2008 Kamu Personel Seçme Sinavi
Transkript
2008 Kamu Personel Seçme Sinavi
Kamu Personel Seçme Sınavı KPSS / Genel Yetenek Testi / Lisans / 28 Haziran 2008 Matematik Soruları ve Çözümleri 31. 8 10 − 30 2 2 40 − 3 50 A) 2 B) 4 işleminin sonucu kaçtır? C) 5 D) 2 2 E) 3 2 Çözüm 31 8 10 − 30 2 2 40 − 3 50 32. = 8 10 − 30 2 2 4.10 − 3 2.25 = 2.(4 10 − 15 2 ) 2.2 10 − 5.3 2 = 2.(4 10 − 15 2 ) 4 10 − 15 2 =2 2,31 0,65 3,6 − + işleminin sonucu kaçtır? 0,33 0,13 0,6 A) 0,5 B) 0,8 C) 0,9 D) 5 E) 8 Çözüm 32 2,31 100 0,65 100 3,6 10 231 65 36 2,31 0,65 3,6 .( )− .( )+ .( ) = − + =7–5+6=8 − + = 0,33 100 0,13 100 0,6 10 0,33 0,13 0,6 33 13 6 33. a, b birer pozitif tam sayı ve a = A) 14 B) 20 C) 21 7b olduğuna göre, a aşağıdakilerden hangisi olamaz? 3 D) 28 E) 35 Çözüm 33 a= 7b 3 a = 7.k ⇒ 3a = 7b ⇒ ⇒ a 7 7.k = = (k ∈ Z) b 3 3.k ⇒ a = 7.k ve b = 3.k a , 7 nin katı olmalıdır. O halde a ≠ 20 olur. 34. Aşağıdaki işlemlerden hangisinin sonucu 8800 e eşittir? A) 88² − 8² B) 90² − 8² C) 92² − 8² D) 94² − 6² E) 98² −10² Çözüm 34 A) 88² − 8² = (88 - 8).(88 + 8) = 80.96 = 7680 B) 90² − 8² = (90 - 8).(90 + 8) = 82.98 = 8036 C) 92² − 8² = (92 - 8).(92 + 8) = 84.100 = 8400 D) 94² − 6² = (94 - 6).(94 + 6) = 88.100 = 8800 E) 98² −10² = (98 - 10).(98 + 10) = 88.108 = 9504 Not : a² - b² =(a - b).(a + b) 35. a < a² < a eşitsizliğinin gerçeklenebilmesi için a aşağıdaki aralıkların hangisinde olmalıdır? A) (−∞,−1) B) (− ∞, 0) C) (−1, 0) D) (0, 1) E) (0, + ∞) Çözüm 35 a < a² ⇒ a < 0 veya a > 1 a² < a a < a ⇒ -1 < a < 0 veya 0 < a < 1 -1 < a < 0 ⇒ (-1 , 0) ⇒ a<0 36. A, B, C sıfırdan farklı birer rakam olmak üzere, A = B + 1 ve B = C + 2 koşullarını sağlayan kaç tane üç basamaklı ABC sayısı vardır? A) 8 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3 Çözüm 36 I. Yol A = B + 1 ve B = C + 2 ⇒ A = (C + 2) + 1 = C + 3 (A ≠ 0 , B ≠ 0 , C ≠ 0) A = C + 3 olduğuna göre, C = {1},{2},{3},{4},{5},{6} ⇒ A = {4},{5},{6},{7},{8},{9} B = C + 2 olduğuna göre, C = {1},{2},{3},{4},{5},{6} ⇒ B = {3},{4},{5},{6},{7},{8} 6 farklı, üç basamaklı ABC sayısı elde edilir. II. Yol ABC üç basamaklı sayı, A = B + 1 ve B = C + 2 ⇒ A = C + 3 olduğuna göre, (A ≠ 0 , B ≠ 0 , C ≠ 0) C = 1 için, B = 1 + 2 ⇒ B = 3 , B = 3 için, A = 3 + 1 ⇒ A=4 (ABC = 431) C = 2 için, B = 2 + 2 ⇒ B = 4 , B = 4 için, A = 4 + 1 ⇒ A=5 (ABC = 542) C = 3 için, B = 3 + 2 ⇒ B = 5 , B = 5 için, A = 5 + 1 ⇒ A=6 (ABC = 653) C = 4 için, B = 4 + 2 ⇒ B = 6 , B = 6 için, A = 6 + 1 ⇒ A=7 (ABC = 764) C = 5 için, B = 5 + 2 ⇒ B = 7 , B = 7 için, A = 7 + 1 ⇒ A=8 (ABC = 875) C = 6 için, B = 6 + 2 ⇒ B = 8 , B = 8 için, A = 8 + 1 ⇒ A=9 (ABC = 986) 6 farklı, üç basamaklı ABC sayısı elde edilir. 37. On iki sayının aritmetik ortalaması 15 tir. Bu sayılardan aritmetik ortalaması 9 olan üç sayı çıkarılıyor. Buna göre, geriye kalan dokuz sayının aritmetik ortalaması kaçtır? A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20 Çözüm 37 x1 + x 2 + x3 + ......... + x12 = 15 12 ⇒ x1 + x 2 + x3 =9 3 ⇒ x1 + x2 + x3 + x4 +……….+ x12 = 180 x1 + x2 + x3 = 27 (x1 + x2 + x3 + x4 +……….+ x12) - (x1 + x2 + x3) = 180 – 27 x4 + x5 + ………+ x12 = 153 ⇒ x 4 + x5 + ...... + x12 = 17 bulunur. 9 38. Đki basamaklı AB sayısı, rakamları toplamının 8 katına eşittir. Buna göre, iki basamaklı BA sayısı, rakamları toplamının kaç katıdır? A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2 Çözüm 38 AB = 8.(A + B) ⇒ 10.A + B = 8.A + 8.B ⇒ 2.A = 7.B ⇒ A = 7 , B = 2 (AB = 72) ⇒ 27 = k.(2 + 7) BA = 27 olur. BA = k.(B + A) ⇒ k = 3 bulunur. 39. x < 0 olmak üzere, 2xy −10x < 0 koşulunu sağlayan y nin en küçük tam sayı değeri kaçtır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 Çözüm 39 ⇒ 2xy < 10x ⇒ 2y > 10 ⇒ 2xy −10x < 0 y > 5 (y nin en küçük tam sayı değeri = 6) (x < 0 olduğu için, her iki tarafı x e böldüğümüzde eşitsizlik yön değiştirir. ) 40. a ve b pozitif tam sayılar olmak üzere, a³ − b³ = 19 olduğuna göre, a² + b² kaçtır? A) 5 B) 9 C) 10 D) 13 E) 17 Çözüm 40 a³ − b³ = 19 (a - b) = 1 ⇒ (a - b).(a² + ab + b²) = 19 ⇒ (a - b)² = 1² ⇒ (a - b) = 1 ve (a² + ab + b²) = 19 ⇒ a² - 2ab + b² = 1 a² + ab + b² = 19 a² - 2ab + b² = 1 2a² + a² + 2b² + b² = 2.19 + 1 Not : (a - b)² = a² - 2ab + b² a³ − b³ = (a - b).(a² + ab + b²) ⇒ 3a² + 3b² = 39 ⇒ a² + b² = 13 41. 5 e bölündüğünde 2 kalanını veren 200 den küçük üç basamaklı tüm doğal sayıların toplamı kaçtır? A) 2990 B) 3120 C) 3140 D) 3290 E) 3310 Çözüm 41 I. Yol 5 e bölündüğünde 2 kalanını veren üç basamaklı sayının, birler basamağı 2 veya 7 dir. {102 , 107 , 112 , 117 , 122 , 127 , …………., 182 , 187 , 192 , 197} < 200 197 − 102 197 + 102 95 299 100 299 + 1).( ) = ( + 1).( ) = . = 2990 Bu sayıların toplamı, ( 5 2 5 2 5 2 Not : terim toplamı = ( son terim − ilk terim son terim + ilk terim + 1 ).( ) 2 artis miktari II. Yol 5 e bölündüğünde 2 kalanını veren üç basamaklı sayının, birler basamağı 2 veya 7 dir. {102 , 107 , 112 , 117 , 122 , 127 , …………., 182 , 187 , 192 , 197} < 200 Bu sayıların toplamı, 20 20 k =1 k =1 = 5∑ k + ∑ 97 = 5. 39 39 −19 k = 20 k = 20 −19 ∑ (5k + 2) = ∑ (5.(k + 19) + 2) = 20.21 + 97.20 = 1050 + 1940 = 2990 2 Not : n ∑ k = 1 + 2 + 3 + ........ + n = k =1 n n.(n + 1) 2 ∑ c = c + c + c + ........ + c = n.c k=1 n ∑ c.a k =1 n k = c.∑ a k k =1 20 ∑ (5k + 97) k =1 42. a + b = 1 1 1 , b+c= , a+c= olduğuna göre, aşağıdaki sıralamalardan hangisi 24 12 36 doğrudur? A) a < b < c B) a < c < b C) b < a < c D) b < c < a E) c < a < b Çözüm 42 I. Yol a+b= 1 3 1 6 1 2 = , b+c= = , a+c= = 24 72 12 72 36 72 ⇒ (a + c) < (a + b) < (b + c) ⇒ 2 3 6 < < 72 72 72 ⇒ (a + b) < (b + c) ⇒ a < c a<c<b ⇒ (a + c) < (a + b) ⇒ c < b II. Yol 1 24 1 b+c= 12 1 36 −1 a–c= 24 a+c= a+b= a–c= 1 1 −1 = 24 12 24 a+b= 1 24 ⇒ −1 1 +b= 36 24 b+c= 1 12 ⇒ 5 1 +c= 72 12 −1 1 5 < < 36 72 72 43. 2a = ⇒ b= 5 72 ⇒ 1 72 c= 1 −1 −1 +( )= 36 24 72 ⇒ a= ⇒ a < c < b elde edilir. x x − < 2 eşitsizliğinin çözüm kümesi aşağıdaki aralıkların hangisidir? 3 5 A) (− ∞, 3) B) (− ∞, 2) C) (− ∞, 15) D) (3, 15) E) (15, + ∞) −1 36 Çözüm 43 x x − <2 3 5 ⇒ 5 x − 3x <2 15 2x <2 15 ⇒ ⇒ 2x < 30 ⇒ x < 15 Çözüm kümesi = (− ∞, 15) elde edilir. 44. a, b, c pozitif tam sayılar olmak üzere, K = 2a + 1 = 5b + 4 = 7c + 6 eşitliğini gerçekleyen üç basamaklı en küçük K sayısının rakamları toplamı kaçtır? A) 13 B) 11 C) 8 D) 7 E) 6 Çözüm 44 K = 2a + 1 = 5b + 4 = 7c + 6 eşitliğin her iki tarafına 1 ekleyelim. K + 1 = (2a + 1) + 1 = (5b + 4) + 1 = (7c + 6) + 1 K + 1 = 2.(a + 1) = 5.(b + 1) = 7.(c + 1) ⇒ K + 1 = 2a + 2 = 5b + 5 = 7c + 7 ⇒ K + 1 = 70.k [okek(2 , 5 , 7) = 70] Üç basamaklı en küçük K sayısı için, k = 2 ⇒ K + 1 = 70.2 = 140 K = 139 sayısının rakamları toplamı = 1 + 3 + 9 = 13 45. A = {a, b, c, d, e} kümesi üzerinde bir işlemi biçiminde tanımlanıyor. Buna göre, a8 aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) a B) b C) c D) d E) e ⇒ K = 139 Çözüm 45 a8 = a a a a² = a a ⇒ a a a a a ⇒ a8 = (a²)4 ⇒ a8 = (a²)4 = c4 = (c²)² a² = c ⇒ b² = b a8 = (a²)4 = c4 = (c²)² = b² ⇒ c² = c c=b b=e 46. Bir sınıf listesinden okunan bir öğrenci numarasının bir erkek öğrenciye ait olma olasılığı 5 dir. 8 Sınıfta 12 kız öğrenci olduğuna göre, kaç erkek öğrenci vardır? A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 28 Çözüm 46 Erkek öğrenci sayısı = e e 5 = e + 12 8 Kız öğrenci sayısı = 12 ⇒ 8.e = 5.e + 60 ⇒ e = 20 Sınıf mevcudu = e + 12 47. Can, bilyelerinin % 20 sini Ali’ye verirse her ikisindeki bilyelerin sayısı eşit oluyor. Buna göre, başlangıçta Ali’nin bilyelerinin sayısı, Can’ın bilyelerinin sayısının yüzde kaçıdır? A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70 Çözüm 47 Can’ın bilye sayısı = x ⇒ Ali’ye verirse, kalan bilye sayısı = x - Ali’nin bilye sayısı = y ⇒ Can verirse, Ali’nin bilye sayısı , (y + 4x x 4x x =y+ olduğuna göre, y = 5 5 5 5 ⇒ y= 3x 5 ⇒ x 4x = 5 5 (% 20.x = x ) olur. 5 y 3 60 = = = % 60 x 5 100 x ) 5 48. Bir satıcı elindeki A ve B mallarını toplam 252 YTL ye satıyor. 1 1 sı, B malının satış fiyatının ine eşit olduğuna göre, 6 8 satıcı A malını kaç YTL ye satmıştır? A malının satış fiyatının A) 108 B) 114 C) 120 D) 126 E) 132 Çözüm 48 A B = 6 8 ⇒ 8A = 6B ⇒ B= A + B = 252 olduğuna göre, A + 8A 4A = 6 3 4A = 252 3 7A = 252 3 ⇒ ⇒ A = 108 49. Ayşen elindeki değişik renkteki 8 boya kalemini kullanarak yukarıdaki şekilde verilen altı kareyi, 3 ve 6 numaralı kareler aynı renkte, diğer kareler de bu karelerden ve birbirlerinden farklı renklerde olmak koşuluyla boyamak istiyor. Ayşen, bu boyama işini kaç farklı şekilde yapabilir? A) 6720 B) 6048 C) 3024 D) 336 E) 56 Çözüm 49 I. Yol 3 ve 6 numaralı kareler aynı renkte olacağından bunları bir kare olarak sayalım. Diğer kareler de bu karelerden ve birbirlerinden farklı renklerde olacağından, 1. kareyi boyamak için 8 farklı boya kalemi kullanılabilir. 2. kareyi boyamak için 7 farklı boya kalemi kullanılabilir. 3. ve 6. kareleri aynı renkte boyamak için 6 farklı boya kalemi kullanılabilir. 4. kareyi boyamak için 5 farklı boya kalemi kullanılabilir. 5. kareyi boyamak için 4 farklı boya kalemi kullanılabilir. O halde, bu boyama işi 8 . 7 . 6 . 5 . 4 = 6720 farklı şekilde yapılabilir. II. Yol 8 8 .7 .6 8! .5.4.3.2.1 = 56.120 = 6720 .5! = C(8 , 5).5! = .5! = (8 − 5)!.5! 3 .2 5 50. Semih bir işi yalnız başına x saatte, Zerrin’le birlikte 8 saatte yapıyor. Zerrin bu işi yalnız başına Semih’ten daha uzun sürede yaptığına göre, x için aşağıdakilerin hangisi doğrudur? A) 8 < x <12 B) 8 < x < 16 C) 8 < x < 24 D) 16 < x < 24 E) 16 < x < 32 Çözüm 50 Semih bir işi yalnız başına x saatte yapıyor. Zerrin ise bu işi yalnız başına y saatte yapsın. Đkisi birlikte bu işi 8 saatte yapıyorlarsa, 1 1 1 + = dir. x y 8 Zerrin bu işi yalnız başına Semih’ten daha uzun sürede yapıyor ise y > x olur. Đkisi bu işi aynı sürede tamamlarsa, y = x ⇒ 1 1 1 + = x x 8 ⇒ 2 1 = x 8 ⇒ x = 16 = y Zerrin, Semih’ten daha uzun sürede yaptığına göre, y > 16 olmalı (y > x) ⇒ x < 16 olur. Semih ile Zerrin bu işi birlikte 8 saatte yaptıklarından, Semih bu işi tek başına 8 saatten daha uzun sürede yapar. (x > 8) Sonuç, 8 < x ve x < 16 olduğundan, 8 < x < 16 elde edilir. 51. Bir satıcı elindeki gömleklerin tanesini 35 YTL den satarsa 540 YTL kâr, 24 YTL den satarsa 120 YTL zarar ediyor. Buna göre, satıcının elinde kaç adet gömlek vardır? A) 40 B) 45 C) 50 D) 60 E) 70 Çözüm 51 Gömleklerin sayısı = x Gömleklerim tanesinin alış fiyatı = a olsun. Kar = Satış fiyatı – Alış fiyatı ⇒ 540 = 35.x – x.a ⇒ -120 = 24.x – x.a 660 = 11.x ⇒ x = 60 52. Bay, bayan ve çocuklardan oluşan bir grupta 60 kişi vardır. Bu gruptaki bay, bayan ve çocuk sayıları sırasıyla 4, 5 ve 6 ile orantılı olduğuna göre, gruptaki çocuk sayısı kaçtır? A) 6 B) 10 C) 12 D) 18 E) 24 Çözüm 52 Bay sayısı = a a b c = = =k 4 5 6 Bayan sayısı = b ⇒ a = 4k , b = 5k , c = 6k Çocuk sayısı = c a + b + c = 60 ⇒ 4k + 5k + 6k = 60 ⇒ 15k = 60 ⇒ k = 4 olarak elde edilir. Çocuk sayısı 6k olduğundan, 6k = 6.4 = 24 olarak elde edilir. 53. Bir sinema filminin biletleri öğrencilere 5 YTL den, diğer izleyicilereyse 8 YTL den satılmıştır. Bu film için satılan biletlerin sayısı 90 ve bilet satışından elde edilen para 510 YTL olduğuna göre, biletlerin kaç tanesi öğrencilere satılmıştır? A) 45 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80 Çözüm 53 Öğrencilere satılan bilet sayısı = x Diğer izleyici sayısı = y x + y = 90 5.x + 8.y = 510 3x = 210 ⇒ x = 70 tane 54. Bahçesinde erik, limon ve portakal ağaçları bulunan bir çiftçiye, “Bahçende kaç tane ağaç var?” diye sorulduğunda çiftçi, “Erikleri saymazsanız 58, limonları saymazsanız 48, portakalları saymazsanız 40.” cevabını veriyor. Buna göre, çiftçinin bahçesindeki ağaçların sayısı kaçtır? A) 68 B) 70 C) 73 D) 78 E) 86 Çözüm 54 Erik ağacı sayısı = E Limon ağacı sayısı = L Portakal ağacı sayısı = P olsun. E + L + P = ? Erikleri saymazsanız, 58 ağaç varsa, L + P = 58 Limonları saymazsanız, 48 ağaç varsa, E + P = 48 Portakalları saymazsanız, 40 ağaç varsa, E + L = 40 L + P = 58 E + P = 48 L + E = 40 L – E = 10 L – E = 10 2L = 50 ⇒ L = 25 E + L + P = (E + P) + L = 48 + 25 = 73 ağaç vardır. 55. ABC, DBE, FEC birer eşkenar üçgen Yukarıdaki şekilde BC = 12 cm olduğuna göre, ADEF dörtgeninin çevre uzunluğu kaç cm dir? A) 36 B) 32 C) 28 D) 24 E) 20 Çözüm 55 FEC eşkenar üçgen olduğuna göre, FE = FC = EC = x olsun. DBE eşkenar üçgen olduğuna göre, DE = BE = DB = y olsun. ABC eşkenar üçgen olduğuna göre, AB = AC = BC = x + y olsun. BC = 12 cm olduğuna göre, x + y = 12 Çevre (ADEF) = x + y + x + y = 2x + 2y = 2.(x + y) = 2.12 = 24 cm bulunur. 56. ABCD bir dikdörtgen EAF bir üçgen AB = 1 cm BF = 3 cm Şekildeki EDC üçgeninin alanı S1, ABCD dörtgeninin alanı S2 ve CBF üçgeninin alanı S3 tür. S2 Buna göre, oranı kaçtır? S1 + S 3 A) 1 5 B) 3 5 C) 3 4 D) 2 3 E) 1 3 Çözüm 56 AB = 1 ⇒ DC = 1 (ABCD bir dikdörtgen) EDC ≅ EAF ⇒ ED EA = ⇒ 1 1+ 3 ED EA ⇒ = x.1 x = 2 2 = AF ED EA ED = x olsun. EA = 4x S1 = DC = EC EF 1 4 ⇒ DA = 3x olur. , S2 = 1.3x = 3x , S3 = 3 .3 x 9x = 2 2 S2 3x 3x 3x 3 = = = = elde dilir. 10 x x 9x S1 + S 3 5x 5 + 2 2 2 57. O noktası çemberin merkezi [AB] çap AC = 16 cm Şekildeki AOC üçgeninin alanı 48 cm² olduğuna göre, çemberin yarıçap uzunluğu kaç cm dir? A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 10 Çözüm 57 AOC üçgeni ikizkenar üçgendir. Alan (AOC) = 48 Bu üçgenin yüksekliği = h olsun. Alan (AOC) = 16.h = 48 2 ⇒ h = 6 bulunur. çemberin yarıçapı = r olsun. AHO üçgeninde pisagor bağıntısı uygulanırsa, r² =h² + 8² ⇒ r² = 6² + 8² ⇒ r = 10 58. – 60. Soruları Aşağıdaki Bilgilere Göre Cevaplayınız. Dikkat! Soruları Birbirinden Bağımsız Olarak Cevaplayınız. Aşağıdaki grafik bir otobüsteki yolcuların mesleklerine göre dağılımını göstermektedir. 58. Otobüsteki yolcular mesleklerine göre bir daire grafiğiyle gösterildiğinde memurları gösteren daire diliminin merkez açısı kaç derece olur? A) 95 B) 102 C) 115 D) 126 E) 135 Çözüm 58 Memur = 15 kişi Esnaf = 8 kişi Đşçi = 12 kişi Öğretmen = 5 kişi 40 kişi 15 kişi toplam = 40 kişi 40.x = 360.15 360° x° (D.O.) ⇒ x = 135° 59. Bu otobüsten x sayıda yolcu inip otobüse x sayıda yolcu binerse otobüste her meslek grubundan eşit sayıda yolcu oluyor. Buna göre, x en az kaçtır? A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 Çözüm 59 I. Yol Bu otobüsten x sayıda yolcu inip, otobüse x sayıda yolcu binerse toplam yolcu sayısı değişmez. Her meslek grubundan eşit sayıda yolcu olduğundan ve dört farklı meslek grubu bulunduğundan her grupta 10 kişi olmalıdır. Buna göre memurlardan en az 5 kişi, işçilerden en az 2 kişi yani toplam 7 kişi otobüsten inmeli, öğretmenlerden en az 5 kişi, esnaftan da en az 2 kişi yani toplam 7 kişi otobüse binmelidir. Buradan x, en az 7 dir. II. Yol (15m + 8e + 12i + 5ö) – x + x = (10m + 10e + 10i + 10ö) = 40 (10m + 10e + 10i + 10ö) - (15m + 8e + 12i + 5ö) = -5m + 2e - 2i + 5ö = (2e + 5ö) – (5m + 2i) -x = – (5m + 2i) ⇒ otobüsten inen toplam 7 kişi x = (2e + 5ö) ⇒ otobüse binen toplam 7 kişi 60. Otobüsten belirli sayıda işçi inip otobüse işçi olmayan 4 kişi binerse otobüsteki işçilerin sayısı, tüm yolcuların sayısının % 20 si oluyor. Buna göre, otobüsten inen işçilerin sayısı kaçtır? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 Çözüm 60 Otobüsten x tane işçi inerse, otobüsteki işçi sayısı (12 – x) olur. Otobüsten x sayıda işçi inip, işçi olmayan 4 kişi binerse, toplam yolcu sayısı = (40 – x + 4) = (44 – x) olur. Son durumda otobüsteki işçilerin sayısı tüm yolcuların % 20 si ise, 20 1 = (12 - x) ⇒ (44 - x). = (12 - x) (44 - x).% 20 = (12 - x) ⇒ (44 - x). 100 5 ⇒ 60 – 5x = 44 – x ⇒ 4x = 16 ⇒ x = 4 (otobüsten inen işçilerin sayısı) Veya 12 − x 20 = 40 − x + 4 100 ⇒ 12 − x 1 = 44 − x 5 ⇒ 60 – 5x = 44 – x ⇒ 4x = 16 ⇒ x=4 2008 KPSS Olgunlaşma; Bireyin doğuştan getirdiği genetik yapı ile çevrenin etkileşimi sonucunda canlıda görülen biyolojik değişikliklere denir. Kısaca; organizmanın büyüyerek bir işi yapabilecek seviyeye gelmesidir. Bir organizma belli bir davranışı başaracak derecede yeterli olgunluk basamağına ulaşmadıkça, o davranışı öğrenemez yada gereği gibi öğrenemez. Örneğin; çocuğun parmak kasları, gerekli olgunluk düzeyine ulaşmadıkça ona kalem tutmasını, dışarıdan yapılacak etkilerle öğretmeliyiz. Organizmanın, kendinden beklenen bazı fonksiyonları yerine getirebilmesi için onun belirli bir olgunluğa ulaşması gerekir. Henüz kalem tutmasını yeni öğrenen bir çocuktan düzgün yazı yazması beklenemez. Çocuğun kas ve kemik yapısı yeter olgunluğa gelmeden, ne kadar yürüme alıştırması yaptırırsak yaptıralım, çocuk yürümesini öğrenemez. Bu örnekte de tamamen bu duruma uygun ir örnek vardır. Mehmet’in yakasını ilikleyebilmesi için ince kaslarının yeterli olgunluğa ulaşması gerekir. Fatma Hanım seneye okula başlayacak olan yeğeni Bertuğ’a bir hediye vermek ister. Çocuk giysileri satan bir mağazadan Bertuğ’un yaşını söyleyerek bir pantolon satın alır. Hediyesini yeğenine verdiğinde, uzun süredir görüşmemelerine karşın, satın aldığı pantolonun yeğeninin bedenine tam olduğunu görür, çok sevinir. Yukarıdaki paragrafta gelişim psikolojisine özgü kavramlardan hangisine vurgu yapılmaktadır? A) Büyüme C) Öğrenme E) Kritik dönem B) Olgunlaşma D) Hazırbulunuşluk YEDİİKLİM YAYINCILIK 61. EĞİTİM BİLİMLERİ Büyüme bireylerin fiziksel özellikleri için kullanılmakta ve organizmanın bedensel olarak gösterdiği değişiklikleri ifade etmektedir. Bu yönüyle, birey açısından boyun uzaması, kilonun artması, vücudun irileşmesi büyüme kavramı içinde yer almaktadır. Gelişim ve büyüme karıştırılmamalıdır. YEDİİKLİM YAYINCILIK Büyüme, bireyin fizik yapısında zamana bağlı olarak meydana gelen nicelik boyutundaki değişikliklerdir (Senemoğlu, 13). Büyüme daima pozitif yönde meydana gelen değişikliklerdir. Doğum öncesi dönemde hücre çoğalması ve doğum sonrasında da aylara veya yıllara göre fizik yapıda meydana gelen değişiklikler büyüme sonucudur. Büyüme yaşa bağlı olan değişikliklerdir. Bu örnekte de bedensel bir değişimin olma olasılığına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Bedensel değişiklikler büyüme olarak adlandırılır. (Cevap D) 62. İlköğretim okuluna yeni başlayan Mehmet önlüğünü kendisi giyebilmekte, ancak annesi defalarca göstermesine karşın, önlüğünün yakasını bir türlü ilikleyememektedir. Mehmet’in önlük yakasını bir türlü ilikleyememesi, aşağıdaki ifadelerden hangisiyle açıklanabilir? A) Yaka kullanmaya yeni başladığı için Mehmet deneyim eksikliği yaşamaktadır. B) Annesinin aşırı koruyucu tutumu nedeniyle Mehmet iliklemeyi öğrenememiştir. C) Mehmet yakasının düğmelerini ilikleyebileceği kritik döneme henüz ulaşmamıştır. D) Mehmet’in el kasları yakasını ilikleyebilecek olgunluğa erişmemiştir. E) Mehmet’in parmakları yakasını ilikleyebilecek kadar büyümemiştir. KPSS YEDİİKLİM YAYINCILIK (Cevap A) 63. İnsan gelişimine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Ahlak gelişimi, bilişsel gelişim tamamlandıktan sonra başlar. B) Yetişkinlikte psikolojik sorunlar azalır, biyolojik sorunlar artar. C) Dil gelişimi ile bilişsel gelişim arasında nöbetleşe bir ilişki vardır. D) Psikomotor gelişim bedensel gelişimden bağımsız oluşur. E) Üst düzey ahlaki davranışlar soyut düşünmeyi gerektirir, ancak tersi doğru değildir. A, B, C, D seçeneklerinde yer alan ifadeler birbiriyle paralel devam eden süreçleri ifade etmektedir. Aralarında bir öncüllük ya da nöbetleşelik ilişkisi yoktur. Ancak üst düzey ahlaki davranışalar soyut düşünmeyi gerektirir. Üst düzey ahlaki davranışlar özellikle Kohlberg’in gelenek ötesi (sosyal sözleşme ve evrensel ahlak ilkeleri) dönemdeki bireylerde görülen davranışlardır. Gelenek ötesi dönem için soyut düşünme becerisi gereklidir. Ancak bu durumun tersi doğru değildir. Çünkü soyut düşünmeye sahip olan bireyler gelenek öncesi (itaat ve ceza, saf çıkarcı eğilim) döneme ait davranışlar da sergileyebilirler. Örneğin soyut düşünme becerisine sahip 30 yaşındaki bir kişi polis yokken kırmızı ışıkta geçerek itaat ve ceza dönemine ilişkin bir davranışta bulunabilir. (Cevap E) 3 EĞİTİM BİLİMLERİ 2008 KPSS 65. A) Güvenli bağlanan çocuklar, anneleriyle aralarında kurulan sevgi bağı nedeniyle anaokuluna başlarken yaşıtlarına oranla daha yoğun ayrılık kaygısı yaşarlar. B) “Kimlik arayışı” statüsünde bulunan ve anne babalarıyla aralarında sorunlar olan gençler, olumlu bir kimlik statüsüne sahiptirler. C) Dili anlamak ve konuşmak bebeklik döneminde eş zamanlı ortaya çıkar. D) İlköğretim çağında gözlenen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temelinde reddedici anne baba tutumu bulunmaktadır. E) İlk çocukluk döneminde ortaya çıkan döngüsel tepkiler oyun etkinliklerinin temelini oluşturur. Erinlik ve ergenlik dönemi bireyin cinsel olgunluğa eriştiği ve üreme yeteneği kazandığı döneme verilen addır. Erinlik ergenliğin ilk yılları olarak ifade edilir (Origlia, 1983: 174). Her ne kadar erinlik olağan koşullarda kızlarda 11-13, erkeklerde 12-14 yaşları arasında görülse de erinlik yaşının ortaya çıkmasında bireysel farklılıklar ve çeşitli etkenler rol oynamaktadır (Dönmezer, 2000:42). James Marcia kimlik statülerine baktığımızda ergenlik döneminde bireylerde 4 farklı kimlik statüsünün olduğunu görüyoruz. Bunlar d) Dağınık (kargaşalı kimlik) Bu kimlik statülerinden başarılı, ipotekli ve moratoryum kimlik statülerine sahip olan bireyler kimlik bunalımı yaşamış kişilerdir. Başarılı (olumlu) kimlik statüsüne sahip olan bireyler herhangi bir çatışma anında kendileri karar verebilen, kendi kararlarını savunabilen, tartışabilen ve o doğrultuda hareket eden kişilerdir. Kişinin anne babası ile herhangi bir sorun yaşamaması ipotekli kimliğe sahip olduğunu gösterir yani anne babasının kararları doğrultusunda davranışlarını düzenler ki bu da olumlu bir kimlik statüsü olarak kabul edilmez. (Cevap B) 4 Bu durumda bir kız çocuğunun 13 yaşında bir erkek çocuğunun da 14 yaşında ergenliğe girme ihtimali vardır. Bu yüzden erkek çocuklar kız çocuklara göre daha erken ergenliğe girebilirler. (Cevap D) 66. YEDİİKLİM YAYINCILIK c) Moratoryum kimlik YEDİİKLİM YAYINCILIK a) Başarılı Kimlik b) İpotekli kimlik Ergenlik dönemine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Kızlarda ilk adet kanaması, erinliğe geçişin de ilk işaretidir. B) İkincil cinsiyet özelliklerinin geç ortaya çıkması, bilişsel gelişimi olumsuz yönde etkiler. C) Ergenlik döneminde kızlarda östrojen, erkeklerde testosteron hormonlarının ilk kez salgılanmaya başlamasıyla, ikincil cinsiyet özellikleri kazanılır. D) Erkek çocuklar arasında çevrelerindeki kız arkadaşlarından daha önce ergenlik dönemine girenler bulunabilir. E) Geç olgunlaşma, ergenlik döneminde erkekleri olumlu, kızları ise olumsuz etkiler ancak bu etkinin yönü zaman içinde değişebilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK 64. Gelişim psikolojisine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? Geleneksel psikanalitik kurama ilişkin aşağıda verilen ifadelerden hangisi doğrudur? A) Davranışları yönlendiren güçler bilinç düzeyinde yer alır. B) Süperego, id’in isteklerini reddetmek için plan yapma, erteleme gibi ikincil süreçlere dayalı çalışır. C) Yön değiştirme savunma mekanizmasına bir örnek olarak “dedikodu yapmak” verilebilir. D) Cinsiyet farklılıklarının kavranması genital dönemde gerçekleşir. E) Savunma mekanizmaları, süperegonun yarattığı baskıdan korunmak amacıyla id’in kullandığı davranış örüntüleridir. KPSS 2008 KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ Yön değiştirme mekanizmaları bazen küfür, yıkıcı eleştiri veya dedikodu şeklinde simgesel bir çağrışım sürecinden geçerek farklı bir nitelik kazanabilir. İkinci tur yön değiştirme mekanizmasında ise tehlikeli sayılan duygu bir nesneden veya durumdan diğerine yön değiştirebildiği gibi, fobiler dediğimiz farklı bir tepkiler şeklinde de ortaya çıkabilir. Fobilerde tepkinin yönlendirildiği bu yeni nesne veya durum gerçekte bir tehlike taşımaz (Cüceloğlu, 1992). YEDİİKLİM YAYINCILIK Bir süre öğretmenlik yapan Berrin 30 yaşlarındayken tanıştığı Mehmet’le son şansı olarak düşündüğü için evlenmiştir. Evlendikten sonra çalışmayı bırakan Berrin iki çocuk sahibi olmuştur. Eşi sık sık iş seyahatlerine çıktığı için evin tüm sorumluluğunu üstlenen Berrin, zamanla eşinin ilgisizliğinden yakınmaya başlamıştır. Berrin günlerini hem çocuklarını iyi bir biçimde yetiştirerek, hem de çevresindeki sosyal çalışmalara gönüllü katılarak geçirmiştir. Şu anda 60 yaşında olan Berrin, iyi eğitim gören ve mutlu evlilikler yapan çocuklarıyla gurur duymaktadır. Berrin’in son yıllardaki tek sorunu, eşiyle olan ilişkisinin kötüye gitmesidir. Bu yüzden, sadece ekonomik gereksinimlerini karşılayan biriyle neden evliliğini sürdürdüğünü sorgulamaya başlamıştır. Berrin artık çocuklarıyla birlikte yaşamak istemekte, ancak onların düzenini bozmaktan da çekinmektedir. Erikson’un psikososyal kişilik kuramına göre, yukarıdaki bilgilere bağlı olarak, Berrin’le ilgili aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir? YEDİİKLİM YAYINCILIK (Cevap C) 67. YEDİİKLİM YAYINCILIK Yön değiştirme, bireyin çeşitli engellemeler karşısında engelleyici kişiye ya da nesneye gösteremedikleri herhangi bir tepkiyi başka bir şekilde ya da başka bir nesne/kişinin üzerinde göstermeye çalışmasıdır. Kişinin isteklerini ve kızgınlıklarını gerçek kızılan kişiye değil de daha az zarar gelecek bir kişiye yöneltmesi veya o tepki yerine başka bir tepkinin gösterilmesidir. Yön değiştirme, kızgınlık veren duygunun ait olduğu nesne ya da durumla hiçbir ilgisi olmayan bir nesne ve duruma yönlendirilmesi veya tehlikeli sayılan duygunun yarattığı tepkinin yerine başka bir tepkinin gösterilmesi şeklinde iki biçimde görülebilir. Birinci gruptaki tepkilere günlük yaşantımızda çok sık rastlayabiliriz. Örneğin; müdürüne kızan memurun karısına, kocasına kızan kadının çocuğuna, öğretmenine kızan öğrencinin arkadaşına gösterdiği tepkiler bu türden tepkilerdir. A) Eşiyle sorunlar yaşamasına karşın, evlendiği için yakınlık duygusunu geliştirmiştir. B) Çocuklarının iyi yetişmelerini sağlamış, böylelikle üretkenlik duygusunu kazanmıştır. C) Yaşlılıkta çocuklarının yanına taşınmak istemesine karşın, onların düzenini bozmak istemediği için ego bütünlüğünü kazanmıştır. D) Ekonomik güce sahip olmadığı için eşinden ayrılamadığından, utanç ve suçluluk duyguları yaşamaktadır. E) Evlenerek öğretmenlik mesleğini bıraktığı için kimlik duygusunu kazanamamıştır. Berrin günlerini hem çocuklarını iyi bir biçimde yetiştirerek, hem de çevresindeki sosyal çalışmalara gönüllü katılarak geçirmiştir. Şu anda 60 yaşında olan Berrin, iyi eğitim gören ve mutlu evlilikler yapan çocuklarıyla gurur duymaktadır. Bu dönemde bireyden beklenen temel sosyal işlevler sağlıklı bir yaşam oluşturabilmesi için genç kuşaklara rehberlik edebilmektir. Bu durum onun üretken olmasıyla mümkündür. Birey bu durumda kendini yaratıcı ve üretken hissetmekte, genç kuşakların yetiştirilmesine yönelik sorumluluk taşımaktadır. Üretkenlik duygusu herhangi bir karşılık beklemez (Bacanlı, 95:2004). (Cevap B) KPSS 5 EĞİTİM BİLİMLERİ 69. Beş yaşındaki Ayşe ailesiyle çıktıkları tatilde farklı yöreleri görme fırsatı bulmuştur. Anaokuluna başladığında, ilk derste öğretmeni “Tatilde nerelere gittiniz?” diye sormuştur. Ayşe söz almış, tatilde uğradıkları en son iki kasabanın ismini hatırlayabilmiş, ama daha önce gördükleri yerlerin ismini hatırlamakta zorlanmıştır. A) B) C) D) E) Odaktan uzaklaşma Canlandırmacılık (Animizm) Tek yönlü sınıflama Benmerkezci düşünme Özelden özele akıl yürütme Odaklama (merkezleme) dikkati bir olayın ya da nesnenin diğer yönlerini dışarıda bırakarak yalnızca bir yönüne yoğunlaştırma eğilimine,odaklaşma denilmektedir. Çocuk bir görevin yalnızca bir yönü üzerinde ve sınırlı bir bilgi üzerindeodaklanır; birden fazla yönüyle uğraşmaz. Örnek: Cep telefonunun sadece melodisiyle yada ışığıyla ilgilenir. Örnek: Küçük çocukların işlek yollarda karşıdan geçmekte zorlanmaları da odaklama ile ilgilidir.Çocuk trafik kurallarına uygun olarak önce soluna,sonra sağına tekrar soluna baktığında her seferinde ilk baktığını unutabilmekte,daha doğrusu o anda sadece baktığı tarafa odaklanmaktadır. Bu örnekte yer alan çocukta görülen durum beş yaş çocuğuna uygun olarak ortaya çıkan odaklanma durumudur. Mehmet ― Defter. Anne ― Peki book ne demektir? Mehmet ― “Ter”. YEDİİKLİM YAYINCILIK Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına göre, tatilin başlangıcında gördüğü kasabaları hatırlayamaması, Ayşe’nin hangi bilişsel özelliğinin tam olarak gelişmemiş olmasından kaynaklanmaktadır? YEDİİKLİM YAYINCILIK Odaklanmanın olması çocukta henüz odaktan uzaklaşmanın görülmediğini göstermektedir. (Cevap A) 6 Annesi Mehmet’e İngilizce çalıştırırken aralarında şöyle bir diyalog geçer: Anne ― Notebook ne demektir? YEDİİKLİM YAYINCILIK 68. 2008 KPSS Annesinin sorusuna Mehmet’in doğru yanıt verememesinin nedeni, Piaget’nin bilişsel gelişim kuramındaki hangi kavramla açıklanabilir? A) B) C) D) E) Uyum kurma Özelden özele akıl yürütme Kelime korunumu Sembolik düşünme Devresel tepki Özelden özele akıl yürütme işlem öncesi/sezgisel döneme ait bir özelliktir. Özelden özele akıl yürütmede özel bir durumdan, diğer özel bir duruma genelleme yapmadan akıl yürütür. İki özel durum arasındaki bağı, yaşantılarına bağlı olarak “Tek Yönlü” olarak ele alır (Bacanlı, 2004:64). Mesela her sabah kahvaltıda süt içen bir çocuk, bir gün arkadaşlarında kalıp sabah kahvaltısında süt içmemiştir. Annesi kahvaltı yapıp yapmadığını sorduğunda “Kahvaltı Yapmadım” der. Hazırlanan kahvaltıda sadece süt içip kalkar. Kahvaltı yapmış olması için süt içmesi gerekir. Bu örnekte de çocuğun yapı olarak bildiği dil Türkçe’dir. Türkçe’de tam ortasından ayrılan bir kelime var. (Defter) Çocuk Türkçe’yi bildiği için İngilizce gibi farklı dillerdeki kelimelerin de aynı şekilde olması gerektiğini düşünür. Çünkü çevresindeki olayları ya da öğrenmeleri sadece kendi çerçevesinde (Türkçe’de olduğu gibi) düşünebilmektedir. Notebook için ayrı bir muhakeme yapma gücü yoktur. Özelden özele akıl yürüten bir çocuk defter notebooksa def note ter ise book şeklinde düşünebilir. (Cevap B) KPSS 2008 KPSS 70. EĞİTİM BİLİMLERİ Betül annesine “Anne, kendini öldürenler hapishaneye mi gömülür?” diye sorar. Araştırmacı daha sonra yaptığı çalışmada, bu çocukların işaret dilinde bulunanlardan daha farklı hareketlerle (sosyal öğrenmeya da taklit yoluyla öğrenmeden farklı olarak), kendilerini ifade etmeye çalıştıklarını gözlemiştir. Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına göre, “Betül’ün bu çıkarımda bulunmasının nedeni” ile “içinde bulunduğu bilişsel gelişim dönemi” aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (Cevap C) 71. İşiten anne - babaların doğuştan duymayan çocuklarıyla çalışan bir araştırmacı, bu ebeveynlerden bir kısmının, konuşma dilini öğrenebilmeleri umuduyla çocuklarına işaret dilini öğretmediklerini saptamıştır. Araştırmacı daha sonra yaptığı çalışmada, bu çocukların işaret dilinde bulunanlardan daha farklı hareketlerle, kendilerini ifade etmeye çalıştıklarını gözlemiştir. Araştırmacının bu gözlemi, dilin kazanılmasında aşağıdakilerden hangisinin önemine vurgu yapmaktadır? A) Sosyal öğrenme C) Pekiştirme E) Biyolojik altyapı KPSS B) Taklit D) Klasik koşullanma YEDİİKLİM YAYINCILIK Psikolinguistik kuram, çocuğun biyolojik yapısına birinci derecede önem verir ve insanoğlunun "biyolojik dil programı" ile doğduğunu kabul eder. Çevre koşulları, çocuğun hangi dili, hangi sözcükleri kullanacağını belirler. Ancak dilin öğrenme sürecini bu koşullarla açıklama olanağı yoktur. YEDİİKLİM YAYINCILIK Tümevarımsal düşünme, ayrıntılar ve örneklerden genel ilkelere ulaşma şeklinde gerçekleşir (Bruner, 1964:77). Çocuk, bu örnekte kendine özgü mantıksal bir yapı kurmuş ve o doğrultuda bir saptamada bulunmuştur. Çocuğun yaşamakta olduğu dönemin gereği kavramlardaki bazı anlamları yakalaması güçtür. Sadece kendi mantıksal yapısı çerçevesinde olayları yorumlayabilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK A) Deneme - yanılma yoluyla öğrendiğinden işlem öncesi dönem B) Sezgisel olarak ayırt edebildiğinden işlem öncesi dönem C) Tümevarımsal düşünmeye başladığından somut işlemler dönemi D) Esnek düşünme geliştiğinden somut işlemler dönemi E) Varsayımlara dayalı düşündüğünden soyut işlemler dönemi Dilbilimci Chomsky'nin etkisi altında psikologlar, dil öğrenme ile ilgili psikolinguistik kuramı geliştirmişlerdir. (Dodd ve White, 1980) Bu kuram, insanların doğuştan dil öğrenme yeteneği ile doğduğunu "insanın dili konuşmak üzere doğumdan önce programlandığını" kabul eder. Böylece hangi çevrede, hangi koşullar altında olursa olsun, çevresinde konuşan olduğu sürece insan yavrusu konuşmayı öğrenir. Çocuk dil öğrenirken, sadece bir dizi kelimeyi değil, bu kelimeleri dizi haline getirilmesine olanak veren gramer kurallarını da öğrenir. İlk başlarda bu kurallar, her biri denenip, doğruluğu yada yanlışlığı saptanacak bir "hipotezdir". Çocuk deneye deneye başkalarıyla konuşmalarında bu kuralları uygulayarak bu hipotezleri gramer kuralları haline dönüştürür (Chomsky, 1968). (Cevap E) 72. Bir hasta bakıcı, hastalara bir yandan “Sıranızı bekleyin içeride hasta var!” deyip bekleyenleri doktorla görüştürmemekte, diğer yandan da, fark ettirmeden tanıdıklarını öncelikle muayene ettirmeye çalışmaktadır. Bu hasta bakıcının tanıdıklarına ayrıcalık göstermesi, Kohlberg’in ahlaki gelişim evrelerinden hangisinde olduğunu gösterir? A) B) C) D) E) İtaat ve ceza eğilimi Saf çıkarcı eğilim İyi çocuk eğilimi Toplumsal anlaşma Evrensel ahlak ilkeleri 7 2008 KPSS Ancak soru içerisinde yorum yapmadan soruda bulunan bir ifade vardır. FARK ETTİRMEDEN. Bu ifade bu davranışın bazı hallerde yapıldığını bazı hallerde yapılmadığını göstermektedir. İtaat ve ceza evresinde olan bir birey otoritenin bulunduğu ortamda davranışı göstermezken otoritenin olmadığı bir durumda davranışı göstermekten çekinmez (itaat ve cezanın en temel örneği olan öğretmen arkasını döndüğünde kopya çekme örneğinde olduğu gibi). Burada da davranışa engel olabilecek bireyler (diğer hastalar) var ve işte hasta bakıcının bu bireylere FARK ETTİRMEDEN tanıdıklarını muayene ettirmeye çalışması kesinlikle İTAAT VE CEZA evresine ilişkin bir davranıştır. BU SORUNUN CEVABININ İYİ ÇOCUK EĞİLİMİ OLMAMASININ TEMEL NOKTASI: SORUDA HASTA BAKICININ BU DAVRANIŞI TANIDIKLARINI MUTLU ETMEK YA DA ONLARA İYİ GÖRÜNMEK İÇİN YAPTIĞINA İLİŞKİN BİR İFADE KESİNLİKLE YOKTUR. (Cevap A) (Not: ÖSYM yayınladığı cevap anahtarında bu sorunun cevabını C seçeneği olarak belirtmiştir. Ancak bu cevap tartışılmaktadır.) 8 YEDİİKLİM YAYINCILIK Cevabın iyi çocuk eğilimi olabilmesi için hasta bakıcının tanıdıklarına iyi görünmek için bu davranışı yapması gerekir. İyi görünmek için de yapıyor olabilir ancak soruda tanıdıklarını mutlu etmek ya da onlara iyi görünmek için yaptığına dair herhangi bir ifade yer almamaktadır. Sadece onları muayene ettirmeye çalışıyor. Kendimiz soruya yorum ya da ifade katacak olursak ben de derim ki tanıdıklarımı muayene ettireyim ki onlar tanıdık bakarsın benim de onlara işim düşer onlar da benim işimi görür diye düşünebilir. İşte o zaman da sorunun cevabı saf çıkarcı eğilim olur. YEDİİKLİM YAYINCILIK Kohlberg’in ahlak Gelişim Kuramına baktığımızda iyi çocuk eğiliminde tamamen ahlaki yargılarda başkalarının tutumlarının etkisinde kalır. Bu dönemde bireyin yaptıkları başkalarını mutlu etmek içindir. Kohlberg’in ahlak gelişimini diğer gelişim kuramlarından ayıran temel özelliklerden birisi davranışın sonucundan ziyade davranışın altında yatan nedene odaklanmış olmasıdır. Ancak davranışın altında yatan neden açıkça ifade edilmelidir. Yani soruyu cevaplayacak kişinin soru üzerinde kendisinin yorum yapmaya çalışması bireyi doğru cevaptan uzaklaştırır. Bu soruya baktığımızda bu soruya iyi çocuk eğilimi diyemeyiz. YEDİİKLİM YAYINCILIK EĞİTİM BİLİMLERİ KPSS 2008 KPSS A) Öğretim programında belirtilen kazanımların gerçekleşme derecesini belirlemek B) Öğrencilerin yaşadıkları öğrenme güçlüklerini ortaya çıkarmak C) Öğrencilerin sosyal, psikolojik ve ekonomik durumlarını belirlemek D) Öğrencileri belli özelliklere göre sıralayıp ilgili programlara yerleştirmek E) Öğrencilerin kavramsal gelişim düzeylerini ve kavram yanılgılarını tespit etmek 43. 45. Durum değerlendirme ya da düzey belirleme denen ölçme ve buna bağlı değerlendirme sürecinde temel amaç aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilgi yarışmasında en az puanla elenen kişi olma B) Yüksek atlamada en iyi dereceyi yapma C) Sınıfta başarı açısından ilk yüzde yirmilik grupta olma D) 100 sorudan 50’sini doğru cevaplama E) Grup ortalamasının üzerinde performans gösterme 45. Öğretim programının sonunda öncelikli olarak öğrenici hakkında karar vermek için kullanılan değerlendirme biçimine durum değerlendirme ya da düzey belirlemeye yönelik değerlendirme denir. Öğrencinin başarısı yanında öğretim programının hedeflerine ne ölçüde ulaşabildiği ve öğretmenin öğretim yöntemlerini uygulamada yeterliliğini anlamada kullanılır. Aşağıdakilerden hangisi ölçülürken dolaylı ölçme yapılır? 44. Dolaylı ölçmede ölçülen özellikle kullanılan ölçme aracının nitelikleri farklıdır. Bir veya birden fazla ara değişken yardımıyla dolaylı olarak istenilen özellik ölçülür. Örneğin; ısıdaki artış termometrenin içindeki sıvıyı genleştirir. Civanın genleşmesi ısıyı dolaylı olarak gösterir. Eğitimde kullanılan ölçmelerde dolaylı ölçmedir. Öğrencinin bilgisini doğrudan değil, onun göstermiş olduğu performanstan dolayı bilgisini dolaylı olarak ölçeriz. Verilen soruda da dört işlem becerileri dolaylı ölçmeye örnek olmaktadır. (Cevap D) KPSS Değerlendirme, ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırılarak bir yargıya varma işidir. Burada ölçütler bağıl ve mutlak olmak üzere ikiye ayrılır. Bağıl ölçüt, ölçme yapılan grupta ortaya çıkan değişime göre kararın belirlenmesini sağlayan kritik değerlerdir. Kişi hakkında verilen kararda grubun başarı düzeyi temel belirleyici olur. A, B, C ve E seçenekleri bağıl ölçüte örnektir. Mutlak ölçüt, ölçme yapılan grupta elde edilen ölçütlerden bağımsız olarak belirlenen kritik değerlerdir. Değerlendirmenin sonucunun grup başarısından bağımsız şekilde yapıldığı değerlendirme türüdür. D seçeneği mutlak ölçüte örnektir. Tesadüfî hatalar ise kaynağı belli olmayan hatalardır. (Cevap D) Park yerindeki araçların sayısı Bilgisayar masasının yüksekliği Bir sepet elmanın kütlesi Öğrencilerin dört işlem becerileri Koridorun uzunluğu YEDİİKLİM YAYINCILIK A) B) C) D) E) YEDİİKLİM YAYINCILIK (Cevap A) 44. Değerlendirme, ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırılarak bir yargıya varılması işidir. Aşağıdakilerden hangisi “mutlak ölçüt”ün kullanıldığı değerlendirmeye örnektir? YEDİİKLİM YAYINCILIK 43. EĞİTİM BİLİMLERİ 46. Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla verilmesi ---hataya örnektir. Öğrencilerin puanlarını, aldıkları puanların yüzde 10’u kadar artırmak ise ---- hataya örnek olabilir. Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler sırasıyla getirilmelidir? A) B) C) D) E) rastgele - sabit rastgele - sistematik sabit - sistematik sabit - rastgele sistematik - sabit 3 EĞİTİM BİLİMLERİ (Cevap C) Birinci sınavda 25 soru vardır ve her soru 4 puan değerindedir. • İkinci sınavda 10 soru vardır ve her soru 10 puan değerindedir. “Birinci sınavdan elde edilen puanların güvenirliği daha yüksektir.” diyen bir kişi bu iddiasını aşağıdaki açıklamalardan hangisiyle destekleyebilir? A) Bir sınavda yanıtların nasıl puanlanacağı kullanılan soru tipine göre değişir. B) Puanlamanın nesnelliği ölçmeden kaynaklanabilecek hatayı azaltır. C) Soruların ayırt edicilik dereceleri test puanlarının güvenirliğini etkiler. D) Soruların güçlük dereceleri test puanlarının güvenirliğini etkiler. E) Testteki soru sayısı arttıkça ölçme sonuçlarına karışan hata miktarı azalır. 47. A) Öğrencilere aynı kökle ilgili çok sayıda soru sormak motivasyonu düşürür. B) Sorular tek bir test yaprağına sığmayacağı için test düzeni bozulabilir. C) Benzer davranışı ölçen soru sayısının artması güvenirliği düşürür. D) Soruların birbirinden bağımsız cevaplanabilme kuralı bozulabilir. E) Okuduğunu anlama değişkeninin etkisi artarak geçerliği düşürür. Bir öğretmen aynı kapsamda ve düzeyde iki ayrı sınav hazırlamış ve aynı gruba uygulamıştır. Bu sınavların özellikleri şöyledir: • Güvenirlik, birbiri sonucunda yapılan denemelerden aynı sonucun elde edilmesidir. Aynı zamanda güvenirlik, bir ölçme aracı hangi özelliği ölçüyor olursa olsun aracın ve yapılan ölçmenin hatasızlığıyla da ilgilidir. Ölçme aracının duyarlı, tutarlı ve kararlı sonuçlar vermesi güvenirliğin bir göstergesidir. Duyarlığı yüksek bir ölçme aracıyla elde edilen sonuçların duyarlığı düşük olan bir ölçme aracıyla elde edilen sonuçlardan daha az hatalı ya da daha güvenilir olduğu söylenebilir. Birinci sınavda ikinci sınavdan daha çok soru sorulmuştur. Bu da duyarlılığı artırarak hata miktarı azalmıştır. Bir ölçme uzmanı Fen ve Teknoloji dersi için hazırlanan başarı testini incelemiş ve ortak köke dayalı soruların 5 - 6 civarında olduğunu saptamıştır. Bu durumu eleştiren uzman, bir köke dayalı olarak sorulabilecek soru sayısının üçü geçmemesini önermiştir. Ölçme uzmanının bu eleştirisinin en önemli gerekçesi aşağıdakilerden hangisi olabilir? 48. YEDİİKLİM YAYINCILIK 47. 48. YEDİİKLİM YAYINCILIK Ölçmelere karışan hatalar sabit, sistematik ve tesadüfî (rasgele) olmak üzere üç çeşittir. Sabit hata; bir ölçemeden diğerine miktarı değişmeyen hata türüdür. Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla verilmesi sabit hatadır. Sistematik Hata; ölçmeyi yapan kişiye, ölçülen özelliğe ve ölçme koşullarına bağlı olarak miktarı değişen ve tüm ölçmelere aynı oranda etki etmeyen hatalara denir. Öğrencilerin puanlarını, aldıkları puanların % 10 u kadar artırmak örnektir. YEDİİKLİM YAYINCILIK 46. 2008 KPSS Ortak köklü maddeler, bazı hallerde bir şekil, bir grafik, bir tablo veya bir metinden yararlanılarak birden çok davranışın yoklanmasında çok kullanılır. Ortak köklü maddelerin yazılmasında dikkate alınacak en önemli husus, soruların bir yandan bu kökteki bilgiye dayalı olması diğer yandan birbirinden bağımsız olması gerekir. (Cevap D) 49. Bir sınav türünün özellikleri şunlardır: • Kısa sürede çok soru sorulmasına olanak tanır. • Puanlaması kolay ve nispeten nesneldir. • Şans başarısı yoktur. Bu özellikleri taşıyan sınav türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Doğru - yanlış C) Çoktan seçmeli E) Sözlü B) Boşluk doldurma D) Açık uçlu (Cevap E) 4 KPSS 2008 KPSS 51. Eksik cümle tipinde (boşluk doldurmalı) sorular, öğrencilerden ifadelerde, cümlelerde veya paragraflarda bırakılan boşluk ya da boşluklara uyan kelimeyi veya cümleyi yazması beklenen soru türüdür. Özellikleri; – Yeterli sayıda soru sorulabilir. – Çok sayıda soru sorulduğu için geçerliği yazılı yoklamaya nazaran yüksektir. – Şans başarıcı yoktur. – Öğrenci şişirme cevaplar veremez. – Puanlama güvenilirliği yazılı yoklamaya göre yüksektir. – Bilgi düzeyindeki hatırlama davranışlarını ölçer. – Her eğitim düzeyine uygundur. A) B) C) D) E) 51. (Cevap B) A) Bir elementin yerini periyodik tabloda gösterme B) Mevsim normallerini gösteren bir tablodan yararlanarak belli bir tarihteki hava sıcaklığını tahmin etme C) Verilenler arasından bir romanın ana fikrini yansıtan tümceyi seçme D) Verilen molekül formüllerinin açılımlarını yazma E) Işığın çukur ve tümsek aynada yansımasını gösterecek düzenek geliştirme 50. İş-performans testleri, psikomotor hedef davranışların ölçülmesinde kullanılır. Bir işin ortaya konuluş biçimini değerlendirmek için iş-performans testleri, performans değerlendirmede kullanılmaktadır. Işığın çukur ve tümsek aynada yansımasını gösterecek düzenek geliştirme psikomotor beceri gerektirdiği için performans testleri kullanılır. (Cevap E) öz değerlendirme - rubrik (puanlama yönergesi) performans değerlendirme - grid öz değerlendirme - performans değerlendirme portfolyo (öğrenci ürün dosyası) - dallanmış ağaç performans değerlendirme - akran değerlendirme Belirli bir konuda bireyin kendi becerileni ve performansını kendi kendine değerlendirmesine öz değerlendirme denilir. Burada amaç öğrencinin kendisiyle ilgili işgörü ve farkındalık kazanmasını sağlamaktır. Performans değerlendirme ise öğrencinin çeşitli problem durumlarıyla karşı karşıya bırakılarak ortaya koyduğu ürün veya ürün ortaya konulurken gösterilen performansın değerlendirilmesidir. YEDİİKLİM YAYINCILIK Aşağıdakilerden hangisi performans değerlendirmesini gerektiren bir durumdur? (Cevap C) 52. YEDİİKLİM YAYINCILIK 50. Öğrencilerin, belli bir konuda kendileriyle ilgili bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını yorumlamalarına ---- ; araç - gereç kullanma, deney yapma ya da proje hazırlama vb. becerilerinin, puanlama kriterleri kullanılarak değerlendirmesi sürecine ---- denir. Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler sırasıyla getirilmelidir? YEDİİKLİM YAYINCILIK 49. EĞİTİM BİLİMLERİ Aşağıdakilerden hangisi performans görevlerine dayalı ölçmelerin geleneksel kâğıt - kalem testlerine göre üstün özelliklerinden biridir? A) Öğrencilerin gerçek hayata yakın işlemler gerçekleştirmesi B) Puanlamanın daha objektif olması C) Uygulamanın daha az zaman alması D) Velilerin öğrenci çalışmalarına yardım etmesi E) Öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeyine uygun olması 52. Alternatif değerlendirme kavramı, geleneksel değerlendirmelerde kullanılmayan ölçme araçlarının dışında kalan ölçme araçlarını tanımlamak için kullanılır. Performans değerlendirme ise okulda öğrenilen bilgi ile gerçek dünyadaki olaylar arasında bir ilişki kurulması ve bununla ilgili uygulamaların yapılmasına yönelik çalışmaları tanımlamak için kullanılır. (Cevap A) KPSS 5 EĞİTİM BİLİMLERİ Değerlendirmenin öğrenmeye katkısını artırmaya Özdenetim becerilerini geliştirmeye Değerlendirme becerilerini kazandırmaya Bireysel gelişim düzeylerini belirlemeye Öğrencilerin başarılarını karşılaştırmaya Dönem boyunca az sayıda sınav yapıp, öğrencilerin öz değerlendirme ve akran değerlendirme formlarını, performanslarını ve hazırladıkları ürün dosyalarını değerlendirmeye daha fazla zaman ayıran öğretmen çağdaş anlayışı benimsemiştir. Çağdaş anlayış ise öğrenci merkezli, süreç odaklı, bireysel gelişim ve toplu çalışmayı önemseyen, başarının ölçütünü öğrencinin kendisi olarak gören, özdenetim becerilerini geliştiren anlayıştır. Geleneksel anlayışta ise; öğretmen merkezli, sonuç odaklı ve öğrenci başarıları karşılaştırmaya dönük anlayıştır. (Cevap E) 54. Matematik dersinde bilgisayar programlarından yararlanmanın öğrencilerin matematik başarısına etkisini ölçmeyi planlayan bir öğretmen, bir sınıfında geleneksel öğretim yöntemini kullanırken diğer bir sınıfında ise işlenen her konudan sonra bilgisayar programıyla alıştırmalar yaptırmaktadır. X 55. Bu araştırmadaki bağımsız değişken aşağıdakilerden hangisidir? 54. B) Matematik notları D) Sınıf mevcutları Bir durumdan veya objeden diğerine farklılık gösterebilen özelliklere değişken denir. Başka bir değişkene bağlı olmadan değer alabilen değişkenlere bağımsız, başka bir değişkene bağlı olarak değerler alabilen değişkenlere de bağımlı değişken denir. Soruda verilenlerden hareketle bağımsız değişken “öğretim yöntemiyken”, bağımlı değişken “matematik dersi başarısıdır.” (Cevap C) 6 Y A) Doğum yeri Doğum yılı B) Boy Kütle C) Yaş Eğitim düzeyi D) Kaygı düzeyi Başarı E) Spor yapma Sağlık Korelasyon, iki değişken arasında hesaplanan ilişki miktarıdır. Korelasyon iki değişken arasındaki ilişkinin yönünü ve büyüklüğünü gösterir. İki değişkeninde yönü ve büyüklüğü aynı doğrultuda ise pozitif korelasyon söz konusudur. B, C ve E seçeneklerinde pozitif korelasyon söz konusudur. Negatif korelasyonda ise iki değişkenin yönü ve büyüklüğü zıt doğrultudadır. D seçeneğinde negatif korelasyon söz konusudur. Nötr (sıfır) korelasyonda değişkenler arasındaki ilişki ya sıfıra yakındır ya da ilişki yoktur. Doğum yeri ve doğum yılı arasında ilişki olmadığı için nötr korelasyon vardır. (Cevap A) 56. YEDİİKLİM YAYINCILIK A) Öğretmen özellikleri C) Öğretim yöntemleri E) Öğrenci nitelikleri Bir araştırmada X ve Y değişkenleri arasında sıfıra yakın bir ilişki bulunmuştur. Bu değişkenler aşağıdakilerin hangisinde verilenler olabilir? YEDİİKLİM YAYINCILIK A) B) C) D) E) 53. 55. Dönem boyunca az sayıda sınav yapıp, öğrencilerin öz değerlendirme ve akran değerlendirme formlarını, performanslarını ve hazırladıkları ürün dosyalarını değerlendirmeye daha çok zaman ayıran bir öğretmen bu uygulamasıyla aşağıdakilerden hangisine en az hizmet eder? YEDİİKLİM YAYINCILIK 53. 2008 KPSS Bir grup öğrenciye uygulanan dönem sonu sınavlarına ilişkin istatistikler tablodaki gibidir. Dersler Soru sayısı Aritmetik Medyan Mod ortalama Standart sapma Kimya 20 8 6 4 4 Tarih 40 30 35 39 7 Türkçe 30 15 18 23 6 Fizik 50 30 30 30 11 Felsefe 40 14 10 7 9 Öğrencilerin en başarılı olduğu ders hangisidir? A) Kimya D) Fizik B) Tarih E) Felsefe C) Türkçe KPSS 2008 KPSS 56. EĞİTİM BİLİMLERİ İstatistiksel işlemlerde grup başarısı için aritmetik ortalamaya bakmak gerekmektedir. Ancak soru sayıları farklı olduğu zaman soru sayıları eşitlenerek aritmetik ortalamaya bakılır. 57. Aritmetik ortalama tüm puanların toplanarak toplam kişi sayısına bölünmesiyle elde edilir. Buradaki puanlardan birinin değişmesi sadece aritmetik ortalamayı etkiler. Aritmetik Ortalama × 100 Soru Sayısı YEDİİKLİM YAYINCILIK 8 × 100 = 40 20 Kimya ⇒ Tarih ⇒ (Cevap A) 30 × 100 = 75 40 Türkçe ⇒ 15 × 100 = 50 30 58. Sınav Aritmetik Standart 30 Fizik ⇒ × 100 = 60 50 Buradan görülmektedir ki, Tarih dersi en başarılı derstir. Diğer bir ifade ile burada aritmetik ortalaması en yüksek olan iki ders Tarih ve Fiziktir. Bunları grafikle gösterecek olursak; Tarih 0 Sola çarpık dağılım gösterilmiştir, yani grubun başarılı olduğunu gösterir. A.O.= 30 med = 35 mod = 39 Fizik Ali’nin Ayşe’nin ortalama sapma puanı puanı I 55 15 70 ? II 60 5 ? 68 Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi kesinlikle doğrudur? 14 × 100 = 35 40 A) Ali birinci sınavdaki soruların hepsini doğru yanıtlamıştır. B) Ali ikinci sınavdan da 70 alırsa ilk sınava göre daha başarısız olmuş olur. C) Birinci ve ikinci sınav sonuçları arasındaki korelasyon yüksektir. D) Ayşe’nin ikinci sınavdaki başarısı Ali’nin ilk sınavındaki başarısından daha iyidir. E) İkinci sınavda puanların ranjı ilk sınava göre daha büyüktür. YEDİİKLİM YAYINCILIK Felsefe ⇒ Aynı öğrencilere uygulanan ve bağıl değerlendirme yapılan iki sınavla ilgili aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri aşağıda verilmiştir. 58. Normal dağılım göstermiştir. Bir veri hakkında yorum yapabilmek için puanların ham puanları yerine standart Z ve T puanlarına bakmak gerekmektedir. x = Aritmetik ortalama x = Öğrenci puanı A.O.= 30 med = 30 mod = 30 ss = Standart sapma (Cevap B) 57. Mehmet Öğretmen, öğrencilerine uyguladığı bir test sonucunda elde ettiği puanlardan bazı istatistikleri hesaplamıştır. Daha sonra, öğrencilerden birinin puanını yanlış yazdığını fark etmiş ve gerekli düzeltmeyi yaparak istatistikleri tekrar hesaplamıştır. Buna göre, Mehmet Öğretmen’in düzeltmesi sonucunda aşağıdaki istatistiklerden hangisi kesin olarak değişmiştir? A) Ortalama D) Ranj KPSS B) Ortanca C) Mod E) Yığmalı frekans YEDİİKLİM YAYINCILIK 0 Z= x−x ss T = Z . 10 + 50 Ali’nin I. sınav Z puanı = 70 − 55 =1 15 T = 1 . 10 + 50 = 60 Ayşe’nin II. sınav Z puanı = 68 − 60 = 1,6 5 T = 1,6 . 10 + 50 = 66 T puanlarına dayanarak A, B, C ve E seçenekleri hakkında kesin yorum yapamazken D seçeneğine kesin doğrudur denilir. (Cevap D) 7 EĞİTİM BİLİMLERİ 2008 KPSS 59. VE 60. SORULARI AŞAĞIDAKİ BİGİLERE GÖRE CEVAPLAYINIZ. Maddeler I II III IV V 0,1 0,15 0,5 0,6 0,9 0,08 −0,15 0,5 0,28 0,43 Madde güçlüğü Madde ayırıcılık gücü Tabloda verilen bilgilere göre hangi maddenin güvenirliğe katkısı en yüksektir? A) I 59. B) II C) III D) IV E) V Sınavın ayırt ediciliği güvenirliğin ve geçerliğin bir göstergesidir. Sınavdaki soruların güçlük düzeylerini artırır. Ayırt ediciliğinin yüksek olması güvenirliğini artırır. III. madde (0,50) orta güçlükte ve ayırt ediciliği yüksek olduğu için güvenirliği iyi bir maddedir. (Cevap C) 60. Yapılandırılacak bir testte bu maddeleri kullanma zorunluluğu olsaydı, en köklü değişikliğin hangi maddede yapılması gerekirdi? A) I 60. B) II C) III D) IV YEDİİKLİM YAYINCILIK 59. YEDİİKLİM YAYINCILIK Bir testteki maddelere ilişkin aşağıdaki değerler elde edilmiştir. E) V 0,40 ve üzeri → Ayırtediciliği çok yüksek. 0,30 ve 0,39 arası → Ayırtedici ve kullanılabilir. 0,19 ve altı → Madde testten çıkarılmalıdır. Burada verilen maddelerden II. madde negatif ayırt edici olduğu için en köklü değişme bu madde de yapılmalı (Cevap B) 8 YEDİİKLİM YAYINCILIK 0,020 ve 0,29 → Düzeltilip (0,30 üzerine) kullanılır. KPSS TARİH 2008 KPSS 1. İlk Türk devletlerinde yabgu iç işlerinde serbest, dış işlerinde doğudaki hakana bağlıydı. 2. İlk Türk İslam Devletleri: Bu durumun aşağıdakilerden hangisine kanıt olduğu savunulabilir? Tolunoğulları (868 - 905) A) Hakanın iç işlerine, dış işlerinden daha az önem verdiğine B) Komşu devletlerin güçlü olduğuna C) Ülkenin federal bir yapıya sahip olduğuna D) Hakandan sonra tahta çıkma hakkının yabguya ait olduğuna E) Türklerin Gök-Tanrı inancının dışındaki inançlara da açık olduğuna Gazneliler (963 - 1181) Federal Devlet: İçte bağımsız, dış illerde ise aynı merkeze bağlı devletler birliği demektir. Örneğin Orta Asya’da kurulan Asya Hun İmparatorluğu, Göktürk Devleti, günümüzde ABD buna en güzel örnektir. İhşitler (Akşitler) (935 - 969) YEDİİKLİM YAYINCILIK Büyük Selçuklu Devleti (1040 - 1157) Harzemşahlar Devleti (1097 - 1231) Eyyubiler (1174 - 1250) Memlükler (1250 - 1517) 2. Yukarıda verilen ilk Türk İslam Devletlerinde ve diğer devlet memurlukları çoğunlukla aynı aileden gelen kişilerin elinde bulunmuştur. Özellikle vezirlik makamı veya Osmanlı Devleti’nde görülen Şeyhül İslamlık makamı belli bir ailenin elinde kalmıştır. Bu durum devlet bürokrasisinde egemen bir sınıfın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. (Cevap E) YEDİİKLİM YAYINCILIK 1. İslam öncesi Orta Asya’da kurulan Türk Devletlerinde (Asya Hun İmparatorluğu, Göktürk Devleti, Uygurlar, Hazarlar …) ikili yönetim anlayışı ve Boylar Federasyonu teşkilatlanması görülmüştür. İkili yönetim anlayışına göre ülke Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılır. Doğuda asıl hükümdar (Hakan) bulunur. Batıda ise Yabgu, unvanı ile hükümdarın (Hakan) kardeşi bulunurdu. Yabgu iç işlerinde serbest dış işlerinde Hakan’a bağlı idi. Boylar Federasyonunda ise ülke boylardan oluşur, her boy’un başında boybeyi denen yöneticiler bulunurdu. Boylar kendi içerisinde özerk bir yapıya sahiptirler. Bu iki duruma bakıldığında Orta Asya Türk Devletlerinin federal bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Karahanlılar (840 - 1212) (Cevap C) 3. Anadolu Selçuklu Devleti’nde büyük kervansarayların hemen hepsi XIII. yüzyıla aittir. Bu durumun, I. sanat, II. ticaret, III. askerlik 2. Müslüman Türk devletlerinde devlet memurluğu çoğunlukla babadan oğula geçer, iktidar değişmelerinde de iktidar çoğu kez aynı ailede kalırdı. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun sonuçlarından biridir? A) B) C) D) E) KPSS Devletin iyi yönetilmesi İşsizliğin önünün kapanması Başarılı bir dış siyaset izlenmesi Yeni mesleklerin önünün kapanması Bürokraside egemen bir sınıfın ortaya çıkması YEDİİKLİM YAYINCILIK alanlarının hangilerinde görülen gereksinimin bir sonucu olduğu savunulabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) II ve III C) Yalnız III 3. Kervansaray: Eski Türk İslam Devletlerinde ticaret yolları üzerine inşa edilen dinlenme ve konaklama merkezleridir. Kervansaray örneklerini hemen hemen bütün Türk İslam Devletlerinde görmek mümkündür. Anadolu Selçuklu Devleti (1077 - 1308) Anadolu ticaretini canlandırmak amacıyla ticaret yolları üzerinde kervansaraylar inşa etmişlerdir. Kervansaraylar özellikle İzzettin Keykavus döneminde (1211 - 1220) yapılmıştır. Amaç kara ticaretini geliştirmektir. (Cevap B) 1 2008 KPSS TARİH 5. Osmanlı Devleti’nde, 4. Avrupa XVII. yüzyıl boyunca daha büyük boyutlu bir sanayiye geçmek ve lonca düzeyindeki üretimi aşmak için uğraşmış ve XVIII. yüzyılda bunu gerçekleştirmiştir. Avrupa, sanayi toplumuna doğru yol alırken tarım üretimi azalmış Osmanlı Devleti’nden tarım ürünleri almaya başlamıştır. 4. Soruda verilen yargıya bakıldığında Avrupa’da meydana gelen ekonomik gelişmelerden bahsedilmektedir. Avrupa’da Coğrafi Keşiflerden sonra (15. ve 16. yy. sonrası) büyük bir ekonomik kalkınma meydana geldi. Bu durum zaman içerisinde üretimin artmasına sebep olmuştur. 17. yy.’da artan üretim 18. yy.’da büyük bir ivme kazanmıştır. Bu dönemde Avrupa’da ilk defa sanayileşme başlamıştır. 19. yy. Avrupa’da ilk defa İngiltere’de fabrika tarzı üretime geçilmiştir. Bu gelişme Avrupa Sanayi İnkılabı’nın başlaması olarak kabul edilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK A) Elinde bulunan ipek ve baharat yollarının önem kazanmasına B) İpekli sanayinin ham ipeğe, sof sanayinin yapağıya dönüşmesine C) Tarım üretiminin geçimlik düzeyden pazar ekonomisi düzeyine gelmesine D) Esnaf gruplarının kendi aralarında paylaşması gereken ham maddenin yurt dışına çıkmasına E) Sanayinin ham maddesi olan pamuk ve tütün gibi ürünlerin üretiminin yoğunluk kazanmasına Avrupa’nın sanayi alanındaki gelişmesi tarımsal alanda üretimin azalmasına, tarımın ikinci plana itilmesine sebep olmuştur. (Cevap A) III. Osmanlı ailesinin en yaşlı ve olgun üyesinin tahta geçmesi kuralının getirilmesi durumlarından hangileri, padişahların biçiminde değişiklik olduğunu gösterir? A) Yalnız I D) II ve III C) Yalnız III 5. Osmanlı Devleti’nin ilk dönemlerinde şehzadeler yetiştirilmeleri için sancaklara gönderilmişlerdir. Bu duruma sancak sistemi denir. (A. Timur Bilgiç, Tarih Sözlüğü) Sancak sistemi ilk defa Orhan Bey (1324 - 1362) Döneminde uygulanmıştır. Amaç ileride ülke yönetimine geçecek olan şehzadenin yönetim tecrübesi kazanmasıdır. Ancak bu durum taht kavgalarını da beraberinde getirmiştir. I. Ahmet Döneminde taht kavgalarını önlemek amacıyla iki yeni uygulama getirildi. I. Sancak’a çıkma usulü kaldırıldı yerine kafes usulü getirildi (Padişahın sarayda eğitilmesi). II. Osmanlı ailesinin en yaşlı ve akıllı üyesinin tahta geçmesi kabul edildi (Buna Ekber ve Erşed Sistemi denir) Bu iki durum padişahın yetişme biçiminde değişiklik olduğunu gösterir. 6. I. Osmanlı II. Memluk III. Selçuklu Yukarıdaki devletlerin hangilerinde saltanat makamı içinde halifelik anlayışı uygulanmıştır? A) Yalnız I D) I ve II 2 B) Yalnız II E) I, II ve III yetişme (Cevap D) YEDİİKLİM YAYINCILIK Avrupa sanayisi sürekli gelişmiştir. Ancak Osmanlı Devleti bu gelişmeleri yakından takip edememiştir. Çünkü gelişmelerin başladığı dönemde (15. ve 16. yy. sonrası) Osmanlı Devleti dünyanın en güçlü devletidir. En önemli iki ticaret yolu (İpek ve Baharat Yolu) elindedir ve Osmanlı ekonomisi sanayiden daha çok tarıma dayanmaktadır. Avrupalılar, sanayideki gelişmenin sonucunda meydana gelen tarımsal üretim eksikliğini Osmanlı Devleti ile yaptıkları ithalattan karşılamışlardır. Bu durum B, C, D, E seçeneklerinde verilen durumların gerçekleşmesine sebep olurken, Baharat ve İpek Yolu 16. yy.dan sonra hızla eski değerini kaybetmiştir. divanın sarayda değil Babıali’de yani sadrazam kapısında toplanmaya başlaması, II. şehzadelerin sancağa gönderilmesi uygulamasına son verilmesi, YEDİİKLİM YAYINCILIK Bu durumun Osmanlı Devleti’nde aşağıdakilerden hangisine neden olduğu savunulamaz? I. B) Yalnız II E) II ve III C) Yalnız III KPSS TARİH 2008 KPSS 8. Aşağıdakilerden hangisi XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde yapılan ıslahat hareketlerinin özelliklerinden biri değildir? YEDİİKLİM YAYINCILIK 6. Soruya bakıldığı zaman saltanat makamı içerisinde halifelik anlayışından bahsetmekte ve bunun hangi devlette görüldüğü sorulmaktadır. Memlükler, Abbasi Devleti’nin yıkılmasından sonra halifeyi koruma altına almışlardır. Saltanat makamı Memlüklerin güçlü komutanlarının hakkı olarak görülürken, hilafet makamı Abbasi soyundadır. Selçuklu Devleti’nde aynı durum görülmüştür. Yönetme yetkisi Selçuklu ailesinde, halifelik Abbasi ailesindendi. Osmanlı Devleti’nde durum değişmiştir. Yavuz Sultan Selim, Mercidabık Seferi (1516) ise Ridaniye Seferi (1517) ile Memlük Devleti’ne son vererek Hilafet makamına almıştır. Ancak Osmanlılar Halifeyi koruma altına almıştır. Halifelik ve Saltanat makamını birleştirmişlerdir. Bundan sonra halifelik Abbasi ailesinde değil Osmanlı ailesinde olacaktır. (Kaynak A’dan Z’ye Kültür ve Tarih Ansiklopedisi) A) Avrupa devletlerinin, Osmanlı Devleti’nin iç işlerine karışmasını önleme amaçlı olması B) Müslüman olmayanları memnun edecek çeşitli düzenlemeleri içermesi C) Avrupa devletlerinin desteğinin sağlanmasının amaçlanması D) Avrupa kültürünün etkisinde hazırlanması E) Sadece askerlik alanında yapılması 8. 19. yy. ıslahatlarının özellikleri: 1. Batı örnek alınmıştır. 2. Askeri, ekonomik, kültürel vb. alanlarda ıslahatlar yapılmıştır. (Cevap A) 3. Osmanlı Devleti’nin en köklü ıslahatlarıdır. 4. Azınlık haklarını koruyucu kanunlar çıkarılmıştır. 7. Osmanlı Devleti’nde eski ve yeni kurumlar işlevlerini bir arada yürütmüştür. Bu durum aşağıdaki dönemlerden hangisiyle başlamıştır? B) Yükselme D) Tanzimat 7. Osmanlı Devleti’nde eski ve yeni kurumların bir arada görülmesi Tanzimat döneminde ortaya çıkmıştır. Tanzimat Fermanı (1839) yayınlanarak Müslim ve gayrimüslim teba arasında eşitlik sağlanmaya çalışılmış, askerlik vatan hizmeti kabul edilmiştir. Ayrıca mahkemeler açık hale getirilmiş, kanun üstünlüğü esası getirilmiştir. – Tanzimat Fermanı doğrultusunda, Avrupa hukukundan yararlanarak ceza ve ticaret yasaları çıkarıldı. – Yabancılara okul açma hakkı tanındı. – İlk Osmanlı bankası olan Bank-ı Dersadet açıldı. – Yasa hazırlanması için Meclis-i Ahkam-ı Adliye açıldı. (Cevap D) 6. Islahatların temel amacı dağılmayı önlemektir. (Cevap E) 9. Osmanlı Devleti aşağıdakilerden hangisiyle Avrupa devletlerinin pazarı hâline gelmiştir? A) B) C) D) E) YEDİİKLİM YAYINCILIK A) Kuruluş C) Duraklama E) Meşrutiyet YEDİİKLİM YAYINCILIK 5. Bazı siyasi konularda Avrupalıların desteğini almak için düzenlemeler yapılmıştır. Paris Antlaşması Boğazlar Sözleşmesi Balta Limanı Ticaret Sözleşmesi Hünkâr İskelesi Antlaşması Meşrutiyetin ilan edilmesi 9. Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyılda imzaladığı en ağır antlaşmalardan bir tanesi Balta Limanı Ticaret Antlaşması’dır (1838). Antlaşma Mısır sorunu konusunda İngiltere’nin desteğini almak için yapıldı. Antlaşmaya göre; ihracattan alınan vergi % 3’ten % 12’ye çıkarılacak. İthalattan ise % 5 oranında vergi alınacak. Bu antlaşma Osmanlı Devleti’ni ekonomik açıdan dışarıya bağlı hale getirmiştir. Diğer Antlaşmalar: 1. Paris Antlaşması (1856 Rusya ile) 2. Londra Boğazlar Sözleşmesi (1841, İngiltere, Rusya, Fransa, Prusya ile) 3. Hünkar İskelesi Antlaşması (1833, Rusya ile yapılmıştır.) 4. Osmanlı Devleti 1876’da I. Meşrutiyeti 1908’de II. Meşrutiyet’i ilan etmiştir. (Cevap C) KPSS 3 2008 KPSS TARİH 10. Erzurum Kongresi kararlarının aşağıdakilerin hangisinde etkili olduğu savunulamaz? 10. Erzurum Kongresi (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919) Kongrede alınan kararlar: 1. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. Bu duruma göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez? YEDİİKLİM YAYINCILIK A) Sivil ve askerî yöneticilerin işgallere karşı mitingler düzenlemeleri için genelgeler yayımlanması B) Lozan Antlaşması’nın bağımsızlığı savunan ruhu C) TBMM’nin toplanış ve açılış gerekçesi D) Sivas Kongresi kararları E) Amasya Protokolleri 11. Sivas Kongresi’nden sonra, Temsilciler Kurulunun girişimleriyle Damat Ferit Paşa Kabinesi düşürülmüş ve Kabineyi Ali Rıza Paşa kurmuştur. 2. Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine halk beraber karşı koyacak. 3. İstanbul Hükümeti vatan ve milletin bütünlüğünü sağlamazsa geçici bir hükümet kurulacak. 4. Milli kuvvetleri etkin milli iradeyi hakim kılmak esastır. 6. Mebusan Meclisi derhal toplanmalıdır. Kongrede alınan bu kararlara bakıldığında milli egemenlik tam bağımsızlık, milliyetçilik ve hürriyet duygularının hakim olduğu görülür. Bu durum: – Lozan Antlaşması’ndaki bağımsızlık ruhuna – TBMM’nin açılması ve toplanmasına – Sivas Kongresi kararlarına – Amasya Protokollerine (Görüşmelerine) YEDİİKLİM YAYINCILIK 5. Manda ve himaye kabul edilemez. A) İstanbul Hükümeti ile Anadolu arasında ilişkilerin yeniden kurulduğu B) Padişahın Anlaşma Devletlerinin etkisinden kurtulduğu C) İstanbul Hükümeti’nin Anadolu’nun gücünü tanıdığı D) Damat Ferit Paşa Kabinesinin Temsilciler Kurulu çalışmalarına karşı olduğu E) Ali Rıza Paşa Kabinesinin Sivas Kongresi’nde seçilen Temsilciler Kurulunun isteklerine uymak zorunda kalabileceği 11. Sivas Kongresi (4 - 11 Eylül 1919): Kongrede alınan kararlar ve daha sonraki gelişmeler, Anadolu hareketine karşı olumsuz tavırlarıyla bilinen Damat Ferit Hükümeti’nin devrilmesinde etkilidir. Damat Ferit Hükümeti yerine Ali Rıza Paşa kabineyi kurmuştur. Bu durum: – İki taraf arasında ilişkilerin yeniden kurulduğunun – Anadolu hareketinin gücünün tanındığının – Damat Ferit kabinesinin Anadolu hareketine karşı olduğunun – Yeni kurulan hükümetin Temsil Kurulunun isteklerini kabul edebileceğinin göstergesidir. Ancak padişahın İtilaf Devletlerinin etkisinden kurtulduğunun göstergesi olamaz. etki etmiştir. Fakat işgallere karşı protesto ve miting düzenlenmesi genelgeler yayınlanması daha önce gerçekleşmiştir. Bunlar Havza ve Amasya Genelgeleri’dir. (Cevap B) YEDİİKLİM YAYINCILIK (Cevap A) 12. Kurtuluş Savaşı’nda Gürcistan, Ermenistan Hükümetleriyle Kars Antlaşması yapılmıştır. Bu antlaşmanın yapılmasında aşağıdakilerin hangisinin etkili olduğu savunulabilir? A) Anlaşma Devletlerinin 22 Mart 1922’de barış için yeni koşullar önermesi B) Rodos ve On İki Ada’nın İtalya’ya bırakılması C) Mudanya Anlaşması’nın imzalanması D) Musul’un Irak’a bırakılması E) Sakarya Savaşı’nın kazanılması 4 KPSS TARİH 2008 KPSS 14. Batı Cephesinde Yunanistan’la yapılan aşağıdaki savaşlardan hangilerinin sonunda, Anlaşma Devletleri Yunan ordusunu güçlendirmek amacıyla TBMM’yle ilişki kurarak Sevr Antlaşması’nın koşullarını değiştirmek istemiştir? (Cevap E) YEDİİKLİM YAYINCILIK 12. Kars Antlaşması (13 Ekim 1921) Anlaşma Sovyetler Birliğini desteklemesi ile Gürcistan ve Ermenistan Hükümetleri ile TBMM arasında yapılmıştır. Bu antlaşma ile daha önce Moskova Antlaşması ile belirlenen sınırımız tam olarak kesinleşti. Anlaşmanın yapılmasında Sakarya Meydan Muharebesi’ni kazanmamızın büyük etkisi vardır. A) Meclise ülkeyi temsil eden tüm siyasi görüşlerin girmesi gereğine inanıldığının B) Seçimlerin yapılması için huzurlu bir ortamın sağlanmaya çalışıldığının C) Seçimlerin erken yapılmasının zaman kazandıracağının D) Uygulamalarda adil davranılmasının gereğine inanıldığının E) Birlik ve beraberliğin sağlanmasına gerek görüldüğünün 13. Amasya Görüşmeleri (20 - 22 Ekim 1919) Mustafa Kemal ile İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa arasında gerçekleşmiştir. Görüşmelerde iki taraf arasında gizli ve açık antlaşmalar imzalandı. Bu antlaşmalardan birinde, suç işleyen Ermenilerin seçimlere katılmasının engellenmesi Hristiyan toplulukların ve siyasi partilerin seçimlere katılmasının sağlanması öngörülmüştür. Bu durum ve soruda verilen yargıya bakıldığında A, B, D, E seçeneklerine ulaşılır. Fakat seçimlerin erken yapılmasına dair herhangi bir ipucu yargıda verilmemiştir. (Cevap C) KPSS YEDİİKLİM YAYINCILIK Bu durumun aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olduğu savunulamaz? YEDİİKLİM YAYINCILIK 13. Amasya Görüşmelerinde yapılan üçüncü protokolle, Ermeni göçü sırasında suç işleyenlerin mebus seçimlerine katılmalarının önlenmesi istenmiş, siyasi partilerin ve Hıristiyan toplulukların seçime katılmalarının sağlanması için çaba gösterileceği belirtilmiştir. A) B) C) D) E) 14. – Birinci İnönü – İkinci İnönü Birinci İnönü – Sakarya Sakarya – Büyük Taarruz İkinci İnönü – Kütahya-Eskişehir Kütahya-Eskişehir – Büyük Taarruz I. İnönü Muharebesi ( 6 - 10 Ocak 1921) – II. İnönü Muharebesi (23 Mart - 1 Nisan 1921) – Kütahya - Eskişehir (10 - 24 Temmuz 1921) – Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos - 13 Eylül 1921) – Büyük Taarruz (26 Ağustos - 18 Eylül 1922) İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nda küçük değişiklikler yaparak onu TBMM’ye kabul ettirmek amacıyla I. İnönü’den sonra TBMM’yi Londra Konferansı’na çağırdılar. Bu girişim başarısız oldu. Sakarya Meydan Muharebesi’nden sonra 26 Mart 1922’de bir kez daha barış teklifinde bulundular. TBMM tam bağımsızlığı amaçladığından dolayı bu girişimleri reddetti. (A’dan Z’ye Kültür ve Tarih Ansiklopedisi) (Cevap B) 15. Aşağıdakilerden hangisi TBMM’ye karşı başlatılan ayaklanmaların nedenlerinden biri değildir? A) Seçim çalışmalarının başlaması B) Azınlıkların devlet kurmak istemesi C) İstanbul Hükümetince halkın dinî duygularının kötüye kullanılması D) Osmanlı Devleti’nin zayıflığından yararlanarak bazı ailelerin otoriteyi ellerine geçirmesi E) Bazı Kuvay-ı Milliye birliklerinin yeni orduya katılmaya ve devlet düzenine girmeye karşı olması 5 2008 KPSS TARİH 17. 20 Ocak 1921 tarihli Anayasa’da yer alan bazı maddeler şunlardır: 15. TBMM’nin açılmasından hemen sonra İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri’nin desteği ile Anadolu birçok ayaklanma meydana gelmiştir. Bunlar: Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. İstanbul Hükümeti’nin doğrudan çıkardığı • Türk Devleti TBMM tarafından idare olunur. – İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri’nin çıkardığı • Kanun yapma ve kanunları yürütme gücü – Kuvay-ı Milliye yanlısı olup sonradan taraf değiştirenlerin çıkardığı ve Mecliste toplanmıştır. – Azınlıkların çıkardığı isyanlardır. İsyanların sebepleri; 1. İstanbul Hükümeti’nin dini duyguları istismar etmesi 2. Azınlıkların devlet kurma isteği 3. Anadolu hareketinin güç kazanmasının önlenmek istenmesi YEDİİKLİM YAYINCILIK • – 4. Anadolu hareketinin güç kazanmasının önlenmek istenmesi 5. Kuvay-ı Milliyecilerin bir kısmının düzenli orduya katılmak istememesi. Bu maddelere göre aşağıdakilerden hangisi yönünde yargıya varılamaz? A) Padişah hukuki ve siyasi yetkilerinden yoksun bırakılmıştır. B) Yeni Türk Devleti’nin siyasi yapısı tamamlanmıştır. C) Yeni Türk Devleti’nin siyasal yapısının ilkeleri belirlenmiştir. D) Osmanlı Devleti fiilen yok sayılmıştır. E) Halk egemenliği önemsenmiştir. 17. TBMM I. İnönü Muharebesini kazanmasından aldığı güçle iç politikada bazı yenilikler yapmıştır. Buralardan bir tanesi de 1921 Anayasası’dır. (20 Ocak 1921) (Cevap A) YEDİİKLİM YAYINCILIK Bazı Maddeleri; 16. Atatürk’ün 1925 yılında, “… Artık hükümet ile millet arasında geçmişteki ayrılık kalmamıştır. Hükümet millettir ve millet hükümettir. Artık Hükümet ve Hükümet üyeleri kendilerinin milletten ayrı olmadıklarını ve milletin efendi olduğunu anlamışlardır.” şeklindeki anlatımıyla, I. milletin yönetime katıldığı, II. millete değerinin verildiği, durumlarından hangilerine ulaşıldığı savunulabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III 16. Soruyu çözmek için yargıya bakmak yeterlidir. – Hükümet millettir ve millet hükümettir sözünden milletin yönetime katıldığı, – Artık hükümet ve hükümet üyeleri kendilerinin milletten ayrı olmadıklarını ve milletin efendi olduğunu anlamışlardır sözünden, millete değerinin verildiği ve hükümetlerin demokrasinin önemini kavradığı çıkarılabilir. YEDİİKLİM YAYINCILIK III. hükümetlerin demokrasinin önemini kavradığı 1. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. 2. Türkiye Devleti TBMM tarafından idare olunur. 3. Kanun yapma yetkisi ve kanunları yürütme gücü meclise aittir. Bu maddelere bakıldığında; – Padişah yetki ve otoritesinin geçerliğini kaybettiği – Siyasal yapının belirlendiği – Osmanlı Devleti’nin fiilen yok sayıldığı – Halk egemenliğinin önemsendiği – Güçler birliği ilkesinin uygulandığı gibi sonuçlara ulaşılır. Fakat bu anayasa ile yeni Türkiye Devleti’nin temelleri atılmıştır. Siyasal yapılanması tamamlanmıştır denemez. (Cevap B) (Cevap E) 6 KPSS TARİH 2008 KPSS 18. İsmet İnönü, Lozan Antlaşması’nı imzaladıktan sonra İstanbul Üniversitesinde başarının sırrını: “Yaşamaya yetecek güçte olduğumuzu belirtmeye gitmiştik … kuvvetli durumdaydık. Reddediyoruz dediğimiz zaman ulusun da reddedeceğini biliyorduk.” şeklinde açıklamıştır. I. laiklik, II. bağımsızlık, III. ulus egemenliği ilkelerinden hangilerini vurguladığı savunulabilir? A) Yalnız I D) II ve III B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III YEDİİKLİM YAYINCILIK İsmet İnönü’nün bu açıklamasıyla, 19. Soyadı Kanunu (21 Haziran 1934): Osmanlı Devleti’nde böyle bir uygulama söz konusu değildi fakat bu durum lakapların, unvanların, aşiret isimlerinin dinsel terimlerin soyadı yerine kullanılmasına sebep olmuştur. Bu durum sosyal işlerde karışıklığa bazı grup ve sınıf adlarının isim olarak kullanılması ise toplum içinde ayrıcalığa sebep oluyordu. Bu karışıklığın önüne geçmek amacıyla 1934 yılında soyadı alma zorunluluğu getiren kanun çıkarıldı. (M. Orhan BAYRAK, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Sözlüğü) (Cevap C) 18. Soruda verilen açıklamaya bakıldığında, “Yaşamaya yetecek güçte olduğumuzu belirtemeye gitmiştik … Kuvvetli durumdaydık reddediyorum dediğimiz zaman ulusun da reddedeceğini biliyorduk” şeklindeki açıklamaya bakıldığında – Bağımsızlığın hedeflendiği – “Biz reddettiğimiz zaman ulusun da reddedeceğini biliyorduk.” sözünden ise Ulusal Egemenlik kavramı çıkartılabilir. – Laiklikle ilgili herhangi bir bilgi yoktur. (Cevap D) 20. Atatürkçü milliyetçilik anlayışı laiktir. Bu yargıyı aşağıdakilerden hangisi destekler? YEDİİKLİM YAYINCILIK – A) Milleti oluşturan unsurlar arasında ırk ve köken birliğinin temel alınması B) Vatandaşların istedikleri dini ve mezhebi seçmesi C) Toplumun ırk, din ve mezhep çizgileriyle bölünmesi D) Devletin resmî bir dininin olması E) Ümmetçi düşünce yapısı 20. Milliyetçi düşünce Atatürk’ün temel ilkelerinden biridir. Aynı toprak parçası üzerinde yaşayan halkın ortak amaçta birleşmesini sağlayan ırkçılığı ve din birliği etrafında birleşmeyi reddeden ilkedir. Atatürk’ün milliyetçilik anlayışı laiktir. Yani ümmetçi değildi. Bu anlayış A, C, D ve E seçeneklerini reddeder. Vatandaşların istediği din ve mezhebi seçmesini reddetmez. 19. Soyadı Kanunu’yla tüm vatandaşlara, aile ismi olarak öz adları yanında soyadı kullanma zorunluluğu getirilmiştir. Bu zorunluluğun, I. sınıf farklılıklarının isim olarak kullanılması, II. isim benzerliklerinin bazı karışıklıklara neden olması, III. toplumda azınlık olan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının bulunması durumlarının savunulabilir? hangilerinden kaynaklandığı A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız II E) II ve III C) I ve II KPSS YEDİİKLİM YAYINCILIK (Cevap B) 21. TBMM’de öğretimin birleştirilmesine ilişkin öneri aşağıdakilerden hangisiyle birlikte görüşülerek yasalaştırılmıştır? A) B) C) D) E) Halifeliğin kaldırılması Cumhuriyetin ilanı Saltanatın kaldırılması 1921 Anayasası’nın yapılması Tekke ve türbelerin kapatılması 7 2008 KPSS TARİH 23. Cumhuriyet Döneminde kalkınmada sanayileşmeye önem vermek amacıyla Teşviki Sanayi Kanunu çıkarılmıştır. Bu Kanun’la sanayi kuruluşlarına üretecekleri malların değerine göre % 10 prim verilmiş ve ithal ürünlerinden % 10 daha pahalı da olsa devlet kurumlarına bunları kullanma zorunluluğu getirilmiştir. 21. Eğitim ve öğretimin birleştirilmesi 3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Yasası ile gerçekleşmiştir. Uygulama ile tüm eğitim kurumları MEB çatısı etrafında birleştirildi. Bu duruma en fazla Fransa itiraz etmiştir. Tevhid-i Tedrisat Yasası halifeliğin kaldırılması ile beraber çıkarılmıştır. Aynı gün Şeriye ve Evkaf Vekaleti kaldırıldı. Erkanı Harbiye Vekaleti kaldırıldı. – Cumhuriyet’in ilanı (29 Ekim 1923) – Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922) – 1921 Anayasası (20 Ocak 1921) – Tekke ve Türbeler Kanunu (30 Kasım 1925) Bu durumun, YEDİİKLİM YAYINCILIK Soruda verilen diğer gelişmeler: (Cevap A) I. üretimin artırılmak istendiği, II. ithalatın kısıtlanmak istendiği, III. sermaye birikimine devlet desteği sağlandığı durumlarından savunulabilir? A) Yalnız I D) I ve II hangilerinin göstergesi B) Yalnız II E) I, II ve III olduğu C) Yalnız III 23. Teşvik-i Sanayi Kanunu (28 Mayıs 1927): Çıkarılan kanunun amacı yerli sanayiyi geliştirmektir. 22. Halkçılık ilkesinin demokratik olma özelliğini, I. ayrıcalıklara karşı olması, II. egemenliğin halkın bir kesimine ait olması, YEDİİKLİM YAYINCILIK Kanunla: – Üretilecek mallara % 10 prim verilmiş. – İthalat ürünlerinden % 10 daha pahalı da olsa devlet kurumlarına yerli ürün kullanımı zorunluluğu getirilmiştir. Bu durum; I. Üretimin artırılmak istendiğinin II. Sermaye birikimine devlet desteğinin sağlandığının III. herkesin kanun önünde eşit kabul edilmesi III. İthalatın azaltılmak istendiğinin durumlarından hangileri destekler? göstergesidir. B) Yalnız II E) II ve III 22. Halkçılık ilkesi Atatürk’ün temel ilkelerinden bir tanesidir. Halk için çalışmayı halk için var olmayı esas alır. Eşitlikçidir. Sınıf ve zümre ayrımını reddeder. Halk için en iyi yönetim biçimi cumhuriyettir ve halkçılık demokratik ilkelere dayanır. Bu durum: I. (Cevap E) C) I ve II Ayrıcalıklara karşı olmayı II. Herkesin kanun önünde eşit olmasını destekler. Egemenliğin bir kesime ait olması halkçılığa ve Atatürk ilkelerine aykırıdır. (Cevap D) YEDİİKLİM YAYINCILIK A) Yalnız I D) I ve III 24. 1923 - 1928 yılları arasında önemli atılımlar yapıldığı hâlde, harf inkılabı ancak 1928 yılında gerçekleştirilebilmiştir. Bu gecikmede, I. harf inkılabına çok önem verilmesi ve başarısının rastlantıya bırakılmak istenmemesi, II. daha önce bu konuda yapılmış olan çalışmaların sonuçsuz kalması, III. Arap alfabesinin harf sayısının sayıca fazla olması durumlarından hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I D) I ve III 8 B) Yalnız II E) I, II ve III C) I ve II KPSS TARİH 2008 KPSS 24. Harf İnkılabı (1 Kasım 1928): I. Yukarıda verilen sürece bakıldığında Harf İnkılabı ile ilgili tartışmaların eskiye dayandığı fakat olumlu sonuç alınamadığını göstermektedir. M. Kemal’in Gülhane Nutuk’undan sonra 1 Kasım 1928’de çıkarılan kanunla yeni harfler kabul edildi. Bu inkılap Türk inkılap tarihinin en önemli ve en çok önemsenen devrimlerinden biridir. III. Osmanlı Bankasına verilmiş olan kâğıt para çıkarma ayrıcalığının giderilmesi görevlerinden hangilerini üstlenmiş bir kuruluş olmasının etkisi vardır? A) Yalnız I D) II ve III • Siyasal amaçlarla sömürülebilecek olan Terakkiperver Cumhuriyet Partisinin kapatılması – Banka Osmanlı Bankasına ait olan kâğıt para basma yetkisini üzerine almış – Kredi düzenlemeleri ile bankacılık sektörüne destek olmuştur. Bu açıdan Türkiye Devleti’nin bağımsız bir ekonomiye sahip olması yolunda önemli bir adım olmuştur. – Aynı gün fetva makamı olan Şeriye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması – Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılması (1925) (Parti kuruluşundan hemen sonra rejim karşıtlarının odağı olmuştur.) Bu iki gelişme anayasadan laikliğe aykırı hükümlerin çıkarılmasını ve laiklik ilkesinin anayasaya yerleşmesini kolaylaştırmıştır. I. siyasi rejimi, II. hükümetin oluşturulma biçimi, konularından hangileri belirlenmiştir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız II E) I, II ve III C) I ve II 27. 1921 Anayasası (20 Ocak 1921): YEDİİKLİM YAYINCILIK 25. Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924): 27. 1923 yılında, 1921 Anayasası’nda yapılan değişiklikle Türkiye Devleti’nin, III. seçim sistemi Yukarıdaki gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı savunulabilir? A) Cumhuriyetin ilan edilmesi ve cumhurbaşkanının seçilmesi B) Anayasadan laikliğe aykırı hükümlerin çıkarılması C) Ulus egemenliğine dayalı yeni bir anayasa yapılması D) Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılması E) Saltanatın kaldırılması C) Yalnız III (Cevap D) YEDİİKLİM YAYINCILIK Halifeliğin kaldırılmasıyla şeriata aykırı olduğu yolunda fetva vermeye kalkışan fetva makamının ortadan kaldırılması B) Yalnız II E) I, II ve III 26. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (1930): (Cevap C) 25. • çiftçiye kredi verilmesi, II. ulusal bankalara destek verilmesi, YEDİİKLİM YAYINCILIK Latin harfleri ile ilgili tartışmalar 19. yy. ortalarında başlamıştır. II. Meşrutiyet döneminde ise bu tartışmalar iyice artmıştır. 1922 yılında önce Azerbaycan’da daha sonrasında Özbekistan’da Latin harfleri kabul edildi. Bu durum yeni Türkiye Devleti’nde de tartışmaları iyice hızlandırdı. 1925 yılında Rumi Takvim yerine Miladi Takvim’in benimsenmesi, 1927’den beri reçetelerin Latin Alfabesi ile yazılması ve 1926’dan beri yeni harfler üzerine çalışmalar yapan Dil Encümeni’nin Elifba Raporunu hazırlaması üzerine 8 Ağustos 1928’de Mustafa Kemal Gülhane Parkı’ndaki bir nutuk esnasında Latin alfabesinin gerekliliğinden bahsetti (YÖK İnkılap Tarihi I - II sayfa 55) 26. Cumhuriyet’in ilk on beş yılında kurulan bankalar arasında Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının önemli yeri olmasında, I. İnönü Savaşı’ndan sonra hazırlanıp yürürlüğe konulan anayasadır. Genel prensiplere göre hazırlanmış ayrıntılı olmayan bir anayasadır. Yönetimin şekli ve rejimin üstü kapalıdır. Bu konular net değildir. 29 Ekim 1923 yılında Cumhuriyet ilan edilmiştir. Böylece: – Siyasi rejimin adı belirlendi. – Hükümet oluşturma biçimi yeniden düzenlendi. Eski sistem bakanların meclis içerisinden seçilmesini öngören Meclis Hükümeti sistemi idi. Yeni sistem ise bakanların başbakan tarafından seçilmesi esasına dayalı olan Kabine sistemidir. (Cevap C) (Cevap B) KPSS 9 2008 KPSS TARİH 28. Atatürk Döneminde çok partili hayata geçiş amacıyla kurulan partilerden Serbest Cumhuriyet Partisinin programında, I. 30. Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937): – Türkiye, Afganistan, İran ve Irak’ın katılımı ile ortaya çıkan birliktir. Birliğin kurulmasının temel sebebi İtalya’nın Asya ve Afrika’ya doğru, Büyük Roma İmparatorluğu’nu yeniden kurmak amacıyla yürüttüğü yayılma politikasıdır. – Birlik şartlarına göre; cumhuriyetçilik, II. devletçilik, ilkelerinden hangileri yer almıştır? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) I ve III C) Yalnız III 28. Serbest Cumhuriyet Fırkası (12 Ağustos 1930): Mustafa Kemal Paşa’nın önerisi ile Fethi Okyar tarafından kurulmuştur. Parti Atatürk ilkelerinden devletçilik hariç diğerlerine programında yer vermiştir. YEDİİKLİM YAYINCILIK III. laiklik 1. Taraflar birbirinin sınırına saldırmayacaklar. 2. Eğer birine saldırı olursa diğeri de saldırıya karşı koyacak. (Cevap A) (Cevap E) 29. I. Boğazların Türk egemenliğine geçmesi III. Ege adalarının silahsızlandırılması Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi gelişmeleri arasındadır? A) Yalnız I D) I ve III 29. I. B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III Boğazların Türk egemenliğe geçmesi Montrö Boğazlar Antlaşması ile (1936) YEDİİKLİM YAYINCILIK II. İtalya’nın Rodos ve On İki Ada’yı Yunanistan’a bırakması II. Rodos ve On İki Ada’nın İtalya tarafından Yunanistan’a bırakılması İkinci Dünya Savaşı sonrasında III. Ege Adalarının silahsızlandırılması Lozan Antlaşması (1923) ile gerçekleşmiştir. 30. Aşağıdakilerden hangisi Sadabad Paktı’nın kurulmasına neden olan gelişmelerden biridir? YEDİİKLİM YAYINCILIK (Cevap D) A) İtalya’nın Asya ve Afrika’ya doğru yayılma siyaseti izlemesi B) Boğazlardan geçmek isteyen yabancı savaş gemilerinin Türkiye’den izin almak durumunda olması C) 1929 yılında Amerika’nın ekonomik kriz yaşaması D) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulması E) İngiltere’nin Kıbrıs’ı işgal etmesi 10 KPSS