.Şirket Kuruluşu.............................................................................................49 1.4.7.Yabancı Sermaye Mevzuatı...........................................................................51 1.4.8.Vergi Yükümlülükleri....................................................................................56 III MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.5. PAZAR HAKKINDA PRATİK BİLGİLER.......................................................59 1.5.1.Pazar Araştırması...........................................................................................59 1.5.2.Dağıtım Kanalları..........................................................................................60 1.5.3.Reklam ve Tanıtım........................................................................................63 1.5.4.Resmi Tatiller................................................................................................64 1.5.5.Meksika Vizesi İçin Gerekli Hususlar...........................................................64 1.5.6.İş Alt Yapısı...................................................................................................66 1.5.7.İklim, Ulaşım v.b. Hususlar...........................................................................67 BÖLÜM 2. MEKSİKA TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZAR ARAŞTIRMASI............................................................................................................70 2.1.MEKSİKA TARIM ve GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ ÜRETİM PROFİLİ........... 71 2.2.MEKSİKA TARIM ve GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARET PROFİLİ.. 74 2.2.1. İthalat...................................................................................................74 2.2.2. İhracat..................................................................................................75 2.3.TÜRKİYE – MEKSİKA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİ PROFİLİ..............78 2.3.1. İhracatımız.......................................................................................... 78 2.3.1. İthalatımız............................................................................................80 2.4.MEKSİKA TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZAR PROFİLİ............ 85 2.5.POTANSİYEL ARZ EDEN ÜRÜNLER................................................................ 92 2.6.ÖNEMLİ HUSUSLAR ........................................................................................... 92 BÖLÜM 3. MEKSİKA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI.........................................95 3.1.MEKSİKA OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ..............................................99 3.1.1. Araç Parkı ve Yoğunluğu..................................................................100 3.1.2. Araç Satışları....................................................................................101 3.1.3. Araç Üretimi ve Araç Üreticileri......................................................105 3.1.4. Yedek Parça Tedarikçileri.................................................................110 3.1.5. Meksika Oto Yedek Parça Pazarı ....................................................112 3.1.6. Türkiye-Meksika Oto Yedek Parça Dış Ticareti...............................119 3.1.7. İş/Ticari Fırsatlar..............................................................................123 3.1.8. Pazara Giriş/Dağıtım Kanalları........................................................123 3.1.9. Firma Bulma.....................................................................................125 3.1.10.Standartlar........................................................................................125 3.1.11.İthalatta Etiketleme .........................................................................126 IV MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.12. Menşe Şahadetnamesi.....................................................................126 3.1.13. Gümrük Vergileri, Harçlar...............................................................126 3.1.14. Ödeme Şekilleri...............................................................................130 3.1.15. Nakliye............................................................................................131 3.1.16. Fuarlar.............................................................................................131 3.1.17. Yararlı Adresler................................................................................133 3.2. MEKSİKA TAKIM TEZGAHLARI SANAYİ..................................................134 3.2.1. Türkiye-Meksika Takım Tezgahları Dış Ticareti.............................139 3.2.2. İş/Ticari Fırsatlar.............................................................................140 3.2.3. Belli Başlı Takım Tezgahı Tedarikçileri..........................................140 3.2.4. Pazara Giriş/Dağıtım Kanalları.......................................................141 3.2.5. Nakliye............................................................................................145 3.2.6. Gümrük Mevzuatı, Standartlar, Belgeler, Etiketleme.....................146 3.2.7. Finansman.......................................................................................150 3.2.8. Ödeme Şekilleri...............................................................................151 3.2.9. Firma Bulma....................................................................................151 3.2.10. Fuarlar.............................................................................................159 KAYNAKLAR . ..........................................................................................................160 KAYNAKÇA................................................................................................................163 Ek 1 :Yararlı Adresler.................................................................................................165 Ek 2 :Görüşme Yapılan Kurum ve Kuruluşlar........................................................168 V MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ÖNSÖZ Latin Amerika ve Karayipler bölgesinin en önemli ülkelerinden biri olan, ABD ve AB ile özel ticari düzenlemeleri bulunan Meksika, 2030 yılında BRIC ülkeleri ile birlikte ilk beş ülke arasında olmayı hedeflemektedir. Meksika, son dönemde ekonomisini dışa açma ve ticari ortaklarını çeşitlendirme yönünde kararlılık göstermektedir. 2007 yıllık ihracat rakamlarımıza göre, ihracatımızın en yüksek olduğu Latin Amerika Ülkeleri sırasıyla Brezilya (229 milyon $), Meksika (196 milyon$) ve Panama (117 milyon $)’dır. Meksika’nın, Ülkemizin de başlıca ticari partnerlerinden olan AB ve ABD ile ticaret hacminin büyüklüğü göz önüne alındığında; alternatif dış pazar arayan ihracatçılarımız için, değerlendirilmesi gereken önemli bir pazar olduğu ve işbirliğimizin geliştirilmesi gerektiği düşünülmektedir. 2008 yılı için toplam ithalatı 305 milyar $, ihracatı 294 milyar $ olarak öngörülen Meksika, detaylı araştırılması gereken bir pazardır. Doğru kanallarla pazara girişin önemli olduğu düşünülmekte olup ihracatçılarımız açısından pazarı yakından tanımaları ve yerinde incelemelerde bulunmaları büyük önem arz etmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığımızca yürütülen “Kuzey ve Latin Amerika ile Ticareti Geliştirme Stratejisi”ne paralel olarak, İGEME Yönetim Kurulu tarafından belirlenen 2008 Yılı Faaliyet Programı çerçevesinde 09-25 Nisan 2008 tarihlerinde gerçekleştirilen Meksika Yerinde Pazar Araştırması’nda Merkezimiz ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü’nün uzmanlarından oluşan dört kişilik bir ekiple: Dış Ticareti Geliştirme Kurumu-PROMEXICO, Gümrük İdaresi, Veracruz Ekonomi ve Liman Sekreteryası, Veracruz Tarımsal İhracatı Geliştirme Kurumu, PLASTIMAGEN-Plastik İşleme Makinaları Fuarı, CONCAMIN-Ulusal Sanayi Odaları Konfederasyonu, CONCANACO-Ulusal Ticaret, Hizmet ve Turizm Odaları Konfederasyonu, Mexico City Ticaret Hizmetler ve Turizm Odası, COMCE-Meksika Dış Ticaret Yatırım ve Teknoloji İş Konseyi, ANIERM-Ulusal İthalatçılar ve İhracatçılar Birliği, Ulusal Ticaret Hizmet ve Turizm Odaları Konfederasyonu, Meksika Tekstilciler Birliği Hazır Giyimciler Alt kolu ile Meksika Makine İthalatçıları Birliği, 15 Meksikalı ve Türk firma, Veracruz Liman Ziyareti, Mexico City Havaalanı Gümrük Komisyoncuları ile olmak üzere toplam 30 görüşme yapılmıştır. Yapılan çalışma kapsamında T.C. Dışişleri Bakanlığı Amerika Genel Müdür Yardımcılığı ve T.C. Meksika Büyükelçiliği ile Meksika’nın Ankara Büyükelçiliği ile görüşmeler yapılmış değerli görüş ve katkılarından faydalanılmıştır. VI MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Yerinde pazar araştırması süresince ülkenin ticaret merkezi ve başkent Meksiko ile önemli bir liman şehri olan Veracruz’da kamu ve özel sektör kuruluşları ile temaslarda bulunulmuştur. ABD ve Kanada ile oluşturduğu NAFTA Serbest Ticaret Bölgesi sonucu ABD ve Kanada ürünlerinin pazara sıfır veya tercihli gümrük tarifeleri ile girmeleri, AB ile yaptığı STA- Serbest Ticaret Anlaşmasının sonucu olarak 2003 yılından bu yana yaşanılan olumsuz ticaret sapması nedeniyle pazardaki rekabet gücümüzü ve fırsatları tesbit açısından önem taşıdığına inandığımız yerinde Pazar çalışması kapsamında; araştırmaya konu olan hedef sektörlere yönelik çok sayıda yerli firma ile görüşme yapılmış, ülkemiz açısından değerlendirilebilecek fırsatlar, pazara hakim rakip ülkeler, genel prosedürler, tüketici zevk ve öncelikleri gibi konularda kendilerinden bilgi alınmıştır. Bunun yanında Meksika’da az sayıda bulunan tekstil ve mücevherat alanlarında iş yapan Türk işadamları ile de görüşmeler yapılmış ticaret fırsatları ve Meksika pazarına giriş konularındaki tecrübelerinden istifade edilmiştir. Araştırma sonucunda hazırlanmış olan yayının ilk bölümünde Meksika’nın genel ekonomik durumu, dış ticareti, Türkiye ile ticareti, dış ticaret ve gümrük sistemi, vergiler ve diğer mevzuat ve pazar hakkında pratik bilgiler, doğrudan yabancı sermaye, ikinci bölümde tarım ve gıda sanayii ürünleri, üçüncü bölümde ise sanayi ürünleri yer almaktadır. Dördüncü bölümde pazara ve potansiyel ihraç ürünleri ve işbirliği alanlarına ilişkin genel değerlendirmelere yer verilmiştir. Yayında ayrıca iş adamlarımıza yararlı olabilecek adresler de yer almaktadır. Meksika’da gerçekleştirilen çalışma süresince göstermiş oldukları ilgi, sağlamış oldukları destek ve katkılarından dolayı, Büyükelçi Ahmet Sedat BANGUOĞLU, 1. Katip Aydan KARAMANOĞLU, 3. Katip Taylan TOKMAK ve Büyükelçilik çalışanlarına, Ankara’daki Meksika Büyükelçiliği’ne Büyükelçi Salvador Campos ICARDO, 1. Katip Jose Eduardo BUENROSTRO ve Ticaret Departmanından Orhun BAŞER’e, Meksika’da faaliyet gösteren Meksikalı ve Türk firmalarına teşekkür ederiz. Çalışmanın ilgili çevrelere faydalı olması dileğiyle saygılarımızı sunarız. İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi VII MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI BÖLÜM 1 GENEL EKONOMİK DURUM, DIŞ TİCARET, TÜRKİYE ile TİCARET, DIŞ TİCARET MEVZUATI ve GÜMRÜK SİSTEMİ, PAZAR HAKKINDA PRATİK BİLGİLER VIII MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.1. GENEL EKONOMİK DURUM Başlıca Sosyal ve Ekonomik Göstergeler-2008 Resmi Adı Meksika Birleşik Devletleri Nüfus, 2007 108,7 Resmi Dili İspanyolca Yönetim Biçimi Federal Cumhuriyet Yüzölçümü 1.964.375 m2 Başkent Meksiko Başlıca Şehirleri ve nüfusu (2000 yılı nüfus sayımına göre milyon kişi) Meksiko (17,8), Guadalajara (3,7), Monterrey (3,2) İklim Güneyde tropik, yükseklerde ılıman, kuzeyde kurak iklim hakimdir. GSYİH (milyar $) 1.039,2 Kişi başına milli gelir *(ortalama, $) 9.409 Kişi başına milli gelir (Satınalma Gücü Paritesi, $)* 14.202* Enflasyon (%) 5,3 GSYİH Büyüme hızı (%) 1,9 Mal İhracatı (fob,milyar $) 294,0 Mal İthalatı (fob,milyar $) 305,9 Cari işlemler dengesi (milyar $) -13,4 Para Birimi Peso (MXN) Para Birimi Paritesi (2008) 1 ABD Doları=12,45 Peso *EIU tahmini Kaynak: 1. EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Report, Ekim 2008, 2. EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Forecast, Ekim 2008 3. EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 1.1.1. Siyasi ve İdari Yapı Meksika’nın resmi adı Meksika Birleşik Devletleri olup, başkenti Meksiko Şehri’dir. Ülke, Federal Cumhuriyet ile yönetilmektedir. 31 eyalet ve 1 Federal Bölge’den oluşan ülkede, 1810 yılında İspanyol egemenliğine son verilmiş ve 5 Şubat 1917 tarihinde ilk Meksika Anayasası kabul edilmiştir. Anayasa yürütme, yasama ve yargı erkleri arasında güçler ayrılığı 1 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ilkesine dayanır. Kişi hak ve özgürlüklerini güvence altına alan anayasada temel ekonomik ve siyasal ilkeler de yer alır. On sekiz yaşını geçmiş bütün yurttaşlar için oy kullanma zorunluluğu vardır. 6 yılda bir yenilenen seçimlerle ve halk oyuyla bir dönemle sınırlı olmak üzere seçilen Başkan, bakanlar kurulu üyelerinin yanı sıra Federal Bölge valisini, başsavcıyı, yüksek rütbeli subayları ve yüksek mahkeme yargıçlarını atama yetkisine sahiptir. Başkanın belirli ekonomik ve mali konularda kanun hükmünde kararnameler (reglamento) çıkarma, yasaları ve eyalet valilerini veto etme yetkisi de vardır. 128 (64+64) üyeli Senato ve 500 (300+200) üyeli Temsilciler Meclisi’nden oluşan Meksika Parlamentosuna Milletvekilleri 3 yıllık bir dönem, Senatörler ise 6 yıllık bir dönem için seçilmektedir. Meksika’daki son Başkanlık ve Parlamento seçimleri eş zamanlı olarak 2 Temmuz 2006 tarihinde gerçekleşmiştir. 2009 yılı ortalarında ara seçim yapılacaktır. Meksika’nın Eyaletleri Eyalet adı Sıra Nüfus (1000) Alan (km.²) Aguascalientes 01 1.065,416 Baja California 02 2.844,469 Baja California Sur 03 Campeche Eyalet başkenti 5.471 Aguascalientes Posta Kodu 20 69.921 Mexicali 21-22 512,170 73.475 La Paz 23 04 754,730 50.812 Campeche 24 Chiapas 07 4.293,459 74.211 Tuxtla Gutiérrez 29-30 Chihuahua 08 3.241,444 244.938 Chihuahua 31-33 Coahuila 05 2.495,200 149.982 Saltillo 25-27 Colima 06 567,996 5.191 Colima 28 Federal Bölge 09 8.720,916 1.479 Meksiko 00-16 Durango 10 1.509,117 Guanajuato 11 4.893,812 30.491 Guanajuato 36-38 Guerrero 12 3.115,202 64.281 Chilpancingo (de los Bravos) 39-41 Hidalgo 13 2.345,514 20.813 Pachuca (de Soto) 42-43 Jalisco 14 6.752,113 80.836 Guadalajara 44-48 México 15 14.007,495 21.355 Toluca (de Lerdo) 50-57 2 123.181 (Victoria de) Durango 34-35 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Michoacán 16 3.966,073 Morelos 17 1.612,899 Nayarit 18 949,684 Nuevo León 19 Oaxaca 59.928 Morelia 4.950 Cuernavaca 58-61 62 26.979 Tepic 63 4.199,292 64.924 Monterrey 64-67 20 3.506,821 93.952 Oaxaca (de Juárez) 68-71 Puebla 21 5.383,133 33.902 (Heroica) Puebla (de Zaragoza) 72-75 Querétaro 22 1.598,139 11.449 (Santiago de) Querétaro 76 Quintana Roo 23 1.135,309 50.212 (Ciudad) Chetumal 77 San Luis Potosí 24 2.410,414 63.068 San Luis Potosí 78-79 Sinaloa 25 2.608,442 58.328 Culiacán (Rosales) 80-82 Sonora 26 2.394,861 Tabasco 27 1.989,969 25.267 Villahermosa 86 Tamaulipas 28 3.024,238 79.384 Ciudad Victoria 87-89 Tlaxcala 29 1.068,207 Veracruz 30 7.110,214 71.699 Xalapa (Enríquez) 91-96 Yucatán 31 1.818,948 38.402 Mérida 97 Zacatecas 32 1.367,692 73.252 Zacatecas 98-99 182.052 Hermosillo 4.016 Tlaxcala (de Xicohténcatl) 83-85 90 Kaynak:Nüfus Bilgileri, 2005,INEGI Yerel hükümetler, ulusal düzeyde federal organizasyona tabi olmakla birlikte idari, yasama ve adli kuruluşlara sahiptirler. Federal yapıya rağmen, Meksika siyasi sistemi ciddi bir Merkezileşme karakteri göstermektedir. Eyalet hükümetleri gelirleri açısından Federal Başkente bağımlı durumdadırlar. Ayrıca, Meksika’da toplum hayatının her kademesinde söz sahibi olan ve yönetimler üzerinde demokratik haklar için baskı işlevi gören sivil toplum örgütleri, ülkede demokratik hareketlerin ve hedef kitlelerinin savunucusu olma misyonuna sahiptirler. Ekonomik ve sosyal yaşamda varlıklarını ortaya koyan bu örgütler, Meksika Cumhuriyeti İşveren Konfederasyonu (COPARMEX Ulusal Sanayi Odaları Konfederasyonu (CONCAMIN), Meksikalı İşçiler Konfederasyonu (CTM), Ulusal Ticaret, Hizmet ve Turizm Odaları Konfederasyonu (CONCANACO), Dış Ticaret İş Organizasyonu Koordinatörlüğü(COECE), Mal ve Hizmet Tedariki Sendikası Federasyonu (FESEBES),Ulusal Dönüşüm Sanayileri Odası (CANACINTRA), Ulusal Çiftçi Konfederasyonu (CNC), Ulusal İşçi Sendikası (UNT), Bölgesel Meksikalı İşçiler Konfederasyonu (CROM), Devrimci İşçi ve Köylü (Çiftçi) Konfederasyonu (CROC), Roma Katolik Kilisesidir. 3 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.1.2. Coğrafi Yapı Meksika 1.972.550 kilometre karelik yüz ölçümüyle Latin Amerika ülkeleri arasında Brezilya ve Arjantin’den sonra 3. büyük ülke durumundadır. Kuzeyde Amerika Birleşik Devletleri, güneyde Guatemala ve Belize ile sınır komşusu olan Meksika’nın, Kuzey Pasifik Okyanusu’nda ve Karayip Denizi’nde kıyısı bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri ile 3.118 km olan sınır uzunluğu, Belize ile 250 km, Guatemala ile 962 km olup, kıyı uzunluğu 9.330 km.dir. Meksika, yüksek dağların, alçak sahil düzlüklerinin, yüksek platoların ve çölün yer aldığı zengin bir topografik yapıya sahiptir. Yüzey şekillerindeki bu olağanüstü çeşitlilik sonucu olarak ülke sekiz coğrafi bölgeye ayrılır. ABD sınırlarından Tehuantepec’e kadar uzanan Meksika Platosu, yüksek bir merkezi plato ile bu platoyu kuşatan parçalanmış sıradağlardan oluşur. Ülke topraklarının %12,99’u ekilebilir topraklar olup, bunlardan %13’ünde sürekli tarım yapılmaktadır. Topraklarının %85,7’si (2001 yılı tahmini) ise başka amaçlarla kullanılmaktadır. 1998 yılı tahminine göre, sulak toprakları 65.000 kilometrekare olan ülkenin zengin doğal kaynakları bulunmaktadır. Bunların başlıcaları, petrol, gümüş, bakır, çinko, altın, kurşun, doğal gaz ve kerestedir. 1.1.3. Nüfus 2008 yılı tahminlerine göre, Meksika’nın nüfusu 108,7 milyon kişi olarak belirlenmiştir. 1970’li yıllardan 2007 yılına kadar nüfus artış hızı %3’lerden %1’e gerilemiştir. Nüfusun, % 31,6’sı 0-14 yaş arasında, %62,9’u 15-64 yaş arasında, %5,5’i 65 yaşından büyüktür. Ülkenin yaş ortalaması 27 olup, ortalama yaşam süresi 75 yıldır. Ortalama yaşam süresi, kadınlarda 77,83, erkeklerde 72,18 yıldır. Toplam nüfusun üçte biri 14 yaş ve altında olup bu durum eğitim ve iş gücü açısından baskılayıcı bir unsurdur. doğum artış oranı %1,18 dir. Ülkede doğan her 1000 bebekten 21,69’u doğumdan kısa bir süre sonra yaşamını yitirmektedir. Ülke nüfusunun %60’ı Kızılderili-İspanyol karışımı olan Mestizo’lardan, %30’u Kızılderililerden, %9’u beyazlardan ve %1’i diğer etnik kökenli gruplardan oluşmaktadır. Sayıları 60’ı geçen bu gruplar aynı zamanda İspanyolca konuşamamaktadır. Nahuatl, Maya, Zapotec ve Mixtec bu grupların başlıcalarıdır. Konuşulan diller, İspanyolca, Mayan, Nahuatl ve diğer bölgesel yerli dillerdir. Toplam nüfusunun %92,2’si okur yazar olan Meksika’da, bu oran kadınlarda %90,5 olup erkeklerde %94 olarak belirlenmiştir. 4 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’da toplam nüfusun dörtte üçü şehirlerde yaşamaktadır. Daha iyi yaşam koşulları için kuzeye doğru göç yaşanmakta özellikle ihracata yönelik sanayi bölgelerinde “maquiladora”’da çalışmak veya turizm merkezi olan Cancun veya Karayip-Atlantik sahilleri yoğun göç almaktadır. Meksika temelde üç bölgeye ayrılmıştır: •Kuzey: Nüfusun üçte biri, GSYİH’nın %30’una •Merkez: Başkent Meksiko’yu da içine alan nüfusun %60’ı, GSYİH’nın %60’ı •Güney-doğu: nüfusun %15’i, GSYİH’nın %10’una sahip bu bölgede çoğunluk yerli nüfustan oluşmaktadır. Oaxaca, Veracruz, Chiapas ve Puebla’da yoksulluk yüksek orandadır. Meksika, NAFTA bölgesinde en geniş göç grubuna sahiptir. 26,8 milyon Meksika orijinli insanın ABD’de yaşadığı tahmin edilmektedir. Bunların yaklaşık 6 milyonunun illegal olarak sınırdan geçtiği tahmin edilmektedir. Sosyo-kültürel bağların yakınlığı Meksika’nın gelişmesine katkıda bulunmuştur. Meksika sınırının güvenliği ABD ile ilişkilerinde en önemli gündem maddesidir. 2007 yılı için tahmin edilen işgücü 44,7 milyon olup büyük çoğunluğunu genç nüfus oluşturmaktadır. Eğitimli işgücünü artırmak için çalışmalar yapılmaktadır. Gelir dağılımı son yıllarda iyileşmekle birlikte hala adaletsizdir. Gini katsayısı 2000 yılında 0,543 iken 2005 yılında 0,508’e düşmüştür. 1.1.4. Ulaşım, Telekomünikasyon ve Internet 2007 yılının ortalarında Meksika hükümetince “Ulusal Altyapı Programı:2007-2012” yürürlüğe konulmuştur. Söz konusu program; 20.000 km otoyol yapımı, karayollarının uluslararası standartlara kavuşturulması, 1.500 kilometrelik demiryolu sisteminin genişletilmesi, Meksiko çevresinde banliyö treni projesi başta olmak üzere, Manzanillo, Lazaro Cardenas, Veracruz ve Tuxpan’a tren yolu ulaşımının genişletilmesi, üç yeni hava alanı yapımı, internet ve telefon altyapısının yenilenmesini içermektedir. Hükümet internet kullanıcı sayısını 20 milyondan 70 milyona çıkarmayı hedeflemektedir. Meksika’da ulaşım altyapısına ilişkin verilere göre, otoyolların uzunluğu 122.677, demiryollarının uzunluğu 26.662 kilometredir. Federal hükümet ile eyaletler arasında koordinasyon ve planlama eksikliği nedeniyle ulaşım ağının geliştirilmesinde önceki yıllarda yaşanan sorunların yukarıda değinilen ulusal program ile aşılması hedeflenmektedir. 5 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Yurtiçindeki kargo taşımacılığının %85’i karayolu ile yapılmaktadır. Yolcu taşıma için en çok karayolu tercih edilmektedir. Meksika’da her 1000 kişiden 149’u otomobil sahibidir. Bu sayı Arjantin’de 142, Şili’de 98, Brezilya’da 96, Venezüella’da 81’dir. Bu sayının Meksika’da yüksek olmasının başlıca nedenleri kişi başına düşen milli gelirin artması ve NAFTA ile birlikte otomobil ithalatının maliyetinin düşmesidir. Sivil havacılık sanayiinde, Latin Amerika’da, Brezilya’dan sonra ikinci büyük ülke Meksika’dır. 25 adet uluslararası havaalanına sahip olan Meksika’da yurt içi hatlarda taşınan yolcu sayısı 30 milyondur. Aeromexico ve Mexicana başlıca büyük şirketler olup yakın ikili rekabet sayesinde yüksek fiyat politikası uygulayarak ve pazara girişi engelleyerek pazar koşullarını belirlemektedirler. İç hatlar ve ABD’deki başlıca şehirlere uçuş yapılmaktadır. 2005 yılından itibaren Click Mexicana düşük fiyat politikasıyla pazara girmiş, Avolar, Azteca, Interjet, Volaris ve VivaAerobus pazarda yeni rakipler olarak ortaya çıkmışlardır. 2007 yılında iflas eden Azteca’ya rağmen rekabetin etkisiyle Mexicana ve Aeromexico şirketleri de maliyet azaltmaya odaklanarak pazardaki güçlerini sürdürmektedirler. Başkent Meksiko’daki Benino Juarez Havaalanı Latin Amerika’nın en yoğun havaalanlarından biri olup yolcu kapasitesini 20 milyondan 32 milyona çıkarmak için ikinci bir terminal inşa edilmiştir. Calderon Hükümeti Meksiko’ya ikinci bir havaalanı yapılmasını planladığını, 60 milyon yolcu kapasitesi ile dünyanın en yüksek kapasiteli havaalanı olacağını, 8 milyar Peso bütçe ile 2012’ye kadar tamamlanacağını 2008 yılı başında duyurmuştur. Benzer bir plan daha önceki hükümet tarafından 2002 yılında açıklanmış, ancak şiddet içeren protesto gösterileri nedeniyle gerçekleştirilememiştir. Demiryolu ağı uzunluğu 26.662 km. olan Meksika’da demiryollarının işletilmesi devlet sermayeli Ferrocarriles Nacionales tarafından 50 yıllık imtiyazlar ile özel sektöre devredilmektedir. Üç bölgesel demiryolu şirketi bulunmaktadır: Noreste, Pacifico-Norte ve Suretse. Bu değişim, yeni yatırımlar ve verimlilik artışı sağlamakla birlikte kargo taşımacılığının %10’u özellikle kuzey doğu demiryolu üzerinden gerçekleşmektedir. Büyük şehirlerde trafik sıkışıklığının azaltılması için bir çözüm olarak görülen demiryolu taşımacılığı hükümet tarafından teşvik edilmektedir. Meksika 108 limana sahiptir. 1995 yılında başlayan özelleştirme çabaları ile yabancı yatırımcıların %49 hisse sahibi olabilmeleri ve 50 yıl işletme hakkı verilmesi sağlanmıştır. En büyük limanlar Pasifik kıyılarındaki; Manzanillo, Lazaro Cardenas ve Salina Cruz ile Körfez kısmındaki Veracruz limanıdır. Bu limanlarda ağırlıkla otomotiv ihracat ve ithalatı yapılmaktadır. 6 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Ülke’nin diğer önemli limanları, Acapulco, Altamira, Coatzacoalcos, Ensenada, Guaymas, La Paz, Mazatlan, Progreso, Tampico, Topolobampo, Tuxpan’dır. Meksika, OECD ülkeleri arasında telefon ücretlerinin en yüksek olduğu ülkedir. Fiyatların yüksek olmasının başlıca nedeni yeni teknoloji ve alt yapı yatırımlarının eksikliğidir. 1990’lı yıllarda monopol haline gelen Telekom firması Telmex-Telefonos de Mexico pazarda dominanttır. Yapılan yasal düzenlemelerle; telekomünikasyon(haberleşme/iletişim) alanında 2002-2003 yıllarında 5,7 milyar dolar, 2005-2006 yıllarında 7,1 milyar dolar yatırım yapılmıştır. Mobil telefon kullanım oranı yıllar itibarıyla hızla artmış; 2003 yılında her 100 kişiden 29,1’i cep telefonu kullanırken bu sayı 2007 yılında 57 kişiye yükselmiştir. 2007 yılı itibarıyla, Meksika’da her 100 kişiden 15’i bilgisayar sahibidir. Bu oran hem Şili, Brezilya ve Arjantin’e göre hem de OECD standartlarına göre düşük kalmaktadır. Meksika’da, evlerinde bilgisayar kullananların oranının en yüksek olduğu şehirler sırasıyla; Başkent Meksika: %21,5, Baja California: %15,1, Nuevo Leon: %14,5’dur. Internet kullananların sayısı 2000 yılında 5 milyon iken 2007 yılında 23,7 milyona yükselmiştir. Internet girişi ve e-ticaretin teşviki için çeşitli önlemler uygulanmaktadır. Meksika’da çok sayıda günlük gazete yayınlanmaktadır. Ulusal, eyalet ve yerel belediyelerde yayınlanan gazetelerin hepsi özel mülkiyetindir. Meksika’da gazete okuma oranı %20’dir. Reklamların çoğu hükümet tarafından verildiği için gazetelerin tam bağımsızlığı tartışmalıdır. En çok satan gazete 1993’de yayın hayatına başlayan “Reforma” olup onu El Universal (1916), El Financiero (1980), La Jornado (1984)’dur. Haftalık ve aylık magazinler de çok sayıdadır. 40 kısa ve uzun dalga radyo istasyonu ile 9 televizyon kanalı bulunmaktadır. Television Azteca ve Televisa sektörün en dominant şirketleridir. 1.1.5. Enerji Enerji konusu hükümetin kontrolündedir. 1938 yılında petrol kaynaklarının devletleştirilmesi ile politik olarak enerji hassas bir konu haline gelmiştir. 2007 sonu itibarıyla elektrik üretim kapasitesi 51 gw’dir. Ulusal Elektrik Komisyonu-Comision Federal de Electricidad (CFE) üretilen elektriğin ulusal düzeyde dağıtımından sorumludur. Meksiko eyalet sermayeli Luz y Fuerze del Centro (LyFC) bir diğer önemli üretim ve dağıtım şirketidir. 1992 yılındaki özelleştirme girişimlerine rağmen özel sektör elektrik üretiminin %30’unu karşılayabilmektedir. Asıl dominant şirketler CFE ve LyFC’dir. Elektrik reform paketi bir önceki hükümet döneminde hazırlanmış ancak engellenmiştir. Benzer bir proje yeni hükümetin de gündemindedir. 7 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Elektrik tüketimi, GSYİH-(Gayri Safi Yurt İçi Hasıla)’nın büyüme hızından daha hızlı artmaktadır. 1996-2006 döneminde elektrik talebi %4,3 artarken, GSYİH büyüme hızı aynı dönemde %3,7 olarak gerçekleşmiştir. Enerji Bakanlığının tahminlerine göre 20072016 döneminde yıllık elektrik talebi artışının %4,8 olacağı tahmin edilmektedir. Yapılacak iyileştirmelerle elektrik üretiminin 2016 yılına kadar 16,3 gw artırılması; üretim kapasitesinde %40 artış, transmisyonda % 20, dağıtımda % 25, bakımda %10 iyileştirme planlanlanmaktadır. Bunun için 63 milyar dolarlık yeni yatırım yapılması öngörülmektedir. Toplam elektrik tüketiminin %30’u ithal edilmektedir. Meksika’nın ayrıca nükleer ve jeotermal enerji kapasitesinin mevcut bulunmasına karşın ülkedeki nehir sistemi hidroelektrik güç üretimine ilişkin gelişmeleri sınırlamaktadır. Elektrik Enerjisi Üretimi (gwh) Hidroelektrik Termal Dışardan alınan Kömür Nükleer Jeotermal Rüzgar Toplam 2003 19.753 117.722 31.645 16.681 10.502 6.282 5 202.590 2004 25.076 102.428 45.855 17.883 9.194 6.577 6 207.019 2005 27.611 107.521 45.559 18.380 10.805 7.299 5 217.160 2006 30.305 93.308 59.428 17.931 10.866 6.685 45 223.568 2007 27.042 96.729 70.982 18.101 10.421 7.404 248 230.927 EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 Elektrik üretiminde geleneksel termik ve hidro elektrik santrallerin önemi giderek azalmakta, doğal gaz ve petrol önem kazanmaktadır. Söz konusu santrallerin elektrik üretimindeki payı 1996 yıllarında %70 seviyesinde iken 2007’de %40’lara düşmüştür. Petroleos Mexicanos –Pemex (devlet semayeli hidrokarbon şirketi), talebi karşılamakta yetersiz kaldığı için işlenmiş petrol ithal edilmektedir. 1.1.6. Ekonomik Yapı ve Uygulanan Politikalar 1980’lerin başlarında yaşadığı dönüşüm ile Meksika modern ve geleneksel sanayi ve tarımdan oluşan ve özel sektörün öncülüğünde giderek gelişme kaydeden bir serbest piyasa ekonomisine sahip olmuştur. 1980’li yıllardan itibaren geçirdiği dönüşümle, NAFTA’ya katılımının da etkisi ile liberal bir ekonomiye sahip olmuştur. Ekonomide yaşanan olumlu gelişmeler ve petrolün sağladığı 8 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI avantajlara rağmen kişi başına düşen milli gelir (satınalma gücü açısından) Latin Amerika ülkelerine göre yüksek, OECD ülkeleri ile karşılaştırıldığında düşük kalmaktadır. Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler, 2007 Meksika (a) GSYİH(Milyar $) Kişi Başına GSYİH ($) Kişi Başına GSYİH ($, Satın Alma Gücü Paritesi) Tüketici Fiyatları Enflasyonu(%, ortalama) Cari işlemler Dengesi(Milyar $) Cari İşlemler Dengesinin GSYİH’ya Oranı, % İhracat(Milyar $) İthalat(Milyar $) Dış Borç(Milyar $) Dış Borç/servis oranı,% Brezilya(b) ABD(b) Kanada (b) Çin(b) 893,4 1.287,4 13.843,0(a) 1.410,6 3.315,9 8.219 6.799 45.824 42.859 2.506 12.382 9.666 45.824 38.173 5.418 4,0 3,6 (a) 2,9 2,1 4,8 -7,4 3,5 -701,0 20,1 375,6 -0,8 0,3 -5,1 1,4 11,3 272,0 160,7 1.129,3 440,0 1.227,0 -283,2 -120,6 -1938,1 -391,6 -922,3 172,3 217,2 -a -a 368,7 15,9 21,2 -a -a 2,4 a;gerçekleşen, b; EIU tahmini EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 Ekonomi Politikaları Calderon Hükümeti, önceki hükümetlerin de üzerinde çaba harcadığı ve ekonominin gelişmesi için kilit öneme sahip konularda çabalarını sürdürmektedir. Başta vergiler olmak üzere, mali disiplinin sağlanması, kamu borçlarının azaltılması, elektrik kullanım maliyetlerinin azaltılması, ekonominin petrole bağımlılığının azaltılması, rekabet ortamının iyileştirilmesi, emek piyasasının düzenlenmesi, sosyal güvenlik ve emeklilik konularında gerekli düzenlemeler, işsizliğin çözümlenmesi, enerji reformu konularında politik dirençle başa çıkması gerekmektedir. Önceki bölümlerde de ifade edildiği üzere; limanlar, demiryolları, telekomünikasyon, elektrik, doğal gaz dağıtımı ve hava alanlarında rekabeti sağlayacak altyapının güçlendirilmesine ilişkin önlemler alınmakta, vergi sisteminin ve iş yasalarının modernize edilmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Aynı zamanda enerji sektörüne ilişkin düzenlemeler ve reform çabaları bulunmaktadır. 9 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Özel sektör çalışanları ve işletme sahipleri için 1990’lı yılların ortalarında gerçekleştirilen bireysel emeklilik ile ilgili düzenlemeler Calderon Hükümeti tarafından kamu çalışanları için de yapılmıştır. Emeklilik yaşı 2028 yılına kadar erkek çalışanlarda 50 yaşından 60 yaşına, kadınlarda ise 48 yaşından 58 yaşına çıkarılacaktır. Bugün için gerçekleşen ortalama emeklilik yaşı 56 civarındadır. ABD’de uzun zamandır kendini hissettiren ve yıkıcı sonuçları azaltmak için çeşitli önlemler alınan durgunluk, Lehman Brothers gibi dev yatırım bankasının çöküşü ile kritik noktaya gelmiştir. ABD’de finans sektörünü kurtarmak için alınan önlemlerle, bir yıl içinde yeniden düzelme/toparlanma süreci aşılacaktır. Söz konusu ekonomik kriz, dünya ekonomisinde de ciddi gelişmelere neden olmaktadır. Dünya ekonomisinde büyüme oranı 2007 için %4,8, 2008 yılı için %3,8 ve 2009 yılı için %3,2 olarak tahmin edilmektedir. Küresel krizin, Meksika ekonomisini de etkilemekte olduğu ve ciddi sonuçları olacağı beklenmektedir. Özellikle bu süreçte dış borç koşullarında kötüleşme, büyüme hızında yavaşlama, enflasyonun yükselmesi ve reel hanehalkları gelirinin düşmesi, pesonun değerinde düşüş, faizlerde artış, ihracat ve ithalatın artış hızında azalma şeklinde etkilerini gösterecektir. Kriz nedeniyle otomotiv sektörü ve bağlantılı olarak petrol üretimi azalması beklenmektedir. Müteahhitlik sektörü, özellikle konut sektöründe talep azalışı 2008’in ilk çeyreğinde hissedilmeye başlanmıştır. Hükümetin önlemler paketinde yer alan kamu yatırımları önemli bir destek olarak öne çıkmaktadır. 2008 yılı Ağustos ayında %5,6’ya yükselen enflasyona rağmen 2010 yılına kadar %2-4 oranına düşmesi hedeflenmektedir. Eylül 2008 itibarıyla, Meksika Pesosu dolar karşısında %6 değer kaybetmiştir. ABD’den gelen talebin azalması ve iç talebin durgunluğu ekonomi için tehdit unsurudur. Aşağıdaki ekonomik projeksiyon rakamlarından da görüleceği üzere, GSYİH’nın büyüme hızı yılın başında %2,3 olarak öngörülür iken keskin bir düşüşle %1,9 oranına gerilemiştir. Döviz kurunun da 2008 sonunu 1$=12,45 Peso şeklinde tamamlaması beklenmektedir. Enflasyonda da artış başlamıştır. Ekonomik Projeksiyon (yüzde değişme) 2006a 2007a 2008b 2009b 2010b Reel GSYİH büyüme oranı 4,8 3,2 1,9 0,9 3,0 Sanayi üretimi büyüme oranı 5,4 1,8 1,2 0,5 2,8 Sabit sermaye yatırımları büyüme oranı 9,9 5,6 3,6 2,6 İşsizlik oranı 3,6 3,7 3,9 4,2 10 6,5 4,0 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Enflasyon (Tüketici fiyatları, ortalama) 3,6 4,0 5,3 6,2 3,6 Mal İhracatı (milyar $) 249,9 271,9 294,0 277,6 292,5 Mal İthalatı (milyar $) 256,1 281,9 305,9 290,8 308,0 -2,2 -5,5 -13,4 -14,5 -15,6 Dış Borç 160,7 179,7 181,2c 164,7 175,8 Döviz Kuru (Peso:$) 10,88 10,87 12,45 13,14 13,09 Cari İşlemler Dengesi (milyar $) a;gerçekleşen, b; EIU tahmini c: EIU Öngörüleri Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Report, Temmuz 2008, EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Report, Ekim 2008, Ulusal İstatistik Kurumu-INEGI’nin 2008 yılı Mart ayında tam bağımsız bir kurum haline gelmesini sağlayan kanun imzalanmış ve Temmuz ayında yürürlüğe girmiştir. Meksika Merkez Bankası Banxico’nun enflasyon ölçümü ile ilgili sorumluluğu, 2011 yılından itibaren INEGI’ye geçecektir. Bu dönüşüm; şeffaflık, hesaplanabilirlik ve güvenilirlik açısından çok önemlidir. 1.1.7. Eyaletler Açısından Değerlendirme Ekonomik faaliyetler, başkentte yoğunlaşmıştır. GSYİH1’nın %20’sinin üretildiği Başkentin bulunduğu Federal eyalet, ağır sanayinin merkezidir ve GSYİH’nın %10’unu üretmektedir. Kuzey sınırındaki altı eyalet Meksika’nın imalat sanayi ve özellikle ABD’ye ihrac edilen üretim mallarının üretildiği ve satıldığı “maquiladoras” fabrikalarının yoğunlaştığı bir bölgedir. Jalisco, Puebla ve Guanajato refah seviyesi en yüksek imalat sanayinin geliştiği eyaletlerdir. Veracruz, tarım ve petrol ile öne çıkmaktadır. Körfez eyaletleri özellikle Quintana Roo turizm açısından gelişmiştir. Güney doğu eyaletleri tarımsal üretimin yoğun olduğu, yoksul eyaletlerdir. Chiapas ve Oaxaca, Guerrero’nun bazı alanları ülkenin Pasifik kıyılarında yer alan bölümlerinde yoksulluk oranı yüksektir. 1980’li yıllardan itibaren bölgeler arasındaki eşitsizliği azaltmaya yönelik politikalar uygulanmaktadır. 2002 yılında kurulan, ConagoEyalet Valileri Konferansı ile valilerin Federal Hükümet ile müzakere gücünün artırılması hedeflenmiştir. Yılda birkaç kez toplanmaktadır. 1.1.8. Sektörler İtibarıyla Genel Değerlendirme Meksika’nın 1990-2000 yılları arasındaki GSYİH’nın büyüme hızı %3.5 ile Latin Amerika ülkelerinin ortalamasının üstünde gerçekleşmiştir. Ülkenin 2000 yılı GSYİH’sı bir önceki yıla göre %6.6’lık bir değişim göstermekle birlikte, 2001 yılında bu değişim eksiye, 1 Gayri safi Yurt İçi Hasıla 11 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2002 ve 2003 yıllarında ise tekrar artıya yükselmiştir. Ancak, 1990-2000 yılları arasındaki performans yakalanamamıştır. Tarım Tarım sektöründe küçük üreticiler uluslararası rekabetle mücadele etmektedir. Kırsal alanda en önemli iş kaynağı olan tarımda, özellikle NAFTA ülkelerine yani ABD ve Kanada’ya ihracat yapan üreticiler için oldukça olumlu olan koşullar diğer üreticiler için zorlu bir ortam yaratmakta ve daha rekabetçi sektörlere kaymaya zorlamaktadır. Başlıca tarımsal ürünler: mısır, sorgum, fasulye, kahve, meyve ve sebzeler, sığır eti, domuz ve kanatlı hayvanlar ve süt ürünleridir. Üretimin yoğunlaştığı eyaletler; Jalisco, Nayarit, Guanajuato, Michoacan, Colin ve Sinoala’dır. Başlıca ihraç ürünleri sebze ve meyve, kahve ve pamuktur. Organik üretimi 100 bin hektarlık bir alanda yapılmaktadır. Özellikle ABD üst gelir grubunu hedefleyen organik gıdalar arasında öne çıkan ürünler kahve, kakao, tropikal meyvalardır. 2006 yılında Ulusal Organik Ürünler Yasası yürürlüğe konulmuştur. Standartlar ve sertifikalandırma ile ilgili düzenlemeleri içeren kanun ile Meksika’nın organik üretimindeki payını daha da artıracaktr. Madencilik Meksika, çok zengin mineral kaynaklarına sahiptir. 1990’lı yıllarda büyük ölçüde özelleştirilen madencilik sektöründe işletme hakkı 25 yıldan 50 yıla çıkarılmıştır. Meksika, Peru’dan sonra dünyanın en büyük gümüş üreticisidir. Chihuahua ve Zacatecas zengin gümüş kaynaklarına sahiptir. Petrol kaynakları açısından dünyada 5. sıradadır fakat kaynaklar hızla tükenmektedir. 2007 yılında günde 3,1 milyon varil ham petrol çıkarılmakta ve yarısı ihraç edilmektedir. Petrol yataklarının büyük bölümü Körfez kıyıları ve kuzeydoğudadır. Meksika 14,5 trilyon m3 doğalgaz rezervine sahiptir. Kok kömürü Latin Amerika bölgesinde Kolombiya ve Meksika’da bulunmaktadır. Maden Üretimi (1000 ton) 2003 Altın (ton) 2004 2005 2006 2007 20,3 21,8 26,8 35,9 39,4 Gümüş 2.516,6 2.542,9 2.565,6 2.413,1 2.310,6 Kurşun 126,2 110,9 121,7 120,5 99,1 12 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Bakır 303,8 352,3 373,3 327,5 323,3 Çinko 407,9 374,4 427,1 432,3 416,7 Demir 6.759,2 6.889,5 7.012,3 6.589,6 7.304,3 114,6 135,9 132,9 124,4 155,8 Kükürt 1.052,0 1.121,5 1.016,8 1.073,6 1.026,0 Karbon 8,7 14,8 12,4 11,8 9,8 Barit 287,5 306,7 268,7 199,6 240,8 Florit 756,3 842,7 875,5 936,4 923,2 Selestit 130,3 87,6 110,8 128,3 95,8 Manganez EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 Ham Petrol ve Doğal Gaz Üretimi 2003 2004 2005 2006 2007 Ham Petrol(milyon varil/gün) 3,37 3,38 3,33 3,25 3,08 Petrol rezervi (milyar varil 16 14,8 13,7 Veri yok Veri yok Gaz(milyon m3/gün 4,498 4,573 4,818 5,356 6,058 EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 İmalat Sanayi ABD pazarına yönelik imalat sanayi; taşıt araçları, elektrikli eşya, tekstil ve mobilyadır. ABD-Meksika sınırında yoğunlaşan “maquiladora”lar ülke ekonomisine büyük katkıda bulunmaktadır. Elektronik üretimi Guadalajara’da, oto yedek parçaları Saltillo- Monterrey, televizyon üretimi Tijuana-Mexicali, tekstil üretimi ise Puebla ve Tlaxcala’dadır. Meksika’nın en önemli sanayi sektörü otomotivdir. 20 firmanın otomobil üretimi, 1000 firmanın oto yedek parçaları üretimi söz konusudur. Emek yoğun sektörlerde Asya ülkeleri özellikle Çin ile şiddetli rekabet mevcuttur. En büyük avantaj ABD’ye lojistik olarak yakınlıktır. 13 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Müteahhitlik Hizmetleri Kamu yatırımları bu alanda büyük canlılık sağlamıştır. İstihdam olanakları ile GSYİH’nın %6’sı müteahhitlik sektöründen sağlanmaktadır. Faiz oranlarında düşme konut sektörünü daha da canlandırmıştır. 2025 yılına kadar 42,2 milyon konut yapımı projelendirilmiştir. Finansman 1994 yılında yaşanan kriz sonrasında yapılan düzenlemelerle, yabancı sermayenin de desteklediği güçlü bankacılık sektörü yeniden inşa edilmiştir. En büyük dört banka yabancı sermayeli olup, BBVA-Bancomer (İspanya), Banamex (ABD-Citigroup), HBSC (İngiltere), Banco Santander Mexicano (BSCH;İspanya)’dur. Kamu bankaları, bir başka ifade ile “kalkınma” bankaları geleneksel olarak finans sektöründe önemini korumaktadır. Nacional Financiera (Nafinsa, KOBİ’ler için), Banco Nacional de Obras y Servicios Publicos (Banobras, kamu çalışmaları ve bayındırlık hizmetleri), Banco Nacional de Comercio Exterior (Bancomext, dış ticaret) ve Sociedad Hipotecaria Federal (SHF, Ulusal Mortgage/İpotek Bankası)’dır. SHF, düşük gelirlilerin ev sahibi olmalarını amaçlamaktadır. Bankacılığa ilişkin düzenlemeler, Merkez Bankası, Banco de Mexico gözetiminde, Maliye Bakanlığı ve Ulusal Bankacılık ve Menkul Kıymetler Komisyonu tarafından yapılmaktadır. Bolsa Mexicana de Valores-BMV, Meksika Menkul Kıymetler Borsası, Latin Amerika’nın Brezilya’dan sonra en büyük ikinci borsasıdır. 2007 yılını 29.537 ile kapatan, uluslar arası likiditesi yüksek BMV’nin piyasa değeri 4,34 trilyon Peso yaklaşık 398 milyar dolardır. Hisse senedi ve tahvil piyasasını belirleyen 125 firma listelenmekle birlikte, Başlıca 4 firma: America Telecom (Mobil telefon), America Movil ve Telefonos de Mexico-Telmex (telekomünikasyon), Grupo Bimbo (gıda) ve Wal-Mart de Mexico-Walmex (ABD’nin perakende devi)’dir. Ancak özel krediler hala sınırlı kalmaktadır. Özellikle KOBİ’lere yönelik, özel sektöre verilen krediler GSYİH’nın %15’i civarındadır. Tahvil piyasası da hızla büyümekle birlikte yine de küçüktür. Aile şirketlerinin yeterince cazip olmaması, hisse senedi piyasasının da gelişmesinde önemli bir engel oluşturmaktadır. Afores-Emekli Sandığı’nın portfolyosunun %80’i devlet tahvillerinden oluşmaktadır. Perakendecilik 1980’li yıllarda başlayan liberalleşme, 1994’de NAFTA süreci ile birlikte perakendecilik 14 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI sektörü ürün kalitesi ve çeşitlilik açısından önemli gelişmeler kaydetmiştir. Yabancı şirketler, Meksikalı perakendecilerle şirket evliliği yaparak veya satın alarak, indirimli satış mağazaları, hipermarket zincirleri ile pazara girmiştir. ABD orijinli Wal-Mart, 1991 yılında Walmex olarak girdiği Meksika pazarında 1.030 şubesi ve 155.000 çalışanı ile en büyük perakendeci konumundadır. Yaşanan rekabet Meksikalı firmaların da, uluslararası standartlarda ve kalitede hizmet sunmalarını sağlamıştır. Walmex’in en büyük üç rakibi; Soriana, Gigante ve Comercial Mexicana satınalma ve dağıtım konusunda 2003 yılında yaptıkları ittifak ile fiyatlarını düşürerek önemli bir pazar gücü kazanmışlardır. Turizm Turizm ülke ekonomisine önemli katkıda bulunmaktadır. Meksika doğal güzellikleri ve kültürel zenginliği ile hem eko turizm hem de kültür turizminde önemli bir potansiyele sahiptir. 1990’lı yıllarda turizm sektörünün teşviki için hükümet etkin destek sağlamıştır. Avrupa’dan gelen turist sayısını artırmak hedeflenmekle birlikte en çok ziyaretçi, %85’lik oran ile ABD’den gelmektedir. 11 Eylül felaketinden sonra Kuzey Amerikalı turistler açısından daha tercih edilir hale gelmiştir. 12 milyonu aşan ziyaretçi sayısıyla dünyada en çok turist çeken ülkeler arasında ilk onda yer almaktadır. Brezilya’nın dört katı daha fazla turist çeken Meksika, Latin Amerika ülkeleri arasında da birinci sıradadır. Hükümetin “closer than ever” sloganı ile yürüttüğü kampanyalar neticesinde, 2007 yılında turizm gelirleri %6 artarak 13,5 milyar dolar olmuştur. 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Gelen Turist sayısı(1000 kişi) 21.431 21.425 21.353 21.816 22.344 22.918 Giden Turist Sayısı(1000 kişi) 14.962 15.427 15.904 16.739 17.594 18.445 Turizm Harcamaları (1000 $) 9.686 10.535 10.801 11.111 11.673 12.247 Turizm Gelirleri (1000 $) 13.585 14.911 15.435 16.184 17.131 18.204 Tüketim Harcamaları(Otel ve Restorantlarda) (milyon $) 48.304 52.302 52.877 54.310 57.016 59.843 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Travel and Tourism Forcast, Eylül 2008. Yabancı Sermaye Meksika, UNCTAD’ın yayınladığı ve çok uluslu şirketlerin 2008-2010 dönemine ilişkin 15 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI yatırım eğilimlerini ortaya koyan çalışmaya göre, en cazip 15 ülke sıralamasında 11. sıradadır. Sırasıyla Çin, Hindistan, ABD, Rusya Federasyonu, Brezilya, Vietnam, Almanya, Endonezya, Avustralya, Kanada, Meksika, İngiltere, Polonya, Güney Afrika Fransa ve Türkiye’nin bulunduğu ilk 15 ülke yatırımcılar açısından tercih edilmektedir. 2007 yılında Meksika’ya gelen Doğrudan Yabancı Yatırım miktarı 23 milyar dolar, olup toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 259 milyar dolardır. 1995-98’de NAFTA, 200002 döneminde özelleştirme nedeniyle sermaye akışında büyük artışlar kaydetmiştir. Sermaye akışı başta üçte ikilik pay ile ABD ve Kanada, %40 pay ile AB ülkeleri (Hollanda, İspanya, Fransa)’inden olmaktadır. Meksika’nın yurt dışına sermaye akışı ise sınırlı miktarda olup, Cemex (çimento) ve Telmex (Telekomünikasyon) firmalarından kaynaklanan toplam 2007 yılı sonu itibarıyla 36 milyar dolar yatırımı bulunmaktadır. 16 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.2. DIŞ TİCARET 1.2.1. Genel Değerlendirme Meksika, Latin Amerika ülkeleri arasında dışa açıklık oranı en yüksek ülkedir. Bölgenin toplam ihracatında %35, toplam ithalatında %40 paya sahiptir. Meksika,1994 yılında yürürlüğe giren NAFTA çerçevesinde ABD ve Kanada ile serbest ticaret alanı kurmuştur. Böylelikle 108 milyonu aşan ülke nüfusunun yanı sıra, NAFTA ile birlikte ayrıca 442 milyon nüfusu kapsayan geniş bir hinterlanda da sahip olmuştur. Dış Ticaret (1000 $, FOB-CIF)) İhracat (FOB) İmalat Sanayii Petrol Tarımsal Ürünler Madencilik İthalat (CIF) Ara Mallar Sermaye malları Tüketim malları 2003 164.766 140.633 18.602 5.035 496 170.546 128.831 20.205 21.509 2004 187.999 157.747 23.667 5.684 901 196.810 148.804 22.597 25.409 2005 214.233 175.166 31.891 6.008 1.168 221.820 164.073 26.216 31.513 2006 249.925 202.734 39.022 6.853 1.317 256.058 188.634 30.525 36.901 2007 272.044 219.690 42.886 7.732 1.737 283.233 205.465 34.700 43.069 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Forecast, Ekim 2008 Meksika’nın, 1970-1980’li yıllarda petrol ihracatı toplam ihracatında %60 paya sahip iken 1990’lı yıllarda imalat sanayii (maquiladoras) toplam ihracatında %70 pay alarak, ihracat yapısını büyük ölçüde değiştirmeyi başarmıştır. Petrol fiyatlarında yaşanan önemli artışa rağmen 2007 yılı itibarıyla imalat sanayiinin toplam ihracat kazançlarındaki payı %80’dir. Meksika’nın İhracat ve İthalatındaki Başlıca Ülkeler İhracat ABD % Pay İthalat % Pay 82,1 ABD 49,6 Kanada 2,4 Çin 5,8 Almanya 1,3 Güney Kore İspanya 1,5 Japonya 10,5 4,5 Kaynak: EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 17 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın, ABD ile dış ticaret fazlası diğer ülkelerle ise dış ticaret açığı vardır. ABD, Meksika’nın toplam ihracatında yaklaşık %82, ithalatında %49 paya sahiptir. Meksika, NAFTA ertesinde, ABD pazarına bağımlılığı daha da artmış olan pazarlarını çeşitlendirme gayreti içerisindedir. Latin Amerika ve Karaip ülkeleri ile serbest ticaret anlaşmaları yoluyla ticaretini geliştirmeye çalışmakta, MERCOSUR, Asya-Pasifik bölgesi ülkeleri ve Avrupa ile de ticari ilişkilerini güçlendirmektedir. Meksika ekonomisinin ABD’ye olan bağımlılığını azaltmak, dış ticarette ürün ve ülke çeşitliliğini sağlamak için yaptığı STA’lara rağmen en önemli ticari parneri ABD’dir. Meksika’nın diğer önemli ticari partnerleri Kanada, Orta Amerika, Avrupa ve giderek ilişkilerini artırdığı Asya ülkeleridir. Çin, Meksika’nın ithalatında önemli bir tedarik kaynağıdır. Dış ticarette cari dengenin en önemli destekleyici unsuru turizm gelirleri ile ABD’de çalışan Meksikalı göçmenlerin yurda getirdiği dövizdir. Meksika’nın İhracatındaki Başlıca Ülkeler, 2007, Milyon $ % Pay % Değişim Sıra Ülke 2005 2006 2007 2005 2006 2007 - 07/06 - 0 Toplam 214.232 249.997 272.044 100 100 100 8,82 1 ABD 183.563 211.871 223.404 85,68 84,75 82,12 5,44 2 Kanada 4.234 5.176 6.494 1,98 2,07 2,39 25,47 3 Almanya 2.289 2.973 4.105 1,07 1,19 1,51 38,09 4 İspanya 2.954 3.270 3.584 1,38 1,31 1,32 9,59 5 Kolombiya 1.548 2.132 2.943 0,72 0,85 1,08 38,05 6 Venezüella 1.289 1.783 2.333 0,6 0,71 0,86 30,83 7 Brezilya 890 1.147 2.011 0,42 0,46 0,74 75,26 8 Japonya 1.470 1.594 1.920 0,69 0,64 0,71 20,44 9 Çin 1.136 1.688 1.896 0,53 0,68 0,7 12,31 10 Hollanda 801 1.326 1.748 0,37 0,53 0,64 31,75 11 İngiltere 1.188 925 1.563 0,56 0,37 0,58 69,02 12 Aruba 1.448 1.469 1.518 0,68 0,59 0,56 3,29 13 Şili 668 905 1.170 0,31 0,36 0,43 29,34 14 Guatemala 864 935 1.152 0,4 0,37 0,42 23,12 15 Arjantin 672 952 1.130 0,31 0,38 0,42 18,68 18 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 16 Hindistan 561 680 1.023 0,26 0,27 0,38 50,38 17 Belçika 534 687 842 0,25 0,28 0,31 22,58 18 Dominik Cumhuriyeti 543 650 783 0,25 0,26 0,29 20,45 19 Panama 463 568 731 0,22 0,23 0,27 28,71 20 Nikaragua 324 522 730 0,15 0,21 0,27 39,82 21 Fransa 373 556 697 0,17 0,22 0,26 25,36 22 Kosta Rika 421 522 687 0,2 0,21 0,25 31,67 23 Güney Kore 242 457 681 0,11 0,18 0,25 48,76 24 Peru 345 533 677 0,16 0,21 0,25 26,85 25 Avustralya 341 439 561 0,16 0,18 0,21 27,85 26 El Salvador 472 497 517 0,22 0,2 0,19 3,98 27 İtalya 195 267 482 0,09 0,11 0,18 80,83 28 Ekvador 309 386 448 0,14 0,16 0,17 16,06 29 Honduras 240 285 382 0,11 0,11 0,14 34,3 30 Singapur 327 254 336 0,15 0,1 0,12 32,26 31 Hong Kong 192 282 328 0,09 0,11 0,12 16,5 32 Porto Riko 297 292 292 0,14 0,12 0,11 -0,11 33 Portekiz 270 282 279 0,13 0,11 0,1 -1,06 34 Tayvan 200 441 272 0,09 0,18 0,1 -38,43 35 İsviçre 117 95 221 0,06 0,04 0,08 133,74 36 Beyan vermeyen ülkeler 73 75 208 0,03 0,03 0,08 178,53 37 Küba 222 194 190 0,1 0,08 0,07 -2,03 38 AB ülkeleri 2 2 179 0 0 0,07 11402,85 39 BAE 33 63 175 0,02 0,03 0,06 176,99 40 Tayland 98 118 167 0,05 0,05 0,06 41,18 42 Rusya 29 44 160 0,01 0,02 0,06 261,69 43 Güney Afrika 96 165 153 0,05 0,07 0,06 -7,47 44 İrlanda 129 109 148 0,06 0,04 0,05 34,93 45 İsrail 87 91 130 0,04 0,04 0,05 43,09 46 Danimarka 71 100 126 0,03 0,04 0,05 25,55 19 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 47 Kuveyt 16 20 124 0,01 0,01 0,05 511,24 48 Malezya 54 100 123 0,03 0,04 0,05 22,69 49 Jamaika 85 112 118 0,04 0,05 0,04 4,65 50 Finlandiya 69 139 107 0,03 0,06 0,04 -23,27 51 Suudi Arabistan 89 235 105 0,04 0,09 0,04 -55,06 52 Belize 81 87 102 0,04 0,04 0,04 17,51 54 Cezayir 97 87 96 0,05 0,04 0,04 11,09 54 Uruguay 66 66 90 0,03 0,03 0,03 34,9 55 Macaristan 40 54 87 0,02 0,02 0,03 61,55 56 İsveç 53 59 81 0,03 0,02 0,03 36,19 57 Filipinler 41 58 75 0,02 0,02 0,03 29,72 58 Çek Cumhuriyeti 29 67 65 0,01 0,03 0,02 -3,81 59 Libya 4 29 61 0 0,01 0,02 111,21 60 Mısır 44 61 61 0,02 0,02 0,02 -0,34 61 Avusturya 53 51 60 0,03 0,02 0,02 17,04 62 Trinidad & Tobago 57 61 58 0,03 0,02 0,02 -4,08 63 Hollanda Antilleri 11 31 54 0,01 0,01 0,02 72,5 64 Polonya 41 90 52 0,02 0,04 0,02 -42,39 65 Bolivya 37 35 48 0,02 0,01 0,02 36,23 66 Paraguay 14 27 47 0,01 0,01 0,02 72,57 67 Katar 13 38 46 0,01 0,02 0,02 21,71 68 Türkiye 43 36 44 0,02 0,02 0,02 19,89 Kaynak:World Trade Atlas Meksika’nın İthalatındaki Başlıca Ülkeler, 2007, Milyon $ Sıra 0 1 2 20 Ülke Toplam ABD Çin 2005 221.820 118.547 17.696 2006 256.130 130.383 24.438 2007 283.234 140.570 29.792 2005 100 53,44 7,98 % Pay 2006 100 50,91 9,54 2007 100 49,63 10,52 % Değişim - 07/06 10,58 7,81 21,91 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 Japonya Güney Kore Almanya Kanada Tayvan Brezilya İtalya Malezya İspanya Fransa Şili Hollanda İngiltere Tayland Singapur Arjantin İsviçre Hindistan Filipinler Venezüella İrlanda İsveç Endonezya Avustralya Kolombiya Belçika Kosta Rika Avusturya Suudi Arabistan Hong Kong Finlandiya Trinidad & Tobago Yeni Zelanda Vietnam Guatemala Rusya İsrail Porto Riko (ABD) Hollanda Antilleri 13.078 6.496 8.670 6.169 4.066 5.214 3.498 3.658 3.325 2.565 1.754 925 1.866 1.558 2.226 1.303 1.020 959 1.323 783 774 972 654 802 675 839 883 439 15.295 10.621 9.437 7.376 4.974 5.558 4.109 4.474 3.638 2.662 2.470 1.547 2.140 1.784 1.955 1.799 1.122 1.126 1.232 980 893 966 812 897 744 805 789 528 16.360 12.616 10.699 7.975 5.899 5.582 5.561 4.773 3.833 3.101 2.594 2.466 2.301 2.106 2.087 1.610 1.247 1.208 1.199 1.009 954 913 886 812 765 761 740 639 5,9 2,93 3,91 2,78 1,83 2,35 1,58 1,65 1,5 1,16 0,79 0,42 0,84 0,7 1 0,59 0,46 0,43 0,6 0,35 0,35 0,44 0,3 0,36 0,3 0,38 0,4 0,2 5,97 4,15 3,68 2,88 1,94 2,17 1,6 1,75 1,42 1,04 0,96 0,6 0,84 0,7 0,76 0,7 0,44 0,44 0,48 0,38 0,35 0,38 0,32 0,35 0,29 0,31 0,31 0,21 5,78 4,45 3,78 2,82 2,08 1,97 1,96 1,69 1,35 1,1 0,92 0,87 0,81 0,74 0,74 0,57 0,44 0,43 0,42 0,36 0,34 0,32 0,31 0,29 0,27 0,27 0,26 0,23 6,96 18,77 13,38 8,12 18,59 0,43 35,34 6,67 5,37 16,51 5,03 59,45 7,5 18,06 6,75 -10,47 11,13 7,23 -2,75 2,98 6,81 -5,51 9,09 -9,45 2,77 -5,42 -6,17 20,96 357 304 589 0,16 0,12 0,21 94,04 552 306 614 324 561 537 0,25 0,14 0,24 0,13 0,2 0,19 -8,68 65,96 265 410 529 0,12 0,16 0,19 28,91 385 340 511 0,17 0,13 0,18 50,2 274 222 563 371 377 356 535 429 473 457 450 442 0,12 0,1 0,25 0,17 0,15 0,14 0,21 0,17 0,17 0,16 0,16 0,16 25,59 28,62 -15,94 2,95 426 454 429 0,19 0,18 0,15 -5,34 264 350 425 0,12 0,14 0,15 21,3 21 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 42 43 Peru Mısır Çek 44 Cumhuriyeti 45 Uruguay 46 Portekiz 47 Danimarka 48 Türkiye 49 Macaristan Güney 50 Afrika Kaynak:World Trade Atlas 445 134 470 76 383 340 0,2 0,06 0,18 0,03 0,14 0,12 -18,54 343,95 244 295 339 0,11 0,12 0,12 14,81 263 305 220 241 254 262 345 271 361 315 333 325 321 318 296 0,12 0,14 0,1 0,11 0,11 0,1 0,14 0,11 0,14 0,12 0,12 0,12 0,11 0,11 0,1 27,06 -5,53 18,29 -12,08 -6,24 177 273 269 0,08 0,11 0,1 -1,56 DTÖ-Dünya Ticaret Örgütü’nün verilerine göre, Dünya mal ticareti kapsamında, Meksika’nın ihracattaki payı 1948 yılında %1,0, 1953 yılında %0,7, 1963 yılında %0,6. 1973 yılında %0,4, 1983 yılında % 1,4, 1993 yılında %1,4, 2003 yılında %2,3, 2007 yılında %2 olarak belirlenmiştir. İthalattaki durum aynı yıllarda sırasıyla, %0,8, % 1,0, %0,8, %0,6, %0,7, %1,8, %2,4 ve 2,1 olmuştur. 2007 yılında Latin Amerika ülkeleri arasında Meksika ithalat ve ihracat rakamlarıyla en yüksek paya sahiptir. 2007 yılı verilerine göre, Meksika 272 milyar dolar ihracat ve 297 milyar dolar ithalatla, dünya ülkeleri arasında mal ticaretinde %2’lik bir paya sahiptir. Meksika’nın ihracatı bir önceki yıla göre %9 artış göstermiştir. Dünya sıralamasında, ihracatta 15. sırada ithalatta 14. sırada yer alan Meksika’nın ithalat içindeki payı %1,9 olup, bir önceki yıla göre %10’luk bir artış göstermiştir. Meksika’dan ABD’ye insan göçü sorunu, ABD’nin önerisi ile Maquiladora üretim bölgeleri kurularak önlenmiş, bu sistemden her iki ülkede yarar sağlamıştır. ABD’nin avantajı; ülkesine olan insan göçünü durdurmak ve fason imalatla düşük maliyetli üretim malları üreterek üçüncü dünya ülkelerinde pazar gücünü artırmak olmuştur. Meksika ise, yabancı sermaye girişini hızlandırarak istihdam imkanı sağlamış, ekonomik sorunlarının bir kısmına çare bulmuş ve bu üretim bölgelerinde çalışarak yetişen nitelikli insan gücüne kavuşmuştur. 1.2.2. Meksika’nın Uluslararası İlişkileri ve Serbest Ticaret Anlaşması Yaptığı Ülkeler Meksika, dış ilişkilerinde uluslararası hukuka ve devletlerin muamele eşitliğine saygı gösteren, ulusların egemenliğini ve bağımsızlığını dikkate alarak iç işlerine müdahale etmeyen, anlaşmazlıklara barışçı yollardan çözüm arayan, uluslararası organizasyonlarda yer alarak uluslararası güvenliği sağlamanın gerekliliğine inanan bir dış politika misyonuna sahiptir. 1970’li yıllara gelinceye kadar Meksika’nın dış politikası, kuzey komşusu ve bu gün 22 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI en büyük ticari ortağı olan Amerika Birleşik Devletleri üzerinde yoğunlaşmakta idi. Bu tarihe kadar, uluslararası ilişkilerdeki rolü son derece sınırlı olan ülke içinde ise, toplumsal istikrarın ve ekonomik büyümenin sağlanması öncelikli konular arasında yer almakta idi. Ülkede 1970’lerde bulunan petrol rezervleri, Meksika’nın dünya petrol üreticileri ve ihracatçıları arasında ön plana çıkmasını sağladı. 1973 yılında Dünyada baş gösteren enerji krizinde ülke, Amerika Birleşik Devletleri’ne petrol tedarik eden başlıca ülke konumuna geldi. Petrol nedeniyle ülkeye aşırı döviz girişi, Meksika’nın bölgesel gücünü arttırırken uluslararası sahneye çıkmasına da neden oldu. Bu tarihlerde OPEC’e katılımı ret eden Meksika, 1980’li yıllarda OLAPEC’te(Latin Amerika Petrol İhraç Eden Ülkeler Kuruluşu) yer aldı. Bu yıllar, Meksika’nın bölgesindeki diğer ülkelerle ikili ilişkilerini geliştirdiği yıllar olmuştur. ABD ekonomisine bağımlılığını azaltmak için dünyanın zengin ekonomileri ile ekonomik ilişkilerini geliştirmeyi amaçlayan Meksika 44 ülke ile Serbest Ticaret Anlaşmaları imzalamıştır. Başta AB ülkeleri ve Japonya olmak üzere; Arjantin, Bolivya, Brezilya, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, El Savador, Guetamala, Honduras, İsrail, Nikaragua, Uruguay ve Venezüella ile Serbest Ticaret Anlaşmaları imzalamıştır. Hindistan, Panama, Trinidad ve Tobago, Çin ile tarım ve ticareti artırma, çifte vergilendirmeyi önleme konularında görüşmeleri sürdürmektedir. Meksika’nın Serbest Ticaret Anlaşmaları Yaptığı Ülkeler Partner Ülkeler İmza Tarihi Yürürlük Tarihi NAFTA G3 STA Meksika-Kosta Rika Meksika-Bolivya Meksika-Nikaragua Meksika-Şili Meksika-AB Meksika-İsrail Meksika-Kuzey Üçgeni ABD, Kanada Kolombiya Kosta Rika Bolivya Nikaragua Şili Avrupa Birliği İsrail El Salvador, Guetamala, Honduras 20 Aralık 1993 9 Ocak 1995 10 Ocak 1995 11 Ocak 1995 1 Temmuz 1998 28 Temmuz 1999 26 Haziran 2000 28 Haziran2000 14 Mart 2001 Meksika- İzlanda, Norveç, Lihtenştayn, İsviçre Uruguay Japonya 29 Haziran 2001 1 Ocak 1994 1 Ocak 1995 1 Ocak 1995 1 Ocak 1995 1 Temmuz 1998 1 Ağustos 1999 1 Temmuz 2000 1 Temmuz 2000 15 Mart 2001 El Salvador ve Guetamala, 1 Temmuz 2001 Honduras. 1 Temmuz 2001 14 Temmuz 2004 31 Mart 2005 15 Temmuz 2004 1 Nisan 2005 Meksika-Uruguay Meksika-Japonya Kaynak: Legal Guide to Doing Business in Mexico 23 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Serbest Ticaret Antlaşmaları, Meksika’nın ticaret hacmini genişleten, uluslararası planda rekabet gücünü geliştiren ve uzun dönemli bir büyümeyi hedefleyen ekonomik stratejisinin yaşamsal bir parçası konumundadır. Özellikle, Avrupa Birliği ve NAFTA ile yapılan Serbest Ticaret Anlaşmalarının yanı sıra, Meksika’nın stratejik coğrafi yapısı da, yerli ve yabancı yatırımcıların bu ülkede yatırım yapmalarını cazip duruma getirmektedir. Serbest Ticaret Anlaşmaları, Meksika ekonomisine önemli katkılar sağlamıştır. 1993 yılında ticaret hacmi 117,3 milyar dolar olan Meksika’nın, 2003 yılında ticaret hacmi 336,2 milyar dolara yükselmiştir. 1993 yılında 51,9 milyar dolar olan Meksika ihracatı ise 2007 yılında 272 milyar dolara yükselerek, ülkeyi dünya ticaretinde en büyük 14. ülke, Latin Amerika’da ise 1. ülke konumuna getirmiştir. Bugün Meksika, ticari serbestleşmenin giderek her alanda kendini gösterdiği ve yüksek katma değerli ihracat ürünlerinin üretildiği bir stratejik üretim merkezi durumundadır. Üyesi Olduğu Uluslararası Kuruluşlar APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu), BCIE (Orta Amerika Ekonomik Entegrasyon Bankası), BIS (Uluslararası İmar Bankası), Caricom (Karayipler Topluluğu ve Ortak Pazarı), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CDB (Karayipler Kalkınma Bankası), CE (Avrupa Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-3, G-6, G-11, G-15, G-19, G-24, IADB (Amerika Bölgesi Kalkınma Bankası), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAES, LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), NAM, NEA (Nükleer Enerji Ajansı), OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OPANAL, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), RG, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü) 24 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.3. TÜRKİYE İLE TİCARET Ülkemizin Meksika’nın ihracatında 68. sırada, ithalatında 48. sırada olması iki ülke arasında karşılıklı ticaretin geliştirilmesi gerektiğini göstermektedir. Türkiye-Meksika İkili Ticareti ($) YIL İTHALAT İHRACAT DIŞ TİCARET DENGESİ DIŞ TİCARET HACMİ 1989 14.753.820 2.635.158 -12.118.662 17.388.978 1990 22.204.167 3.308.224 -18.895.943 25.512.391 1991 23.969.665 13.025.470 -10.944.195 36.995.135 1992 14.667.172 11.129.709 -3.537.463 25.796.881 1993 25.473.815 9.831.568 -15.642.247 35.305.383 1994 22.019.537 17.654.025 -4.365.512 39.673.562 1995 84.505.572 7.924.046 -76.581.526 92.429.618 1996 130.678.969 18.963.045 -111.715.924 149.642.014 1997 48.495.932 22.378.139 -26.117.793 70.874.071 1998 61.783.433 35.336.929 -26.446.504 97.120.362 1999 47.532.144 41.451.101 -6.081.043 88.983.245 2000 51.592.624 41.302.018 -10.290.606 92.894.642 2001 30.915.931 51.773.082 20.857.151 82.689.013 2002 51.991.592 76.674.470 24.682.878 128.666.062 2003 99.979.000 40.421.689 -59.557.311 140.400.689 2004 120.121.512 150.607.569 30.486.057 270.729.081 2005 196.408.797 163.671.931 -32.736.866 360.080.728 2006 261.944.232 140.778.329 -121.165.903 402.722.561 2007 352.196.654 196.750.471 -155.446.183 548.947.125 2008* 312.391.392 123.310.795 -189.080.597 435.702.187 * Ocak-Eylül verileri Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi 25 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.3.1. Meksika’ya İhracatımız Meksika’ya ihracatımızda başlıca ürünler; petrol yağları, taşıt araçları, otomobil, kara taşıtları aksam ve parçaları, traktörler, ev tekstili, hazır giyim, presler ve makinalar, mücevherat, tütün, alüminyumdan yaprak şeritler, kaldırma, istifleme makinaları, dış lastiklerdir. Meksika’ya İhracatımız (ABD$, 2007 Yılı Sıralı) HS Ürün Adı 2006 2007 2008* Toplam 140.778.329 196.750.471 123.310.795 27 Mineral Yakıtlar,Mineral Yağlar ve Müstahsalları,Mumlar 16.122.909 93.735.323 124.884 87 Motorlu Kara Taşıtları,Traktör, Bisiklet, Motosiklet ve Diğer 59.533.084 41.971.054 60.340.598 84 Kazan;Makina ve Cihazlar, Aletler, Parçaları 9.097.501 12.550.015 12.388.873 62 Örülmemiş Giyim Eşyası ve Aksesuarları 723.785 5.710.167 1.095.103 63 Mensucattan Mamul Diğer Eşya, Kullanılmış Eşya, Paçavralar 749.778 5.487.156 436.930 40 Kauçuk ve Kauçuktan Eşya 1.181.266 3.268.855 4.285.818 71 İnciler, Kıymetli Taş ve Metal Mamulleri, Madeni Paralar 1.378.808 2.931.938 1.621.167 76 Aluminyum ve Aluminyum Eşya 2.220.015 2.783.373 2.202.835 24 Tütün ve Tütün Yerine Geçen İşlenmiş Maddeler 4.457.184 2.459.736 4.258.186 61 Örme Giyim Eşyası ve Aksesuarları 1.825.471 2.180.673 1.951.887 58 Özel Dokunmuş Mensucat, Dantela, Duvar Halıları, İşlemeler 2.818.149 2.167.469 1.393.701 52 Pamuk 1.452.869 2.151.265 1.877.483 54 Dokumaya Elverişli Suni ve Sentetik Lifler 2.147.934 2.063.772 1.939.785 19 Esasını Hububat, Un, Nişasta, Süt Teşkil Eden Müstahzarlar 1.106.669 1.683.486 813.032 85 Elektrikli Makina ve Cihazlar, Aksam ve Parçaları 1.122.339 1.659.231 1.292.009 55 Sentetik ve Suni Devamsız Lifler 1.255.638 1.652.412 1.410.345 70 Cam ve Cam Eşya 1.273.417 1.652.191 705.949 26 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 94 Mobilyalar, Aydınlatma, Reklam Lambaları, Prefabrik Yapılar 18 2.097.177 1.375.068 864.641 Kakao ve Kakao Müstahzarları 325.712 931.544 697.492 39 Plastik ve Plastikten Mamul Eşya 854.828 715.387 510.197 69 Seramik Mamulleri 390.875 707.633 864.982 68 Taş, Alçı, Çimento, Amyant, Mika vb Maddelerden Eşya 524.697 703.957 588.559 90 Optik, Fotoğraf, Sinema, Ölçü, Kontrol, Ayar Cihazları, Tıbbi Alet. 377.337 636.513 1.015.150 73 Demir veya Çelikten Eşya 718.981 629.239 749.920 17 Şeker ve Şeker Mamulleri 282.293 567.834 35.768 60 Örme Eşya 234.438 565.840 837.241 83 Adi Metallerden Çeşitli Eşya 289.489 555.421 610.500 57 Halılar ve Diğer Dokumaya Elverişli Maddeden Yer Kaplamaları 18.265 525.513 412.289 08 Yenilen Meyvalar, Kabuklu Yemişler, Turunçgil ve Kavun Kabuğu 696.761 520.226 640.217 72 Demir ve Çelik 3.724.461 321.743 668.436 93 Silahlar ve Mühimmat, Bunların Aksam, Parça ve Aksesuarları 220.042 277.951 151.513 29 Organik Kimyasal Müstahsallar 311.452 229.878 122.720 51 Yün, Kıl, At Kılı; Bunların İplik ve Dokumaları 37.526 200.649 125.678 32 Debagat ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasa, Boya, Macun, Sakızlar 226.311 158.316 32.515 44 Ağaç ve Ağaçtan Mamul Eşya;Odun Kömürü 389 130.373 64.280 42 Deri Eşya, Saraciye Eşyası, Seyahat Eşyası, Bağırsaktan Eşya 10.391 123.809 904.606 38 Muhtelif Kimyasal Maddeler 24.856 89.702 189.281 95 Oyuncaklar, Oyun ve Spor Malzemeleri, Aksam ve Parçaları 62.612 72.196 10.138 53 Dokumaya Elverişli Bitkisel Lifler, Kağıt İpeği ve Dokumaları 24.515 69.640 35.813 82 Adi Metallerden Aletler, Bıçakçı Eşyası, Sofra Takımları 51.381 68.099 61.686 27 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 89 Gemiler, Suda Yüzen Taşıt ve Araçlar 0 65.784 13.800.000 92 Müzik Aletleri; Bunların Aksam, Parça ve Aksesuarı 17.732 58.934 2.592 48 Kağıt ve Karton; Kağıt Hamurundan Kağıt ve Kartondan Eşya 45.836 47.755 62.429 15 Hayvansal ve Bitkisel Yağlar ve Bunların Müstahsalları 1.202 47.502 0 81 Diğer Adi Metaller,Sermetler,Bunlardan Eşya 3.768 43.794 0 34 Sabunlar, Yüzey Aktif Organik Maddeler, Yıkama-Yağlama Madde. 58.562 34.434 129.918 49 Basılı Kitap,Gazete,Resim vb. Baskı Sanayi Mamulu, El Yazmaları 1.219 27.604 223 43 Postlar, Kürkler,Taklit Kürkler ve Mamulleri 0 25.582 13.380 33 Uçucu Yağlar,Rezinoitler,Parfümeri,Kozmeti kler vb. 0 20.213 267.688 96 Çeşitli Eşya 36.349 20.188 65.517 56 Vatka, Keçe, Dokunmamış Mensucat, Özel İplik, Sicim ve Mamulleri 1.010 19.432 53.616 50 İpek 4.081 16.748 0 26 Metal Cevherleri, Cüruf ve Kül 0 9.048 104.144 98 Harp Silahları 11.861 7.487 31.505 35 Albüminoid Maddeler, Tutkallar, Enzimler vb. 1.954 6.359 0 30 Eczacılık Ürünleri 0 6.124 0 97 Sanat Eserleri, Koleksiyon Eşyası, Antikalar 250 6.060 0 59 Emdirilmiş, Sıvanmış, Kaplanmış Mensucat, Bunlardan Teknik Eşya 25.082 2.164 765 88 Hava Taşıtları, Uzay Araçları, Aksam ve Parçaları 20.000.000 360 5.000 91 Saatler ve Bunların Aksam ve Parçaları 388 146 0 74 Bakır ve Bakırdan Eşya 538.395 106 36.551 12 Yağlı Tohum ve Meyvalar, Sanayi Bitkileri, Saman, Hayvan Yemi 0 0 324.067 21 Yenilen Çeşitli Gıda Müstahzarları 907 0 0 28 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 25 Tuz, Kükürt, Toprak ve Taşlar, Alçılar ve Çimento 27.992 0 0 28 İnorganik Kimyasal Müstahsallar, Organik, İnorganik Bileşikler 10.845 0 356 37 Fotoğrafçılıkta, Sinemacılıkta Kullanılan Eşya 17.170 0 0 64 Ayakkabılar, Getrler,Tozluklar vb. Eşya ve Aksamı 2.121 0 80.837 * Ocak-Eylül verileri Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi Meksika’ya İhracatımızda Başlıca Ürünler (ABD$, 2007 Yılı Sıralı) HS Ürün Adı 2006 2007 2008 140.778.329 196.750.471 123.310.795 2710 Petrol Yağları Ve Bitümenli Minerallerden Elde Edilen Yağlar 16.103.434 93.714.008 2.340 8703 Otomobil, Steyşın Vagonlar, Yarış Arabaları 35.823.023 22.727.878 33.895.540 8708 Kara Taşıtları İçin Aksam, Parçaları 13.385.692 6.838.304 5.680.262 8707 Kara Taşıtları İçin Karoserileri 5.261.293 6.489.044 14.983.893 8701 Traktörler 5.033.108 5.904.097 5.776.909 6302 Yatak Çarşafı, Masa Örtüleri, Tuvalet, Mutfak Bezleri 523.764 5.437.375 199.072 6208 Kadın/Kız Çocuk İçin İç Ve Gece Giyim Eşyası 134.773 4.850.802 175.161 8462 Metalleri Dövme, İsleme, Kesme, Sataflama Presleri, Makineleri 1.795.513 3.515.735 3.017.183 7113 Kıymetli Metaller Ve Kaplamalarından Mücevherci Eşyası 1.331.514 2.666.002 1.398.655 2401 Yaprak Tütün Ve Tütün Döküntüleri 4.457.184 2.459.736 4.258.186 7607 Aluminyumdan Yaprak Ve SeritlerKalınlık<0, 2mm 1.936.536 2.405.390 1.935.217 4011 Kauçuktan Yeni Dış Lastikler 395.946 2.133.703 2.754.372 8428 Kaldırma, İstifleme, Yükleme, Boşaltma Makine Ve Cihazları 2.942.569 2.070.068 2.630.289 8483 Transmisyon Milleri, Kranklar, Yatak Kovanları, Dişliler, Çarklar 1.089.853 1.696.224 2.359.152 29 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1905 Ekmek, Pasta, Kek, Bisküvi Vs. İle Boş İlaç Kapsülü Mühür Güllacı Vs. 1.106.669 1.683.486 813.032 5407 Sentetik İplik, Monofil, Seritlerle Dokumalar 1.666.563 1.677.812 1.704.956 5209 Pamuk Men (Dokuma %85 < Pamuklu 200g/ M2 Den Fazla) 1.159.082 1.490.783 825.217 7013 Masa, Mutfak, Tuvalet, Ev Tezyinatı Vb İçin Cam Eşya 1.184.884 1.264.623 654.668 6109 Tişört, Fanila, Diğer İç Giyim Eşyası (Örme) 1.188.991 1.080.907 937.237 8413 Sıvılar İçin Pompalar, Sıvı Elevatörleri 701.206 1.013.437 1.039.486 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar, AksamParçaları 1.782.585 987.032 614.485 5801 Kadife, Pelüs Ve Halkalı (Tırtıl Mensucat) 1.026.635 894.858 716.350 1806 Çikolata Ve Kakao İçeren Diğer Gıda Müstahzarları 211.732 852.481 697.492 5515 Diğer Devamsız Sentetik Lifden Dokumalar 390.446 749.360 703.851 8482 Her Nevi Rulmanlar 926.304 734.517 571.336 5810 İşlemeler (Parça, Şerit, Motif Halinde) 818.359 708.346 667.858 6802 Yontulmaya, İnşaata Elverişli İşlenmiş Taşlar (Kayagan Hariç) 524.697 703.957 542.297 4016 Vulkanize Kauçuktan Diğer Eşya 627.823 679.572 1.263.019 6911 Porselen Ve Çiniden Sofra, Mutfak Ve Tuvalet Eşyası 332.777 623.024 846.405 1704 Kakao İçermeyen Şeker Mamulleri (Beyaz Çıkolata Dahil) 282.293 567.834 35.768 8481 Muslukçu, Borucu Eşyası-Basınç Düşürücü, Termostatık Valf Dahıl 73.288 567.349 469.385 5511 Suni-Sentetik Devamsız Elyaftan İplikler (Perakende) 281.296 564.824 421.218 5804 Tüller Ve Diğer Mensucat-Parça, Şerit, Motifler Halinde 954.445 551.784 4.275 8480 Metal Dökümü İçin Kasalar, Plakalar, Kalıp Modelleri 6.843 524.488 12.266 5702 Dokunmuş Halılar, Yer Kaplamaları (Kilim, Sumak, Karaman Vb) 2.551 522.536 155.791 30 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 9021 Ortopedik Cihazlar, Kırıklara Mahsus Cihazlar, İşitme Cihazı Vb. 194.957 504.379 538.511 8302 Adı Metallerden Donanım, Tertibat Vb. Eşya 224.836 437.421 416.222 8474 Toprak, Taş, Metal Cevheri Vb. Ayıklama, Eleme Vb. İçin Makineler 0 436.079 0 6205 Erkek/Erkek Çocuk İçin Gömlek 197.531 425.390 296.475 8511 Motorlar İçin Elektrikli Ateşleme Cihazları 10.252 369.176 82.820 4009 Vulkanize Edilmiş Kauçuktan Boru Ve Hortumlar Ve Donanımları 141.155 368.281 265.269 0813 Meyve (Kurutulmuş) (0801, 0806’De Kiler Hariç)08. Fasıldaki Sert Ve Kabukluların 544.956 332.967 393.317 5402 Sentetik Lif İpliği (Dikiş İpliği Hariç) (Toptan) 334.122 314.225 39.167 5208 Pamuk Men (Ağırlıkça %85 Ve Fazla Pamuk M.Kare 200gr) 169.826 308.224 258.765 7019 Cam Lifleri, Cam Yünü Ve Mamülleri-İplik, Dokuma Vb 5.971 299.994 19.383 6110 Kazak, Süveter, Hırka, Yelek Vb. Eşya (Örme) 192.028 293.003 401.489 6104 Kadın/Kız Çocuk İçin Takım Elbise, Takım, Ceket, Pantolon Vs. (Örme) 209.301 279.674 203.568 8414 Hava-Vakum Pompası, Hava/Gaz Kompresörü, Vantilatör, Aspiratör 3.171 279.375 249.259 8418 Buzdolapları, Dondurucular, Soğutucular, Isı Pompaları 68.218 278.850 347.414 6006 Diğer Örme Mensucat 0 263.423 631.719 8512 Kara Tasıtlarının Aydınlatma, Sinyal Vb Tertibatı, Cıhazları 219.405 260.256 195.711 * Ocak-Eylül verileri Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi 1.3.2. Meksika’dan İthalatımız Meksika’dan ithalatımızda başlıca ürünler; otomobil, vinil klorür, elektrikli cihazlar, tıp alet ve cihazları, otomatik bilgi işlem makineleri, traktörler, organik kimyasallar, kömür elektrotlar, ortopedik cihazlardır. 31 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’dan İthalatımız (ABD$, 2007 Yılı Sıralı) Hs Ürün Adı 2006 2007 2008 Toplam 261.944.232 352.196.654 312.391.392 87 Motorlu Kara Taşıtları,Traktör, Bisiklet,Motosiklet ve Diğer 129.091.786 147.367.614 115.106.534 85 Elektrikli Makina Ve Cihazlar,Aksam Ve Parçaları 25.027.231 53.995.479 53.690.302 84 Kazan; Makina ve Cihazlar,Aletler,Parçaları 38.157.019 45.229.800 35.183.129 90 Optik,Fotoğraf,Sinema,Ölçü, Kontrol, Ayar Cihazları,Tıbbi Alet. 12.156.930 28.282.929 22.354.243 39 Plastik Ve Plastikten Mamul Eşya 1.781.437 25.854.357 15.154.890 29 Organik Kimyasal Müstahsallar 19.074.051 14.497.978 13.564.258 30 Eczacılık Ürünleri 7.954.289 8.489.452 5.242.976 32 Debagat Ve Boyacılıkta Kullanılan Hülasa,Boya,Macun,Sakızlar 3.301.013 6.126.994 4.096.886 38 Muhtelif Kimyasal Maddeler 4.421.247 2.782.476 3.264.415 25 Tuz,Kükürt,Toprak Ve Taşlar,Alçılar Ve Çimento 1.129.189 1.945.387 4.282.390 22 Meşrubat,Alkollü İçkiler Ve Sirke 1.336.357 1.603.219 1.398.251 26 Metal Cevherleri,Cüruf Ve Kül 1.603.602 1.497.526 1.169.211 28 İnorganik Kimyasal Müstahsallar,Organik,İnorganik Bileşikler 1.195.915 1.217.310 1.179.223 33 Uçucu Yağlar,Rezinoitler, Parfümeri,Kozmetikler Vb 315.932 1.173.519 1.160.895 71 İnciler,Kıymetli Taş Ve Metal Mamulleri,Madeni Paralar 1.213.873 1.129.884 879.967 40 Kauçuk Ve Kauçuktan Eşya 634.125 1.036.760 1.337.523 75 Nikel Ve Nikelden Eşya 503.582 968.586 1.167.634 62 Örülmemiş Giyim Eşyası Ve Aksesuarları 200.025 876.393 1.395.429 12 Yağlı Tohum Ve Meyvalar,Sanayi Bitkileri,Saman,Hayvan Yemi 693.234 736.275 841.791 09 Kahve,Çay,Paraguay Çayı Ve Baharat 532.661 674.509 293.450 23 Gıda Sanayii Kalıntı Ve Döküntüleri,Hazır Hayvan Gıdaları 0 670.535 141.735 72 Demir Ve Çelik 1.259.528 648.102 1.902.231 96 Çeşitli Eşya 486.187 524.412 653.772 95 Oyuncaklar,Oyun Ve Spor Malzemeleri,Aksam Ve Parçaları 227.493 492.967 155.852 69 Seramik Mamulleri 244.712 426.089 355.792 32 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 68 Taş,Alçı,Çimento,Amyant,Mika Vb Maddelerden Eşya 228.403 329.116 349.784 82 Adi Metallerden Aletler,Bıçakçı Eşyası,Sofra Takımları 380.539 322.080 235.152 56 Vatka,Keçe,Dokunmamış Mensucat,Özel İplik,Sicim Ve Mamulleri 260.328 301.856 1.144 61 Örme Giyim Eşyası Ve Aksesuarları 167.646 259.476 349.190 34 Sabunlar,Yüzey Aktif Organik Maddeler,YıkamaYağlama Madde. 1.049.168 246.409 296.939 70 Cam Ve Cam Eşya 441.344 214.503 198.114 37 Fotoğrafçılıkta,Sinemacılıkta Kullanılan Eşya 715.660 208.438 82.571 94 Mobilyalar,Aydınlatma,Reklam Lambaları,Prefabrik Yapılar 2.021.941 207.351 944.135 24 Tütün Ve Tütün Yerine Geçen İşlenmiş Maddeler 216.719 194.241 93.459 73 Demir Veya Çelikten Eşya 1.444.880 173.311 166.042 83 Adi Metallerden Çeşitli Eşya 51.394 158.626 168.526 78 Kurşun Ve Kurşundan Eşya 0 154.920 0 52 Pamuk 22.461 147.973 91.236 63 Mensucattan Mamul Diğer Eşya,Kullanılmış Eşya,Paçavralar 54.187 121.606 222.206 43 Postlar,Kürkler,Taklit Kürkler Ve Mamulleri 0 107.663 0 20 Sebze,Meyva,Bitki Parçaları,Sert Kabuklu Yemiş Konserveleri 43.148 101.647 153.622 48 Kağıt Ve Karton;Kağıt Hamurundan Kağıt Ve Kartondan Eşya 52.279 77.976 68.420 31 Gübreler 11.016 74.634 120.048 64 Ayakkabılar,Getrler,Tozluklar Vb Eşya Ve Aksamı 12.820 66.191 225.048 81 Diğer Adi Metaller,Sermetler,Bunlardan Eşya 6.000 50.191 8.695 49 Basılı Kitap,Gazete,Resim Vb Baskı Sanayi Mamulu,El Yazmaları 113.308 47.813 113.142 21 Yenilen Çeşitli Gıda Müstahzarları 0 47.145 46.733 06 Canlı Bitkiler Ve Çiçekçilik Müstahsalları 16.260 42.643 32.650 07 Yenilen Sebzeler Ve Bazı Kök Ve Yumrular 1.796 33.167 2.681.683 91 Saatler Ve Bunların Aksam Ve Parçaları 11.391 32.946 5.478 54 Dokumaya Elverişli Suni Ve Sentetik Lifler 151.948 28.341 40.751 92 Müzik Aletleri;Bunların Aksam,Parça Ve Aksesuarı 46.888 27.789 14.158 33 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 14 Örülmeye Elverişli Bitkisel Maddeler,Bitkisel Müstahsallar 107.119 27.665 81.253 27 Mineral Yakıtlar,Mineral Yağlar Ve Müstahsalları,Mumlar 8.701 18.126 25.687 51 Yün,Kıl,At Kılı;Bunların İplik Ve Dokumaları 0 14.847 204 44 Ağaç Ve Ağaçtan Mamul Eşya;Odun Kömürü 0 12.033 0 17 Şeker Ve Şeker Mamulleri 0 11.855 864.172 89 Gemiler,Suda Yüzen Taşıt Ve Araçlar 0 11.655 1.695.000 41 Ham Postlar,Deriler (Kürkler Hariç) Ve Köseleler 2.128 11.202 406.348 59 Emdirilmiş,Sıvanmış,Kaplanmış Mensucat,Bunlardan Teknik Eşya 25.814 10.914 32.659 08 Yenilen Meyvalar,Kabuklu Yemişler,Turunçgil Ve Kavun Kabuğu 9.881 9.369 264.626 15 Hayvansal Ve Bitkisel Yağlar Ve Bunların Müstahsalları 994.134 7.891 268.291 88 Hava Taşıtları,Uzay Araçları,Aksam Ve Parçaları 6.615 7.658 9.293 42 Deri Eşya,Saraciye Eşyası,Seyahat Eşyası,Bağırsaktan Eşya 9.006 5.752 873 10 Hububat 6.339 5.712 15.535.801 76 Aluminyum Ve Aluminyum Eşya 41.284 5.678 59.057 55 Sentetik Ve Suni Devamsız Lifler 479.629 4.496 67.876 35 Albüminoid Maddeler,Tutkallar,Enzimler Vb 407 2.554 26.945 58 Özel Dokunmuş Mensucat,Dantela,Duvar Halıları,İşlemeler 38.497 2.235 14.887 79 Çinko Ve Çinkodan Eşya 17.349 214 0 74 Bakır Ve Bakırdan Eşya 122.172 194 63.014 04 Süt Ve Süt Mamulleri,Kuş Ve Kümes Hay. Yumurtaları,Bal Vb. 0 0 222.099 57 Halılar Ve Diğer Dokumaya Elverişli Maddeden Yer Kaplamaları 8.437 0 0 65 Başlıklar Ve Aksamı 3.778 0 37.873 66 Şemsiye,Baston,Kamçı,Kırbaç Ve Bunların Aksamı 0 0 26.286 97 Sanat Eserleri,Koleksiyon Eşyası,Antikalar 0 0 7.443 * Ocak-Eylül verileri Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi 34 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Hs 8703 3904 8517 9018 8471 8701 2918 8545 9021 8418 3206 8708 3003 8481 3006 8443 8536 8470 8547 3901 8525 8531 8511 2933 8473 Meksika’dan İthalatımızda Başlıca Ürünler (ABD$, 2007 Yılı Sıralı) Ürün Adı Toplam Otomobili, Steysın Vagonlar, Yarış Arabaları Vinil Klorür/Halojenli Diğer Olefin Polimerleri (İlk Şekilde) Telli Telefon-Telgraf İçin Elektrikli Cihazlar Tıp, Cerrahi, Dişçilik, Veterinerlik Alet Ve Cihazları Otomatik Bilgi İşlem Makineleri, Üniteleri Traktörler Başka Oksijen Fonksiyonlu Grubu Olan Karboksilik Asitler Ve Türevleri Kömür Elektrotlar; Kömür Fırçaları; Lamba, Pil Kömürleri Vb Ortopedik Cihazlar, Kırıklara Mahsus Cihazlar, İşitme Cihazı Vb. Buzdolapları, Dondurucular, Sogutucular, Isı Pompaları Diğer Boyayıcı Maddeler Kara TaşıtlArı İçin Aksam, Parçaları Tedavide/Korunmada Kullanılmak Üzere Karıştırılmış İlaçlar (Dozsuz) Muslukçu, Borucu Esyaşı-Basınç Düşürücü, Termostatik Valf Dahil Tarifenin Başka Yerinde Yer Almayan Eczacılık Esyaşı Ve Müstahzarları Matbaacılığa Mahsus Baskı Makineleri, Yardımcı Makineler Gerilimi 1000 Voltu Geçmeyen Elektrik Devresi TeçhızAtı Hesap, Muhasebe, Kaydedici Kasa, Damga Basan Makineler Elektrikli Makine, Cihaz, Tesisleri İzole Edici Parçalar Etilen Polimerleri (İlk Şekillerde) Radyo/Televizyon Yayını İçin Verici Cihazlar; Televizyon, Dijital, Görüntü Kaydedici Elektrikli Ses/Görüntülü İşaret Cihazları Motorlar İçin Elektrikli Ateşleme Cihazları Sadece Azotlu Heterosiklik Bileşikler Yazı, Hesap, Muhasebe, Bilgi İşlem, Büro İçin Diğer Makine Ve Cihazların Aksamı 2006 261.944.232 112.299.774 2007 352.196.654 129.986.571 2008* 312.391.392 95.934.930 751.535 21.229.994 12.479.360 8.946.529 21.052.627 27.702.274 7.239.010 17.460.970 14.882.258 17.387.126 15.569.706 16.029.387 12.424.100 12.579.249 17.141.315 16.695.051 9.765.507 7.893.392 142.781 7.485.178 7.827.446 2.467.176 7.083.946 4.327.568 3.085.253 6.906.563 8.639.733 1.869.961 1.203.223 5.038.771 4.920.109 2.911.272 1.990.888 4.693.434 4.811.757 2.707.757 1.145.475 4.506.421 2.277.674 3.157.402 3.610.723 2.473.324 6.303.567 3.603.780 2.649.722 2.797.470 3.570.365 2.799.766 4.512.417 3.549.223 3.095 1.242.451 2.669.566 2.841.019 110.357 2.511.819 0 752.993 2.491.074 510.520 558.393 918.644 1.303.354 2.486.334 2.389.835 2.266.005 1.758.174 1.102.864 674.522 4.245 1.845.405 1.217.716 35 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 8544 8421 8409 2620 3806 2529 2941 8504 8542 2825 3307 8518 8537 2208 7108 7508 3808 9006 3204 2932 3903 9032 8414 2301 8540 8413 İzole Edilmiş Tel, Kablo; Diğer İzole Edilmiş Elektrik İletkenleri; Fiber Optik K Santrifüjle Çalışan Kurutma, Filtre, Arıtma Cihazları İçten Yanmalı, Pistonlu Motorların AksamParçaları Metalleri/Metal Bileşiklerini İçeren Küller Ve Kalıntılar Kolofanlar, Reçine Asitleri, Türevleri, Esans Ve Yağları Feldispat; Lösit; Nefelin Ve Siyenit Nefelin; Florspat Antibiyotikler Elektrik Transformatörleri, Statik Konvertisörler, Endüktörler Elektronik Entegre Devreler Hidrazın Ve Hidroksilamin, Metal Oksit, Hidroksit Ve Peroksitleri Traş Müstahzarları, Vücut Deodorantları, Tuvalet Müstahzarları Mikrofon, Hoparlör, Kulaklık, Ses Yükseltici Setler, Mesnetleri Elektrik Kontrol, Dağıtım Tabloları, Mücehhez Tablolar Etil Alkol, Alkollü İçkiler Ve Likör-Alkol Derecesi % 80’Den Az, Tagyır Edilmemış Altın (Ham, Yarı İşlenmiş, Pudra Halinde) Nıkelden Diğer Eşya Hasarat Öldürücü, Dezenfekte Edici, Zararlıları Yok Edici Fotoğraf Makine Ve Cihazları, Flaş Cihazı, Lambası Sentetik Organik Boyayıcı Maddeler Sadece Oksijenli Heterosiklik Bileşikler Stiren Polimerleri (İlk Şekillerde) Otomatik Kontrol Ve Ayar Alet Ve Cihazları Hava-Vakum PoMpası, Hava/Gaz Kompresörü, Vantilatör, Aspiratör Et, Sakatat, Deniz Hayvanı Vs. (Yemeye Uygun Olmayan) Unu, Pelleti, Kıkırdakları Katotlu Elektronik Valfler, Tüp Ve Lambalar Sıvılar İçin Pompalar, Sıvı Elevatörleri * Ocak-Eylül verileri Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi 36 1.030.377 1.688.263 1.326.629 1.549.313 1.593.710 1.416.780 799.877 1.498.550 820.708 1.603.602 1.497.526 1.169.211 2.884.646 1.445.706 901.198 700.390 1.411.340 3.461.126 645.998 1.396.000 556.371 991.853 1.340.450 1.088.266 943.956 1.306.972 753.017 1.140.137 1.171.881 1.085.586 309.075 1.094.945 822.181 1.089.069 1.068.501 1.314.821 719.024 1.002.704 771.272 868.788 980.644 1.061.963 1.188.834 503.582 974.143 968.586 803.527 1.167.634 1.129.095 927.764 1.952.119 43.464 748.231 72.311 1.129.131 182.621 352.130 544.403 747.258 741.980 729.199 718.486 1.015.351 92.621 713.392 798.599 247.256 673.177 890.198 0 652.492 0 1.192.165 378.748 649.792 636.969 1.159 444.322 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.3.3. Meksika ile Türkiye Arasındaki Anlaşmalar Türkiye ile Meksika arasında, Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması 28.09.1998 tarihinde Meksika’da, Meksika’nın NAFTA’ya üyeliğinden sonra gerçekleşmiş ve 20.12.1998 tarih ve 23559 sayılı Resmi Gazete ile yürürlüğe girmiştir. İki ülke arasında akdedilmiş olup, halen yürürlükte olan anlaşmalar Kültürel İşbirliği Anlaşması: Meksika Dışişleri Bakanı Fernando Solana’nın 1992 yılında ülkemize gerçekleştirdiği ziyaret sırasında imzalanmıştır. Diplomatik: Pasaportlara Vize Muafiyeti Anlaşması: Meksika Dışişleri Bakanı Solana’nın 1992 yılındaki ziyareti sırasında imzalanmıştır. Sözkonusu anlaşma uyarınca diplomatik pasaport sahipleri turistik amaçlı ziyaretlerde üç ay süreyle karşılıklı olarak vizeden muaf tutulmaktadır. Siyasi İstişare Mekanizmasının Tesisine Dair Mutabakat Zaptı: Bakanlığımız eski Müsteşarı Büyükelçi Sayın Korkmaz Haktanır’ın siyasi istişarelerde bulunmak üzere Mart 1998’de Meksika’ya yaptığı ziyaret sırasında imzalanmıştır. Ekonomik ve Ticari İşbirliği Anlaşması: Dönemin Başbakanı Sayın Mesut Yılmaz’ın Eylül 1998’de Meksika ziyareti sırasında imzalanmıştır. Sözkonusu anlaşma çerçevesinde Temmuz 2001’de Karma Ekonomik Komisyon (KEK) Birinci Dönem Toplantısı Meksiko Şehri’nde gerçekleştirilmiştir. Sağlık İşbirliği Anlaşması: Sağlık Bakanı Sayın Osman Durmuş’un 2000 Haziran ayında Meksika’ya yaptığı ziyaret sırasında imzalanmıştır. Meksika’nın Tekstilciler Odası Hazır Giyim Alt Kolu Başkanı, 3-5 Kasım 2008 tarihlerinde Türkiye’ye, hazır giyim sektörüne yönelik işbirliği ve ortak yatırımlar konusunda bir ziyaret gerçekleştirmiştir. Sözkonusu organizasyon İTKİB-İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri tarafından düzenlenmiştir. Ayrıca, Başkent Meksiko’da şehir merkezinde yer alan El Palacio de Hierro Mağazasında 23-29 Eylül 2008 tarihlerinde, İMMİB-İstanbul Maden ve Metal İhracatçı Birlikleri organizasyonunda 46 firmanın katılımıyla, ülkemiz ürünlerini tanıtıma yönelik önemli bir etkinlik gerçekleştirilmiştir. Meksiko Şehri Ticaret, Turizm ve Hizmetler Odası ile İTO-İstanbul Ticaret Odası arasındaki Protokol 2007 yılının Temmuz ayında imzalanmıştır. Firmalarımızın, İTO aracılığı ile talep duyurusu yapmaları mümkündür. 37 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika-Türkiye İş Konseyi de iki ülke işadamlarının yapacağı çalışmalarla ikili ilişkilere son derece önemli katkılar sağlayacaktır. Meksika Dış Ticaret Yatırım ve Teknoloji İş Konseyi (COMCE) ile DEİK tarafından yapılacak etkinlikler son derece önemlidir. 1.3.4. Ticarette Karşılaşılan Sorunlar Meksika-AB(Avrupa Birliği) arasında imzalanarak Temmuz 2000’de yürürlüğe giren STA sonrasında firmalarımızca yansıtılan çeşitli şikayetler olmuştur. Meksika ile AB arasında yürürlüğe konan Serbest Ticaret Anlaşması nedeniyle; •Türkiye’nin Meksika pazarında AB ürünleri ile rekabet avantajını kaybetmesine, •Meksika ürünlerinin AB pazarındaki rekabet şartlarının tek taraflı olarak artmasına, •Türkiye’ye AB üzerinden bu ürünlerin trafik sapması yoluyla ithal edilmesine ve bu durumun ticarette haksız rekabete ve Türkiye’nin mali kayıplarının ortaya çıkmasına yol açtığı görülmektedir. Yukarıda anılan sorunların giderilmesinde ülkemiz ile Meksika arasında imzalanacak Serbest Ticaret Anlaşmasının önemli bir rol oynayacağı açıktır. Meksika’da dış ticarette uygulamaya konulan liberalizasyon, özelleştirme çabaları, yabancı sermayeye tanınan olumlu koşullar, ekonomik ve ticari ilişkiler açısından pazarı cazip hale getirmektedir. Meksika ile ülkemiz arasındaki ticari ilişkilere bakıldığında ticaret dengesinin 2001, 2002 ve 2004 yılları hariç genellikle ülkemiz aleyhine seyrettiği görülmektedir. İki ülkenin ürün yelpazesinin benzerlik göstermesi, hatta çakışması ürün çeşitlerimizin ihraç imkanlarını önemli ölçüde kısıtlamaktadır. Ülkenin Türkiye’ye coğrafi uzaklığı ve ulaşım zorluğu ticarette; maliyet, süre, pazarı tanıma gibi parametreleri olumsuz yönde etkilemektedir. İki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkilerin daha da artırılması, yeni işbirliği imkanlarının yaratılması ve ticarete konu olan malların çeşitlendirilmesi gerekliliğinden yola çıkarak iki ülke işadamlarının serbest piyasa koşullarında karşı karşıya getirilmesi, fuar, ticari heyetler ve benzeri etkinliklerle Türk ürünlerinin Meksika piyasasında tanıtılmasına yönelik faaliyetlere ağırlık verilmesi önem arzeden konular arasında yer almaktadır. 1.3.5. İkili Ticari İlişkiler Açısından Genel Değerlendirme İki ülke arasındaki ilişkilerin artırılması için önemli gördüğümüz avantajları şöyle özetleyebiliriz: -108,7 milyon nüfus, -1 trilyon $’ı aşan GSYİH, 10.000 $’a yaklaşan kişi başına düşen milli gelir, -Petrol ve tüketim malları ihracatı ile 500 milyar $’ı aşan dış ticaret hacmi, 38 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI -Kuzey ve Orta Amerika’ya Giriş Kapısı, -NAFTA, Maquiladora-İhracata Yönelik Sanayi Bölgeleri, PROSEC:Sektörel Teşvik Programları, PITEX- Dahilde İşleme gibi gümrüksüz ithalat kolaylıkları - Meksika, 108 milyonu aşan ülke nüfusunun yanı sıra, NAFTA ile birlikte 442 milyon nüfusu kapsayan geniş bir hinterlanda da sahiptir, -Dünyanın ilk 15 büyük ekonomisi arasında olan Meksika 2030 yılına BRIC ülkeleri ile birlikte ilk beş ülke arasında olmayı hedeflemektedir. -Müteahhitlik hizmetleri, yatırım ve turizm sektörü açısından uygun ortam arz etmektedir. -Dünya Bankasının “Doing Business” raporuna göre iş yapma kolaylığı açısından 181 ülke arasında 56. sıradadır İki ülke arasındaki ilişkilerin artırılması için önemli gördüğümüz dezavantajları şöyle özetleyebiliriz: -Meksika-AB arasında imzalanarak Temmuz 2000’de yürürlüğe giren STA-Serbest Ticaret Anlaşması olmasına rağmen ülkemiz ile STA’nın olmaması, -İş adamlarımızın vize konusunda yaşadıkları sıkıntılar, -NAFTA nedeniyle özellikle ABD’nin en büyük ticari partner olması: ABD, Meksika’nın toplam ihracatında yaklaşık %82,1 ithalatında %49,6 paya sahiptir. ABD ürünlerinin pazara sıfır veya tercihli gümrük tarifeleri ile girmeleri pazardaki rekabet gücümüzü etkileyen en önemli faktörlerdendir. -Ticaret Müşavirliğimizin olmayışı, -Gümrük prosedürleri, özellikle uyuşturucu kaçakçılığı ile mücadele nedeniyle kontrollerin zaman alması, -Uzaklık, bilgi eksikliği, Ticari ilişkilerimizin artırılması için: •Anlaşmalar ve resmi ziyaretlerin artırılması, •İş adamları heyetleri, •Ankara’daki Büyükelçilik ile ortak faaliyetlerde bulunulması, •Ticari heyetler ile işadamaları arasında doğrudan temasların teşvik edilmesi büyük önem arz etmektedir. Kuzey Amerika’ya giriş için rekabet üstünlüğümüz olan sektörlerde bu ülkeye yatırım yapılarak, bu büyük blokla ekonomik ve ticari ilişkilerimizin çok daha kapsamlı bir boyut kazanılabileceği düşünülmektedir. 1996 yılında dünya petrol üretiminin yaklaşık %5’ine karşılık gelen miktarda petrol üretip, bu petrolün yaklaşık % 50’sini ABD ve Kanada da dahil olmak üzere tüm Amerika kıtasına, Batı Avrupa’ya ve Japonya’ya ihraç etmekte olan Meksika, ülke içi ve dışı petrol ve türevlerinin taşımacılığında çevre koruması konusundaki uluslararası yaptırımlara uygun 39 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI hareket etmektedir. “Çevre Koruma Önlemleri” konusunda Meksika ile işbirliği olanakları bulunmaktadır. Meksika’dan çeşitli dönemlerde getirilen mısır ve buğday tohumluklarının Türkiye’nin mısır ve buğday üretiminin arttırılmasına önemli katkıları olmuştur. Bu çerçevede, mısır ve buğday tohumluğu konusunda uzman eğitimi ve materyal değişimi yapılabilir. Ayrıca, her çeşit gemi ve deniz vasıtasının inşaası, mevcut gemilerin havuzlanması, bakım ve onarımlarının yapılması, çelik konstrüksiyon işleri ve gemi dizel motorlarının imalatı konularında söz konusu ülke ile işbirliği yapılmasının da, geniş bir atıl kapasiteye sahip olan gemi inşa sanayimize pazar temini bakımından yararlı olacağı düşünülmektedir. Meksika ile Türk sanayicilerinin ve inşaat firmalarının ilişkilerinin her alanda geliştirilmesi mümkün görülmektedir. Gıda, tütün, tekstil, turizm, gemi inşa, otomotiv ve inşaat sektöründe müteahhitlik hizmetleri işbirliği yapılabilecek alanlar olarak görülmektedir. Meksika’nın Tekstilciler Odası Hazır Giyim Alt Kolu Başkanı’nın, Türkiye’ye, hazır giyim sektörüne yönelik işbirliği ve ortak yatırımlar konusundaki ziyareti tekstil konusunda işbirliği fırsatları sunmaktadır. Ayrıca, Başkent Meksiko’da şehir merkezinde yer alan El Palacio de Hierro Mağazasında 2008 yılının Eylül ayı sonunda, İMMİB-İstanbul Maden ve Metal İhracatçı Birlikleri organizasyonunda 46 firmanın katılımıyla, ülkemiz ürünlerini tanıtıma yönelik önemli bir etkinlik gerçekleştirilmiştir. Yapılan etkinliklerin ülkemiz ürünlerinin tanıtılmasında çok önemli katkılar sağladığı düşünülmektedir. Bu çerçevede; DEİK tarafından çalışmaları sürdürülen, Türkiye –Meksika İş Konseyi’nin karşılıklı ticarete önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir. Meksika Dış Ticaret Yatırım ve Teknoloji İş Konseyi (COMCE) ile DEİK tarafından yapılacak etkinlikler son derece önemlidir. Meksika, ülkemiz ile Orta-Asya pazarına ulaşabilmek için işbirliğine istekli görünmektedir. Bu amaçla Meksika’lı yatırımcıların Türkiye’de yatırımda bulunmaya özendirilmesi uygun olacaktır. Ülkemiz ile Meksika arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması müzakerelerine 2008 yılında başlanması planlanmaktadır. Türkiye-Meksika II. Dönem KEK Toplantısının yapılması, karşılıklı ticari ilişkilerin artırılmasında son derece önemlidir. 40 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.4. DIŞ TİCARET MEVZUATI VE GÜMRÜK SİSTEMİ, VERGİLER VE YATIRIM MEVZUATI Meksika’da dış ticaret ile ilgili en önemli kurum PROMEXICO’dur. Ekonomi ile ilgili iki bakanlık: Ekonomi ve Dışişleri Bakanlıklarıdır. Ekonomi Bakanlığına bağlı olan BANCOMEXT ve PROMEXICO dış ticarette önemli görevler üstlenmiştir. Meksika’nın dış ticarete ilişkin geçirdiği kurumsal dönüşümün sonucunda, PROMEXİCO-Invercion y Comercio (Yatırım ve Ticareti Geliştirme Kurumu), İhracat Kredileri veren BANCOMEXT’i de içine alan yeni bir kuruma dönüşmüştür. Dışişleri Bakanlığı’na bağlı olan Büyükelçilik ve Konsolosluklar dış ticaret konularında aktif yetkilere sahiptir. Sanayi ve Ticaret odalarının yapılanmaları ülkemizden oldukça farklıdır: CONCANACO: Ticaret, Turizm ve Hizmet odalarının üst organıdır. Ülke genelinde 251 adet olup 600 delegasyondan oluşmaktadır. CONCAMIN: Sanayi Odalarının üst organıdır. Ülke genelinde sektörler itibarıyla ayrılan 47 ulusal oda, sektör bazında 43 Birlik, 19 bölgesel oda ve 3 genel odadan oluşmaktadır. Nakliye, kamu alımları, dış ticaret, gümrük, sağlık, standarlar v.b. toplam 29 çalışma grubu olan CONCAMIN, lobi faaliyetleri açısından önemli bir yaptırım gücüne sahiptir. CNA (Ulusal Tarım Konseyi), COPARMEX (Meksika İşverenler Sendikası), ABM (Meksika Bankalar Birliği) CMHN (Meksika İşadamları Konseyi), AMIS (Meksika Sigorta Kurumları Birliği), COMCE (Meksika Dış Ticaret Yatırım ve Teknoloji İş Konseyi), ANTAD (Perakendeciler Birliği), CANACINTRA (Ulusal Dönüşüm Sanayileri Odası), AMIB (Menkul Kıymetler Borsası), kurumsal yapının önemli parçalarıdır. 1.4.1. Dış Ticaret Mevzuatı Meksika’nın Dış Ticaret politikası, petrol-dışı ürünlerin ihracatını artırmaya odaklanmıştır. Kasım 2006’dan bu yana uygulanan mevzuata ilişkin detaylar aşağıda özetlenerek açıklanmaya çalışılmıştır. Ekonomi Bakanlığınca onaylanması gereken teşvik programlarına kabul süreleri 15-20 gün arasında değişmektedir. Mevzuata gore ülkeye mal girişinde ithalat vergisi, mal çıkışında da ihracat vergisi ödenir. Nisan 2008’de mal bazında ayrılan gümrük kapılarının her ürün geçecek şekilde düzenlenmesi, gümrük kapılarında kontrol süresinin daha da uzamasına neden olabileceği düşünülmektedir. MFN tarife oranları 2001 yılında ortalama %16,5 iken 2007 yılında %11,2 olmuştur. Tarımsal ürünlerde en çok %23 olan koruma oranları diğer ürünlerde %9,9 civarındadır. Ham madde ve yarı işlenmiş ürünlerde negatif kademelendirme söz konusudur. 41 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI İhracat ve ithalat işlemlerinde kullanılan; konşimento, menşe şahadetnamesi, ticari fatura, gümrük beyannamesi ve koli listesi hazırlanması için gereken süre ve maliyet aşağıda özetlenmiştir. İhracat Prosedürleri Belgelerin hazırlanması İç taşımacılık ve elleçleme Gümrük işlemleri ve teknik kontrol Liman ve terminal elleçleme Toplam İthalat Prosedürleri Belgelerin hazırlanması Gümrük işlemleri ve teknik kontrol Liman ve terminal elleçleme İç taşımacılık ve elleçleme Toplam Süre (Gün) 10 3 2 2 17 Süre (Gün) 14 3 3 3 23 Maliyet ($) 105 948 77 172 1302 Maliyet ($) 215 233 172 1791 2411 Daha önceki bölümlerde değinildiği üzere Meksika’nın 44 ülke ile 12 Serbest Ticaret anlaşması bulunmaktadır. Yapılan Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA)’nda hidrokarbon, benzin ve bazı tarım ürünleri kapsam dışında tutulmuştur. Bu anlaşmaların en önemli ve kritik noktası, malların menşeinin belgelenmesi ile ilgilidir. Nakliyenin aktarmasız yapıldığı ülkelerde sorun olmamakla birlikte, aktarma durumunda malın boşaltılma ve yüklenmesinin iyi koşullarda yapılması önem kazanmaktadır. STA’ların yanı sıra gümrük vergilerinde karşılıklı indirim sağlayan tavizlere en güzel örnek, 1980 Montevideo Anlaşmasının 5. maddesinde ALADI-Latin Amerika Entegrasyon Topluluğu’na sağlanan preferanslardır. 4 numaralı bölge anlaşması, 2.ve 3. protokollerindeki düzenlemelerle; Paraguay (yüzde 48), Ekvador (yüzde 40), Küba (yüzde 28), Arjantin ve Brezilya (yüzde 20)’dir. Meksika’nın Arjantin ve Brezilya ile yaptığı ekonomik işbirliği anlaşmaları ile özel önem taşıyan konularda tarife indirimleri %50-100 oranında sağlanmıştır. ALADI’nın diğer üyeleri olan Venezüella, Kolombiya, Şili, Uruguay ve Bolivya ile de 4 numaralı bölge anlaşması gereği Serbest Ticaret Anlaşmaları yapılmıştır. Ülkemizden Meksika’ya yapılan ihracatta; Menşe Şahadetnamesi bağlı bulunulan Sanayi/ Ticaret Odası’ndan alındıktan sonra illerde Valiliklere, ilçelerde Kaymakamlığa Apostil Tasdiği 42 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI için başvurulması gerekmektedir. Türkiye’de Apostil Tasdiği konusunda Yetkili Merci: 1. İdari belgelerde : a. İllerde: Vali, Vali Yardımcısı, Hukuk İşleri Müdürü, b. İlçelerde: Kaymakam, 2. Adli belgelerde: Ağır ceza mahkemeleri bulunan Adli Kurul Başkanlıkları’dır. (Apostil Tasdiği : Yabancı resmi belgeler için diplomatik veya konsolosluk tasdik koşulunu ortadan kaldırmak amacıyla 5 Ekim 1961 tarihli Lahey Anlaşması ile, anlaşmaya taraf ülkeler* arasındaki resmi belge dolaşımı Apostil tasdiğini gerektirmektedir. Doğrudan ticari veya gümrük işlemleriyle ilgili belgeler bu konvansiyonun dışındadır. Türkiye’den, Lahey Anlaşmasına imza atmış ülkelere gidecek belgelerin Apostil tasdiklerinin yaptırılması zorunludur. *Lahey Konferansı’nın Tam Üyesi Ülkeler: Andora, Arjantin, Ermenistan, Avustralya, Belize, Brunei, Bulgaristan, Kolombiya, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, El Salvador, Estonya, Macaristan, İsrail, Kazakistan, Letonya, Liberya, Litvanya, Malavi, Malta, Marshall Adaları, Meksika, Monako, Namibya, Yeni Zelanda, Niue, Panama, Romanya, Rusya Federasyonu, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Samoa, San Marino, Seyşeller, Slovakya, Güney Afrika, Trinidad Tobago, Ukrayna, ABD, Venezuella’dır. *Lahey Konferansı’nın tam üyesi olmamakla birlikte anlaşmaya taraf ülkeler: Avusturya, Bahamalar, Barbados, Belçika, Bosna Hersek, Botswana, Çin -Hong Kong, Çin-Makau, Hırvatistan, Dominik, Fiji, Finlandiya, Makedonya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Granada, İngiltere, İrlanda, İtalya, Japonya, Lesoto, Liechtenstein, Lüksemburg, Mauritus, Hollanda, Norveç, Portekiz, Saint Vincent ve Grenadines, Sırbistan Karadağ, Slovenya, İspanya, Surinam, Swaziland, İsveç, İsviçre, Tonga, Türkiye’dir. ) 1.4.2. İhracat Politikaları İhracatı Teşvik kapsamında Meksika kendi ihracatçılarına hammadde ve sermaye mallarında gümrüksüz ithalat veya geçici ithalat imkanı tanımaktadır. Ayrıca KDV iadesi de kullanılan bir diğer teşvik aracıdır. A. ECEX:Dış Ticaret Firmaları iki grup altında değerlendirilmektedir: ihracatı teşvik amaçlı, 1.) en az 5 firmadan oluşan ve sabit sermayesi yaklaşık 190.500 $ olan, 2.) en az üç firmadan oluşan, sabit sermayesi 19.000 $ olan firmalar bu programdan yararlanmaktadır. B. ALTEX: İhracatları büyük olan firmalar bu programdan yararlanmaktadır. C. İthalat vergilerinden muafiyet sağlanmaktadır. D. PITEX-IMMEX: dahilde işleme rejimidir. Gümrük tarife oranları en yüksek %20 ve en düşük % 10 oranındadır. Ancak % 0-5 arasında tarife oranının uygulandığı bazı ayrıcalıklı ürünler de mevcuttur. İthalat lisansı ise aşamalı olarak kaldırılmakta olup büyük ölçüde uygulanmamaktadır. 43 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI -Maquiladoras Programı 1998 Haziran ayında yayınlanan kararname ile uygulamaya konulan bu program üzerinde Kasım 1998, Ekim 2000, Aralık 2000, Mayıs 2003 ve Ekim 2003’de düzenlemeler yapılmıştır. Programın beş temel amacı bulunmaktadır: •İş sahaları yaratmak •Meksika’nın dış ticaret dengesini iyileştirmek •Meksika sanayiinin rekabet gücünü artırmak •Kaliteyi geliştirmek, iş gücünün eğitilmesini sağlamak •Teknoloji transferini teşvik etmek Programın esası Meksika’da kurulan sanayi bölgelerinde özellikle yabancı yatırıma dayalı olarak kurulan fabrikalarda ihracata yönelik üretim yapılmasının sağlanmasıdır. Bu amaçla Geçici İthalat adı altında ihracata yönelik üretimde kullanılacak girdilerin gümrüksüz olarak ülkeye girmesine imkan sağlanmakta, ayrıca belirli bir ihracat sertifikasına bağlı kalmak kaydıyla yerli ve ithal ürünlerin tedarikine %0 KDV uygulanmaktadır. Söz konusu program çerçevesinde Maquiladoras’ların varlıkları yabancı firma mülkiyetinde olmakta ve çeşitli vergi kolaylıkları tanınabilmektedir. Sağlanan bu mali teşvikler dışında Maquiladoras’lara sağlanan avantajlar arasında; -İthalat izinlerinden muafiyet -Üretimin birtakım Ulusal Standartlara (NOM)’lara otomatik olarak uyumlu sayılması, -İthalatçılar siciline daha kolay kayıt imkanı, -Hammaddeler, yedek parça ve komponentler, şişeleme ve paketleme malzemeleri, madeni yakıt ve yağlar, imalat için makine ve ekipman, çevre koruma, araştırma, eğitim haberleşme, idare kalitesinin artırılması için gerekli ekipman, bilgisayarlar, konteynerler gibi makine ve ekipman ithali yetkisi, -Geçici ithalatla gelen ürünleri ülkede bulunma süresinin aşağıda belirtildiği gibi uzun tutulması, Hammaddeler için 18 ay Konteyner ve römorklar 2 yıl Çevre koruma, araştırma, eğitim, haberleşme, idare kalitesinin artırılması için gerekli ekipman Maquiladoras’lar faaliyette bulunduğu sürece sınırsız. -Belirli şartlar dahilinde 1998’den itibaren başlayarak üretimin önce %75, 1999’da %80, 2000 yılında %85 ve nihai olarak 2001 yılından itibaren tamamının iç pazarda satılabilmesi 44 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI imkanı sunulmuştur. Her yıl mayıs ayında yıllık raporlarını onaylatmaları gerekmektedir. İç pazara satışlarda vergi ödenmesi önemli bir konu olup, KDV ve gümrük vergilerinin ödenmesi gerekmektedir. STA imzalanmış ülkelerden yapılan ithalatta vergiler sıfıra inmektedir. KDV de ödenmemektedir. -PITEX Programı Hemen hemen Maquiladoras’lar ile aynı amacı taşıyan bir programdır. Aralarındaki belki de tek fark başlangıçta Maquiladoras’ların üretimlerini yurtiçinde satışına izin verilmemesine karşın PITEX programında yer alan firmalara kısmen de olsa bu hakkın tanınmış olmasıdır. Yukarıda da belirtildiği gibi 1998 yılından başlayarak Maquiladoras’lara da bu hakkın tanınmış olması aralarındaki bu farkı da ortadan kaldırmıştır. Bu programlara ilaveten, yeni ticari kanallar açabilmek için ECEX (Uluslararası Ticaret Firmaları), FEMEX (Meksika İhracat Fuarları) uygulamaları bulunmaktadır. ALTEX (İhracat miktarları yüksek firmaları teşvik programı), PRONEX (Yerli Tedarikçileri Teşvik progamı), PROSEC (İhracatçı Sektörleri Teşvik Programı) önemli teşviklerdir. -PROSEC - Geçici ithalat 31 Aralık 2000 tarihinde yapılan düzenleme ile Maquiladora firmaları ve ihracata yönelik hizmet sektörü için Pitex programı uyarınca gümrük vergilerinden muaf tutulmaktadır. NAFTA’nın 303. maddesinde belirtildiği üzere serbest bölgede, nihai mal üretimi için alınan ara mallar tavizli rejimden faydalanır. Ancak menşe kazanması için gereken belli kurallar olup, ithal edilen kısmından gümrük vergisi alınır. Gümrük vergisi alınamayan PROSEC Sektörel Teşvik Programı ile Meksikalı üreticiler desteklenmektedir. Ekonomi Bakanlığınca belirlenen 20 sektör ve yaklaşık 16.000 gümrük tarifesinin yararlanabildiği programdan faydalanabilen başlıca ürün grupları: •Elektrik, •Elektronik •Mobilya •Oyuncak, eğlence, atletizm malzemeleri •Ayakkabı •Maden ve metalurji •Yatırım malları •Fotoğrafçılık •Tarımsal makinalar 45 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI •Kimyasallar •Plastik ve kauçuk •Demir ve çelik •Otomotiv hariç taşıt araçları •Kağıt ve karton •Ahşap •Deri ve kürk •Otomotiv ve oto-yedek parçaları •Tekstil •Şekerlemeler, çikolata •Kahve •Diğer Yukarıda anılan sektörlerde faaliyet gösteren firmalar yurtdışından geçici veya kalıcı olarak ithal ettikleri makine ve girdiler için tarife preferanslarından/tavizlerinden faydalanırlar. PROSEC altında faaliyet gösteren firmaların, maquiladora ve ihracata yönelik hizmet sektörü programı altında olması zorunludur. Sonuçta her biri bir yıllık olan teşvik programı, firmaların yıllık rapor vermeleri durumunda otomatik olarak yenilenmektedir. “rule eight”/kural sekiz: firmaların üretimlerini sürdürebilmek için ithalatını zorunlu/ gerekli gördükleri malın ithalatında, PROSEC kapsamında desteklenen sektörler arasında olmasa bile Ekonomi Bakanlığından izin alarak tarife indiriminden faydalanabilir. 1.4.3. İthalat Politikaları İthalatta alınan diğer vergiler: 1. 2. 3. Katma Değer Vergisi (VAT): “Ley del impuesto al valor agregado” genel olarak %15 olup sınırdan giren mallarda %10 civarındadır. Patentli ilaçlar, gıda, gübreler, altın, mücevherat, kitap, gazete ve sanat ürünlerinde VAT alınmaz. Üretim ve Hizmetlerde özel vergiler-IEPS/ımpuesto especial sobre produccion y servicios: % 25-160 oranında vergilendirilen ürünler: alkollü içkiler, bira, işlenmiş tütün, sigara ve purolar, benzindir. Yeni otomobillerden alınan vergiler-ISAN: ithalat sırasında fatura üzerinde ödenir. Böylece, satış değeri içinde vergi de yer alır. Otomotiv sanayi: NAFTA kapsamında, Meksika 1 Ocak 2004’den itibaren otomotiv sektörünün teşviki ve modernizasyonu kararını kaldırmıştır. Ancak 31 Aralık 2003 yılında “otomotiv sanayinin rekabetçiliğinin desteklenmesi” kararı yürürlüğe konulmuştur. 46 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI İthalatta alınması gereken izinler ve ilgili kurumlar: •Ekonomi Bakanlığı: Silah ve mühimmat •Tarım Bakanlığı (SAGARPA):kürk ve deri, dondurulmuş et, tarımsal makineler •Sağlık Bakanlığı (SSA) tıbbi ürünler ve ekipman, ilaçlar, besin takviyeleri ve bitkisel ilaçlar, kişisel bakım ürünleri, işlenmiş gıda, kimyasallar •Çevre Bakanlığı (SEMARNAT):nesli tükenmekte olan türlerin yumurta, fildişi, kürk v.b. ithalatında •CICIPLAFEST komisyonu: Zehirli ve tehlikeli mallar ithalatında özel izin alınması gerekmektedir. Meksikalı ithalatçıların Maliye Bakanlığı’nın listesine “Pardon de Importadores”e kayıtlı olması zorunludur. Ticari faturanın İspanyolca olması zorunludur. İthalata ilişkin belgelerin gümrük komisyoncuları veya deneyimli ithalatçı tarafından doldurulması gerekir. İthalatı yasak mallar •Yırtıcı balıklar •Totoaba taze veya dondurulmuş •Afyon tohum veya ezilmiş veya sıvı halde •Marihuana ve türevleri •Talyum sülfat •Böcek zehiri (ısodrin veya aldrin, heptachlorine veya drinox, thalidomide, leptophos) •Morfin •Kaplumbağa derisi •Ön ambalajı hazırlanmış, renkli veya siyah beyaz formatta, üzerinde çocukları şiddete, anti sosyal davranışlara yönlendirecek türden şekil ve çizimler bulunan şekerleme ve sakızlarv.b. Sağlık Sertifikası: Sağlık Bakanlığından izin alınması gereken ürünler; •alkollü ve alkolsüz içecekler, parfüm, güzellik bakım ürünleri, tütün sağlık malzemeleri •tarım ilaçları, kimyasal gübreler ithalat ve ihracatında izin gereklidir. İthalata ilişkin İspanyolca olarak HS bazında bilgiler: http://www.economia-snci.gob. mx adresinde bulunabilir. İthalat için ödenecek vergilerin yanı sıra damping önlemleri nedeniyle, referans fiyat uygulaması olduğu da göz önüne alınmalıdır. 47 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.4.4. Standartlar ve Etiketleme Etiketleme kuralları üründen ürüne farklılık göstermekle birlikte genel başlıklar itibarıyla aşağıda açıklanmaya çalışılmıştır. NOM: Meksika’nın zorunlu standartları olup ilgili bakanlık veya kurumlardan alınması gereklidir. Sözkonusu Bakanlıklar şunlardır: •ECONOMIA (Ekonomi Bakanlığı) •SAGARPA (Tarım Bakanlığı) •STPS (Çalışma Bakanlığı) •SCT(Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı) •SECTUR(Turizm Bakanlığı) •SEDESOL(Sosyal Kalkınma Bakanlığı) •SEMARNAT(Çevre Bakanlığı) •SENER(Enerji Bakanlığı) Meksika’da 700’ün üzerinde teknik düzenleme (NOM) uygulanmaktadır. Başlıca önemli standartlar: NOM050-SCFI-1994: İspanyolca olarak etiket üzerinde bulunması gereken bilgiler: • • • • • • • Ürünün adı Miktarı Üreticinin adı Üretim yeri: menşe ülkesi Riskli durumlar varsa açıklanması Gerekli durumlarda kullanım şekli ve garanti Son kullanım veya tercih edilen kullanım şekli NOM030-SCFI-1993 • • Muhteviyatın açıklanması, tüketicinin kaçınması gerekenler hususların belirtilmesi Etiket bilgilerinin konumu ve bilginin miktarı NOM-008-SCFI-2002 48 Ölçüm bilgileri uluslararası standartlarda olmalıdır: metre, kilogram, amper, Kelvin, vb. MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI NMX: gönüllü standartlar olup aşağıdaki standartları içermektedir; •ANCE (Elektrikli ürünler) •IMNC (Kalite Sistemleri) •INNTEX (Tekstil) •ONNCCE (İnşaat) •NORMEX (Gıda ve Kalite Sistemleri) •NYCE (Elektronik) 1.4.5. Kamu İhaleleri Yapılan iyileştirmelerle kamu ihaleleleri şeffaf hale gelmiştir. E-devlet uygulamaları ile kamu ihalelerinden haberdar olmak mümkün hale gelmiştir. TRAMITANET-Kamu İhaleleri web sayfasında (http://www.tramitanet.gob.mx/index.html), hükümet ihaleleri hakkında online bilgi sağlanmaktadır. Meksika Dünya Ticaret Örgütü-(DTÖ)’ne üye olmasına rağmen Kamu İhaleleri Anlaşması’nı henüz imzalamamıştır. Büyük satınalma bütçesine sahip olan bakanlıklar ve kamu işletmeleri şunlardır: •Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı •Milli Eğitim Bakanlığı •Hazine Bakanlığı •Sağlık Bakanlığı •PEMEX (Devlet Sermayeli Petrol Şirketi) •CFE-Ulusal Elektrik Enerjisi Komisyonu •IMSS-Meksika Sosyal Güvenlik Kurumu •ISSSTE- Çalışma Güvenliği ve Sosyal Hizmetler Enstitüsü 1.4.6. Şirket Kuruluşu Meksika Dünya Bankasınca 178 ülke arasında iş yapma kolaylığı açısından 44. sırada yer almaktadır. Meksika’da iş kurabilmek için alınması gereken izinler ve maliyetleri aşağıdaki gibidir. Anonim Şirket, Gerekli Minimum Sermaye: 10.000 MXN Peso Şehir: Meksiko 49 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1 2 3 4 5 6 7 8 Prosedürler Firma İsmi İçin Dışişleri Bakanlığı’na Başvuru Vergi Numarası Alma ve Noter Tasdiki Ticaret Siciline Kayıt Sosyal Güvenlik Kurumu-(IMSS)’na Kayıt Eyalet Vergi İdaresine Kayıt(www. finanzas.df.gob.mx) Ticari Sicil Kaydının İlanı Ulusal Bilgi Sistemine(SIEM) Kayıt İstatistik Kurumu- INEGI’ye Bildirimde Bulunma Süre(gün) 2 640 Maliyet (Peso) 2 17 2-5 9.000 1.402 ücretsiz 1 ücretsiz 1 1 1 ücretsiz 385 (100-670 arasında) ücretsiz Kaynak:World Bank, IFC, “Doing Business with Mexico” Meksika’daki şirket şekilleri şunlardır : Meksika Ticaret Kanununda 6 değişik firma kuruluşu mümkündür. Bunlar ülkemizde de bulunan Sociedad Anonima (S.A.-Anonim Şirket), Sociedad de Responsabilidad Limitada (S.de R.L.-Limited Şirket), Sociead en Nombre Colectivo (Kolektif Şirket), Sociedad en Comandita (Komandit Şirket), Sociedad en Comandita por Acciones (Hisseli Komandit) ve sociedad Cooperative (Kooperatif) şeklinde sıralanmakta olup bunlar içinde en çok tercih edilen Sınırlı Sorumlu şirketler ile Anonim Şirketler hakkında detaylı bilgiler aşağıda yer almaktadır. Anonim Şirket (Sociedad Anonima) Yerel Kısaltma : S.A. veya S.A. de C.V. kayıtlı sermaye sistemine geçmiş ve geçmemiş diye ayrılırlar. Kayıtlı sermayeye geçmiş olanlar mülk ve ticaret Sicili-PPC’ne kayıt değişikliği yapmaksızın kayıtlı sermayeleri çerçevesinde olağan genel kurul toplantısı ile sermaye artırımı yapabilirler. 50 Ortaklar-Kurucular : Asgari 2 (her biri en az 1 hisseye sahip) Esas Mukavelede Bulunması Gerekenler : •Firma ünvanı, •Ana faaliyetler •Kuruluş sermayesi tutarı, hisselerin cinsi ve nominal değeri ve her kategori için çıkarılan hisse sayısı •Yönetici ve şirket temsile yetkili kişiler •Firma adresi •Kurucuların isim, adres ve uyruğu MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI •Firma geçerlilik süresi •Kar ve zararların bölüşülmesi •Firma feshi Yönetim : Yalnızca bir idareci atanabileceği gibi asgari iki üyeli yönetim kurulu da oluşturulabilir. Limited Şirketler Yerel kısaltmalar : S. De R.L. veya R.L. de C.V. Ortaklar-Kurucular : Asgari 2, azami 50 Söz konusu 6 şirket şekli dışında adi Ortaklık-Civil Corporation (S.C.) olarak adlandırılabilecek bir şekil daha mevcuttur. Daha çok avukatlık, danışmanlık, muhasebecilik gibi hizmet kolları için yaygın olan Adi Ortaklıkta ortak sayısında herhangi bir kısıtlama olmadığı gibi asgari sermaye şartı da aranmamaktadır. Ortaklar tek tek ve müteselsil olarak tüm borçlardan sorumludurlar. 1.4.7. Yabancı Sermaye Mevzuatı Meksika’da, Yabancı Sermaye Mevzuatı, daha önce var olan kısıtlamaları 1993 yılında yürürlükten kaldırılmıştır. Yasa, sektörlerin hemen hemen tamamında, %100 oranında yabancı mülkiyete izin vermektedir. Yabancı mülkiyet petrokimya ve elektrik tesisleri için de geçerli durumdadır. Ancak Pemex tesislerinde en fazla %49’a kadar yabancı ortaklığı söz konusu olmaktadır. Bugün Meksika’da, yabancı yatırım yasası, yabancı yatırımcılara, yerli yatırımcılarla eşit haklar sağlamaktadır. Ülkede, yabancı yatırımcıların karlarının kendi ülkelerine transferi serbesttir. Ancak yabancı firmalar Ulusal Yabancı Sermaye Kayıt Bürosuna bu transferleri bildirmek ve yasal rezerv ihtiyaçlarını karşılamak sorundadırlar. Sermayenin geri dönüşünde herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Tüm sektörlerde, 25 milyon $’ın altındaki yabancı yatırım müracaatları, herhangi bir kısıtlama olmaksızın onaylanmaktadır. Ancak büyük yatırımların, Ulusal Yabancı Sermaye Komisyonunca onaylanma zorunluluğu vardır. Onaylanma süresi 45 günü aşmamaktadır. Yabancı yatırımların onaylanma kriterleri ise, yatırımların istihdam yaratması, işgücüne eğitim imkanları sağlanması, ülke teknolojisine katkı ve verimlilik ile rekabet edilebilirliktir. Yasak ya da kısıtlama olmayan alanlar dışında genel kural olarak yabancıların %49 51 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI oranında Meksika şirketlerine sahip olmalarında herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Yabancıların %49’u aşan oranlarda hisse sahipliğinde ise 2.392 milyar pezo (yaklaşık 218 milyon $)’nun üzerindeki yabancı yatırımların Milli Yabancı Sermaye Komisyonu (CNIE)’dan izin alınması gerekmektedir. İzin başvurusunu değerlendirmek için CNIE’ye 45 iş günü süre tanınmış olup, bu süre içinde cevap verilmemesi durumunda yabancı yatırım otomatik olarak Kabul edilmiş sayılır (Madde 28). Komisyonun izin başvurularında incelemek zorunda olduğu kriterler Madde 29 ile açıkça belirlenmiştir: -İşgücüne ve işçilerin eğitimine etkisi, -Teknolojik katkısı, -Faaliyetle ilgili çevre düzenlemelerine uyumu, -Genel olarak ülkenin üretim gücünün rekabet etme yetisine katkısı, Bu kriterlerin dışında Komisyon Milli güvenlik nedeniyle yatırımı geri çevirme hakkına da sahiptir (Madde 30). NAFTA ile yabancı yatırımcıların kanun ile belirlenen sınırlı sayıda (toplam 45 alan) sektör dışında Meksika’da faaliyette bulunabilecekleri alanlar genişletilmiştir. Buna göre günümüzde yabancı yatırımcılar, INEGI-Devlet İstatistik, Coğrafya ve Bilişim Enstitüsü tarafından sınıflandırılan ülkedeki mevcut işkollarının %94’üne karşılık gelen tüm sektörlerde şirketlerin %100 hissesine sahip olarak faaliyette bulunabilmektedir (Madde 4). Yabancı Yatırımlar Kanununun İkinci Bölümünde yabancı sermaye yatırımlarına kapalı olan sektörler sayılmaktadır: Madde 5: Sadece devlet tarafından yürütülebilen sektörler -Petrol ve diğer hidrokarbonlar -Temel petrokimyasallar -Elektrik -Nükleer enerji -Radyoaktif mineraller -Telgraf ile ilgili hizmetler -Posta hizmetleri -Banknot basımı -Hava ve deniz limanlarının ve helikopter alanlarının işletmesi ve kontrolleri -Uygulamadaki mevzuat hükümleri ile açık olarak belirlenen diğer alanlar, 52 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Madde 6: Sadece Meksika vatandaşlarına ve “yabancı sermaye kapalı klozu” bulunan Meksika şirketlerine açık faaliyet alanları: -Meksika içinde yolcu ve kurye ve paket taşımacılığı hariç tutulmak kaydıyla yük taşımacılığı, -Benzin ve likit petrol gazlarının perakende satışı, -Kablosuz radyo ve televizyon hizmetleri, -Kredi birlikleri, -Kalkınma bankaları, -Uygulamadaki mevzuat hükümleri ile açık olarak belirlenen bazı profesyonel ve teknik hizmetler, Kanunun Üçüncü Bölümünde ise bu kez ancak belirli oranlarda yabancı sermaye yatırımlarına izin verilen faaliyet alanları sayılmakta olup sermaye kısıtlaması getirilen alanlar aşağıda detaylı olarak incelenmektedir. Şirketlerin faaliyetlerini düzenleyen mevzuat uygulamalarında yerli ve yabancı şirketler arasında bir ayırım yoktur. Yabancı sermayeli bir şirket kurulup gerekli müracaat ve kaydını yaptırdıktan sonra, Meksika şirketi hüviyetini almakta ve bir Meksika şirketine tanınan bütün haklardan istifade edebilmektedir. Hatta yabancı sermayenin teşviki amacıyla Meksika’nın 31+1 Eyaletinin cazibe merkezi olma yolundaki çabaları sonucunda yabancı sermayeli şirketlerin eyaletlere, işin konusu vb. çeşitli kriterlere göre değişen ölçülerde bireysel bir takım avantajlar elde etmesi söz konusudur. Yabancı Sermayeli Şirket Kuruluşunda Aranılan Şartlar •Sermaye Payı Kısıtlaması: Madde 7- Kanunun üçüncü bölümünde sayılan bu alanlar, 1-Maksimum %10’a kadar; -Üretim kooperatifleri, 2-Maksimum %25 -Yurtiçi hava taşımacılığı, -Hava taksi taşımacılığı, -Özel hava taşımacılığı, 3-Maksimum %49’a kadar; -Finans gruplarının holdingleri, -Her tür bankacılık işlemlerini yapabilen kuruluşlar, -Aracı kurumlar, -Menkul kıymet danışmanları, -Sigorta kuruluşları, 53 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI -Tahvil kuruluşları, -Döviz büfeleri, -Fiktif antrepolar, -Finansal kiralama kuruluşları, -Faktoring şirketleri, -Sınırlı amaçlı finans kuruluşları, -Sermaye Piyasası Kanunu 12.madde ile belirtilen şirketler, -Yatırım fonlarının kapalı uçlu hisseleri, -Yatırım fonu yönetim şirketleri, -Emeklilik fonu yönetim şirketleri, -Sanayi amaçlı kullanım hariç her tür patlayıcı dağıtımı yapılmak üzere gazete basımı, -Yalnızca Meksika sınırları dahilinde dağıtımı yapılmak üzere gazete basımı, -Tarım, hayvancılık ve ormancılık alanlarına sahip şirketlerin “T” serisi hisseleri, -Aquakültür (gölet balıkçılığı) hariç, taze su kanallarında, kıyılarda balıkçılık faaliyetleri, -Entegre liman idaresi, -İlgili kanunda yer verildiği gibi iç sularda seferlerde bulunacak gemilere verilecek liman hizmetleri, -Turist taşımacılığı ve denize temizleme, liman inşası, korunması ve hizmetlerinde kullanılan diğer deniz taşıtları hariç, iç ve karasularında ticari gemicilik faaliyetleri, -Hava, deniz ve demiryolu taşıtları ve ekipmanına yakıt ve yağ arzı, -Federal Haberleşme Kanununun 11 ve 12.Maddeleri çerçevesinde lisans almış şirketler, Madde 8: Yabancıların %49’un üzerinde pay sahibi olabilmesi CNIE’nin iznine bağlı olduğu sektörler •Dahili sularda denizcilik faaliyetlerinin yürütülebilmesi için verilen romörk, mavna, demirleme gibi liman hizmetleri, •Ana, ilk, orta, lise, yüksek eğitim alanlarında veya bunların herhangi bir kombinasyonunda verilen eğitim hizmetleri, •Hava limanları idaresi, •Hukuk hizmetleri, •Kredi enformasyon kuruluşları, •Kredi derecelendirme kuruluşları, •Sigorta broker’ları •Petrol ve türevlerinin taşınması için boru hatları inşası, •Petrol ve doğalgaz istihracı, 54 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI •Genel demiryolları ve kamu demiryolu taşımacılık hizmetleri inşaat ve işletilmesi, 1 Ocak 1999’dan itibaren otomotiv sanayi için yedek parça, ekipman ve aksesuar üretim ve montaj hizmetleri (Geçici Madde:7) ile inşaat müteahhitlik hizmetleri (Geçici Madde:9) sektörlerinde yabancılara getirilen %49 sınırlama kaldırılmış ve %100’e kadar yabancı yatırımına imkan sağlanmıştır. Bunun yanında “Nötr Yatırım” kavramı getirilerek yasak veya sınırlı alanlarda bile yabancılara yatırım yapma olanağı verilmiştir. (Madde 18, 19, 20,22). Özetle söylemek gerekirse bu kavram ile anlatılmak istenen yabancılara her tür mali hakkı sağlayan ancak şirketle ilgili kararlarda oy kullanma hakkı vermeyen ortaklık senetleri ile şirketlerde pay almasıdır. CNIE’nin iznine bağlı olarak bankalar tarafından oluşturulan yatırım tröstleri kanalıyla çıkarılan ortaklık senetlerinin yabancılar tarafından alınmasından bir sınırlama bulunmamaktadır. •Asgari Sermaye Şartı Aranılan asgari sermaye sınırı şirket sermayesinin yerli veya yabancı oluşuna göre değil, kurulacak şirketin türüne göre değişiklik göstermektedir. Yatırım Teşvikleri Meksika’da genel olarak uygulanan teşvik politikası ile amaçlanan verimliliği ve kaliteyi yükselterek, rekabet gücünü artırmaktır. Bu çerçevede üreticilerin içerdeki ve dışarıdaki tedarikçiler arasından fiyat ve kalite açısından en uygununu seçmesini sağlamaktır. Eyalet Teşvikleri Federal düzeydeki yatırım teşvikleri yanında Meksika’nın 31 eyaletinin her biri yabancı yatırımları bölgelerine çekmek amacıyla deyim yerindeyse birbirleri ile yarış halindedirler. Bizzat Eyalet başkentleri Temsilciliği aracılığı ile yabancılara yatırım olanakları tanıtılmakta, -Yatırım boyutu; -işsizlik sorununun çözümüne, bölge gelirine katkısı, -Yatırımın süresi, -İhracata katkısı, -Bölge altyapısına katkısı kriterleri başta olmak üzere çok geniş perspektifli kriterler çerçevesinde ilave teşvikler verilmektedir. Bu teşvikler genellikle; -Eyalet vergi ve harçlarının geçici olarak düşük oranlı alınması, 55 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI -Maquiladoras’lar ve PITEX gibi ihracat sanayilerinde eyalet bordro vergisinden muafiyet, -Ülkemizdeki Organize Sanayi Bölgelerine benzeyen Sanayi Parkları marifeti ile yabancı yatırımcılara altyapısı ve her tür servis imkanları mevcut üretim tesislerinin düşük fiyatlarla sunulması, -Üretim makine ve ekipman tedarikinde muhtelif teşvikler verilmesi, hatta eyalet kurumlarının mülkiyetindeki bazı ekipmanların yabancı yatırımcılara belirli koşullarda tahsisi, -Kredi sağlanmasında kolaylıklar şeklinde olabilmektedir. Diğer Bunun yanında teknolojik gelişim ve araştırma geliştirme alanlarına yapılan yatırımlar için vergisiz dönem vb. çeşitli kolaylıklar söz konusudur. Meksika hükümetinin çevre korumaya verdiği önem çerçevesinde vahşi hayat ve denizlerdeki (sulardaki) yaşamı koruma ve/veya araştırmak amaçlı yatırımlar kazançlarını yeniden yatırıma dönüştürdükleri ve yürürlükteki diğer mevzuatla uyumlu oldukları taktirde kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadırlar. 1.4.8. Vergi Yükümlülükleri -Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi oranı %30’dur. Ancak tekrar yatırıma dönen kazançlardan alınan kurumlar vergisi oranı bir teşvik unsuru olarak daha düşük hesaplanmaktadır. -Kar Paylarından Alınan Vergiler Halka açık Anonim Şirketlerde kar payı, temettü dağıtılmasında alınan vergi oranı % 51,5’e ulaşmaktadır. -Sabit Kıymetler Vergisi Şirketlerin net duran ve dönen varlıklarının toplam tutarının, kurumlar vergisinin toplam tutarının aşan kısmı asgari %1.8 oranında vergilendirilmektedir. Tarım ormancılık, kara ve havayolu yük ve yolcu taşımacılığı sektörlerinde anılan vergi ile ilgili olarak birtakım kolaylıklar tanınmaktadır. -Katma Değer Vergisi KDV oranı mal ve hizmet bedelinin %15’i olarak tahsil edilmektedir. Sınırdan 20 km. içeride ve tüm Baja California eyaleti içerisinde oran %5 düşük olarak %10 şeklinde uygulanmaktadır. 56 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Aşağıda belirtilen mal ve hizmetlerin alımı-satımı KDV’den muaftır. -Toprak -Konut -Kitaplar, magazinler, gazeteler, telif hakları, mağazalar tarafından satılmamak kaydıyla kullanılmış kişisel eşya, piyango biletleri, gelir vergisi ödenen her tür çekiliş -Yerli para, döviz, altın ve gümüş ticareti -Hisse senetleri -Vadesi gelmemiş tahsilat belgeleri, -Alım satımı KDV dahil olan mal için olan mevduat sertifikaları dışındaki kredi belgeleri, konut dışında emlaklar için mülkiyet hakkı veren belgeler -Emeklilik sigorta fonları yöneticisi firmalar tarafından alınan komisyonlar, -Resmi olarak tanınmış ve yetki verilmiş özel işletmeler tarafından verilen eğitim hizmetleri, -Demiryolu taşımacılığı hariç karada toplu yolcu taşımacılığı, -Yabancılar tarafından denizyolu ile yük taşımacılığı, -Finans kuruluşları, kredi birlikleri ve factoring firmaları tarafından verilen veya alınan finansal işlemler ve iskonto edilen enstrümanlar -Sanayileştirilmemiş canlı hayvanlar ve sebze, patentli ilaçlar gıda ürünleri, -Karbonize edilmemiş su ve buz -Kenevir ve hurma -Tarım traktörleri, mekanize tarım ekipmanları -Gübre ve pestisidler -Hidroponik seralar, -Çiftçi ve hayvan yetiştiricilere konuları ile ilgili verilen hizmetler, -Mısır ve buğdayın öğütülmesi, -Sütün pastorizasyonu, -Pamuk ekimi, -Sığır ve kümes hayvanları kesimi, -Reasürans, -Mevsimlik tarımsal makine kullanımı -Royalty’lerden Alınan (İsim Hakkı) Gelir Vergisi -Patent, marka, buluş sertifikalarının ve reklamların geçici olarak kullanımı %40 oranında. -Yukarıda belirtilenlerin dışında kalanlar ve teknik yardım olarak verilenler %15 oranında vergilendirilirler. 57 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI -Bordro Vergisi İşverenler Federal düzeyde ücret bordroları üzerinden asgari %8.9 oranında yaşlılık, ölüm, çocuk yardımı, malullük vb. gibi çeşitli başlıklar altında vergi alınmaktadır. Meksika’da asgari ücret uygulaması söz konusudur. Ülkemizde olduğu gibi çeşitli kesim temsilcilerinden oluşturulan Milli Asgari Ücret Komisyonu tarafından bölgelere göre değişen asgari ücret tespit edilmekte olup, 2008 yılı için bu rakam aylık 150 $ dolayındadır. Ancak işçilerin yıllık kardan %10 pay hakları nedeniyle uç örnekler olmakla birlikte yıllık geliri 25.000 $ civarında olabilen işçiler de vardır. Tüm işçiler sağlık şemsiyesi altında olup işçilerin her birinin sağlık sigortasına kayıtlarının yapılması işverenin sorumlulukları arasındadır. Sistem çerçevesinde her bir işçi için işverenin ödediği tutar ücretin %17,5’unu bulmaktadır. Meksika’ya özgü ilave ücretler -Firmalar yıllık karlarından %10 oranında bir tutarı işçilere dağıtmak üzere ayırmak zorundadırlar. -Yılbaşlarında asgari 2.5 haftalık ücrete karşılık gelen bir ikramiye ödenmektedir. -Daha önce de belirtildiği gibi işverenler ücretin %5’i tutarındaki bir bölümü İşçilere Konut Edindirme Fonuna ödemekle yükümlüdürler. -İşçi çıkarma durumunda işçilere çalıştıkları her yıl için 20 günlük ücreti + 3 aylık ücret tazminat olarak ödenmektedir. Yıllar geçtikçe etkisi azaldığı belirtilmekle birlikte, Meksika’da çok güçlü bir sendika oluşumu mevcuttur. Toplam işgücünün %30’nun sendikalar şemsiyesi altında olduğu ifade edilmektedir. Bu oran az gibi gözükmesine karşın 25’in üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde bu oran %80’in üzerine çıkmaktadır. 58 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.5. PAZAR HAKKINDA PRATİK BİLGİLER 108 milyonu aşan nüfusun artan tüketim harcamaları, NAFTA kapsamında geniş bir hinterlanda sahip olması, bu ülkeyi cazip hale getirmekle birlikte önemli bir rekabeti de beraberinde getirmektedir. Diğer taraftan nüfusun %51’inin yoksulluk sınırının altında olması ise iç piyasa hacminin olduğundan daha düşük olduğunu göstermektedir. Rekabet Kurumu benzeri Cofeca, 2006 yılının Haziran ayında kamu ve özel sektörde rekabeti teşvik eden, tekelci yapıyı kırmak üzere kurulmuştur. İdari gücü olan ancak yaptırım gücü olmayan Cofeca’nın monopol ve duopolistik yapıyı kırabilmek ve pazara giriş şartlarını kolaylaştırıcı düzenlemeler yapması beklenmektedir. Pazara ilişkin istatistiki bilgi edinmek, pazarı değerlendirmek ve sağlıklı analiz yapabilmek için; Ulusal İstatistik Kurumu-INEGI’nin yaşadığı dönüşümün; şeffaflık, hesaplanabilirlik ve güvenilirlik açısından çok önemli olduğu düşünülmektedir. Pazara girişte: •Alıcınızla olan ilişkinizi sağlam ve güçlü bir şekilde tesis etmelisiniz. •Fiyata duyarlı olduklarını göz önünde bulundurmalısınız. •Yerel ortak mutlaka gereklidir. Acenta, dağıtımcı veya temsilci ile yapacağınız sözleşmede mutlaka tüm detayları konuşarak anlaşma sağlamalısınız. İş kurma, yatırım yapma sürecinde yerel bir avukatla çalışmanız tavsiye edilir. •ABD’nin yakınlık avantajını göz ardı etmeyin, ABD’de yaşayan Türk nüfus ve ABD’nin ülkemizin de en önemli ticari partneri olması nedeniyle pazarı bu açıdan da değerlendiriniz. •Distribütör malınızın farklı eyaletlerde de dağıtılmasını sağlayacaktır. Doğru distribütör ve acentayı bulmak zaman ve çaba gerektirecektir. Özellikle küçük şehirlere erişimde satış acentası daha uygun çözüm olacaktır. •Pazarlama konusunda eğitim, numune, yedek parça vb. konularda acentanızı desteklemeniz gerekebilir. Satış performanslarına ilişkin anlaşmaya ilave edeceğiniz koşullar önemlidir. Satış sonrası servisin sürekliliği ve hızı sizin rakiplere kıyasla daha çok tercih edilmenizde önemli bir avantaj sağlayacaktır. 1.5.1. Pazar Araştırması Meksika’ya yapılacak pazar araştırması ve iş ziyaretlerinizde; •Vize süresini hesaba katınız. Meksika, bulunduğu coğrafi konum nedeniyle ABD’ye geçmek isteyenler için de önemli bir kapı olmasından dolayı vize alma sürecinde sıkıntılar yaşanabilmektedir. •Pazar araştırmasında Federal başkent Meksiko’nun hem distribütör seçiminde hem de 59 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI fuarlar açısından önemli bir merkez olduğunu unutmayınız. Meksiko her anlamda başkenttir. Politikanın, kültürün, ticaretin başkenti olmasının yanı sıra dünyanın en büyük ve en eski şehirlerinden biri olma özelliğine sahiptir. Özellikle Meksiko, Guadalajara (agri-bussines), Monterrey (dahilde işleme-maquiladora) önemli merkezler olarak öne çıkmaktadır. •Otel ve uçuş rezervasyonlarınızı yaptırırken, transit vize istenip istenmediğini (özellikle İngiltere aktarmalı uçuşlarda), kontrol ediniz. Oluşabilecek gecikmeler nedeniyle aktarmalı uçuşlarda iki uçuş arasında yeterince vakit olup olmadığını kontrol ediniz. •Meksika’da şehirlerin büyük alanlara yayılması nedeniyle iş randevularını planlarken; mesafeler ve trafik yoğunluğu dikkate alınmalıdır. •Meksika’da, kaçırılma ve hırsızlığa karşı güvenliğinizle ilgili uyarılar dikkatinizi çekecektir. Özellikle değerli mücevherat takmak, cep telefonu ve diz üstü bilgisayarı fark edilir şekilde taşımak riskli olacaktır. Meksikalılar sizi korumaya yönelik uyarıları içtenlikle yapacaktır. Özellikle iş randevularınızda görüşme sonrasında normal, taksimetreli taksilere göre pahalı olan “güvenilir taksi” çağırarak sizi en emniyetli şekilde gideceğiniz yere ulaşmanızı sağlayacaklardır. •Meksikalı iş adamlarında ülkemize ilişkin herhangi bir ön yargı bulunmamakta olup, ülkemiz hakkında bilgi eksikliği söz konusudur. •Nisan 2008’de mal bazında ayrılan gümrük kapılarının her ürün geçecek şekilde düzenlenmesi nedeniyle özellikle Meksiko hava alanı gümrüğünün güvenliğinde sorunlar yaşanabileceği düşünülmektedir. Başkent Meksiko’da uyuşturucu çete cinayetleri yılın ilk sekiz ayında 2.954’ü bulmuştur. Yalnızca bir haftada 167 kişinin ölümü durumun ciddiyetini göstermektedir. Narko terör, organize suçlar, adam kaçırma, özellikle çocuk kaçırma açısından en çok etkilenen eyaletler: Chiuhuahua, Sinaola, Yucatan ve Meksiko’dur. Başkent Meksiko nüfus yoğunluğu ve şiddet içeren olaylar açısından dünyada birincidir. Meksika’da çoğu Musevi asıllı Türk vatandaşlarının kurduğu 10’dan fazla işyeri bulunmaktadır. Bunlar tekstil, perde ve döşemelik kumaş, halı ve gömlek imalatı ve ithali, kuyumculuk gibi alanlarda faaliyet göstermekle birlikte, daha ziyade Meksikalı firma hüviyetindedirler. Sahipleri, sermayeleri, idarecileri ile çalışanlarının çoğunluğu Türkiye’den gelen üç ana firma da Meksika’da faaliyet göstermekte olup, bunlar, Meksika Şehri ve Monterrey’de bulunan Atasay Kuyumculuk, Cancun’da bulunan Lapis Turizm ve Kuyumculuk, Türk El Sanatları şirketi ile, Belize ve Meksika arasındaki serbest ticari bölgede bulunan Princess Otelcilik ve Casino şirketleridir. 1.5.2. Dağıtım Kanalları 60 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika ‘da tek bir acenta veya dağıtımcı ile çalışmak pazarın büyüklüğü göz önüne alındığında zorluklar içermektedir. Dünya ticaretindeki gelişmeler ve rekabet koşulları nedeniyle, uluslararası ticaretteki geçerli kurallar, düzenlemeler (tahkim de dahil olmak üzere) Meksika ile ticarette de geçerlidir. Distribütörlük sözleşmelerini uluslararası temayüllere uygun şekilde düzenlemek, piyasayı iyi tanımak, pazarda tekel olup olmadığını bilmek büyük önem arz etmektedir. Acenta bulmak: Acenta ile, fiyat, satış promosyonları v.b. hususlarda tam bir anlaşma sağlamak gereklidir. Anlaşma yaparken; hukuki konularda başarılı ve deneyimli bir avukattan yardım almak gerekmektedir. Meksika’daki mevzuatı iyi bilen bir avukat işlerinizi büyük ölçüde kolaylaştıracak, mevcut teşviklerden yararlanmanızı sağlayacaktır. Franchise anlaşmaları yapmak: risklerine rağmen esneklik ve dinamizm olan bir pazardır. Meksikada Franchising pazarı her yıl %15-20 oranında büyümektedir. 2007 yılı için bu oran %15 olarak gerçekleşmiştir. 26 Ocak 2006 tarihli yeni bir düzenleme ile (Madde 142) franchising koşulları, anlaşmalara ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Perakendecilik 2003a 2004a 2005a 2006b 2007b 2008c 2009c 2010c 2011c 2012c Perakende Satışlar (milyar Peso) 2.178 2.391 2.579 2.785a 2.941 3.111 3.309 3.514 3.721 3.937 Perakende Satışlar (milyar $) 202 212 237 256a 269a 281 289 299 311 324 Perakende Satışlarda Miktar Artış Oranı% 3,9 4,8 3,7 4,2a 1,6 1,4 2,7 3,5 2,4 2,4 Perakende Satışlarda Değer Artış Oranı% -2,8 4,9 11,7 8,0a 5,3a 4,6 2,7 3,5 4,1 4,1 A:gerçekleşen b: EIU Tahmini c: EIU Öngörü Kaynak: EIU, Industry Forecast: Consumer Goods Mart, 2008 Elpalacio de Hierro, Liverpool, Walmart, Sears başlıca büyük zincir mağazalardır. 61 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 1.5.3. Reklam ve Tanıtım Ulusal Tüketiciyi Koruma Yasası gereği, ürüne ilişkin reklamlar doğru ve güvenilir bilgiler içermelidir. Yerli ve yabancı tüketiciler için hazırlanan ürün ambalajı üzerindeki bilgiler İspanyolca olmalıdır. Fiyat mutlaka Meksika Pesosu cinsinden olmalıdır. Genel Sağlık Yasası gereği; alkollü içkiler, tütün ve ilaçlarla ilgili reklamlar konusunda sınırlamalar bulunmaktadır. Reklam harcamalarında en büyük pay, televizyon(%73) reklamlarına aittir. Radyo(%11), gazete(%8), magazin(%4), açık alan(%3), sinema(%1) paya sahiptir. A sınıfındaki tüketici sayısı belirsiz olup, fiyat hassasiyeti yüksek olan D ve E sınıfındaki tüketici sayısı yaklaşık 55 milyon civarındadır. Meksika’da 420 gazete, 1600 magazin yayınlanmaktadır. Sektörel magazinler de çok sayıdadır. Basın aracılığıyla yapılan reklamlar oldukça pahalıdır. (Gazete reklamları tam sayfa (özel ekler için) 2000 $ civarında olup,100 anons için radyo reklamı bedeli, Veracruz için 12.000 Peso yaklaşık 1200 $’dır.) Oldukça rekabetçi ve agresif bir tanıtım stratejisi izlemek gereklidir. Pazarlama faaliyetleri için gereken tanıtım, medya merkezleri, halkla ilişkiler, pazar araştırması, satış noktaları, doğrudan satış konuları iyice değerlendirilmelidir. Billboard tanıtımları için 100’e yakın reklam şirketi, 130 reklam ajansı, 40 pazar araştırma şirketi, 8 doğrudan postalama şirketi, 20 satış geliştirme ajansı, 8 doğrudan pazarlama şirketi faaliyet göstermektedir. Pazarı tanımak ve rakipleri değerlendirmek için en önemli tanıtım fırsatı’nın fuar ziyareti ve fuar katılımı olduğu düşünülmektedir. Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca bireysel katılımı teşvik edilen, Meksika’da düzenlenen fuarlar 2008 yılı için aşağıda listelenmektedir. Alimentaria - International Food and Beverage Exhibition Haziran Haziran Mexico City Yiyecek ve İçecek, Gıda işleme ve Paketleme Makinaları CONFITEXPO - International Candy Show Temmuz Temmuz Guadalajara Yiyecek ve İçecek 62 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI World of Concrete Mexico International Construction Event focusing on Concrete & Cement Production Haziran Haziran Mexico City Yapı Teknolojileri Ve Makineleri, İç Dizayn EXPO MERCERIA Y MANUALIDADES 23 Mayıs 25 Mayıs Mexico City Tekstil, El Sanatları APEA - AgroPecuario de las Americas Kasım Kasım Leon Tarım, Orman, Bahçe ve Şarapçılık PLASTIMAGEN - International Plastic Industry Equipment Exhibition Mart Mart Mexico City Plastik ve Kauçuk işleme EXPO MUEBLE - Wholesale Furniture Manufacturer’s Tradeshow 13 Şubat 16 Şubat Guadalajara Mobilya, İç Tasarım EXPO MUEBLE - Wholesale Furniture Manufacturer’s Tradeshow 13 Ağustos 16 Ağustos Guadalajara Mobilya, İç Tasarım JOYA - International Jewellery, Silversmiths & Watchcrafts Exhibition Nisan Nisan Guadalajara Hediye, Saat ve Mücevher ALIMENTARIA MEXICO 3 Haziran 5 Haziran Mexico City Gıda EXPO ALIMENTARIA Temmuz Temmuz Mexico City Gıda EXINTEX - INTERNATIONAL TRADE FAIR FOR HOME AND APPAREL TEXTILE, FASHION AND MACHINERY Ekim Ekim Puebla Ev tekstili SAPICA - National Shoe Fair Nisan Nisan Leon Deri, Deri Ürünleri, Ayakkabılar ANPIC - Show of the Suppliers, Machinery and Fashion Preview for the Leather and Footwear Industries 23 Şubat 6 Şubat Leon Deri İşleme Makinaları, Ayakkabı Makinaları GLASSMAN AMERICA 7 Mayıs 8 Mayıs Monterrey Cam Üretim teknolojileri 63 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI EXPO MANUFACTURA International Exhibition for Manufacturing Technology, Automation and Robotic 4 Mart 6 Mart Monterrey FabrikaOtomasyon, Denetim ve Ölçüm Mühendisliği, Metal İşleme, Kaynak Teknolojisi 26 Şubat EXPO COMM MEXICO - International Telecommunications, Networking, Internet and Wireless Technologies Exhibition and Conference 29 Şubat Mexico City Bilgi Teknolojileri, İletişim EXPO PACK/PROCESA - International Packaging Exhibition and Conference 27 Haziran Mexico City Ambalaj ekipman ve makineleri, gıda işleme makineleri 24 Haziran 1.5.4. Resmi Tatiller Meksika : Pazar günü ile genel ve yerel seçimlerin yapıldığı günler de genel tatildir. Noel kutlamalarına büyük önem verilmekte olup, 15 Aralık-6 Ocak tarihlerinde çeşitli kutlamalar yapılmaktadır. 1 Ocak Yeni Yıl 5 Şubat Anayasanın ilanı 21 Mart Benito Juarez’in Doğum Günü 1 Mayıs İşçi Bayramı 5 Mayıs General Zaragosa’nın zaferi 16 Eylül Bağımsızlık günü/Cumhuriyet Bayramı 12 Ekim Kolomb günü/Amerka’nın Keşfi 20 Kasım Devrimin yıldönümü 12 Aralık Guadelupe Rahibesi Günü 25 Aralık Noel tatili 1.5.5. Meksika Vizesi İçin Gerekli Hususlar Meksika’nın Ankara Büyükelçiliği’nden temin edilen, vize uygulamasına ilişkin bilgiler aşağıda sunulmaktadır: 64 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI “Meksika’ya gitmek için gerekli olan vize işlemlerini yapmaya Meksika Milli Göçmenlik Enstitüsü (Instıtuto Nacional de Migracion) yetkilidir. Göçmenlik işlemleri, Genel Nüfus Kanunu’nda belirtilen hüküm ve kararlarla saptanmıştır. Bu kanunda “FM” kısaltması ile belirtilen göçmenlik izni “göçmen izin formu”(forma migratoria) anlamına gelmektedir. Bahsi geçen kısaltmayı, göçmenlik özelliklerine göre belirlenen bir rakam ya da başka bir harf takip eder. Genel Nüfus Kanunu’nda üç ana göçmenlik sınıfı tanımlanmıştır: 1. Göçmen olmayan 2. Göçmen 3. Yerleşmiş Göçmen olmayan (Non-immigrant) Göçmen olmayan kategori, Meksika’da yerleşmek istemeyen ve geçici olarak Meksika’ya gitmek isteyen kişilere uygulanır. Turist Vizesi FMT-Meksika Büyükelçiliği’nden ya da Fahri Konsolosluklarından temin edilir. İş Amaçlı vize Meksika’ya iş amaçlı bir gezi yapılacaksa, iş vizesi müracaatında bulunmak son derece önemlidir. Bu vize türü, iş amacıyla gidecek kişilere bu tarz aktivitelere girebilme izni verir. Her ne kadar gazeteciler ve seçkin ziyaretçiler için farklı izin türleri olsa da, en çok verilen vize türleri FM3, FMN ve FMVC’dir. FM3 FM3 bir yıl süreli olup, dört kere yenileme yapılabilir. Bu vize, direkt olarak Meksika Milli Göçmen Enstitüsü’nden ya da belirlenmiş bazı ülkelerde bulunan Meksika Konsolosluk’larından alınabilir. FM3 Vize harcı (bir yıl süreli çoklu girişli ticari vize ) 134 ABD $’dır. İşadamı veya yatırımcı Meksika’ya bir iş fırsatını değerlendirmek, bir yatırımı kontrol etmek ya da yabancı bir firmanın Meksika’daki bağlantılarını gerçekleştirmek amacı ile giden kişilerdir. Bahsi geçen 65 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI yasa, yabancı işadamının Meksika’ya giriş yapabilmesi için aşağıda belirtilen bazı kanıtları ibraz etmesini talep etmektedir. Bu kanıt, Meksikalı firmadan alınmış bir davetiye mektubu ya da Meksikalı ve yabancı firma arasında vize başvurusu yapılacak kişi hakkında yapılmış bir mülakat olabilir. Vize başvurusunda bulunan iş adamının maddi durumunu kanıtlayan dokümanlar da ayrıca sunulmalıdır. Ayrıca, yatırımcılar yaptıkları yatırımın varlığını kanıtlayan Meksika Dış Yatırım Sicil Dairesi (Registro Nacional de Inversiones Extranjeras)’den alınmış sicil dokümanını sunmaları gerekmektedir. Meksika Büyükelçiliği, Meksika’ya sık sık gitmeyi isteyen Türk işadamlarına FM3 başvurusunda bulunmalarını önerir. Buna karşı, eğer Meksika’ya yapılacak iş gezisi çok acilse ve vize için gerekli olan dökümanlar eksik olsa bile, Meksika Büyükelçiliği ilgili kişiye bir kereye mahsus olmak kaydıyla 72 saat içinde ticari vizeyi verebilir. ” 1.5.6. İş Alt Yapısı İş randevuları öğle yemeği sırasında veya öğleden sonra, iş bitimine yakın son bir kaç saatte tercih edilmektedir. Para Birimi Meksika Pesosu, MXN bankalarda döviz bozdurmak mümkündür, kur farkı söz konusu değildir. “$” işareti tek çizgili olduğunda Peso, iki çizgili olduğunda ABD Doları anlamına gelmektedir. İş Saatleri Devlet daireleri ve özel şirketler normal olarak Pazartesi’den Cuma’ya 09:00-18:00 saatleri arasında çalışır. 14:00-15:00 arasında bir saatlik yemek paydosu vardır. Öğle tatili bazen iki saate kadar uzayabilir. Meksika’daki mağazaların çoğu 09:00’dan 20:00’a kadar açıktır. Bazı mağazalar daha erken kapanırsa da birçok alışveriş merkezi 22:00’ye kadar açıktır. Uluslararası İletişim Meksika’nın telefon kodu “52”dir. Belli başlı şehirlerin telefon kodları: Acapulco Cancun Celaya 66 74 98 461 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Chihuahua Cludad Juarez Culiacan Guadalajara Hermosillo La Paz Loreto Mazatlan Merida Mexicali Meksiko Monterrey Puebla Puerto Vallarta San Luis Potosi Tampico Tijuana Torreon Veracruz 14 16 67 3 62 112 113 678 99 65 5 8 22 322 48 12 66 17 29 Yerel Saat Ülkemiz ile saat farkı -8 saattir. Yani Türkiye’de saat akşam 18.00 iken Meksika’da sabah 10.00’dur. 1.5.7. İklim, Ulaşım v.b. Hususlar İklim Meksika, tropik iklimden çöl iklimine kadar çeşitlilik gösteren bir iklim yapısına sahiptir. Başkent Meksiko’da en sıcak ay Mayıs olup, minimum ve maksimum sıcaklık 12-26 ˚C arasındadır. En soğuk ay Ocak olup minimum ve maksimum sıcaklık 6-19 ˚C arasındadır. En az yağış Şubat ayında ortalama 5mm, en çok yağış Temmuz ayında ortalama 170 mm şeklindedir. Meksiko şehrinde gündüz ve gece sıcaklığı arasında 10 ˚C’yi aşan farklılıklar olabilmektedir. Veracruz ise Meksiko Şehrine göre daha sıcak ve nemlidir. Yağışların yoğun olduğu, fırtına ve kasırgaların olabileceği dönemlerde Meksika’ya yapılacak seyahatlerde dikkatli olunması tavsiye edilir. Meksika Körfezi kıyıları ile Baja California Yarımadası tropik fırtınalar ve kasırgaların tehdidine açık durumdadır. Ülkenin batısındaki sahil şeridi açısından en yüksek risk Temmuz 67 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI – Eylül aylarında olup, Ağustos –Ekim ayları da Körfeze yakın bölgeler için risklidir. Bir başka önemli risk de; Başkent Meksiko’nun da içinde bulunduğu deprem kuşağı üzerindeki bölgede, 20. yüzyılın başından bu yana 7 şiddetinden büyük 35 deprem yaşanmış olmasıdır. Meksika çevre koruma standartlarını uygulayan, petrol ihrac eden ülkeler arasında Kyoto protokolünü imzalayan ilk ülkedir. Ancak yine de çevre korumaya ilişkin harcamaları GSYİH’nın %1’inden daha azdır. Hava kirliliği özellikle büyük şehirlerde; başta Meksiko olmak üzere, Guadalajara ve Ciudad Juarez’de önemli bir problemdir. Meksiko dünyanın en kalabalık şehirlerden biri olmasının yanı sıra, hava kirliliği açısından da dünyada birinci sırada yer almaktadır. Bu konuda çeşitli önlemler ve çalışmalar mevcut olup, temiz yakıt kullanımı, eski otomobillerin trafiğe çıkışının sınırlandırılması gibi uygulamalar yapılmaktadır. 1950’li yıllardan bu yana ormanlık alanların %45’i yok edilmiştir. Son on yılda yaklaşık 600-800 bin hektarlık ormanlık alanın yok olmasında en büyük sorumlunun güneydoğudaki hayvan çiftlikleri olduğu düşünülmektedir. Genel olarak Meksika’nın yüzey şekillerindeki çeşitlilik iklim koşullarında da kendini gösterir. Güneydeki tropik kuşakta mevsimler arasındaki sıcaklık farkı 5˚C’dır. Yükseklik arttıkça, sıcaklık farkı da artar. Yüksekliğin 900 metrenin altında olduğu düzlük ve tepelik “sıcak topraklar/tierra caliente” olarak tanımlanan alanlarda yıllık ortalama sıcaklık 25 ˚C’dir. Yüksekliğin 900-1800 metre arasında olduğu “ılıman topraklar/ tierra templada”da sıcaklık 19 ˚C olup; merkezi plato ile Chiapas Yaylası’nın bulunduğu, yüksekliğin 1800-2100 metre olduğu “soğuk topraklar/tierra fria”da ise 17 ˚C’dir. 4200 metrenin üzerindeki “donmuş topraklar/tierra fria”da sıcaklık ender olarak 10 ˚C’yi geçmektedir. Tropik kuşağın kuzeyinde mevsimler arasındaki sıcaklık farkı daha yüksektir. Özellikle iç kesimde aşırı sıcaklar ve soğuklar görülür. Baja California’nın orta kesiminde ve bazı çöllük alanlarda Temmuz ve Ağustos sıcaklığı 43 ˚C’yi geçmektedir. Yüksek dağlık alanlarda ve Mesa Del Norte’nin orta kuzey kesiminde kışın sıcaklık 0˚C’nin altına inmektedir. Yeterli yağış alan bölgeler: Kuzey Kıyı Ovası, güneydeki bitişik dağlar, Chiapas Yaylası ve Yucatan Yarımadası’nın güneyiyle sınırlıdır. Su kaynakları dengesiz bir şekilde dağılmıştır. Ulaşım Malların nakliyesinde, %75 oranında karayolu, %17,5 demiryolu, %7,5 deniz yolu tercih edilmektedir. 68 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ABD- Meksika sınırındaki “Laredo/Nuevo Laredo” gümrük noktası en çok kullanılan sınır kapılarından biri olup, ABD-Meksika ticaretinin %40’ı bu gümrük noktasından geçmektedir. Karayolları alt yapısı yenilenmekte olup, Meksiko-Guadalahara-Monterrey’i birbirine bağlayan paralı yol, taşımacılık için önemli rotadır. Bu rota dışındaki yollar oldukça kötü durumdadır. Nakliye, lojistik hizmetler pahalıdır. Firma görüşmelerinde okyanuş aşarak gelen malların nakliye ücreti eyaletler arası taşımadan daha ucuza geldiği ifade edilmiştir. NAFTA ticareti ve Kuzey ve Güney Amerika arasında geçiş yolu üzerinde olması nedeniyle ulaşım alt yapısının modernizasyonu hükümetin en önemli gündem maddelerindendir. Altamira, Tampico, Veracruz, Progreso, Ensenada, Lazaro Cardenas, Manzanillo ve Puerto Madero başlıca limanlardır. Çoklu taşımacılık ve kapıya teslim imkanları mevcuttur. Şehir içi ulaşımda otel tarafından çağrılan, “güvenilir” taksiler tercih edilmelidir. Hava alanlarında bilet alarak, çağrılan taksiyi tercih etmeniz daha uygun olacaktır. Başkent Meksiko ‘da hava alanı- şehir merkezi arasında taksi ücreti, taksimetreli taksilerde daha ucuz olmakla birlikte güvenilir taksiyi tercih ettiğinizde taksi ücreti 450-500 Meksika Pesosu civarında olmaktadır. Veracruz’da hava alanı- şehir merkezi arası taksi ücreti 150-200 Meksika Pesosu civarındadır. Başkente kıyasla taksi ücretleri daha ucuzdur. Şehirlerarası seyahatte, zaman zaman olumsuz hava koşullarının da etkisiyle, trenle seyahat en uygun alternatiflerdendir. Ağırlık ve Ölçü Birimi Metrik Sistem. Elektrik Otellerde 110 volt ve 220 voltluk prizler vardır. Ancak genel kullanım 110 volt’a uygundur. Din Katoliklik ülkenin yaygın dinidir. Roma Katolik %76.5, Protestan %6.3, diğer %17.2, hiçbiri % 3.1 69 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI BÖLÜM 2 MEKSİKA TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ ÜRETİM PROFİLİ 70 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2.1. MEKSİKA TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ ÜRETİM PROFİLİ Meksika, 1917 yılında yürürlüğe giren Anayasa’sı ile önemli bir tarımsal reform gerçekleştirmiş olup, bu reformla tarım arazileri “ejido” olarak tanımlanan sistem çerçevesinde köylü ve küçük çiftçilere tahsis edilmiştir. Bu durum, tarımı halen ülkenin en fazla işgücü çalıştıran sektörü olmasının temelini oluşturmuştur. Bugün ülkenin aktif işgücünün % 18’i, devlet tarafından çeşitli yollarla desteklenen mısır ve buğday gibi temel tarım ürünlerinin üretimiyle uğraşmaktadır. Ancak, tarımın Meksika GSMH’si içerisindeki yeri yıllar itibariyle azalma içerisinde olduğu görülmektedir. Ülke tarımının 1970 yılındaki GSMH içerisindeki payı % 25 iken, 1980 yılında % 7,0, 2006 yılında ise % 3,9 olarak kaydedilmiştir. Meksika’nın tarımsal üretimde en rekabetçi olduğu ürün, sanıldığının aksine Tortilla gibi ülkenin temel ve en önemli gıda tüketim ürününün ham maddesi olan mısır değil, bahçe bitkileri, tropik meyveler ve sebzelerdir. NAFTA görüşmeleri esnasında, Meksikalı üreticilerin 2/3’ünün artan tarımsal mekanizasyon ve serbestleştirici politikaların etkisiyle mısır üretiminden, bahçe bitkileri, taze meyveler, sert kabuklu meyveler, sebzeler, kahve ve şeker kamışı gibi diğer emek yoğun ürünlere kayacağı tahmin edilmiştir. Ancak, NAFTA anlaşması ile öngörüldüğü gibi bir yönelim olduğu açık olmasına rağmen, bu geçişin mısır üretiminden vazgeçmiş ve sayıları 600 bin olarak tahmin edilen çiftçilerin tümünü kapsayabildiğini söylemek zordur. Meksika, verdiği devlet desteklerinin de etkisiyle 20,5 milyon ton seviyesindeki üretimi ile bugün halen dünyanın 4.büyük mısır üreticisi ülke konumunu korumaktadır. Ülke genelinde patates üretimine ayrılan alanın 1980’den beri çok fazla değişmediği ancak üretimin 1961 yılına kıyasla üç katına çıktığı kaydedilmiştir. Meksika’nın 2007 yılı içerisinde patates üretimi 1,73 milyon ton olup,ülke genelinde kişi başına düşen tüketim 17kg/ yıl gibi düşük bir düzeydedir. Ülkede patates üretimine ayrılan alanların diğer temel tarımsal ürünlere ayrılan alanlardan daha büyük olduğu görülmektedir. Ülkede patates üretiminin, ev tüketimi yerine daha çok sanayi üretimini amaçlayan bir yapısı vardır. Meksika’da yaklaşık olarak 160 bin küçük ve orta ölçekli çiftçi, 15 farklı eyalette şeker kamışı üretimi yapmaktadır. Meksika şeker sanayinin yüksek üretim maliyetleri ve yatırım eksikliği gibi sıkıntılarının olduğu ve ülke genelinde üretimin tüketimden daha fazla olduğu belirtilmektedir. 71 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika Tarım ve Hayvancılık Üretimi (2005) Sıra Ürün Üretim Değeri (ABD Doları)* Üretim (Ton) 1. Sığır Eti 3.371.296 1.630.000 2. İnek Sütü 2.625.826 9.873.755 3. Tavuk Eti 2.590.059 2.220.520 4. Mısır 2.382.100 20.500.000 5. Yumurta 1.655.355 1.906.476 6. Domuz Eti 1.056.782 1.043.580 7. Şeker Kamışı 937.277 45.126.500 8. Sorgum 768.537 6.300.000 9. Portakal 697.654 3.969.810 10. Avokado 668.586 1.040.390 11. Yeşil Biber 639.662 1.853.610 12. Kuru Fasulye 609.994 1.400.160 13. Domates 508.956 2.148.130 14. Limon 476.826 1.824.890 15. Buğday 467.940 3.000.000 16. Mango 365.968 1.503.010 17. Muz 288.812 2.026.610 18. Soğan 255.280 1.130.660 19. Yeşil Kahve 254.148 310.861 20. Patates 251.634 1.734.810 Kaynak:www.fao.org *Üretim değeri 1999-2001 uluslararası fiyatlar baz alınarak hesaplanmıştır Meksika bir çok tarımsal ürünün üretiminde Dünyada en üst sıralarda yer almaktadır. Bunlar arasında, avokado, at eti, limon, soğan ve aspir tohumu üretiminde dünyanın en önemli üreticisi konumunu halen sürdürmektedir. Meksika, özellikle kuru fasulye ve nohut üretimi ile zaman zaman dünya piyasalarında ülkemize doğrudan rakip olabilmektedir. 72 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Üretimini Yaptığı ve Dünya Sıralamasında Başta Gelen Ürünleri ÜRÜN MEKSİKA’NIN DÜNYA SIRALAMASI ÜRÜN MEKSİKA’NIN DÜNYA SIRALAMASI Avokado 1 Çalı Fasulyesi 3 At Eti 1 Anason 4 Limon 1 Mısır 4 Soğan 1 Sorgum 4 Aspir Tohumu 1 Vanilya 4 Yeşil Biber 2 Asparagus 5 Sert Kabuklular 2 Kuru Fasulye 5 Papaya 2 Nohut 5 Greyfurt 3 Yeşil Kahve 5 Tavuk Eti 3 Mango 5 Kaynak:www.fao.org 73 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2.2. MEKSİKA TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ DIŞ TİCARET PROFİLİ 2.2.1. İthalat Meksika toplam 18,9 Milyar Dolarlık tarım ve gıda sanayi ürünleri ithalatı ile dünya sıralamasında 12. , Latin Amerika ülkeleri arasında ise 1. sırada yer alan, önemli bir pazar konumundadır. ABD ürünleri, 2007 yılında Meksika’nın ithalatından aldığı % 71,8’lik payıyla, pazarda mutlak bir üstünlüğe sahiptir. Diğer önemli tedarikçi ülkeler sırasıyla Kanada, Şili, Yeni Zelanda, Çin, Arjantin ve İspanya olarak kaydedilmiştir. Ortak dil ve tarih geçmişi olan İspanyollar Avrupa kıtasında Meksika ile ticarette söz sahibidirler. Meksika’nın Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İthalatında En Önemli Tedarikçi Ülkeler ÜLKE İthalat Değeri (Milyon Dolar) 2005 Toplam İthalat Değeri (Milyon Dolar) 2006 İthalat Değeri (Milyon Dolar) 2007 Pay % 2007 13.918.943 15.655.209 18.952.532 100 9.839.845 11.205.427 13.600.331 71,8 Kanada 963.532 1.166.388 1.395.844 7,4 Şili 506.087 531.720 602.140 3,2 Yeni Zelanda 328.679 287.055 432.738 2,3 Çin 186.081 239.311 283.749 1,5 Arjantin 198.786 185.584 240.244 1,3 İspanya 199.813 220.513 232.564 1,2 Hollanda 119.773 124.059 163.026 0,9 Uruguay 126.475 92.087 155.754 0,8 Fransa 111.597 115.755 147.186 0,8 ABD Diğer 8,8 Kaynak:www.trademap.org Meksika’ya ulaşan AB orijinli tarım ve gıda sanayi ürünleri için Veracruz limanı kullanılmakta olup, tarım ürünleri açısından ithalatçı/dağıtıcı firmaların merkezi ülkenin başkenti Mexico City’dir. 74 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Ülkenin en önemli ithal kalemleri mısır, soya fasulyesi, kırmızı et, buğday, süt ve süt kreması ürünleridir. Ülkeye ithal edilen mısır ve soya fasulyesinin neredeyse tamamı ABD orijinlidir. Meksika’nın Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İthalatında En Önemli Kalemler Sıra Ürün Toplam İthalatı Tarımsal Ürünler İthalatı İthalat Değeri (Milyon Dolar) 2005 İthalat Değeri (Milyon Dolar) 2006 İthalat Değeri (Milyon Dolar) 2007 221.818.976 256.085.920 283.210.848 13.918.945 15.655.204 18.952.532 1. Mısır 714.053 1.138.368 1.554.319 2. Soya Fasulyesi 949.967 926.093 1.176.992 3. Kırmızı Et 820.134 930.989 1.026.485 4. Buğday 612.760 691.113 856.164 5. Süt ve Süt Kremi 506.673 393.949 683.513 6. Beyaz Et 532.851 598.727 665.732 7. Hazır Gıdalar, diğer 469.589 600.485 601.674 8. Pirinç Dışındaki Hububatlar 345.738 438.876 564.418 9. Domuz Eti 515.204 533.541 509.359 10. Kolza tohumu 289.063 345.141 479.878 Kaynak:www.trademap.org 2.2.2. İhracat Meksika sahip olduğu yüksek tarımsal üretim kapasitesi ve özellikle yabancı yatırımların etkisiyle gelişmiş gıda ve içecek sanayi ile 2007 yılında toplam 15,1 Milyar Dolar değerinde tarım ve gıda sanayi ürünleri ihracat rakamına ulaşmıştır. Bu rakam 2003 yılına göre yaklaşık % 65’lik bir artışı ve bir önceki seneye göre ise % 10,2’lik bir artışı ifade etmektedir. Ülke ihracatında görülen bu artışın en büyük sebebi hiç kuşkusuz Japonya’dan AB’ye, Afrika’nın birçok ülkesinden Uzakdoğu ülkelerine kadar 40’ın üzerinde ülke ve bölge ile gerçekleştirdiği Serbest Ticaret Anlaşmaları’dır. 75 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın tarım ve gıda sanayi ürünleri ihracatında en önemli pazarı sınır komşusu ve dünyanın en önemli gıda pazarı olan ABD’dir. ABD’nin payı yıllar itibariyle % 75-80 arasında değişmektedir. Ülke ihracatının yöneldiği en önemli diğer pazarlar sırasıyla Kanada, Japonya, Guatemala, İspanya ve Almanya’dır. Meksika’nın Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İhracatında En Önemli Pazarlar İhracat Değeri (Milyon Dolar)2007 İhracat Değeri (Milyon Dolar) 2005 İhracat Değeri (Milyon Dolar) 2006 11.680.264 13.725.650 15.111.917 100 9.725.334 11.286.009 11.922.181 78,9 Kanada 169.681 348.326 536.789 3,6 Japonya 389.522 421.821 505.330 3,3 Guatemala 106.384 110.927 147.044 1,0 İspanya 76.340 83.034 131.243 0,9 Almanya 74.981 88.738 115.722 0,8 El Salvador 69.880 72.066 110.696 0,7 İtalya 25.187 61.802 105.986 0,7 Venezüella 57.552 91.274 103.118 0,7 İngiltere 87.769 92.256 102.379 0,7 ÜLKE Toplam ABD Diğer Pay % 2007 7,7 Kaynak:www.trademap.org Alkollü ürünler, özellikle de bira ve tekila, Meksika’nın dünya pazarlarında tanınan ve en çok ihraç ettiği ürünlerdir. Ülkenin diğer önemli ihraç kalemleri sırasıyla sebzeler, domates, muhtelif likörler ve tropik meyvelerdir. 76 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İhracatında En Önemli Kalemleri Sıra Ürün Toplam İhracatı Tarımsal Ürünler İhracatı İhracat Değeri (Milyon Dolar) 2005 İhracat Değeri (Milyon Dolar) 2006 İhracat Değeri (Milyon Dolar) 2007 214.207.312 249.960.544 271.990.176 11.680.267 13.725.643 15.111.917 1. Biralar 1.507.274 1.822.743 1.788.897 2. Taze ve soğutulmuş sebzeler 1.106.157 1.161.542 1.246.141 3. Domates 881.471 1.119.341 1.219.875 4. Likör ve diğer alkollü içecekler 684.611 736.311 812.511 5. Hurma, incir, ananas, mango, avokado ve guavalar 470.029 445.820 762.880 6. Canlı hayvan 516.617 654.956 480.117 7. Kakao içermeyen şekerli mamuller 382.559 428.778 451.300 8. Taze ve soğutulmuş salatalık 284.498 380.719 447.304 9. Kabuklu deniz ürünleri 367.238 374.697 447.017 10. Ekmek, bisküvi ve diğer unlu mamuller 274.336 357.394 392.448 Kaynak:www.trademap.org 77 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2.3. TÜRKİYE – MEKSİKA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİ PROFİLİ 2.3.1. İhracatımız Türkiye ve Meksika arasındaki tarım ve gıda sanayi ürünleri ticaretinin yaklaşık 30 milyon Dolarlık bir hacimle göreceli olarak düşük düzeyde seyretmekte olduğu görülmektedir. 2007 yılı içerisinde Türkiye’den Meksika’ya gerçekleştirilen tarım ve gıda sanayi ürünleri toplam ihracatı 6,7 milyon Dolardır ve bu rakam bir önceki yıla göre % 8,8’lik bir artışı işaret etmektedir. Tütün, gofretler, kuru kayısı, pamuk tohumu, çikolatalı veya çikolatasız şekerli mamuller ile fındık, ihracatımızda sırasıyla en başta gelen ürünler olarak ön plana çıkmaktadırlar. Türkiye’nin Meksika’ya Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İhracatı* SIRA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 78 ÜRÜN İSMİ TÜTÜN; GÜNEŞTE KURUTULMUŞ ŞARK TİPİ OLANLAR (SAPLI, DAMARLI) GOFRET VE WAFFLE (ÇİKOLATA/KAKAO İÇEREN, AMBALAJLI=<85 GR) KAYISI (ZERDALİ DAHİL) KURUTULMUŞ PAMUK TOHUMU (TOHUMLUK) GIDA MÜSTAHZARLARI; KAKAO/ÇİKOLATA İÇEREN (DOLDURULMAMIŞ) DİĞER DİĞER ÇİKOLATA VE ÇİKOLATA MAMÜLLERİ (DOLDURULMAMIŞ) FINDIK (KABUKSUZ) WAFFLE VE GOFRETLER (ÇİKOLATA/KAKAO İÇEREN, DİĞER) DİĞER ÇİKOLATA VE ÇİKOLATA MAMÜLLERİ (DOLDURULMUŞ) 2007 DEĞER MİKTAR (ABD (KG) DOLAR) 2008** MİKTAR DEĞER (ABD (KG) DOLAR) 444.780 2.443.454 949.620 4.258.186 424.631 1.007.464 217.650 630.878 141.006 332.967 112.640 393.317 0 0 160.000 324.067 23.587 178.909 63.350 304.228 179.894 480.687 95.356 254.034 14.000 73.038 42.000 246.900 177.056 537.997 59.239 148.807 9.207 74.256 5.280 63.374 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 TARİFENİN BAŞKA YERİNDE BULUNMAYAN KAKAO/ÇİKOLATA İÇEREN DİĞER GIDA MÜSTAHZ. TATLI BİSKÜVİLER (GOFRETLER ÇİKOLATA/ KAKAO İÇEREN, AMBALAJLI=<85 GR) CİKLET; DİĞER, SAKKAROZ ORANI =>% 60, ŞEKER KAPLANMIŞ/ KAPLANMAMIŞ ÇİKOLATA (DİĞERLERİ) AKİDE ŞEKERİ JÖLELİ ŞEKERLER İNCİRLER (KURUTULMUŞ) ZEYTİNYAĞI; SAF DİĞER (AĞIRLIK;1 KG.’A KADAR, AMBALAJLI) ZEYTİNYAĞI; DİĞER (AGIRLIK;1 KG.’A KADAR, AMBALAJLI) ZEYTINYAĞI; DİĞER (AGIRLIK;1-5 KG.’A KADAR, AMBALAJLI) DİĞER ŞEKERCİLİK MAMÜLLERİ; SAKIZLI, JÖLELİ LOKUMLAR; DİĞER KAKAO TOZU (İLAVE ŞEKER/DİĞER TATLANDIRICI MADDELER İÇERMEYEN) GIDA MÜSTAHZARLARI; KAKAO/ÇİKOLATA İÇEREN DOLDURULMUŞ, DİLİM/ ÇUBUK HALİNDE TÜTÜN DÖKÜNTÜLERİ; KIRIK (GÖZ BÜYÜKLÜGÜ 8; 3 MM. ARASINDAKI ELEKTE KALANLAR) TOPLAM 0 0 5.818 58.176 84.290 138.025 20.854 33.347 0 0 10.497 32.406 34.416 71.952 48.430 45.000 92.493 330.720 117.418 114.221 3.978 600 60 0 17.680 3.180 182 0 4.761 21.456 0 0 5.504 21.954 0 0 1.092 4.092 0 0 48.438 119.504 0 0 12 192 0 0 56.000 79.063 0 0 7.224 26.136 0 0 30.720 16.282 0 0 1.852.000 6.210.328 1.746.942 6.768.762 Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) *Sıralama 2008 yılı değer bazında yapılmıştır **Ocak-Eylül ayları arası 79 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2.3.2. İthalatımız Ülkemizin, Meksika’dan 2008 (Ocak - Eylül) yılında gerçekleştirdiği toplam tarım ve gıda sanayi ürünleri ithalatı 22,9 milyon Dolar olup, bir önceki yıla göre ithalatımız 4,5 katlık bir artış kaydetmiştir. Bu artışın ana sebebi bu ülkeden aynı yıl içerisinde ithal ettiğimiz 15,5 milyon Dolarlık makarnalık buğdaydır. Tarım ve gıda sanayi ürünleri grubunda 2008 (Ocak Eylül) yılında ülkemizin Meksika’dan en önemli ithal kalemleri sırasıyla buğday, nohut, alkollü içkiler (Tekila ve bira), sakızlı şekerler, balık yağları ve tabii bal olarak kaydedilmiştir. Türkiye’nin Meksika’dan Tarım ve Gıda Sanayi Ürünleri İthalatı* 2008** 2007 SIRA ÜRÜN İSMİ 1 BUĞDAY; MAKARNALIK (DURUM; DİĞER) 2 MİKTAR (KG) DEĞER (ABD DOLAR) MİKTAR (KG) DEĞER (ABD DOLAR) 0 0 27.006.480 15.528.726 NOHUT; KABUKSUZ (KURU) DİĞER 44.000 33.167 2.465.780 2.681.683 3 TEKİLA, MUHTEVA=<2 LT. 99.410 946.138 97.001 1.061.963 4 SAKIZLI ŞEKERLER 0 0 69.433 801.472 5 SUSAM TOHUMU (SOYULMUŞ) 0 0 137.975 460.548 6 BİRA (MALTTAN) ŞİŞEDE (MUHTEVASI 10 LİTRE < OLAN KAPLARDA) 440.416 622.575 221.951 336.288 7 DİĞER BALIK YAĞLARI VE FRAKSİYONLARI 0 0 202.355 252.988 8 TABİİ BAL; SÜZME 0 0 63.168 222.099 9 DİĞER KEKİK (EZİLMEMİŞ, ÖGÜTÜLMEMİŞ) 141.114 488.571 64.481 221.056 10 DOMATES TOHUMU 14 101.943 21 174.011 11 HIYAR TOHUMU 100 158.836 114 161.177 80 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 12 HAYVAN GIDASI OLARAK KULLANILAN DİĞER MÜSTAHZARLAR 13 5.000 18.043 18.400 141.735 MUZ; PLANTAİN (TAZE) 0 0 259.039 140.150 14 DİĞER TURUNÇGİL SULARI (BRIXS = 20 - 67, 100 KG İÇİN KIYMETİ 30 EURO’DAN FAZLA, S 0 0 37.440 101.062 15 TÜTÜN; AÇIK HAVADA KURUTUL. BURLEY TİPİ (SAPLI/SAPSIZ, DAMARSIZ) 35.460 194.241 14.400 82.399 16 ÖZELLİKLE FIRÇA VE SÜPÜRGE İMALİNDE KULLANILAN TÜRDEKİ BİTKİSEL MADDELER 3.700 16.095 15.086 81.253 17 AKİDE ŞEKERİ 0 0 11.232 59.652 18 YENİBAHAR; CAPSICUM VE PİMENTA CİNSİ (KURUTULMUŞ/EZİLMEMİŞ/ ÖGÜTÜLMEMİŞ) 84.900 147.263 34.954 56.393 19 DİĞER MEYVELER (İLAVE ALKOLSÜZ, İLAVE ŞEKERLİ, AMBALAJ =<1 KG) 13.122 84.711 7.290 52.560 20 KARPUZ TOHUMU 183 98.421 67 45.395 21 AREK CEVİZİ, KOLA CEVİZİ VE PEKAN CEVİZİ 0 0 4.001 41.007 22 DİĞER TAZE TURUNÇGİLLER 0 0 11.096 24.409 23 TROPİKAL MEYVELER VE SERT KABUKLU TROPİKAL MEYVELER (İLAVE ŞEKER İÇERMEYEN) 0 0 4.608 24.024 24 DİĞER CANSIZ MAYALAR 6.000 27.100 5.000 22.150 25 ODA BİTKİLERİNİN KÖKLENDİRİLMİŞ ÇELİKLERİ (KAKTÜSLER HARİÇ) 0 0 920 17.846 81 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 26 TATLI LİMON (TAZE/ KURUTULMUŞ) 27 MUZ; DİĞER (TAZE) 28 DİĞER AÇIK HAVA BİTKİLERİ 29 MAYALAR; DİĞER (CANLI) 30 9.112 9.369 14.868 17.503 0 0 32.652 17.343 19.960 42.643 18.144 14.804 990 11.206 990 12.422 DOMATES KETÇAPI VE DİĞER DOMATES SOSLARI 1.770 2.922 5.664 12.161 31 KARANFİL (BÜTÜN HALİNDEKİ MEYVE, TANE VE SAPLARI) 54.600 27.300 22.450 11.225 32 DİĞER TÜTÜN DÖKÜNTÜLERİ 0 0 17.280 11.060 33 SUSAM YAĞI VE FRAKSİYONLARI (DİĞER, SINAİ AMAÇLI) 0 0 2.293 10.143 34 MISIR (DİĞER) 0 0 1.100 5.233 35 BİTKİSEL MUMLAR (DİĞERLERİ 1.000 7.420 500 3.581 36 MALTO DEKSTRİN VE MALTO DEKSTRİN ŞURUBU; DİĞER 0 0 318 3.048 37 YENİBAHAR; CAPSICUM VE PIMENTA CİNSİ (KURUTULMUŞ/EZİLMİŞ/ ÖĞÜTÜLMÜŞ) 17.500 11.375 4.800 2.400 38 KAHVE (KAFEİNİ ALINMAMIŞ, KAVRULMAMIŞ) 0 0 681 2.376 39 BALMUMU; DİĞER 0 0 150 1.579 40 BUĞDAY; EKMEKLİK, TOHUMLUK 206 2.644 50 1.182 41 MISIR (TEK MELEZ) 34 665 100 540 42 BİBER TOHUMU 12 19.014 1 451 43 KARNABAHAR TOHUMU 20 40.642 1 209 82 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 44 AHUDUDU (TAZE) 0 0 30 190 45 BUĞDAY; MAKARNALIK (DURUM; TOHUMLUK) 110 1.595 1 120 46 DİĞER ARPA (TOHUMLUK) 20 246 0 0 47 BUĞDAY VE ÇAVDAR MELEZİ 47 562 0 0 48 SUSAM TOHUMU (HAM) 146.500 301.949 0 0 49 DİĞER SEBZE TOHUMLARI 10 11.590 0 0 50 KAVUN TOHUMU 8 3.880 0 0 51 TARİFENİN BAŞKA YERİNDE YER ALMAYAN DİĞER BİTKİSEL ÜRÜNLER 2.750 11.570 0 0 52 BİTKİSEL MUMLAR (HAM) 50 471 0 0 53 FRUKTOZ, FRUKTOZ ŞURUBU (KURU HALDE AĞIRLIK %50’DEN FAZLA FRUKTOZ İÇEREN) 2.145 11.855 0 0 54 CAPSICUM CİNSİ BİBER (TATLI/DOLMALIK BİBERLER HARİÇ) SİRKELİ, KONSERVE EDİLMİŞ 5.880 9.335 0 0 55 FASULYE (KABUKSUZ) SIRKESİZ, KONSERVE EDİLMİŞ (DONDURULMAMIŞ) 5.400 7.601 0 0 56 HARISSA SOSU 3.000 5.917 0 0 57 KARIŞTIRILMIŞ VİSKİ; İSKOÇ, MUHTEVASI 2 LİTREYİ < KAPLARDA OLANLAR 4.927 34.506 0 0 58 BALIK UNU 503.300 652.492 0 0 TOPLAM 1.652.770 4.165.873 30.874.365 22.919.616 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) *Sıralama 2008 yılı değer bazında yapılmıştır **Ocak-Eylül ayları arası 83 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Türkiye-Meksika arasındaki tarım ve gıda sanayi ürünleri ticaretinin bu derece düşük hacimde seyretmesinin ana sebebi olarak öncelikle coğrafi uzaklık ve karşılıklı pazar olarak odaklanma yetersizliği gösterilebilir. Bilindiği gibi, Türkiye’nin bu ürün grubunda en önemli pazarı AB olduğu gibi, Meksika’nın da ABD’dir. Her iki ülke ihracatçı-ithalatçı firmalarının da söz konusu bu pazarlara odaklanmış olmaları, karşılıklı olarak ticaretimizin düşük kalmasına sebep olmuştur. Ayrıca, coğrafi uzaklık beraberinde nakliye masraflarının yükselmesine ve özellikle yaş meyve ve sebze gibi kolay bozulabilir ürün gruplarında riskin artmasına sebep olmaktadır. Düşük ticaret hacminin bir diğer nedeni, Türkiye ve Meksika’nın benzer üretim ve ihracat ürün portföylerine sahip olmalarıdır. Her iki ülkede, dünya piyasalarında önemli birer tarımsal üretici konumundadır. Ayrıca, Meksika devletinin başta AB olmak üzere dünyanın bir çok ülkesiyle gerçekleştirmiş olduğu, ancak Türkiye ile henüz gerçekleştirmediği bir çok Serbest Ticaret Anlaşması yürürlüktedir. Bu durumda, Türk tarım ve gıda sanayi ürünleri ihracatçı firmalarımız Meksika pazarında kendilerine uygulanan yüksek gümrük tarifeleri karşısında, başta AB’li ihracatçılar karşısında dezavantajlı bir konuma girmekte ve açık bir ticaret sapması meydana gelmektedir. Bu açıdan, Türkiye’nin Meksika ile gelecekte imzalayacağı bir Serbest Ticaret Anlaşması’nın, iki ülke arasındaki tarım ve gıda sanayi ürünleri ticaretinin önemli ölçüde artıracağı tahmin edilmektedir. 84 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2.4. MEKSİKA TARIM VE GIDA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZAR PROFİLİ Meksika’da gıda üreten firmalar ekonomideki durgunluğun etkilerini yoğun olarak hissetmektedirler. Dünya genelinde elektrik ve petrol fiyatlarındaki artışlar ile hammadde ve bileşenlerin fiyatlarındaki yükselişler üretim maliyetlerini önemli ölçüde etkilemekte olduğu görülmektedir. Mısır ve soya’nın ülkede yaygın olarak bio-yakıt üretiminde kullanılması hayvancılık sektöründe yem fiyatlarının artışını tetiklemiştir. Paketli, ambalajlı gıda ürünleri üreten firmalar bu maliyet artışlarını tüketiciye yansıtamamanın sıkıntısı içerisindedirler. Meksika’nın en büyük gıda ürünleri üreticisi firmaları olan Grupo Bimbo, Sigma Alimentos, Kellogg de México, Grupo Gamesa, Nestlé México ve Danone de México, uygun koşullarda hammadde bulamama sorununu yaptıkları uzun dönemli anlaşmalarla aşmışlardır. Ancak küçük ve orta ölçekli gıda firmaları için söz konusu bu sorun halen devam etmektedir. Sektör firmaları, ürettikleri ürünlerin formülasyonunu sıkıntı çekeceklerini tahmin ettikleri hammaddelerden, daha kolay bulabileceklerini tahmin ettikleri hammaddeler lehine değiştirmenin yollarını aramaktadırlar. Ülke genelinde tüketici harcamalarının daralması, daha fazla sayıda Meksikalının markalı ürünlere göre daha ekonomik olan fason ürünlere yönelmeleri sonucunu doğurmaktadır. Meksika hükümeti, ülke perakendecilerinin güçlü organizasyonu olan ANTAD (Asociación Nacional de Tiendas de Autoservicio y Departamentales) ve CONMEXICO gibi üreticiler ülkede fiyat istikrarının sağlanması ve temel ürünlerin mevcudiyetinin temini yönünde beraber çalışmalar yapmaktadırlar. Örneğin ANTAD üyesi perakendeci firmalar yılın ilk aylarında tortillas’ların fiyatlarının düşük tutulması için anlaşmaya varmışlardır. Ülke genelinde 2006 yılında kaydedilen yüksek tüketim harcamaları, daha fazla sayıda buzdolabı ve mikrodalga fırının evlere girmesine sebep olmuştur. Meksika İstatistik Enstitüsü (Instituto Nacional de Geografía, Estadística e Informática – INEGI) rakamlarına göre, Meksika’da buzdolabı sahibi hane halkının sayısı 2000 yılında % 68,5 iken, bu rakamın 2005 yılında % 79’a çıktığı tahmin edilmektedir. Bu artış, yukarıda bahsedilen ülke ekonomisindeki genel durgunluğa rağmen gittikçe daha fazla sayıda Meksikalı ailenin daha iyi koşullarda gıda depolama ve hızla ısıtma imkanına sahip olduğuna işaret etmektedir. Bu gelişme ülke genelinde ambalajlı dondurulmuş ürünleri üreten Sigma Alimentos ve mikrodalgaya uygun ambalajlı hazır yemeklerin üreticisi olan Cia Arrocera Covadonga gibi firmalara satışlarını artırma yönünde önemli şanslar tanımaktadır. Bu durumun aynı zamanda, ülkeye ihracat yapmak isteyen tüm ambalajlı ürün ihracatçısı deniz aşırı ülkeler içinde potansiyel oluşturduğu belirtilmektedir. 85 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika gıda pazarını yönlendiren diğer önemli gelişmeler; yüksek tüketim potansiyeli barındıran genç yetişkinlerin toplam gıda tüketiminde artan payları, daha fazla sayıda Meksikalının daha sağlıklı, çevreye saygılı ve sosyal sorumluluk anlayışına sahip firmaları tercih etmesi, daha fazla insanın kolay hazırlanır hazır tüketilebilecek ürünleri tercih etmesi ve evde yemek yapma alışkanlığının azalması olarak sıralanabilir. Meksika gıda pazarı, sadece ambalajlanmış gıda ürünleri dikkate alındığında, 2007 yılın da yaklaşık 55 milyar Dolarlık bir hacime sahip olup, pazarın bir önceki seneye göre % 6,4’lük bir büyüme gösterdiği görülmektedir. Meksika pazarında 2006-2007 yılları gıda ürünlerinin satış hacimleri dikkate alındığında, kayda değer en önemli gelişme hazır yemekler ve yemek yerine geçebilecek gıda ürünlerinin satışlarında görülen önemli artışlardır. Ayrıca, tatlı ve çerez ürünleri de söz konusu pazarda yükselen satış hacimleri ile dikkat çekmektedirler. Meksika’da Gıda Ürünlerinin Yıllar İtibariyle Satış Değeri (Milyon dolar) Ürün Grubu Şekerli Mamüller 2003 2004 2005 2006 % Değişim (2002-2007) 2007 3.149 3.363 3.607 3.865 4.029 28,0 13.258 14.060 15.138 16.181 17.439 31,5 528 552 596 631 655 24,1 Süt ve Süt Ürünleri 7.366 7.954 8.419 8.880 9.300 26,3 Hazır Yemekler 3.149 3.363 3.607 3.865 4.029 28,0 68 72 84 94 104 52,9 Çorbalar 106 119 133 147 144 35,9 Makarnalar 282 294 314 329 340 20,5 Erişteler 345 408 488 575 637 84,4 Konserve Gıdalar 926 1.019 1.145 1.164 1.254 35,5 Unlu Mamüller Dondurma Yemek Yerine Geçen Ürünler 86 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Dondurulmuş İşlenmiş Gıdalar Kurutulmuş İşlenmiş Gıdalar Soğutulmuş İşlenmiş Gıdalar 317 358 404 457 492 55,3 1.211 1.329 1.519 1.656 1.793 48,0 512 581 673 734 831 62,3 Katı ve Sıvı Yağlar 1.479 1.578 1.538 1.504 1.471 -0,5 Soslar süslemeler ve Karışımlar 1.267 1.340 1.483 1.629 1.795 41,7 Bebek Mamaları 497 509 544 573 602 21,1 Sürülebilir Ürünler 124 134 155 166 175 40,5 Çerezler 106 119 133 147 144 35,9 Kaynak: Euromonitor Meksika’da Gıda Ürünlerinin Yıllar İtibariyle Satış Hacmi (Miktar) ÜRÜN 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Şekerli Mamüller (Bin Ton) 376 390 442 463 477 483 Unlu Mamüller (Bin Ton) 5.861 5.935 6.020 6.172 6.338 6.460 Dondurma (Milyon Litre) 147 154 161 168 176 183 Tatlı ve Çerezlik Ürünler (Bin Ton) 264 283 311 328 347 360 6 6 6 7 7 8 Hazır Yemekler (Bin Ton) 11 16 20 23 26 28 Çorbalar (Bin Ton) 23 24 26 28 29 31 249 251 259 269 277 281 63 71 85 105 121 125 339 363 396 416 419 423 84 91 99 108 117 120 Kurutulmuş İşlenmiş Gıdalar (Bin Ton) 782 830 887 906 908 926 Soğutulmuş İşlenmiş Gıdalar (Bin Ton) 96 105 116 125 130 135 1.106 1.119 1.127 1.091 1.098 1.100 698 748 792 835 883 911 Yemek Yerine Geçen Ürünler (Bin Ton) Makarnalar (Bin Ton) Erişteler (Bin Ton) Konserve Gıdalar (Bin Ton) Dondurulmuş İşlenmiş Gıdalar (Bin Ton) Katı ve Sıvı Yağlar (Bin Ton) Soslar, süslemeler ve Karışımlar (Bin Ton) 87 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ÜRÜN 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Bebek Mamaları (Bin Ton) 81 81 83 84 84 85 Sürülebilir Ürünler (Bin Ton) 28 30 31 34 35 36 Kaynak: Euromonitor Meksika Gıda Pazarındaki Firmaların Marka Pazar Payları 2003-2006 Perakende Payı% FİRMA 2003 2004 2005 2006 Alpura Ganaderos Productores de Leche Pura SA de CV 2.69 2.65 2.57 2.49 Bimbo Panificación Bimbo SA de CV 2.37 2.26 2.47 2.46 Lala Industrial Lala SA de CV, Grupo 2.70 2.66 2.51 2.46 Tia Rosa Panificación Bimbo SA de CV 1.09 1.08 1.17 1.19 La Costeña Conservas La Costeña SA de CV 0.72 0.73 0.78 1.05 Los Volcanes Industrial Lala SA de CV, Grupo - 0.94 0.97 0.98 Maruchan Toyo Suisan Kaisha Ltd 0.74 0.81 0.90 0.98 Sabritas Sabritas SA de CV 0.99 1.01 1.01 0.97 La Esmeralda Derivados de Leche La Esmeralda SA de CV 0.83 0.88 0.91 0.89 Gansitos Productos Marinela SA de CV 0.57 0.61 0.64 0.69 Noche Buena Sigma Alimentos SA de CV - 0.61 0.63 0.67 Trident Cadbury Adams Mexico S De RL De CV 0.56 0.60 0.59 0.63 Nido Nestlé México SA de CV 0.57 0.60 0.58 0.60 Yakult Yakult SA de CV 0.60 0.62 0.60 0.59 McCormick Herdez SA de CV, Grupo 0.47 0.44 0.43 0.59 Leche Liconsa Liconsa SA de CV 0.68 0.65 0.60 0.59 Carnation Nestlé México SA de CV 0.55 0.54 0.48 0.56 Yoplait Sigma Alimentos Lacteos SA de CV 0.62 0.54 0.54 0.54 123 Fábrica de Jabón La Corona SA de CV 0.78 0.69 0.59 0.52 Marinela Productos Marinela SA de CV 0.36 0.38 0.41 0.49 Ruffles Sabritas SA de CV 0.52 0.51 0.49 0.48 Boreal Industrial Lala SA de CV, Grupo - 0.59 0.53 0.48 Herdez Herdez SA de CV, Grupo 0.56 0.48 0.48 0.46 88 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Perakende Payı% FİRMA 2003 2004 2005 2006 Sello Rojo Lechera Guadalajara SA de CV 0.49 0.48 0.47 0.45 Cheetos Sabritas SA de CV 0.47 0.50 0.45 0.45 Nan Nestlé México SA de CV 0.45 0.43 0.43 0.44 El Torito Sigma Alimentos SA de CV - 0.43 0.45 0.42 Chocorroles Productos Marinela SA de CV 0.32 0.35 0.36 0.39 Doritos Sabritas SA de CV 0.41 0.39 0.38 0.38 Svelty Nestlé México SA de CV 0.40 0.36 0.35 0.38 Los Volcanes Evaporadora Mexicana SA de CV 0.89 - - - Noche Buena Lácteos Finos Mexicanos SA de CV 0.81 - - - Boreal Evaporadora Mexicana SA de CV 0.65 - - - El Torito Fonterra Co-operative Group 0.40 - - - Artisanal 27.51 26.74 26.35 26.11 Fason Üretim 1.48 1.57 1.61 1.99 Diğerleri 46.78 47.86 48.28 47.65 Toplam 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: Euromonitor Meksika perakende sektörü, özellikle yabancı sermayenin etkisiyle çok hızlı bir gelişim göstermektedir. Ülke geneline faaliyette bulunan Wal-Mart de México, Mi Bodega markası altında, ve Controladora Comercial Mexicana, Al Precio markası ile “indirimli mağaza” ve “convenience store” sentezi bir perakende modeli oluşturmuşlardır. Yaş meyve ve sebze satışları bu markaların yaklaşık % 90’nını oluşturmaktadır. Yukarıda adı geçen büyük perakende firmalarının bu modelle ülkenin küçük şehirlerinde ve kırsal alanda önemli satış hacimlerine ulaştıkları belirtilmektedir. Meksikalı tüketiciler gıda ürünleri alışverişlerini en fazla süpermarket ve hipermarketlerden yapmaktadırlar. Ancak, ülke geneline yayılmış indirim mağazaları da fiyatlarının uygunluğu sebebiyle yoğunluklu olarak tercih edilmektedirler. Meksika Pazarında Gıda Ürünlerinin Son Tüketiciye Dağıtım Kanalları 2002/2007 % Parekende Hacmi 2002 2007 Süpermarketler/Hipermarketler 30,25 31,60 Bağımsız Gıda Mağazaları 27,90 24,80 89 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI % Parekende Hacmi 2002 2007 Tüketici Ürünleri Mağazaları (Convenience stores) 4,32 6,24 - Standard 3,59 5,06 - Petrol/gaz servis istasyonları 0,73 1,18 - 0,01 İndirim Mağazaları 23,62 25,91 Diğerleri 13,90 11,44 Toplam 100,00 100,00 İnternet Satışları Kaynak: Euromonitor Euromonitor tarafından yapılan değerlendirmeye göre, Meksika gıda ürünleri pazar hacminin 2012 senesinde yaklaşık % 18’lik bir büyüme ile 63 milyar Dolar seviyesine ulaşacağı tahmin edilmektedir. Meksika Gıda Pazarında Bazı Gıda Ürünlerinin Geleceğe Yönelik Satış Tahmini (Miktar / 2007-2012) Ürün Grubu 2007 2008 2009 2010 2011 2012 483 489 496 500 504 507 Unlu Mamuller (Bin Ton) 6.460 6.541 6.610 6.698 6.774 6.841 Dondurma (Milyon Litre) 183 189 196 203 211 218 Tatlı ve Çerezlik Ürünler (Bin Ton) 360 374 386 398 412 426 8 8 9 9 10 11 Hazır Yemekler (Bin Ton) 28 28 30 30 32 32 Çorbalar (Bin Ton) 31 32 33 35 36 38 Makarnalar (Bin Ton) 281 286 290 294 299 303 Erişteler (Bin Ton) 125 128 131 133 135 136 Konserve Gıdalar (Bin Ton) 423 428 433 437 440 445 Dondurulmuş İşlenmiş Gıdalar (Bin Ton) 120 123 126 129 133 136 Kurutulmuş İşlenmiş Gıdalar (Bin Ton) 926 945 964 981 999 1.017 Şekerli Mamuller (Bin Ton) Yemek Yerine Geçen Ürünler (Bin Ton) 90 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Ürün Grubu 2007 2008 2009 2010 2011 2012 135 140 144 148 152 156 1.100 1.108 1.115 1.120 1.122 1.127 911 945 977 1.008 1.039 1.074 Bebek Mamaları (Bin Ton) 85 85 86 86 87 88 Sürülebilir Ürünler (Bin Ton) 36 36 37 37 38 38 Soğutulmuş İşlenmiş Gıdalar (Bin Ton) Katı ve Sıvı Yağlar (Bin Ton) Soslar, süslemeler ve Karışımlar (Bin Ton) Kaynak: Euromonitor Meksika Gıda Pazarında Bazı Gıda Ürünlerinin Satış Tahmini (Değer/Meksika Doları (Milyon)/2008-2012) Ürün Grubu 2008 2009 2010 2011 2012 Şekerli Mamuller 53.288 54.697 55.957 56.965 57.975 231.824 238.823 245.464 251.792 257.680 8.810 9.200 9.611 10.042 10.499 124.694 129.549 135.317 141.660 148.879 30.375 31.766 33.156 34.604 36.019 Çerezlik Çubuklar 3.510 3.844 4.184 4.534 4.899 Yemek Yerine Geçen Ürünler 1.469 1.616 1.766 1.934 2.084 Hazır Yemekler 2.147 2.311 2.405 2.589 2.690 Çorbalar 1.982 2.102 2.242 2.399 2.562 Makarnalar 4.505 4.624 4.733 4.850 4.968 Erişteler 8.522 8.809 9.027 9.206 9.330 16.632 16.962 17.316 17.833 18.387 6.574 6.840 7.131 7.445 7.767 23.894 24.742 25.522 26.309 27.091 Unlu Mamuller Dondurma Süt ve Süt Ürünleri Tatlı ve Çerezlik Ürünler Konserve Gıdalar Dondurulmuş İşlenmiş Gıdalar Kurutulmuş İşlenmiş Gıdalar 91 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Ürün Grubu 2008 Soğutulmuş İşlenmiş Gıdalar 11.284 Katı ve Sıvı Yağlar Soslar, süslemeler ve Karışımlar 2009 2010 2011 2012 11.911 12.468 13.086 13.618 18.465 18.109 17.739 17.454 17.271 24.384 25.706 27.134 28.653 30.322 Bebek Mamaları 8.069 8.392 8.717 9.043 9.372 Sürülebilir Ürünler 2.319 2.379 2.433 2.484 2.544 Çerezler 236.892 244.401 251.540 258.373 264.868 Beslenme Amaçlı Ürünler 245.931 253.975 262.803 272.140 282.354 Ambalajlı Gıda Ürünleri 565.618 584.566 603.946 623.872 644.442 Kaynak: Euromonitor 2.5. POTANSİYEL ARZ EDEN ÜRÜNLER Meksika’da gerçekleştirilen pazar araştırması süresince yapılan görüşmeler ve ziyaretler neticesinde; fındık ve işlenmiş fındık mamülleri, kuru kayısı, üzüm ve incir, başta kiraz ve şeftali olmak üzere konserve meyve ve sebzeler, dondurulmuş gıdalar, başta mercimek ve nohut olmak üzere bakliyat ürünleri, zeytinyağ, şekerli ve çikolatalı ürünler, baharatlar, makarna ve bisküviler Türkiye’den Meksika’ya ihraç edilebilecek potansiyel tarım ve gıda sanayi ürünleri olarak belirlenmiştir. 2.6. ÖNEMLİ HUSUSLAR •Meksika’nın başta NAFTA ve AB ile imzalamış olduğu serbest ticaret anlaşmaları ülkemiz tarım ve gıda sanayi ürünleri ihracatında aleyhimize olacak şekilde önemli bir ticaret sapmasına sebep olmaktadır. Bu sapmanın en önemli unsurlarından birisi ülkemiz menşeli ürünlere Meksika’nın uygulamakta olduğu yüksek vergi oranlarıdır. Bu durum özellikle ülkemizle rakip ürün ihraç portföyüne sahip Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi Akdeniz’e kıyısı bulunan ülkelere önemli maliyet avantajları sağlayabilmektedir. 92 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Ülkemiz ve Yunanistan’a Uyguladığı Gümrük Tarife Oranları ÜRÜN TÜRKİYE’YE UYGULANAN ORAN YUNANİSTAN’A UYGULANAN ORAN Bisküvi ve gofretler 10.00% + 360.00 $/Ton 10.00% + 360.00 $/Ton Kuru kayısı 20 2,4 Kuru incir 20 0 Fındık 0 0 Zeytinyağı 20 4 Kaynak: Market Access Database (www.mkaccdb.eu.int) •Türkiye limanlarından çıkan tarım ve gıda sanayi ürünlerinin doğrudan Meksika’ya ulaşımı olmayıp, gemiler genellikle İtalya, İspanya ve Hollanda limanlarına uğradıktan sonra Meksika’nın Veracruz limanına ulaşmaktadırlar. Yaklaşık 30-35 gün süren İstanbul’dan Veracruz’a nakliyesi esansında farklı konteynırlar için talep edilen nakliye masrafları aşağıda verilmiştir. • 20’DC= 2.057 Dolar • 40’DC= 3.350 Dolar • İstanbul liman masrafı: 350 Dolar / Konteynır •Ülkemizin ve ülkemiz ürünlerinin Meksika pazarındaki gerek tüketiciler, gerekse ithalatçı firmalar nezdinde önemli bir bilinirliği olmadığı tespit edilmiştir. Bu durumu, ülkemiz ürünlerinin satışı açısından hem bir avantaj, hem de bir dezavantaj olarak değerlendirmek mümkündür. 93 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI BÖLÜM 3 MEKSİKA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI 94 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI MEKSİKA SANAYİ ÜRÜNLERİ PAZARI Meksika, serbest ticaret anlaşmalarıyla kurduğu ticari ilişkiler ağının yanı sıra doğru mali ve para politikalarının eseri ekonomisi sayesinde son 25-30 yıldan bu yana önemli gelişmeler kaydetmiştir. Meksika, ekonomisindeki iyileşmeler neticesi, 2007 yılı verilerine göre yaklaşık 900 milyar $ Gayri Safi Milli Hasıla’ya (GSMH) ve orta üstü gelir grubuna2 sahip bir ülke konumuna gelmiştir. Meksika’daki ekonomik gelişmeler özellikle NAFTA’nın3 (1994 yılında) yürürlüğe girmesiyle ABD ekonomisi ile önemli oranda bütünleşmiştir. Bu bütünleşme iki ekonominin sanayisi arasındaki güçlü bağlantılar ile de desteklenmektedir. Bu bütünleşme ve bağlantı nedeniyle ABD’deki her olumlu/olumsuz gelişme Meksika ekonomisini/sanayisini etkilemektedir. ABD ile aşırı bütünleşmenin faydaları yanı sıra zararları da olmaktadır. ABD ekonomisindeki herhangi bir durgunluk doğrudan Meksika imalat sanayisini etkilemektedir. 2008 yılında ABD ekonomisinde yaşanan finansal krizin sonuçları, sonraki yıllarda Meksika ekonomisindeki gelişmeleri dolayısıyla Meksika imalat sanayisini kuşkusuz olumsuz etkileyecektir. Son yıllarda bu durumun farkına vararak ihraç pazarları ile ekonomik/ticari ilişkilerinde çeşitliliğe yönelen Meksika, dış ticaret yapısında farklılaşmaya gidebilmek için (dış ticarette ABD’ye olan bağımlılığını azaltmak ve başta AB ülkeleri, Japonya ve Güney Kore olmak üzere diğer ülkelerle olan ticari ilişkilerini artırmak için) yaklaşık 50’ye yakın ülke ile serbest ticaret anlaşmaları imzalamıştır. Bu durumu, görüşülen PROMEXICO4 yetkilisi de AB ile imzaladıkları serbest ticaret anlaşmasından daha fazla istifade edebilmek için İspanya başta olmak üzere AB ülkelerinde düzenlenen fuarlara önem vermeye başladıklarını, AB ülkelerine üst düzey ve çok sayıda firma katılımı sağlayarak ticaret heyetleri düzenlediklerini ifade etmiştir. Meksika’nın son yıllardaki bu politika değişikliği ile Avrupa kıtasına yönelmesi, AB ülkelerinin komşusu ve ihracatının %60’nı AB ülkeleri ile yapan Türkiye için (Türk sanayicisi için) büyük bir şanstır. 1980’li yıllarda başlayan ticaretteki serbestleşmenin sonucu düşük işçilik maliyetlerinden istifade ederek ABD pazarını hedefleyen yabancı yatırımcıların Meksika’da fabrika açmaları, maquiladora5 sanayisinin hızlı gelişimine sebep olmuştur. Bu gelişmeler, NAFTA’nın yürürlüğe girmesiyle 1990’lı yılların ikinci yarısından itibaren daha da hızlanmıştır. Maquiladora sanayisi araçlardan elektrikli ürünlere, tekstilden mobilyaya muhtelif birçok sektörde üretim 2 2007 yılı verilerine göre Meksika’da Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 8,220 US $’dır. NAFTA; North American Free Trade Agreement – Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması 4 PROMEXICO (Meksika Yatırım ve Ticareti Geliştirme Kuruluşu), www.promexico.gob.mx 5 Maquiladora fabrikaları, ABD’den Meksika’ya gümrüksüz olarak ithal ettikleri hammadde ve ekipmanı işledikten/montajını yaptıktan sonra genellikle ABD pazarına ihraç etmektedir. Bir başka ifadeyle, Maquiladora, Meksika’nın ABD sınırına yakın bölgelerde faaliyet gösteren ihracata yönelik sanayidir. 1964 yılından bu yana faaliyet gösteren maquiladora fabrikaları aynı zamanda Meksika’ya teknoloji transferinde önemli rol oynamaktadırlar. 3 95 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI yapmaktadır. Maquiladora sanayisi, EIU (2008) verilerine göre 2007 yılı Meksika’nın toplam ihracatının %80.7’si imalat sanayi ürünleridir.6 Bu ihracatın %44.7’sini maquiladora sanayisi gerçekleştirmiştir. 2007 yılı Meksika’nın toplam ithalatının %72.9’u ara mallardır.7 Bu ithalatın %34.2’sini maquiladora sanayisi gerçekleştirmiştir. Son yıllarda otomotiv sanayi, Meksika ekonomisine önemli katkıları olan ve bu katkısını gün geçtikçe artıran Meksika’nın en önemli imalat sanayidir. Otomotiv ana ve yan sanayi, elektronik ve tekstil sektörleri Meksika imalat sanayinin %75’ini oluşturmaktadır. İmalat sanayinin 1/3’ünü makine ve ekipman, 1/4’ünü gıda, içecekler ve tütün sektörleri, 1/5’ini petrokimya, kauçuk ve plastik sektörleri oluşturmaktadır. İmalat sanayindeki gelişmelere paralel olarak Meksika’daki özelleştirmeler sayesinde başta telekomünikasyon ve bankacılık olmak üzere hizmet sektörlerinde de büyük çaplı gelişmeler olmuştur. Meksika yerinde pazar araştırması çerçevesinde yapılan çalışmalar sanayi ürünleri açısından değerlendirildiğinde, bahse konu çalışma için önceden yapılan masa başı çalışmasının sonucu olan Meksika ithalatında önemli paylara sahip ve Türkiye’nin ihracatında potansiyel arz eden Meksika’da öncelikle incelenmesi için tespiti yapılan sektörlerden otomotiv yan sanayi ve takım tezgahları sektörlerinin Meksika’ya ihracatımızı artırmada isabetli seçimler olduğu Meksika’da yapılan çalışmalar neticesinde bir kez daha tespit edilmiş, Türk ihraç/sanayi ürünlerinin pazar potansiyeli yerinde belirlenmiştir. Yukarıda da bahsedildiği üzere Meksika otomotiv sanayi hızlı bir şekilde gelişmektedir. Gelişen otomotiv sanayisine paralel olarak oto yedek parça sektörü ile araç ve oto yedek parça üretimi için gerekli takım tezgahları sektörleri de aynı oranda önemini artırmaktadır. Meksika’da pazar araştırmasına konu olan otomotiv yan sanayi ve takım tezgahları sektörlerine yönelik çok sayıda ilgili kamu ya da özel sektör kuruluşunun yanı sıra yerli firmalar ile de görüşme yapılmış, sektörlerde pazarların durumu, pazarlara hakim rakip ülkeler, sektörlere uygulanan genel mevzuat, lojistik imkanları, nakliye giderleri, mallarla ilgili tüketici öncelikleri gibi konularda kendilerinden bilgi alınmıştır. Bunun yanında Meksika’da tekstil ve mücevherat sektörlerinde iş yapan Türk işadamları ile de görüşmeler yapılmış, bu firmaların sektörleri ile ilgili ticaret fırsatları ve Meksika pazarına giriş konularındaki tecrübelerinden istifade edilmiştir. Meksika pazarına tedarik sağlayan yabancı ya da Türk firmalardan görüşülenler Meksika pazarının büyüklüğü, Meksika pazarındaki fırsatlar konusunda memnuniyetlerini ifade etmişlerdir. Meksika’nın toplam ihracatının %80.7’si imalat sanayi ürünleri, %15.8’i petrol, %2.8’i tarım ürünleridir. Meksika’nın toplam ithalatının %72.9’u ara malları, %14.8’i tüketim ürünleri, %12.8’i sermaye (yatırım) mallarıdır. 6 7 96 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Diğer yandan Meksika pazarının büyüklüğünü ve bu pazardaki fırsatları keşfeden ülkelerden bir anlamda bu pazardaki rakiplerimizden özellikle Çin ve Hindistan’ın ticari heyet ve tanıtım faaliyetlerini sıklaştırdığını hem Mexico City Ticaret Odası8 yetkilisi hem de COMCE9 yetkilisi ifade etmiştir. Bu ülkelerin yanı sıra Pakistan, Ukrayna, Çek Cumhuriyeti’nden de heyetlerin geldiğini ifade edilmiştir. Ayrıca, COMCE yetkilisi Çin’den gelen heyetlerin oto yedek parça ile elektronik sektörlerine daha fazla ilgi gösterdiklerinden bahsetmiştir. Meksika’da Türkiye ve Türk sanayi ürünleri konusunda olumlu ya da olumsuz bir önyargının bulunmadığı ancak Türkiye’nin ve Türk sanayi ürünlerinin çok tanınmamasının ticaretin gelişmesine önemli bir engel teşkil ettiği gözlemlenmiştir. Bu bilgi, sanayi ile ilgili kamu ve özel sektör kuruluşlarının yanı sıra sanayi alanında faaliyet gösteren firmalar ile yapılan görüşmelerden de çıkan bir sonuçtur. Bu durum, Türk makinelerini tanıyarak, Türk makinelerini Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin (başta İtalya ve İspanya olmak üzere) makineleri ile karşılaştırıldığına kalite-fiyat uyumu açısından çok daha iyi olduğunu belirledikten sonra ithalatının büyük bir kısmını/tedarik kaynaklarını AB üyesi ülkelerden Türkiye’ye kaydıran yıllık 80 milyon dolarlık satış hacmine sahip takım tezgahları ithalatı/dağıtımı alanında faaliyette bulunan Meksikalı bir firmanın ifadelerinden de net olarak anlaşılmıştır. Yine, tekstil sektöründe faaliyette bulunan bir Meksikalı firma da “ticaret yapılacak ülke” deyince Meksikalıların aklına ABD, Batı Avrupa ülkeleri, Çin ve Hindistan’ın geldiğini Türkiye’nin Meksikalıların ticaret yapacakları bir ülke olarak akıllarına gelmediğini ifade etmiştir. Dünya piyasalarında artan petrol fiyatları, petrol ihracatçısı bir ülke olan Meksika’da fon/para birikmesine yol açmıştır. Biriken bu para ile Meksika hükümeti 2006-2012 yılları arasını kapsayan 300 milyar dolarlık altyapı/üstyapı programına başlamıştır. Bu program ile Meksika’yı Singapur gibi bir fırsatlar ülkesine dönüştürmek isteyen Meksika hükümeti yeni limanlar, lojistik merkezleri, otobanlar, demiryolları, su şebekeleri gibi yeni altyapı/üstyapı yatırımları yapmak istemektedir. Ayrıca, özellikle zengin ülke (ABD gibi) halklarına yönelik “ikinci ev” için de Meksika hükümeti yeni yaşam alanları inşa etmeyi planlamaktadır. Zengin ülke emeklileri için Meksika’yı cazip kılmak için otelden hastaneye, golf sahalarına kadar her şeye bu yeni yaşam alanlarında yer vermektedirler. Yeni yapılan/yapılacak bu altyapı/üstyapı yatırımları için büyük çaplı müteahhitlik hizmetleri, inşaat malzemeleri, iş ve inşaat makine ve ekipmanına da ciddi talep olmaktadır/olacaktır. Türkiye ile Meksika arasındaki uzaklık, karşılıklı işbirliğini azaltsa da görüşülen firmalardan edinilen izlenime göre sanayi ürünlerinin Türkiye ile Meksika arasındaki nakliyesi açısından çok ciddi bir engel olarak düşünülmemektedir. Türkiye’den Meksika’ya bir konteynır makinenin veya oto yedek parçanın nakliyesi 20-25 gün sürmekte ve navlun bedeli ürünlerin özelliklerine göre 2-5 bin dolar arasında değişmektedir. 8 9 Mexico CityTicaret Odası, www.camaradecomercio.com.mx COMCE (Meksika Dış Ticaret, Yatırım ve Teknoloji İş Konseyi), www.comce.org.mx 97 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Ürün nakliyesinde tek sorun doğrudan Meksika limanına ürünlerin gitmemesi, özellikle İtalya olmak üzere Avrupa ülkeleri limanlarında ürün aktarmasının (transshipment) olmasıdır. Dolayısıyla, ürün tesliminde aktarmadan kaynaklı süre uzaması olmaktadır. Meksika’da sanayi ürünleri açısından ithalatçı/dağıtıcı firmaların merkezi, ticaretin, finansın ve siyasetin de merkezi olan başkent Mexico City’dir.10 Avrupa, Türkiye, Ortadoğu ülkeleri ve Hindistan’dan gelen sanayi ürünlerinin uğrak yeri olan liman şehri Veracruz’da sanayi ürünleri açısından ticari faaliyetler fazla değildir.11 Veracruz Ulusal Turizm, Ticaret ve Hizmetler Odası’nda 12 görüşülen yetkililerden biri Meksika ile ticaret yapmak isteyen yabancı firmanın doğrudan Mexico City’ye gelerek pazar araştırması yapmasını tavsiye etmiştir. Makine ve oto yedek sektörlerindeki büyük ithalatçı/dağıtıcı firmaların merkezleri Mexico City’dedir ve diğer şehirlerde ya ofisleri ya da bu büyük toptancı firmalarla çalışan küçük firmalar vardır. Meksika dağıtım ağında işine ve sektörüne hakim dağıtıcı bir firma ile çalışmak özellikle Türkiye’nin ve Türk ürünlerinin tanınmadığı bu pazarda önem arz etmektedir. Zira, Meksika pazarında iyi tanınan bir dağıtıcı firmaya duyulan güven, firmanın pazara arz ettiği ürünler için de referans olmaktadır. Görüşülen dağıtıcı firmalar pazara arz edilecek yeni ürünlerde müşterileri kendilerinin ikna etmelerinin daha kolay olduğunu belirtmişlerdir. Meksika’nın 2000 yılında Avrupa Birliği ile imzaladığı serbest ticaret anlaşmasının Türkiye ile imzalanmamış olması Meksika’ya yapılan ihracatta vergi yükünün Avrupalı ülkelere nisbeten artmasına ve bu yüzden özellikle tekstil başta olmak üzere (makine ve oto yedek sektörleri de dahil) birçok sanayi ürününde pazar sapmalarının oluşmasına sebep olmuştur. Bu nedenle, daha önceden Türkiye ile çalışan bazı Meksikalı firmalar vergi yükünden kurtulmak için tedarik kaynaklarını AB ülkelerine kaydırmışlardır. Örneğin, daha önceden Meksika’ya Türkiye’den akrilik elyaf ve halı ithal eden tekstil sektöründe faaliyette bulunan bir Meksikalı firma, Meksika, AB ile serbest ticaret anlaşması yapınca Türk halıları %30 pahalı geldiğinden halıda tedarik kaynaklarını Avrupa’ya, iplikte Hindistan’a yönlendirmiştir. Meksikalı firmaların ifadelerine göre gümrük vergisi, navlun ve gümrük işlem masrafları ithal edilen ürünün toplam bedelinin %7 ila 10’u arasında değişmektedir. Meksika pazarında hedef sektörlerden takım tezgahları ve oto yedek parça sektörlerinde Meksika’nın uyguladığı gümrük vergisi oranları %0 ila 20 arasında değişmektedir. Bu gümrük vergisi oranları düşünüldüğünde, dünyada artan rekabete paralel düşen kar marjları nedeniyle serbest ticaret anlaşmasının önemi ortaya çıkmaktadır. 10 Türkiye’den göç ederek Meksika’da 25 yıldır mücevherat sektöründe faaliyette bulunan (Türkiye’den aynı zamanda kumaş ithalatı da yapan) Meksikalı bir firmanın ifadesine göre ticaret ve pazar açısından Meksika’daki ilk üç eyalet sırasıyla Mexico City, Guadalajara ve Monterrey’dir. 11 Veracruz sanayisi, petrol işleme, şeker üretimi ve demir çelik boru üretimine dayanmaktadır. Veracruz ekonomisinde liman lojistiğinin önemi limandaki yeni geliştirme yatırımları ile daha da artmaktadır. 12 Veracruz Ulusal Turizm, Ticaret ve Hizmetler Odası, www.canacoveracruz.com.mx 98 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Serbest ticaret anlaşmasının bir diğer önemi de Amerikan firmalarının şikâyetlerinden anlaşılmaktadır. Meksika, AB ile serbest ticaret anlaşması imzalayınca ABD’li birçok firma (makine ve oto yedek sektörü dahil) avantajlarını dolayısıyla Meksika’daki pazarlarını kaybettiklerini ifade etmektedirler. Sanayi ürünleri özellikle de makine ihracatında Meksika ile Türkiye arasındaki ticarette en önemli olarak gözüken sorunlardan biri de Meksika’ya sanayi ürünleri ihraç eden Türk firmalarımızca da malum olan ve Meksika’ya gitmeden önce Meksika’ya ihracat yapan Türk firmalarına yapılan anket çalışmasında da şikayet konusu olan Meksika vizesi problemidir. Konu, Meksika vatandaşlarının Türkiye vizesini iki gün içerisinde alabilmelerine rağmen, Türkiye’de Meksika vizesi alma süresinin ise üç aya kadar uzayabildiği ve bu durumun Türk işadamları için bir engel oluşturduğudur. Ticaretimizdeki bu önemli sorunu Türkiye’den büyük miktarlarda makine ithalatı yapan bir Meksikalı firma da teyit etmiştir. Türkiye’den ithal ettiği makinelerin kullanım/teknik eğitimini vermek üzere Meksika’ya davet edilen Türk işadamlarının/eğitimcilerinin vizelerini geç almalarından kaynaklanan problemlerin yaşandığından bahsetmiştir. Ayrıca bu ciddi sorun, Meksika’da ofis açarak bu pazara girmeye çalışan mücevherat sektöründe faaliyette bulunan bir Türk firması tarafından da dile getirilmiştir. Meksika sanayi ve Meksika’daki görüşmelerden izlenimlere yukarıda kısaca değindikten sonra bu çalışmanın esas konularından olan, Türkiye’nin Meksika’ya ihracatında potansiyel arz eden, Meksika ithalatında önemli paylara sahip ve Meksika’da yerinde pazar araştırması yapılan Meksika otomotiv yan sanayi ve takım tezgahları sektörleri daha detaylı olarak incelenecektir. 3.1. MEKSİKA OTOMOTİV ANA VE YAN SANAYİ Türk ihraç/sanayi ürünleri açısından incelenen ve hızla gelişen Meksika otomotiv sanayisine paralel gelişen ve büyüyen Meksika oto yan sanayisinde de Türk firmalarının tanınması halinde pazar payı elde edebilecekleri düşünülmektedir. Meksika, Latin Amerika’da en büyük ikinci, dünyada ise 10’uncu büyük otomotiv pazarına sahiptir. Gelişmiş (doymuş) ülke pazarları ile kıyaslandığında doymamış Meksika otomotiv pazarı önemli potansiyelleri barındırmaktadır. Otomotiv sanayi, üretim, istihdam, yatırım ve ihracat açısından Meksika’daki en önemli sanayilerden biridir. Meksika ihracatının %15’i, Meksika’ya gelen yabancı yatırımların %5’i otomotiv sanayi kaynaklıdır. 500 bin kişiye istihdam sağlayan bu sanayi Meksika’nın en önemli döviz kaynağıdır. Otomotiv sanayi, ABD pazarına yakınlığı nedeniyle kuzey eyaletleri ile Mexico City çevresindeki merkez eyaletlerde yoğunlaşmıştır. 99 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 2004 yılında Meksika’da araç satışları, cazip kredi programları ve istikrarlı ekonomik şartlar nedeniyle 1 milyon adeti geçmiş olup araç satışlarının 2007 yılında 1.2 milyon olarak gerçekleşmesi tahmin edilmektedir. Meksika’da en büyük imalat sanayi olan otomotiv sanayinde araç satışlarını teşvik edici bir rol oynaması beklenen gelişmiş/yeni model araçların piyasaya sunulması ile araç pazarının 2007- 2009 yılları arasında düşük oranlarda da (%1-2) olsa büyümesi beklenmektedir. Son yıllarda, otomotiv sanayindeki bu gelişmelere rağmen Meksika’da kişi başına düşen araç sayısı azdır. Meksika’da, kişi başına düşen araç sayısındaki azlığın en önemli sebebi, araçlardan bakımı ve tamiri ile azami istifade edilmesi ve kullanılmasıdır. Bu yüzdendir ki, Meksika’da ortalama araç yaşı 12’dir. Bu ortalama yaş, dünyadaki en yüksek ortalamalardan biridir ve yakın gelecekte de bu ortalamanın Meksika için düşmesi beklenmemektedir. Meksika otomotiv sanayi Meksika’da pazarı hızla büyüyen sektörlerden biridir. Meksika Otomotiv Sanayileri Derneği (AIMA) 2007 yılı verilerine göre Meksika Gayri Safi Milli Hasıla’sının yaklaşık %5’ini 26 milyar $ dolar ile otomotiv sanayi oluştururken %2.5’ini 12 milyar $ dolar ile oto yan sanayi oluşturmaktadır. Oto aksesuar sektörü de 1.1 milyar dolar pazarı ile oto yan sanayinin %10’unu oluşturmaktadır. Hem yeni araçların piyasaya sunulması hem de mevcut araçların tamir/bakım ile kullanım devamlılığının sağlanması nedeniyle Meksika araç parkı sürekli büyümekte dolayısıyla oto yan sanayi ürünlerine olan talep artmaktadır. Otomotiv sanayindeki bu gelişme bu sanayi ile ilgili kamu/özel sektör kuruluşları ve oto yan sanayi alanında faaliyette bulunan firmalarca da müşahede edilmektedir. Özellikle oto yan sanayindeki ithalatçı/dağıtıcı firmalar oto yan sanayi pazarındaki bu gelişmelerden memnun kalmakta dolayısıyla kendilerine sunulan farklı tedarik kaynakları ile görüşmek ve bu kaynaklara yönelmek istemektedirler. Zira, görüşmelerde Türkiye’nin otomotiv ana ve yan sanayilerindeki başarıları aktarıldığında ve oto yan sanayi ile ilgili Merkezimizce hazırlanan broşür çalışması Meksikalı firmalara verildiğinde firmaların ciddi ilgileri de gözlemlenen bir diğer husus olmuştur. Meksika oto yedek parça sektöründe; orijinal ekipmanda ABD, Almanya ve Japonya’nın, oto yan sanayi ve aksesuarlarında ABD, Almanya ve Japonya’nın yanı sıra Brezilya, Kanada, İspanya ve Çin’in pazardaki varlıkları dikkat çekmektedir. Orijinal ekipman pazarında ABD, Almanya ve Japonya’nın üstünlüğü, Meksika’da önemli üretim üsleri olan Chrysler, Ford Motor Company, General Motors, Nissan, Volkswagen markaların Meksika otomotiv sanayi üretimindeki varlıklarından da kolaylıkla anlaşılmaktadır. 3.1.1. Araç Parkı ve Yoğunluğu Global Insight, 2005 yılı verilerine göre, Meksika’da kişi başına düşen araç sayısı, her 1000 kişiye ortalama 72’dir.13 2005-2007 yılları arasında araç satışlarındaki artış nedeniyle 13 EIU verilerine göre Meksika’da kişi başına düşen binek otomobil sayısı 2005 yılında 146, 2006 yılında 149, 2007 yılında ise 152’dir. 100 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI bu rakam artmıştır. Her ne kadar bu rakamdaki artış önemli oranlarda ve kişi başına düşen araç sayısı açısından Meksika bölge ülke standartları14 üstünde de olsa gelişmiş ülkelerle15 kıyaslandığında kişi başına düşen araç sayısı Meksika’da azdır. Meksika’da, kişi başına düşen araç sayısındaki azlığın en önemli sebebi, araçlardan bakımı ve tamiri ile azami istifade edilmesi ve kullanılmasıdır. Bu yüzdendir ki, Meksika’da ortalama araç yaşı 12’dir. Bu ortalama yaş, dünyadaki en yüksek ortalamalardan biridir ve yakın gelecekte de bu ortalamanın Meksika için düşmesi beklenmemektedir. Aşağıdaki tabloda Meksika araç parkı ve Meksika’da kişi başına düşen araç sayısı ile ilgili veriler vardır. Meksika Araç Parkı 2001 2002 2003 2004 2005 Nüfus (milyon) 99.25 101.04 102.82 104.44 106.12 Binek Otomobil Parkı (milyon) 6.24 6.59 6.90 7.18 7.60 Ticari Araç Parkı (milyon) 3.48 3.73 4.06 4.27 4.45 63 65 67 69 72 35 37 39 41 42 Binek Otomobil Yoğunluğu (Kişi başına düşen’ 000) Ticari Araç Yoğunluğu (Kişi başına düşen’ 000) Kaynak: Global Insight 2005 yılı verilerine göre 12 milyon adetlik Meksika araç parkının %60’ını Chrysler, Ford ve General Motors gibi Amerikan markaları iken %38’i Nissan, Toyota, Seat, Renault, Peugeot ve Volkswagen markalarıdır. Araç parkının %2’sini ise pahalı (lüks) markalar (Lincoln, Cadillac, Jaguar, vb.) oluşturmaktadır. 3.1.2. Araç Satışları 1994 yılında imzalanan NAFTA ile beraber Meksika araç pazarı model ve tip bakımından zenginleşmeye başlamıştır. NAFTA’nın yürürlüğü girmesiyle Meksika pazarında ABD ve Kanada’dan ithal edilen araç modellerinin de etkisiyle araç satışları hızlanmıştır. Aşağıdaki tablodan da görüldüğü üzere araç tedarikinde, NAFTA’nın ve coğrafi yakınlığın da etkisiyle tip bazında ve genel toplamda en büyük tedarikçi ülke ABD’dir. 2007 yılında bölge ülkelerinden Arjantin’de her 1000 kişiye 149, Şili’de her 1000 kişiye 109, Brezilya’da her 1000 kişiye 100, Venezüella’da ise her 1000 kişiye 88 araç düşmektedir. 15 Gelişmiş ülkelerde her 1000 kişiye 500 ila 550 arasında araç düşmektedir. 14 101 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Otomotiv Ana Sanayi İthalatı (Değer: milyon ABD Doları) GTİP1 ÜRÜN ADI 8701 8702 2005 Traktör 183,969 Otobüs-MinibüsMidibüs 8705 2007 2007 Yılında İthalat Yapılan Başlıca Ülkeler ve % Payları 180,727 ABD (85,5), Brezilya (3), Kanada 384,309 (2,7), İtalya (2,5), Türkiye (0,02) Japonya (51,5), ABD (34), 83,465 Almanya (8), Kanada (5,4) 87,197 Binek otomobil ABD (45,5), Japonya (15,5), Brezilya (9,7), Kanada (9), Almanya (7,3), G.Kore (3,6), 7.840,180 9.265,260 9.438,720 İspanya (2,6), Türkiye (0,19) Kamyonkamyonet ABD (61), Arjantin (9,4), Japonya (8,5), Kanada (6,5), Brezilya 2.341,230 2.667,130 3.285,290 (6,5), Almanya (2,5), G.Kore (2) 8703 8704 87,072 2006 Özel Amaçlı Motorlu Taşıtlar 67,141 98,168 ABD (59,5), Kanada (15,5), Almanya (14), İtalya (2,5), 144,004 Portekiz (2,3), Fransa (2,2) Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) 2004 yılına gelindiğinde Meksika’da araç satışları, cazip kredi programları ve istikrarlı ekonomik şartlar nedeniyle yıllık 1 milyon adeti geçmiştir. Her ne kadar Meksika potansiyel araç alıcıları açısından daha zengin olsa da, araç satışları açısından (doymuş pazarlar da olsa) kuzey komşuları Kanada ve ABD gibi araç satışlarında ciddi artışlar yoktur. Meksika’da en büyük imalat sanayi olan otomotiv sanayi, en büyük pazarı olan ABD’de 2006 yılında yaşanan ekonomik gerilemeden olumsuz etkilenmiştir. Kısa vadede, gelişmiş yeni model araçların piyasaya sunulmasının araç satışlarını teşvik edici bir rol oynaması ve araç pazarının 2007- 2009 yılları arasında düşük oranlarda da (%1-2) olsa büyümesi beklenmektedir. Meksika Araç Satışları (Adet) 2002 2003 2004 Binek Otomobil 706,034 680,248 728,366 700,927 663,412 675,252 Hafif Ticari Araç 271,913 289,498 361,299 425,032 463,093 468,967 Ağır Ticari Araç 19,976 19,402 22,465 31,178 37,786 34,179 997,923 989,148 1,112,130 1,157,137 1,164,291 1,178,398 TOPLAM * Tahmini Kaynak: Global Insight 102 2005 2006 2007 (*) MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Aşağıdaki tabloda Meksika’da marka bazında binek otomobil satış verileri vardır. 2006 yılı verilerine göre, Nissan, Volkswagen ve Chevrolet, Meksika’daki toplam binek otomobil satışının % 60’ını gerçekleştirmiştir. Binek Otomobil Satışları (Marka Bazında, Adet) 2002 2003 Nissan 164,77 VW 148,57 Chevrolet 144,34 Ford 79,938 Dodge 48,697 Toyota 3,753 Honda 22,079 SEAT 24,274 Pontiac 6,644 Renault 13,109 Kaynak: Global Insight 2004 159,17 158,15 137,92 74,009 35,622 6,214 18,277 21,662 2,93 16,052 2005 166,85 164,09 146,86 64,376 48,931 8,697 16,345 22,394 8,872 21,074 162,48 139,82 133,52 71,723 46,949 12,776 21,254 20,577 12,211 19,868 2006 147,66 125,61 124,25 57,151 49,769 25,713 25,127 19,69 18,788 16,804 2006 Pazar Payı, % 22.3 18.9 18.7 8.6 7.5 3.9l 3.8 3.0 2.8 2.5 Aşağıdaki tabloda Meksika’da segment bazında binek otomobil ve hafif ticari araç satış verileri vardır. 2006 yılı verilerine göre en fazla satış B ile C1 segmentlerinde gerçekleşmiştir. Binek Otomobil ve Hafif Ticari Araç Satışları (Segment Bazında, Adet) A B C1 C2 D1 D2 E1 E2 CDV HVAN MPV-B MPV-C MPV-D MVAN 47,515 291,66 33,513 329,47 45,159 353,31 43,388 326,93 35,686 271,21 2006 Pazar Payı, % 3.2 24.1 224,09 54,307 60,716 22,056 4,446 1,232 0 9,964 0 9,012 35,984 9,418 184,87 55,779 54,422 16,515 4,212 1,053 779 10,113 4,653 7,301 32,423 10,929 183,59 66,57 55,252 17,567 5,52 908 2,792 8,523 7,33 6,447 34,307 9,347 185,66 65,419 53,044 19,933 5,719 771 4,608 9,192 6,536 6,261 40,463 14,623 189,33 73,712 51,056 26,798 5,411 782 5,877 7,304 7,604 6,982 38,939 18,618 16.8 6.5 4.5 2.4 0.5 0.1 0.5 0.6 0.7 0.6 3.5 1.7 2002 2003 2004 2005 2006 103 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI PUP-B 5,282 PUP-C 41,315 PUP-D 94,639 SUV-B 0 SUV-C 35,422 SUV-D 14,587 SUV-E 16,262 Kaynak: Global Insight 5,194 37,611 90,152 10,514 46,634 18,096 15,49 8,16 43,799 108,12 22,785 67,803 19,471 22,892 12,35 48,946 123,1 27,185 82,069 23,318 26,414 15,558 60,281 128,88 31,341 91,296 27,886 31,901 1.4 5.4 11.4 2.8 8.1 2.5 2.8 Aşağıdaki tabloda Meksika’da marka bazında hafif ticari araç satış verileri vardır. 2006 yılı verilerine göre, Ford ve Chevrolet, Meksika’daki toplam hafif ticari araç satışının %45’ini gerçekleştirmiştir. Nissan’ın 2002-2006 yılları arasında satışlarındaki artış dikkat çekicidir. Hafif Ticari Araç Satışları (Marka Bazında, Adet) 2002 2003 2004 2005 2006 Pazar Payı, % 2006 Ford 74,815 77,116 109,41 115,23 116,34 25.1 Chevrolet 74,288 71,459 76,237 94,032 90,401 19.5 Nissan 46,482 54,636 67,933 72,434 80,637 17.4 Toyota 83 3,628 15,179 22,542 34,366 7.4 Dodge 21,199 17,096 17,719 24,018 29,583 6.4 Honda 8,351 10,739 13,322 17,403 22,344 4.8 Jeep 11,379 14,536 17,722 20,117 20,123 4.3 Chrysler 15,349 16,405 16,424 18,91 19,386 4.2 0 2,456 6,323 9,483 10,188 2.2 VW 11,184 Kaynak: Global Insight 11,074 6,362 9,264 9,287 2.0 Mitsubishi Aşağıdaki tabloda Meksika’da marka bazında ağır ticari araç satış verileri vardır. 2006 yılı verilerine göre, Kenworth ve International Meksika’daki toplam ağır ticari araç satışının %50’sini gerçekleştirmiştir. Ağır Ticari Araç Satışları (Marka Bazında, Adet) Kenworth International 104 2002 2003 2004 2005 2006 2006 Pazar Payı, % 5,51 5,391 6,067 8,051 10,425 27.6 4,415 3,564 4,227 6,121 8,499 22.5 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Mercedes-Benz 3,238 3,867 4,256 5,269 6,104 16.2 GMC 2,082 2,371 2,83 5,756 4,582 12.1 Ford 3,272 3,05 3,396 3,891 4,562 12.1 Volvo 819 748 987 830 1,02 2.7 0 0 33 541 830 2.2 VW Isuzu Sterling 0 0 0 101 824 2.2 520 215 345 406 613 1.6 0 42 100 71 222 0.6 Freightliner Kaynak: Global Insight 3.1.3. Araç Üretimi ve Araç Üreticileri Aşağıdaki tablolardan da görüldüğü üzere Meksika’da otomotiv üretiminde 20022004 yılları arasında yaşanan daralmadan sonra 2005 yılı otomotiv üretim rakamları, bu daralma eğiliminin bitişini temsil etmektedir. 2005 yılında Ford, Hermosillo fabrikasını yeniden yapılandırarak Ford Fusion, Mercury Milan ve Lincoln Zephyr modelleri üretimini gerçekleştirmektedir. General Motors (GM), 2005 yılında Ramos Arizpe fabrikasında HHR modeli üretimine başlamış ve 2006 yılında da GMT 900 SUV modelinden daha fazla üretmiştir. 2006 yılında Nissan Meksika’daki üretimi Sentra modelinin yanına Versa modelini de eklemiştir. Üretimdeki bu gelişmelere rağmen Meksika üretiminin en büyük ihraç pazarı Amerika’daki ekonomik yavaşlama, 2007 yılı Meksika üretiminin 2006 yılına göre gerilemesine sebep olmuştur. Meksika otomotiv üretiminin %30’unun iç pazara, %70’inin ihracata yönelik olması nedeniyle dış pazardaki olumlu/olumsuz gelişmeler Meksika üretimini büyük çaplı etkilemektedir. Meksika Araç Üretimi (Adet) 2002 2003 2004 2005 Binek Otomobil 962,298 776,021 782,449 845,215 1,095,937 1,103,767 Ağır Ticari Araç 41,641 44,679 56,943 73,034 81,350 66,992 Hafif Ticari Araç 788,929 749,017 706,076 759,019 858,946 795,391 1,792,868 1,569,717 1,545,468 1,677,268 2,036,233 1,966,150 TOPLAM 2006 2007 (*) * Tahmini Kaynak: Global Insight 2007 yılında Meksika otomotiv ihracatının en önemli pazarı, Meksika ihracatındaki %80’lik payı ile ABD’dir. ABD’yi %6,5 pay ile Almanya ve %3,5 pay ile Kanada izlemektedir. ABD’nin Meksika otomotiv ihracatındaki payı düşerken diğer yandan Meksika’nın ABD araç ithalatındaki payı sürekli artmaktadır. Bu bir anlamda, ABD’deki araç üretiminin Meksika’ya (güneye) kayması anlamına da gelmektedir. Bu durumu görüşülen PROMEXICO yetkilisi 105 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI de teyit etmiş ve özellikle Nissan’ın maliyetler nedeniyle ABD’deki üretimini Meksika’ya kaydırdığı ifade etmiştir. Aşağıdaki tabloda, otomotiv üretiminin %70’i ihracata yönelik olan Meksika’nın yıllar itibariyle otomotiv ana sanayi ihracatı ve 2007 yılı itibariyle ihracat pazarlarının payı verilmektedir. Meksika’nın Otomotiv Ana Sanayi İhracatı (Değer: milyon ABD Doları) GTİP2 ÜRÜN ADI 8701 Traktör 8702 Otobüs-MinibüsMidibüs 8703 Binek otomobil 8704 Kamyon-kamyonet 2005 2006 1.203,391 1.405,686 4,840 2,935 13.404,388 17.407,486 7.135,333 8.510,648 Özel Amaçlı 8705 Motorlu Taşıtlar 11,282 34,439 Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) 2007 2007 Yılında İthalat Yapılan Başlıca Ülkeler ve % Payları ABD (34), Kolombiya (33), 1.312,872 Venezüella (18), Türkiye (0,16) Venezüella (49,7), Kosta Rika 4,568 (18,3), ABD (12,5) ABD (70), Almanya 18.684,439 (14), Kanada (4,5), Brezilya (3,2) ABD (92), Venezüella (2,5), 8.969,620 Kolombiya (1,8), Kanada (1,6) ABD (50,5), Venezüella 25,075 (19,5), Belize (13,75) 1970 ve 1980’lerde Meksika otomotiv sanayinin dış ticarete kapalı bir yapısı vardı. İç pazar yüksek gümrük vergileri ile dış rekabetten korunuyordu. Bu nedenden ötürü Meksika pazarında daha iyi rekabet etmek için uluslararası otomotiv üreticileri Meksika’da fabrika açmışlardır. Chrysler, Ford, General Motors ve Volkswagen Meksika’da fabrika kuran ilk firmalardır. 1994 yılında NAFTA anlaşmasının yürürlüğe girmesiyle Meksika’daki ucuz işgücü, Meksika’nın ABD’ye yakınlığı gibi nedenlerden ötürü ABD ve Kanada pazarını hedefleyen araç üreticileri için Meksika ideal bir üretim merkezi olmuştur. Ayrıca, Meksika otomotiv üretiminde Amerikan firmalarının baskınlığı artmış ve Meksika-ABD üretimi bütünleşmiştir. 2000’li yıllarda Meksika’nın AB ve Japonya ile imzaladığı serbest ticaret anlaşmaları ile başta ABD pazarı olmak üzere Latin Amerika pazarlarını hedefleyen AB ve Japon araç üreticileri de Meksika otomotiv üretimindeki varlıklarını artırmışlardır. Günümüzde Meksika’daki büyük araç üreticileri DaimlerChrysler (DCX), Ford, General Motors (GM), Honda, Renault-Nissan, Volkswagen (VW) ve Toyota’dır. Aşağıdaki tabloda Meksika’da marka bazında binek otomobil üretim verileri vardır. 2007 verilerine göre, Nissan ve Volkswagen (VW) Meksika’daki toplam binek otomobil üretiminin yaklaşık %70’ini gerçekleştirmiştir. 106 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Binek Otomobil Üretimi (Marka Bazında, Adet) 2005 2006 2007 (*) Pazar Payı, % 2002 2003 2004 2007 (*) Nissan 298,613 259,806 277,010 306,734 347,850 406,572 36.8 VW 332,876 287,253 225,342 299,565 346,883 351,742 31.9 Ford 150,969 85,472 69,556 72,302 210,382 175,290 15.9 Chevrolet 118,170 81,441 91,119 68,685 60,873 60,686 5.5 Mercury 0 0 0 12,579 40,234 37,457 3.4 Lincoln 0 0 0 9,902 42,548 32,772 3.0 Chrysler 0 0 36,994 14,599 13,111 15,302 1.4 Honda 24,962 21,624 21,824 23,538 24,235 14,641 1.3 Renault 12,141 15,414 11,042 13,543 9,821 9,305 0.8 BMW 1,046 Pontiac 23,521 * Tahmini Kaynak: Global Insight 308 0 0 0 0 0.0 24,703 49,562 23,768 0 0 0.0 Aşağıdaki tabloda Meksika’da marka bazında hafif ticari araç üretim verileri vardır. 2007 verilerine göre, Chevrolet ve Dodge, Meksika’daki toplam hafif ticari araç üretiminin yaklaşık % 60’ını gerçekleştirmiştir. Hafif Ticari Araç Üretimi (Marka Bazında, Adet) 2002 2003 2004 2005 2006 Chevrolet 198,992 201,260 199,818 240,800 370,806 2007 (*) Pazar Payı, % 301,572 37.9 Dodge 202,833 171,069 185,173 186,792 153,869 166,340 20.9 Chrysler 173,657 137,461 119,637 143,046 146,625 114,946 14.5 Saturn 0 0 0 0 0 64,862 8.2 Toyota 0 0 238 23,670 34,465 48,121 6.0 Nissan 30,337 32,096 36,502 42,445 50,768 41,277 5.2 Ford 21,949 46,262 21,213 28,634 37,064 26,625 3.3 0 0 0 0 0 15,234 1.9 Cadillac 15,937 26,911 29,344 17,971 11,750 9,567 1.2 GMC 31,546 29,665 29,573 16,153 0 6,847 0.9 Buick 77,403 77,330 66,061 59,503 53,599 0 0.0 Pontiac 36,275 * Tahmini Kaynak: Global Insight 26,963 18,517 5 0 0 0.0 Honda 2007 (*) 107 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Aşağıdaki tabloda Meksika’da marka bazında ağır ticari araç üretim verileri vardır. 2007 verilerine göre, International, Meksika’daki toplam ağır ticari araç üretiminin %50’sini gerçekleştirmiştir. Ağır Ticari Araç Üretimi (Marka Bazında, Adet) 2002 2003 2004 2005 2006 International 12,121 17,077 24,367 29,504 36,065 33,645 50.2 Mercedes-Benz 10,769 12,316 18,114 21,551 23,916 15,278 22.8 Kenworth 6,940 7,363 9,546 10,474 12,946 9,670 14.4 Ford 9,333 4,871 2,690 3,789 4,829 4,201 6.3 General Motors 2,392 3,029 2,017 6,941 2,742 3,171 4.7 0 0 41 607 754 922 1.4 86 23 168 168 98 105 0.2 VW Scania 2007 (*) 2007 (*) Pazar Payı, % Büyük araç üreticileri Meksika’yı ABD’ye ve diğer bölge ülkelerine ihracatta üretim üssü olma önemini koruyan bir ülke olarak değerlendirmekte ve bu ülkede üretim için yeni yatırım planları yapmaktadırlar. Örneğin Volkswagen için Meksika küresel önemi olan bir üretim üssü ve (Çin dışında) Volkswagen’in New Beetle ve Jetta modelleri için tek üretim merkezidir. Meksika’nın üretim merkezi olmasında tedrici olarak gümrük vergilerini indirmesinin de etkisi olmuştur. Bu indirimler, Renault ve Toyota gibi birçok Avrupalı ve Asyalı üreticiyi Meksika pazarına çekmiştir. Ayrıca, Meksika pazarında hatırı sayılır yer edinen ve pazara yerleşmiş birçok otomotiv şirketi de tüketicilere daha farklı seçenek sunmak için farklı modelleri de ithal etmeye başlamışlardır. DaimlerChrysler (DCX), 2006 yılında Saltillo fabrikasında 153,896 adet Ram modeli üretirken Toluca fabrikasında 159,739 adet PT Cruiser modeli üretmiştir. DCX Saltillo’da 2007 yılında 530-milyon ABD dolarlık yatırım yaparak yıllık 440,000 adetlik V6 motor üretim tesisi yapımına başlamış ve yıllık tesisin 2009 yılında bitmesi planlanmaktadır. DCX hâlihazırda Ramos Arizpe fabrikasında V8 motorların yanı sıra 4 silindirli motorlar üretimi yapmaktadır. Ford, 2006 yılında Cuautitlan fabrikasında 44,364 adet, Hermosillo fabrikasında 292,696 adetlik üretim gerçekleştirmiştir. FORD’un Meksika’da ürettiği modeller F-serisi, Ikon, Super-Duty Focus, Fusion (NA), Milan, MKZ ve Focus’dur. Ford, Kuzey Amerika pazarları Kanada ve ABD için B-segment araç üretimi için Meksika’da yeni yatırımlar yapmayı planlamaktadır. 108 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI General Motors (GM), 2006 yılında Ramos Arizpe fabrikasında 248,909 adet, Silao fabrikasında 233,839 adet, Toluca fabrikasında 22,908 adet üretim yapmıştır. General Motors’un Meksika’da ürettiği modeller Vue, C2, HHR, Avalanche, Escalade ESV, Escalade EXT N/K, Silverado, Suburban, Yukon XL ve Silverado’dır. GM, 2008 ve sonrası yıllar için Ramos Arizpe fabrikasında yüksek teknoloji ürünü yeni araçlar üretmeyi planlamaktadır. GM, Meksika’daki bu yatırım planlarını alırken Meksika otomotiv sanayinin yeni motor ve hibrid araçlar gibi yeni teknolojilerdeki büyüme potansiyelini dikkate almaktadır. Ayıca GM, San Luis Potosi’de Meksika pazarı için küçük binek otomobil üretimi de yapmayı planlamaktadır. GM’nin Silao fabrikasında ciddi büyütme çalışmaları yapılmakta ve bu fabrikada şanzıman (aktarma organı) üretimi de yapılacaktır. Honda, 2006 yılında Guadalajara fabrikasında Meksika ve Latin Amerika pazarı için 24,948 adet Accord modeli üretmiştir. Honda, Guadalajara fabrikasında 2008 yılında 50,000 adet CR-V CUV (Geçiş Segmenti Aracı) üretmeyi planlamaktadır.16 Honda, Guadalajara fabrikasına ek 8 milyon $ yatırım yaparak bu fabrikada sadece CR-V modeli üretimi yapmayı, her yıl ortalama 25 bin adet ürettiği Accord modeli üretimini de Honda’nın ABD’deki Ohio fabrikasında kaydırmayı planlamaktadır. Renault-Nissan, 2006 yılında Aguascalientes fabrikasında 237,312 adet, Cuernavaca fabrikasında 169,391 adet üretim yapmıştır. Renault-Nissan’ın Meksika’da ürettiği modeller Platina, Sentra, Clio, Versa/Tiida, Chasis, Pickup, Sentra, Tsuru/Sentra ve Versa/Tiida’dır. Nissan mini otomobili Versa/Tiida’ya olan talebi karşılamak için Meksika’daki üretimini artırmaktadır. Nissan Cuernavaca fabrikasına 30 milyon Amerikan dolarlık yatırım yaparak 2006 yılında göre bu modeldeki üretim adedini %30 artırarak 2007 yılında 164 bin adet olarak gerçekleştirmiştir. Ayrıca Nissan, Versa C-segment modelini ABD’den gelen talebi karşılamak için Meksika’da ikinci bir fabrika açmıştır. Toyota, 2006 yılında Tijuana fabrikasında 34,465 adet Tacoma modeli üretmiştir. Bu rakam da Toyota’nın yıllık üretim planı olan 30 bin adeti geçmiştir. Tacoma üretiminin çoğu ABD’ye ihraç edilse de Toyota Meksika’da bu modelin satış rakamlarını üretimini artırarak yükseltmektedir. Toyota’nın 2004 yılında açtığı Tijuana fabrikası nedeniyle ThyssenKrupp Budd firması gibi Toyota’nın tedarikçileri Meksika’ya yatırım yapmaya başlamışlardır. Volkswagen (VW), 2006 yılında Puebla fabrikasında 346,694 adet üretim yapmıştır. VW’nin Meksika’da ürettiği modeller Bora, Jetta, N/K, New Betle ve Cabrio’dur. VW ‘nin Meksika’da ürettiği araçlar Avrupa ya da Asya’daki üretimleri ile karşılaştırıldığında daha rekabetçi olduğundan VW, Meksika’daki üretimini artırmaktadır. VW, Puebla fabrikasındaki üretiminin % 70’ini ihraç etmektedir. Puebla fabrikası, VW’nin dünyada New Beetle modelini ürettiği tek ve yeni Jetta modelinin Çin dışında ürettiği tek merkezdir. 16 CUVs; Crossover Utility Vehicles – Geçiş Segmenti Aracı 109 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.4. Yedek Parça Tedarikçileri Meksika’da belli başlı oto yedek parça ve aksesuar üreticisi 1,000 firma vardır. Bu firmalardan orijinal ekipman/yedek parça (OEM) üreticileri büyük firmalar ise Delphi, Grupo Desc, Lear, Denso, JATCO, BASF, Michelin ve Visteon/ACH’dır. Oto yedek parça sektöründeki yerel üretimin %40’ı yabancı yatırımdır. Meksika’daki yedek parça tedarikçileri büyük araç üreticilerinin fabrikalarının yanlarına yeni üretim tesislerini kurmaktadırlar. Ford ve Toyota, ABD’ye ihraç ettikleri araçların üretimi için gerekli yedek parça tedariki yapan firmalar için tedarikçi yerleşkeleri kurmuşlardır. Örneğin, Ford’un Hermosillo fabrikasının yanında 35 adet oto yedek parça tedarikçisinin fabrikası vardır ve Tijuana fabrikasının yanına da birçok tedarikçi fabrikalar kurmaktadır. Birçok tedarikçinin böyle bir yol izlemesinin nedenleri, ABD’de yaptıkları üretimin maliyetlerinin artması (dolayısıyla tedarik yaptıkları firmaların verdikleri fiyatları karşılayamamaları) ve Çin’deki küçük ya da orta ölçekli yedek parça üreticisinin Çin’deki üretimlerini Meksika’ya kaydırmak istememeleridir. Diğer yandan, Meksika’daki bazı yedek parça üreticileri de Meksika yedek parça sektöründeki artan rekabet nedeniyle üretim maliyetlerini düşürmek için Honduras ve Nikarauga gibi Latin Amerika ülkelerine üretimlerini kaydırmaktadırlar. Meksika’daki büyük oto yedek parça üreticisi firmalar incelendiğinde; Delphi, elektronik ve elektrikli aksam, güvenlik ve termal aksam üretmektedir ve başlıca müşterileri General Motors (GM), Ford, DaimlerChrysler (DCX), Toyota, Nissan’dır. Delphi, 2005 yılında diğer üretim alanlarına yoğunlaşmak için Meksika’daki akü üretim işini Johnson Controls firmasına satmıştır. Grupo Desc, aktarma organları, vites mafsalları, pikap yatakları, piston, çelik cant, dingil, dişli takımı, şaft ve salmastra üretmektedir ve başlıca müşterileri GM, Ford, Volkswagen (VW), Dana, Renault-Nissan, DCX, ZF-Meritor, Kenworth, BMW, International, Getrag, Aston Martin, John Deere and Freightliner’dır. Lear, iç parçalar/sistemler (koltuk, kapı gibi) üretmektedir ve başlıca müşterileri General Motors (GM) ve DaimlerChrysler (DCX)’dır. Lear, Ramos Arizpe fabrikasında General Motors (GM) ve DaimlerChrysler (DCX) firmalarının yerel üretimleri için tedarik yapmaktadır. Lear, DCX ve GM ile imzaladığı 5 yıllık anlaşma karşılığı DCX’e 150 bin, GM’ye 100 bin yedek parça üretmektedir. Denso, klima ve soğutma parçaları üretmektedir ve başlıca müşterileri Toyota, General 110 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Motors (GM), Ford ve DaimlerChrysler (DCX)’dır. Denso’nun Nuevo Leon fabrikası büyük oranda ABD pazarına çalışmaktadır. Denso’nun Çin’de üretim tesisi olmasına rağmen ABD pazarı için Meksika’daki üretimini pazarına yakınlığından dolayı tercih etmekte ve Çin’den ABD pazarına ürün tedariki yapmamaktadır. JATCO, aktarma organları üretmektedir ve başlıca müşterileri Nissan ve DaimlerChrysler (DCX)’dır. JATCO, Aguascalientes fabrikasındaki yıllık üretim adedini 300 binden 2009 yılı itibariyle 800 bine çıkarmayı planlamaktadır. BASF, astar (boyama, cilalama gibi) üretmektedir ve başlıca müşterisi Volkswagen (VW)’dır. BASF 2004 yılında VW ile 5 yıllık anlaşma imzalamıştır ve bu anlaşma ile BASF VW’nin Puebla fabrikasındaki tüm araç üretiminin boyama işlemini gerçekleştirmektedir. Michelin, lastik üretmektedir. Meksika’daki Queretaro fabrikasındaki üretiminin tamamını yerel talebi karşılamak için yapmaktadır. Visteon/ACH, klima sistemleri, emniyet modülleri, araç içi eğlence sistemleri, boru, direksiyon sistemleri, enstrüman paneli ile oto aydınlatma ürünleri üretmektedir ve başlıca müşterileri General Motors (GM), Ford ve DaimlerChrysler (DCX)’dır. Yukarıdaki büyük firmalar harici Meksika pazarına tedarik sağlayan diğer oto yedek parça markaları şunlardır; Markalar Afisa Corteco Interfil Planet Lucio Tremec Anco Dai K&N Performance Filters Power Products TRW Atlas Dana KEM Prestone USK Autoxray Devcon Kever Sealco Vel-Con Bazooka Dirona LUK Sony Viper Bocar Federal Magul Lusac Sparco Wagner Boge FleetPride Marangoni Spicer World American Parts CarTek Fondmetal Meritor Tectran Yokohama Carusi FP Diesel Monroe Timken Castrol Fram Moog Tomco Ti Inc. Champion Fritec Moresa Toyo Clifford Gates Pirelli Tp Victor 111 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.5. Meksika Oto Yedek Parça Pazarı Meksika oto yedek parça sektöründe, Türk ihracatçıları için büyük ve çok çeşitli ticari fırsatlar vardır. Meksika’daki büyük çaplı araç üretimi ve büyüyen oto yan sanayi pazarı, oto yedek parça sektörü için birçok fırsatı barındırmakta ve bu sektör için gelecek vaad etmektedir. 2006 yılı itibariyle Latin Amerika’nın en büyük ikinci otomotiv pazarına sahip ve dünyanın en büyük 11’inci otomobil üreticisi olan Meksika’nın 2011 yılında otomobil üretiminde ilk beş ülke içerisinde yer alması öngörülmektedir. Bu da üretim için gerekli yedek parça talebinin artması anlamına gelmektedir. Meksikalı yedek parça ithalatçıları/tedarikçileri özellikle son zamanlarda daha karmaşık (sofistike), diğer bir ifadeyle daha teknolojik ve lüks yedek parça ürünlerine olan taleplerini artırmaktadırlar. Basit, sıradan ve üretimi kolay olan oto yedek ürünlerinde Çin gibi ucuz üretim yapan ülke ürünleri ile Meksika pazarı doyduğundan bu tip ürünlerle bu pazarda rekabet etmek yerine daha karmaşık (sofistike) ve yeni model ürünlerle büyük bir potansiyeli barındıran Meksika pazarına girmek Türk ihracatçılarına bu pazarda başarıyı getirmektedir/getirecektir. Ulusal Oto Yedek Parça Sanayicileri (INA), 2007 verilerine göre Meksika’nın toplam oto yedek parça pazarı, 30 milyar $ yerel üretim ve 25 milyar $ ithalat hacmi ile toplam 55 milyar dolardır.17 Oto yan sanayi pazarı dikkate alındığında Meksika yerel oto yedek parça üretimi toplam talebin %25’ini ancak karşılayabilmektedir. Meksika, özellikle motor ve fren aksamı ile motor yağları üretiminde güçlüdür. Meksika’da son yıllarda farklı tip ve marka araç sayısındaki üretim ve satış artışı aşağıdaki tablodan da görüldüğü üzere oto yedek parça sektöründe 2005 yılında 20.6 milyar dolar olan ithalat talebini 2007 yılında 25 milyar dolara yükseltmiştir. Meksika oto yedek parça ithalat hacmi her yıl ortalama %10 civarında artmaktadır. World Trade Atlas verilerine göre Meksika oto yedek parça ithalatında dikkat çeken bir nokta da ithalatın miktar artış yüzdesinin değer artış yüzdesinden daha fazla olmasıdır. Bu bilgiden pazarın miktar açısından daha hızlı büyüdüğünü çıkarabiliriz. Bu da bir anlamda Meksika’da oto yedek parça ürünlerinin ucuzladığı anlamına gelmektedir. World Trade Atlas verilerine göre, Meksika’nın oto yedek parka ihracatı 2005 yılında 18,3 milyar $, 2006 yılında 20,4 milyar $, 2007 yılında ise 22,4 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılında Meksika oto yedek parça ihracatında en büyük bay % 89 ile ABD’nindir. ABD’yi %3,3 ile Kanada izlemektedir. 17 112 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Ülkeler İtibariyle Oto Yedek Parça İthalatı (Değer: milyon ABD Doları) ABD 2005 2006 13.693,070 2007 14.384,510 15.165,430 2005 Payı, % 2006 Payı, % 2007 Payı, % 66,4 63,1 60,7 Almanya 1.813,840 2.002,120 2.267,230 8,8 8,8 9,1 Japonya 1.359,860 1.875,510 1.946,860 6,6 8,2 7,8 Çin 457,374 748,670 1.051,950 2,2 3,3 4,2 Brezilya 803,563 874,187 930,127 3,9 3,8 3,7 Kanada 633,762 780,384 853,733 3,1 3,4 3,4 G.Kore 225,827 315,314 326,856 1,1 1,4 1,3 Türkiye 31,285 26,794 29,982 0,2 0,1 0,1 Diğerleri 1.591,250 1.789,650 2.394,810 7,7 7,9 9,6 TOPLAM 20.609,820 22.797,138 24.966,974 100,00 100,00 100,00 Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) Yukarıdaki tablo ve aşağıdaki grafikten de görüldüğü üzere yakınlığı ve serbest ticaret anlaşmasının (NAFTA) sağladığı avantaj ile oto yedek parça sektöründe Meksika’nın ithalatındaki payı, 2005–2007 yılları arasında azalsa da en büyük tedarikçisi ABD’dir. Diğer yandan bu durum, Meksika pazarının diğer ülkelere de açılmaya başladığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir. ABD’nin 2007 yılındaki %60’lık payını, %9 ile Almanya, %8 ile Japonya ve %4 ile Çin takip etmektedir. Türkiye, %0.1 payıyla Meksika oto yedek parça ithalatında 24. sırada yer almaktadır. Çin’in ucuz oto yedek ürünlerdeki mukayeseli üstünlüğü ve ABD ile Kanada’nın NAFTA’dan kaynaklanan avantajlı ticari ilişkilerine rağmen yıllık ortalama 25 milyar dolarlık ithalat yapan Meksika oto yedek parça pazarında önemli fırsatlar söz konusudur. 113 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 70 60 50 40 30 20 10 0 2005 P ayı, % 2006 P ayı, % Ç i B n re zi ly a K an ad a G .K or e Tü rk iy e D iğ er le ri A lm an y Ja a po ny a 2007 P ayı, % A BD Pay,% Mek s ik a Oto Y edek P a rç a İtha la tında Y ılla r İtiba riy le Ü lk e P a y la rı Ülke le r Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) Meksika, üretilen araçların büyük bölümünün NAFTA üyesi ülkelere ihraç edildiği önemli bir araç üretim merkezidir. NAFTA’nın kurallarından biri de herhangi bir NAFTA üyesi ülkede üretilen bir araç, bir başka NAFTA üyesi ülkeye gümrük vergisinden muaf olarak ihraç edilecekse o aracın üretiminde NAFTA üyesi ülkelerden tedarik edilen yedek parçaların katkı oranının nihai üründe en az %62.5 olması gerekmektedir. Bu oranı yakalamak isteyen Meksika’daki araç üreticisi firmalar, ABD ve Kanada menşeli oto yedek parça ürünlerini tercih etmektedirler ya da Meksika’da üretim yapan oto yedek parça üreticilerine yönelmektedirler. Bu nedenden dolayı Meksika’ya oto yedek parça tedarikinde ABD’li firmalar avantajlıdır ve ABD’nin Meksika’nın ithalatındaki payı yüksektir. Yine bir oto yedek parça’nın NAFTA üyesi ülkelerde gümrük vergilerinden muaf olarak pazara arz edilebilmesi için NAFTA üyesi ülkelerin yerel katkı oranının %60 olması gerekmektedir. Talep edilen oto yedek parçanın çeşidini Meksika’da üretilen aracın modeli belirlemektedir. Bu bilgi, Meksika’da üretilen araçlar için yedek parça tedarikinde önemli olsa da aynı zamanda yedek parçada oto yan sanayi satışları için de önem arz etmekte, fikir vermektedir. Meksika’daki araç satış rakamları ve araç parkı dikkate alındığında bu araçların oto yedek parçaya ihtiyaçları olmaktadır/olacaktır. Meksika’nın, büyüyen ekonomisi ve ABD pazarı ile devam eden bütünleşmesi sayesinde Meksika oto yedek parça sektörü de büyümektedir. 2002-2006 yılları arasında GSMH’si %6.5 büyüyen Meksika’da bu dönemde bu büyümeye rağmen enflasyonda aşırı artışlar olmamış, makul enflasyon oranları görülmüştür. Meksika toplam nüfusunun %40’ı 20 yaşın, %60’ı da 30 yaşın altındadır. Bu sosyo-ekonomik faktörlerin birleşimi sonucu büyüyen bir tüketici tabanı oluşmakta ve bu tüketici tabanı yükselen gelirleriyle çeşitli oto yedek parçayı satın alacak güce sahip olmaktadır. 114 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Araç satışları olduğu müddetçe araçların tamir ve bakımı için standart oto yedek ürünlerine talep olacaktır. Teknolojisi daha fazla gelişmiş ve katma değeri yüksek oto yedek ürünlerine olan talep de Meksika ekonomisi güçlenmeye devam ettikçe artacaktır. Ekonomik gelişmeye paralel olarak tüketici tercihleri de farklılaşmakta, kaliteli ve pahalı yedek parçalara olan talep artmaktadır. Aşağıdaki tablodan da görüldüğü üzere pahalı ve lüks sayılabilecek (örneğin, klimalar) oto yedek parça ithalatında son yıllarda diğer ürünlere göre daha fazla artış söz konusudur. Özellikle pazarı büyüyen oto yedek parça ürünleri incelendiğinde; Aşağıdaki tablodan da görüldüğü üzere motor aksam ve parçalarında Meksika’nın yaklaşık 5 milyar dolarlık ithalatı vardır. Bu ithalatın %60’ı ABD kaynaklıdır. Motor aksam ve parçaları, araç satışları olduğu müddetçe sürekli ihtiyaç duyulan ve her zaman pazarı olan bir sektördür. Tüketiciler araçları satın aldıkça bu parçalar oto yedek parça sektörünün en önemli unsuru olarak kalacaktır. En önemli ithalatın olduğu bu kalemde her yıl artan bir pazar dolayısıyla ithalat hacmi vardır. Meksika, 2007 yılında karmaşık (sofistike) oto yedek parça için örnek gösterilebilen fren sistemleri ve bunların aksam parçalarından 540 milyon dolarlık ithalat gerçekleştirmiş ve bu ithalatın yarısını ABD’den yapmıştır. Yıldan yıla az da olsa ithalat talebi artan rulmanların 2007 yılı Meksika ithalat hacmi 640 milyon dolardır. Taşıt araçları için kullanılan klimaların 2005 yılı ithalatı 34 milyon dolar, 2006 yılı ithalatı 57 milyon dolar ve 2007 yılında 118 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Lüks sayılabilecek bir ürün olan klimalar, ekonomik büyüme ve artan milli gelire paralel olarak talebi son yıllarda yüksek oranlarda artan bir ürün olarak göze çarpmaktadır. Meksika’nın 2007 lastik ithalatı bir önceki yıla oranla %11 artışla 1.6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Lastik ithalatına paralel artan jant ithalat pazarı da 100 milyon dolara ulaşmıştır. Oto yedek parça ithalatında 2007 yılında ithalatı 465 milyon dolara yükselerek önemli bir artış gösteren ve teknik özellikleri geliştikçe pazarı artan süspansiyon sistemlerinde de önemli pazar fırsatları vardır. 115 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Oto Yedek Parça İthalatı (Değer: milyon ABD Doları) GTİP ÜRÜN ADI 2005 2006 2007 2007 Yılında İthalat Yapılan Başlıca Ülkeler ve % Payları ABD (48), Brezilya (10,5), Çin (10), Kanada (4), Almanya (3,5), Japonya (3,5), Türkiye (0,14) 4011 Kauçuktan havalı yeni dış lastikler 4012 Kullanılmış yenilenmiş dış lastikler, dolgu lastik, sırt, flaps 29,039 39,337 55,032 4013 Kauçuktan iç lastikler 19,046 21,398 23,003 4016.99 Araçlar için kauçuk maddeler (sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan) 6813 Fren balataları, yastıkları: esası amyant, minerallerselüloz olan sürtünme parçaları (monte edilmemiş) 33,292 32,037 32,609 7007.11 Taşıtlarda kullanılan sertleştirilmiş emniyet camları 39,522 35,135 41,276 ABD (83), Almanya (3), Brezilya (2,5), Çin (2), Türkiye (0,17) 7007.21 Taşıtlarda kullanılan lamine edilmiş emniyet camları 36,441 40,886 42,293 ABD (59), Finlandiya (8), Çin (5,5), İtalya (5,5), Brezilya (4,5), Almanya (3), Türkiye (0,11) 7009.10 Taşıtlar için dikiz aynaları 81,368 91,992 100,860 ABD (74), Tayvan (7), Brezilya (5,5), Almanya (5), Çin (2), Türkiye (0,43) 8407 Alternatif-rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı motorlar 8408 Dizel, yarı dizel motorlar; hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu 116 1.217,541 452,887 974,898 2.036,453 1.476,161 451,518 1.500,380 1.748,646 1.635,107 458,871 1.300,701 1.713,771 ABD (44), Japonya (13), Brezilya (12), Çin (6), Türkiye (0,02) Çin (49), Hindistan (24), Tayland (11), G.Kore (7,5), ABD (3,5) ABD (61), Çin (8), Japonya (7,5), Almanya (5,5) ABD (58), Brezilya (19), Çin (6,5), Almanya (6), Japonya (3,5) ABD (71), Almanya (9), Kanada (6), Japonya (5), Avusturya (4) ABD (72), Almanya (13), Brezilya (7), Venezüella (3,5) MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ABD (63), Japonya (9,5), Almanya (9), Avustralya (5,5), Brezilya (4), Türkiye (0,6) 8409 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam ve parçaları 8413.30 İçten yanmalı pistonlu motorlar yakıt, yağ/soğutma pompaları 269,616 305,838 307,106 8415.20 Taşıt araçları için klimalar 34,100 56,950 118,131 ABD (77), Almanya (8), İspanya (5), Çek Cum. (4) 8421.23 İçten yanmalı motorlar için yağyakıt filtreleri 88,448 110,244 125,651 ABD (67), Almanya (8), Çin (4), Tayvan (3,5), Türkiye (0,19) 8421.31 İçten yanmalı motorlar için hava filtreleri 65,396 72,408 73,378 ABD (63), Almanya (10), Japonya (7), Kanada (5), Çin (3), Türkiye (0,11) 8482 Rulmanlar 522,405 592,293 641,507 ABD (47), Japonya (10,5), Almanya (9), Çin (9), Fransa (3), Türkiye (0,12) 8483 Transmisyon milleri, kranklar, yatak 1.289,266 kovanları, dişliler, çarklar 8484 Metal tabakalı contalar 159,918 (metaloplastik), conta takım ve gruplar 166,614 184,169 8507 Elektrik akümülatörleri, separatörleri 647,430 756,087 718,887 8511 Motorlar için elektrikli ateşleme cihazları 675,595 780,911 906,338 ABD (57,5), Almanya (7), Çin (7), G.Kore (6), Japonya (6), Türkiye (0,12) 8512 Kara taşıtlarının aydınlatma, sinyal 468,297 vb. tertibati, cihazları 485,797 588,543 ABD (54), Almanya (11), Çin (10), Tayvan (5), Türkiye (0,06) 8706 Motorlu kara taşıtlarının motorla donatılmış şasileri 78,120 56,653 44,386 İsveç (65), Almanya (16), ABD (10), Fransa (5), Brezilya (4) 8707 Motorlu kara taşıtlarının karoserileri 127,378 124,864 117,904 Brezilya (55), ABD (36), Türkiye (4), Almanya (2), Kanada (1,5) 1.717,473 1.807,771 1.438,487 2.012,897 1.453,362 ABD (70), Almanya (6), Japonya (4), Çin (4), Türkiye (0,19) ABD (56), Almanya (10,5), Japonya (8), Çin (4), Kanada (4), Türkiye (0,19) ABD (67), Almanya (9), Japonya (5), Tayvan (3,5), Türkiye (0,02) Çin (30), Japonya (26,5), ABD (26), G.Kore (7,5) 117 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 8708.10 8708.21 Tamponlar ve bunların aksamparçaları Emniyet kemerleri 8708.29 8701-8705 pozisyonlarındaki taşıtların diğer aksam-parçaları 8708.30 Frenler ve servo frenler ve bunların aksam ve parçaları 8708.40 Vites kutuları 8708.50 Diferansiyelli hareket ettirici akslar 8708.70 112,867 120,750 186,956 41,505 75,456 53,858 ABD (76), Tayvan (5), Kanada (5), Brezilya (4,5) ABD (86), Almanya (6,5), Türkiye (0,12) ABD (70), Almanya (11,5), Japonya (5,5), Kanada (5), Türkiye (0,10) 2.820,562 2.575,993 3.169,265 0,000 0,000 543,207 1.464,743 1.191,950 371,917 430,029 999,319 ABD (44), Japonya (21), Şili (12), Almanya (7), Türkiye (0,07) Tekerlekler-bunların aksam, parçaaksesuarları 348,404 356,870 371,575 ABD (63,5), Çin (9), Almanya (5,5), Brezilya (4), Türkiye (0,06) 8708.80 Süspansiyon amortisörleri 114,400 172,694 465,133 ABD (61), Almanya (12), Japonya (9), Kanada (5), Çin (3), Türkiye (0,30) 8708.91 Radyatörler 132,743 217,387 203,189 ABD (60), Brezilya (12), Almanya (7), Çin (5,5), Japonya (2), Türkiye (0,08) 8708.92 Eksoz susturucuboruları 90,487 91,707 133,501 ABD (74), Almanya (16,5), Japonya (2), Çin (1,5), Türkiye (0,01) 8708.93 Debriyajlar-bunların aksam-parçaları 137,470 169,965 224,150 ABD (54), Kanada (10), Japonya (7), Almanya (7), Brezilya (5,5), Türkiye (0,04) 8708.94 Direksiyon simitleri, direksiyon kolonları, direksiyon kutuları 368,235 466,891 631,537 ABD (59,5), Almanya (14), Japonya (13,5), Brezilya (3,5), Çin (2), Türkiye (0,13) 8708.95 Hava Yastıkları 0,000 0,000 280,616 ABD (75), Kanada (14), Japonya (5,5), Almanya (2,5) 8708.99 Kara taşıtlarının diğer aksam-parçaları 3.684,801 4.397,698 3.652,109 118 1.258,767 ABD (50), Almanya (13), Japonya (9), Kanada (7), Çin (6), Türkiye (0,01) ABD (48), Almanya (24), Japonya (20), Türkiye (0,02) ABD (59,5), Almanya (14), Japonya (13,5), Brezilya (3,5), Çin (2), Türkiye (0,13) MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 9104 Taşıtların alet tabloları için saatler ve benzerleri 5,235 6,893 3,742 Almanya (39), ABD (38), Çin (15), Türkiye (0,07) 9401.20 Motorlu taşıtlardaki türde oturmaya mahsus mobilyalar 58,500 57,657 61,086 ABD (90), Brezilya (2,5), İspanya (2), Türkiye (0,17) TOPLAM 20.609,820 22.797,138 24.966,974 ABD (61), Almanya (9), Japonya (8), Çin (4,2), Brezilya (3,8), Kanada (3,5), Türkiye (0,12) Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) Meksika’da araç parkının eski olması nedeniyle çoğu araç sahibi araçlarının tamir ve bakımı için oto aksesuar da satın almaktadır. Orta ve alt gelir grubu tüketiciler de bir övünme (hava atma) için araçlarına ek farlar, sis farları, siyah camlar, aynalar, cila, ses sistemleri, fantezi kapılar, vites topuzları, koltuk kaplamaları gibi oto aksesuarlarını takmaktadırlar. Hırsızlığa karşı araç alarm cihazları da talebi yüksek olan bir üründür. Oto aksesuarlarını Meksika’da büyük hipermarketlerin raflarında bulmak mümkündür. Bu hipermarketlerde en çok satılan aksesuarlar, spor lastikler ve jantlar, alarm cihazları, açılır tavanlar, kamyon ve pikap aksesuarlarıdır. Oto aksesuar ürünlerinde Çin’in pazar payını hızla artırdığından bahseden Meksikalı bir oto yedek parça dağıtıcısı firma; bunu Çin’e gönderilen örnek ürünün çabuk ve kolay üretilebilmesinin yanı sıra akla gelen her ürünün ya Çin’de bulunabilmesine ya da Çin’de üretilebilmesine de bağlamaktadır. 3.1.6. Türkiye-Meksika Oto Yedek Parça Dış Ticareti Türkiye ile Meksika arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler her iki ülkenin nüfus, üretim, dış ticaret rakamları göz önüne alındığında istenilen düzeyde değildir. İki ülke arasındaki oto yedek parça dış ticaret hacmi 2007 yılı verilerine göre 30 milyon dolar seviyesindedir. World Trade Atlas18 verilerine göre, 2007 yılında toplam ithalatı 282 milyar dolar, oto yedek parça ithalatı da 25 milyar dolar olan Meksika’ya Türkiye 2005 yılında 31,3 milyon dolar, 2006 yılında 26,8 milyon dolar, 2007 yılında ise Meksika’nın toplam oto yedek parça ithalatının %0,12’sine tekabül eden 29,9 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Bu verilere göre, Türkiye’nin Meksika’ya 2007 yılında yaptığı toplam 317,5 milyon dolarlık ihracatın %6’sını oto yedek parça ihracatı oluşturmaktadır. 18 www.gtis.com/wta.htm 119 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI World Trade Atlas verilerine göre, Meksika’nın Türkiye’ye oto yedek parça ihracatı 2005 yılında 0,8 milyon dolar, 2006 yılında 0,6 milyon dolar, 2007 yılında ise Meksika’nın toplam oto yedek parça ihracatının %0,01’ine tekabül eden 1,36 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer yandan aşağıdaki tablolardan da görüldüğü üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi 19 verilerine göre, Türkiye’nin Meksika’ya 2005 yılında 29 milyon dolar olan oto yedek parça ihracatı, 2006 yılında 22,2 milyon dolara, 2007 yılında ise yaklaşık 20 milyon dolara gerilemiştir. Türkiye’nin 2007 yılında Meksika’ya yaptığı toplam 196,7 milyon dolarlık ihracatın %10’unu oto yedek parça ihracatı oluşturmaktadır. Oto yedek parça sektöründe Türkiye’nin Meksika’ya en önemli ihracat kalemleri motorlu kara taşıtlarının karoserileri, lastikler, kara taşıtlarının diğer aksam ve parçaları ile transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler ve çarklar oluşturmaktadır. Türkiye’nin Meksika’ya Oto Yedek Parça İhracatı (Değer: ABD Doları) GTİP 4011 4012 4013 4016.99 6813 7007.11 7007.21 7009.10 8407 8408 8409 8413.30 8415.20 8421.23 8421.31 8482 8483 8484 19 ÜRÜN ADI Kauçuktan havalı yeni dış lastikler Kullanılmış yenilenmiş dış lastikler, dolgu lastik, sırt, flaps Kauçuktan iç lastikler Araçlar için kauçuk maddeler (sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan) Fren balataları, yastıkları: esası amyant, minerallerselüloz olan sürtünme parçaları (monte edilmemiş) Taşıtlarda kullanılan sertleştirilmiş emniyet camları Taşıtlarda kullanılan lamine edilmiş emniyet camları Taşıtlar için dikiz aynaları Alternatif-rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı motorlar Dizel, yarı dizel motorlar-hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam ve parçaları İçten yanmalı pistonlu motorlar yakıt, yağ/soğutma pompaları Taşıt araçları için klimalar İçten yanmalı motorlar için yağ-yakıt filtreleri İçten yanmalı motorlar için hava filtreleri Rulmanlar Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar Metal tabakalı contalar (metaloplastik), conta takım ve gruplar http://bilgi.dtm.gov.tr 120 2005 289.554 2006 395.946 2007 2.133.703 0 0 0 0 127 0 200.792 615.777 678.339 0 169 0 0 0 0 0 339 0 0 0 21.580 0 0 0 0 0 0 59.973 49.054 129.310 28.697 11.275 28.224 0 2.290 14.024 716.803 0 3.609 2.405 926.304 0 34.929 4.767 734.517 1.368.321 1.089.853 1.696.224 3.338 4.919 12.482 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 8507 8511 8512 8706 8707 8708.10 8708.21 Elektrik akümülatörleri, separatörleri Motorlar için elektrikli ateşleme cihazları Kara taşıtlarının aydınlatma, sinyal vb. tertibati, cihazları Motorlu kara taşıtlarının motorla donatılmış şasileri Motorlu kara taşıtlarının karoserileri Tamponlar ve bunların aksam-parçaları Emniyet kemerleri 0 6.584 2.068 10.252 1.162 369.176 286.542 219.405 260.256 0 4.173.965 3.454 0 5.261.293 9.297 0 6.489.044 0 0 0 0 10.625.917 4.449.770 33.947 11.027 2.279.325 3.277 13.888 189.939 0 1.975 118.680 0 13.501 6.579 46.379 0 1.067 133.866 109.447 173.138 0 0 388 254.247 22.238.967 0 2.002.977 146 336.313 19.808.172 8701-8705 pozisyonlarındaki taşıtların diğer aksam19.753.440 parçaları Frenler ve servo - frenler ve bunların aksam ve 8708.30 175.678 parçaları 8708.40 Vites kutuları 2.004.138 8708.50 Diferansiyelli hareket ettirici akslar 4.341 8708.70 Tekerlekler-bunların aksam, parça-aksesuarları 98.213 8708.80 Süspansiyon amortisörleri 109.485 8708.91 Radyatörler 0 8708.92 Eksoz susturucu-boruları 0 8708.93 Debriyajlar-bunların aksam-parçaları 3.675 Direksiyon simitleri, direksiyon kolonları, direksiyon 67.783 8708.94 kutuları 8708.95 Hava Yastıkları 0 8708.99 Kara taşıtlarının diğer aksam-parçaları 0 9104 Taşıtların alet tabloları için saatler ve benzerleri 539 9401.20 Motorlu taşıtlardaki türde oturmaya mahsus mobilyalar 195.423 TOPLAM 29.583.535 Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi (http://bilgi.dtm.gov.tr) 8708.29 Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi 20 verilerine göre, Türkiye’nin Meksika’dan oto yedek parça ithalatı 2005 yılında 4,2 milyon dolar, 2006 yılında 7,5 milyon dolar, 2007 yılında ise 11,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin 2007 yılında Meksika’dan yaptığı toplam 352,2 milyon dolarlık ithalatın %3,4’ünü oto yedek parça ithalatı oluşturmaktadır. Türkiye’nin Meksika’dan Oto Yedek Parça İthalatı (Değer: ABD Doları) GTİP 4011 4012 4013 4016.99 6813 7007.11 ÜRÜN ADI Kauçuktan havalı yeni dış lastikler Kullanılmış yenilenmiş dış lastikler, dolgu lastik, sırt, flaps Kauçuktan iç lastikler Araçlar için kauçuk maddeler (sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan) Fren balataları, yastıkları: esası amyant, mineraller-selüloz olan sürtünme parçaları (monte edilmemiş) Taşıtlarda kullanılan sertleştirilmiş emniyet camları 2005 2.400 30.702 0 2006 13.310 183.600 0 2007 92.525 305.918 0 10.731 16.690 3.405 135.170 90.912 54.046 36.522 63.536 81.443 http://bilgi.dtm.gov.tr 20 121 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 7007.21 7009.10 8407 8408 8409 8413.30 8415.20 8421.23 8421.31 8482 8483 8484 8507 8511 8512 8706 8707 8708.10 8708.21 8708.29 8708.30 8708.40 8708.50 8708.70 8708.80 8708.91 8708.92 8708.93 8708.94 8708.95 8708.99 9104 9401.20 Taşıtlarda kullanılan lamine edilmiş emniyet camları Taşıtlar için dikiz aynaları Alternatif-rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı motorlar Dizel, yarı dizel motorlar-hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam ve parçaları İçten yanmalı pistonlu motorlar yakıt, yağ/soğutma pompaları Taşıt araçları için klimalar İçten yanmalı motorlar için yağ-yakıt filtreleri İçten yanmalı motorlar için hava filtreleri Rulmanlar Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar Metal tabakalı contalar (metaloplastik), conta takım ve gruplar Elektrik akümülatörleri, separatörleri Motorlar için elektrikli ateşleme cihazları Kara taşıtlarının aydınlatma, sinyal vb. tertibati, cihazları Motorlu kara taşıtlarının motorla donatılmış şasileri Motorlu kara taşıtlarının karoserileri Tamponlar ve bunların aksam-parçaları Emniyet kemerleri 8701-8705 pozisyonlarındaki taşıtların diğer aksamparçaları Frenler ve servo - frenler ve bunların aksam ve parçaları Vites kutuları Diferansiyelli hareket ettirici akslar Tekerlekler-bunların aksam, parça-aksesuarları Süspansiyon amortisörleri Radyatörler Eksoz susturucu-boruları Debriyajlar-bunların aksam-parçaları Direksiyon simitleri, direksiyon kolonları, direksiyon kutuları Hava yastıkları Kara taşıtlarının diğer aksam-parçaları Taşıtların alet tabloları için saatler ve benzerleri Motorlu taşıtlardaki türde oturmaya mahsus mobilyalar TOPLAM Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi (http://bilgi.dtm.gov.tr) 122 4.666 261 16.609 4.180 41.202 1.644 178.532 531.943 22.404 860.136 890.962 290.730 484.040 799.877 1.498.550 132.578 349.161 321.707 0 820.390 27.004 15.639 0 988.373 119.874 40.859 0 696.543 175.594 44.812 222.304 243.474 523.927 26.776 60.347 83.062 7.616 56.070 494.786 0 1.794 29.230 5.363 16.226 918.644 888.144 0 18.900 174.659 13.673 15.883 2.389.835 177.513 0 31.144 324.084 18.997 293.205 584.130 3.983.508 127.855 56.226 5.585 16.840 6.315 26.799 1.365 49.500 110.189 106.793 25.686 93.026 19.649 23.984 7.106 40.529 143.865 13.488 33.960 98.529 35.186 38.961 20.519 40.141 9.929 2.928 10.483 0 0 0 0 4.176.329 871 44.583 0 113.805 0 0 3.700 0 7.462.544 11.771.996 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.7. İş/Ticari Fırsatlar - Yeni tip araçlar için oto yedek parça talebi artmaktadır. Mevcut pazar eğilimlerine göre ithal araçların pazar payı artmaya devam edecektir. Orijinal ekipman (OEM) pazarının %20’sini daha önceden Meksika pazarında olmayan orijinal oto yedek parçalar oluşturmaktadır. Toyota, Suzuki ve Renault gibi firmalar orijinal ekipman (OEM) pazarında büyümeyi planlamaktadırlar. Yeni tip ve modeller için gerekli oto yedek parça ve aksesuar pazarında büyüme artmaktadır. Mevcut pazarda bu yeni tip araçlar için gerekli oto yedek parçalarında nisbi bir kıtlık söz konusudur. Bu yedek parçaların müşterileri bazı durumlarda uzun süre beklemek zorunda kalmaktadırlar. - İthalatı yapılan geleneksel tip araçlar için de oto yedek parça talebi canlıdır. Geleneksel tip araçların ithalat talebi dolayısıyla bu araçlar için oto yedek parçaların talebi de artmaktadır. Bu tip araçların da yedek parçalarını ve aksesuarlarını bulmak hala zordur. - Spor amaçlı araçlar (SUV) için de oto yedek parça talebi artmaktadır. Spor amaçlı araçlar (SUV’lar), Meksika’da hippilerin kullandığı araçlardır ve talebi sürekli artmaktadır. Bu araçlar için gerekli oto yedek parça özellikle de aksesuarlar da önemli iş fırsatları vardır. 3.1.8. Pazara Giriş/Dağıtım Kanalları Oto yedek parça sektöründe Meksika pazarına girişte izlenecek en iyi yol hangi müşteriyi hedeflediğinizi belirlemenizdir. Hedef müşteriniz, birçok oto yedek parçaya ihtiyaç duyan araç üreticileri mi, oto yan sanayi için tedarikçi bir firma mı, yoksa oto yedek parça dağıtıcıları mı olmalıdır? Her üç durumda da Meksika’da yerleşik bir dağıtıcı, ortak ya da mümessiliniz olmalıdır. Meksika’daki araç üreticileri, özellikle iş ilişkisinin ilk safhalarında teknik destek ve ürün garantisi istemektedirler. Yeni bazı tip ve marka araçların yedek parça tedarikinin belli başlı bayiler kontrolünde olduğu da Meksika pazarındaki bir diğer gerçektir. Bu nedenle bazı yedek parçalar için müşteriler aylarca beklemek durumunda kalmaktadırlar. 123 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’da oto yedek parça ve aksesuarlar, “Refaccionaries” adı verilen toptancılar ve perakendecilerin yanı sıra aksesuar mağazaları kanalıyla pazara sunulmaktadır. Meksika’da oto yedek parça satışı yapan yaklaşık 32 bin adet firma ve 1,375 adet yetkili oto dağıtıcısı vardır. Bu firmaların %7’si büyük firma olarak değerlendirilebilir. Yapılan toplam oto yedek satışların %60’ı bu büyük firmalar tarafından gerçekleştirilmektedir. Meksika genelindeki bu 30 binden fazla oto yedek parça dağıtıcısı, yaklaşık 1,400 yeni araç satıcısı ve bazı otomotiv ürünleri satan büyük mağazalar dağıtım kanallarını son kullanıcıya doğrudan ulaşacak şekilde oluşturmuşlardır. Meksika’da her ne kadar müşteri piramidinin altı çok geniş olsa da oto yedek parçalar temelde 4 farklı ticari yöntem ile pazara arz edilmektedir. - Oto yedek parçalar yetkili bayiler ya da dağıtıcılar kanalıyla arz edilmektedir. Meksika’da 1,300 adet yetkili oto yedek parça bayisi vardır. Bu bayilerin %20’si Mexico City’de yerleşiktir. - Bazı yedek parça bayileri sadece belli markaların ya da sadece belli bir modelin parçalarını satmaktadırlar. - Oto yedek parça bayileri belli parçalar üzerine de yoğunlaşmaktadırlar. Muffler Mağazaları gibi birçok model ve marka için sadece bir parçanın satışını yapan bayiler vardır. - Genel yedek parça bayileri birçok farklı model ve marka için (filtre, buji gibi) temel/ standart yedek parçaların satışını yapmaktadırlar. Yedek parça bayilerinin çoğu aile şirketleridir. Oto yedek ve aksesuarı satan ülke çapında yaygın zincir mağazalar yok denecek kadar azdır. Meksika’da bir diğer grup da tamir/bakım dükkanlarıdır. Yaklaşık 20 bin adet orta ve büyük ölçekli bağımsız oto tamir dükkanı ve bir o kadar da küçük ölçekli tamir dükkanları mevcuttur. Bu tamir dükkanları oto yedek parça ihtiyaçlarını “Refaccionaries” adı verilen perakendecilerden almaktadırlar. Refaccionaria California ve Refaccionaria Rogelio ülkedeki en büyük iki toptancıdır. Meksika’daki oto yedek parça ve aksesuar üreticileri yetkili bayilerine 30 ila 60 gün vadeli satış yaparken yetkili bayilerde küçük perakende mağazalarına 30 gün vadeli satış yapmaktadırlar. Tamir dükkanları ve halk bu satış yerlerinden peşin olarak alım yapmaktadırlar. 124 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.9. Firma Bulma Meksika’da büyük oto yedek parça toptancılarının ve dağıtıcılarının çatı kuruluşu olan Ulusal Oto Yedek Parça Toptancıları Birliği’nin (ANAMAPA) web sayfasının Directorio Automotriz (http://www.portalautomotriz.com/directorio/) bölümünden bu birlik üyesi oto yedek parçası ithalatçı/dağıtıcı firmalara ücretsiz olarak ulaşılabilir. Ayrıca bu web sayfasından her bir üyenin hangi tür oto yedek parça ithalatı/dağıtıcılığı yaptığı bilgisine de ulaşılabilir. Meksika’da oto yedek parça üreticilerinin çatı kuruluşu olan Oto Yedek Parça Sanayicileri’nin (INA) web sayfasından (www.ina.com.mx) bu birlik üyesi oto yedek parça üreticileri ile belli başlı oto yedek parça ithalatçıları ve dağıtıcılarının irtibat bilgilerine ücret karşılığı ulaşılabilir. Meksika’da lastik toptancılarının ve dağıtıcılarının çatı kuruluşu olan Ulusal Otomobil Lastik Dağıtıcıları Birliği’nin (ANDELLAC) web sayfasından (www.andellac.com.mx) bu birlik üyesi lastik ithalatçıları ve dağıtıcılarının irtibat bilgilerine ulaşılabilir. Ayrıca, Meksika Ekonomi Bakanlığı web sayfasından21 (www.economia-snci.gob.mx/sic_ sistemas/siavi/arma_siavi.php) Empresas (Empresas que exportan o importan un producto a nivel subpartida -6 dígitos) bölümünden 6’lı GTİP bazında Meksika’nın ithalatçı firma irtibat bilgilerine ulaşılabilir. Diğer yandan, İGEME’ye başvuran firmalara Merkezimizin üye olduğu KOMPASS (www.kompass.com) veri tabanından (her bir farklı ürün için) Meksika’daki oto yedek parça ithalatçı/dağıtıcı firma irtibat bilgileri gönderilebilmektedir. 3.1.10. Standartlar Meksika’nın ithal ettiği ürünler NOM22 standartlarına uygun olmalıdır. Örneğin oto lastikleri için NOM standardı: NOM 086-SCFI-1995 ve NOM 016-SCT-1994’tür. Bu standartlar araçlarda kullanılan lastiklerin yeterli güvenliğe haiz olduğunun göstergesidir. Emniyet kemerleri ve hava yastıkları (air bag) için NOM standartı NOM 086-SCFI-1995’tir. Meksika Ekonomi Bakanlığı web sayfasından (www.economia-snci.gob.mx/sic_sistemas/siavi/arma_siavi.php) Meksika’nın uyguladığı gümrük vergisi oranlarına, Meksika’nın ithalat – ihracat verilerine, 6’lı GTİP bazında Meksika’nın ithalatçı firma irtibat bilgilerine ulaşılabilir. 22 Normas Oficiales Mexicanas – Meksika Resmi Standartları 21 125 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.11. İthalatta Etiketleme Meksika pazarına arz edilen her oto yedek parça ve aksesuarın İspanyolca etiketi olmalıdır. Bu düzenleme, sadece paketlenerek ithal edilen oto yedek parçalar için uygulanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ithal araba içinde gelen oto yedek parçalar için bu düzenleme geçerli değildir. İspanyolca olarak hazırlanan etiket, asgari aşağıdaki bilgileri içermelidir; - - - - - - - Yerli üreticinin ya da ithalatçının ismi ve adresi Ticari Marka Ürünün içindeki hammaddeler (Mümkünse) Ürünün Ebatları (Ebatlar metrik sisteme göre belirtilmelidir.) Ürünün kullanım ve bakım talimatları Menşe ülkesi (Ürün görünmeyecek şekilde paketlendiğinde) Ürün Açıklaması 3.1.12. Menşe Şahadetnamesi Meksika, ithalatta menşe şahadetnamesi istemektedir. Bu belge zorunludur. Meksika’nın ithalatta istediği bir diğer önemli belge de “pedimento de importacion” yani ithalat dilekçesidir. Bu belgeye, İspanyolca bir ticari fatura, konşimento, gerekli durumlarda ederinden aşağı faturalandırılmış mallar için ek gümrük ödeme taahhüdünü (garantisini) belirten belgeler ile Meksika ürün güvenliği ve standart mevzuatıyla uyumluluğunu gösteren belgeler eklenmelidir. Meksika gümrük mevzuatı gümrük belgelerinin hazırlanması/ibrazı konusunda sıkıdır. Meksika gümrük işlemlerinde belgelerde yapılan hatalar nedeniyle para cezaları uygulanmakta ve kaçak mallara el konulmaktadır. Meksika’da her ne kadar bir gümrük acentesi ile çalışmak mecburiyeti olmasa da Meksika gümrük işlemlerindeki sıkı tedbirler nedeniyle ihracatçılarımız güvenilir, tecrübeli ve işine hakim Meksikalı gümrük acenteleri ile çalışmaları hususunda Meksikalı ithalatçılarını (gerekirse) uyarmalıdır. 3.1.13. Gümrük Vergileri, Harçlar Oto yedek parça ürünlerinde Meksika’nın Türkiye’ye uyguladığı gümrük vergileri %0 ila %20 arasında değişmektedir. Meksika’nın oto yedek parça ürünlerinde uyguladığı gümrük vergileri ortalaması %12.5’tir. Meksika pazarındaki rakipler değerlendirildiğinde Meksika, serbest ticaret anlaşması imzaladığı ABD, Kanada, AB üyesi ülkeler ve birçok Güney Amerika 126 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI ülkesine gümrük vergisi uygulamamaktadır. Serbest ticaret anlaşması imzalamadığı ülkelerden sadece Çin’e mahsus bazı ürünler için telafi vergileri uygulamaktadır. Meksika uyguladığı gümrük vergilerine ek olarak %0.8 oranında gümrük işlem ücreti uygulamaktadır. Bu gümrük işlem ücretini NAFTA (ABD, Kanada) ülkelerinden gelen ürünler için uygulamamaktadır. Meksika ayrıca oto yedek parçaları için %15 oranında Katma Değer Vergisi (KDV) uygulamaktadır. Market Access Database23 verilerine göre Meksika’nın GTİP bazında oto yedek parça ürünlerine uyguladığı gümrük vergisi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Daha alt detay GTİP kodları için Meksika’nın uyguladığı gümrük verilerine bahse konu veri tabanının web sayfasından (http://mkaccdb.eu.int) ulaşılabilir. Meksika’nın Oto Yedek Parça Ürünlerinde Uyguladığı Gümrük Vergisi (GV) Oranları, % GTİP ÜRÜN ADI 4011 G.V. Oranı Kauçuktan havalı yeni dış lastikler 4011.10 Otomobil dış lastiği; yeni % 20 4011.20 Otobüs-kamyon dış lastiği; yeni % 20 4011.30 Uçak dış lastiği; yeni 4011.40 Motosiklet dış lastiği;yeni 4011.50 Bisiklet dış lastiği; yeni 4011.61 Tarım-orman taşıtları için özel taban desenli Dış lastik %7 % 20 %0 % 7- 20 4011.62 Yapı ve sanayi taşıtları için zikzag vb. özel taban desenli dış lastik (Jant < 61 cm) % 7- 20 4011.63 Yapı ve sanayi taşıtları için zikzag vb. özel taban desenli dış lastik (Jant > 61cm) % 0- 7- 20 4011.69 Diğer taşıtlar için, zikzag vb. özel taban desenli dış lastik % 20 4011.92 Tarım ve orman taşıtları ve makinelerinde kullanılan türde dış lastikler % 0- 20 4011.93 Yapı ve sanayi taşıtları için diğer dış lastik (jant < 61cm) % 0- 20 4011.94 Yapı ve sanayi taşıtları için diğer dış lastik (jant > 61cm) % 0- 20 4011.99 Diğer dış lastikler; yeni % 0-7- 20 Market Access Database (http://mkaccdb.eu.int)- APPLIED TARIFFS. Ayrıca, Meksika Ekonomi Bakanlığı web sayfasından (www.economia-snci.gob.mx/sic_sistemas/siavi/arma_siavi.php) Meksika’nın uyguladığı gümrük vergisi oranlarına ulaşılabilir. 23 127 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 4012 Kullanılmış yenilenmiş dış lastikler, dolgu lastik, sırt, flaps 4013 Kauçuktan iç lastikler 4013.10 Otomobillerde, otobüs ve kamyonlarda kullanılan iç lastikler 4013.90 Diğer iç lastikler % 20 % 20 % 7- 20 4016.99 Araçlar için kauçuk maddeler (sertleştirilmemiş vulkanize kauçuktan) 6813 Fren balataları, yastıkları: esası amyant, mineraller-selüloz olan sürtünme parçaları (monte edilmemiş) % 7-10 7007.11 Taşıtlarda kullanılan sertleştirilmiş emniyet camları % 7-20 7007.21 Taşıtlarda kullanılan lamine edilmiş emniyet camları % 7-20 7009.10 Taşıtlar için dikiz aynaları 8407 Alternatif-rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı motorlar 8408 % 20 8407.10 Hava taşıtlarının motorları %7 8407.21 Deniz taşıtlarının motorları: dıştan takmalı %7 8407.29 Deniz taşıtlarının motorları: diğer % 7-10 8407.31 Kara taşıtları için motorlar: silindir hacmi=<50cm3 % 7-10 8407.32 Kara taşıtları için motorlar: 50cm3<silindir hacmi= <250cm3 % 7-10 8407.33 Kara taşıtları için motorlar: 250cm3<silindir hacmi= <1000cm3 % 7-10 8407.34 Kara taşıtları için motorlar: silindir hacmi>1000cm3 % 7-10 8407.90 Diğer amaçlı pistonlu, içten yanmalı motorlar % 7-10 Dizel, yarı dizel motorlar-hava basıncı ile ateşlenen, pistonlu 8408.10 Deniz taşıtları için motorlar: dizel, yarı dizel 8408.20 Kara taşıtları için dizel, yarı dizel motorlar 8408.90 Diğer maksatlar için dizel, yarı dizel motorlar 8409 % 7-10-15 % 7-10 %7 % 7-10 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam ve parçaları 8409.10 Hava taşıtlarının motor aksam-parçaları %7 8409.91 Kıvılcımla içten yanmalı pistonlu motorların aksamı, parçaları % 7-10 8409.99 Dizel-yarı dizel motorların aksam-parçaları % 7-10 8413.30 İçten yanmalı pistonlu motorlar yakıt, yağ/soğutma pompaları 8415.20 Taşıt araçları için klimalar % 10 8421.23 İçten yanmalı motorlar için yağ-yakıt filtreleri % 10 8421.31 İçten yanmalı motorlar için hava filtreleri 8482 Rulmanlar 8483 Transmisyon milleri, kranklar, yatak kovanları, dişliler, çarklar 128 % 7-10 % 7- 10 % 0-7-10 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 8483.10 Transmisyon milleri (kam mil-krank saft dahil), kranklar 8483.20 Yatak kovanları (rulmanlı olanlar) % 7-10 % 10 8483.30 Yatak kovanları (rulmansız olanlar); mil yatakları % 7-10 8483.40 Dişliler, Dişli Sistemleri, Bilyalı Vidalar, Dişli Kutuları % 7-10 8483.50 Volanlar-kasnaklar (kasnak blokları dahil) % 7-10 8483.60 Kavramalar-kaplinler (birleştirme, irtibat cihazları) 8483.90 Transmisyon mili, krank, kovan,dişli kutuları vb. parçaları 8484 % 7-15-20 %7 Metal tabakalı contalar (metaloplastik), conta takım ve gruplar 8484.10 İki ya da daha fazla metal tabakalı contalar 8484.20 Mekanik salmastralar 8484.90 Diğer conta, poset, zarf-benzeri takım-grupları 8507 % 10 %7 % 7-10 Elektrik akümülatörleri, separatörleri 8507.10 Pistonlu motorlar için kurşun asitli starter akümülatörler % 7- 20 8507.20 Kurşun asitli diğer akümülatörler % 0-7- 20 8507.30 Nikel-kadmiyumlu akümülatörler %0 8507.40 Nikel-demirli akümülatörler %0 8507.80 Diğer elektrik akümülatörleri %0 8507.90 Elektrik akümülatörlerinin aksam-parçaları %0 8511 Motorlar için elektrikli ateşleme cihazları 8511.10 Ateşleme bujileri 8511.20 Ateşleme manyetoları; dinamo manyetoları; manyetik volanlar % 7- 10 % 0-7- 10 8511.30 Distribütörler; ateşleme bobinleri % 7- 10 8511.40 Marş motorları % 7- 10 8511.50 Diğer jeneratörler (alternatörler ve şarj dinamoları % 7- 10 8511.80 Diğer tertibat ve cihazlar 8511.90 Motorlar için elektrikli ateşleme cihazlarının aksam-parçaları 8512 % 7-10-15-20 % 7- 10 Kara taşıtlarının aydınlatma, sinyal vb. tertibatı, cihazları 8512.10 Bisikletlerde kullanılan türden aydınlatma veya gözle görülebilen işaret cihazları 8512.20 Diğer aydınlatma veya gözle görülebilen işaret cihazları % 10 % 7- 10 8512.30 Sesli işaret cihazları % 10 8512.40 Cam siliciler, buzlanma veya buğulanmayı önleyici tertibat % 10 129 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 8512.90 Kara taşıtlarının aydınlatma, sinyal vb. tertibatının, cihazlarının aksamparçaları % 7- 10 8706 Motorlu kara taşıtlarının motorla donatılmış şasileri %7-50 8707 Motorlu kara taşıtlarının karoserileri % 7-10 8708.10 Tamponlar ve bunların aksam-parçaları % 7-10 8708.21 Emniyet kemerleri 8708.29 8701-8705 pozisyonlarındaki taşıtların diğer aksam-parçaları % 7-10 8708.30 Frenler ve servo - frenler ve bunların aksam ve parçaları % 7-10 8708.40 Vites kutuları % 0-7-10 8708.50 Diferansiyelli hareket ettirici akslar % 0-7-10 8708.70 Tekerlekler-bunların aksam, parça-aksesuarları % 7-10 8708.80 Süspansiyon amortisörleri % 7-10 8708.91 Radyatörler % 7-10 8708.92 Eksoz susturucu-boruları % 7-10 8708.93 Debriyajlar-bunların aksam-parçaları % 7-10 8708.94 Direksiyon simitleri, direksiyon kolonları, direksiyon kutuları % 7-10 8708.95 Hava yastıkları 8708.99 Kara taşıtlarının diğer aksam-parçaları % 7-10 9104 Taşıtların alet tabloları için saatler ve benzerleri % 7-10 9401.20 Motorlu taşıtlardaki türde oturmaya mahsus mobilyalar Kaynak: Market Access Database (http://mkaccdb.eu.int) % 10 %7 %7 3.1.14. Ödeme Şekilleri Meksika’ya ihracat yapan firmaların akreditif (L.C.) ödeme şeklini kullanmalarında fayda vardır. Çünkü bu ödeme şekli hem ihracatçıya ve hem ithalatçıya güvence sağlamaktadır. Meksika pazar araştırması süresinde görüşme yapılan Meksikalı firmalar da akreditif işlemlerinde problem olmadığını Meksika ile yapılacak ticarette Türk firmalarının akreditif kullanmalarını tavsiye etmişlerdir. Ancak, akreditif işlemlerinde aracı bankalar %100’e varan oranlarda (nakit, vb.) teminat istediklerinden Meksikalı çoğu ithalatçı firma bu teminatı karşılayamadığından akreditif ödeme şekli ile çalışma konusunda isteksiz davranmaktadırlar. Zaten teminat verebilmek çoğu Meksikalı KOBİ için de neredeyse imkânsızdır. Bu nedenledir ki, akreditif ödeme şekli nakit ödemeyle aynı algılanmaktadır. Birçok küçük ve orta ölçekli Meksikalı dağıtıcının firmanın, ithal ettiği ürünleri satıp parasını biriktirene kadar, yurt dışındaki tedarikçisine ödeyeceği nakit parası yoktur. 130 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’daki ticari bankalar ve BANCOMEXT akreditif açmaktadırlar. Ayrıca BANCOMEXT24 Meksikalı ithalatçıları (akreditifli) ödeme şekilleri konusunda da eğitmektedir. Meksikalı firmalar, dış ticaret faaliyetlerinde asıl olarak ticari bankaların finansman araçlarını kullanmaktadırlar. Meksikalı firmalar, yabancı tedarikçilerle dış ticaret işlemlerinde en çok gayri kabülü rücu (geri çevrilmeyen) akreditifi kullanmaktadırlar. 3.1.15. Nakliye Türkiye’den Meksika’ya bir konteynır oto yedek parçanın nakliyesi 20-25 gün sürmekte ve navlun bedeli ürünlerin özelliklerine göre 2-3 bin dolar arasında değişmektedir. Miktar fazla oldukça navlun o oranda düşük olmaktadır. Ürün nakliyesinde tek sorun doğrudan Meksika limanına ürünlerin gitmemesi, özellikle İtalya olmak üzere Avrupa ülkeleri limanlarında ürün aktarmasının (transshipment) olmasıdır. Dolayısıyla, ürün tesliminde aktarmadan kaynaklı süre uzaması olmaktadır. Meksikalı firmalar, Türkiye’den ve AB ülkelerinden gelen ürünler için Atlantik Okyanusu kıyısındaki Veracruz limanını kullanmaktadırlar. Veracruz-Mecixo City arası bir konteynırın nakliyesi ortalama 1.200 dolardır. Bazı durumlarda Türkiye’den giden ürünler ABD üzerinden Meksika pazarına arz edilmektedir. Meksika’ya Çin’den gelen ürünler Pasifik Okyanusu kıyısındaki limanlardan gelmektedir. Çin’den gelen ürünlerin nakliyesi 20-25 gün sürerken Hindistan’dan gelen ürünlerin nakliyesi 28-30 gün arasında değişmektedir. Çin’den 20 ft bir konteynırın Meksika’ya nakliyesi 2 bin dolar iken 40 ft bir konteynırın nakliyesi 3 bin dolardır. AB ülkelerinden Veracruz limanına ürünlerin nakliyesi 15-20 gün sürmektedir. Meksika limanlarına gelen ürünlerin iç bölgelerdeki depolara nakliyesi eyaletlerin limanlara uzaklığına göre 3 ila 7 gün arasında sürmektedir. 3.1.16. Fuarlar Oto yedek parça sektöründe Meksika’da düzenlenen belli başlı fuarlar/kongreler aşağıdadır.25 Bahsekonu fuarlar/kongreler ile ilgili detay bilgilere fuarların/kongrelerin web sayfalarından ulaşılabilir. BANCOMEXT; Banco Nacional de Comercio Exterior - Dış Ticaret Milli Bankası Bu fuarların yanı sıra Meksikalı firmalar, ABD’deki oto yedek parça sektörü ile ilgili ihtisas fuarlarını da yakından takip ettiklerini ifade etmişlerdir. 24 25 131 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI PAACE Automechanika (Latin Amerika’nın en önemli otomobil fuarlarından biridir) Centro Banamex, Mexico City www.paaceautomechanika.com CIAM Congreso de la Industria Automotriz en Mexico (otomotiv sanayi ile ilgili uluslararası kongre) Centro Banamex, Mexico City www.ciiam.com Expo Foro (otobüsler için oto yedek parça ve ekipman fuarı) Centro Banamex, Mexico City www.canapat.org.mx Expo Internacional RUJAC (oto yedek parça fuarı) Expo Guadalajara, Guadalajara, Mexico www.rujac.com.mx Expo Proveedores del Transporte Monterrey (oto yedek parça ve aksesuar fuarı) Cintermex, Monterrey, Mexico International Tuning Show – Expo Mecanica (oto yedek parça ve aksesuar fuarı) Cintermex, Monterrey, Mexico www.mecaniconorte.com Paace Automechanika Mexico (oto yedek parça ve aksesuar fuarı) Centro Banamex, Mexico City www.messefrankfurt.com The Fast and the Furious Tour (otomotiv fuarı) Cintermex,Monterrey, Mexico www.solomon.org.mx Expo Transporte ANPACT (oto yedek parça seötöründeki son gelişmeler ile ilgili fuar) Expo Puebla, Puebla, Mexico www.messefrankfurt.com Mexico Car Show (otomotiv, oto yedek parça ve aksesuar fuarı) Expo Guadalajara, Guadalajara, Mexico www.mexicocarshow.com 132 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.1.17. Yararlı Adresler AMDA26- Meksika Otomobil Dağıtıcıları Birliği (Yeni araç bayilerinin çatı kuruluşu. Meksika’daki yeni araç bayilerinin listesine bu kuruluştan ulaşılabilir.) Mexico, D.F. www.amda.org.mx AMIA27 - Meksika Otomobil Üreticileri Birliği (Meksika araç üretimi ile ilgili aylık istatistiklere bu birlikten ulaşılabilir.) Mexico, D.F. www.amia.com.mx ANPACT – Ulusal Otobüs ve Kamyon Üreticileri Birliği Mexico, D.F. www.anpact.com.mx INA28 – Oto Yedek Parça Sanayicileri (Bu birlik Meksika oto yedek parça üreticilerinin çatı kuruluşudur. Oto yedek parça üreticilerinin büyük bir bölümü ile belli başlı oto yedek parça ithalatçılarını ve dağıtıcılarını temsil etmektedir) Mexico, D.F. www.ina.com.mx ANAMAPA29- Ulusal Oto Yedek Parça Toptancıları Birliği (Büyük oto yedek parça toptancılarının ve dağıtıcılarının çatı kuruluşudur. Web sayfasından Directorio Automotriz bölümünden ürünler itibariyle üye firma listesine ulaşmak mümkündür.) Mexico, D.F. www.portalautomotriz.com ANDELLAC30 – Ulusal Otomobil Lastik Dağıtıcıları Birliği Mexico, D.F. www.andellac.com.mx AMDA - Asociacion Mexicana de Distribuidores de Automoviles AMIA - Asociacion Mexicana de la Industria Automotriz 28 INA- Industria Nacional de Autopartes 29 ANAMAPA - Asociacion Nacional de Mayoristas de Partes Automotrices 30 ANDELLAC- Asociacion Nacional de Distribuidores de Llantas y Plantas 26 27 133 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.2. MEKSİKA TAKIM TEZGAHLARI SANAYİ Makine sektörünün tüm alt gruplarında (özellikle takım tezgahları, iş ve inşaat makineleri, tekstil makineleri) büyük ticari fırsatların olduğu Meksika’da, hedef sektörlerden biri olarak belirlenen takım tezgahları sektöründe31 Türk firmalarının pazara yeni giriş yaptığı, fiyat ve kalite yönünden tercih edildiği ve Meksika’da üretimin olmadığı bu sektörde Türk firmaları için büyük fırsatların var olduğu saptanmıştır. Meksika Gayri Safi Milli Hâsılası’nın %25’ini Meksika imalat sanayi oluşturmaktadır. Son yıllarda Meksika imalat sanayinin alt sektörlerinden en önemli büyüme gösterenlerden metal-mekanik sanayi, %15 oranında büyürken temel metal sanayi %12 oranında büyümüştür. Meksika imalat sanayi’nin diğer tüm alt sektörlerinde büyüme, %5 ila %8 arasında değişmektedir. Bu büyüme, metal mamul ürün ihracatına da yansımıştır. Bu ihracat artışının 2/3’si otomotiv ve ev aletleri sektörleri kaynaklıdır. Bu sektörlerdeki ihracat artışının merkezinde takım tezgahları sektörü vardır ve bu ihracat artışının devamı metal işleme ekipmanı ithalatının sürekliliği ile mümkündür. Zaten, Meksika’da takım tezgahları ithalatının en büyük pazarları otomotiv ve ev aletleri sektörleridir. Özellikle otomotiv sanayi, Gayri Safi Milli Hasıla’daki payı, istihdama katkısı ve döviz kaynağı olmasıyla Meksika ekonomisinin en önemli stratejik sektörlerinden biridir.32 Meksika’da takım tezgahları üretimi olmadığından Meksika tüm takım tezgahları ihtiyacını ithalat yolu ile tedarik etmektedir. Meksika’nın dış ticaret verilerinde az da olsa görülen takım tezgahları ihracat rakamları önceden Meksika’ya ithal edilerek daha sonra başka bir ülkeye gönderilen takım tezgahlarından ibarettir. Aşağıdaki tablodan görüldüğü üzere Meksika takım tezgâh tezgahları ithalat pazarı 2005 – 2007 yılları arasında ortalama %20 oranında büyümüş ve 2007 yılı ithalat hacmi 2.2 milyar dolara yükselmiştir. Meksika’nın NAFTA ile yaptığı güçlü ekonomik bütünleşme ve diğer bölge ülkeleri ile serbest ticaret anlaşmaları yoluyla artan ticari ilişkileri ile bu büyümenin ileriki yıllarda artarak devam etmesi beklenmektedir. Takım tezgahları sektörü ürünleri; (Armonize Sistem esas alınarak) 8456’dan 8466’ya kadar olan GTİP’ler kapsamındaki makinelerdir. 32 Meksika otomotiv sanayindeki gelişmeler raporun Meksika Otomotiv Ana ve Yan Sanayi bölümünde detaylı olarak incelenmiştir. 31 134 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın Takım Tezgahları İthalatı (Değer: milyon ABD Doları) GTİP3 ÜRÜN ADI 2007 Yılında İthalat Yapılan Başlıca Ülkeler ve % Payları 2005 2006 2007 ABD (36), Almanya (16,5), Japonya 73,639 (16,4), İsviçre (8), Çin (7,7), İtalya (4,4) 84.56 Maddenin aşındırılarak işlenmesine mahsus makineler 61,171 92,429 84.57 Metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, istasyonlu tezgahlar 306,041 175,862 299,999 Japonya (46), Almanya (28,5), ABD (14), G. Kore (6) 84.58 Metallerin işlenmesine mahsus torna tezgahları 119,399 138,085 164,342 Japonya (37), ABD (24,5), Almanya (8), İspanya (5,5), Çin (5), Tayvan (5) 84.59 Metalleri talaş kaldırarak işleyen makineli aletler 57,353 85,606 ABD (51,5), Japonya (24), İtalya 140,577 (5,5), Almanya (5), Çin (4), Türkiye (0,02) 84.60 Çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler 83,195 94,759 126,370 ABD (39), Japonya (22), Almanya (14,5), İsviçre (6,5), İtalya (6) 84.61 Planya, vargel, zıvana, dişli çark vb. tezgahlar 58,763 72,226 114,168 Almanya (39), ABD (29,5), İtalya (7), Japonya (7), Çin (7), 84.62 Metalleri dövme, işleme, kesme presleri 384,293 417,58 ABD (43), İtalya (8,5), İspanya (8), 547,607 Japonya (7,5), Almanya (6,5), Çin (6), Kanada (4,5), Türkiye (0,5) 84.63 Metal, sinterleşmiş metal, karbür, sermetleri talaşsız işleme makineleri 57,116 77,558 ABD (24), İtalya (20), Almanya 91,874 (10,5), Kanada (10,5), İspanya (9,5), İsviçre (8), Türkiye (0,01) 84.64 Taş, seramik, beton, çimento, soğuk cam işleyen makineli aletler 24,718 31,341 İtalya (35,5), ABD (21,5), Çin (18,5), 30,295 Almanya (7), Fransa (6,5), Türkiye (0,02) 84.65 Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk işleme makineleri 91,141 101,664 84.66 Makinelerin (takım tezgahları) aksam ve parçaları 361,292 403,846 96,157 ABD (37), İtalya (21), Çin (10), Almanya (9), Tayvan (8) ABD (50), Almanya (17), Japonya 491,156 (6,5), Çin (5), G.Kore (4), Türkiye (0,01) ABD (37,2), Japonya 1.604,480 1.690,960 2.176,180 (16,5), Almanya (14,7), İtalya (6,8), Çin (5), İspanya (3,8) TOPLAM Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) Takım tezgahları sektöründe Meksika pazarında önemli paylara sahip diğer bir ifadeyle başlıca rakiplerimiz olan ülkelerin ABD, Japonya, AB ülkeleri (özellikle, Almanya, İtalya, İspanya) ve yeni yeni Çin olduğu tespit edilmiştir. Aşağıdaki tablo ve grafikten de anlaşıldığı 135 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI üzere, 2007 verilerine göre ABD’nin Meksika’nın ithalatındaki %37’lik payını, ABD’ye rağmen bu pazardaki varlıklarını koruyan Japonya %16,5, Almanya %14,6, İtalya %6,8 ve Çin %4,9 ile izlemektedir. Bu bilgi, Takım Tezgâhları ve İş Makineleri Dağıtıcıları Birliği (AMDM33) ile yapılan görüşmede Birliğin yetkilisinin ifadesinden de -“Meksika takım tezgahları ithalatının %40’ı ABD, % 30’u AB’den gerçekleşmektedir”- anlaşılmaktadır. Sadece takım tezgahları sektörü değil makinenin diğer sektörlerinde de pazara hakim ülkelerin ABD ve AB (Batı Avrupa) ülkeleri olduğu da Meksika’daki çalışmalarda gözlemlenmiştir. Pazar araştırması programı çerçevesinde ziyaret edilen uluslararası büyük bir fuar olan “Plastimagen Mexico 2008/ Plastik Makineleri Fuarı”34 ndaki katılımcı firmalar incelendiğinde bu makine fuarı için de en çok dikkat çeken hususun yüksek oranda makine ithalatçısı olan Meksika pazarına başta ABD ve AB üyesi ülkelerin firmaları olmak üzere Çinli firmaların da büyük ilgi gösterdiğidir. Meksika’nın Ülkeler İtibariyle Takım Tezgahları İthalatı (Değer: bin ABD Doları) 2005 2006 2007 2005 Payı, % 2006 Payı, % 2007 Payı, % ABD 563,968 684,217 809,163 35,15 40,46 37,18 Japonya 248,742 224,856 358,698 15,50 13,30 16,48 Almanya 306,098 211,372 319,320 19,08 12,50 14,67 İtalya 115,902 102,792 148,701 7,22 6,08 6,83 Çin 55,291 65,234 106,777 3,45 3,86 4,91 İspanya 62,113 69,383 83,616 3,87 4,10 3,84 G. Kore 27,198 42,232 64,592 1,70 2,50 2,97 Tayvan 27,304 45,164 55,801 1,70 2,67 2,56 Kanada 30,355 41,363 48,787 1,89 2,45 2,24 Türkiye 0,802 2,184 1,656 0,05 0,13 0,08 166.709 202.158 179.072 11,39 11,95 8,24 1.604,482 1.690,955 2.176,183 100,00 100,00 100,00 Diğerleri TOPLAM Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) AMDM- Asociación Mexicana de Distribuidores de Maquinaria, www.amdm.org.mx Detaylı bilgi için bakınız, www.plastimagen.com.mx 33 34 136 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 50 40 30 20 10 0 2005 P ayı, % 2006 P ayı, % A Ja Ç İ s in pa n G ya .K or Ta e yv K an an ad Tü a rk i D ye iğ er le ri 2007 P ayı, % BD po A nya lm an ya İta ly a Pay,% Mek s ik a T a k ım T ez ga hla rı İtha la tında Y ılla r İtiba riy le Ü lk e P a y la rı Ülke le r Kaynak: World Trade Atlas (www.gtis.com/wta.htm) Meksika’ya takım tezgahları tedariki yapan ülkelerden gelişmiş ülkelerin pazardaki payları ve ürün kaliteleri Meksikalı görüşülen firmaların ifadelerinden de net olarak anlaşılmaktadır. Örneğin, görüşülen Meksikalı takım tezgahları dağıtıcısı firma takım tezgahlarında Almanya’dan gelen makinelerinin kalitesini ve pahalılığını ifade etmek için büyük otomobil devlerine (Chrysler gibi) olan Alman takım tezgahı üreticilerinin tedariklerini örnek vermiştir. Meksikalı bir başka takım tezgahları dağıtıcısı firma da Çin ve Hindistan’ın da yavaş yavaş Meksika pazarına girmeye başladığını ancak bu ülkelerden gelen makinelerin kalitesinin iyi olmadığını, bu ülkelerden makine ithalatı yaptığında makinelerin bazı parçalarını değiştirerek müşterilerine sattığını ifade etmiştir. Türkiye’den takım tezgahları ithalatı yapan Meksikalı firmalar, Türk makinelerinin kalite-fiyat uyumu açısından Meksika pazarı için uygun olduğunu ifade etmişlerdir. Takım Tezgâhları ve İş Makineleri Dağıtıcıları Birliği’nce (AMDM) 2007 yılında yapılan bir çalışmada, Meksika takım tezgahları parkının %51’nin yeni ya da eski makine olduğu hakkında bir bilgiye ulaşılamamıştır. Bilgiye ulaşılan %49’luk parkın yaklaşık %85’in yeni olduğu geri kalan parkın eski makine olduğu tespiti yapılmıştır. Bu çalışmanın sonucundan son yıllarda Meksika imalat sanayindeki hızlı gelişmenin bir yansıması olarak bir yatırım malı olan takım tezgahlarının talebindeki hızlı artışın Meksika takım tezgahları parkının yaş ortalamasını azalttığı anlaşılmaktadır. Meksika’da takım tezgahlarına olan artan talebin arkasındaki temel neden üretilen sanayi mallarının ihracatındaki artıştır. İhracattaki artışın devamı için Meksika sanayisinde de üretim artışının da sürekliliği gerekmektedir. Bu sürekliliği sağlamak ancak yeni yatırımlarla olmakta dolayısıyla yeni yatırımlar için makine ve ekipmana olan talep de artmaktadır. Özellikle son yıllarda önemli gelişmeler kaydeden otomotiv, ev aletleri ve elektrikli ekipman ve bileşenler sanayilerinde yapılan yeni yatırımlar için takım tezgahlarına olan talep de artmaktadır. 137 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika Hükümeti sermaye mallarının (makine, teçhizat gibi) ithalatını kolaylaştırarak mamul mallarının ihracatını teşvik etmektedir. Dolayısıyla bu hükümet politikasının sonucu takım tezgahları ithalatı teşvik edilmiş ve bu makinelere olan talep artmıştır. Meksika takım tezgahları ithalatında en önemli kalemler, yıllık ithalat artış oranları da fazla olan metal işlemeye mahsus işleme merkezleri ve istasyonlu tezgahlar (GTİP: 8457) ile Türkiye’nin takım tezgahları ihracatında da önemli bir paya sahip metalleri dövme, işleme ve kesme presleridir (GTİP: 8462). Bu durumun bir sonucu da Meksika’nın metal mamul mal ihracatı Meksika’nın toplam ihracatı içinde muntazam bir artış sergilemektedir. Metal mamul mal ihracat artışın üçte ikilik (2/3) kısmı otomotiv ve ev aletleri sanayileri kaynaklıdır. Metalleri dövme, işleme ve kesme preslerinin en çok kullanıldığı alanlardan biri de kalıp üretim sektörüdür. Meksika’da kalıp sanayii en az bir araç ya da bir ev aletleri üreticisinin var olduğu Monterrey, Puebla, Toluca, Saltillo, Chihuahua, Hermosillo, Aguascalientes, San Luis Potosi ve Cuernavaca gibi önemli şehirlerde gelişmiştir. Meksika’da çok sayıda kalıp üreticisi vardır. Ne kadar üretici firma olduğuna dair resmi bir istatistik yoktur ama CANACINTRA (Meksika Ulusal Üreticiler Birliği) verilerine göre sayıları 600 ila 1200 adet arasında tahmin edilen irili ufaklı kalıp üreticisi firma vardır. Bu firmalara Meksika’nın en büyük 10 şehri yanı sıra diğer şehirlerinde de rastlamak mümkündür. Çoğunluğu Amerikan firmaları olan bazı kalıp üreticisi firmalar da, maquiladora35 fabrikaları için üretim yapmak ya da Amerikalı üretici firmalara tedarik sağlamak için Amerika-Meksika sınırında veya sınıra yakın yerlerde konuşlanmışlardır. Kalıp sanayiinde, nihai kullanıcılar için daha düşük/makul fiyatlarla tedarik sağlayan ve büyük üretici firmalara karşı iyi rekabet de yapabilen küçük işletmeler hakimdir. Sabit giderleri yüksek ve kalite kontrol harcamaları fazla olan büyük üreticilerle karşılaştırıldıklarında fazla harcamaları ve giderleri olmayan küçük işletmeler Meksika kalıp sanayisinde daha avantajlı durumdadırlar. CNC36 makineleri ile kalıp üretimi yapan bu küçük işletmelerde çalışan sayısı 1 ila 10 kişi arasında değişmektedir. 35 Maquiladora fabrikaları, ABD’den Meksika’ya gümrüksüz olarak ithal ettikleri hammadde ve ekipmanı işledikten/montajını yaptıktan sonra genellikle ABD pazarına ihraç etmektedir. Bir başka ifadeyle, Maquiladora, Meksika’nın ABD sınırına yakın bölgelerde faaliyet gösteren ihracata yönelik sanayidir. 1964 yılından bu yana faaliyet gösteren maquiladora fabrikaları aynı zamanda Meksika’ya teknoloji transferinde önemli rol oynamaktadırlar. 36 CNC; Computer Numerical Control = Bilgisayarlı Sayısal Denetim 138 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3.2.1. Türkiye-Meksika Takım Tezgahları Dış Ticareti Türkiye ile Meksika arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler, her iki ülkenin nüfus, üretim, dış ticaret rakamları göz önüne alındığında istenilen düzeyde değildir. İki ülke arasındaki takım tezgahları dış ticaret hacmi 2007 yılı verilerine göre 4 milyon dolar seviyesindedir. World Trade Atlas37 verilerine göre, 2007 yılında toplam ithalatı 282 milyar dolar, takım tezgahları ithalatı da 2,2 milyar dolar olan Meksika’ya Türkiye, 2005 yılında 0,8 milyon dolar, 2006 yılında 2,2 milyon dolar, 2007 yılında ise Meksika’nın toplam takım tezgahları ithalatının % 0,08’sine tekabül eden 1,7 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Bu verilere göre, Türkiye’nin Meksika’ya 2007 yılında yaptığı toplam 317,5 milyon dolarlık ihracatın % 0,5’ini takım tezgahları ihracatı oluşturmaktadır. Diğer yandan aşağıdaki tablolardan da görüldüğü üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi 38 verilerine göre, Türkiye’nin Meksika’ya 2005 yılında 1,2 milyon dolar olan takım tezgahları ihracatı, 2006 yılında 2 milyon dolar, 2007 yılında ise yaklaşık 4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin 2007 yılında Meksika’ya yaptığı toplam 196,7 milyon dolarlık ihracatın % 2’sini takım tezgahları ihracatı oluşturmaktadır. Meksika pazarına giren takım tezgahları sektöründeki güçlü firmalarımız Durmazlar ve Dirinler Türk makine sektörünün Latin Amerika’daki ilk öncüleri olmuşlardır. Takım tezgahları sektöründe Türkiye’nin Meksika’ya en önemli ihracat kalemi 3,5 milyon dolar ile metalleri dövme, işleme ve kesme presleridir. Türkiye’nin Meksika’ya Takım Tezgahları İhracatı (Değer: ABD Doları) GTİP 84.60 84.61 84.62 84.64 84.65 84.66 ÜRÜN ADI Çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler Planya, vargel, zıvana, dişli çark vb. tezgahlar Metalleri dövme, işleme, kesme presleri Taş, seramik, beton, çimento, soğuk cam işleyen makineli aletler Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk işleme makineleri (84.56-84.65)’deki makinelerin aksam ve parçaları TOPLAM Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi (http://bilgi.dtm.gov.tr) 37 38 2005 2006 2007 56.911 24.402 41.836 9.881 24.921 58.136 934.433 1.795.513 3.515.735 0 0 2.521 156.878 239.691 159.346 21.771 14.904 35.267 1.179.874 2.099.431 3.812.841 www.gtis.com/wta.htm http://bilgi.dtm.gov.tr 139 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi verilerine göre, Türkiye’nin Meksika’dan takım tezgahları ithalatı, 2007 yılında ise yaklaşık 12 bin dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye’nin Meksika’dan Takım Tezgahları İthalatı (Değer: ABD Doları) GTİP ÜRÜN ADI 84.64 84.66 Taş, seramik, beton, çimento, soğuk cam işleyen makineli aletler (84.56-84.65)’deki makinelerin aksam ve parçaları TOPLAM Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi (http://bilgi.dtm.gov.tr) 2005 0 740 740 2006 1.731 5.036 6.767 2007 1.955 10.021 11.976 3.2.2. İş/Ticari Fırsatlar Türk takım tezgahları üreticileri için Meksika pazarında ciddi fırsatlar söz konusudur. Meksika’da takım tezgahları sektörünün en önemli pazarları, elektrik ve elektronik donanım sanayi yanı sıra otomotiv, ev aletleri, havacılık ve tarım alet ve makineleri gibi imalat sanayileridir. Özellikle otomotiv sanayisindeki gelişmelere paralel olarak Meksika’nın takım tezgahları ithalatında önemli artışlar beklenmektedir. Zira, orijinal oto yedek parça (OEM) üreticileri ile oto yan sanayi ürünleri üreten Meksikalı firmalar takım tezgahlarının en önemli alıcılarıdır. Türk üretici/ihracatçıları için Meksika pazarında satış potansiyeli yüksek aynı zamanda Meksika ithalatının yarısına tekabül eden takım tezgahları, metalleri dövme, işleme ve kesme presleri (GTİP: 8462), metal işlemeye mahsus işleme merkezleri ve istasyonlu tezgahlar (GTİP: 8457) ile çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makinelerdir (GTİP: 8460). Ayrıca, Meksika takım tezgahları sektör ithalatının yaklaşık ¼’ünü oluşturan takım tezgahları yedek parçalarına olan talep de Meksika’da artan takım tezgahı sayısına paralel olarak artmaktadır. 3.2.3. Belli Başlı Takım Tezgahı Tedarikçileri Meksika’daki menşe ülkesi itibariyle belli başlı takım tezgahı tedarikçileri39 ve markaları şunlardır; ABD: Cincinnati, Hardinge, Haas, Fadal, Mazak (ABD şubesi) Almanya: Hermle, Honsberg-Masco, MVM, Junker Maschinen, EMAG, DMG, Deckel Japonya: Hamai, Hitachi-Seiki, Kitamura, Mori-Seiki, Okuma, Mitsubishi, Toyota Güney Kore:Daewoo, Hyundai İspanya : ZAYER, PINACHIO İsviçre: DIXI-SIP, Charmilles Tayvan: LEADWELL Tedarikçilerin (markaların) pazar payları ile ilgili net bilgiler olmamasına rağmen önceki bölümlerde verilen ülkelerin pazar paylarından ülke markalarının toplam pazar payı ile ilgili bilgiye ulaşılabilir. 39 140 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Bu firmaların yanı sıra diğer tedarikçi firmalar; Durmazlar, Dirinler, Fanuc Robodrill, Makında, Mori Seri, Nishida, Chevalier, Mil Tronics, Oloffsou, Chiron, Enshu, Smtcl, Atrum P., Baoji, Burr Oak, Cadillac, Citizen, Canc Alma, Dyana, Emco Maier Gmbh, Fptsi, Ergomat, Fa Weillerfeler, Gildemeister, Heller’dir. Takım Tezgâhları ve İş Makineleri Dağıtıcıları Birliği (AMDM), Meksika pazarında başarılı olan tedarikçilerin Meksikalı firmaların taleplerini hızlı yanıtlamasına, hızlı tamir/ bakım servisi vermelerine ve (uzun vadeli satışlar ile ) ödeme kolaylığı sağlamalarına bağlamaktadır. 3.2.4. Pazara Giriş/Dağıtım Kanalları Meksika takım tezgahları pazarı üç parçaya bölünebilir; a) Takım tezgahları tedarikini doğrudan Meksika’ya yakın ABD eyaletlerindeki dağıtıcı firmalardan satın alarak sağlayan Meksika-ABD sınır şehirlerinde yerleşik olan Meksikalı alıcı firmalar, b) Çoğunlukla Monterrey’deki bir takım tezgahları dağıtıcısından tedarik yapan Meksika’nın kuzey bölgesindeki şehirlerde yerleşik olan Meksikalı alıcı firmalar, c) Mexico City’deki dağıtıcı bir firmadan takım tezgahları tedariki yapan Meksika’nın merkezindeki şehirlerde yerleşik olan Meksikalı alıcı firmalar, Takım tezgahlarını en çok talep eden otomotiv ve ev aletleri sanayilerinin kümelendiği bölgeler/şehirler şunlardır; Küme 1- Mexico City’nin etki alanında kalan bölgedir. Bu alan, Mexico City’nin 300 km’lik çevresindeki alandır. Bu bölgedeki belli başlı eyaletler, Mexico City, Puebla, Morelos ve Tlaxcala’dır. Volkswagen, Nissan, Daimler-Chrysler, Volvo, BMW, Ford, MASA ve MABE gibi büyük otomotiv şirketleri bu bölgede yerleşiktir. Küme 2- Orta Meksika (Bölgesi). Aguascalientes, San Luis Potosí, Guanajuato, Jalisco ve Queretaro eyaletlerini içine alır. General Motors, Nissan, Honda, Scania, MABE, LG şirketleri bu bölgede yerleşiktir. Küme 3- Kuzey Meksika (Bölgesi). Sonora, Chihuahua, Coahuila ve Nuevo Leon eyaletlerini içine alır. General Motors, Ford, Kenworth, Navistar, Daimler-Chrysler, CINSA şirketleri bu bölgede yerleşiktir. 141 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Her ne kadar bir küme olarak adlandırılamasa da Tijuana, Mexicali ve Tecate eyaletlerinin Baja California şehirleri, Toyota, Kenworth, LG, DAEWOO, SANYO, SONY ve Panasonic firmalarına ev sahipliği yapmaktadır. Bu kümelerde yerleşik olan şirketler genelde takım tezgahlarını tedarikini Meksika’ya yakın ABD eyaletlerindeki dağıtıcı firmalardan tedarik etmektedirler. Bu kümelerin dışında kalan ve diğer önemli potansiyel takım tezgahları alıcıları sayılanlar ise maquiladora fabrikalarıdır. Maquiladora fabrikalara işlenmek ya da montajı yapılmak üzere gelen hammadde, ekipman, makine, bileşen ve aletin gümrüksüz olarak ithalatı yapılmaktadır. Önceleri sadece Meksika-ABD sınırındaki eyaletlerde (bu fabrikaların hala %85’i Meksika-ABD sınırındadır) bu tip fabrikalara rastlamak mümkün iken günümüzde ilgili Meksika mevzuatına uymak kaydıyla Meksika’nın herhangi bir eyaletinde rastlamak mümkün olmaktadır. Mevcut verilere göre 1 milyondan fazla kişiye istihdam sağlayan 3.300 adet maquiladora vardır. Maquiladora fabrikaları, Meksika toplam mamul ihracatının %48’ini yapmaktadır. Meksikalılara göre, son yıllarda maquiladora sanayisindeki değişim ve gelişmeler Meksika takım tezgahları satışlarını artıracaktır. 2000’li yıllar itibariyle maquiladora sanayisi, (iç pazar satış rakamları ihracat rakamlarından az olmak kaydıyla) ürünlerini iç pazara da satmaya başlamıştır. Meksika Ulusal Maquiladora İhracat Sanayii Konseyi’ne (CNIME)40 göre, maquiladora fabrikaları üretimlerinin nadiren %40’ından fazlasını Meksika pazarına sunmaktadırlar.41 İç pazara ürün arzı ile gelen iç pazarla bütünleşme, maquiladora fabrikalarını daha teknolojik ve otomatikleşmiş üretim yöntemlerine de yönlendirmektedir. Bahsekonu değişim ve gelişmeler yalnızca maquiladora sanayisinde değildir. Maquiladora sanayisi yanı sıra, birçok önemli Meksikalı ihracatçı şirket de, eski üretim yöntemlerini bırakarak yeni makine ve teçhizat ithalatı ile yeni üretim yöntemlerine geçmektedirler. Böylece üretim ve çalışan verimliliklerini dolayısıyla ürün kalitelerini artırmak istemektedirler. Zaten, gittikçe artan küresel rekabet de Meksika şirketlerini üretim yöntemlerini daha modernize hale getirmeye zorlamaktadır. Ayrıca modernizasyon, özel üretimleri için yeni makine tasarımını da içermektedir. Üretimini mükemmelleştirerek rekabet gücünü artırmak isteyen Meksikalı firmalar takım tezgahları tedarikçileriyle birlikte yeni mühendislik çalışmaları da yapmaktadırlar. Bu da yeni bir takım tezgahına talep ya da eski makinenin teknolojisinin yeni parçalar ile yenilenmesi demektir. Meksika için pazara giriş stratejisi belirlenirken, ihracatçılarımız, aile şirketlerinin 40 41 CNIME - Consejo Nacional de la Industria Maquiladora de Exportacion Maquiladora fabrikalarında üretilerek iç pazara sunulan ürünler için gümrük vergileri ve KDV ödenmektedir. 142 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika pazarında hakim olduğunun bilincinde hareket etmelidirler. Meksika sanayisinde faaliyette bulunan firmaların sadece %2’si 250’den fazla çalışana sahiptir. Firmaların %90’dan fazlası ise 10 ila 15 arasında işçi istihdam etmektedir. Ayrıca, ihracatçılarımızın Meksika’nın coğrafi ve sosyo-ekonomik çeşitliliğini göz ardı etmemeleri gerekir. İhracatçılarımız, Meksika’nın küçük işletmelerine ve muhtelif bölgelerine nasıl ulaşılacağı ve hedef alınacağını en iyi şekilde belirlemelidir. Kataloglar, broşürler, kitapçıklar, posterler ve teknik kılavuzlar pazara girişte başarısı kanıtlanmış satış araçlarıdır. Satış ve tanıtım araçlarının/malzemelerinin İspanyolca olması Meksika pazarı için olmazsa olmaz (minimum) bir ihtiyaçtır. Meksika genelinde belli başlı illerde takım tezgahları dağıtıcısı firmalar olsa da çoğu dağıtıcı ve acente firma Mexico City bölgesindedir. Aynı zamanda büyük dağıtıcı firmaların, kuzeyde Monterrey, batıda Guadalajara olmak üzere, Meksika’nın diğer iki büyük şehrinde satış ofisleri vardır. Ancak, genel olarak Mexico City’de faaliyette bulunan iş adamlarının Meksika’nın kuzey eyaletlerde iş yapmayı tercih etmedikleri gibi, kuzeyde yerleşik firmalarda Mexico City ve çevresinde iş yapmayı tercih etmezler. Bu yüzden, Meksika pazarının tamamını hedefleyen ihracatçılarımızın daha etkili olabilmeleri için (farklı bölgelerde) birden fazla dağıtıcı/acente ile çalışmalarında fayda vardır. Meksika pazarında yerel bir dağıtıcı, acente veya temsilcilikle çalışmak yabancı tedarikçilerin lehinedir. Yerel bir dağıtıcı ile çalışmanın avantajı, pazar geliştirme maliyetlerinin dağıtıcı firma tarafından üstlenilmesidir. Eğer ürününüzü doğrudan dağıtıcı bir firmaya satarsanız, dağıtıcı firma bu ürünü bir başkasına sattığında ödenmeme durumu (ademi tediye) söz konusu olursa bu maliyetleri de dolaylı olarak dağıtıcı firma üstlenmiş olacaktır. Ancak birçok Meksikalı dağıtıcı firma, daha çok bir acente gibi davranıp ürünü doğrudan ihracatçı adına tüketiciye satar ve bu satıştan komisyon almayı tercih eder. Bazı durumlarda, Meksikalı firmalar dağıtıcılar üzerinden ürün satın almaktan ziyade doğrudan üretici firmadan (dağıtıcı firmanın kar payını ödemeyerek daha ucuza) satın almak istemektedirler. Meksika’nın kuzey bölgelerinde faaliyette bulunan maquiladora fabrikaları Mexico City’deki bir takım tezgahları dağıtıcısından makine satın almak yerine Meksika’ya yakın ABD eyaletlerindeki dağıtıcılardan (daha ucuza geldiğinden) satın almayı tercih ederler. Meksikalı takım tezgahları müşterileri, standart kaliteli, uluslar arası standartlara uygun ürün tedarikine, verimliliğe, düşük üretim maliyetlerine, zamanında teslimata ve satış sonrası hizmete önem vermektedirler. Çoğu zaman Meksikalı firmaların takım tezgahları tedarikçisini seçme kararlarını satış sonrası verilen servis hizmeti etkilemektedir. Özellikle Türk ihraç ürünlerinin pazarda tutunabilmesi, daha iyi rekabet edebilmesi ve daha fazla pazar payı elde edebilmesi için 143 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI yerel olarak satış sonrası servis vermeleri önem arz etmektedir. Meksika’da Japon takım tezgahı tedarikçisi firmalar müşterisinin satış sonrası servis talebini 48 saat içerisinde karşılayabilmektedir. Bu hızlı hizmet sayesinde Japon menşeli takım tezgahları tedarikçileri avantaj sağlamaktadır. Japonya’nın pazardaki varlığının satış sonrası hizmetlerine verdiği önemin yanı sıra pazardaki en büyük rakibi ABD’nin Meksika’ya yakınlığından kaynaklı nakliye avantajları ve NAFTA’dan kaynaklı gümrük muafiyeti avantajlarının rekabeti önemli oranda etkileyecek durumda olmamasıdır. Japonya da Meksika ile serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. Zaten, otomotiv sanayinde kullanılan birçok takım tezgahının ithalatında gümrük vergisi uygulanmamaktadır. Meksika Hükümetinin sermaye mallarının ithalatını kolaylaştırarak mamul mallarının ihracatını teşvik etmesi de bir sermaye malı olan takım tezgahları için gümrük vergisi oranını bir anlamda önemsiz kılmaktadır. Meksika’nın başta AB ülkeleri ve diğer ülkeler ile yaptığı serbest ticaret anlaşmaları gümrük vergisi oranlarını bir avantaj olarak kullanan ABD’nin rekabet gücünü azaltırken bu pazarda satış sonrası servis hizmetleri, ödeme kolaylıkları, finansman gibi rekabet gücünü artırıcı diğer faktörler önem kazanmaktadır. İhracatçılarımız rekabet stratejilerini bu faktörleri dikkate alarak yapmalıdırlar. Takım tezgahları promosyonu ve reklamı, sanayideki potansiyel nihai kullanıcılara Meksika’daki dağıtıcıların satış temsilcileri tarafından yapılır. Dağıtıcılar, pazarlamasını yaptıkları takım tezgahlarından bazılarını showroomlarında ve katıldıkları sanayi fuarlarında teşhir etmektedirler. Belli başlı takım tezgahları ithalatçıları ve dağıtıcıları genelde showroomlarında, maliyetlerden dolayı sadece 2 ila 5 tip arasında takım tezgahı bulundurmaktadırlar. Birçok dağıtıcı firma Mexico City’de yerleşiktir ve buradan tüm ülke sathına hizmet vermeye çalışmaktadırlar. Bu hizmetler kapsamında, teknik destek, bakım hizmeti, yedek parça ve makineyi kullanan ustalara/teknisyenlere eğitim vardır. Büyük dağıtıcı firmalar, bu hizmetlerini daha kolay verebilmek için kuzeyde Monterrey ve batıda Guadalajara olmak üzere, Meksika’nın diğer iki büyük şehrinde şube açmışlardır. Meksika sanayisindeki işletmelerin %90’ı küçük ve orta ölçekli (KOBİ) olduğundan Türk takım tezgahları tedarikçileri, sektöre ve işine hakim, fazla büyük olmayan birkaç tane bölgesel dağıtıcı firma ile çalışarak bu pazarda başarıyı yakalayabilirler. Bu tür bölgesel dağıtıcı firmalar, birçok ürün tedariki yapan ve birçok tedarikçi ile çalışan büyük firmalara nazaran daha hızlı satış sonrası hizmet verebilmektedirler. 144 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın takım tezgahları ithalat yaptığı ülkelerden Japonya ve Almanya’dan ithal edilenlerin pazar payı artışlarının bir sebebi de, bu ülkelerin markası olan otomobil şirketlerinin Meksika’da kurdukları fabrikaları için kendi ülke menşeli takım tezgahlarını tercih etmeleridir. Otomobil firmalarının kendi ülke menşeli takım tezgahlarının tercih etmelerinde kuşkusuz yatırım yaptıkları ülkeye gelerek kendilerini izleyen ve o ülkede satış ofisleri açan takım tezgahları üreticilerinin uyguladıkları bu izleme stratejisinin de payı vardır. Almanya’dan Volkswagen’in, Japonya’dan Nissan ve Toyota’nın Meksika’daki yatırımları dikkat çekmektedir.42 İthal takım tezgahlarının Meksikalı dağıtıcıları, diğer ithalatçılara ve dağıtıcılara daha düşük fiyattan satışları engellemek için yabancı tedarikçilerden tek temsilcilik yetkisi almak istemektedirler. Satış sonrası servis hizmeti sunan yabancı tedarikçilerle çalışmayı ve yeni bir makine üretildiği zaman yabancı tedarikçiden hemen bilgi almayı talep etmektedirler. Ayrıca, yapılan dağıtıcı ya da acente sözleşmelerinde fiyat konusunda yer almasına önem vermektedirler. Dağıtıcı ya da acenteler, takım tezgahları tedarikçileri ile iyi iletişim kurmak istemektedir. İyi iletişim kurmanın olmazsa olmazlarından biri de zamanında teslimat gibi amillere önem vererek müşteri memnuniyetini kazanmaktır. Meksika’ya takım tezgahları nakliyesi ABD’den kamyonlar ve trenler ile yapılırken Türkiye, AB ülkeleri gibi denizaşırı ülkelerden deniz yoluyla yapılmaktadır. Havayolu taşımacılığı genellikle takım tezgahları yedek parçalarının tedarikinde kullanılmaktadır. Meksika’ya ihracat yapmak ve Meksika takım tezgahları pazarında yer edinmek isteyen Türk firmaları ihtisas fuarlarına katılmak, yeni teknolojiler ve yeniliklerden müşterileri haberdar etmek için seminerler düzenlemek, Meksika’da bu sektörü ve Meksika pazarını iyi tanıyan bir dağıtıcı ile anlaşmak gerekirse ortaklık kurmak ya da bir şube açmak gibi diğer pazarlama araçlarını da etkin olarak kullanmalıdırlar. 3.2.5. Nakliye Türkiye’den Meksika’ya bir konteynır makinenin nakliyesi 20-25 gün sürmekte ve navlun bedeli ürünlerin özelliklerine göre 5-6 bin dolar arasında değişmektedir. Miktar fazla oldukça navlun o oranda düşük olmaktadır. Ürün nakliyesinde tek sorun doğrudan Meksika limanına ürünlerin gitmemesi, özellikle İtalya olmak üzere Avrupa ülkeleri limanlarında ürün aktarmasının (transshipment) olmasıdır. Dolayısıyla, ürün tesliminde aktarmadan kaynaklı süre uzaması olmaktadır. Meksikalı firmalar, Türkiye’den ve AB ülkelerinden gelen ürünler için Atlantik Okyanusu kıyısındaki Veracruz limanını kullanmaktadırlar. Veracruz-Mexico City arası bir konteynırın Meksika’daki otomobil markaların yaptığı yatırımlar ile ilgili detaylı bilgiye raporun “Meksika Otomotiv Ana ve Yan Sanayi” bölümünden erişebilirsiniz. 42 145 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI nakliyesi ortalama 1.200 dolardır. Bazı durumlarda Türkiye’den giden ürünler ABD üzerinden Meksika pazarına arz edilmektedir. Meksika’ya Çin’den gelen ürünler Pasifik Okyanusu kıyısındaki limanlardan gelmektedir. Çin’den gelen ürünlerin nakliyesi 20-25 gün sürerken Hindistan’dan gelen ürünlerin nakliyesi 28-30 gün arasında değişmektedir. AB ülkelerinden Veracruz limanına ürünlerin nakliyesi 1520 gün sürmektedir. Meksika limanlarına gelen ürünlerin iç bölgelerdeki depolara nakliyesi eyaletlerin limanlara uzaklığına göre 3 ila 7 gün arasında sürmektedir. 3.2.6. Gümrük Mevzuatı, Standartlar, Belgeler, Etiketleme ABD, Kanada, AB ülkeleri, Norveç, İsviçre, İzlanda, Liechtenstein, Guatemala, El Salvador ve Honduras, Kolombiya, Venezüella, Şili, Costa Rica, Uruguay, Bolivya, Nikaragua ve İsrail dahil 47 ülke ile Meksika arasında serbest ticaret anlaşması olduğundan bu ülkelerden gelen takım tezgahları için gümrük muafiyeti söz konusu iken Meksika’nın henüz serbest ticaret anlaşması olmadığı (Türkiye dahil) ülkelere de %0 ila 20 arasında değişen oranlarda gümrük vergisi uygulamaktadır. Meksika ayrıca dış ticarette ABD’ye olan bağımlılığını azaltmak için diğer ülkeler ile serbest ticaret anlaşmalarını artırmaya çalışmaktadır. Market Access Database43 verilerine göre Meksika’nın GTİP bazında takım tezgahlarına uyguladığı gümrük vergisi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Daha alt detay GTİP kodları için Meksika’nın uyguladığı gümrük verilerine bahse konu veri tabanı web sayfasından (http:// mkaccdb.eu.int) ulaşılabilir. Meksika’nın Takım Tezgahları İthalatında Uyguladığı Gümrük Vergisi (GV) Oranları, % GTİP ÜRÜN ADI 84.56 G.V. Oranı Maddenin aşındırılarak işlenmesine mahsus makineler 8456.10 Lazerle, fotonla veya diğer ışın yöntemleri ile çalışanlar 8456.20 Ultrasonik yöntemi ile çalışanlar 8456.30 Elektro -erozyon yöntemi ile çalışanlar %0 8456.90 Diğerleri %0 84.57 %0 % 0-7 Metal işlemeye mahsus işleme merkezleri, istasyonlu tezgahlar 8457.10 İşleme merkezleri %7 Market Access Database (http://mkaccdb.eu.int)- APPLIED TARIFFS. Ayrıca, Meksika Ekonomi Bakanlığı web sayfasından (www.economia-snci.gob.mx/sic_sistemas/siavi/arma_siavi.php) Meksika’nın uyguladığı gümrük vergisi oranlarına ulaşılabilir. 43 146 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 8457.20 Tek istasyonlu tezgahlar 8457.30 Çok istasyonlu transfer tezgahları 84.58 %7 % 0-7-20 Metallerin işlenmesine mahsus torna tezgahları 8458.11 Numerik kontrollü yatay torna tezgahları % 0-7-20 8458.19 Diğer yatay torna tezgahları % 0-7-20 8458.91 Numerik kontrollü diğer torna tezgahları %0 8458.99 Diğer metal işleyen torna tezgahları %7 84.59 Metalleri talaş kaldırarak işleyen makinalı aletler 8459.10 Kızaklı işlem üniteleri %0 8459.21 Numerik kontrollü diğer delme tezgahları %0 8459.29 Diğer numerik kontrollü olanlar 8459.31 Numerik kontrollü rayba -freze tezgahları %0 8459.39 Diğer numerik kontrollü rayba -freze tezgahları %0 8459.40 Diğer rayba tezgahları 8459.51 Numerik kontrollü konsol tipi freze tezgahları 8459.61 Numerik kontrollü diğer freze tezgahları %0 8459.69 Diğer freze makinaları: metal işlerken talaş kaldıran %0 8459.70 Diğer diş açma veya vida yuvası açma tezgahları 84.60 % 0-10 % 0- 20 % 20 % 0-7 Çapak, pürüz temizleme, bileme, taşlama vb. için makineler 8460.11 Numerik kontrollü düz yüzey taşlama tezgahları %0 8460.19 Diğer Kontrollu Düz Yüzey Taşlama Tezgahları: 0,01mm Ayarlı %0 8460.21 Diğer taşlama tezgahları % 0-10 8460.29 Numerik Kontrollu Olmayan Yüzey Taşlama Tezgahı: 0,01mm Ayarlı % 0-10 8460.31 Numerik kontrollü bileme tezgahları % 0-10 8460.39 Numerik kontrollü olmayan bileme tezgahları 8460.40 Honlama veya lepleme tezgahları 8460.90 Metal temizleme,bileme,cilalama vb işler için diğer makinalar 84.61 %0 % 0-7 %0 -7-10 Planya, vargel, zıvana, dişli çark vb. tezgahlar 8461.20 Vargel ve yiv açma tezgahları %0 8461.30 Broş tezgahları 8461.40 Dişli açma, dişli taşlama veya dişli tamamlama tezgahları 8461.50 Testere tezgahları ve dilme tezgahları %0 -7-20 8461.90 Sinterli metal karbur,sermetler, diğer metal tezgahları %0 -7-20 % 0-7 %0 147 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 84.62 Metalleri dövme, işleme, kesme presleri 8462.10 Dövme/kalıpta dövme tezgahları-çekiçleri 8462.21 Numerik kontrollu kavisleme,katlama,düzeltme/yassılas.tezgahları % 0-7-20 8462.29 Diğer rulo haline getirme, kavislendirme, katlama, makineleri % 0-7-20 8462.31 Numerik kontrollu makas tipi kesme makinaları % 0-20 8462.39 Diğer Makas tipi kesme makinaları (presler dahil):diğer % 0-20 8462.41 Numerik Kontrollu Zımbalı kesme, taslak çıkarma makineleri 8462.49 Diğer Zımbalı kesme, taslak çıkarma makineleri 8462.91 Hidrolik presler % 0-7-20 8462.99 Metal karburleri, metalleri işlemeye mahsus diğer pres ve makineler % 0-7-20 84.63 % 0-20 %0 % 0-20 Metal, sinterleşmiş metal, karbür, sermetleri talaşsız işleme makineleri 8463.10 Çubuk, boru, profil, tel vb. Çekme tezgahları %0 8463.20 Vida, civata dişlerini açma makineleri %0 8463.30 Tel işlemeye mahsus makineler 8463.90 Sert metal, alaşımları talaşsız işleyen diğer makineli aletler %0 84.64 Taş, seramik, beton, çimento, soğuk cam işleyen makineli aletler %0 84.65 Ağaç, mantar, kemik, sert kauçuk işleme makineleri 8465.10 Alet değiştirmeden çeşitli makine işlemleri yapan makineler 8465.91 Ağaç, mantar, kemik,vb işleyen testere makineleri % 0-10 8465.92 Ağaç, mantar, kemik, vb. İçin rendeleme, freze,kalıplama makineleri % 0-10 8465.93 Kemik, plastik vb. Sert maddeleri zımparalama, parlatma makinesi % 0-10 8465.94 Ağaç, kemik, sert kauçuk, plastik bükme/birleştirme makineleri % 0-10 8465.95 Ağaç, kemik,sert kaucuk, plastik vb. Delme/zıvanalama makineleri % 0-20 8465.96 Ağaç, kemik, sert kauçuk vb. Yarma, dilme/yapraklama makineleri %0 8465.99 Ağaç, kemik, sert plastik vb. İşleyen diğer makineler 84.66 %0 % 0-10 Makinelerin aksam ve parçaları 8466.10 Alet tutucuları-otomatik açılan pafta kafaları 8466.20 İşlenecek parçaları tutucular 8466.30 Makinelere ait taksim edici tertibat-diğer özel tertibat 8466.91 Taş, seramik, beton vb. İşleyen makinelerin aksam-parçaları %7 8466.92 Ağaç, mantar,kemik vb. İşleyen makinelerin aksam-parçaları %7 8466.93 84.56-84.61 deki makinelere ait aksam-parçalar % 7-20 8466.94 84.62-84.63 deki makinelere ait aksam-parçalar %7 Kaynak: Market Access Database (http://mkaccdb.eu.int) 148 % 0-7 % 0-7-10-20 % 0-7 % 7-10-20 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika’nın takım tezgahları ithalatında herhangi bir (tarife dışı) engel yoktur. Ancak, Meksika gümrük mevzuatı gümrük belgelerinin hazırlanması/ibrazı konusunda sıkıdır. Meksika gümrük işlemlerinde belgelerde yapılan hatalar nedeniyle para cezaları uygulanmakta ve kaçak mallara el konulmaktadır. Meksika’da her ne kadar bir gümrük acentesi ile çalışmak mecburiyeti olmasa da Meksika gümrük işlemlerindeki sıkı tedbirler nedeniyle ihracatçılarımız güvenilir, tecrübeli ve işine hakim Meksikalı gümrük acenteleri ile çalışmaları hususunda Meksikalı ithalatçılarını (gerekirse) uyarmalıdır. Gereken temel belgeler şunlardır; 1- İthalat dilekçesi (pedimento de importacion) 2- Menşe Şahadetnamesi 3- Ticari Fatura 4- Konşimento Meksika’nın ithalatta istediği önemli bir belge de “pedimento de importacion” yani ithalat dilekçesidir. Bu belgeye, İspanyolca bir ticari fatura, konşimento, gerekli durumlarda ederinden aşağı faturalandırılmış mallar için ek gümrük ödeme taahhüdünü (garantisini) belirten belgeler ile Meksika ürün güvenliği ve standart mevzuatıyla uyumluluğunu gösteren belgeler eklenmelidir. Meksika, ithalatta menşe şahadetnamesi istemektedir. Bu belge zorunludur. Menşe Şahadetnamesi asgari ihracatçının (üreticinin) ismi, GTİP No (Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu), ürünlerin tanımı ile ticari faturanın numarasını içermelidir. İhracatçılarımızın paketleme ve etiketleme ile ilgili konularda da dikkat edilmelidir. Meksika pazarına arz edilen makinelerin İspanyolca etiketi olmalıdır. İspanyolca olarak hazırlanan etiket, asgari yerli üreticinin ya da ithalatçının ismi ve adresini, ticari markasını, ürünün içindeki hammadde bilgilerini, (mümkünse) ürünün ebatlarını (metrik sisteme göre), ürünün kullanım ve bakım talimatlarını, menşe ülkesini belirtmelidir. “NOM-EM–144-SEMARNAT” Meksika standardına göre sağlık nedenlerinden dolayı, tahta konteynır veya tahta kutu içinde ya da tahta ile paketlenen ithal edilen tüm ürünler Meksika’ya girişte denetlenebilir veya buharla dezenfekte edilebilir. Meksika’nın ithal ettiği takım tezgahları ilgili NOM44 standartlarına uygun olmalıdır. Meksika gümrük mevzuatı gümrük belgelerinin hazırlanması/ibrazı konusunda sıkıdır. 44 Normas Oficiales Mexicanas – Meksika Resmi Standartları 149 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Meksika gümrük işlemlerinde belgelerde yapılan hatalar nedeniyle para cezaları uygulanmakta ve kaçak mallara el konulmaktadır. Meksika’da her ne kadar bir gümrük acentesi ile çalışmak mecburiyeti olmasa da Meksika gümrük işlemlerindeki sıkı tedbirler nedeniyle ihracatçılarımız güvenilir, tecrübeli ve işine hakim Meksikalı gümrük acenteleri ile çalışmaları hususunda Meksikalı ithalatçılarını (gerekirse) uyarmalıdır. Meksika’nın serbest ticaret anlaşması imzaladığı ülkelerden (örneğin ABD) gelen takım tezgahları ile Meksika’nın serbest ticaret anlaşması imzalamadığı ülkelerden (örneğin, Türkiye) gelen aynı takım tezgahı için Meksika pazarına arzındaki birim maliyet çalışması aşağıdadır; ABD’li İhracatçı Türk İhracatçı Ürün Taban Fiyatı $ 100,00 $ 100,00 Nakliye (%8 ve %10 tahmini) 8,00 10,00 4 Sigorta (C&F’ nin % 1,5’i) 1,62 1,65 CIF5 Fiyat 109,62 111,65 Ad Valorem6 Gümrük Vergisi (%7 Türkiye için) 0 7,81 KDV7-Katma Değer Vergisi (%15) 16,44 17,92 Toplam $ 126,06 $ 137,38 Liman Giderleri (Boşaltım, depolama, vb.; CIF Fiyatın %6’sı) 6,57 6,69 8 Banka Giderleri (FOB fiyatın % 2’si) 2,00 2,00 GENEL TOPLAM $ 134,63 $ 146,07 * Birim maliyet çalışmasında Gümrük Vergisi Oranı %7 olarak hesaplanmıştır. Gümrük Vergisi oranları değiştikçe Türk ihracatçısı için genel toplam artmaktadır/azalmaktadır. 3.2.7. Finansman Meksika’da krediler sınırlı ve pahalıdır. Faiz oranları yıllık % 20 civarındadır. Meksika’daki şirketlerin sadece %36’sı bankalardan ticari kredi kullanabilmektedir. Bu yüzden, Meksikalı müşterilerin çoğu, üreticiden ve/veya dağıtıcıdan 60 veya 90 gün vadeli satış yapmalarını istemektedirler. Kredi maliyetleri ve finansman zorluğu nedeniyle ürünler çoğu zaman müşteri talep ettikçe ithal edilmektedir. Ayrıca, ürün stoku yapabilen dağıtıcı sayısı çok azdır. Meksika’da özellikle sayısal (nümerik) kontrollü gibi pahalı takım tezgahlarının pazarlaması yapılırken finansman daha da önemli olmaktadır. Türkiye’den önemli miktarda takım tezgahları ithalatı yapan Meksikalı firma Kanadalı takım tezgahı tedarikçi firmalarla kredi konusunda rekabet etmekte zorlandığını ifade etmiştir. Bir yatırım aracı olan takım 150 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI tezgahlarında ABD, Japonya, Almanya gibi büyük rakiplerinin finansman imkanlarını sonuna kadar kullanarak hakim olduğu bu pazarda, yeni pazar payı elde etmek ya da mevcut pazar payını elinde tutmak için Türk firmalar da satışlarında vadeli satış opsiyonları dahil cazip ve uygun finansman planları/kolaylıkları sunmalıdır.45 Bu noktada, özellikle takım tezgahları ihracatçılarımızın Meksika pazarı için Türk Eximbank’ın (www.eximbank.gov.tr) finansman araçlarından faydalanmaları önem arz etmektedir. 3.2.8. Ödeme Şekilleri Meksika’ya ihracat yapan firmaların akreditif (L.C.) ödeme şeklini kullanmalarında fayda vardır. Çünkü bu ödeme şekli hem ihracatçıya ve hem ithalatçıya güvence sağlamaktadır. Meksika pazar araştırması süresinde görüşme yapılan Meksikalı firmalar da akreditif işlemlerinde problem olmadığını Meksika ile yapılacak ticarette Türk firmalarının akreditif kullanmalarını tavsiye etmişlerdir. Ancak, akreditif işlemlerinde aracı bankalar %100’e varan oranlarda (nakit, vb.) teminat istediklerinden Meksikalı çoğu ithalatçı firma bu teminatı karşılayamadığından akreditif ödeme şekli ile çalışma konusunda isteksiz davranmaktadırlar. Zaten teminat verebilmek çoğu Meksikalı KOBİ için de neredeyse imkânsızdır. Bu nedenledir ki, akreditif ödeme şekli nakit ödemeyle aynı algılanmaktadır. Birçok küçük ve orta ölçekli Meksikalı dağıtıcının firmanın, ithal ettiği ürünleri satıp parasını biriktirene kadar, yurt dışındaki tedarikçisine ödeyeceği nakit parası yoktur. Meksika’daki ticari bankalar ve BANCOMEXT akreditif açmaktadır. Ayrıca BANCOMEXT46 Meksikalı ithalatçıları (akreditifli) ödeme şekilleri konusunda da eğitmektedir. Meksikalı firmalar, dış ticaret faaliyetlerinde asıl olarak ticari bankaların finansman araçlarını kullanmaktadırlar. Meksikalı firmalar, yabancı tedarikçilerle dış ticaret işlemlerinde en çok gayri kabülü rücu (geri çevrilmeyen) akreditifi kullanmaktadırlar. 3.2.9. Firma Bulma Meksika Takım Tezgâhları ve İş Makineleri Dağıtıcıları Birliği’nin web sayfasından (www.amdm.org.mx) bu birliğe üye takım tezgahları ithalatçı/dağıtıcı firmalara ulaşılabilir. Ayrıca bu web sayfasından her bir üyenin hangi tür makine ithalatı/dağıtıcılığı yaptığı bilgisine de ulaşılabilir. Bahsekonu web sayfasından alınan mevcut bilgilere göre Meksika’da takım tezgahları ithalatı/dağıtıcılığı yapan firma bilgileri aşağıda verilmektedir; Birçok ABD’li bankanın Meksika’da ofisinin olması ABD’li firmalara finansman konusunda kolaylıklar sağlamaktadır. Ayrıca, birçok Meksikalı firma da bu bankaların müşterisidir. 46 BANCOMEXT; Banco Nacional de Comercio Exterior - Dış Ticaret Ulusal Bankası 45 151 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 3G HERRAMIENTAS ESP.,S.A.DE C.V. ESPINOSA NO. 1035 OTE, COL. CENTRO 64000 MONTERREY, N.L. Tel: 01 81 83 40 00 56 / 01 81 83 42 22 34 Faks: 01 81 83 43 08 45 E-posta: tresge@avantel.net ALPIN DE MÉXICO S. A. DE C.V. SENDA DEL ROCIO 36 MILENIO III , 76060 QUERÉTARO, ESTADO QUERÉTARO Tel: 442-198 1196 Faks: 442- 2948084 E-posta: edmunda_hdezpaz@msn.com AMERO PRECISION MACHINARY,SA. DE C.V BLDV. MANUEL AVILA CAMACHO 6A DESP. 505 EL PARQUE, 53398 NUACALPAN, MÉXICO, D.F. Tel: 55- 85011100 Faks: 55- 85013300 E-posta: ventas@amero-precision.com Web: www.amero-precision.com CARL ZEISS DE MEXICO, S.A. DE C.V. AV. MIGUEL ANGEL DE QUEVEDO NO. 496 COL. SANTA CATALINA 04010 MEXICO, D.F. Tel: 59 99 02 00 Faks. 59 99 02 42 E-posta: cz-mexico@zeiss.org Web: ww.zeiss.com.mx/imt 152 CINCINNATI SAMAT, S.A. DE C.V. DR. FRANCISCO P. MIRANDA, EDIF. C-4, DEPTO. 33 UNIDAD LOMAS DE PLATEROS 01480 ALVARO OBREGON, MÉXICO, D.F. Tel: (55) 5397 6059 (55) 5398 8600 Faks: (55) 5398 3817 E-Mail: ventas@samatmx.com Web: www.samatmx.com COMMAI DE MONTERREY, S.A. DE C.V. PLAN DE GUADALUPE NO. 1714-C COL. FRANCISCO I. MADERO 64560 MONTERREY, N.L. Tel: 01 81 84 79 44 31 / 37 / 39 Faks: 01 81 80 40 22 94 E-posta: rsilva@commai.com Web: www.commai.com DECKEL MAHO GILDEMEISTER MEXICO BLVD. DIAZ ORDAZ NO. 124 COL. SANTA MARIA 64650 MONTERREY, N.L. Tel: 01 81 83 78 29 00 / 01 Faks: 0181 83 78 66 52 E-posta: alfredo.nevares@dmgmexico.com Web: www.dmgmexico.com DOALL MEXICANA, S.A. DE C.V. AV. RUIZ CORTINEZ NO. 2904 COL. MODERNA 64530 MONTERREY, N.L. Tel: 01 (81) 83 55 55 31 Faks: 01 (81) 83 55 14 73 E-posta: mexicana@doall.com Web: www.doall.com MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI EXSYS TOOL, INC. 1164 CORPORATE LAKE BLVD. 33576 SAN ANTONIO FLORIDA Tel: 01 81 81 03 62 19 Faks: 01 81 81 03 62 19 E-posta: cmartinez@exsys-tool.com Web: www.exsys-tool.com FABRICA DE MAQUINAS Y ACCES. S. A. D CALLE C, NO. 18 PARQUE INDUSTRIAL PUEBLA 2000 72226, PUEBLA Tel: 222 2828893 Faks: 222 2828893 E-posta: info@famasa.com Web: www.famasa.com GADEN S.A. DE C. V. Federico Dávalos No. 144 San Juan Tlihuaca 02400, México, D.F. Tel: 55 53184146 E-posta: gadensadecv@aol.com GRINDING TECHNOLOGIES, S.A. DE C.V. CANTERA NO. 59-31 COL. SANTA URSULA XITLA 14420 MEXICO, D.F. Tel/ Faks: 56 55 99 81 E-posta: german.gordillo@walter-grinders. com GRUPO IMPORTADOR DE EQUIPOS Y METALES, S.A. DE C.V. CALLE MARIA NO. 44 BIS, COL. NATIVITAS 03500 BENITO JUAREZ, MEXICO, D.F. Tel: (55) 5590 3996 Faks: (55) 91804282 E-mail: direccion.general@grupoidemet. com.mx Web: www.grupoidemet.com.mx GRUPO DISMA-MEX, S.A. DE C.V. CALZ. MEXICO TACUBA NO. 880 Col.TORRES BLANCA 11280 MIGUEL HIDALGO, MÉXICO, D.F. Tel: (55) 55 27 22 08 / 21 52 Faks: (55) 5669 1411 E-posta: info@dismamex.com.mx Web: www.dismamex.com.mx GUSS & ROCH, S.A. DE C.V. SALOMON # 336, Col. LIBERTAD 02050 MÉXICO, D.F. Tel: 5352 2710 Faks: 5561 5943 E-posta: gussroch@guss-roch.com.mx Web: www.guss-roch.com.mx HARDINGE, INC. FRAY NICOLAS DE ZAMORA NO. 66 INT. 25 COL. EL PUEBLITO 76900 CORREGIDORA, QRO. Tel: 01 442 225 90 88 / 44 225 90 88 E-posta: emulas@hardinge.com Web: www.hardinge.com HELLER MACHINE TOOLS DE MEXICO CORTAZAR NO. 102 LOC. 3 Y 5 COL. HIDALGO, 37329 LEON GTO. Tel: 01 477 470 35 15 Faks: 01 477 470 35 16 E-posta: hellermexico@prodigy.net.mx HERRAMENTAL MONTERREY, S.A. MADERO PTE. 2701 COL. CENTRO 64000 MONTERREY, N.L. TEL. 01 81 83 89 56 01 FA. 01 81 83 89 56 18 E-posta: elozano@herramental.com.mx 153 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI HERRAMIENTA Y MAQUINARIA DE MONTERREY, S.A. DE C.V. JUAN CANTÚ GARCÍA 601 Col.GARZA CANTÚ 66480 SAN NICOLÁS DE LOS GARZA, N.L. Tels: 01 (81) 81 31 31 99 Faks: 01 (81) 83 51 41 76 E-posta: bgritzewsky@hemaq.com.mx Web: www.hemaq.com.mx INGENIERIA, TECNOLOGIA Y MAQUINARIA RUBEN DARIO 843-B COL. PRADOS PROVIDENCIA 44680 GUADALAJARA, JAL. Tel: 01 33 11 99 01 01 Faks: 01 33 36 40 29 96 E-posta: joetling@intermaq.com.mx Web: www.intermaq.com.mx KOBO STYLE, S.A. DE C.V. HEXAGON METROLOGY, S. DE R. L. AV. PARQUE LIRA #60 DANIEL GARZA, MIGUEL HIDALGO DE C.V. 11840, MÉXICO, D.F. ING. JUAN CARLOS PADILLA Tel: (55) 5271 4521 (55) 5277 1830 BLVD. ISIDORO SEPULVEDA NO. 600-2 Faks: (55) 5271 4521 (55) COL. REGIO PARQUE INDUSTRIAL E-posta: kobostyle@aol.com 66000 Apodaca N.L. Tel: (0181) 13 67 08 00 Faks: (0181) 13 67 08 01 E-posta: JCPadilla@us.bnsmc.com Web: www.brownandsharpe.com HI-TEC DE MEXICO, S.A. DE C.V. ANTONIO MANUEL RIVERA No. 10 Col. CENTRO INDUSTRIAL TLALNEPANTLA 54030 TLALNEPANTLA, EDO. DE MEXICO. Tel: (55) 5390 4361 / 1442 Faks: (55) 5390 8888 E-posta: info@hitec.com.mx Web: www.hitec.com.mx HI-PRO MANUFACTURA INTELIGENTE INTEGRAL, S.A. DE C.V. AV. MORONES PRIETO NO. 2807 PTE. TORRE GIA, DESP. 823 COL. LOMAS DE SAN FRANCISCO 64710 MONTERREY, N.L. Tel: 01 81 83 99 00 88 E-posta: emeier@hi-pro.com.mx Web: www.hi-pro.com.mx 154 KORCUT, S.A. DE C.V. AV. CHAPULTEPEC NO. 1801-L16 COL. BUENOS AIRES 64800 MONTERREY, N.L. Tel: 01 81 83 58 97 27 Faks: 01 81 83 58 54 64 E-posta: edgar.silva@korcut.com LMT BOHLERIT S. A. DE C. V. AV. ACUEDUCTO NO. 15 PARQUE INDUSTRIAL BERNARDO QUINTANA , 76246, EL MARQUEZ, QUERÉTARO Tel: 442-2215706 Faks: 442-221555 E-posta: info@lmt.com.mx Web: www.lmt-tools.com LEÓN WEILL, S.A. Av. COYOACÁN 1153 Col. DEL VALLE 03210 BENITO JUAREZ MEXICO, D.F. Tel: (55) 5488 3600 Faks: (55) 5575 4116 / 6148 E-posta: mreynaud@leonweill.com.mx Web: www.leonweill.com.mx MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI MAQUINARIA INDUSTRIAL CABRERA, S.A. AV. PRESIDENTE JUÁREZ No. 93-A Col. SAN JERÓNIMO TEPETLACALCO 54090 TLALNEPANTLA, EDO. DE MEXICO. Tel: (55) 5362 4502 (55) 5398 5183 Faks: (55) 5362 4502 E-posta: infomex@maincasa.com MASTER STEEL & SERVICE, S.A. DE C.V. MIXTECAS NO. 14 COL. ACUEDUCTO DE TENAYUCA 54150 TLALNEPANTLA, EDO. MEX. Tel: 53 88 36 71 / 044 55 54 12 76 10 Faks: 53 67 59 00 E-posta: oscarb@masterindustrial.net Web: www.masterindustrial.net MAQUINARIA INDUSTRIAL MISA, S.A. DE C.V. 13 DE SEPTIEMBRE No. 4 Col. TACUBAYA 11870 MIGUEL HIDALGO MÉXICO, D.F. Tel: (55) 5271 5882 / 7076 Faks: (55) 5272 3991 E-posta: misanova@misanova.com.mx Web: www.misanova.com.mx MAZAK MEXICO, S.A. DE C.V. AV. SPECTRUM NO. 100 COL. PARQUE INDUSTRIAL FINSA 66600 APODACA, N.L. Tel: 01 81 82 21 09 10 AL 19 Faks: 01 81 82 21 09 19 E-posta: jterrones@masakcorp.com Web: www.mazakusa.com MAQUITEC MÁQUINAS Y EQUIPOS TÉCNICOS, S.A. DE C.V. PROTACIO TAGLE No. 79 Col. SAN MIGUEL CHAPULTEPEC 11850 MIGUEL HIDALGO MEXICO, D.F. Tel: (55) 5277 5545 Faks: (55) 5277 5589 E-posta: pbade@maquitec.com.mx Web: www.maquitec.com.mx MAQUITOS, S.A. DE C.V. CALLE ATOMO NO. 22 COL. FRACC. PARQUE INDUSTRIAL NAUCALPAN, 53480 EDO. MEX. Tel: 53 00 57 48 / 53 00 55 04 E-posta: maquitos@prodigy.net.mx Web: www.maquitos.com MERCADO MACHINERY INT. INC. 1340 21st Street, Rockford, IL 61108 USA Tel: (815) 226-3183 Faks: (815) 226-3185 E-posta: dmercado@mercadomachinery.com, Web: www.mercadomachinery.com ORGATEC, S.A. DE C.V. Ingenieros Militares No. 38 Col. Lomas de Sotelo 53390 Naucalpan, Edo. Mex. Tel. 55 80 32 48 Faks: 55 80 08 38 E-posta: paulj@preci.com.mx Web: www.preci.com.mx 155 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI PRESOTEC, S.A. DE C.V. GRAL. ANAYA 1221 PTE. Col. INDUSTRIAL 64440 MONTERREY, N.L. Tels: 01 (81) 83 75 42 20 / 42 22 Faks: 01 (81) 83 75 46 77 E-posta: info@presotec.com Web: www.presotec.com PROCA MAQUINARIA Y SERVICIOS DE MÉXICO, S. A. DE C. V. BENITO DÍAZ DE GAMORRA NO. 37 CUIDAD SATÉLITE NAUCALPAN, 53100 NAUCALPAN, MÉXICO, D.F. Tel: 55622241 55724487 Faks: 55622241 E-posta: cristina@procamaquinaria.com.mx PROTECNIC DE MEXICO, S.A. DE C.V. CALLE NOVENA ORIENTE NO. 34 COL. JARDINES DE NUEVO MEXICO 45200 ZAPOPAN , JAL. Tel: 01 33 36 24 93 83 / 01 33 38 34 44 36 Faks: 01 33 36 24 92 56 E-posta: arnando.gutierrez@protecnic.com.mx Web: www.protecnic.com.mx PROVEEDORA METALMECÁNICA, S.A. DR. GUSTAVO BAZ 281-B Col. FRACC. INDUSTRIAL SAN NICOLÁS 54030 TLALNEPANTLA, EDO. DE MEXICO. Tels: (55) 5310 8246 / 8465 Faks: (55) 5310 6678 E-posta: pmmexico@prometal.com.mx Web: www.prometal.com.mx 156 REPRESENTACIONES Y DISTRIBUCIONES FAL, S.A. DE C.V. INDUSTRIA NACIONAL NO. 3 COL. FRACC. ALCE BLANCO Tel: 55 76 61 42 Faks: 53 59 37 07 E-posta: jfalcon@incor.com.mx Web: www.fal.com.mx SCHUNK INTEC, S.A. DE C.V. AV. LUIS VEGA Y MONROY NO. 332 FRACC. PLAZAS DEL SOL 76099 QUERETARO, QRO. Tel: 01 442 223 65 25 con 10 líneas Faks: 01 442 223 76 65 E-posta: marcos.sepulveda@mx.schunk.com Web: www.mx.schunk.com SIEMENS, S.A. DE C.V. PONIENTE 116 No. 590 Col. INDUSTRIAL VALLEJO 02300 AZCAPOTZALCO MEXICO, D.F. Tel: (55) 5328 2000 Faks: (55) 5328 2058 / 2192 E-posta: roger.guerrero@siemens.com.mx Web: www.ad.siemens.de SIMSA DE MÉXICO, S.A. DE C.V. ABASOLO NORTE NO. 3485 COL. FRACC. ALPES 25270 SALTILLO, COAH. Tel: 01 844 416 62 53 Faks: 01 844 416 57 00 E-posta: fdominguez@simsainc.com Web: www.simsainc.com SISMA LASER SYSTEMS, S.A. DE C.V. BOLIVAR NO. 31 DESP. 314 COL. CENTRO 06000 CUAUHTEMOC MEXICO, D.F. Tel: 55 12 24 77 Faks: 55 12 43 07 E-posta: diego.sisma@gmail.com Web: www.sisma.com MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI TEKNOMAQ, S.A. DE C.V. PASEO DE LAS NACIONES No. 30 Col. LOMAS VERDES IV SECCIÓN 53120 NAUCALPAN DE JUÁREZ, EDO. DE MEXICO. Tel: (55) 5344 0901 Faks: (55) 5344 0780 E-posta: teknomaq@terra.com.mx Web: www.teknomaq.com.mx TECNOLOGIA EN EQUIPOS DE CORTE, S.A. GENERAL ANAYA 108 PTE COL. 15 DE MAYO 64450 MONTERREY, N.L. Tel: 0181 8372 3400 E-posta: tecsamty@prodigy.net.mx TECNOPRESS COMERCIALIZADORA, S. DE AV. MEXICO NO. 38 COL. LAS AMERICAS 53040 NAUCALPAN, EDO. MEX. Tels: (55) 5363 2758 Faks: (55) 5363 6939 E-posta: nthullen@tecnopress.com.mx Web: www.tecnopress.com.mx TRADERMAX, S.A. DE C.V. PLAN DE AYUTLA 1720 OTE COL. TERMINAL 64580 MONTERREY, N.L. Tel: 01 (81) 8374 6446 Faks: 01( 81) 8375 4045 E-posta: tradermax@lannet.net TRUMPF DE MÉXICO, S. DE R.L. DE C.V. BLVD. APODACA NO. 2001 COL. APODACA TECHNOLOGY PARK 66600 APODACA, N.L. Tel: 01 81 81 31 21 00 E-posta: info@mx.trumpf.com Web: www.us.trumpf.com VARE, S.A. DE C.V. ALFONSO CEBALLOS No. 20 Col. MOCTEZUMA 15500 VENUSTIANO CARRANZA MEXICO, D.F. Tel: (55) 5762 0454 / 1446 Faks: (55) 5784 7175 E-posta: varesa@prodigy.net.mx Web: www.vare.com.mx ZAYERMEX, S.A. DE C.V. BLVD. VENUSTIANO CARRANZA 4120 L- 6 COL. VILLA OLIMPICA C.P. 25230 SALTILLO, COAH. Tel. 01 844 41 51 090 Faks. 01 844 415 12 55 Cel. 044 84 44 19 23 89 E-posta: zayermex@prodigy.net.mx 157 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Ayrıca, Meksika Ekonomi Bakanlığı web sayfasından47 (www.economia-snci.gob. mx/sic_sistemas/siavi/arma_siavi.php) Empresas (Empresas que exportan o importan un producto a nivel subpartida -6 dígitos) bölümünden 6’lı GTİP bazında Meksika’nın ithalatçı firma irtibat bilgilerine ulaşılabilir. Diğer yandan, İGEME’ye başvuran firmalara Merkezimizin üye olduğu KOMPASS (www.kompass.com) veri tabanından (her bir farklı ürün için) Meksika’daki takım tezgahları ithalatçı/dağıtıcı firma irtibat bilgileri gönderilebilmektedir. 3.2.10 Fuarlar Takım tezgahları sektöründe Meksika’da düzenlenen belli başlı fuarlar/kongreler aşağıdadır. Bahse konu fuarlar/kongreler ile ilgili detay bilgilere fuarların/kongrelerin web sayfalarından ulaşılabilir. TECMA (TECMA, takım tezgahları teknolojileri ve ekipmanında Meksika’daki en büyük ihtisas fuarıdır. 1991 yılından beri Takım Tezgâhları ve İş Makineleri Dağıtıcıları Birliği’nce (www. amdm.org.mx) düzenlenen bu fuarın 10-13 Mart 2009 tarihlerinde 12’incisi düzenlenecektir.) Expo Santa FE, Mexico City www.tecma.org.mx Expo Manufactura (Expomanufactura, Meksika’nın en önemli imalat teknolojisi fuarıdır. Birçok imalat sanayisi bu fuarda temsil edilmektedir. Bu sanayiler; takım tezgahları, metal işleme, aletler, otomasyon ve montaj teknolojileri, bilgisayar yazılımları, elektrikli üretim, kaynak ekipmanı, vb.) Cintermex, Monterrey www.expomanufactura.com.mx Meksika Ekonomi Bakanlığı web sayfasından (www.economia-snci.gob.mx/sic_sistemas/siavi/arma_siavi.php) Meksika’nın uyguladığı gümrük vergisi oranlarına, Meksika’nın ithalat – ihracat verilerine, 6’lı GTİP bazında Meksika’nın ithalatçı firma irtibat bilgilerine ulaşılabilir. 47 158 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI SEKTÖRLERE İLİŞKİN KAYNAKLAR AMDA (2008), Meksika Otomobil Dağıtıcıları Birliği, (www.amda.org.mx) AMDM (2008), Meksika Takım Tezgâhları ve İş Makineleri Dağıtıcıları Birliği, (www.amdm.org.mx) AMIA (2008), Meksika Otomobil Üreticileri Birliği, (www.amia.com.mx) ANAMAPA (2008), Meksika Ulusal Oto Yedek Parça Toptancıları Birliği, (www.portalautomotriz.com) ANDELLAC (2008), Meksika Ulusal Otomobil Lastik Dağıtıcıları Birliği, (www.andellac.com.mx) ANIERM (2008), Meksika Ulusal İthalatçılar İhracatçılar Birliği, (www.anierm.org.mx) ANPACT (2008), Meksika Ulusal Otobüs ve Kamyon Üreticileri Birliği, (www.anpact.com.mx) APIVER (2008), Veracruz Liman İdaresi, (www.apiver.com) BANCOMEXT (2008), Meksika Dış Ticaret Ulusal Bankası, (www.bancomext.com) Brid, Juan Carlos Moreno (1996), Mexico’s Auto Industry After NAFTA: A Successful Experience in Restructuring?, (kellogg.nd.edu/publications/workingpapers/ WPS/232.pdf) Business Monitor International Ltd. (2007), Mexico Freight Transport Report Q1 2008, London, November, (www.businessmonitor.com) Business Monitor International Ltd. (2008a), Mexico Auto’s Report Q1 2008, London, January, (www.businessmonitor.com) Business Monitor International Ltd. (2008b), The Business Forecast Report Q2 2008, London, January, (www.businessmonitor.com) Camara de Comercio (2008), Meksiko Şehri Ticaret Odası, (www.camaradecomercio.com.mx) 159 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI CANACINTRA (2008), Meksika Ulusal Üreticiler Birliği, (www.canacintra.org.mx) CanacoVeracruz (2008), Veracruz Ulusal Turizm, Ticaret ve Hizmetler Odası, (www.canacoveracruz.com.mx) CNIME (2008), Meksika Ulusal Maquiladora İhracat Sanayii Konseyi, (www.cnime.org.mx) CNIV (2008), Meksika Konfeksiyon Sanayicileri Odası, (www.cniv.org.mx) COMCE (2008), Meksika Dış Ticaret, Yatırım ve Teknoloji İş Konseyi, (www.comce.org.mx) CONCAMIN (2008), Meksika Ulusal Sanayi Odaları Konfederasyonu, (www.concamin.org.mx) CONCANACO-SERVYTUR (2008), Meksika Ulusal Ticaret, Hizmet ve Turizm Odaları Konfederasyonu, (www.concanaco.com.mx) Desmosses, Arturo (2006), Machine Tools in Mexico, The U.S. Commercial Service, March, (http://www.stat-usa.gov/mrd.nsf/vwNoteIDLookup/ NT002353A6/$File/X_4134173.PDF?OpenElement) Dış Ticaret Müsteşarlığı Bilgi Sistemi (2008), Türkiye Dış Ticaret İstatistikleri, (http://bilgi.dtm.gov.tr) Economist Intelligence Unit (EIU), (2008a), Mexico Country Profile 2008, (www.eiu.com) Economist Intelligence Unit (EIU), (2008b), Mexico Country Forecast September 2008, (www.eiu.com) Economist Intelligence Unit (EIU), (2008c), Mexico Industry Forecast: Automotive March 2008, (www.eiu.com) Enríquez, David (ed.) (2007), Mexico: Business Opportunities and Legal Framework, Goodrich, Riquelme y Asociados, Mexico D.F. Forcada, Daniel (2007), Auto Parts and Accessories in Western Mexico , The U.S. Commercial Service, (http://www.stat-usa.gov/mrd.nsf/vwNoteIDLookup/ NT00217342/$File/X_9761298.PDF?OpenElement) 160 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Global Insight (2008), Mexico Automotive Report, (www.globalinsight.com) Herrera, Alicia (2007), Mexico: Importing used vehicles, The U.S. Commercial Service, (http://www.stat-usa.gov/mrd.nsf/vwNoteIDLookup/NT00226802/$File/ X_8762853.PDF?OpenElement) INA (2008), Meksika Oto Yedek Parça Sanayicileri, (www.ina.com.mx) Keratry, Ernesto de (2006), The Automotive Industry in Mexico 2006, The U.S. Commercial Service, November, (http://www.stat-usa.gov/mrd.nsf/vwNoteIDLookup/ NT002390BE/$File/X_1260057.PDF?OpenElement) Keratry, Ernesto de (2007a), Overview of CNC Machinery And Laser Cutting Equipment in Mexico, The U.S. Commercial Service, November, (www.export.gov) Keratry, Ernesto de (2007b), Automotive Accessories in Mexico, The U.S. Commercial Service, August, (www.export.gov) Keratry, Ernesto de (2008), Automotive Manufacturing Industry in Mexico, The U.S. Commercial Service in Monterrey, Mexico, (http://www.buyusa.gov/mexico/en/automotive_manufacturing.html#_section1) KOMPASS (2008), B2B Firma Veri Tabanı, (www.kompass.com) Market Access Database (2008), Pazara Giriş Veritabanı (Gümrük Vergileri, vb.), (http://mkaccdb.eu.int) Martinez, Monica ve Hess, Patrick (2007), Mexico: Auto Parts & Supplies Industry, The U.S. Commercial Service, September, (www.export.gov) Meksika Ekonomi Bakanlığı, (www.economia-snci.gob.mx/sic_sistemas/siavi/arma_siavi.php) PROMEXICO (2008), Yatırım ve Ticareti Geliştirme Kurumu, (www.promexico.gob.mx) SIEM (2008), Meksika İş Bilgi Sistemleri (www.siem.gob.mx/portalsiem) TradeMap (2008), Uluslararası Ticaret İstatistikleri, (http://www.trademap.org) World Trade Atlas (2008), Uluslararası Ticaret İstatistikleri, (www.gtis.com/wta.htm) Zayas, Alicia (2007), Mexico: The Automobile Industry in Jalisco, The U.S. Commercial Service, August, (www.export.gov) Euro monitor, www.euromonitor.com AB Pazara Giriş Veri Tabanı, www.mkaccdb.eu.int 161 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI KAYNAKÇA Meksika Ülke Notu, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Anlaşmalar Genel Müdürlüğü Meksika Ülke Profili, İstanbul Ticaret Odası Yayını, Yayın No: 1997-19 T. C. Meksiko Büyükelçiliği, Meksika Ülke Raporu, 2006. EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Report, Temmuz 2008 EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Report, Eylül 2008 EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Report, Ekim 2008 EIU- Economist Intelligence Unit, Mexico, Country Profile, 2008 EIU-Country Risk Service, Mexico, Ekim 2008 EIU-Industry Forecast-Consumer Goods, Mart 2008 Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi kayıtları Doing Business in Mexico, The World Bank, 2008. Doing Business with Latin America, Second Edition 1998, Adam Jolly (Consultant Editor), Kogan Page Ltd. Doing Business in Emerging Markets: Entry and Negotiation Strategies, S. Tamer Çvuşgil, Pervez N. Ghauri, M. R. Agarwal, Sage Publications, 2002. Legal Guide to Doing Business in Mexico, Von Wobeser y Sierra S.C.,2008. Latin Amerika ve Karayipler, T.C. Dışişleri Bakanlığı, Amerikalar Genel Müdür Yardımcılığı,Mart 2002 Latin American Business Cultures, Robert Crane, Carlos Rizowy, Pearson Prentice Hall, 2005. Marketing in the Emerging Markets of Latin America, Marin Marinov, Palgrave Macmillan, 2005. Mexico Business Opportunities and Legal Framework, Goodrich, Riquelme y Asociados, 3rd Edition, 2007. Mexico-Trade Policy Rewiev, WT/TPR/195/Rev.1, 2 Mayıs,2008. Sorularla Meksika Yabancı Sermaye Mevzuatı, İstanbul Ticaret odası, Yayın No: 199983 The Global Etiquette Guide to Mexico and Latin America, Dean Foster, Berlitz International, Cross-Cultural Division Worldwide, 2002. The Guide to Mexico for Business, American Chamber Mexico, 2000. T.C. Dışişleri Bakanlığı Web Sayfası (http://www.mfa.gov.tr) Trade Map, ITC. Winning Startegies fort he New Latin Markets, Fernando ROBLES, Fronçoise Simon, Jery Haar, Financial Times, Prentice Hall, 2003. World Trade Atlas, http://www.gtis.com U.S. Commercial Service : Your Global Business Partner -www.buyusa.gov 162 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI FAYDALI LİNKLER http://www.e-mexico.gob.mx/wb2/eMex/Home (Meksika e-devlet sitesi) http://www.bancomext.com/Bancomext/aplicaciones/businesscenter/mexicanExporters.jsp http://www.comertia.com/eng/directorio-empresas.php http://mercantil.com http://www.expopanel.com/wlinks.asp http://www.economia.gob.mx (Ekonomi Bakanlığı) http://www.sre.gob.mx/english/ (Dışişleri Bakanlığı) http://www.aduanas.sat.gob.mx (Gümrük İdaresi) www.finanzas.df.gob.mx (Vergi daresi) http://www.secofi-sniim.gob.mx/nuevo/ , gümrük uygulamaları http://www.siem.gob.mx/siem2008/portal/consultas/ligas.asp?Tem=1, kayıtlı firmalar http://www.inegi.gob.mx/inegi/default.aspx http://www.economia-snci.gob.mx/ www.latin-focus.com www.sice.oas.org www.dtm.gov.tr www.mexico.org.tr http://www.doingbusiness.org/ExploreTopics/StartingBusiness/Details.aspx?economyid=127 The world Factbook( https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/index. html) http://www.macmap.org/Country.Analysis.Results.TOP200.aspx En Büyük Alışveriş Zincirleri http://www.elpalaciodehierro.com.mx http://www.liverpool.com.mx http://www.walmart.com.mx http://www.sears.com.mx 163 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI EK 1 : YARARLI ADRESLER T.C. Meksiko Büyükelçiliği Adres: Embajada de Turquia Monte Libano 885 Lomas de Chapultepec 11000 Mexico D.F. Tel: 52 82 54 46/4277/5043 Faks: 5282 4894 E-posta: turkishembassy@hotmail.com Meksika Büyükelçiliği Adres: Kırkpınar Sokak No: 18/6 06540,Çankaya, Ankara, Türkiye Tel: 0.312.442 30 33 Faks:0.312.442 02 21 Web: http://www.mexico.org.tr/03_turco.asp E-posta: mexico@embamextur.com İstanbul Fahri Konsolosluğu Adres: Teşvikiye Cad. No:107/2 Teşvikiye-İstanbul, Türkiye Tel: 0.212.227 35 00 Faks:0.212.227 35 04 E-posta: mexicoconsulate@superonline.com İzmir Fahri Konsolosluğu Adres: Cumhuriyet Bulvarı, Mayıs İş Merkezi,123/603 35210 İzmir, Türkiye Tel: 0. 232 327 32 63 Faks:0. 232 327 32 67 E-posta: medunion@superonline.com PROMEXICO-Invercion y Comercio (Yatırım ve Ticareti Geliştirme Kurumu) Adres: Camino a Santa Teresa 1679, Col. Jardines del Pedregal, Del. Alvaro Obregon, Mexico D.F. 01900 Tel: 52 (55) 5447 7000/5449 9000 ext.6406 Faks: 52 (55) 5449 9074 Web: http://www.promexico.gob.mx/ Associacion Nacional de Importadores y Exportadores de la Republica Mexicana-ANIERM (Ulusal İthalatçılar İhracatçılar Birliği) Adres: Monterrey No:130, 06700 Mexico D.F. Tel: (55) 5584 9522, 5564 9218 Faks: (55) 5584 5317 Web: http://www.anierm.org.mx 164 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Confederacion de Camaras Industriales de Los Estados Unidos MexicanosCONCAMIN(Ulusal Sanayi Odaları Konfederasyonu) Adres: M. Ma. Contreras 133-P.B., Colonia Cuauhtemoc, Delegacion Cuauhtemoc 06500, Mexico D.F. Tel: (55) 5140 7854 Faks: (55) 5140 7831 Web: http://www.concamin.org.mx Camara de Comercio Servicios y Turismo Ciudad de Mexico (Meksiko Şehri Ticaret Odası) Adres: Paseo de la Reforma No.42, Col. Centro Deleg. Cuauhtemoc 06048 Mexico D.F. Tel: (55) 5592 0371, 3685 2222 Faks: (55) 3685 2224 Web: http://www.camaradecomercio.com.mx Mexican Business Council for Foreign Trade, Investment and Technology –COMCE(Meksika Dış Ticaret, yatırım ve Teknoloji İş Konseyi) Adres: Lancaster No:15, Pıso 2-3, Col.Juarez, 06600, Mexico D.F. Tel: (55) 5231 7106 Faks: (55) 5231 7109 Web: http://www.comce.org.mx Confederación de Cámaras Nacionales de Comercio, Servicios y TurismoCONCANACO (Ulusal Ticaret, Hizmet ve Turizm Odaları Konfederasyonu) Adres: Balderas 144-2 piso, 06079 Mexico D.F. Tel: (55) 5722 9315 Faks: (55) 5722 9300 ext.9414 Web: http://www.concanaco.com.mx Camara Nacional de Comercio Servicios y Turismo de Veracruz (Veracruz Ulusal Turizm, Ticaret ve Hizmetler Odası) Adres: Av. Allende No:1389 Col. Centro C.P. 91700 Veracruz, Ver.Mexico Tel: (229) 989 0270 E-Posta: presedencia @ canacoveracruz.com.mx Web: http://www.canacoveracruz.com.mx 165 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI Association de Agentes Aduanales del Aeropuerto de Mexico A.C. (Mexico City Havalanı Gümrük Komisyoncuları Birliği) Adres: Av. 602 Sın, Edificio de la Aduana del Aeropuerto 1er. Piso, Zona Federal,15620 Mexico D.F. Tel: (55) 5628 1500 Faks: (55) 5628 1506 E-Posta: secretario@ aadam.com.mx Administrador Central de Asuntos Internacionales Administracion General de Aduanas (Gümrük İdaresi) Adres: Av. Hidalgo 77 Modulo IV P.B. Col. Guerrero 06300 Mexico D.F. Tel: 52 (55) 5802 12 26 Fax: 52 (55) 5802 0759 Web: http://www.aduanas.gob.mx Secretaria de Desorollo Economico y Portuario- Veracruz Ekonomi ve Liman Sekreteryası Adres: Torre Animas, Desp.1406, Blvd. Cristobal Colon No:5 Fracc Jardines de las Animas, C.P. 91190, Xalapa, Ver. Mexico Tel: (228) 841 8504, 841 8504 Faks: (228) 812 7208 Ulusal Yabancı Sermaye Komisyonu (Comision Nacional de Inversiones Extranjeras) Adres: Insurgentes Sur 1940, piso 8, Col. Florida, México, Distrito Federal C.P. 01030, Tel : (52) 29 61 00, (Dahili: 33422, 33408) Fax : (52) 29 65 07 166 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI EK-2 GÖRÜŞME YAPILAN KURUM VE KURULUŞLAR 10 Nisan 2008, Perşembe 11:00 Büyükelçiliğimizi Ziyaret Adres: Embajada de Turquia Monte Libano 885 Lomas de Chapultepec 11000 Mexico D.F. Tel: 52 82 54 46/4277/5043 Faks: 5282 4894 E-posta: turkishembassy@hotmail.com Görüşülen Kişi: Büyükelçi Ahmet S. BANGUOĞLU, 1. Sekreter Aydan KARAMANOĞLU, 2. Sekreter Taylan TOKMAK 14:00 Fuar Ziyareti “PLASTIMAGEN MEXİCO”/“International Plastic Industry Equipment Exhibition” 15:00 GTRPET MACHINES CO. LTD. (Makine) Adres: 10 Mead Avenue, Unit B Cos Cob, Connecticut 06807 U.S.A Tel: +1 203 661 1229 Fax: +1 203 625 8297 E-posta: akhan@gtrpet.com Web: www.gtrpet.com Görüşülen Kişiler: Dr. Ing. Ajmal Khan, Başkan 11 Nisan 2008, Cuma 09:00 PROMEXICO-Invercion y Comercio (Yatırım ve Ticareti Geliştirme Kurumu) Adres: Camino a Santa Teresa 1679, Col. Jardines del Pedregal, Del. Alvaro Obregon, Mexico D.F. 01900 Tel: 52 (55) 5447 7000/5449 9000 ext.6406 Faks: 52 (55) 5449 9074 Web: http://www.promexico.gob.mx/ Görüşülen Kişi: Neil Davila Pena, Asya-Pasifik ve Orta Doğu Bölge Müdürü, Ing. Fernando Gustavo Krasovsky Santamarina, Yatırımlarla İlgili Dış İlişkiler Müdürü 167 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 13:00 Panamericana Abarrotera S.A. de C.V. (Gıda) Adres: Lago Athabasca 164-c Col, Huichapan Tacuba Mexico D.F. C.P. 11290 Tel: (55) 5399 5390 Faks: (55) 5399 1476 Görüşülen Kişi: Lic. Guillermo Tellez C. 16:00 LEVI’S y LEVI’S (Mücevherat) Adres: Madero No:55 Desp:310-311 Colonia Centro C.P. 06000 Mexico, D.F. Tel: +52 55 5521 8820 – 5510 3209 - 5521 1697 Fax: +52 55 5512 0308 E-posta: nineemel@hotmail.com Görüşülen Kişiler: Emel Levi & Avram Levi, Firma Sahipleri 13 Nisan 2008, Pazar 11:00 EASTEXPORT ENTERPRISES (H.K.) LTD. (Hazır Giyim) Adres: 9th Flor, S.B. Commercial Building , 478 Nathan Road, Kowloon, K.C.P.O Box 72206 Hong Kong Tel: (852) 23855073 Fax: (852) 27801255 E-posta: prem@eastexport.com.hk Görüşülen Kişiler: A.C. Kumar, Firma Sahibi 14 Nisan 2008, Pazartesi 11:00 168 Camara de Comercio Servicios y Turismo Ciudad de Mexico (Meksiko Şehri Ticaret Odası) Adres: Paseo de la Reforma No.42, Col. Centro Deleg. Cuauhtemoc 06048 Mexico D.F. Tel: (55) 5592 0371, 3685 2222 Faks: (55) 3685 2224 Web: http://www.camaradecomercio.com.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Roman Vidal Tamayo, Uluslararası Ticaret Müdürü MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 12:30 Associacion Mexicana de Distribuidores de Maquinaria, A.C. – AMDM (Makina Dağıtımcıları Birliği) Adres: Fransisco Petrarca No:232, Col. Chapultepec Morales C.P. 11570 Miguel Hidalgo Mexico D.F. Tel: (55) 5531 6976 Faks: (55) 5531 6858 Web: http://www.amdm.org.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Mariana Tello Hernandez, Yönetici Asistanı 16:00 Associacion Nacional de Importadores y Exportadores de la Republica Mexicana-ANIERM (Ulusal İthalatçılar İhracatçılar Birliği) Adres: Monterrey No:130, 06700 Mexico D.F. Tel: (55) 5584 9522, 5564 9218 Faks: (55) 5584 5317 Web: http://www.anierm.org.mx Görüşülen Kişiler: Dr. Arturo Lan Arredondo, Başkan Yardımcısı, Lic. Juan Jose Mercado Chacon, Teknik Müdür 18:00 CITOSA- CIA INDUSTRIAL TEXTIL DE OCOYOAC, S.A. DE C.V. (Tekstil, Halı) Adres: Km. 1 Carret. Amomolulco Ocoyoac, Edo de Mexico, C.P. 52740 LADA NACIONAL (01-728) Tel: (52-728) 287-6361, 287-6363, 2875699 Fax: 287-6362 E-mail: citosa@prodigy.net.mx Görüşülen Kişiler: Isak Haras & Yusuf Haras, Firma Sahipleri Söz konusu görüşme Sn. Büyükelçimizin Rezidansında yapılmıştır. 15 Nisan 2008, Salı 11:00 Mexican Apparel Industry Chamber (Tekstil Sanayicileri Odası) Adres: Tolsa No:54 Colonia Centro Zip. 06040, Mexico D.F. Tel: (55) 5588 7822 Faks: (55) 5578 6210 Web: http://www.cniv.org.mx Görüşülen Kişiler: Georgina Chavez Diaz de Leon, Genel Müdür, Rosa Maria Alanis Ortega, Uluslararası İlişkiler Koordinatörü, Eduardo Plata Herrera, Dış Ticaret Sorumlusu 169 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 13:00 Confederacion de Camaras Industriales de Los Estados Unidos Mexicanos-CONCAMIN(Ulusal Sanayi Odaları Konfederasyonu) Adres: M. Ma. Contreras 133-P.B., Colonia Cuauhtemoc, Delegacion Cuauhtemoc 06500, Mexico D.F. Tel: (55) 5140 7854 Faks: (55) 5140 7831 Web: http://www.concamin.org.mx Görüşülen Kişiler: Ing. Guillermo Miller Suarez, Başkan, Sabrina Diaz Romero Valencia, Uluslararası Rekabet ve Dış Ticaret Müdürü , Carlos Alberto Avitia, Genel Müdür Yardımcısı 16:00 INDUSTRIALIZADORA DANAMEX, S.A. DE C.V. (Makine ve Oto yedek) Adres: Dr. Vértiz No. 272 Col. Doctores México 06720 Mexico Tel : +52 55 5588 1550 Phone : +52 55 5588 1551 Phone : +52 55 5761 2627 Phone : +52 55 5761 6940 Fax : +52 55 5761 2852 Web: www.danamex.com.mx Görüşülen Kişiler: Ole Mayntzhusen Smidt, Firma Sahibi 16:30 Mexican Business Council for Foreign Trade, Investment and Technology –COMCE(Meksika Dış Ticaret, yatırım ve Teknoloji İş Konseyi) Adres: Lancaster No:15, Pıso 2-3, Col.Juarez, 06600, Mexico D.F. Tel: (55) 5231 7106 Faks: (55) 5231 7109 Web: http://www.comce.org.mx Görüşülen Kişiler: Pilar Pinerio, Avrupa Müdürü 170 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 19:00 Confederación de Cámaras Nacionales de Comercio, Servicios y Turismo- CONCANACO (Ulusal Ticaret, Hizmet ve Turizm Odaları Konfederasyonu) Adres: Balderas 144-2 piso, 06079 Mexico D.F. Tel: (55) 5722 9315 Faks: (55) 5722 9300 ext.9414 Web: http://www.concanaco.com.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Eduardo Garcia Villasenor, Genel Müdür, Sandra B. Tapia Melgarejo, Dış İlişkiler Müdürü 16 Nisan 2008, Çarşamba 09:00 AUTO REFACCIONES FRANCO, S.A. DE C.V (Oto yedek) Adres: Dr. Vertiz 331 Col. Doctores 06720 Mexico D.F. Tel: 5519–6060, 5519-5303 Fax: 5519–4405 E-mail: arfrancovertiz@prodigy.net.mx Görüşülen Kişiler: L.A.E Tomas Franco J, Firma Sahibi 10:00 GRUPO DISMA-MEX S.A. DE C.V. (Makine) Adres: Calzada Mexico Tacuba No: 880, Col. Torre Blanca Tel: +52 55 5527 2208, 5527 2555 Fax: +52 55 5527 2555 E-posta: info@dismamex.com.mx- juan@dismamex.com.mxWeb: www.dismamex.com.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Juan Lopez Nucamendi, Ticaret Müdürü 10:00 Association de Agentes Aduanales del Aeropuerto de Mexico A.C. (Mexico City Havalanı Gümrük Komisyoncuları Birliği) Adres: Av. 602 Sın, Edificio de la Aduana del Aeropuerto 1er. Piso, Zona Federal,15620 Mexico D.F. Tel: (55) 5628 1500 Faks: (55) 5628 1506 E-Posta: secretario@ aadam.com.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Guillermo Gonzalez Uribe, Genel Müdür , A.A. Lic L. Georgina Arellano Villamil, Başkan Yardımcısı, A.A. Ing. Jorge Felix Tena Betancourt Başkan yardımcısı, A.A. Lic. Ruperto Flores y Fernandez, Sekreter, 171 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 12:00 DISTRIBUCIONES SAGAJI S.A. DE C.V. (Oto yedek) Adres: Anáhuac No: 120 Col. El Mirador México 04950 Mexico Tel : +52 55 5594 9088 Fax : +52 55 5603 1209 Web: http://www.sagaji.com.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Loth Garcia, Satış Müdürü 16:00 WORLD WIDE AUTO PARTS, S.A. DE C.V. (Oto yedek) Adres: Av. Ceylan No. 639 Col. Industrial Vallejo C.P. 02300 México Tel : +52 55 5587 5725 Fax : +52 55 5587 7979 E-posta: gerencia@wwapsa.net - ventas@wwapsa.com Web: http://www.wwapsa.com Görüşülen Kişiler: Lic. Guillermo Espinosa, Genel Müdür 19:00 Administrador Central de Asuntos Internacionales Administracion General de Aduanas (Gümrük İdaresi) Adres: Av. Hidalgo 77 Modulo IV P.B. Col. Guerrero 06300 Mexico D.F. Tel: 52 (55) 5802 12 26 Fax: 52 (55) 5802 0759 Web: http://www.aduanas.gob.mx Görüşülen Kişiler:Lic. Jesus Alberto Fernandez Wilburn 17 Nisan 2008, Perşembe 10:00 Oro Atasay Mexico S.A. de C.V. Adres: Francisco Madero No:69 Loc:301 Colonia Centro C.P. 06000 Mexico, D.F. Tel: (55) 5512 1206, 5518 0138 Fax: (55) 5518 0139 Web: http://www.atasay.com Görüşülen Kişiler: H. Savaş Yelken, Genel Müdür, Zeynep Yelken Veracruz’a hareket 172 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 18 Nisan 2008, Cuma 10.00 Camara Nacional de Comercio Servicios y Turismo de Veracruz (Veracruz Ulusal Turizm, Ticaret ve Hizmetler Odası) (15 firma) Adres: Av. Allende No:1389 Col. Centro C.P. 91700 Veracruz, Ver. Mexico Tel: (229) 989 0270 E-Posta: presedencia @ canacoveracruz.com.mx Web: http://www.canacoveracruz.com.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Oscar Lara H., Francisco Gutierrez F., Hector M. Morales Texon (Cryztal Joyeria), R. Antonio Perez Gushiken (Joyas Christian),… 11.00 JC- JOYAS CHRISTIAN (Mücevherat) Adres: Centro Comercial Las Americas Av. Las Americas s/n Local 26 Zona R Ylang, Ylang, Boca Del Rio, Veracruz, Ver. Tel : (229) 9212934 E-posta: a.gushiken@joyachristian.com Görüşülen Kişiler: R. Antonio Perez Gushiken, Firma Sahibi 21 Nisan 2008, Pazartesi 10.00 Vanilla Trade Corp C/Tiburon 1352-3 Fracc. Costa de Oro, Boca del Rio 92499 Veracruz Mexico Tel: +52-229-1303630 Veracruz, MEKSİKA 173 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 11:00 Consultor Internacional de la Comision Veracruzana de Comercializacion Agropecuaria-Coveca (Tarımsal İhracatı geliştirme Kurumu) Adres: Blvd. M. Avila Camacho 201 Colonia Flores Magon Veracruz, Ver. C.P. 91900 Mexico Tel: 01 (229) 923 18 70 Fax: 01 (229) 931 10 33 Web: http://www.coveca.gob.mx Görüşülen Kişiler: Lic. Sabrina Zarate Saenz 19:00 Veracruz Ekonomi ve Liman Sekreteryası- Secretaria de Desorollo Economico y Portuario Adres: Torre Animas, Desp.1406, Blvd. Cristobal Colon No:5 Fracc Jardines de las Animas, C.P. 91190, Xalapa, Ver. Mexico Tel: (228) 841 8504, 841 8504 Faks: (228) 812 7208 Görüşülen Kişiler: Dr. Carlos Garcia Mendez, Ekonomi Sekreteri, Lic. Jose Ignacio Moran Niembro, Ticaret Müdürü, Ing. Gilberto Lopez Gonzalez, Merkez Temsilcisi 22 Nisan 2008, Salı 10:00 Liman Ziyareti Administracion Porturia Integral de Veracruz, S.A. de C.V. Adres: Av. Marina Mercante 210 4 Piso, Col Centro, Veracruz, Ver. Mexico C.P. 91700 Tel: (229) 923 2170 Ext.4009 Fax: (229) 923 2170 Ext.1411, (229) 932 7118 E-Posta:ogracia@apiver.com Görüşülen Kişiler:Lic. Octavio Gracia Temoltzin, Tanıtım Koordinatörü Empacadora del Golfo de Mexico SA de CV (Faro) Av. Framboyanes # 1393 Cd. Ind. Bruno Pagliai Veracruz, MEKSİKA Tel: 52 229 98 106 14 Faks: 52 229 93 95 858 174 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 16:00 AYSSA CASA VENTA (Gıda, İnşaat Malzemeleri, Hırdavat) Bravo#1103 entre juan Soto y Cortes Tel: (229) 931 2885 Ext.162 Fax: (229) 931 2885 Ext.119 E-Posta:j.andoni@hotmail.com Görüşülen Kişiler:Geli Venta Juarez, Firma Sahibi, L.E. Jose Redondo Venta (genel), J. Andoni Basterrechea (operasyon) 175 MEKSİKA YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI 176