Basın Bülteni - Eskişehir Yunus Emre International Sufi Music Festival
Transkript
Basın Bülteni - Eskişehir Yunus Emre International Sufi Music Festival
ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 02-07 May›s / May 2011 Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com ‹nsanl›k tarihinin ilk ça¤lar›ndan bu güne binlerce kültürü ba¤r›nda yaflatan, büyük mutasavv›f velî Yûnus Emre’nin flehri Eskiflehir’de “Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftas› Etkinlikleri” çerçevesinde bu y›l ilki düzenlenen “Eskiflehir Yunus Emre Uluslararas› Tasavvuf Müzikleri Festivali”, 2-7 May›s 2011 tarihleri aras›nda, Eskiflehir Osman Gazi Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi salonlar›nda gerçekleflecek, halka aç›k Festival konserleri, ücretsiz olarak izlenebilecek. XIII. yüzy›lda Anadolu’da yaflayan Hac› Bektafl-› Velî, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ve Yûnus Emre, Türk tasavvuf düflünce ve anlay›fl›n›n Anadolu co¤rafyas›nda ayr› renkler bulmas›n› sa¤lam›fllard›r. Festival, dünya tasavvuf müziklerini tan›tmay›, tasavvufî hayat›n farkl› co¤rafyalardaki yerel kültürlerle karfl›l›kl› etkileflimleri sayesinde ulaflt›¤› benzersiz çeflitlili¤i vurgulamay› ve müzi¤in etkili gücü sayesinde Müslüman halklar ve medeniyetler aras›ndaki diyalogu en üst seviyede sa¤lamay› amaçlamaktad›r. Festivalin ilk y›l program› haz›rlan›rken bir müzikal form ve uygulama olarak zikir gelene¤inin temel özellikleri sergilenmek istenmifl ve tasavvufî anlay›flta kad›nlar›n önemine vurgu yap›lmaya çal›fl›lm›flt›r. Eskiflehir Yunus Emre Uluslararas› Tasavvuf Müzikleri Festivali’nin dünyan›n önemli festivalleri aras›na girmesi için yo¤un çaba gösterilmektedir. Eskiflehir Yunus Emre Uluslararas› Tasavvuf Müzikleri Festivali Düzenleme Kurulu Mehmet K›l›çlar (Vali, Eskiflehir Yunus Emre Kültür, Sanat ve Turizm Vakf› Baflkan›) Nurullah Naci Kalkanc› (Vali Yard›mc›s›) Soner fienel (Mahmudiye Kaymakam›, Eskiflehir Yunus Emre Kültür, Sanat ve Turizm Vakf› Müdürü) Ali Osman Gül (‹l Kültür ve Turizm Müdürü) Dr. Timuçin Çeviko¤lu (Kültür Bakanl›¤› Sanatç›s›, Festival Sanat Yönetmeni) Eskiflehir Yunus Emre Uluslararas› Tasavvuf Müzikleri Festivali Haz›rl›k Komitesi Festivalin Sanat Yönetmeni Dr. Timuçin Çeviko¤lu’nun yard›mc›l›klar›n› Feridun Gündefl ve Burak Kaynarca üstlenmifllerdir. Teknik uygulamalar› ise Muammer Ero¤lu, ‹smet Filizfidano¤lu ve Halil ‹brahim Günefl yürütmektedir. ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 2 May›s 2011 Pazartesi 02-07 May›s / May 2011 Gnawa Âyini Maâlem Hamid el Kasri FAS Eski zamanlarda baflta Moritanya olmak üzere Kuzey Afrika’n›n tümünde yerleflik bir etnik grubun ad› olan “Gnawa”, bugün yerel halk›n ba¤l› oldu¤u tasavvufî ak›mlar› adland›rmak için kullan›lmaktad›r. Arap-Bedevî geleneklerinin özgün bir bileflimi olmakla beraber Afrika etkisini de yo¤un bir flekilde hissettiren bu ak›mlar, bugün baflta Fas ve Cezayir olmak üzere Kuzey Afrika’n›n tümünde yayg›n bir flekilde yaflamaktad›r. Gnawa müzik ve dans›n›n ‹slâm öncesi dönemin animist geleneklerinden esinlendi¤i söylenebilir. Müzik ve dans, bu inan›fllara mensup Afrika toplumlar›nda hastal›klar› iyilefltirmek ve bir vecd hâli yaratarak ruhlarla irtibata geçmek için yap›lan törenlerle benzerlik içindedir. “Derdeba” ad› da verilen Gnawa Âyinleri, insan rûhunu hemen sar›veren, h›zl› ve heyecanl› ritimleri ve bu ritimlere uygun akrobatik danslar› içerir. Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com Gnawa Âyinleri, “maâlem” ünvân› tafl›yan ustalar taraf›ndan idare edilir. Maâlemler, dînî müzikleri yerel dillerde “hajhuj”, “guimbri” ya da “tidinit” ad› verilen telli bir saz eflli¤inde sesleriyle icrâ ederler. Âyine kat›lan di¤erleri ise davullar ve “krakeb” ad› verilen zillerle, maâleme efllik ederek söylediklerini tekrarlarlar. Köklü bir Gnawa ailesinin mensûbu olarak Fas’›n kuzeyindeki Ksar El-Kebir’de do¤an Maâlem Hamid El Kasri, bu müzi¤in günümüzdeki en önemli temsilcilerinden biridir. Dünyan›n birçok ülkesinde Gnawa müzi¤ini sergileyen sanatç›, ayn› zamanda guimbri saz›n›n önde gelen icrâc›lar›ndand›r. Hamid El Kasri ve 8 seçkin icrâc›n›n yer ald›¤› topluluk, renkli giysileri, h›zl› ritimleri ve heyecanl› akrobatik danslar› ile tüm dünyada ilgiyle izlenen ve be¤eni toplayan “derdeba” sûfî gelene¤ini sahneye tafl›yor. ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 3 May›s 2011 Sal› 02-07 May›s / May 2011 Deba Deba Mayotte, Afrika aç›klar›nda Mozambik ile Madagaskar aras›nda küçük bir adad›r. K›ta Afrikas› üzerinden gelen sûfî ak›mlar›n etkisiyle ‹slâmlaflm›fl olan Mayotte’nin dînî ve günlük hayat›nda, sûfî gelenekleri oldukça önemli bir yer tutar. MAYOTTE Bu geleneklerin en önemlilerinden biri olan “deba”, sadece kad›nlar›n ifltirak etti¤i dînî bir toplant› ve bu toplant›da yap›lan Afrika müzik ve danslar›ndan esinlenmifl bir tür zikirdir. Baflta Ramazan ay› olmak üzere di¤er baz› önemli günlerde, içeri¤i günün anlam›na uygun olarak de¤ifliklik gösteren bu zikir, ayn› zamanda inan›fl ve gelene¤in kuflaklar aras›nda iletimini sa¤layan, kad›nlar›n bir araya geldi¤i önemli bir sosyal yap›d›r. Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com Deba, Afrika halklar›na özgü melodi, ritim ve danslar eflli¤inde okunan Kur’ân-› Kerîm’e dayal› Arapça metinler ve çeflitli menkîbelerden oluflur. Parlak renkli yerel k›yafetler içindeki han›mlar›n yer de¤ifltirmeden, nârin hareketlerle ritme efllik ettikleri danslar›, zerâfet ve uyumun mükemmel bir bileflimi olarak göze çarpar. Sadece bendir ve zillerin kullan›ld›¤›, insan rûhunu saran müzikleri ile deba, kendine özgü, orijinal ve ilgi çekici bir kültürel de¤erdir. Mayotte adas›ndan gelen 13 han›mdan oluflan ve ayn› ad› tafl›yan topluluk, köklü “deba” gelene¤ini sahneye tafl›yor. ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 4 May›s 2011 Çarflamba 02-07 May›s / May 2011 Qawwali Mehr Ali & Sher Ali Qawwal PAK‹STAN X. yüzy›lda Çifltî (Chishti) derviflleri aras›nda ortaya ç›kan ve günümüze kadar de¤iflim göstererek gelen Kavvalî (Qawwali), dînî mesajlar› müzik yard›m› ile nakletmeyi ve bir çeflit rûhî coflkunluk, yani vecd hâli meydana getirerek dinleyenleri Yüce Yarat›c›’ya yaklaflt›rmay› amaçlar. Büyük mutasavv›f velîlerin fliirleri ile Hint müzik gelene¤inin bir bileflimi olan bu müzi¤in tüm dünyada tan›nmas›n› sa¤layan ünlü sanatç› merhûm Nusrat Fateh Ali Khan (Nusret Fatih Ali Han)’d›r. Festivale kat›lan kavvalî toplulu¤unun bafl›nda bulunan Mehr Ali (Mer Ali) ve Sher Ali (fier Ali) kardefllerin müzikal flecereleri Nusrat Fateh Ali Khan’a dayan›r. 10 kifliden oluflan “Mehr Ali & Sher Ali Qawwal” Toplulu¤u, harmonyumlar ve tabla eflli¤inde insan sesleriyle icrâ edilen bu bafl döndürücü müzi¤i geleneksel tarzda icrâ eden ender topluluklardand›r. Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 5 May›s 2011 Perflembe 02-07 May›s / May 2011 Sûfî Müzik ve Danslar› Sanggar Seni Seulaweuet ENDONEZYA Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com Dünyan›n en genifl Müslüman nüfusunu bar›nd›ran Endonezya, inanç bak›m›ndan büyük çeflitlilik ve zenginli¤e sahiptir. Sûfî ak›mlar›n etkisiyle yay›lan ‹slâm, Sumatra (Sumatera) ve özellikle Açe (Aceh)’de yo¤unlukla yaflanmaktad›r. Bölgede yaflayan sûfîlerin törenlerinde yayg›n olarak icrâ edilen “Tari Rapa’i Geleng”, “Tari Saman”, “Tari Seudati” gibi danslar, müzikçi ve dansç›lar›n her birinin ayr› ayr› icrâ ettikleri parçalar›n bir bütünü oluflturmas› gibi özellikleriyle bölgedeki ‹slâm d›fl› di¤er geleneklerle benzerlikler gösterir. Ayr›ca gittikçe h›zlanan ritimleri ve topluca tekrarlanan sözlü bölümleri, di¤er zikirlerle ortak noktalar olarak göze çarpar. Rapa’i Geleng, bölgede “rapa’i” ad› verilen bendirlerle yap›l›r. Tari Saman “Bin eller” dans›nda ise tek s›ra hâlinde dizilen dervifller, ilâhîleri ellerini bedenlerine vurmak suretiyle oluflturduklar› ritimler eflli¤inde okurlar. Bu esnada ellerin havada çizdi¤i kavisler, âhenkli ve etkileyici görüntüler oluflturur. Festivale Endonezya’dan kat›lacak olan Said Rahmat yönetimindeki 18 kifliden oluflan Sanggar Seni Seulaweuet, dünyan›n henüz tan›maya bafllad›¤› bu orijinal kültürü sahneye tafl›yor. ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 6 May›s 2011 Cuma 02-07 May›s / May 2011 ‹ran Klâsik Tasavvuf Müzi¤i Mohammad Reza Lotfi & Shayda Ensemble ‹RAN ‹ran Klâsik Müzi¤i’nin esas›, belki de en iyi mistik fliir gelene¤inde bulunabilir. Tarih boyunca bölge sakinleri felsefî ve sanatsal anlay›fllar›n› fliir ve müzik arac›l›¤› ile ifâde etmifllerdir. ‹ran Klâsik Müzi¤i’nin makâm sistemi “dastgâh” ve ezgi hazînesi “redif”, fliirdeki ölçüler temel al›narak, fliire efllik etmek ve fliirdeki uhrevî dünyaya ›fl›k tutmak için gelifltirilmifltir. Haftan›n yedi gününü hat›rlatan yedi dastgâh›n her biri, bu müzi¤in insanlar›n günlük hayatlar›yla olan yak›nl›¤›n› gösterir. Adlar› ise tarihî süreklili¤in bir iflâretidir (fiûr, Mâhûr, Humâyûn, Navâ, Segâh, Çahârgâh ve Râst-Pençgâh). Sonuç olarak bu sistem, anlat›lan hikâyelerde kullan›lan sanatsal dilin, kelime da¤arc›¤›n› ve dilbilgisini teflkîl eder. Ayn› zamanda bu hikâyeler ço¤u kez ‹ranî esteti¤in temelini oluflturur. E¤er gazel naz›m flekli, ‹ran fliir gelene¤inin en parlak mücevheri ise, redife dayal› ezgiler de gazelin esrâr›n› en iyi flekilde ortaya ç›karan müzik çeflididir. Klâsik müzikteki anlat›m tarzlar›, kendi dünyas›n› tan›mlamak için ço¤u kez mecâzî anlat›mlar ve gizemli sözlere baflvuran flairin mesaj›n› en iyi flekilde iletmek üzere gelifltirilmifltir. Melodik cümlelerin eflit olmayan uzunluklar› ve usûlleri, fliirde kullan›lan vezin esas al›narak tasarlanm›flt›r. ‹crâ esnâs›nda, müzik önce bir hiçlikte bafllay›p yavafl yavafl ›fl›¤a ve ayd›nl›¤a do¤ru yönelir. Müzi¤i ve efllik etti¤i fliirleri dinlerken bir gizem dünyas› gözler önüne serilir. Kuzeydo¤u ‹ran’›n Gorgan flehrinde do¤an Mohammad Reza Lotfi (Muhammed R›za Lütfi), erken yafllarda müzi¤e bafllam›fl, Abdollah Davami (Abdullah Devâmî), Said Hormozi (Said Hurmûzî), Ali Akbar Shahnazi (Ali Ekber fiehnâzî) ve Nour Ali Boroumand (Nûr Ali Burûmend) gibi ‹ran’›n birçok ünlü müzisyeninden dersler alarak redif, tar ve setar ö¤renmifltir. Lotfi, ‹ran Klâsik Müzi¤i’nin hemen tüm sazlar›n› en üst düzeyde icrâ etmekte, bilhassa tar ve setar›n en büyük icrâc›lar›ndan biri olarak gösterilmektedir. Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com Gelene¤e ba¤l›l›¤› ve bu konudaki titizli¤i ile tan›nan Lotfi, mezuniyetinden sonra bir süre Tahran Konservatuar›’nda bölüm baflkanl›¤› yapm›fl ve gelene¤in devam›n› sa¤lamak amac›yla birçok ö¤renci yetifltirmifltir. 80’li y›llarda ‹ran’dan ayr›larak ‹talya ve ABD’de çal›flmalar›n› sürdüren Lotfi, daha sonra yeniden ‹ran’a dönmüfltür. Lotfi, Mohammad Reza Shajarian (Muhammed R›za fieceryan), Shahram Nazeri (fiehram Nazerî), Hossein Alizadeh (Hüseyin Alizâde) ve merhûm Parviz Meshkatian (Perviz Meflkâtiyan) ile baraber ‹ran Klâsik Müzi¤i’nin son dönemdeki en büyük üstâdlar›ndan biri olarak kabûl edilir. Mohammad Reza Lotfi, Festival’e 9 seçkin han›m sanatç›dan oluflan kendi kurdu¤u Shayda Ensemble ile kat›lacak. ESK‹fiEH‹R YUNUS EMRE ULUSLARARASI TASAVVUF MÜZ‹KLER‹ FEST‹VAL‹ INTERNATIONAL SUFI MUSIC FESTIVAL 7 May›s 2011 Cumartesi 02-07 May›s / May 2011 Yûnus Emre ‹lâhîleri ve Semâ Âyini Konya Türk Tasavvuf Müzi¤i Toplulu¤u Yusuf Kayya TÜRK‹YE Uluslararas› Eskiflehir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası Etkinlikleri www.yunusemre.gov.tr www.yunusemrefest.com Dr. Timuçin Çeviko¤lu Festival Sanat Yönetmeni +90 539 859 9696 timucincevikoglu@yunusemrefest.com Türk Tasavvuf Müzi¤i, repertuarlardaki eser say›s› bak›m›ndan baflta Yûnus Emre olmak üzere Niyâzî-i M›srî, Azîz Mahmûd Hüdâyî ve Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî gibi büyük mutasavv›f velîlerin manzûm sözleriyle bestelenmifl eserlerden oluflur. Bu eserlerin beste formu olarak en yayg›n olanlar› çeflitli amaçlarla bestelenen ‹lâhî’ler, en hacimli olanlar› ise semâya efllik amac›yla bestelenen Mevlevî Âyinleri’dir. Semâ, sözcük olarak “iflitmek” anlam›ndad›r. Mevlevîler aras›nda ise, mûsikî na¤melerini dinlerken vecde gelip hareket etmek, kendinden geçip dönmek anlam›na gelir. Sembolik olarak kâinât›n oluflumunu, insan›n âlemde diriliflini, Yüce Yarat›c›’ya olan aflk ile harekete geçiflini ve kullu¤unun idrâkine vararak, “‹nsan-› Kâmil” yani “Olgunlaflm›fl ‹nsan” olmaya yöneliflini anlat›r. Semâ ayakta, sessizce ve dönerek yap›lan bir zikirdir. Semâzenler her dönüflte içlerinden sessizce “Allah” diyerek zikrederler. Kültür ve Turizm Bakanl›¤›’n›n 1990 y›l›nda kurdu¤u Konya Türk Tasavvuf Müzi¤i Toplulu¤u, bu müzi¤in tek resmî toplulu¤udur. Topluluk, Konya’da düzenlenen Hz. Mevlânâ’y› Anma Haftas›’ndaki programlar› d›fl›nda, Mevlânâ Kültür Merkezi’nde gerçeklefltirdi¤i periyodik konserlerde Tasavvuf Müzi¤i örnekleri sunmakta ve Semâ Âyini icrâ etmektedir. Ayr›ca yurtiçi ve d›fl›nda yapt›¤› say›s›z programlarla Türk Tasavvuf Müzi¤i gelene¤ini tan›tmaktad›r. Toplulu¤un yönetmeni Yusuf Kayya Kütahya’da do¤mufl, erken yafllardan itibaren gelene¤in günümüzdeki son temsilcilerinden neyzen Ahmed Yakubo¤lu’dan ney meflk etmifltir. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi Arap Dili ve Edebiyat› Bölümü’nden mezun olduktan sonra TRT’ye girmifl, Ankara Radyosu’nda neyzen ve Müzik Dairesi’nde uzman olarak görev yapm›flt›r. 1990 y›l›nda Kültür ve Turizm Bakanl›¤› Konya Türk Tasavvuf Müzi¤i Toplulu¤u’na neyzen olarak nakleden Kayya, 2004 y›l›ndan beri topluluk genel yönetmenli¤i görevini yürütmektedir. Türkiye’nin en önemli müzik icrâ kurumlar›ndan biri olan Konya Türk Tasavvuf Müzi¤i Toplulu¤u iki bölümden oluflacak program›n›n birinci bölümünde Yûnus Emre Hz.’nin sözleriyle bestelenmifl eserlerden örnekler sunacak, ikinci bölümde ise Semâ Âyini icrâ edecektir.