muğla ili 1/25.000 ölçekli nazım imar planı plan açıklama raporu 2016
Transkript
muğla ili 1/25.000 ölçekli nazım imar planı plan açıklama raporu 2016
MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU 2016 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU 2016 E. SEMRA KUTLUAY ÇİFTEVLER SOKAK NO:3/1 06540 A.AYRANCI / ANKARA TEL . (0312) 4273551 / 4683873 FAKS. (0312) 4273163 ii MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI PLAN AÇIKLAMA RAPORU İçerik 1. PLANIN AMACI VE TEMEL İLKELERİ .................................................................. 1 2. PLANIN KAPSAMI ........................................................................................................ 2 3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI ........................................................... 3 4. YERLEŞİMLERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ VE KENTSEL KADEMELENME .............................................................................................................. 6 4.1. İLÇELER ................................................................................................................................ 6 4.1.1. Menteşe İlçesi................................................................................................................................. 6 4.1.2. Bodrum İlçesi ................................................................................................................................. 8 4.1.3. Dalaman İlçesi ............................................................................................................................. 11 4.1.4. Datça İlçesi .................................................................................................................................. 12 4.1.5. Fethiye İlçesi ................................................................................................................................ 13 4.1.6. Kavaklıdere İlçesi ........................................................................................................................ 15 4.1.7. Köyceğiz İlçesi ............................................................................................................................. 16 4.1.8. Marmaris İlçesi ............................................................................................................................ 17 4.1.9. Milas İlçesi ................................................................................................................................... 18 4.1.10. Ortaca İlçesi............................................................................................................................... 20 4.1.11. Seydikemer İlçesi ....................................................................................................................... 21 4.1.12. Ula İlçesi .................................................................................................................................... 23 4.1.13. Yatağan İlçesi............................................................................................................................. 24 4.2. KENTSEL KADEMELENME ............................................................................................. 25 5. PLANI YÖNLENDİREN TEMEL VERİLER ........................................................... 28 5.1. ÜST PLANLAR .................................................................................................................... 28 5.1.1. Güney Ege Kalkınma Ajansı TR32 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı ................................................ 28 5.1.2. Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı ......................... 30 5.2. KORUMA ALANLARINDAKİ PLANLAR ........................................................................ 31 5.3. KÜLTÜR VE TURİZM MERKEZLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGELERİNDEKİ PLANLAR ............................................................................... 32 5.4. İMAR PLANLARI VE MEVZİİ İMAR PLANLARI ........................................................... 32 5.5. KÖY YERLEŞME PLANLARI............................................................................................ 32 i MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 5.6. KURUM GÖRÜŞLERİ VE JEOLOJİK ETÜT RAPORU..................................................... 33 6. PLANLAMA KARARLARI ........................................................................................ 34 6.1. ULAŞIM KARARLARI ....................................................................................................... 34 6.2. MEKANSAL KULLANIM KARARLARI .......................................................................... 36 6.2.1. 1/5.000 Ölçekli Öncelikli Nazım İmar Planı Yapılması Zorunlu Alanlar .................................... 37 6.2.2. Yerleşme Alanları......................................................................................................................... 40 6.2.2.1. Kentsel Yerleşme Alanları .................................................................................................... 40 6.2.2.2. Kırsal Nitelikli Yerleşme Alanları ........................................................................................ 41 6.2.3. Muğla Büyükşehir Belediyesi Özel Proje ve Planlama Alanları.................................................. 44 6.2.4. Çalışma Alanları .......................................................................................................................... 45 6.2.4.1. Ticaret Alanları .................................................................................................................... 45 6.2.3.2. Kamu Hizmet Alanları (Resmi Kurum Alanları) .................................................................. 45 6.2.3.3. Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları ................................................................................... 45 6.2.3.4. Organize Sanayi Bölgeleri ................................................................................................... 46 6.2.3.4. Sanayi Bölgeleri ................................................................................................................... 46 6.2.3.5. Küçük Sanayi Alanları ......................................................................................................... 46 6.2.3.6. Depolama Alanları ............................................................................................................... 47 6.2.3.7. Toplu İşyerleri ...................................................................................................................... 47 6.2.3.8. Tarımsal Amaçlı Entegre Tesis Alanları .............................................................................. 47 6.2.3.9. Askeri Alanlar ve Askeri Yasak Bölgeler .............................................................................. 48 6.2.3.10. Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Alanları ......................................................................... 48 6.2.2.11. Maden İşletme Tesisleri, Geçici Tesisler, Maden Sahaları ve Ocaklar ............................. 48 6.2.4. Turizm Alanları ............................................................................................................................ 49 6.2.4.1. Turizm Alanları .................................................................................................................... 50 6.2.4.2. Günübirlik Tesis Alanları ..................................................................................................... 50 6.2.4.3. Kamping Alanları ................................................................................................................. 51 6.2.4.5. Golf Alanları ........................................................................................................................ 51 6.2.4.6. Ekoturizm Alanları ............................................................................................................... 51 6.2.4.7. Karma Kullanım Alanları (Ticaret+Konut, Turizm+Ticaret, Turizm+Ticaret+Konut) ...... 52 6.2.5. Sosyal Altyapı Alanları ................................................................................................................ 52 6.2.6. Açık ve Yeşil Alanları ................................................................................................................... 52 6.2.6.1. Yeşil Alanlar ......................................................................................................................... 52 6.2.6.2. Fuar, Panayır, Festival Alanları .......................................................................................... 53 6.2.6.3. Mesire Yerleri....................................................................................................................... 53 6.2.6.4. Ağaçlandırılacak Alanlar ..................................................................................................... 53 6.2.6.5. Mezarlık Alanları ................................................................................................................. 53 6.2.7. Bugünkü Arazi Kullanımı Devam Ettirilerek Korunacak Alanlar ............................................... 53 6.2.7.1. Tarım Alanları ...................................................................................................................... 53 6.2.7.2. Orman Alanları .................................................................................................................... 54 ii MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.7.3. Sulama Alanları ................................................................................................................... 54 6.2.7.4. Mera Alanları ....................................................................................................................... 54 6.2.7.5. Doğal ve Ekolojik Yapısı Korunacak Alanlar ...................................................................... 54 6.2.8. Koruma Alanları .......................................................................................................................... 55 6.2.8.1. Sitler ..................................................................................................................................... 55 6.2.8.2. Önemli Doğa Alanları .......................................................................................................... 55 6.2.9. Afet Tehlikeli Alanlar ................................................................................................................... 55 6.2.9.1. Jeolojik Açıdan Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar ............................................................ 55 6.1.9.2. Jeolojik Açıdan Önlemli Alanlar ......................................................................................... 55 6.1.9.3. Mikrobölgeleme Etütleri ...................................................................................................... 56 6.2.9.3. Taşkına Maruz Alanlar......................................................................................................... 56 6.2.10. Teknik Altyapı ............................................................................................................................ 56 6.2.10.1. Otogar ve Tır, Kamyon, Makine Parkı ve Garaj( Büyük Araç Otopark) Alanları ............. 56 6.2.10.2. Enerji Üretim ve Taşınım Alanları ..................................................................................... 56 6.2.10.2. Atık Bertaraf, Depolama ve Geri Kazanım Tesis Alanları ................................................. 56 6.2.10.3. Arıtma Tesis Alanları ......................................................................................................... 57 6.3. PROJEKSİYONLAR VE NÜFUS TAŞIMA KAPASİTESİNE YÖNELİK KARARLAR .. 58 iii MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Tablo Dizini Tablo 1. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Mekansal Kullanım Kararları Dağılımı .................... 36 Tablo 2. Plan Onama Dışı Alanlar ................................................................................................... 37 Tablo 3. Sürekli ve Geçici İkamet EdenMevcut Nüfusun Dağılımı (2014) ..................................... 58 Tablo 4. Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi Dağılımı (2014) ............................................................ 59 Tablo 5. Sürekli İkamet Eden Nüfus Projeksiyon Tabloları ............................................................ 60 Tablo 6. Sürekli İkamet Eden Kentsel Nüfus ................................................................................... 65 Tablo 7. Sürekli İkamet Eden Kırsal Nitelikli Nüfus (Köyden mahalleye dönüşen yerleşimler) .... 66 Tablo 8. Sürekli İkamet Eden Toplam Nüfus................................................................................... 66 Tablo 9. Kırsal Nitelikli Yerleşmeler İçin imar Planında Baz Olacak Nüfus Artış Oranları ........... 67 Tablo 10. Sürekli ve Geçici İkamet Eden Nüfusun Birlikte Oluşturdukları Toplam Nüfus İçinde Dağılım Oranları .............................................................................................................................. 68 Tablo 11. Geçici İkamet Eden Nüfus Kapasitesi Öngörüleri (2025) ............................................... 69 Tablo 12. Sektörel Dağılım .............................................................................................................. 71 Tablo 13. Müdahalesiz Ortamda 2025 Yılı Sektörel Dağılımı ........................................................ 72 Tablo 14. 2025 Yılı Sektörel Öngörüler........................................................................................... 73 iv MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 1. PLANIN AMACI ve TEMEL İLKELERİ Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, 2025 hedef yılında, il bütününde koruma-kullanma dengesinin sağlandığı, sürdürülebilir kalkınmayı desteklemek üzere, yerleşme alanları ile sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörel gelişmeleri yönlendirecek arazi kullanım kararlarının ölçeğin gerektirdiği detayda belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, planın temel ilkeleri şunlardır: Koruma İlkeleri Planlama Alanı’ndaki çevresel değerlerin koruma-kullanma dengesi gözetilecek şekilde korunmasının sağlanması. Tarım arazilerinin ve sulama alanlarının korunması. Orman alanlarının korunması. Mera alanlarında koruma-kullanma dengesinin gözetilmesi. Flora ve fauna açısından zengin sulak alanlar, göller v.b. gibi ekolojik açıdan önemli alanların korunması. Bitkisel üretimde önemli paya sahip olan tarım toprakları ile su ürünleri üretim yerleri ve çevrelerinin korunması. Kıyı alanlarının korunması. Su kaynaklarının korunması, suyun dengeli ve verimli kullanımının sağlanması ve kirlenmesinin önlenmesi. Sit alanları ile kültür ve tabiat varlıklarının korunması. Korunacak alanlarda, kentsel gelişme baskılarını azaltacak tedbirlerin alınması. Geliştirme İlkeleri Planlama Alanı’nın mekansal gelişiminin, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimle koordineli bir şekilde oluşmasının sağlanması. Doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik kaynakların katma değerlerini artıracak planlama kararlarının geliştirilmesi. Sektörler arası eşgüdümün sağlandığı bir ekonomik gelişmenin sağlanması. Mekansal gelişmenin, doğal kaynakların sürdürülmesini sağlayacak şekilde yönlendirilmesi. Tüm yerleşmelerde, mevcut potansiyellerin desteklendiği ve sosyo-ekonomik yaşam kalitesinin artırıldığı bir gelişimin sağlanması. Bu plana göre yapılacak uygulamaların ve hazırlanacak alt ölçekli planların yönlendirilmesi. 1 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 2. PLANIN KAPSAMI Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı, işin teknik şartnamesi çerçevesinde, Muğla ilinde “idarenin plan onaylama yetkisindeki alanları” kapsamaktadır. Bu doğrultuda, ildeki korunan alanlar (özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları, milli parklar vb.) ve turizm merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri bu planın kapsamı dışında kalmaktadır. Yatağan ve Kavaklıdere ilçelerinin tamamı plan sınırları içinde yer almaktadır. Datça ilçesinin tamamı, özel çevre koruma bölgesi statüsünde olduğundan plan sınırları dışında yer almaktadır. Diğer tüm ilçelerde ise, plan dışında kalan, planlama yetkisi başka kurumlara ait olan özel statülü alanlar için plan kararları getirilememiş ve il bütününde plan kararları üretilememiştir. Ancak, turizm merkezleri ile kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri içinde yer alan, bu planın onay tarihinden önce diğer kurumlarca onaylanmış ve yürürlükte olan planlar ile entegrasyon ya da uyumlaştırma yapılarak bütünlük sağlanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, kıyı yapıları da bu planın onama sınırları dışındadır. Bu çerçevede, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı 970.674 hektar alanı (il yüzölçümünün %73,3’ü) kapsamaktadır. 2 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 3. PLANLAMA ALANININ GENEL TANITIMI Muğla ili, Türkiye’nin güneybatı ucunda, Ege Bölgesi’nin dağlık Menteşe Yöresi’nde, Ege Denizi ile Akdeniz’in birleştiği coğrafyada yer almaktadır. Batısı ve güneyi deniz, doğusu ve kuzeyi dağlık ve ormanlık alanlar ile birleşen bu coğrafya, Muğla iline turizm potansiyeli açısından avantajlı bir ortam yaratmıştır. Muğla yaklaşık 1.480 km uzunluğundaki, koylarla bezenmiş kıyı şeridi, dağlık-ormanlık alanları ve tarihi değerleri ile deniz, yat, doğa ve kültür turizmi açısından uluslararası turizm pazarında önemli paya sahip bir ildir. Muğla, Türkiye’nin turizm sektörü kimliği ön planda olan en önemli illerinden Antalya; tarım ve turizm sektörü kimliği ön planda olan Aydın ve sanayi sektörü açısından önde gelen illerinden biri olan Denizli ile komşudur. “Türkiye İstatistiki Bölge Sınıflandırması”na göre, 1.Düzey Ege Bölgesi kapsamında, Aydın ve Denizli illeri ile birlikte, TR32 Aydın Alt Bölgesi’ni oluşturmaktadır. Muğla, TR32 Bölgesi içinde, hem ulusal hem de uluslararası düzeyde turizm sektörünün ön plana çıktığı bir ildir. Bununla birlikte, mevcut üç adet termik santral ile enerji sektörü açısından stratejik bir önem kazanmaktadır. Ayrıca, tarım sektörü de hala önemli bir geçim kaynağı olarak dikkat çekmektedir. Özellikle, zeytincilik ve narenciye yetiştiriciliği ile balıkçılık ve seracılık önemli tarımsal faaliyetler olarak sürdürülmektedir. İlin yüzölçümü, göllerin dahil edilmediği Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 12.851 km² olup, göller ile birlikte bu alan 13.247 km2 olmaktadır. Muğla, 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında il sınırlarıyla “büyükşehir” statüsü kazanmıştır. Bu kanuna istinaden, Merkez ilçenin adı “Menteşe” olarak değişmiş; kanun öncesinde Fethiye ilçesine bağlı bir belde olan “Kemer” yerleşimi merkez olmak üzere “Seydikemer” adıyla yeni bir ilçe kurulmuştur. Ayrıca, belde ve köylerin tüzel kişilikleri kaldırılmış ve bu yerleşimler mahalleye dönüşmüştür. Özetle, yeni idari yapıda Muğla ili 13 ilçeden ve bunlara bağlı mahallelerden oluşmaktadır. Muğla ilinde, 2014 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre sürekli ikamet eden nüfus toplam 894.509 kişidir. Sürekli ikamet eden bu nüfusa, il genelindeki yaklaşık 220.000 kişilik turizm ve yaklaşık 528.000 kişilik ikinci konut nüfusu da eklendiğinde, yaz aylarında nüfus yaklaşık olarak 1.600.000 kişiye ulaşmaktadır. Muğla ili ve ilçelerine erişimde en yaygın ulaşım türü karayoludur. İl, başkent Ankara’ya 622 km, ticaret ve kültür merkezi İstanbul’a 780 km mesafededir. Ege Bölgesi’ndeki en önemli ticaret ve iş merkezi İzmir’e 225 km, tarım ve turizm merkezi Aydın’a 99 km, sanayi merkezi Denizli’ye 145 km ve turizm merkezi Antalya’ya 313 km mesafede yer almaktadır. 3 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Muğla’ya havayolu ulaşımı, ilin kuzeybatısındaki Milas-Bodrum ve güneydoğusundaki Dalaman havalimanlarından sağlanmaktadır. Milas-Bodrum Havalimanı il merkezine 80 km, Dalaman Havalimanı ise, 92 km mesafededir. Deniz yolu ulaşımı, Bodrum, Fethiye, Marmaris, Datça, Milas-Güllük Limanları ve yolcu iskeleleri ile bu ilçelerde bulunan yat limanlarından sağlanabilmektedir. Türkiye’de deniz yolu ile şehirlerarası yolcu taşımacılığının çok yaygın olmaması nedeni ile bu ulaşım türü daha çok uluslararası turist yolcu taşımacılığı amaçlı olarak gerçekleşmektedir. Muğla’da mevcut bir demiryolu ağı bulunmamaktadır. Muğla ili topografyası tüm yeryüzü şekillerine rastlanabilen bir özellik göstermektedir. Sarp ve dağlık kesimler, il alanının yaklaşık %80’ini kapsamaktadır. İlin, yaklaşık %65’i orman ve fundalık, %3’ü çayır-mera, %20’si tarım ve %12’si diğer arazilerden oluşmaktadır. İl, Karaova-Milas, Gökova, Muğla-Yatağan, Ula-Ören ve Fethiye-Burdur Fay Zonları ile irili ufaklı pek çok fayın yer aldığı bir bölgede bulunmakta olup, 1.derece deprem kuşağında kalmaktadır. Fay oluşumları arasında karstlaşmış birçok çukurluk bulunması önemli bir jeomorfolojik özelliktir. Yarımadalar, körfezler, koylar ve adaların oluşumuyla sonuçlanmış bu zengin jeomorfolojik özellikler, Muğla’yı deniz ve yat turizmi açısından zengin kaynaklar sunan bir potansiyel sağlamıştır. Hidrolojik ve hidrojeolojik açıdan, Muğla ili, geçirimli özellik gösteren karstik yapısı nedeniyle akarsu oluşumu için uygun bir zemine sahip değildir. İlde, en önemlileri, Nannam Çayı, Yuvarlak Çay, Eşen Çayı ve Dalaman Çayı olan akarsu ya da dereler bulunmaktadır. İçme suyu kaynakları açısından en verimli bölgeler, Milas, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinin bulunduğu havzalardır. Jeotermal kaynaklar açısından ise, Bodrum, Datça, Köyceğiz, Marmaris, Milas, Ortaca, Dalaman ve Yatağan ön plana çıkmaktadır. Muğla ili, flora-fauna açısından Türkiye’deki en zengin bölgelerden birinde bulunmaktadır. İldeki biyolojik çeşitliliği yansıtan eko-sistem grupları, orman, makifrigana, kumul, sulak-bataklık ve kıyı eko-sistemleridir. Bunlardan en yaygın olanı, orman eko-sistemidir. Kumul eko-sistemi kıyılarda ve akarsu kenarlarında bulunmaktadır. Sulak ve tuzla eko-sistemleri ise, Güllük Metruk Tuzlası, Bafa Gölü, Köyceğiz-Dalyan ve Dalaman-Sarıgerme sahilleri başta olmak üzere, göl kenarları ve kıyılarda yer almaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalar kapsamında, Muğla’nın büyük bölümü önemli doğa alanları olarak tanımlanmıştır. Muğla, özel çevre koruma bölgeleri, doğal sit alanları, milli parklar vb. gibi koruma alanları, ile turizm merkezleri gibi, yer yer birbirleriyle örtüşen özel statülü alanlara sahiptir. İlin yaklaşık %26,7’si, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve plan onama sınırları dışında kalmış olan bu tür alanlardan oluşmaktadır. Muğla, pek çok medeniyetin hüküm sürdüğü bir bölgede yer alması nedeni ile zengin bir tarihsel çevreye; coğrafi ve ekolojik yapı özellikleri nedeni ile de zengin bir doğal yapıya sahiptir. Buna bağlı olarak, ilin yaklaşık %7’si doğal sit, milli park vb. gibi korunan alanlardan oluşmaktadır. 4 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Muğla’da, Gökova, Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek ve Patara’nın bir kısmı olmak üzere beş adet özel çevre koruma bölgesi bulunmaktadır. Milas ilçesinin batı sahillerinden başlayıp, Antalya il sınırına kadar olan sahil bandının önemli bir kısmında yer alan bu alanlar, ilin yaklaşık olarak %14,4’ünü oluşturmaktadır. Muğla ili sınırları içinde, bir adet kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgesi ile on altı adet turizm merkezi bulunmaktadır. Bu alanlar, ilin yaklaşık %5,3’ünü oluşturmaktadır. 5 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI 4. YERLEŞİMLERİN KADEMELENME GENEL KUTLUAY PLANLAMA KARAKTERİSTİKLERİ ve KENTSEL Muğla ilindeki ilçelerin genel karakteristikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir. 4.1. İLÇELER 4.1.1. Menteşe İlçesi Muğla Büyükşehir’in merkezi olarak Menteşe ilçesinin kimliğini belirleyen sektörler, hizmetler (ticaret ve turizm ağırlıklı) ve sanayidir. İlçe, il merkezindeki mal ve hizmet sunumu çeşitliliğine bağlı olarak bir idari, ticari ve eğitim merkezi konumundadır. Muğla Üniversitesi, ilçenin kimliğinde belirgin bir unsur olarak ön plana çıkmakta ve ilçeyi önemli bir eğitim merkezi haline getirmektedir. Muğla Sıtkı Koçman Üniversite’sinde Tıp Fakültesi’nin varlığı, ili aynı zamanda medikal sağlık turizmi açısından önemli bir merkez haline getirmiştir. Plan döneminde bu sektörün desteklenmesi ilçe ekonomisi açısından son derece önemli görülmektedir. Menteşe, yeni idari yapıya göre mahalle statüsü kazanan eski belediyelik yerleşimlerin konumu nedeni ile daha çok iç kesimde yer alan bir ilçe gibi algılanmasına rağmen, Datça Körfezi’nde uzun bir sahili bulunmaktadır. Bununla birlikte, ilçedeki turizm potansiyeli daha çok kültür ve yayla turizmine dayanmaktadır. İl merkezi, geleneksel Muğla evleri, camiler, hanlar gibi pek çok sivil mimari örneğinin görülebileceği zengin bir kentsel sit dokusuna sahiptir. Ancak ilçenin turizmden aldığı ekonomik pay çok azdır. Önemli turizm yerleşmeleri arasında, geçiş noktasında bulunması, ilçenin daha çok ticaret merkezi olarak gelişmesini yönlendirmiştir. Bunun yanı sıra, Karabağlar Yaylası, Asar Dağı ve Değirmendere gibi potansiyeller ile eko-turizm ve doğa sporları turizmi potansiyeli de sunmaktadır. İlçenin Gökova kıyılarında bulunan kısımları, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışında olan “Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Menteşe ilçesinin kimliğinde belirgin etkisi olan diğer sektör ise, madenciliğe dayalı sanayidir. İlçe merkezinin dış çeperleri ve mahalleye dönüşen beldelerde, özellikle mermere dayalı faaliyet kolları gelişmiştir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen ve bu planda “kentsel yerleşme” alanları kapsamında kalan yerleşimlerden; Bayır, önemli mermer yataklarına sahip ve mermerciliğin yoğun olarak yapıldığı, büyük sanayi kullanımlarının planlı olduğu bir yerleşimdir. Kafaca, tarım toprakları ile çevrili, ekonomisi üzüm yetiştiriciliği ağırlıklı, tarım sektörü ön planda olan bir yerleşimdir. Yerkesik, tarım arazileri ile çevrili, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Ayrıca, son yıllarda, üniversite kampus alanına yakın olmasına bağlı olarak, ikamet için tercih edilen bir yerleşim haline gelmiştir. Buna bağlı olarak, hizmetler sektörü gelişmiştir. 6 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Yeşilyurt, il merkezinin yaylası niteliğinde, sosyo-kültürel yapısı geleneksel özellikler taşıyan ve ekonomisi ağırlıklı olarak tarım sektörüne dayanan bir yerleşimdir. Menteşe ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen ve bu planda “kırsal nitelikli yerleşme” alanları kapsamında kalan yerleşimlerde ise, temel ekonomik etkinlik, bulundukları konumlarına göre, ormancılık ya da tarım ve hayvancılıktır. Bu mahallelerin pek çoğunda geleneksel olarak sürdürülen el sanatları bulunmakla birlikte, bunlar ekonomik girdi yaratacak düzeyde organize olmuş ya da sektörleşmiş değildir. Özellikle Yörük kültürünün devam ettiği orman köyleri eko-turizm potansiyeli taşımaktadır. 7 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.2. Bodrum İlçesi Bodrum ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli sektör, turizm ve turizmde dayalı ticarettir. İlçe, turizm pazarında uluslararası önemde arz ve talep potansiyeline sahiptir. Sektör, deniz ve yat turizmi ağırlıklıdır. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası liman ve yat limanları bulunmaktadır. Bodrum ilçesi, genel olarak bir sahil kesimi yerleşmesidir. Bununla birlikte, ilçenin belediye statüsünden mahalleye dönüşen kentsel yerleşimlerinden Konacık sahili olmayan bir yerleşimdir. Konacık, iç kesimde yer almasına rağmen, Bodrum ilçesinin orta noktasındaki konumu ile turizm sektörü endeksli bir ticaret gelişimi göstermiştir. Bodrum ilçesinde, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışında kalmış olan pek çok özel statülü alan yer almaktadır. Bu kapsamda ilçede, Marina Turizm Merkezi, Karaada Turizm Merkezi, Yalıkavak Limanı Turizm Merkezi, YalıkavakGöltürkbükü-Gündoğan Turizm Merkezi, Türkbükü Doğusu Turizm Merkezi, Adalıyalı Turizm Merkezi ve Yalıçiftliği Turizm Merkezi (Yalı yerleşiminin tamamını kapsamaktadır) bulunmaktadır. Ayrıca, ilçenin kuzeyindeki alanlarda, Milas ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan, Fesleğen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi yer almaktadır. İlçenin Gökova sahillerinde ise, yine Milas ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan, Çökertme Turizm Merkezi bulunmaktadır. Bodrum ilçesinin Mazı yerleşimi sahil kesimi bu bölge içinde kalmaktadır. Güllük Koyu’nda yer alan Salih Adası’nın bir bölümü ise, Tuzla Gölü Güneyi Turizm Merkezi kapsamındadır. Bunlara ilaveten ilçenin büyük bir bölümü doğal sit statüsü taşımaktadır. Bodrum ilçe merkezi, Bodrum ilçesinin idari, ticaret ve turizm merkezi niteliğini taşımaktadır. Merkezde temel ekonomik etkinlik turizm ve turizme yönelik ticaret sektörüne dayanmaktadır. “Bodrum Guleti” olarak bilinen yat imalatı da bir diğer önemli geçim kaynağıdır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Bitez, sosyo-kültürel yapısı göçlerle etkilenen bir yerleşim olmakla birlikte, aynı zamanda doğal değerlerini henüz yitirmemiş, küçük bir sahil yerleşimi karakterini koruyabilmiş bir yerleşimdir. Narenciye bahçeleri ile tarımsal karakteri ön plandayken, ilçe merkezine yakınlığı nedeniyle turizm yatırımları ve hizmetlerinin çoğaldığı cazip bir yerleşim haline dönüşmüştür. Yerleşimde ikinci konut ve turizm tesisleri bulunmaktadır. Konacık, ilçenin ticari işlevlerinin devam ettiği ikincil bir merkez konumundadır. Tarımsal potansiyelin az olduğu yerleşimde, ekonomi daha çok ticarete yönelik hizmetler sektörüne dayanmaktadır. Ortakent-Yahşi, merkezi konumu nedeni ile ilçenin sosyo-kültürel ve ticari merkezi olarak gelişmektedir. Konacık yerleşiminden başlayan ticaret aksının da devamı niteliğindedir. Buna bağlı olarak, turizm ve ticaret baskın ekonomik etkinlik olarak dikkat çekmektedir. Bununla birlikte, verimli topraklara sahip olan yerleşimde, eski değerini 8 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA kaybetmiş olsa da Narenciye üretimi ve zeytinlik bir ölçüde yerel halkın geçim kaynağı olmaya devam etmektedir. Turgutreis, gelişmiş kentsel hizmet sunumları ve yat limanı ile ilçenin ikinci büyük kentsel merkezi niteliğinde, Bodrum ilçe merkezinden sonra turistik tesislerin en fazla yer seçtiği ve ilçe genelinde ikinci konutların en fazla olduğu yerleşimdir. Turizm ve turizme yönelik ticaret ağırlıklı hizmetler sektörünün ön planda olduğu yerleşimde, tarım sektörü de önemli yer tutmaktadır. Yerleşimin kuzeyinde narenciye bahçeleri, zeytinlikler ve bağlar bulunmaktadır. Gümüşlük, ilçenin en önemli antik yerleşimlerinden Myndos Antik Kenti ile iç içe yaşayan, sosyo-kültürel yapısı, ilçe geneline paralel olarak, turizm sektörüne endeskli olarak değişim göstermiş bir yerleşimdir. Gümüşlük yerleşiminin ekonomisi genel olarak turizme dayanmakla birlikte, ilçede narenciye ve sebze tarımı yapılmaktadır. Balıkçılık da önemli bir uğraştır. Yarımadada ikinci konut oluşumlarının en yoğun olduğu yerleşimlerden biridir. Yalıkavak, ikinci konut yerleşimlerinin hızla artması, yabancıların mülk edinme talebinin yoğunlaşması ve yat limanının hizmete açılması ile birlikte önemli bir çekim merkezi haline gelmiştir. Günümüzde yerleşimin ekonomisi turizm ve turizme yönelik ticaret sektörüne dayanmaktadır. Tarımsal faaliyetler, gün geçtikçe azalarak da olsa halen devam etmektedir. Gündoğan, turizm sektörü ön planda olan, konaklama tesisleri ve ağırlıklı olarak ikinci konut oluşumlarının bulunduğu bir yerleşimdir. Ayrıca, balıkçılık ve arıcılık da yerel halkın geçim kaynağı olarak devam etmektedir. Göltürkbükü, son yıllarda hızla gelişen turizm ve turistik eğlence sektörü ile gündemde olan ve sosyo-kültürel yapısı hızla değişen bir yerleşimdir. Günümüzde, en önemli geçim kaynağı turizm ve turizme yönelik ticarettir. Bununla birlikte, balıkçılık da yerel halkın gelir kaynağı olmaya devam etmektedir. Yalı, ilçenin kırsal karakteri en yoğun, ekonomisi Zeytincilik ve balıkçılığa dayanan yerleşiminden biridir. Bununla birlikte, ilçenin genel kimliğinden farklı olarak, büyük otel ve tatil köylerinin yer aldığı ve hızla gelişme eğilimi gösterdiği farklı bir karaktere sahiptir. Mumcular, ilçedeki diğer yerleşimlerden farklı olarak, turizm sektöründe önemli gelişme göstermemiş olup, tarım sektörü ön planda olan, sosyo-kültürel yapısı görece geleneksel kalan bir yerleşmedir. İlçe genelinde, tarım etkinlikleri büyük oranda bu yerleşimde yapılmaktadır. Zeytincilik önemli bir tarımsal etkinliktir. Bodrum ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, turizm beldelerine yakın ya da iç kesimlerde olarak farklı karakter sergilemektedir. Akyarlar, Dereköy, Peksimet, Dağbelen, Gürece ve Yakaköy, nüfusları en fazla artan yerleşimler durumundadır. Güvercinlik, Akyarlar, İslamhaneleri ve Peksimet turizm odaklarına yakınlıkları nedeni ile ikinci konut gelişimlerine talep olan yerleşimlerdir. Gökova sahilinde yer alan Mazı, yat turizmi uğrak noktalarındaki koylara yakınlığı ve deniz turizmi 9 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA potansiyeli ile günübirlik turizm noktalarından biridir. Tarım sektörünün ön planda olduğu diğer kırsal nitelikli yerleşimlerde ise, geleneksel adetlerin turizm potansiyeli olarak sunulduğu çekim noktaları haline gelmiştir. 10 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.3. Dalaman İlçesi Dalaman ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli girdiler, TİGEM, MOPAK Kağıt Fabrikası (eski SEKA), uluslararası havalimanı ve Sarıgerme Turizm Merkezi’dir. İlçe önemli ölçüde kültür ve deniz turizmi ile Dalaman Çayı’na endeksli doğa sporları turizmi potansiyeli sunmaktadır. Bu nedenle, Dalaman ilçesi tarım, sanayi ve turizm ağırlıklı hizmetler sektörlerinin birlikte gelişmekte olduğu bir karakter sergilemektedir. İlçenin kıyıları “Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi” ve “Sarıgerme Turizm Merkezi” kapsamında kalmaktadır. Kıyı kesimlerinin tamamı doğal sit statüsü taşımaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Dalaman ilçe merkezi, ilçenin ticaret ve hizmetler merkezi olarak gelişmiştir. Havalimanı yerleşimin gelişiminde etkin rol oynamıştır. Dalaman ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, Dalaman Ovası’nda ve ormanlık alanlarda olmak üzere farklı nitelik taşımaktadır. Kırsal niteliği devam eden alanlarda genel ekonomik etkinlik, narenciye üretimi, zeytincilik, arıcılık olmak üzere tarım sektörü ağırlıklıdır. Şerefler, Gökdağ, Kayadibi, Bozbel, Gürleyik gibi kültürel miraslara yakın yerleşimlerde, kültür turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 11 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.4. Datça İlçesi Datça ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktör, ender coğrafi konumu nedeni ile deniz ve ormanlık alanların iç içe geçtiği doğal yapısıdır. İlçenin tamamı “DatçaBozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Datça ilçesi, özel çevre koruma bölgesi olarak ilan edilmiş olması dolayısıyla bozulmamış doğası, denizi ve zengin kültür mirası ile Muğla’nın en önemli deniz ve kültür turizmi merkezlerinden biridir. Tüm bu özelliklerinden dolayı, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hazırlanan, Türkiye Turizm Stratejisi 2023 kapsamında “Datça Eko-Turizm Kenti” olarak belirlenmiştir. Datça, strateji planlarında Bodrum ile birlikte, mevcut yel değirmenlerinin restore edilerek çeşitli aktiviteler için kullanılması önerilen bir ilçedir. Datça ilçe merkezi, ticaret ve turizme dayalı hizmetler sektörünün ön planda olduğu bir gelişim göstermiştir. Datça ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, ilçe genelinde olduğu gibi, tarım ve hayvancılık sektörü ağrılıklı gelişen yerleşimlerdir. Datça Yarımadası’nın eşsiz doğası nedeni ile bu yerleşimlerin tümünde deniz, agro-turizm, ekoturizm, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 12 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.5. Fethiye İlçesi Fethiye ilçesi, Muğla ilinin büyükşehir statüsü kazanmasıyla ikiye ayrılmıştır. Daha önce Fethiye’ye bağlı, Kemer, Eşen, Kadıköy, Karadere, Kumluova ve Seki yerleşimlerinin birlikteliği ile “Seydikemer” adıyla yeni bir ilçe oluşturulmuştur. Seydikemer ilçesine bağlanan yerleşimler dikkate alındığında, Fethiye ilçesinin turizm ağırlıklı kimliğinde bir değişiklik olmamıştır. Fethiye, Türkiye’nin hem deniz, hem kültür, hem de doğa turizmi açısından en önemli turistik merkezlerinden birisidir. İlçenin kimliğini belirleyen en önemli faktör, kuşkusuz, Ölüdeniz’dir. İlçe turizm sektörü açısından uluslararası arz ve talep sunmaktadır. Bu nedenle, turizm sektörü ön plandadır. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası bir yolcu iskelesi bulunmaktadır. Bununla birlikte, turizm daha çok ilçe merkezinde en önemli sektör durumunda olup, ilçenin diğer kesimlerinde, tarım ve özellikle narenciye, seracılık, arıcılık, alabalık yetiştiriciliği ile ormancılık ve madencilik önemli geçim kaynaklarını oluşturmaktadır. Seracılık çok önemli bir tarımsal aktivitedir. Fethiye ilçesinin ilçe merkezini de kapsayan kıyı bölümlerinin büyük kısmı, “Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Fethiye ilçe merkezi yanı sıra Göcek, Çiftlik ve Ölüdeniz yerleşimlerinin tamamı; Çamköy ve Karaçulha yerleşimlerinin bir kısmı ile köyden mahalleye dönüşen Gökçeovacık, İnlice, Yanıklar, Kargı, Keçiler ve Kaya yerleşmeleri bu bölge içinde yer almakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Fethiye ilçe merkezi, ilçe genelinde hizmetler sektörünün en gelişmiş olduğu yerleşim konumundadır. Yat limanı ve eski kent dokusu ile ilçenin en hareketli ve turizm sektörünün ilçe genelinde en gelişmiş olduğu yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Çamköy, ilçe merkezine yakın olmasına rağmen, kırsal karakterini korumuş, seracılığın en önemli gelir kaynağı olduğu bir yerleşimdir. Halkın bir kısmı, sezonda mevsimlik olarak turizm sektöründe çalışmaktadır. Çiftlik, oteller, ev pansiyonları ve ikinci konutların bulunduğu bir yerleşimdir. Plajları ile tanınan yerleşimin ana geçim kaynağı turizmdir. Bununla birlikte, tarımsal faaliyetler de sürdürülmektedir. Göcek, turizm gelirinin yüksek olmasına bağlı olarak, kent dokusunun nitelikli gelişme göstermiş olduğu bir yerleşimdir. Otel, butik otel ve pansiyon şeklinde konaklama tesislerinin bulunduğu yerleşimde, üst düzey gelir grubuna hitap eden, prestijli ikinci konut oluşumları da yaygındır. Karaçulha, ilçe merkezi ile bütünleşmiş bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, yerleşimin ekonomisi tarım ve seracılık ağırlıklı tarıma dayanmaktadır Ölüdeniz, ilçenin turizm açısından en çok gelişmiş ve turizm hareketleri talebi en yüksek olan yerleşmesidir. Turizm ve turizme yönelik ticaret sektörünün gelişmiş olduğu 13 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA yerleşimde, tarım sektörü özellikle, bahçe tarımı önemini korumaktadır. Ölüdeniz hem turizm tesisleri hem de ikinci konut oluşumları açısından gelişmiştir. İkinci konutların bir kısmında, sürekli ikamet edilmektedir. Yeşilüzümlü, tarım sektörü kimliği ön planda olan, sosyo-kültürel yapısı kırsal özellikler taşıyan bir yerleşimdir. Bağcılık ve şarapçılık potansiyeli bulunmaktadır. Son yıllarda Fethiye ilçe merkezinin yaylası konumuna gelmiştir. Üst gelir grubuna hitap eden konutlar bulunmaktadır. Yerleşmede ikinci konutların yanı sıra ev pansiyonculuğu da yaygındır. Son yıllarda yabancıların devamlı ikamet için tercih ettikleri bir yerleşim haline gelmiştir. Fethiye ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, yayla ya da orman yerleşmeleridir. Kıyı alanlarında yer alan yerleşmeler de dahil olmak üzere temel ekonomik aktivite tarım ve hayvancılıktır. 14 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.6. Kavaklıdere İlçesi Kavaklıdere ilçesi, ilin kuzeyinde, en iç kesimlerinde kalmakta olup, ormanlık alanlarla çevrili bir konumdadır. Diğer ilçelere etkileşimin az olduğu bir bölgede olması nedeniyle sosyo-kültürel yapısında kırsal ve geleneksel özelliklerini korumuş bir yapıya sahiptir. İlçe ekonomisi tarım (üzüm yetiştiriciliği ve şarapçılık), el sanatları (bakırcılık, kalaycılık, marangozluk, halıcılık) ve madencilik (mermer) sektörlerinin ön planda olduğu bir özellik göstermektedir. Bununla birlikte, Yörük kültürü ile önemli bir yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Kavaklıdere ilçe merkezi, sosyo-ekonomik açıdan kırsal karaktere sahip, mermerciliğe dayalı sanayi ve ormancılığın önemli bir girdi olduğu bir yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Çamlıbel, orman ve ormanlık arazilerle çevreli bir yayla yerleşimidir. Tarım arazileri kısıtlı olan yerleşimde, temel ekonomik etkinlik kalaycılık, bakırcılık ve ticarettir. Yerleşim yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Çayboyu, temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Bununla birlikte, en fazla katma değere sahip sektör, mermerciliğe dayalı sanayi sektörüdür. Yerleşimin sınırları içinde çok sayıda mermer ocağı ve fabrika bulunmaktadır. Menteşe, yaylalık bir yerleşimdir. Temel ekonomik etkinlik tarım ve hayvancılıktır. Bununla birlikte, en fazla katma değere sahip olan sektör, ticaret olarak ön plana çıkmaktadır. Önemli bir yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Kavaklıdere ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, orman ya da yayla yerleşimleri niteliğindedir. Bu yerleşimlerde geleneksel yaşam tarzı ve adetler devam etmekte olup, eko-turizm potansiyeli bulunmaktadır. 15 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.7. Köyceğiz İlçesi Köyceğiz ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktörler, Köyceğiz Gölü, gölü denize bağlayan Dalyan kanalları ve Caretta Caretta Deniz Kaplumbağaları’dır. Bu bölge ekolojik açıdan çok büyük öneme sahiptir. Bu potansiyeller, ilçenin turizm sektörüne katkı sağlamakla birlikte, tarım ve turizm sektörü birlikte gelişmektedir. İlçe, polikültür tarımı yapılabilen bir iklime sahiptir. Narenciye en önemli üründür. Köyceğiz Gölü’nde balıkçılık yapılmaktadır. Köyceğiz ilin tarih, kültür, deniz, yayla, doğa sporları ve sağlık turizmi potansiyeline sahip bir ilçesidir. Kaunos Antik Kenti’nin bulunduğu alanlar arkeolojik sit statüsü taşımaktadır. İlçenin batısında, Karaağaç ve Aksaz Koyları’nın bulunduğu alanda, Aksaz Deniz Üssü bulunmaktadır. Üssün, Aksaz Koyu tarafı, Marmaris ilçesi sınırlarında kalmaktadır. Köyceğiz ilçesinin, ilçe merkeziyle birlikte, Beyobası ve Toparlar ile Döğüşbelen, Zaferler, Hamitköy, Yangı, Zeytinalanı, Pınar, Kavakarası, Sultaniye, Ekincik ve Çandır yerleşimlerini kapsayan büyük bir kısmı, “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Özel çevre koruma bölgesinin güneyine bir kesimde ise, “KıdrakBelceğiz Turizm Merkezi” bulunmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Köyceğiz ilçe merkezi, temel ekonomik etkinliğin narenciye, arıcılık ve balık üretimi olduğu bir yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Beyobası, tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu, narenciye ve alabalık yetiştiriciliğinin yapıldığı, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Toparlar kırsal özelliklerin devam ettiği ve tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu, turizm sektörünün ise günübirlik düzeyde olduğu bir yerleşimdir. Köyceğiz ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, orman ya da ova yerleşimleridir. Bu yerleşimlerde eko-turizm ve yayla turizmi potansiyeli bulunmaktadır. Ayrıca, Sultaniye, sıcak ve soğuk termal kaplıcaları ile tanınmakta olup, sağlık turizmi potansiyeline sahiptir. 16 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.8. Marmaris İlçesi Marmaris ilçesi, ilin turizm sektöründe uluslararası arz ve talep kapasitesine sahip, en önemli turizm merkezlerinden birisidir. İlçede gümrüklü giriş-çıkışların yapıldığı uluslararası bir liman ile yat limanları bulunmaktadır. Yörenin tarihi zenginlikleri, Marmaris için de geçerli olup, ilçe deniz ve yat turizmi yanında, kültür ve doğa turizmi potansiyeli de sunmaktadır. Marmaris ilçesinin, Bozburun, Hisarönü, Turgut, Orhaniye, Bayırköy, Selimiye, Söğüt ve Taşlıca yerleşimlerinin kapsayan bir bölümü, “Datça-Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi”; Çamlı, Karaca ve Çetibeli yerleşimlerinin yer aldığı Gökova Körfezi’ndeki kıyıları ise, “Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Merkez, Armutalan ve İçmeler’in tamamı ile Beldibi ve Turunç’un bir kısmını ve Adaköy’ü kapsayan bölge ise, “Marmaris ve Çevresi Turizm Alanı” kapsamındadır. İlçede ayrıca, “Marmaris Milli Parkı” bulunmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Marmaris ilçe merkezi, ilin en büyük turizm merkezleri arasında yer alması nedeni ile turizm ve turizme dayalı ticaret en önemli sektördür. İlçe merkezinden, güneyde Turunç yerleşimine kadar olan sahil kesiminde, geniş bir yaya yolu üzerinde turizm tesisleri bulunmaktadır. Belde turizmi genel olarak deniz ve yat turizmi üzerine kurulmuştur. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Armutalan, ilçe merkezi ile direkt etkileşim halinde, turizm sektörünün ön planda olduğu bir yerleşimdir. Turizm tesisleri yoğun olup, ikinci konut oluşumları daha azdır. Arıcılık ve bal üretimi önemli bir ekonomik faaliyettir. Beldibi, ilçe merkezi ile direkt etkileşim halinde gelişmektedir. Turizm sektörünün ön planda olduğu, ikinci konut ağırlıklı olan bir yerleşimdir. Arıcılık ve bal üretimi önemli bir ekonomik faaliyettir. İçmeler, ilçe genelinde büyük ölçekli ve üst düzey gruba hizmet eden çok sayıda turizm tesislerinin bulunduğu bir yerleşimdir. Temel ekonomik sektör, turizmdir. Turunç, diğer sahil yerleşimlerine göre daha sakin bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, turizm sektörü ön plandadır. Bozburun, ilçe merkezi ve etrafındaki kentsel yerleşimlere uzak olup, kendi içinde, çevre yerleşimlerden etkilenmeden gelişim göstermiştir. Deniz ve doğa ile çevrili sakin bir yapıya sahiptir. Bununla birlikte, önemli bir yat turizmi uğrak noktasıdır. Marmaris ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin, büyük bir kısmı sahil yerleşmesi ya da denize yakın mesafede veya ormanlık alan içinde yer alan yerleşimlerdir. Bu nedenle, Marmaris’in bu yerleşmelerinde de deniz, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 17 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.9. Milas İlçesi Milas, hem sahil kesiminde hem de iç kesimlerde yer alan bir ilçe olma özelliğine sahiptir. İlçeler arasında en uzun kıyı şeridine sahip olmasına rağmen, ilçe merkezi ve Güllük ile Ören dışındaki yerleşimlerin iç kesimlerde yer alması, Milas’ın daha çok bir iç kesim yerleşmesi olarak algılanmasına neden olmaktadır. İlçenin kimliğinde belirgin rol oynayan diğer baskın faktörler ise, Güllük Limanı ile Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralleridir. Bu tesisler ile organize sanayi bölgesi ilçeyi daha çok bir sanayi kenti olarak ön plana çıkarmaktadır. Oysa, ilçenin, özellikle batı sahillerinde, yoğun turizm tesis alanları ve ikinci konut oluşumları bulunmaktadır. Milas ilçesinin batı sahillerinde, Çam Limanı Turizm Merkezi, Kazıklı Koyu Turizm Merkezi, Kazıklı Koyu Kıyı Bandı Turizm Merkezi, Güvercinlik Turizm Merkezi, ve Tuzla Gölü Güneyi Turizm Merkezi; güney sahillerinde ise Çökertme Turizm Merkezi bulunmaktadır. İlçenin güneyinde bir bölüm ise, Ağaçlıhöyük, Alaçam, Bahçeyaka, Balcılar, Çamköy, Çamovalı, Çiftlik, Demirciler, Fesleğen, Gökçeler, Karacahisar, Karapınar, Kısırlar, Kuzyaka, Pınararası, Söğütçük, Ulaş ve Yakaköy yerleşimlerini kapsayacak şekilde, “Fesleğen Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Bafa Gölü ve çevresi ise, tabiat parkı statüsü taşımaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Milas ilçe merkezinin, ekonomisi genel olarak tarım, sanayi ve turizm sektörüne dayanmaktadır. Hizmetler sektörü, ticaret ve kamu hizmetleri açısında da gelişmiştir. Bitkisel üretimde en önemli payı zeytincilik oluşturmaktadır. Milas, ayrıca kent merkezindeki kentsel sit ve kent içinde yer alan Mylasa Antik Kenti kalıntıları ile kültür turizmi potansiyeli sunan bir yerleşimdir. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Bafa, Bafa Gölü ile tanınmakta olup, göle endeksli olarak daha çok günübirlik turizm kapasitesi bulunmaktadır. Bununla birlikte, verimli tarım arazileri ile çevrili olup, tarım sektörü ön planda olan bir yerleşimdir. Zeytincilik en önemli ekonomik aktivitedir. Yerleşimde çok sayıda zeytin işleme, prina ve çırçır atölyeleri bulunmaktadır. Beçin, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Ekonomisi tarım ve hayvancılık sektörüne dayanmaktadır. Ayrıca, tarihi bir yerleşim olup, kültür turizmi potansiyeline sahiptir. Güllük, ekonomisi ağırlıklı olarak turizm ve sanayi sektörüne bağlı olarak gelişmiş bir yerleşimdir. Güllük Limanı, lojistik açıdan stratejik öneme sahiptir. Bodrum-Milas Havalimanı bu bölgede yer almaktadır. Milas yolu güzergahında mermer işleme tesisleri bulunmaktadır. Yerleşim aynı zamanda, bir sahil yerleşimi özelliğini korumakta ve deniz turizmi potansiyeli sunmakta olup, yat limanı projesiyle bu potansiyel desteklenmiştir. Yerleşim aynı zamanda, bir balıkçı yerleşimi özelliklerini hala taşımaktadır. 18 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Ören, bir sahil yerleşmesidir. Türkiye’de yerli turizm ve ikinci konut oluşumlarının başladığı 1970’li yıllardan beri bilinen ilk popüler turizm odak noktalarından biridir. Turizm gelişim ivmesini ilk yıllara göre kaybetmiştir. Bugün sakin ve daha küçük ölçekte bir sahil yerleşimi niteliği taşımaktadır. Gelişimin durmasında Kemerköy Termik Santrali’nin önemli etkisi olmuştur. Bununla birlikte, yat limanı ve tersane gibi kullanımlarla gelişimi desteklenen bir yerleşimdir. Selimiye, temel ekonomik aktivitenin tarım ve hayvancılık olduğu, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Zeytincilik, bal üretimi ve fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır. Milas ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin, hemen hepsinde ise, geleneksel yaşam tarzını yansıtan örf ve adetler ya da geleneksel mutfak kültürü devam etmektedir. Beşparmak Dağı eteklerinde bulunan yerleşimlerde doğa sporları ve ekoturizm potansiyeli mevcuttur. 19 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.10. Ortaca İlçesi Ortaca, turizm, ticaret, küçük sanatlar ile tarım ve hayvancılık sektörlerinin birlikte yer aldığı bir ilçedir. Ortaca’da, özellikle, Köyceğiz Gölü’nü denize bağlayan fiyort tipi doğal kanalların bulunduğu Dalyan ve Caretta Caretta Kaplumbağaları’nın yaşadığı İztuzu Sahili ve Sarıgerme Plajı önemli turizm potansiyelleridir. Ortaca ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli etken Dalyan yerleşimi olmakla birlikte, Dalyan Kanalları, Köyceğiz ilçesi sınırları içinde yer almaktadır. Ortaca ilçesinin büyük kısmı, Dalyan, Gökbel, Eskiköy ve Tepearası yerleşimlerini içine alacak şekilde, “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Güney sahillerinin bir kısmı ise, Dalaman ilçesi ile ortak sınırlar taşıyan “Sarıgerme Turizm Merkezi” kapsamında kalmaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. Ortaca ilçe merkezi, narenciye yetiştiriciliği ve seracılığın yaygın olarak yapıldığı bir yerleşimdir. Bununla birlikte, bulunduğu konum nedeni ile ticaret merkezi fonksiyonlarını üstlenme kapasitesine de sahiptir. Çevre yerleşimler için bir merkez niteliği taşımaktadır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Dalyan, ilçenin ve Türkiye’nin en çok tanınan turistik yerleşimlerimden birisidir. Kaunos Antik Kenti ve İztuzu Sahili en önemli turizm potansiyelleridir. Orta ve küçük ölçekli konaklama tesisleri yanı sıra ikinci konut oluşumları da yaygındır. Ev pansiyonculuğu da yapılmaktadır. Ortaca ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen kırsal yerleşimlerin, hemen hepsinde ise, tarım sektörü ön plandadır. Bununla birlikte, deniz turizmi ile birlikte termal turizm potansiyeline sahip olan ve Sarıgerme Turizm Merkezi sınırlarında yer alan Sarıgerme ile “Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi” için yer alan Gökbel turizm sektörü içinde yer alan yerleşimler olmuştur. 20 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.11. Seydikemer İlçesi Seydikemer, Muğla ilinin büyükşehir statüsüne dönüşmesiyle Fethiye ilçesinden ayrılarak oluşturulan yeni bir ilçedir. İdari açıdan ayrı bir ilçe olmasına rağmen, gelişimine Fethiye ilçesi ile bağlantılı olarak devam edecektir. Kemer yerleşimi merkez olacak şekilde kurulan ilçeye mahalle olarak bağlanan yerleşimler, Eşen, Kadıköy, Karadere, Kumluova ve Seki’dir. Bunun dışında, ilçeye 52 adet eski köy yerleşimi1 mahalle olarak bağlanmıştır. İlçenin doğu sahillerinin bir kısmı, “Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamındadır. Karadere, Kumluova ve Karaköy yerleşmeleri bu bölge içinde kalmaktadır. Ayrıca, ilçenin doğusunda, Seki-Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi bulunmakta olup, Ceylan ve Temel yerleşimleri bu bölgede yer almaktadır. Bu alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planı onama sınırları dışındadır. İlçe ekonomisinde tarım ve özellikle narenciye, seracılık, arıcılık, alabalık yetiştiriciliği ile ormancılık ve madencilik önemli geçim kaynaklarını oluşturmaktadır. Seracılık çok önemli bir tarımsal aktivitedir. Ayrıca, özellikle kırsal niteliği devam eden yerleşmeler yayla turizmi potansiyeli bulunmaktadır. İlçe merkezi, eski Kemer yerleşimi, Eşen Ovası’nda, Fethiye-Antalya Karayolu kavşağında bulunmaktadır. Yerleşim ulaşım açısından bulunduğu bu avantajlı konumuyla, yakın çevresine hizmet veren bir tarım ve ticaret merkezi olarak gelişmektedir. Turizm sektörü gelişmemiştir. Ancak son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Eşen, Eşen Çayı’nın suladığı verimli tarım arazileri üzerinde bulunan, kırsal karakterli bir yerleşimdir. Ekonomisi ağırlıklı olarak, zeytin, tütün ve pamuk yetiştiriciliğine dayanmaktadır. Kadıköy, Eşen Çayı’nın suladığı verimli tarım arazileri üzerinde bulunan, tarımsal karakterli bir yerleşimdir. Pamuk ve zeytin yetiştiriciliği ile seracılık yapılmaktadır. Son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Karadere, tarım sektörü kimliği ön planda olan, yaygın olarak seracılığın yapıldığı, kırsal nitelikli bir yerleşimdir. Yerleşimde Zeytinlikler ve gül seraları bulunmaktadır. Bununla birlikte, Patara Plajı’nın uzantısı olan plajlara sahip yerleşimde deniz turizmi potansiyeli de mevcuttur. 1 Kemer beldesine bağlı, Arsaköy, Bağlıağaç, Atlıdere, Bayırköy, Çamurköy, Çatak, Çayan, Çobanlar, Çökek, Dereköy, Döğer, Girmeler, Güneşli, Hacıosmanlar, Kayacık, Kayadibi, Kıncılar, Korubükü, Ortaköy, Ören, Paşalı, Sahil Ceylan, Sarıyer, Seydiler, Söğütlüdere, Uğurlu, Yakaköy, Zorlar; Eşen beldesine bağlı, Alaçat, Arifler, Boğaziçi, Çaltıözü, Çaykenarı, Çukurincir, Demirler, Dodurga, Gölbent, İzzettinköy, Kabaağaç, Karaköy, Minare, Yakabağ; Seki beldesine bağlı, Bekçiler, Boğalar, Ceylan, Çaltılar, Çobanisa, Doğanlar, Kayabaşı, Kınık, Temel ve Merkez’e bağlı Yaylapatlangı köyleri. 21 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Kumluova, tarım sektörü kimliği ön planda olan, yaygın olarak seracılığın yapıldığı, kırsal karakterini korumuş bir yerleşimdir. Bununla birlikte, Patara Plajı’nın uzantısı olan plajlara sahip beldede deniz ve su sporları turizm potansiyeli bulunmaktadır. Seki, temel ekonomik etkinliğin tarım ve hayvancılık olduğu bir yerleşimdir. Coğrafi konumu nedeni ile doğa, yayla ve kış sporları turizmi potansiyellerine sahiptir. Son yıllarda, yabancıların sürekli ikamet için seçtiği yerleşimlerden biri olmuştur. Yayla turizmi potansiyeline sahiptir. Seydikemer ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimler ise, yayla ya da orman yerleşimleridir. Kıyı alanlarında yer alanlar da dahil olmak üzere temel ekonomik aktivite tarım ve hayvancılıktır. Yaylalık alanlara bağlı olarak Yörük kültürü hakimdir. Pek çok yerleşimde, halı, kilim dokuma gibi geleneksel el sanatları ve diğer kültürel adetler devam etmektedir. Bu yerleşimlerde, agro-turizm ya da eko-turizm potansiyeli bulunmaktadır. 22 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.12. Ula İlçesi Ula ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli faktör, Gökova Körfezi’dir. İlçenin, körfez kıyılarında bulunan, önemli turizm odakları, Akyaka ve Gökova yerleşimleridir. Gökova Körfezi sahili ile deniz ve yat turizmi; Geleneksel Ula Evleri ile kültür turizmi potansiyeli sunmaktadır. İlçede ayrıca, önemli bir tarımsal potansiyel mevcuttur. Tütün, zeytin ve üzüm yetiştiriciliği ile arıcılık yaygın olarak yapılmaktadır. İlçede zeytinyağı ve mermer fabrikaları bulunmaktadır. Ula ilçesinin Gökova Körfezi’ndeki kıyıları, “Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi” kapsamında kalmaktadır. Akyaka, Gökova, Akçapınar ve Gökçe yerleşmeleri bu bölge içinde yer almakta olup, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Ula ilçe merkezi, birkaç yıl öncesine kadar tarım ve hayvancılık sektörünün ön planda olduğu kırsal nitelikli bir yerleşim iken, son yıllarda meslek yüksek okulunun açılması ile hizmetler sektörünün gelişmeye başladığı bir yerleşim olmuştur. İl merkezine yakınlığı nedeni ile Muğla Üniversitesi öğrencilerinin de Ula’ya yerleşme eğilimi bulunmaktadır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Akyaka, ilin önemli turizm yerleşmelerinden birisidir. Doğal değerleri ve yerleşimin mimari özellikleri ile farklılaşmakta ve bölgede yapılaşma açısından en düzgün, düşük yoğunluklu ve nitelikli gelişmiş yerleşimlerden birisi olarak dikkat çekmektedir. Verimli tarım topraklarına sahip olmasına rağmen, yerel halk tarım ve hayvancılık sektörünü büyük ölçüde bırakarak, turizm sektörüne yönelmiştir. Gökova, Türkiye’nin doğası nedeni ile çok tercih edilen turizm yerleşimlerinden birisidir. Bununla birlikte, tarım ve hayvancılık halkın en önemli geçim kaynağı olmaya devam etmektedir. Yerleşimde sürekli yaşayan emekliler ve İngiliz uyruklu önemli bir nüfusun yaşadığı ikinci konut oluşumları bulunmaktadır. Gökova ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerde ise, genel olarak, doğa ve doğa sporları turizmi potansiyeli bulunmaktadır. 23 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.1.13. Yatağan İlçesi Yatağan ilçesinin kimliğini belirleyen en önemli etken, Yatağan Termik Santrali’dir. Bu nedenle Yatağan, santral ve zengin mermer rezervleri ile sanayi sektörü ön planda olan bir ilçedir. İlçede, mermer ocakları ve feldispat işleme tesisleri bulunmaktadır. Bununla birlikte, tarım sektörü de ilçedeki bir diğer önemli geçim kaynağıdır. Zeytincilik ve buna bağlı zeytinyağı işleme tesisleri bulunmaktadır. İlçe ekonomisinde, ayrıca, orman ürünleri, arıcılık, reçine üretimi, kilim-halı dokumacılığı önemli yer tutmaktadır. Yatağan ilçe merkezi, termik santral ve mermer fabrikaları ile Muğla ilinin Milas ilçesi ile birlikte, sanayi sektörünün ön planda olduğu ikinci yerleşimidir. Tarım sektörü potansiyeli de bulunmakla birlikte, tarımsal katma değerin düşük olmasına bağlı olarak tarım arazileri üzerinde, konut ya da sanayi kullanımı için değişim baskısı bulunmaktadır. İlçenin Bağyaka yerleşmesinde Bozüyük Kaplıcaları, Eskihisar yakınlarında ise, Stratonikeia Antik Kenti bulunmaktadır. Belediye statüsü kalkarak mahalleye dönüşen yerleşimlerden; Bencik, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Arıcılık, hayvancılık ve ormancılık temel ekonomik etkinliktir. Bozarmut, sulama alanları ile çevrili tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Mekansal gelişimi Yatağan ilçe merkezi ile birleşmiş olup, merkez ile etkileşim halinde gelişen bir yerleşimdir. Hayvancılık önemli bir ekonomik uğraştır. Sulu tarım ve bahçecilik yoğun olarak yapılmaktadır. Bozüyük, sulama alanları ile çevrili, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Buna ilaveten, kentsel sit niteliği taşıyan tarihi dokusu ve yakın civarlarındaki tarihsel çevre ile değerlendirilebilecek kültür turizmi potansiyeli bulunmaktadır. Strateji planlarında yerleşmedeki tarihi dokunun restore edilerek turizme kazandırılması desteklenmektedir. Turgut, tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşimdir. Zeytincilik en önemli geçim kaynağıdır. Mevsimlik olarak çalışan zeytin fabrikaları bölgedeki önemli sanayi kuruluşlarıdır. Yeşilbağcılar, zeytincilik potansiyeli ile tarım sektörü kimliği ön planda olan bir yerleşim iken, günümüzde kömür ocaklarının temel ekonomik etkinlik alanı haline geldiği bir yerleşim olmuştur. Yerleşik dokusu kömür arama alanlarında kalmıştır. Bu nedenle, boşaltılmış olan yerleşimde, mevcut yerleşim alanının kuzeydoğusunda ve doğusunda, Yatağan yolu üzerinde, planlamış iki bölgeye taşınmıştır. Yerleşimin boşaltılmış bölümü 1/25.000 ölçekli planda, “taşınacak yerleşim alanı sınırı” olarak gösterilmiştir. Yatağan ilçesinde köy statüsünden mahalleye dönüşen yerleşimlerin çoğu Yörük kültürünün hakim olduğu yerlerdir. Bozüyük Kaplıcaları’nın bulunduğu Bağyaka termal turizm; Stratonikeia Antik Kenti yakınlarındaki Eskihisar’da ise, kültür turizm potansiyeli sunan yerleşimlerdir. 24 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 4.2. KENTSEL KADEMELENME Muğla ilinde günümüzde, D.P.T’nin 1982’de yayınlanmış olan “Türkiye’de Yerleşme Merkezlerinin Kademelenmesi” araştırmasının yapıldığı günden bugüne gerçekleşen sosyo-ekonomik değişime paralel olarak, söz konusu araştırma kapsamında kademelenmeden çok da farklı olmayan, ancak “uluslararası, ulusal ve bölgesel çekim merkezleri” olarak üç ayrı düzeyde değerlendirilebilecek bir kademelenmeden söz edilebilir. Bu güncel kademelenmede, Muğla ilindeki ilçeler, “ilçe merkezleri deniz kıyısında olanlar”, “denize kıyısı bulunan, ancak ilçe merkezleri iç kesimlerde olanlar” ve “tamamen iç kesimde olanlar” olarak üç grupta değerlendirilebilir. Her grup içinde, ilçelerin farklı niteliklerine bağlı, farklı kademelenmeler oluşmaktadır. Gruplarda yer alan ilçeler ise şöyle belirlenmiştir: 1.grup: Bodrum, Datça, Marmaris ve Fethiye 2.grup: Ula, Köyceğiz, Ortaca, Dalaman, Milas, Merkez ve Seydikemer 3.grup: Yatağan ve Kavaklıdere Uluslararası Düzeyde Kademelenme Bu düzeyde kademelenmenin ana kriterini “turizm potansiyeli” oluşturmaktadır. 1.grup ilçelerden, Bodrum, Marmaris ve Fethiye, turizm sektörüne endeksli olarak, uluslararası hinterlantları ya da çekim güçleri en geniş ilçeler olup, bu düzeydeki 1.kademe merkezler olarak ön plana çıkmaktadır. 1.grup ilçelerden, Datça; 2.grup ilçelerden, Ula, Köyceğiz, Ortaca, Dalaman ve Milas ise turizm kapasitesine bağlı uluslararası çekim güçleri görece daha az olan 2.kademe merkezlerdir. 2.grup ilçelerden, Merkez ve Seydikemer ile 3.grup ilçelerden, Yatağan ve Kavaklıdere, turizm sektörüne endeksli uluslararası çekim gücü açısından 3.kademe merkezler olarak değerlendirilmektedir. 25 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Ulusal Düzeyde Kademelenme Bu düzeyde kademelenmenin ana kriterlerini “turizm potansiyeli ile birlikte ulusal boyutta mal ve hizmet sunumu” oluşturmaktadır. 1.grup ilçelerden, Bodrum, Marmaris, Fethiye ile 2.grup ilçelerden, Dalaman, Milas ve Merkez, bu düzeyde 1.kademe merkezler olarak ön plana çıkmaktadır. 1.grup ilçelerden, Datça, 2.grup ilçelerden Ortaca ile 3.grup ilçelerden Yatağan ise 2.kademe merkezlerdir. 2.grup ilçelerden, Ula, Köyceğiz ve Seydikemer ile 3.grup ilçelerden Kavaklıdere ise, bu düzeydeki 3.kademe merkezler olarak değerlendirilmektedir. 1.kademe merkezleri bir araya getiren özellikler incelendiğinde, hepsinin belirli bir turizm potansiyeli yanı sıra, farklı sektörler açısından ulusal düzeyde birer merkez olmalarıdır. Örneğin, Bodrum, Marmaris ve Fethiye’de büyük yolcu limanları; Milas ve Dalaman’da havalimanları ve Muğla’da üniversite bulunmaktadır. 2.kademe merkezlerden, Datça’da liman ve yolcu iskeleleri bulunmaktadır; Yatağan ise termik santral ile Türkiye’nin en önemli enerji üretim merkezlerinden biridir. Ortaca, ticaret ve küçük sanayinin gelişmiş olduğu bir ilçedir. 26 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Bölgesel Düzeyde Kademelenme Bu düzeyde kademelenmenin ana kriterini ise, sadece “bölgesel boyutta mal ve hizmet sunumu” oluşturmaktadır. 1.grup ilçelerden, Marmaris ve Fethiye ile 2.grup ilçelerden, Ortaca, Milas ve Merkez 1.kademe merkezler olarak ön plana çıkmaktadır. 1.grup ilçelerden, Datça ve Bodrum; 2.grup ilçelerden Ula ve Dalaman ve 3.grup ilçelerden Yatağan ise 2.kademe merkezlerdir. 2.grup ilçelerden Köyceğiz ve Seydikemer ile 3.grup ilçelerden Kavaklıdere ise 3.kademe merkezler olarak değerlendirilmektedir. 1.kademe merkezleri bir araya getiren özellikler incelendiğinde, hepsinin ticaret, eğitim, sağlık gibi hizmetler açısından sundukları mal ve hizmet çeşitliliği ve ulaşım olanaklarının kolaylığı nedeni ile yakın çevreleri için önemli birer merkez olduğu görülmektedir. 2.kademe merkezlerden, Datça ve Bodrum, mal ve hizmet sunumu açısından, 1.kademe merkezler ile eşdeğer nitelikler taşımakla birlikte, coğrafi konumları nedeni ile bu düzeyde daha alt kademede bir çekim merkezi niteliği taşımaktadır. Bununla birlikte, Datça, uluslararası bir etkileşim de sayılabilecek şekilde, Simi Adası için bir ticaret merkezidir. 3.kademe merkezler, bir ilçe merkezinde olması gereken tüm hizmetlere sahip olmalarına rağmen, daha büyük ilçe merkezlerine yakınlıkları nedeni ile çekim gücü görece düşük olan ilçelerdir. Ula, Merkez ilçeye; Köyceğiz ise Ortaca ilçesine yakın bir mesafede bulunmaktadır. 3.kademe merkezlerden Seydikemer ise, yeni bir ilçe merkezi olması açısından görece düşük hizmet sunumlarına sahiptir. 27 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 5. PLANI YÖNLENDİREN TEMEL VERİLER 5.1. ÜST PLANLAR 5.1.1. Güney Ege Kalkınma Ajansı TR32 Düzey 2 Bölgesi Bölge Planı 2010-2013 Bölge Planı Aydın, Muğla ve Denizli illerini kapsayan Bölge Planı gelişim senaryolarında, Muğla turizm; Aydın tarım, Denizli ise, sanayi sektörü kimliği ön planda olacak iller olarak öngörülmektedir. Bu doğrultuda, bölgenin genelinde tarım ağırlıklı bir gelişim öngörülmekle birlikte, sanayi, turizm ve enerji/madencilik ve doğal kaynakların temel alındığı gelişim koridorları planlanmıştır. Bölgenin kuzeyinde Denizli merkez odaklı, Aydın, Milas ve Söke’ye uzanan bir sanayi gelişim koridoru öngörülmüştür. Ağırlıklı turizm gelişim koridoru ise, Fethiye’den başlayarak kıyı şeridinden Kuşadası’na kadar uzanmaktadır. Denizli’den başlayarak Milas’a uzanan aks üzerinde madencilik gelişim koridoru; Aydın ve Denizli illeri arasında ise, jeotermal enerjiye dayalı gelişim koridoru öngörülmüştür. Bu çerçevede Milas’ta kestane ve zeytine dayalı sanayi; yine Milas’ta halı üretimi; Ortaca ve Köyceğiz’de Caretta Caretta Kaplumbağaları; Marmaris, Milas ve Datça’da arıcılık alanında marka yaratılması hedeflenmektedir. Milas'daki OSB'nin doluluk oranlarının artırılması, ayrıca Yatağan, Milas ve Fethiye'de bulunan mermer tesisleri ile yine Milas’taki feldspat rezervlerini işleyen tesislerin artırılması beklenmektedir. Turizmde çeşitliliğin desteklenmesi amacıyla, Fethiye, yeni idari bölünüşe göre, Seydikemer (Seki-Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi’nin bu ilçe sınırları içinde kalması nedeniyle) kış sporları turizminin; Milas ve Datça agro turizmin; Bodrum, Marmaris, Fethiye, Datça ve Dalaman yat turizminin destekleneceği ilçeler olarak belirlenmiştir. Muğla Merkez (yeni idari yapıya göre Menteşe), Bodrum, Datça, Marmaris, Ortaca ve Dalaman kadının iş gücüne katılımının destekleneceği öncelikli ilçeler olarak belirlenmiştir. Marmaris, Bodrum, Dalaman, Fethiye, Muğla Merkez (Menteşe), Datça ve Milas okul öncesi eğitim için öncelik verilmesi gereken ilçeler olarak belirlenmiştir. Bunlara ilaveten, Ula, Dalaman ve Kavaklıdere sağlık hizmetleri altyapısı desteklenecek ilçeler olarak belirlenmiştir. Yenilenebilir enerjinin kullanımının yaygınlaştırılması amacına uygun olarak Milas, Bodrum, Datça, Marmaris, Ortaca, Dalaman ve Fethiye rüzgar ve güneş enerjisi potansiyelinin; Yatağan ve Köyceğiz jeotermal kaynakların yaygın kullanımının desteklenmesi önerilen ilçelerdir. Bölgede termik santrallerin bulunduğu Milas ve Yatağan ilçeleri hava kalitesinin korunması ve kirliliğin önlenmesi amacıyla öncelikli yerleşme olmuştur. 28 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Bölgede ulaşım ve altyapıya ilişkin projeksiyonların hayata geçirilmesi ile birlikte bölgenin lojistik altyapısının, ticaret ve turizm sektörlerinin ulaşım olanaklarının geliştirilmesi öngörülmektedir. Bölge için yeni projelerden birisi Denizli'yi Aydın üzerinden Güllük Limanı'na bağlayarak demir yolu ile limanın entegrasyonunu amaçlamakta ve bölgenin lojistik üssü olma hedefi için önemli bir adımı işaret etmektedir. 2014-2023 Bölge Planı Genel olarak bir önceki bölge planındaki stratejilerin devamı niteliğinde olan bu güncel bölge planında, ilçe merkezleri ekonomik açıdan, “geleneksel ekonomi merkezleri”, turizm yoğun merkezler”, “ekonomisi çeşitlendirilmiş merkezler”, “ekonomisi çeşitlendirilmiş turizm yoğun merkezler” ve “turizm yoğun geleneksel ekonomi merkezleri” şeklinde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma kapsamında, Muğla ilindeki ilçelerden, Menteşe, Yatağan, Kavaklıdere ve Seydikemer “geleneksel ekonomi merkezleri”; Bodrum, Marmaris ve Fethiye “turizm yoğun merkezler”; Milas “ekonomisi çeşitlendirilmiş merkezler”; Ula, Datça, Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ise, “turizm yoğun geleneksel ekonomi merkezleri” olarak belirlenmiştir. Bölge planının, “Vizyon, Gelişme Eksenleri, Öncelikler ve Tedbirler” bölümünde, “zengin beşeri sermaye ve güçlü toplumsal yapı”, “yüksek katma değer ve yenilik odaklı üretim”, “dört mevsim turizm” ve “yaşanabilir mekanlar ve sürdürülebilir çevre” başlıkları altında Aydın, Muğla ve Denizli illeri için stratejiler üretilmiş ve stratejilerin uygulamasına yönelik tedbirler ve öncelikli mekanlar belirlenmiştir. Bu doğrultuda, genel olarak her tür merkez için üretilen stratejilere ilaveten, Muğla iline bağlı ilçelerin kapsayan özellikli stratejiler bulunmaktadır. Bu özellikli stratejilerde; Milas, Bodrum ve Fethiye “su ürünleri üretimi geliştirilecek…” ilçeler; Kavaklıdere “kara ulaşımı altyapısı”, Bodrum, Datça, Fethiye ve Marmaris “yat limanı, liman, çekek ve yanaşma yeri gibi deniz ulaşımı altyapısı” geliştirilecek ilçeler; Köyceğiz “termal turizm”, Marmaris, Bodrum ve Fethiye “kongre turizmi”, Menteşe (Karabağlar Yaylaları) “yayla turizmi”; Datça, Menteşe (Akyaka), Marmaris, Bodrum ve Fethiye “deniz ve yat turizmi” ve Fethiye “doğa turizmi” açısından desteklenmesi önerilen ilçelerdir. 29 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 5.1.2. Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı Yürürlükteki Aydın-Muğla-Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 05.07.2011 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından onaylanmıştır. Muğla, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı ana kararları çerçevesinde sürdürülebilir kalkınmanın öncelikle turizme dayalı hizmetler sektörüne bağlı olacağı bir il olarak tespit edilmiştir. Bu sektör, kalkınma sürecinde ilin en güçlü yönü olarak kabul edilmiş; bununla birlikte ildeki tarım ve sanayi potansiyelinin kalkınmayı güçlendirecek şekilde desteklenmesi de kentin gelişmesinde büyük önem taşıyacağı öngörülmüştür. Muğla’daki kentsel yerleşimlerin, iç kesimlerde ve kıyı kesimlerinde yer almalarına bağlı olarak gelişim göstereceği; bu doğrultuda, iç kesimlerden yer alan Muğla Merkez (yeni idari bölünüşe göre Menteşe), Yatağan, Kavaklıdere ve Ula ilçelerinin il merkezi odaklı bir gelişim ve etkileşim göstereceği öngörülmektedir. Milas ilçesi ile ilin güney sahil kesimindeki Bodrum, Datça, Marmaris ve Fethiye ilçelerinin kendi içlerinde bir gelişim göstereceği; buna karşın Köyceğiz, Ortaca ve Dalaman ilçelerinin ise birbirleri ile etkileşim halinde olacağı öngörülmektedir. Plan döneminde, Yatağan ve Milas ilçelerinin birer sanayi odağı olmaya devam edeceği; Fethiye ve Seydikemer ilçesinin tarım sektörü odağına dönüşeceği öngörülmektedir. Sahil kesimindeki ilçeler ise birer turizm odağı olmaya devam edecektir. Özetle, Muğla ili, özel çevre koruma bölgeleri, turizm koruma ve gelişim bölgeleri ile turizm merkezleri, kentsel, doğal ve arkeolojik sitler ile milli parklar, önemli bitki ve kuş alanları gibi ekolojik açıdan hassas önemli doğa alanların korunduğu ve bu yolla, öncelikle turizm gelirinin arttırılmasının hedeflendiği bir il olarak belirlenmiştir. Merkez (Menteşe) ilçe, özellikle il merkezi öncelikle bir kültür turizmi kenti olarak gelişecek şekilde desteklenmektedir. Büyük kentsel donatı alanları, il merkezinde yoğunlaşacaktır. Bodrum ilçesinin bugünkü karakteri ve doğal kaynakları ile bir uluslararası kültür, sanat ve deniz turizmi merkezi olarak gelişmeye devam edeceği öngörülmektedir. Bu gelişmenin, doğayı tahrip eden mekansal büyümeden çok mevcut mekansal kalitenin ve hizmet kalitesinin artırılması yönünde olması desteklenmiştir. Plan kararları ile Yarımada’da mekansal gelişme kontrol altına alınmış ve önemli doğa alanlarının korunması yönünde önemli kararlar üretilmiştir. Dalaman ilçesinin bugünkü karakteri ve doğal kaynakları ile bir uluslararası deniz ve doğa turizmi merkezi olarak gelişmeye devam edeceği öngörülmektedir Datça ilçesinin turizm öncelikli mevcut karakteri ile gelişmeye devam edeceği öngörülmektedir. Fethiye ilçesinin bugünkü kimliği ile yani turizm ve tarım sektörlerinin birlikte gelişmesi öngörülmüştür. Yeni idari bölünüş dikkate alındığında, tarım sektörü özellikle Seydikemer ilçesi için ön plana çıkmaktadır. 30 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Kavaklıdere ilçesi, mermerciliğe dayalı sanayinin, tarımın ve yayla turizminin destekleneceği bir ilçe olarak belirlenmiştir. Köyceğiz ilçesinin “koruma alanları” kapsamında kalan kısımlarında yeni kullanım kararı getirilmemiştir. Köyceğiz ilçesi, plan döneminde turizm ve tarım sektörünün gelişmeye devam edeceği bir yerleşim olarak öngörülmüştür. Marmaris ilçesinde turizm ve tarım sektörünün gelişmeye devam edeceği öngörülmüştür. Milas ilçesinin sanayi, turizm ve tarım sektörlerinin birlikte gelişeceği bir kimliğe sahip olacağı ve bir kentsel çekim merkezi olmaya devam edeceği öngörülmüştür. Ortaca ilçesinin tarım ve turizm sektörlerine dayalı bir gelişme göstereceği öngörülmektedir. Ula ilçesinin Gökova ve Akyaka ile turizm potansiyeline sahip olan turizm sektörü ön planda olacak şekilde gelişeceği öngörülmektedir. Yatağan ilçesinin, mevcut termik santral ve mermer sanayinin gelişmesi ile sanayi sektörü kimliğinin devam edeceği, ayrıca, antik kentlerin varlığı nedeni ile turizm kimliğinin desteklenebileceği bir yerleşim olması desteklenmiştir. 5.2. KORUMA ALANLARINDAKİ PLANLAR Muğla ilinde, Gökova, Datça-Bozburun, Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek ve Patara’nın bir kısmı olmak üzere beş adet özel çevre koruma bölgesi bulunmaktadır. Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı kapsamı ve onama sınırı dışında yer alan bu bölgelerde 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planları, 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planları bulunmaktadır. Koruma alanları kapsamındaki Bafa Gölü Tabiat Parkı ve Marmaris Milli Parkı’nın uzun devreli gelişme planları bulunmaktadır. 31 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 5.3. KÜLTÜR VE TURİZM MERKEZLERİ – KÜLTÜR VE TURİZM KORUMA VE GELİŞİM BÖLGELERİNDEKİ PLANLAR Muğla ilindeki on altı adet turizm merkezi ve bir adet kültür ve turizm merkezi 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Bu alanlardan, Yalıkavak-Gündoğan-Göltürkbükü Turizm Merkezi’nin Yalıkavak kesimi ile Yalıçiftlik, Türkbükü Doğusu ve Seki-Erendağı Turizm Merkezleri’nin ve Fesleğen KTKGB’sinde yer alan Çamseki Mevkii’nin ve Milas-Çökertme Turizm Merkezi’nin 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planları bulunmaktadır. Bu planlardan, Yalıkavak Turizm Merkezi, Yalıkavak Limanı Turizm Merkezi’ni; Yalıçiftliği Turizm Merkezi çevre düzeni planı ise, Adalıyalı Turizm Merkezi’ni kapsamaktadır. Bodrum Marina ile Marmaris ve Çevresi Turizm Merkezleri bulundukları ilçe merkezlerinin imar planları kapsamında kalmaktadır. Dalaman Sarıgerme Turizm Merkezi’nin imar planı bulunmaktadır. Milas, Çökertme, Tuzla Gölü Güneyi, Güvercinlik, Çam Limanı, Kazıklı Koyu ve Kazıklı Koyu Kıyı Bandı ve Köyceğiz Kıdrak-Belceğiz Turizm Merkezleri’nde ise, mevzii planlar bulunmaktadır. Bodrum Karaada Turizm Merkezi’nin ise, planı yoktur. 5.4. İMAR PLANLARI VE MEVZİİ İMAR PLANLARI Muğla ilinde il merkezi, ilçe merkezleri ve büyükşehir statüsüyle mahalleye dönüşmüş mülga beldelerin onaylı imar planları (Kavaklıdere ilçesine bağlı Çamlıbel hariç) bulunmaktadır. Bunlara ilave olarak, Merkez ilçede, Gülağzı, Akçaova, Ortaköy, Yeniköy; Bodrum ilçesinde Güvercinlik; Milas ilçesinde Tepecik; Marmaris ilçesinde Değirmenyanı ve Ortaca ilçesinde Sarıgerme yerleşimlerinin imar planları bulunmaktadır. Muğla mevzii imar planlarının yoğun olduğu bir ildir. İl genelinde yaklaşık 600 adet mevzii imar planı bulunmaktadır. Kıyıkışlacık bölgesi, Güllük-Milas ve MilasBodrum karayolu güzergahları ile Gülağzı, Akyaka ve Çıtlık, mevzii imar planlarının il genelinde yoğunlaştığı yerlerdir. Mevzii imar planları çoğunlukla konut amaçlıdır. Bununla birlikte, sanayi, akaryakıt istasyonu ve konut dışı kentsel çalışma amaçlı mevzii planlar yoğunluk kazanmaktadır. 5.5. KÖY YERLEŞME PLANLARI Muğla ilinde, Menteşe ilçesinde Doğanköy, Gazeller, İkizce; Bodrum ilçesinde Yeniköy; Dalaman ilçesinde, Şerefler-Kargınkürü, Kapıkargın, Gürleyik; Fethiye ilçesinde, Alaçat, Çaltıözü, Yaylaceylan, Döğer; Kavaklıdere ilçesinde Salkım; Milas ilçesinde, Bahçeyeni, Kırcağız, Meşelik, Balcılar, Çamlıyurt, Epçe, Kafaca, Ortaköy, Küçükdibekdere; Ula ilçesinde, Elmalı, Gökçe, Gölcük, Sarayyanı, Karaböğürtlen, Şirinköy, Çıtlık; Yatağan ilçesinde Bağyaka ve Kafaca-Kaplancık yerleşmelerinin, dönemin ilgili mevzuatına göre yapılmış imar planları (köy yerleşme planları) bulunmaktadır. 32 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 5.6. KURUM GÖRÜŞLERİ ve JEOLOJİK ETÜT RAPORU Muğla 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı çalışmaları kapsamında alınması gereken tüm kurum görüşleri, öncelikle Muğla İl Özel İdaresi İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü, daha sonra ise, güncellenmesi amacıyla Muğla Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı tarafından resmi yazışmalarla temin edilmiş olup, plana aktarılmış ya da plan kararlarına ve plan hükümlerine yansıtılmıştır. Muğla 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı’na esas olmak üzere il bütünü için hazırlanmış olan jeolojik etüt, Muğla İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından 13.01.2011 tarihinde onaylanmıştır. Söz konusu etütte, inceleme alanı, topoğrafik yapısı, coğrafi durumu, iklim durumu, il genelinde mostra veren kaya birimlerinin litolojik-yapısal durumu, eğim durumu ve bölgenin depremselliği dikkate alınarak, arazi kullanım önerisi olarak 6 değişik sınıfa ayrılmıştır. İnceleme alanı ile ilgili arazi kullanım önerileri şöyledir: 1.Sınıf: Sedimanter kayaların (kiltaşı, kumtaşı, çamurtaşı vb.) yüzeylendiği alanlardır. Bu alanlar düşük ve orta eğimli (%0-35) olup, kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut, turizm, kentsel çalışma alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentsel-teknik altyapı alanları vb.) ve sanayi yapıları için uygundur. 2.Sınıf: Kireçtaşları, mermerler, dolomitler, volkanikler ve metamorfiklerin yüzeylendiği alanlardır. Bu alanlar, düşük ve orta eğimli (%0-35) olup, kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut, turizm, kentsel çalışma alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentselteknik altyapı alanları vb.) ve sanayi yapıları için uygundur. 3.Sınıf: Sedimanter kayaların (kiltaşı, kumtaşı, çamurtaşı vb.), kireçtaşları, mermerler, dolomitler, volkanikler ve metamorfiklerin yüzeylendiği alanlardır. Bu alanlar, yüksek eğimli (%35-45), kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut, turizm, kentsel çalışma alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentsel-teknik altyapı alanları vb.) için uygundur. 4.Sınıf: Yamaç molozu-breş-çakıltaşı-kıyı kumulları-bataklık ve travertenlerin gözlendiği alanlar ve Elmalı formasyonunun %0- 15 altı eğimli alanlardır. 5.Sınıf: Elmalı formasyonunun gözlendiği alanlardır. Bu alanlar, eğim %15 üstü eğimli alanlar olup, kentsel ve kırsal yerleşim alanları (konut, turizm, kentsel çalışma alanları, kentsel-sosyal altyapı alanları, kentsel-teknik altyapı alanları vb.) için uygun olmayan alanlardır. 6.Sınıf: Muğla ilinin 1.derece deprem bölgesi olması nedeniyle, bölgenin etkisi altında olduğu 4 ana fay grubuna yakın yerlerin depremsellik acısından alt ölçekli planlarda önlem alınması gereken yerler olarak belirtilmesi ve bu sınıf için 1\1.000 ve 1\5.000 alt ölçekli plan çalışmalarında tampon sınırların jeofizik çalışmalar sonucunda belirlenmesi gerekmektedir. Bu jeolojik etüt Muğla İli 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı’na esas olmak üzere alınmıştır. 33 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6. PLANLAMA KARARLARI 6.1. ULAŞIM KARARLARI Kara, hava ve denizyolları ile ulaşım imkanı bulunan ve ayrıca, proje kapsamında demiryolu ulaşım imkanı oluşturulan Muğla ili için ana ulaşım kararları planda gösterilmiştir. Bununla birlikte, proje halindeki karayolu, demiryolu ve denizyolu ulaşımı kararlarına ilişkin güzergahlar ya da yer seçimlerinin yetkili kurumlar tarafından kesinleştirilirken değişebileceği dikkate alınarak, plan hükümleri ile yapılacak değişikliklerin 1/25.000 ölçekli nazım imar planına işlenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca, Karayolları Genel Müdürlüğü yetkisi dışında olup, bu planda önerilen kara ulaşım güzergahlarında, plan bütünlüğü içindeki ulaşım kademelenmesini bozmamak koşulu ile Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından kaydırmalar yapılabilecektir. Karayolu ulaşımı planda hiyerarşik olarak, “Birinci Derece Yollar (Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Sorumluluğundaki Devlet Yolları)”, “İkinci Derece Yollar (Karayolları Genel Müdürlüğü’nün Sorumluluğundaki İl Yolları)”, “Üçüncü Derece Yollar” ve “Diğer Yollar” şeklinde derecelendirilmiştir. Büyük ölçüde mevcut güzergahlardan yararlanılarak ve topoğrafik eşikler etüt edilerek tüm yerleşimlerin birbirleri ve ana ulaşım akslarıyla olan bağlantıları kurulmuştur. Karayolları Genel Müdürlüğü yetkisindeki karayolları kenarında yapılacak tesislerde, 2918 sayılı “Karayolları Trafik Kanunu” ve “Karayolları Kenarında Yapılacak Tesisler ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. Karayolları ulaşım bağlantıları üzerinde kontrollü bir gelişimin sağlanması amacıyla, 1/100.000 ölçekli plan hükümlerinden farklı olarak, tüm kara ulaşım bağlantılarında değil, sadece Karayolları Genel Müdürlüğü yetkisindeki devlet yolları (birinci derece yol) ve il yolları (ikinci derece yol) ile bu planda gösterilen üçüncü derece yollar ve ayrıca, turistik yollar üzerinde, akaryakıt ve servis istasyonları ile bütünleşik olarak, yeme-içme ve günübirlik alışverişe yönelik ticaret üniteleri yapılması yönünde plan hükmü getirilmiştir. Bu tesisler için yapılanma koşulları, Maks. Emsal = 0,20, Maks. İnşaat Alanı = 800 m2 ve Yapı Yapılabilecek Min. Parsel Büyüklüğü = 5.000 m2 olarak belirlenmiştir. Diğer akaryakıt istasyonlarında ise, bu kullanımların yer alıp alamayacağı kararı ilgili belediyesi tarafından verilecektir. Buna karşın, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, kara ulaşım güzergahlarında getirilen bu kısıtlamayı dengelemek amacıyla, önemli karayolu ulaşım bağlantıları üzerinde gerekli görülen bölgelerde ticaret ve konut dışı kentsel çalışma alanları düzenlenmiştir. Planda gösterilen bu alanlarla ilgili yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. Ayrıca, Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yetkisindeki yollar, bu planda gösterilen üçüncü derece yollar (kırsal yerleşme alanlarını birbirine bağlayan yollar) ile diğer kara ulaşım güzergahları ve ayrıca turistik yollar üzerinde, gerekli olması halinde ilgili mevzuat 34 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA kapsamında Lpg, Cng İstasyonları ile Hidrojen Dolum Tesisi vb. yapılabilecektir. Bu şekilde tek başına akaryakıt istasyonu olarak yapılacak tesisler için yapılanma koşulları; Maks. Emsal = 0,20, Maks. Yapı İnşaat Alanı = 400 m2 ve Yapı Yapılabilecek Min. Parsel Büyüklüğü = 2.000 m2. 0larak verilmiştir. İl yolları (ikinci derece yol) ile bu planda gösterilen üçüncü derece yollar (kırsal yerleşme alanlarını birbirine bağlayan yollar) ve ayrıca, turistik yollar üzerinde ise, yemeiçme ve günübirlik alışverişe yönelik ticaret üniteleri (düğün salonu vb.) yapışabilecektir. Bu tesisler için yapılanma koşulları, Maks. Emsal = 0,10, Maks. Yapı İnşaat Alanı = 500 m2 ve Yapı Yapılabilecek Min. Parsel Büyüklüğü = 3.000 m2. olarak belirlenmiştir. Baraj altında kalan yollar ayrıca gösterilmiş ve bu yollara alternatif yeni yol önerileri yapılmıştır. Bu güzergahların yetkili idarelerce kesinleştirilmesinden sonra 1/25.000 ölçekli nazım imar planına işlenmesi zorunludur. Havayolu ulaşımı kapsamında, Milas-Bodrum ve Dalaman Uluslararası Havalimanları ile Bodrum ilçesi, Mumcular beldesindeki Imsık Askeri Havaalanı plan döneminde işlevini sürdürecektir. Bu havaalanlarının mania planları plana işlenmiştir. Bunlara ilaveten, ildeki talebin desteklenmesi amacıyla, plan kapsamında kalan alanlarda, yapılanma koşulları alt ölçekli planlarda belirlenmek üzere, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda, heliport ve stol tipi uçaklar için pist alanları yer seçimi yapılabilecektir. Denizyolu ulaşımı kapsamındaki, mevcut ve onaylı imar planları bulunan limanlar, yat limanları, yolcu iskeleleri, balıkçı barınakları ve iskeleler gibi kıyı yapıları, bu nazım imar planının kapsamı ve onama sınırları dışındadır. Demiryolu ulaşımı kapsamında, bölge ulaşımı ve ekonomisi açısından önem taşıyan “Aydın-Çine-Yatağan-Güllük Limanı Demiryolu Güzergahı”, Demiryollar Limanlar ve Hava Meydanları İnşaatı Genel Müdürlüğü kurum verisine göre plana işlenmiştir. 35 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2. MEKANSAL KULLANIM KARARLARI “Muğla İli 1/125.000 Ölçekli Nazım İmar Planı” mekansal kullanım kararları bölgesel fiziki, sosyal ve ekonomik analizler, güncel kurum görüşleri ve projeksiyonlar çerçevesinde şekillenmiştir. Mekansal kullanım kararlarının irdelenmesi ve belirlenmesinde, bölgenin doğal yapısı ve fiziki eşikler ile nüfus ve sektörel yapıya ilişkin veriler, kurum görüşleri ve mevzuata uygun olarak onaylanmış yürürlükteki fiziki planlar, bütüncül ya da mevzii imar planları, köy yerleşme planları, uzun devreli gelişme planları ve güncel onaylı çevre düzeni planları göz önüne alınmıştır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planında yer alan kullanımlar dışında, planın onaylanmasından sonra ihtiyaç duyulabilecek, her türlü atık bertaraf, bunlarla entegre geri kazanım ve arıtma tesisleri gibi çevrenin korunmasına yönelik tesisler ile belediye hizmet alanı ve mezarlık gibi kamu hizmetleri açısından zorunlu olabilecek tesisler için yer seçimi yapılabilecektir. Ancak, bu kullanımlar için, ilgili kurum ve kuruluşlar ile Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin görüşünün alınacak ve 1/25.000 ölçekli planda değişiklik yapılacaktır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planındaki ana mekansal kullanım kararları dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı Mekansal Kullanım Kararları Dağılımı Kullanım Meskun Alanlar Alan (ha) Oran (%) 51.770 5,3 Bu Planla Kullanım Kararı Getirilmiş Alanlar Tarım Alanları Orman Alanları Kullanılmayacak Alanlar 11.215 199.897 609.815 97.977 1,2 20,6 62,8 10,1 Toplam 970.674 100,0 Muğla ili toplam yüzölçümü, 1.324.700 hektardır. 970.674 hektarlık planlama alanın ilin yaklaşık olarak %73,3’ünü oluşturmaktadır. 36 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları dışında kalan özel statülü alanlar ise, 354.026 hektardır. Bu statülü alanların dağılımı ve Muğla ili yüzölçümü içindeki oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 2. Plan Onama Dışı Alanlar Statü Türü Özel Çevre Koruma Bölgeleri Turizm Merkezleri + KTKGB Diğer Korunan Alanlar (doğal sitler, milli parklar vb.) Toplam Statülü Alanları Muğla İli Kendi İçlerindeki Yüzölçümü Oranları İçindeki Oranları (%) (%) 53,8 190.568 14,4 20,0 70.612 5,3 26,2 92.845 7,0 100,0 354.026 26,7 Alan (ha) 6.2.1. 1/5.000 Ölçekli Öncelikli Nazım İmar Planı Yapılması Zorunlu Alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, öncelikle mevzi imar planlarıyla parça parça kullanım kararları getirilmiş bölgelerde plan bütünlüğünün sağlanması ve ayrıca, köyden mahalleye dönüşen ve önemli gelişim akslarında yer alan yerleşmelerde bütüncül kullanım kararlarının getirilmesi amacıyla, “1/5.000 ölçekli öncelikli nazım imar planı yapılması zorunlu bölgeler” belirlenmiştir. Bu bölgelerde 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarının bütüncül olarak yapılması esas olacaktır. Ancak, gereklilik oluşması halinde, eşikler ile biçimlenmiş, sosyal ve teknik altyapı alanları açısından dengelenmiş uygun büyüklüklerin tanımlanması koşuluyla, 1/5.000 ölçekli nazım imar planları etaplar halinde de yapılabilecektir. Bu bölgelerde hazırlanacak imar planları, planın uygulamasına yönelik eylem planı raporlarını da içerecektir. Bu planda belirlenen “1/5.000 ölçekli öncelikli nazım imar planı yapılması zorunlu bölgelere” ilişkin bilgiler aşağıdaki gibidir. 1. Menteşe ilçesinde, Doğanköy, Yenice ve Taşlı mahallelerinin bulunduğu bir bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini sağlamak ve Menteşe ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma alanları ile sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik planlanması esastır. 2. Menteşe ilçesinde, Yerkesik ve Akkaya mahalleleri arasında, planda kentsel çalışma alanlarının önerildiği bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin planda önerilen, küçük sanayi sitesi, toplu işyerleri ve tarımsal işletme tesislerinin birbirleriyle entegrasyonunun sağlandığı şekilde planlanması esastır. 37 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 3. Milas ilçesinde, Milas-Bodrum karayolu güzergahında, havaalanı kavşağından başlayarak, Bodrum ilçesi yönünde, parça parça mevzi planlarla gelişmiş, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında ticaret kullanımı ile desteklenen alanlar ile Dörttepe mahallesi merkezini kapsamaktadır. Bu bölgede, planda önerilen ticaret, konut dışı kentsel çalışma ve büyük araç otoparkı gibi kullanımlar ile birlikte mevzuat kapsamında gerekli sosyal ve teknik altyapı alanlarının planlanması esastır. 4. Milas ilçesinde, Kıyıkışlacık mahallesi doğusunda, mevzi imar planları ile şekillenmiş, turizm tesis alanları ve turizm ikinci konut alanlarının bulunduğu yarımadayı kapsamaktadır. Bu bölgede, mevcut ve planlı kullanımlar çerçevesinde turizm kullanımı ile birlikte, sosyal ve teknik altyapı alanlarının planlanması esastır. 5. Milas ilçesinde, Boğaziçi mahallesinde, Metruk Tuzlası yönündeki bir bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgede, turizm ve karma kullanımı alanları yanı sıra havaalanına yakınlık da dikkate alınarak, büyük araç otoparkı ve ticaret alanlarının planlanması esastır. 6. Ortaca ilçesinde, Sarıgerme mahallesi ve etrafında karma kullanım olarak planlamış alanları kapsamaktadır. Bu bölgenin, Sarıgerme Turizm Merkezi’ndeki turizm gelişim potansiyeli dikkate alınarak planlanması esastır. 7. Ula ilçesinde, Ataköy, Zeytinbelen, Çıtlık, Taşkesiği, Duran, Sarıbağ, Delikür, Kızılyaka ve Yılanlık mahallelerinin bulunduğu bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini sağlamak ve Ula ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma alanları, eko-turizm alanları ile sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik planlanması esastır. 8. Ula ilçesinde, Akkaya, Çamköy ve Kızılağaç mahallelerinin bulunduğu bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini sağlamak ve Ula ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma alanları ile sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik planlanması esastır. 9. Ula ilçesi Karabörtlen mahallesini kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun olduğu yerleşimin bütüncül olarak planlaması esastır. 10. Fethiye ilçesinde, Uzunyurt mahallesini kapsamaktadır. Bu bölgenin, planda önerilen eko-turizm alanları ile bir turizm odağı olarak planlanması esastır. 11. Fethiye ilçesinde, bir kısmı özel çevre koruma bölgesinde kalan Karaçulha’nın bu nazım imar planı sınırları içinde kalan kısmı ile Esenköy, Eldirek ve Karşıyaka mahallelerini kapsamaktadır. Bu bölgede, yol kenarlarında saçaklanmış ve birbirinde kopuk oluşmuş yapılaşmanın bütüncül olarak planlanması esastır. 12. Seydikemer ilçesinde, Çiller, Zorlar ve Uğurlu mahallelerinin bulunduğu bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgenin, burada yer alan yerleşmelerin planlı gelişmelerini 38 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA sağlamak ve Seydikemer ilçesi genelinde ihtiyaç duyulabilecek kentsel çalışma alanları ile sosyal ve teknik altyapı alanlarına ilişkin yerseçimi yapılmasına yönelik planlanması esastır. 13. Seydikemer ilçesi Çaltılar ve Bekçiler mahallelerinin kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun olduğu bu yerleşimlerin birlikte değerlendirilerek, bütüncül olarak planlaması esastır. 14. Köyceğiz ilçesi Yayla mahallesini kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun olduğu, ancak jeolojik açıdan afete maruz alanların yer aldığı yerleşimin gerekli önlemler alınarak planlaması esastır. 15. Köyceğiz ilçesi Akçeşme mahallesini kapsamaktadır. Yapılaşma taleplerinin yoğun olduğu yerleşimin bütüncül olarak planlaması esastır. Köyden mahalle statüsüne dönüşmüş olan kırsal nitelikli yerleşmelerde ise, 1/5.000 ölçekli nazım imar planı yapılmadan da 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı yapılabilecektir. 39 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.2. Yerleşme Alanları Muğla ilinin, 6360 sayılı “On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında, “Büyükşehir” statüsü kazanmasına bağlı olarak, tüm yerleşimler “kentsel yerleşme” statüsü kazanmıştır. Bununla birlikte, imar planları bulunan ilçe merkezleri ve mülga belediyelik yerleşimler ile köyden mahalleye dönüşen yerleşimlerin nitelikleri farklıdır. Bu nedenle, yerleşme alanları planda “kentsel yerleşme alanları” ve “kırsal nitelikli yerleşme alanları” olarak gruplandırılmıştır. Kırsal nitelikli, ancak yayla özelliği taşıyan yerleşimler ise, “yayla nitelikli yerleşme alanları” olarak belirlenmiştir. Ayrıca, bu planla önerilen gelişme alanları için plan hükümleri üretilmiştir. Yerleşme alanlarında, “Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği” ve “Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği”nde yer alan tanımlar kapsamında kalmak koşulu ile konut alanları, merkezi iş alanları, ticaret alanları, karma kullanım alanları, turizm alanları, resmi kurum alanları, konut dışı kentsel çalışma alanları, akaryakıt ve servis istasyonları, küçük sanayi alanları, sosyal ve kültürel altyapı alanları, belediye hizmet alanları, teknik altyapı alanları birlikte veya ayrı ayrı veya kısmen yer alabilecektir. 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, “yerleşme alanı” olarak gösterilen alanların baraj gölü altında kalmak ve ya afet bölgesi ilan edilmek vb. gibi sebeplerle taşınmalarının zorunlu olduğu durumlarda, bu yerleşimler için yapılacak yeni yer seçimleri için bu planda değişiklik yapılması zorunludur. 6.2.2.1. Kentsel Yerleşme Alanları İlçe merkezleri ve mülga belediyelik yerleşimlerin imar planlarında, varsa bu planla revize edilmiş kısımlar dışında yürürlükteki plan kararları ve yapılanma koşulları geçerli olacaktır. Ancak, 1/25.000 ölçekli nazım imar planının onay tarihinden sonra yapılacak her tür ve ölçekte imar planı ve plan revizyonlarının, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kararları ve plan hükümleri doğrultusunda yapılacaktır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planında gösterilmiş ya da ölçek gereği gösterilememiş ve kentsel yerleşme alanları içinde kalan, ancak yürürlükteki imar planlarında “tarımsal niteliği korunacak alan” olarak belirlenen alanlarda ise, 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı” kanunu hükümleri geçerli olacaktır. 40 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.2.1.1. Bu Planla Önerilen Gelişme Alanları Bu planla önerilen yeni gelişme alanları ise, “düşük, seyrek-1 ve seyrek-2 yoğunluklu” olacak şekilde bölgelenmiştir. Bu alanlardaki yoğunluk değerleri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. Düşük Yoğunlukta Gelişme Alanlarında; Maks. Brüt yoğunluk = 51-100 kişi/ha Seyrek-1 Yoğunlukta Gelişme Alanlarında; Maks. Brüt yoğunluk = 11-50 kişi/ha Seyrek-2 Yoğunlukta Gelişme Alanlarında; Maksimum Brüt Yoğunluk = Maks. Emsal = 0,05 10 Kişi/Ha Seyrek-2 yoğunluklu tanımlanan alanlarda ifraz sonucu elde edilebilecek min. parsel büyüklüğü = 5.000 m2; yapı yapılabilecek min. parsel büyüklüğü 1.500 m2 olarak uygulanacaktır. 6.2.2.2. Kırsal Nitelikli Yerleşme Alanları 6360 sayılı kanununa istinaden, köyden mahalleye dönüşen yerleşimler 1/25.000 ölçekli nazım imar planında “KY” sembolü ile gösterilmiştir. Bu alanlarda, varsa onaylı imar planı ya da köy yerleşme planı koşulları geçerli olacaktır. Bu yerleşmeler için, varsa, tespitli köy yerleşik alanları “kırsal nitelikli yerleşme alanı sınırı” olarak kabul edilecektir. Köy yerleşik alanı tespiti olmayan yerleşmelerde ise, yerleşik ve gelişme alanlarını kapsayacak “kırsal nitelikli yerleşme alanı sınırı” tespitleri ilçe belediyelerince yapılacak ve Muğla Büyükşehir Belediyesi onayı ile kesinleşecektir. “Kırsal nitelikli yerleşme alanları” için 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı yapılması esastır. 1/5.000 ölçekli nazım imar planı yapılması zorunlu değildir. Ancak, uygulama imar planı yapılıncaya kadar, tespitli köy yerleşik alanı sınırları içinde plan hükümlerinde belirlenen koşullarla yapılaşmaya izin verilecektir. Bu alanlarda uygulama imar planının onaylanıp yürürlüğe girmesiyle plan hükümlerinde belirtilen, bir anlamda geçici dönem yapılaşma koşullarının hükmü kalmayacaktır. Plan hükümlerinde yapılanma koşulları belirlenmeyen kullanımlardaki uygulamalar ise, ancak uygulama imar planlarının yapılması ile mümkün olup, yapılanma koşulları hazırlanacak söz konusu planlarda belirlenecektir. 1/1.000 ölçekli uygulama imar planları yapılıncaya kadar tespitli köy yerleşik alanlarındaki yapılaşma koşulları aşağıdaki şekilde belirlenmiştir. 41 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Konut ve/veya ticaret (yöre halkının günübirlik ihtiyacını karşılayacak olan bakkal, kasap, kuaför, tamirci, kahvehane, düğün salonu, çay bahçesi, büfe,otopark vb.) yapılması durumunda: Maks. Emsal = 0,50 Bina kat adedi = 2 kat İfraz sonucu elde edilebilecek min. parsel büyüklüğü = 500 m2 Maks. İnşaat alanı = 250 m2 Yapılara maksimum iki kat yükseklik verilmiştir. Ancak, yapıların tek katlı olarak yapılma talepleri de olabileceği dikkate alınarak, yaklaşma mesafelerine uymak ve emsal 0,30 olarak uygulanmak koşulu ile tek katlı yapı yapılabileceği koşulu getirilmiştir. Ancak daha sonra, tek katlı yapıya ikinci kat çıkılmasının talep edilmesi halinde, her halükarda, maksimum toplam emsal 0,50’yi, maksimum inşaat alanı ise, 250 m2’yi geçemeyecektir. Kırsal nitelikli yerleşme alanlarında, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’nce aksine bir görüş verilmemiş ise, yapılanma koşulları aşağıdaki şekilde belirlenen, entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarımsal amaçlı yapı yapılabilecektir. Maks. Emsal (konut dahil) = 0,50 Konut için maks. inşaat alanı = 250 m2 Konut için maks. kat adedi = 2 kat Tarımsal amaçlı yapı için maksimum inşaat alanı ve bina yüksekliği yapılacak tesisin ihtiyacı doğrultusunda il gıda tarım ve hayvancılık müdürlüğü görüşü doğrultusunda belirlenecektir. Yerleşimin ihtiyacına yönelik olarak kamu tarafından yapılacak ilk ve orta öğretim tesisi, sağlık tesisi, ibadet yeri ve güvenlik tesisi vb. gibi tesislerin yer seçimi yetkili idarelerce yapılacak olup, bu yapı ve tesislere uygulama projeleri kapsamında işlem yapılacaktır. Parsel içerisindeki yapının yerinin tespiti, ilgili mevzuata uygun olmak kaydıyla ruhsat vermeye yetkili idareler tarafından yapılacaktır. Kırsal nitelikli yerleşme alanlarında, işyeri açma ve çalışma izni alınarak ev pansiyonculuğu ve günübirlik tesisler yapılabilecektir. Günübirlik tesisler için yapılanma koşulları ise, uygulama imar planında belirlenecektir. 42 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.2.2.1. Yayla Yerleşme Alanları Muğla ilinde yayla nitelikli yerleşmelerin planlı gelişmesi amacıyla, 1/25.000 ölçekli nazım imar planında bu alanlar için ayrıca plan hükümleri oluşturulmuştur. Bu yerleşimlere, planda “YY” konulmuş ve tespitli köy yerleşik alanları, mevcut yerleşik alanları ya da yayla isimleri belirtilerek gösterilmiştir. Yayla yerleşmeleri için, yerleşik ve gelişme alanlarını kapsayan uygulama imar planı yapılması zorunlu tutulmuştur. Bu doğrultuda, yayla yerleşiminin yerleşik ve gelişme alanlarını kapsayacak olan “uygulama imar planı yapılacak alan” sınırlarının ilçe belediyelerince belirlenmesi ve 5216 sayılı “Büyükşehir Belediyesi Kanunu” kapsamında karara bağlanması hükmü getirilmiştir. Ancak, imar planı yapılıncaya kadar, onaylı köy yerleşik alanı bulunan yayla yerleşmelerinde, köy yerleşik alanı sınırları içinde kırsal nitelikli yerleşme alanları için belirlenen plan hükümlerinde yer alan koşullar çerçevesinde uygulama yapılabilecektir. Bununla birlikte tespitli köy yerleşik alanı bulunmayan yerleşmelerde imar planı yapılmadan herhangi bir yapılaşmaya izin verilmeyecektir. Yayla yerleşme alanları için hazırlanacak uygulama imar planlarında bölgenin geleneksel yapılaşma ve kültürel kimliğine uygun özelliklerin gözetilmesi amacıyla “kırsal tasarım rehberleri” hazırlanacak ve uygulama imar planlarında, maksimum brüt yoğunluk 50 kişi/ha ve yayla konut yapılarında bağımsız bölüm başına maks. inşaat alanı 100 m2 olarak hesaplanacaktır. Bu alanlarda yayla konutu ile yaylada yaşayacak olan nüfusa hitap edecek meydan, kahvehane, ibadet yeri, bakkal, fırın vb. gibi günübirlik ihtiyaca cevap veren ticaret kullanımları yer alabilecek; işyeri açma ve çalışma izni alınarak ev pansiyonculuğu yapılabilecektir. 43 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.3. Muğla Büyükşehir Belediyesi Özel Proje ve Planlama Alanları 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, gerek doğal kaynakların korunması gerekse sosyo-ekonomik kalkınmanın desteklenmesi amacıyla özel kararların getirilmesi gerekli görülen yerlerde, “özel proje ve planlama alanları” belirlenmiştir. Bu alanlar için, Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığı ya da yetkili ilçe belediye başkanlıkları tarafından, koruma ve kullanma dengesi gözetilerek bütüncül alt ölçekli imar planları ve kentsel tasarım projeleri hazırlanacaktır. 1/25.000 ölçekli nazım imar planında önerilen özel proje ve planlama alanları şunlardır: ÖPA-1. Muğla Ovası ÖPA: Menteşe ilçesindeki “Muğla Ovası”nın tarımsal niteliğinin korunması ve özgün niteliğinin devam ettirilmesine yönelik bir proje üretilecektir. ÖPA-2. Menteşe ÖPA: Menteşe ilçesi ilçe merkezinin kuzeyindeki bu bölgede, kamu hizmeti amaçlı bir proje üretilecektir. ÖPA-3. Ula Kanyonu ÖPA: Ula ilçesindeki Ula Kanyonu ve yakın çevresini kapsayan bu alanda, turizmin desteklenmesi amaçlı bir proje üretilecektir. ÖPA-4. Geyik Kanyonu ÖPA: Ula ilçesinde Geyik Kanyonu ve yakın çevresini kapsayan bu alanda, turizmin desteklenmesi amaçlı birproje üretilecektir. ÖPA-5. Tersakan Çayı ÖPA: Dalaman ilçe merkezinin kuzeyindeki Taşlıburun-Dereköy mevkiinde, Tersakan Çayı etrafını kapsayan bu alanda, ilçenin ekonomik ve sosyo-kültürel gelişimini destekleyecek bir proje üretilecektir. ÖPA-6. Karaova Park ÖPA: Bodrum ilçesi Çamarası mahallesindeki bu alanda, hem turizmin desteklenmesi hem de yerel halkın gereksinimini karşılayacak sosyo-kültürel alanların yaratılması amaçlı bir proje üretilecektir. ÖPA-7. Çamlık-Kumköy ÖPA: Bodrum ilçesi Çamlık mahallesindeki bu alanda, kırsal turizmi destekleyici ve yerel halkın gereksinimini karşılayacak sosyo-kültürel alanların yaratılması amaçlı bir proje üretilecektir. “Özel proje ve planlama alanları”, 1/5.000 ölçekli nazım imar planlarında da belirlenebilecektir. 44 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.4. Çalışma Alanları 6.2.4.1. Ticaret Alanları “Planlı Alanlar Tip imar Yönetmeliği” kapsamında, iş merkezleri, ofis-büro, çarşı, çok katlı mağazalar, kamu veya özel katlı otoparklar, alışveriş merkezleri, otel ve diğer konaklama tesisleri, sinema, tiyatro, müze, kütüphane, sergi salonu gibi sosyal ve kültürel tesisler, lokanta, restoran, gazino, düğün salonu gibi eğlenceye yönelik birimler, yönetim binaları, katlı otopark, banka, finans kurumları, yurt, kurs, dershane, özel eğitim ve özel sağlık tesisleri gibi ticaret ve hizmetler sektörüne ilişkin yapıları yapılabileceği alanlardır. “Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği”nde “konut dışı kentsel çalışma alanı” tanımının değişmesi ve ticaret kullanımının bu alan kapsamında çıkarılması nedeniyle, planda “konut dışı kentsel çalışma alanı” ve “ticaret alanı” kararları yeniden gözden geçirilmiş ve bu kullanımların gösterimleri ayrılmıştır. Bu doğrultuda, Menteşe, Milas, Bodrum, Dalaman ve Marmaris ilçelerinde önemli yol güzergahlarına ticaret alanları önerilmiştir. Ticaret kullanımı ayrıca, bu planda gösterilen yerleşme alanları içinde imar planı kararı ile yer alabilecektir. Bu alanlar için yapılanma koşulları, geleneksel merkez gelişmeleri, mevcut yapılaşma koşulları ve kullanım durumları ile yoğunluklar dikkate alınarak alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.3.2. Kamu Hizmet Alanları (Resmi Kurum Alanları) Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idarelerle, belediyeye veya bu kurumlarca sermayesinin yarısından fazlası karşılanan kuruluşlara, kanunla veya kanunun verdiği yetki ile kurulmuş kamu tüzel kişilerine ait bina ve tesislerin yer alabileceği alanlardır. Bu planda gösterilen yerleşme alanlarında imar planı kararlarıyla yer alabilecek bu kullanım için, ayrıca, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan, Ula ve Fethiye ilçelerinde yeni alan önerileri yapılmıştır. Bu planla önerilen ve/veya alt ölçekli imar planlarında önerilecek olan resmi kurum alanlarındaki yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.3.3. Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları Bu alanlarda, konaklama tesisleri, lokanta, resmi ve sosyal ve kültürel tesisler, çevre sağlığı yönünden tehlike oluşturmayan imalathaneler ile patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depolar yer alabilecektir. 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında tüm kara ulaşım güzergahlarında yapımına izin verilen konut dışı kentsel çalışma alanları, 1/25.000 ölçekli planda bölgesel olarak 45 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA tanımlanmış ve Menteşe, Bodrum, Milas, Ula, Kavaklıdere, Yatağan ve Seydikemer ilçelerinde önemli yol güzergahlarında önerilmiştir. Konut dışı kentsel çalışma alanları, ayrıca, bu planda gösterilen yerleşme alanları içinde imar planı kararı ile yer alabilecektir. Bu planla önerilen ve/veya alt ölçekli imar planlarında önerilecek olan konut dışı kentsel çalışma alanlarındaki yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.3.4. Organize Sanayi Bölgeleri Muğla ilindeki tek organize sanayi bölgesi Milas ilçesindedir. Bu alanda 4562 sayılı “Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu” ve “Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu Uygulama Yönetmeliği” hükümleri geçerli olacaktır. 6.2.3.4. Sanayi Bölgeleri Bu planda 1/25.000 ölçekte gösterilebilen mevcut sanayi alanları gösterilmiş olup, bu planın onayından önce, yerleşme alanları içinde veya dışında yer seçmiş ve mevzuata uygun olarak onaylanmış imar planı bulunan sanayi alanlarında, mevcut plan koşulları geçerli kabul edilmiştir. Muğla ilinde, başta mermer sanayi olmak üzere, potansiyele sahip tüm sanayi türlerinin desteklenmesi amacıyla, Menteşe, Yatağan, Kavaklıdere, Ortaca, Dalaman ve Seydikemer ilçelerinde sanayi alanları önerilmiştir. Bu planla belirlenmiş olan sanayi alanları için bütüncül imar planlarının yapılması koşulu getirilmiştir. Buna ilaveten, Menteşe, Milas, Bodrum, Yatağan, Kavaklıdere ve Seydikemer ilçelerinde, planın onayından sonra ihtiyaç duyulabilecek sanayi alanları için, kurum görüşleri çerçevesinde en az 50 hektar olacak şekilde yeni yer seçimi yapılması desteklenmektedir. Bu durumda, ilgili mevzuat doğrultusunda planlarda değişiklik yapılması zorunlu tutulmuştur. 6.2.3.5. Küçük Sanayi Alanları Şehirde yaşayanların günlük bakım, tamir, servis ve küçük ölçekli imalat ihtiyaçlarının karşılanabileceği, patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen ve çevre sağlığı yönünden tehlike oluşturmayan atölye, imalathane ile depoların yapılabildiği alanlardır. Planda gösterilen yerleşme alanları içinde, imar planı kararlarıyla yer alabilecek olan bu kullanım için ayrıca, Menteşe, Milas, Bodrum, Dalaman, Marmaris ve Seydikemer ilçelerinde bölgesel olarak hizmet vermesi öngörülen yeni küçük sanayi sitesi alanları önerilmiştir. 46 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Yerleşme alanları içerisinde yer alabilecek bu kullanımın yer seçiminde çevresel etkileri dikkate alınacaktır. Bu alanlarla ilgili yapılanma koşulları, ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda, alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.3.6. Depolama Alanları Endüstriyel hammadde ve mamul ürünlerin veya bitkisel ve hayvansal ürünlerin açık ya da kapalı olarak depolanabileceği ve ayrıca, stok alanı, yükleme ve boşaltma alanları ile bunların ihtiyacı olan açık ve kapalı otoparklar, garajlar ve diğer altyapı tesislerinin yer alabileceği alanlardır. Ancak, bu alanlarda, “Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle, Av Malzemesi Ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Esaslarına İlişkin Tüzük”te belirtilen her tür çevresel olumsuz etkisi bulunan malzemeler için depolama yapılamayacaktır. 1/25.000 ölçekte gösterilebilen depolama alanları planda gösterilmiştir. Onaylı imar planlarında bu kullanım için ayrılmış alanlarda, imar planı koşulları geçerli kabul edilmiştir. Toplu işyerleri kullanımı içinde yer alabilecek olan bu kullanım için, ayrıca üst ölçekli plan kararı kapsamında, Kavaklıdere ilçesinde bir öneri alan belirlenmiştir. Depolama alanlarında yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.3.7. Toplu İşyerleri Büyük alan kullanımı gerektiren ticari işletmeler, inşaat malzemesi, oto galeri, tarımsal üretim pazarlama, nakliyat ambarı, toptancı hali, toptan ticaret, pazarlama ve depolama alanları, tır ve kamyon parkı ve benzeri tesisler ile çevre sağlığı yönünden gerekli tedbirler alınmak kaydıyla mermer, hurda, teneke, kağıt, plastik gibi maddelerin organize bir şekilde depolanması ve işlenmesine yönelik faaliyetler ile bunlara ilişkin sosyal ve teknik altyapı tesislerinin yer alabileceği alanlardır. Planda, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan, Kavaklıdere Ortaca, Marmaris, Dalaman, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinde, bölgesel taleplerin karşılanabileceği toplu işyerleri alanları önerilmiştir. Bu planla önerilen toplu işyeri alanlarında yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.3.8. Tarımsal Amaçlı Entegre Tesis Alanları Entegre tesis alanları; tarım ve hayvancılığa yönelik araştırma ve geliştirme birimlerinin, ürün toplama, depolama, saklama alanlarının, ürün işleme tesisleri ve besicilikte kullanılacak yem üretim alanları ile tarımsal amaçlı yapı ve tarımsal amaçlı 47 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA entegre tesislerinin, ayrıca çalışanların ihtiyacına yönelik sosyal ve kültürel donatı alanlarının, sağlık ve eğitim tesislerinin, gereksinimlere ve planlama ilkelerine uygun şekilde, toplu olarak (organize şekilde) yer alabileceği alanlardır. Muğla ilinde tarım ve hayvancılık sektörünün desteklenmesi amacıyla, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan, Kavaklıdere, Ula ve Seydikemer ilçelerinde tarımsal amaçlı entegre tesis alanları planlanmıştır. Bütüncül imar planlarının yapılması zorunluluğu getirilen bu alanlardaki yapılanma koşulları ise, alt ölçekli imar planları aşamasına bırakılmıştır. Ayrıca, bu planda gösterilenler dışında ihtiyaç olması halinde, 1/25.000 ölçekli planda değişiklik yapılmak kaydıyla, en az 20 hektar olacak şekilde, ilgili kurum ve kuruluş görüşlerine bağlı kalınarak İl Toprak Koruma Kurulu marifetiyle yer seçimi yapılabilecektir. 6.2.3.9. Askeri Alanlar ve Askeri Yasak Bölgeler Mevcut askeri alanlar ve askeri yasak bölgeler planda gösterilmiştir. Bu alanlarda, 2565 sayılı “Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu” ve bu kanuna ilişkin yönetmelik hükümleri geçerlidir. 6.2.3.10. Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Alanları Bu alanlarda, 2872 sayılı “Çevre Kanunu” ve ilgili yönetmelikleri ile denizlerde 1380 sayılı “Su Ürünleri Kanunu” ve 3621 sayılı “Kıyı Kanunu”; karada 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu” ile yürürlükteki diğer mevzuat hükümleri doğrultusunda uygulama yapılacaktır. Su ürünleri üretim ve yetiştirme tesisleri Muğla ili ekonomisinde önemli yer tutan ve gelişme potansiyeli yüksek olan bir sektördür. Balık çiftlikleri, özellikle Milas ve Seydikemer ilçeleri başta olmak üzere, il genelinde dağınık olarak yer seçmiştir. Bu tesislerin il ekonomisindeki katma değerlerinin artırılması ve desteklenmeleri önem taşımaktadır. Ancak, aynı zamanda çevresel kirlilik yaratmadan kontrollü bir şekilde gelişmeleri sağlanmalıdır. Bu çerçevede, Milas ve Seydikemer ilçelerinde, balık çiftlikleri gibi su ürünleri üretim ve yetiştirme tesislerinin yer alabileceği bölgeler belirlenmiştir. 6.2.2.11. Maden İşletme Tesisleri, Geçici Tesisler, Maden Sahaları ve Ocaklar Bu alanlardaki madencilik faaliyetleri, 3213 sayılı “Maden Kanunu” ile 6831 sayılı “Orman Kanunu”, “Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği”, “Orman Kanunu’nun 16’ıncı Maddesinin Uygulama Yönetmeliği” ve ilgili diğer yönetmelik hükümlerine göre yapılacaktır. 48 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.4. Turizm Alanları Turizm, özellikle denize endeksli turizm türleri plan döneminde Muğla ekonomisi ve kimliğinde baskın sektör olma özelliğini koruyacaktır. Bu kapsamda, ildeki turizm potansiyelinin uzun sezon dönemleri yaratacak şekilde, aşağıda kısaca özetlenen alternatif turizm türlerinin desteklenmesi ile geliştirilmesi önem taşımaktadır. Golf turizmi: Muğla ilinde, Milas, Bodrum ve Ortaca’da planlı olan golf turizmi alanlarının tam kapasite ile hizmet verecek şekilde tamamlanması desteklenmelidir. Sanat Turizmi: 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında, Bodrum ilçesi için desteklenen bu turizm türü, ulusal ve uluslararası festival veya bienaller gibi organizasyonların desteklenmesini amaçlamaktadır. Bu turizm türünün desteklendiği yerleşimlerde, sanat köylerinden, fuar-festival alanlarına kadar, sanat organizasyonlarının kenttin çeşitli bölgelerinde gerçekleştirilmelerine yönelik her tür ölçekte tesislerin kurulması önem taşımaktadır. Kültürel, ekonomik ve sosyal getirileri kadar, tanıtma ve imaj oluşturma, kent kültürünü ve sanat paylaşımını artırma gibi getirileri olan bir turizm türüdür.2 Yayla Turizmi: İklimsel özellikler ve peyzaj değerleri açısından, kırsal öğelerin ağırlık kazandığı geleneksel yaşam biçiminin paylaşıldığı, dağcılık/tırmanışlar, atlı doğa gezisi, trekking, yamaç paraşütü, flora/fauna incelemesi, jeep safari vb. doğa sporlarına uygun alanlar olarak tanımlanmaktadır. Muğla ilinde, başta, Kavaklıdere ve Seydikemer ilçelerindeki yaylalarda olmak üzere, il genelinde yer alan yaylalarda koruma-kullanma dengesine dikkat edilerek desteklenmelidir. Sağlık ve Termal Turizmi: Tedavi amaçlı kaplıca veya diğer sağlık merkezlerine seyahat eden kişinin fiziksel iyilik halini geliştirmek amacıyla veya estetik cerrahi operasyonlar, organ nakli, diş tedavisi fizik tedavi, rehabilitasyon vb. gereksinimi olanlarla birlikte uluslararası hasta potansiyelini kullanarak sağlık kuruluşlarının büyümesine olanak sağlayan bir turizm türüdür. Muğla ilinde, gelişen sağlık tesisleri kapasitesi dikkate alınarak Menteşe ilçesi ile termal kaynak potansiyellerinin bulunduğu Ortaca, Köyceğiz, Yatağan ve Seydikemer ilçeleri bu tür tesisler açısından desteklenmelidir. Kongre Turizmi: Ulusal ya da uluslararası toplantılar ya da kongreler için tesisler sunan bir turizm türüdür. Bu anlamda, il merkezi olma ve üniversite kapasitesine sahip olması açısından, Menteşe ilçesi bu tür organizasyonların yapılacağı tesisler açısından desteklenmelidir. 2 Eren, Z. R., (2010), “Sanat Turizmi Kapsamında Bienaller Ve Ülke Tanıtımına Olan Etkilerinin Uluslararası İstanbul Bienali Örneği İle Değerlendirilmesi” Uzmanlık Tezi - T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdürlüğü 49 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Doğa Sporları Turizmi: Dağcılık, kayak rafting, su altı dalış, hava sporları ve kuş gözlemciliği gibi aktiviteler açısından kaynaklar sunan yerlerde gelişen bir turizm türüdür. Fethiye ve Erendağı Kış Sporları Turizm Merkezi ile Seydikemer ilde bu turizm türünde öne çıkan ilçelerdir. Bununla birlikte, Muğla ilindeki tüm ilçelerde bu tür kaynaklar yer almakta olup, potansiyellerine göre desteklenmelidir. Yat Turizmi: Yatlarla yapılan, uzun süreli konaklamalar için yat limanı ya da yat çekek yeri gibi altyapıya ihtiyaç duyulan ve genellikle “mavi yolculuk” olarak adlandırılan, yatların koy ya da körfezlere demir attıkları, zaman zaman karaya da çıkarak günübirlik turizm aktiviteleri gerçekleştirdikleri bir turizm türüdür. Muğla ilinin tüm kıyıları bu turizm türü açısından zengin bir doğaya sahiptir. 6.2.4.1. Turizm Alanları Turizm işletmesi faaliyetlerinin yapıldığı tesislerin ve bunların ayrıntıları ile tamamlayıcı unsurlarının yer alabileceği alanlardır. Planda gösterilen veya plan ölçeği nedeniyle gösterilemeyen onaylı imar planı bulunan turizm alanlarda, mevcut imar planındaki yapılanma koşulları geçerli olacaktır. Turizm alanları için, planda gösterilen yerleşme alanlarında da yer seçimi yapılabilecektir. Bunlara ilaveten, Milas, Bodrum, Yatağan, Ortaca ve Seydikemer ilçelerinde yeni turizm alanları önerilmiştir. Bu planla belirlenen turizm alanlarında oluşacak turizm tesisleri için emsal alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. Ancak, alt ölçekli imar planlarında, otel, tatil köyü, tatil sitesi ve villaları için ifraz sonucunda oluşacak minimum. parsel büyüklüğü 7.500 m2 olarak verilecektir. 6.2.4.2. Günübirlik Tesis Alanları Yeme-içme, dinlenme, eğlence ve spor imkanlarından birkaçını günübirlik olarak sağlayan, konaklama yapılmayan tesislerin yer alabileceği alanlardır. Planda gösterilen veya plan ölçeği gereği gösterilemeyen onaylı imar planı bulunan günübirlik tesis alanlarında, mevcut imar planındaki yapılanma koşulları geçerli olacaktır. Günübirlik tesis alanları, planda gösterilen yerleşme alanları ile turizm ve ekoturizm tesis alanlarında da yer alabilecektir. Bunlara ilaveten, Bodrum ve Ortaca ilçelerinde günübirlik tesis alanları önerilmiştir. 3621 sayılı “Kıyı Kanunu” kapsamında belirlenen sahil şeridinin ikinci 50 m.’lik bölümünde kalan günübirlik tesis alanlarında, 3621 sayılı “Kıyı Kanunu” hükümlerine göre uygulama yapılacaktır. 50 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Bu planda alan olarak tanımlanmamış olup, “G” sembolü ile gösterilmiş olan noktasal günübirliklerde, sabit olmayan ve bölgenin ihtiyacına göre her biri 25 m 2’yi geçmeyen büfe, kır kahvesi, çay bahçesi ile kirletici etkisi olmayan, fosseptik yapımını gerektirmeyen seyyar tuvalet yapılabilecektir. Bu tür tesis alanları Muğla Büyükşehir Belediyesi tarafından da belirlenebilecektir. 6.2.4.3. Kamping Alanları Bu planda belirlenen kamping alanları ile bu planda gösterilmeyen ancak, ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından tespit edilecek olan kamping alanlarında ve bu planda belirlenen turizm alanlarında yapılacak kamping kullanımları için ilgili kurum ve kuruluşlardan görüş almak koşulu ile yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.4.5. Golf Alanları Milas, Bodrum ve Ortaca ilçelerinde onaylı imar planları olan golf alanları plana işlenmiştir. Bu planda yeni golf alanı önerilmemiştir. 6.2.4.6. Ekoturizm Alanları Turizme dönük ekolojik yapı ile bütünleşik oteller, pansiyonlar, konutlar (çiftlik evi, dağ evi vb.), günübirlik tesisler, sağlıklı yaşam tesisleri, spor tesisleri ile satış üniteleri ve gerekli sosyal donatı alanları yer alabileceği, doğal ve kültürel değerleri koruyarak, bu alanlarda ve çevresinde yaşayan nüfusun sosyo-ekonomik gelişimi için kaynak yaratabilen, çevre ve kültür değerlerini koruma altına alan, gürültü ve kirlilik yaratmayan, alternatif turizme dönük, doğal yaşama aktif katılımın sağlanabildiği çevreye duyarlı alanlardır. Muğla ilinde alternatif turizmin desteklenmesi amacıyla Bodrum, Dalaman, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinde ekoturizm alanları önerilmiştir. Bu alanlar için yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. Ayrıca, planda ekoturizm alanı olarak gösterilmemiş olsa da, orman alanları ile çevrili özel mülkiyete konu arazilerde, ilgili tüm kurum ve kuruluşların uygun görüşünün alınması kaydıyla, plan hükümlerinde belirtilen yapılanma koşulları çerçevesinde “Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmelik”te tanımlanan “kırsal turizm tesisleri” yapılabilecektir. 51 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI 6.2.4.7. Karma Kullanım Turizm+Ticaret+Konut) KUTLUAY PLANLAMA Alanları (Ticaret+Konut, Turizm+Ticaret, Tek başına konut olarak kullanılmamak koşuluyla, ticaret, turizm+ticaret, ticaret+konut, turizm+ticaret+konut kullanımlarından sadece birinin veya ikisinin veyahut tamamının birlikte yer aldığı alanlardır. Bu planın onay tarihinden önce, mevzuata uygun olarak onaylanmış ve yürürlükte olan imar planlarında “tercihli kullanım alanı” olarak tanımlanmış olan alanlar bu planda karma kullanım alanı olarak gösterilmiştir. Bu alanlarda imar planları ile verilmiş olan yapılanma koşulları, yeni bir uygulama imar planı yürürlüğe girinceye kadar geçerlidir. Bu planla belirlenen karma kullanım alanlarında, ticaret, turizm+ticaret, ticaret+konut, turizm+ticaret+konut kullanımlarından hangilerinin yer alacağı ve yapılanma koşulları ise, alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.5. Sosyal Altyapı Alanları Birey ve toplumun kültürel, sosyal ve rekreatif ihtiyaçlarının karşılanması ve sağlıklı bir çevre ile yaşam kalitelerinin artırılmasına yönelik kamu veya özel sektör tarafından yapılan eğitim, sağlık, dini, kültürel ve idari tesisler, açık ve kapalı spor tesisleri ile park, çocuk bahçesi, oyun alanı, meydan, rekreasyon alanı gibi açık ve yeşil alanlardır. Ortaca ilçesinde, Sarıgerme’de bir özel sağlık ve rehabiliteasyon merkezi önerilmiştir. Bu planla gösterilen yerleşme alanlarında yer alacak bu kullanımların yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarında belirlenecektir. 6.2.6. Açık ve Yeşil Alanları 6.2.6.1. Yeşil Alanlar Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, dinlenme, gezinti, piknik, eğlence, rekreasyon ve kıyı alanları toplamıdır. Metropol ölçekteki fuar, botanik ve hayvan bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamındadır. Bu alanlarda bölgenin doğal nitelikleri göz önüne alınarak, kullanım türleri alt ölçekli imar planlarında belirlenmek üzere, temalı parklar, spor alanları, fuar ve rekreasyon alanları vb. gibi kullanımlar yer alabilecektir. Bu planda, Menteşe, Bodrum, Milas, Kavaklıdere, Fethiye, Ula, Yatağan, Seydikemer ve Ortaca ilçelerinde büyük kentsel yeşil alanlar önerilmiştir. Önerilen bu alanlar için proje bütüncül çalışmaları yapılması zorunlu tutulmuştur. 52 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.6.2. Fuar, Panayır, Festival Alanları Gösteri ve sergi yapıları ile geniş servis mekanları ve alanda yer alacak kullanımların tamamlayıcısı olan ticari faaliyetler yer alabileceği bu alanlar, planda gösterilen yerleşme alanları içinde de planlanabilecektir. Buna ilaveten, bu planda, Bodrum, Fethiye ve Seydikemer ilçelerinde bu kullanım için yeni alan önerileri yapılmıştır. Bu alanlardaki yapılanma koşulları alt ölçekli imar planlarına bırakılmıştır. 6.2.6.3. Mesire Yerleri Mevcut mesire alanları planda gösterilmiştir. Bu alanlarda, bu planda hangi kullanımda kaldığına bakılmaksızın “Mesire Yerleri Yönetmeliği” hükümleri geçerli olacaktır. 6.2.6.4. Ağaçlandırılacak Alanlar Erozyon tehlikesi, jeolojik sakıncalar, topoğrafik ve toprak özellikleri ile peyzaj değeri gibi nedenlerle ağaçlandırılması önerilen bu alanlarda bulunan özel mülkiyete konu olan arazilerde “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar” plan hükümleri geçerli olacaktır. 6.2.6.5. Mezarlık Alanları Bu plan kapsamında kalan alanlarda, gösterilmemiş olsa dahi, mevcut mezarlık alanları korunmaktadır. Yeni mezarlık alanlarının yer seçimi “Mezarlık Yerlerinin İnşaası ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak yetkili idareler tarafından yapılabilecektir. 6.2.7. Bugünkü Arazi Kullanımı Devam Ettirilerek Korunacak Alanlar 6.2.7.1. Tarım Alanları Planda gösterilen tarım arazileri, 5403 sayılı “Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” ve ilgili yönetmeliğinde tanımlanan tarım arazileri sınıflarına ayrılmamış olup, tarım arazilerinin sınıflandırılması ve kesin sınırlarının belirlenmesi, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve İl Müdürlüğü tarafından, alt ölçekli imar planlarının hazırlanması aşamasında yapılacaktır. Bu aşamadan sonra, belirlenen arazı türüne göre tarımsal amaçlı yapı ve çiftçinin barınacağı yapı (bağ evi), mutlak, marjinal, dikili ve özel ürün arazileri için plan hükümlerinde belirlenen koşullara göre yapılabilecektir. 53 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içinde kalan zeytinlik alanlarda, 3573 sayılı “Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun” hükümleri geçerlidir. 6.2.7.2. Orman Alanları Bu alanlarda 6831 sayılı “Orman Kanunu” ve 6292 sayılı “Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun” hükümleri geçerlidir. Bu planda kurum görüşü ve kadastro verileri dikkate alınarak plana işlenen orman alanları içinde kalan özel mülkiyete konu olan arazilerde “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar” plan hükümleri geçerli olacaktır. 6.2.7.3. Sulama Alanları Sulama alanları DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nden temin edilmiş olup, 3083 sayılı “Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu” ve ilgili yönetmelik hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır. 6.2.7.4. Mera Alanları Bu alanlarda 4342 sayılı “Mera Kanunu” ve ilgili yönetmelikleri kapsamında uygulama yapılacaktır. Planda mera olarak gösterilmiş alanlarda, mera statüsü dışında kalıp, özel mülkiyete konu olan arazilerde “Tarımsal Niteliği Korunacak Alanlar” plan hükümlerinin geçerli olacaktır. 6.2.7.5. Doğal ve Ekolojik Yapısı Korunacak Alanlar 1/25.000 ölçekli nazım imar planında, “doğal ve ekolojik yapısı korunacak alanlar” olarak gösterilen alanlarda bugünkü arazi kullanımı devam ettirilecektir. Yapılaşmaya açılamayacak olan bu alanlarda, zorunlu olan teknik altyapı hizmetleri uygulamaları dışında, doğal bitki örtüsü, topografya ve silüet etkisini bozacak ya da çevre tahribatına sebep olacak hiçbir uygulama yapılamayacaktır. 54 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.8. Koruma Alanları 6.2.8.1. Sitler 2863 sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” uyarınca ilan edilen arkeolojik, tarihi, kentsel ve kentsel-arkeolojik sitlerdir. Doğal sit alanları 1/25.000 ölçekli nazım imar planı kapsamı dışında kalmaktadır. Bu plan kapsamındaki arkeolojik, tarihi, kentsel ve kentsel-arkeolojik sitlerde (planda gösterilmiş ya da gösterilememiş), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından alınmış kararlar ile bu plandan önce onaylanmış koruma amaçlı imar planları yürürlüktedir. Bu planda gösterilmiş olan, ancak koruma amaçlı imar planı bulunmayan sitlerde, ilgili mevzuat ve bu plan kararları çerçevesinde uygulama yapılacaktır. 6.2.8.2. Önemli Doğa Alanları Canlı türlerinin sağlıklı topluluklar oluşturmaları ve yaşam döngülerini devam ettirmeleri için gerekli tüm coğrafyaların, doğal özelliklerinin bozulmadan saklanması ilkesi doğrultusunda, doğadaki canlı türlerinin nesillerini sürdürebilmeleri için özel önem taşıyan, korunması gerekli coğrafyalardır. Bu kavram, canlı türleri ve doğal kaynaklarla birlikte yeryüzünün en özel doğal alanlarının korunmasını amaçlamaktadır. Bu bölgelerde yapılacak uygulamalarda, 2872 sayılı “Çevre Kanunu” ve ilgili mevzuat çerçevesinde işlem yapılacaktır. Bu alanlarda, bu planla yapılaşmaya açılmış bölgeler dışında kalan yerlerde oluşacak yeni yatırım ve yapılaşma taleplerinde Çevre Ve Orman Bakanlığı’nın uygun görüşünün alınması zorunludur. 6.2.9. Afet Tehlikeli Alanlar 6.2.9.1. Jeolojik Açıdan Yerleşime Uygun Olmayan Alanlar Yürürlükteki imar planlarında gösterilen alanlarla birlikte, yapılacak olan alt ölçekli planlarda belirlenen jeolojik açıdan yerleşime uygun olmayan alanlar ile heyelan bölgeleri ve afete maruz bölgelerdir. 6.1.9.2. Jeolojik Açıdan Önlemli Alanlar Yürürlükteki imar planlarında gösterilen alanlarla birlikte, yapılacak olan alt ölçekli planlarda belirlenen jeolojik açıdan önlemli alanlar olup, imar planına esas jeolojikjeoteknik etüt raporundaki önlemler alınmadan uygulamaya gidilemez. 55 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.1.9.3. Mikrobölgeleme Etütleri Mikrobölgeleme etütleri, planlama sürecinde zarar azaltma planları, kentsel risk yönetimi vb. çalışmalar ile eylem planlarına veri oluşturan belgelerdir. Mikrobölgeleme haritaları 1.ve 2. derece deprem bölgelerinde kalan ve nüfüsu otuz binin üzerindeki yerleşmelerde mecburi olarak, diğerlerinde bakanlıkça veya idarece ihtiyaç duyulması halinde yapılır. Mikrobölgeleme haritası hazırlanmamış diğer deprem bölgelerinde kalan yerleşmelerde, jeolojik- jeoteknik etüt raporu ve eklerine göre uygulamaya gidilir. 6.2.9.3. Taşkına Maruz Alanlar Taşkın alanları DSİ 21. Bölge Müdürlüğü’nden temin edilmiş olup, bu alanlarda 4373 sayılı “Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Koruma Kanunu” ve ilgili yönetmelik hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır. 6.2.10. Teknik Altyapı 6.2.10.1. Otogar ve Tır, Kamyon, Makine Parkı ve Garaj( Büyük Araç Otopark) Alanları Muğla ilindeki ilçeler için, Muğla Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi tarafından belirlenen alternatif alanlar değerlendirilerek, Milas, Bodrum, Fethiye, Menteşe, Ortaca, Yatağan ve Seydikemer ilçelerinde otogar alanları planlanmıştır. Milas’ta havaalanına yakınlık da gözetilerek, bir “büyük araç otopark alanı” önerilmiştir. Bu planla önerilenler dışında, bu kullanımlar için yerleşme alanları ve toplu işyerlerinde imar planlarında yer seçimi yapılabilecektir. 6.2.10.2. Enerji Üretim ve Taşınım Alanları Mevcut ve proje halindeki barajlar; Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralleri planda gösterilmiştir. Bunlara ilaveten, 380, 154 ve 31,5 kV’lik enerji nakil hatları plana işlenmiştir. 6.2.10.2. Atık Bertaraf, Depolama ve Geri Kazanım Tesis Alanları Mevcut ve proje halindeki atık bertaraf, depolama ve geri kazanım tesisleri, Muğla Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Kontrol Dairesi tarafından yapılan öneriler doğrultusunda, Menteşe, Bodrum, Milas, Yatağan ve Marmaris ilçelerinde plana işlenmiştir. Bu tesislerde 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve ilgili diğer yönetmelik hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır. 56 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.2.10.3. Arıtma Tesis Alanları Mevcut ve proje halindeki arıtma tesisleri, Muğla Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Kontrol Dairesi tarafından yapılan öneriler doğrultusunda, Bodrum, Ula ve Yatağan ilçelerinde plana işlenmiştir. Arıtma tesisi alanlarında, 2872 sayılı Çevre Kanunu’nun “Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği” ve ilgili diğer yönetmelik hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır. Plan döneminde oluşacak yeni kullanımlar için çevresel etkiler göz önüne alınarak bu planda değişiklik yapılması zorunludur. 57 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 6.3. PROJEKSİYONLAR ve NÜFUS TAŞIMA KAPASİTESİNE YÖNELİK KARARLAR TÜİK 2014 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Muğla ili bütününde sürekli ikamet eden toplam nüfus (kış nüfusu) 894.509 kişidir. Ayrıca, il genelinde 527.604 kişilik geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) ve yaklaşık olarak 217.467 kişilik turizm nüfusu (yatak kapasitesi) mevcuttur. Muğla ilindeki sürekli ve geçici ikamet eden nüfus kapasitenin ilçelere göre dağılımı aşağıdaki tabloda görüldüğü gibidir. Tablo 3. Sürekli ve Geçici İkamet EdenMevcut Nüfusun Dağılımı (2014) Sürekli İkamet İlçeler Menteşe Bodrum Dalaman Datça Fethiye Kavaklıdere Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Seydikemer Ula Yatağan Muğla İl Toplamı Konut Sayısı 28.576 43.138 9.519 5.654 41.191 2.732 8.811 25.722 37.760 12.431 10.100 7.248 12.993 245.875 Nüfus 102.414 152.440 35.958 20.156 145.643 10.814 34.027 88.621 132.445 44.827 58.771 23.610 44.783 894.509 Geçici İkamet3 Konut Sayısı 8.800 52.402 7.037 7.248 29.333 627 5.685 15.333 28.916 7.132 7.267 4.078 2.010 175.868 Nüfus 26.400 157.206 21.111 21.744 87.999 1.881 17.055 45.999 86.748 21.396 21.801 12.234 6.030 527.604 Toplam İkamet Konut Kapasitesi 37.376 95.540 16.556 12.902 70.524 3.359 14.496 41.055 66.676 19.563 17.367 11.326 15.003 421.743 Nüfus Kapasitesi 128.814 309.646 57.069 41.900 233.642 12.695 51.082 134.620 219.193 66.223 80.572 35.844 50.813 1.422.113 894.509 kişilik sürekli ikamet eden kış nüfusu ve 527.604 kişilik geçici ikamet eden yaz nüfusu toplandığında, Muğla il bütününde toplam konut nüfusu kapasitesi tam doluluk ile 1.422.113 kişi olmaktadır. Ancak geçici ikamet eden nüfusun tümü hiçbir zaman aynı anda ilde bulunmamaktadır. Bu nüfus için yıl boyu ortalama %40 olan doluluk oranı dikkate alındığında, 527.604 kişilik geçici yaz nüfusu kapasitesinin 211.042 kişisinin yıl boyu ilde bulunduğu kabul edilebilir. Bu durumda, yıl boyu ildeki toplam nüfusu, 894.509 kişilik sürekli ikamet eden nüfus ve 211.042 kişilik geçici ikamet eden nüfus (%40 doluluk oranı ile) toplandığında, 1.105.551 kişi olarak bulunmaktadır. 3 Geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu), geçici ikamet edilen konut sayısı başına ortalama 3 kişi kabulünden hesaplanmıştır. 58 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Muğla ili bütününde, mevcut turizm nüfusu ya da yatak kapasitesinin ilçelere göre dağılımı ise, aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 4. Mevcut Turizm Yatak Kapasitesi Dağılımı (2014) İlçeler Menteşe Bodrum Dalaman Datça Fethiye Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Seydikemer Ula Yatağan Muğla İl Toplamı Turizm Yatak Kapasitesi 1.545 91.654 1.292 2.115 40.217 939 61.975 4.323 10.859 280 2.188 80 217.467 Muğla ili bütününde toplam yatak kapasitesi 217.467’dir. Ancak bu yatak kapasitesi de hiçbir zaman %100 doluluk oranı ile kullanılmamaktadır. Yapılan araştırmalar bu oranın ortalama %45 civarında kabul edilebileceğini göstermiştir. Bu kabul doğrultusunda yıl boyu ilde bulunan ortalama turizm nüfusu yaklaşık olarak 97.860 olmaktadır. Bu veriler dikkate alınarak özetlemek gerekirse il bütününde; Mevcut nüfus kapasitesi (tam doluluk dikkate alınarak) 1.639.580 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 894.509 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu = 527.604 kişi + turizm nüfusu = 217.467 yatak) Mevcut nüfus kapasitesi (doluluk oranları dikkate alınarak) 1.203.411 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 894.509 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu (%40 doluluk ile) = 211.042 kişi + turizm nüfusu (%45 doluluk ile) = 97.860 yatak) 59 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Sürekli İkamet Eden Nüfus (Kış Nüfusu) Projeksiyonları Planın hedef yılı olan 2025’te sürekli ikamet eden nüfusa ilişkin projeksiyonlar aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Projeksiyon hesaplamalarında, TÜİK tarafından da kullanılan, “Üssel Yöntem, En Küçük Kareler Yöntemi, Bileşik Faiz Yöntemi ve Aritmetik Yöntem” olmak üzere dört farklı yöntem kullanılmıştır. Üssel Yöntem DPT tarafından önerilen bir yöntem iken, Bileşik Faiz ve Aritmetik Yöntem ise, projeksiyon hesaplamalarında kullanılabilirliğine değinilen farklı iki yöntemdir. En Küçük Kareler yöntemi ise, istatistiksel bir yöntem olup, modellemede ve projeksiyon hesaplamalarında oldukça sık kullanılan bir diğer yöntemdir. Projeksiyonlarda kullanılan nüfuslar, TÜİK’in 1990 ve 2000 yılları genel nüfus sayım sonuçları ile 2010, 2011 ve 2012 yılları adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) sonuçlarıdır. ADNKS 2007 yılından itibaren kullanılmaya başlanmış olsa da sistemin en sağlıklı sonuçlarının 2010 yılından itibaren alınmaya başladığı dikkate alınarak, bu yıldan sonraki sonuçlar dikkate alınmıştır. Tablo 5. Sürekli İkamet Eden Nüfus Projeksiyon Tabloları Merkez İlçe Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 90.858 102.528 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 85.138 90.649 86.035 92.207 102.146 93.004 Ortalama 88.170 97.471 Merkez İlçe Kırsal Nitelikli Nüfus4 Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 4 Üssel 24.425 24.520 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 23.167 24.425 23.306 22.302 24.520 22.701 6360 sayılı kanun kapsamında köyden mahalleye dönüşen yerleşimler. 60 Ortalama 23.830 23.511 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Bodrum Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 206.383 293.212 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 147.505 202.529 148.986 166.254 284.366 168.559 Ortalama 176.351 228.098 Bodrum Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 17.422 16.697 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 15.077 17.417 16.239 13.610 16.689 14.733 Ortalama 16.539 15.432 Dalaman Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 28.808 31.630 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 28.401 28.768 28.364 30.753 31.559 30.587 Ortalama 28.585 31.132 Dalaman Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 9.320 8.901 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 9.628 9.317 9.541 9.352 8.896 9.234 Ortalama 9.451 9.095 Datça Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 15.652 19.228 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 13.383 15.549 13.530 14.758 19.023 14.948 Ortalama 14.528 16.989 Datça Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 61 Üssel 6.157 6.195 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 6.235 6.157 6.233 6.326 6.195 6.319 Ortalama 6.195 6.259 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Fethiye Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 213.021 284.943 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 168.446 210.262 167.364 189.040 278.970 188.374 Ortalama 189.773 235.332 Fethiye Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 53.554 49.032 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 51.446 53.487 52.709 46.506 48.932 47.108 Ortalama 52.799 47.895 Kavaklıdere Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 9.356 10.440 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 8.805 9.339 8.625 9.139 10.408 9.108 Ortalama 9.031 9.774 Kavaklıdere Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 2.443 2.082 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 1.816 2.433 2.009 1.182 2.067 1.292 Ortalama 2.175 1.656 Köyceğiz Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 23.920 30.504 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 19.955 23.702 19.776 22.058 30.053 22.005 Ortalama 21.838 26.155 Köyceğiz Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 62 Üssel 16.221 15.549 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 16.459 16.217 16.606 16.130 15.541 16.135 Ortalama 16.376 15.839 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Marmaris Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 111.216 148.357 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 84.289 109.802 85.643 92.916 145.304 95.335 Ortalama 97.738 120.478 Marmaris Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 10.401 9.072 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 13.336 10.369 12.435 12.801 9.027 12.116 Ortalama 11.635 10.754 Milas Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 91.323 104.703 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 85.685 91.055 85.570 93.416 104.205 93.190 Ortalama 88.408 98.878 Milas Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 53.176 52.289 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 53.341 53.174 53.089 52.285 52.285 52.127 Ortalama 53.195 52.247 Ortaca Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 42.787 50.806 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 38.883 42.590 38.797 42.914 50.426 42.730 Ortalama 40.764 46.719 Ortaca Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 63 Üssel 10.476 10.087 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 9.953 10.473 10.053 9.188 10.084 9.381 Ortalama 10.239 9.685 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Ula Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 13.162 15.547 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 12.212 13.105 11.865 13.276 15.438 12.979 Ortalama 12.586 14.310 Ula Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 12.580 12.136 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 12.815 12.578 12.793 12.571 12.131 12.459 Ortalama 12.691 12.324 Yatağan Kentsel Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 Üssel 31.938 36.004 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 30.603 31.866 29.932 32.575 35.872 32.161 Ortalama 31.085 34.153 Yatağan Kırsal Nitelikli Nüfus Projeksiyonları YILLAR 2020 2025 64 Üssel 16.482 15.090 EKK Bileşik Faiz Aritmetik Ortalama 16.405 16.461 16.495 15.049 15.059 14.942 Ortalama 16.461 15.035 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA İlçelere göre, 2012 yılı itibariyle mevcut nüfuslar5, nüfus projeksiyonlarının ortalamaları, 1/25.000 ölçekli nazım imar planın hedef yılı olan 2025 için yapılan kabuller ve yıllık nüfus artış oranı yüzdeleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir. Tablo 6. Sürekli İkamet Eden Kentsel Nüfus İlçeler 2012 Nüfus (TÜİK) 2025 Projeksiyon 2025 Nüfus Kabulü Menteşe Bodrum Dalaman Datça Fethiye Kavaklıdere Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Seydikemer6 Ula Yatağan 74.885 117.669 24.807 11.261 115.564 7.852 16.211 60.136 73.379 32.505 18.185 10.084 26.366 97.471 228.098 31.132 16.989 215.676 9.774 26.155 120.478 98.878 46.719 19.656 14.310 34.153 97.471 228.098 31.132 16.989 215.676 9.774 26.155 120.478 98.878 46.719 19.656 14.310 34.153 Muğla İli Toplamı 588.904 959.489 959.489 5 Bu tabloda 2012 yılı nüfuslarının yer almasının nedeni, nüfus projeksiyonlarında kullanılan son nüfus sayımı yılı olmasıdır. 6 Seydikemer ilçesi kentsel ve kırsal nüfusları, Fethiye ilçesinden çıkarılarak bulunmuştur. 65 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Tablo 7. Sürekli İkamet Eden Kırsal Nitelikli Nüfus (Köyden mahalleye dönüşen yerleşimler) İlçeler 2012 Nüfus (TÜİK) 2025 Projeksiyon 2025 Nüfus Kabulü Menteşe 24.273 23.511 25.000 Bodrum 18.648 15.432 19.000 Dalaman 10.032 9.095 11.000 6.096 6.259 7.000 41.373 25.957 42.000 3.156 1.656 3.500 Köyceğiz 17.359 15.839 18.000 Marmaris 22.945 10.754 23.000 Milas 54.627 52.247 55.000 Ortaca 11.128 9.685 12.000 Seydikemer 20.297 21.938 22000 Ula 13.326 12.324 14.000 Yatağan 18.981 15.035 20.000 262.241 219.732 271.500 Datça Fethiye Kavaklıdere Muğla İli Toplamı Tablo 8. Sürekli İkamet Eden Toplam Nüfus İlçeler 2012 Nüfus (TÜİK) 2025 Projeksiyon 2025 Nüfus Kabulü Menteşe Bodrum Dalaman Datça Fethiye Kavaklıdere Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Seydikemer Ula Yatağan 99.158 136.317 34.839 17.357 156.937 11.008 33.570 83.081 128.006 43.633 38.482 23.410 45.347 120.982 243.530 40.227 23.248 241.633 11.430 41.994 131.232 151.125 56.404 41.594 26.634 49.188 122.471 247.098 42.132 23.989 257.676 13.274 44.155 143.478 153.878 58.719 41.656 28.310 54.153 Muğla İli Toplamı 851.145 1.179.221 1.230.989 66 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 2025 hedef yılında, Muğla ilindeki sürekli ikamet eden toplam nüfus 1.230.989 kişi olmaktadır. 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında, Muğla ili toplamı için kabul edilen nüfus 1.941.395 kişidir. Ancak, sürekli ikamet eden nüfus ile birlikte onaylı imar planlarının nüfus taşıma kapasiteleri, yaz nüfusu ve turizm nüfusu dikkate alınarak yapılan çevre düzeni planı nüfus kabulleri, Danıştay 6 Dairesi tarafından, 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına açılan davalar7 için alınan bilirkişi raporlarına istinaden iptal edilmiştir. Bu doğrultuda, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı nüfus kabullerinde sürekli ikamet eden kentsel nüfus projeksiyonları, kentsel nüfus kabulleri olarak aynen alınmıştır. Ancak, projeksiyonların sürekli azalma eğilimi göstermesine nedeniyle, kırsal nitelikli nüfus kabulleri, plan döneminde, büyükşehir statüsünün Muğla iline kazandıracağı gelişme ivmesi dikkate alınarak, kırsal nitelikli nüfusun, plan döneminde azalma eğiliminden çıkacağı ön görülerek yapılmıştır. Planda, “kırsal nitelikli yerleşme” olarak tanımlanan 6360 sayılı Kanun kapsamında köyden mahalleye dönüşen yerleşimlerde yapılacak imar planında, ilçelere göre aşağıdaki tabloda verilen nüfus artış oranları dikkate alınacaktır. Tablo 9. Kırsal Nitelikli Yerleşmeler İçin imar Planında Baz Olacak Nüfus Artış Oranları Menteşe Yıllık Artış Oranı (2012-2025) (%) 0,2 Bodrum 0,1 Dalaman 0,7 Datça 1,1 İlçeler Fethiye 0,11 Kavaklıdere 0,8 Köyceğiz 0,2 Marmaris 0,02 Milas 0,05 Ortaca 0,6 Seydikemer 0,6 Ula 0,4 Yatağan 0,4 7 Danıştay 6.Daire, Esas No: 2009/14113, Muğla Valiliği İl Özel İdaresi’nin açmış olduğu dava. Danıştay 6.Daire, Esas No: 2009/14036, TMMOB Mimarlar Odası Muğla Şubesi’nin açmış olduğu dava. 67 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Geçici İkamet Eden Nüfus (Yaz Nüfusu) Öngörüleri Planın hedef yılı olan 2025 için geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) öngörüleri ise, sürekli ikamet ve geçici ikamet eden nüfusların birlikte oluşturdukları toplam nüfus kapasitesi içindeki oranlarının, plan kararları dikkate alınarak aşağıdaki tabloda verildiği şekilde değişeceği varsayımıyla yapılmıştır. Tablo 10. Sürekli ve Geçici İkamet Eden Nüfusun Birlikte Oluşturdukları Toplam Nüfus İçinde Dağılım Oranları İlçeler Menteşe Bodrum Dalaman Datça Fethiye Kavaklıdere Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Seydikemer Ula Yatağan İl Toplamı 68 2014 2025 Sürekli Geçici İkamet Sürekli İkamet Geçici İkamet İkamet Eden Eden Nüfus Eden Nüfus Eden Nüfus Nüfus Oranı Oranı Oranı Oranı (%) (%) (%) (%) 79,5 20,5 81 19 49,2 50,8 51,0 49,0 63,0 37,0 63,0 37,0 48,1 51,9 50,0 50,0 62,3 37,7 65,0 35,0 85,2 14,8 82,0 18,0 66,6 33,4 67,0 33,0 65,8 34,2 67,0 33,0 60,4 39,6 58,0 42,0 67,7 32,3 69,0 31,0 72,9 27,1 67,0 33,0 65,9 34,1 62,0 38,0 88,1 11,9 87,0 13,0 62,9 37,1 62,7 37,3 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Bu kapsamda, aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, 2025 yılında il toplamında oluşması öngörülen geçici ikamet eden nüfus 732.718 kişidir. İl bütününde sürekli ikamet eden nüfus için kabul edilen 1.230.989 kişi ile birlikte değerlendirildiğinde, il toplamında sürekli ikamet eden kış nüfusu ile geçici ikamet eden yaz nüfusunun toplamı 1.963.707 kişi olacaktır. Bu nüfusun %62,7’inin sürekli ikamet eden nüfus, %37,3’unu ise, geçici ikamet eden nüfus oluşturacaktır. Tablo 11. Geçici İkamet Eden Nüfus Kapasitesi Öngörüleri (2025) İlçeler Menteşe Bodrum Dalaman Datça Fethiye Kavaklıdere Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Seydikemer Ula Yatağan İl Toplamı Geçici İkamet Eden Nüfusun Sürekli+Geçici Toplam Nüfus İçindeki Oranı (%) 19,0 49,0 37,0 50,0 35,0 18,0 33,0 33,0 42,0 31,0 33,0 38,0 13,0 37,3 İkinci Konut Nüfusu 28.728 237.408 24.744 23.989 138.749 2.914 21.748 70.668 111.429 26.381 20.517 17.351 8.092 732.718 2025 yılı için Muğla’da geçici ikamet eden nüfus (yaz nüfusu) için plan döneminde yıl boyu doluluk oranının %40’tan %45’e çıkacağı düşünülmektedir. Bu durumda, yıl boyu ilde bulunan geçici ikamet eden nüfus, 732.718 kişilik toplam kapasite içinde 329.723 kişi olacaktır. 69 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Turizm Nüfusu (Yatak Kapasitesi) Öngörüleri 1/25.000 ölçekli nazım imar planının hedef yılı olan 2025’te, Muğla il bütünündeki turizm nüfus kapasitesi, mevcut 217.467 yatağa ilave olarak planlı, ancak henüz oluşmamış turizm tesis alanlarındaki 142.500 yatak kapasitesi ile birlikte, toplam 359.967’ye ulaşmaktadır. Muğla ili bütünündeki bu yatak kapasitesi şu şekilde hesaplanmıştır: İl bütününde, 1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içinde ve dışındaki planlı, ancak henüz oluşmamış alanlarda yaklaşık 3.800 hektarlık turizm tesis alanı bulunmaktadır. İmar planlarında netleşecek kesin sınırlar ve terklerle birlikte bu alanların %50’sinin net turizm alanı olarak kullanılacağı öngörülmektedir. Bu durumda, 1.900 hektar turizm tesis alanı, ortalama %30 emsal ile 5.700.000 metrekare kapalı alana sahip olacaktır. Yatak başına 40 m2 olan ölçü alındığında, yatak kapasitesi 142.500 olarak çıkmaktadır. Bu yatak kapasitesine yatırım belgesi almış olup, henüz oluşmamış turizm tesislerindeki yatak kapasitesi de dahildir. Ancak, mevcut ve planlı 359.967 turizm yatak kapasitesinin tümünün oluşması durumunda dahi plan döneminde %100 doluluk oranı ile kullanılması mümkün olmayıp, bugün %45 olarak tespit edilen doluluk oranının plan döneminde yıl boyu %50’lere ulaşabileceği kabul edilmiştir. Bu durumda, Muğla ili bütününde yıl boyu kullanılabilen turizm yatak sayısı 179.984 olabilecektir. 1/25.000 ölçekli nazım imar planı sınırları içindeki planlı, ancak henüz oluşmamış turizm tesis alanları yaklaşık olarak 1.000 hektar olup, 37.500 yatak kapasitesi içermektedir. 1.000 hektarlık planlı turizm tesis alanının, 65 hektarı bu nazım imar planı kapsamında planlanmış olup, yaklaşık olarak 2.440 yatak kapasitesi içermektedir. Sürekli ikamet eden nüfus (kış nüfusu) projeksiyonları, geçici ikamet eden (yaz nüfusu) öngörüleri ve turizm nüfusu (yatak kapasitesi) hesapları dikkate alınarak özetlemek gerekirse il bütününde 2025 yılı için; Nüfus kapasitesi (tam doluluk dikkate alınarak) 2.323.674 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 1.230.989 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu = 732.718 kişi + turizm nüfusu = 359.967 yatak) Nüfus kapasitesi (doluluk oranları dikkate alınarak) 1.740.696 kişidir (sürekli ikamet eden kış nüfus = 1.230.989 kişi + geçici ikamet eden yaz nüfusu (%45 doluluk ile) = 329.723 kişi + turizm nüfusu (%50 doluluk ile) = 179.984 yatak) 70 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Sektörel Projeksiyonlar TÜİK verilerine göre, Muğla ilindeki 1990, 2000 ve 2011 yıllarındaki sektörlere göre çalışan sayıları, dağılım oranları ve aktif nüfusun toplam nüfusa oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 12. Sektörel Dağılım Yıllar 1990 2000 2011 Tarım Çalışan 187.081 216.621 107.000 Toplam Nüfus Oranı Toplam Nüfus (Aktif Nüfus) Çalışan % Çalışan % Çalışan % 20.991 6,8 100.244 32,5 308.316 562.809 55,0 23.436 6,0 153.644 39,0 393.701 715.328 55,0 50.000 14,6 186.000 54,2 343.000 838.324 41,0 Sanayi % 60,7 55,0 31,2 Hizmetler Toplam Tablodan görüldüğü gibi, çalışan nüfus ya da aktif nüfusun toplam nüfusa oranı 1990-2000 yılları arasındaki süreçte %55 olarak sabit bir eğilim gösterirken, bu oran 2011 yılında %41’e düşmüştür. Bu değişen eğilimin aynı dönem içinde sektörler bazındaki dağılım oranları incelendiğinde, 1990-2011 yılları arasında hizmetler sektörünün %22 civarında artış; tarım sektörünün ise, %30’lar civarında azalma gösterdiği görülmektedir. Sanayinin sektörel dağılımındaki oranı ise, 1990-2000 yılları arasında %0,8 gibi az bir düşüş eğiliminde iken, 2000-2011 yılları arasında %9’lara varan bir artışa ulaşmıştır. Aktif nüfustaki düşüş, TÜİK tarafından Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine geçildikten sonra nüfus verilerinde oluşan farklılıklardan kaynaklanabileceği gibi, genelde bölgede işsizlik oranının artması, çalışan işgücünün il dışı büyük merkezlere göçü, hizmetler ve bunun alt sektörü olan turizm ve turizme yönelik ticarette çalışan işgücünün ve sermayenin il dışı kaynaklı olması (özellikle turizmde ihtisaslaşmış grubun) ya da kente göçün daha çok emekli nüfustan ve yabancılardan oluşmasından da kaynaklanabilir. Genel olarak gelişmekte olan ülkelerde tarım sektörü oranının sektörel dağılım içinde düşüş göstermesi ve bu sektörde çalışanların hizmetler ve sanayi sektörlerine kayması normaldir. Ancak, Muğla’da tarım sektörü hala ağırlığını korurken bu düşüş normal trendin üzerinde görülmüştür. Hizmetler ve sanayi sektörlerinde çalışan sayısındaki artış ise, bölgesel analizler incelendiğinde yüksek düzeydedir. Muğla’da sanayi sektörü özellikle tarımsal sanayi ve maden sanayi dallarında gelişme göstermekle birlikte, 19902011 yılları arasındaki %9’luk artış verisi bölgesel araştırma ve incelemelerimizin üzerindedir. 71 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Aşağıdaki tabloda, 1990-2011 yılları arasındaki değişen eğilimin, müdahalesiz bir ortamda aynı şekilde devam etmesi durumunda, plan döneminde sektörlerdeki dağılımın olası oranları görülmektedir. Tablo 13. Müdahalesiz Ortamda 2025 Yılı Sektörel Dağılımı Yıllar 2025 Tarım Sanayi Hizmetler Toplam Toplam Nüfus Çalışan % Çalışan % Çalışan % Çalışan 45.458 11,5 77.824 19,8 270.634 68,7 393.916 1.230.989 Toplam Nüfus Oranı (Aktif Nüfus) % 32 Yukarıdaki tabloda görüldüğü gibi, müdahalesiz bir ortamda aktif nüfus oranı 2025’te %32’ye düşmektedir. Sektörel dağılım oranları ise, 2011 yılına göre tarımda %20 civarında bir düşüş gösterirken; sanayide %5,2; hizmetlerde ise, %14 oranında artış göstermektedir. Müdahalesiz ortamdaki bu eğilimlerin, 2025 plan döneminde esas olarak bir turizm, kültür ve eğitim kenti olarak desteklenen Muğla ilinde hizmetler sektöründe artış göstereceği; bu artışın tarım sektörü payını azaltacağı ve sanayinin de ilin kendi içindeki gereksinimine yeterli olacak şekilde destekleneceği şeklindeki gelişme senaryosuna uygun olduğu görülmektedir. Bununla birlikte, plan döneminde plan kararlarıyla desteklenen sektörel kullanımlar, bunların yatırımcılar tarafından gerçekleştirilme durumları ya da teknolojik gelişmeler gibi girdiler de dikkate alındığında bu projeksiyonların direkt olarak kullanılması uygun görülmemektedir. Bu doğrultuda değerlendirildiğinde, öncelikle 2025 yılında aktif nüfus oranın mevcut oranı koruyacağı kabul edilmiştir. Muğla ilinin sosyal yapısı incelendiğinde özellikle kıyı yerleşmelerinde emekli nüfusu artmaktadır. Bu nedenle aktif nüfus oranında büyük bir artış olması beklenmemektedir. Bununla birlikte, özellikle alternatif turizm sektörlerinin desteklenmesiyle bu sektördeki yerel istihdamın artış göstereceği öngörülmektedir. Bu sosyal ve ekonomik yapının aktif nüfustaki oranı dengeleyeceği varsayılmaktadır. Sektörlere baktığımızda, tarımın sektörel dağılımdaki payının hizmetler lehine azalma kaydedeceği, ancak sektörler içindeki payının %25’lerde kalacağı öngörülmüştür. Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu çerçevesinde plan kararlarıyla ve plan hükümleriyle tarım arazileri korunmuştur. İl genelinde zeytin ve narenciye gibi özel ürünlerin katma değerlerinin çeşitli destekler ve yan ürünlerin geliştirilmesiyle artmasına bağlı olarak tarım önemli bir sektör olmaya devam edecektir. Tarım sektörü, tarım arazilerinin korunması ile plan döneminde tüm ilçelerde desteklenmektedir. 72 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA Sanayi sektörüne bakıldığında, ilin ana kaynak değerleri olan tarım ve maden değerlerinin katma değerlerini artıracak şekilde ildeki sanayi tesislerinde işlenmesi de ekonomik gelişim için önemli görülmektedir. Bununla birlikte, Muğla bir turizm kentidir ve sanayi gelişiminin bu kimlik üzerinde olumsuz etkisi olmayacak şekilde gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu nedenle, sanayinin sektörel dağılımdaki oranının 2011 yılındaki dağılımdan biraz fazla olacağı öngörülmüştür. Bu anlamda sanayinin tarımsal sanayi olarak gelişmesi esas olup, mermer sanayinin zeytinlikler üzerindeki olumsuz etkisi önlenerek gelişmesi önerilmiştir. Plan döneminde, sanayi sektörünün ön planda olacağı ilçeler, Menteşe, Milas, Yatağan ve Kavaklıdere olacaktır. Hizmetlerin ise, ilin motor sektörü olmakla birlikte, gelişmiş ülkelerdeki genel oran dikkate alınarak, %60’lar civarında doyma noktasına ulaşacağı varsayılmıştır. Esas gelişim turizm ve turizme yönelik ticaret olmakla birlikte, Muğla’nın büyükşehir olmasına bağlı olarak kamu istihdamı da sektörün payını artıracaktır. Plan döneminde, turizme dayalı hizmetler sektörü tüm ilçelerde mevcut kapasiteleri kapsamında desteklenmektedir. Bununla birlikte, turizm sektörü kimliğinin en baskın olacağı ilçeler, mevcutta olduğu gibi, Bodrum, Marmaris ve Fethiye olacaktır. Yukarıdaki yaklaşım çerçevesinde 2025 yılı için öngörülen aktif nüfus ve sektörel dağılım oranlarının aşağıdaki tabloda verildiği şekilde oluşması beklenmektedir. Tablo 14. 2025 Yılı Sektörel Öngörüler Yıl 2025 73 Tarım Çalışan % 123.100 25 Sanayi Hizmetler Toplam Çalışan % Çalışan % Çalışan 73.859 15 295.437 60 492.396 Toplam Nüfus Toplam Nüfus Oranı (Aktif Nüfus) % 1.230.989 40 MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA İkinci Konut Varlığının Turizme Kazandırılması: Muğla, Türkiye’nin en uzun deniz kıyısına sahip ili olarak, Türkiye’de denize endeksli olarak gelişme göstermiş olan ikinci konut varlığı açısından da zengin bir ildir. Mevcutta il genelinde yaklaşık 180.000 ikinci konut mevcuttur. Yıl içinde doluluk oranının mevcutta %40’larda olması, plan döneminde ise, %45’lerde olacağı dikkate alındığında, ikinci konut stoğunun yılın çok önemli bir bölümünde atıl bir değer olarak beklemesi anlamına gelmektedir. Uzun yıllardır bu kaynağın, il ya da ülke ekonomilerinde katma değer yaratacak şekilde kullanılmasının gereği, dünyada bu tür bir kaynağa sahip ülkelerin gündeminde önemli bir yer tutmaktadır. “… 1980’li yıllardan itibaren iç turizmi canlandırma amaçlı olarak müstakil, devre-mülk ya da toplu yerleşim sistemine dayalı ikinci konutların sayılarında önemli artışların başladığı görülmektedir. Bu artışlar, Akdeniz ve Ege sahilleri başta olmak üzere bütün sahillerde görülmektedir. Bir yandan ülkemizdeki turizm sektörü ile ilgili tartışmalar devam ederken; diğer taraftan da, büyük bir yatak potansiyeline sahip olan ve ciddi ekonomik kaynakların harcandığı ikinci konutların verimliliği konusunda tartışmalar yapılmaktadır.”8 Bu tartışmaların yaşandığı, ikinci konut stoğunun fazla olduğu ülkelerde, çeşitli çözümler arayışları olmuş ve İspanya, İşviçre gibi ülkelerde başarılı projeler uygulanmıştır. Türkiye’de ise, çözüm arayışları 1970’lı yıllarda başlamıştır. 1977 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Burhaniye-Fethiye sahillerindeki ikinci konutların envanter ve turizme yönelik kullanımları konusunda araştırmalar yapılmıştır. En güncel araştırmalardan birisi ise, Muğla Üniversitesi, Turizm İşletmeciliği ve Yüksek Okulu’ndaki uzmanlar tarafından Datça ilçesinde yapılmıştır.9 Bu araştırma kapsamında aşağıdaki model önerileri yer almaktadır. 1. Aracısız Pazarlama Modeli: Bu model, belirli yasal düzenlemenin yapılması şartıyla ev sahiplerinin evlerini doğrudan tatilcilere kiraya vermesini içermektedir. 2. Has İşletmecilik Modeli İkinci işletme modeli, ikinci konutların turizme açılması amacıyla oluşturulmuş organize bir işletmenin koordinatörlüğünde işletmeciliğin yapılmasını içermektedir. 8 Kozak, M. & Duman T., “İkinci Konutların Turizm Sektörüne Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (2) 2011, 226-242 9 Aynı kaynak. 74 Kazandırılması: Muğla İli Datça İlçesi MUĞLA İLİ 1/25.000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI KUTLUAY PLANLAMA 3. Uluslararası İşletmecilik Modeli Üçüncü işletme modeli, uluslararası bir otel/gayrimenkul yönetim şirketi tarafından konutların işletilmesini içermektedir. 4. Ulusal İşletmecilik Modeli Dördüncü işletme modeli, konutların ulusal bir otel/gayrimenkul yönetim şirketi tarafından yönetilmesini içermektedir. 5. Tesis Yönetim Kurulu Modeli Beşinci işletme modelinde konutların sitede ikinci konutu bulunan ev sahipleri tarafından oluşturulan bir yönetim kurulu tarafından kiralanması içermektedir. Seçilecek model her yerleşim için farklı olabilecektir. Bu nedenle, Muğla ilinde, Büyükşehir Belediyesi ya da ilçe belediyeleri tarafından, aşağıda örnekleri verilen aşamaları içeren, “stratejik plan” ve “uygulama (eylem) planı”10 çalışmalarının yapılarak, yerleşimler için en uygun modelin tespit edilmesi önem taşımaktadır. Stratejik Plan 1.Etap: Kavramsal Çerçevenin Belirlenmesi 2.Etap: Fizibilite Çalışmalarının Yapılması 3.Etap: Model Alternatiflerinin Hazırlanması ve Model Seçimi Uygulama (Eylem) Planı 1.Aşama: İkinci Konut Bina Stoğu Oluşturulması 2.Aşama: Organizasyon Yapısının Oluşturulması 3.Aşama: Seçilen Modelin Uygulanmasına İlişkin Gerçekleştirilmesi (Pazarlama, Kiralama, Satış vb.) Gerekli Eylemlerin 3.Aşama: Denetleme Mekanizmasının Kurulması 10 Gökdeniz, Yrd. Doç. Dr. A., & Ekibi, (2008) “Türkiye’de İkinci Konutların Turizme Kazandırılması Ve Ayvalık’ta İkinci Konutlar (Sahip Ve Kullanıcılar) Üzerinde Yapılan Araştırma Işığında Uygulanabilir Bir Model Önerisi”, Mehmet Kemal Dedeman Araştırma ve Geliştirme Proje Yarışması Turizm Sektörü üçüncülük Ödülü. 75