KURDAN MATBAAYA
Transkript
KURDAN MATBAAYA
MIGIRD‹Ç MARGOSYAN 23 Aral›k 1938’de Diyarbak›r’da, Hançepek Mahallesi’nde (Gâvur Mahallesi) do¤du. E¤itimini Süleyman Nazif ‹lkokulu, Ziya Gökalp Ortaokulu, daha sonra ‹stanbul’daki Bezciyan Ortaokulu ve Getronagan Lisesi’nde sürdürdü. ‹stanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi. 1966-1972 y›llar› aras›nda Üsküdar Selams›z’daki Surp Haç T›brevank Ermeni Lisesi’nde müdürlü¤ün yan› s›ra felsefe, psikoloji, Ermeni dili ve edebiyat› ö¤retmenli¤i yapt›. Daha sonra ö¤retmenli¤i b›rakarak ticarete at›ld›. Edebi çal›flmalar›n› aral›ks›z sürdürdü. Marmara gazetesinde yay›mlanan Ermenice öykülerinin bir bölümü Mer Ayt Go¤mer› [Bizim Oralar] ad›yla kitap haline getirildi (1984) bu kitab›yla 1988’de, Ermenice yazan yazarlara verilen Eliz Kavukçuyan Edebiyat Ödülü’nü (Paris-Fransa) ald›. Gâvur Mahallesi (1992), Söyle Margos Nerelisen? (1995) ve Biletimiz ‹stanbul ’a Kesildi (1998) adl› Türkçe kitaplar›n›, 1999’da ikinci Ermenice kitab› Dikrisi Aperen [Dicle K›y›lar›ndan] izledi. Gâvur Mahallesi Avesta Yay›nlar› taraf›ndan Li Ba Me, Li Wan Deran [Bizim O Yöreler] ad›yla Kürtçe olarak yay›mland› (1999). Türkçe kaleme ald›¤› Tespih Taneleri (2006) adl› an›-roman› büyük ilgiyle karfl›land›. Evrensel gazetesinde “Kirveme Mektuplar” adl› köflesinde yazmay› sürdüren Margosyan’›n bu makalelerinin bir bölümü Lis Bas›n-Yay›n taraf›ndan Kirveme Mektuplar ad›yla 2006’da Diyarbak›r’da kitaplaflt›r›ld›. 1996-99 y›llar› aras›nda Agos gazetesinde yay›mlanan makalelerinden yap›lan bir seçki olan Zurna 2009’da, yine Evrensel yaz›lar›ndan derlenen Çengellii¤ne 2010’da (ilk bas›m› 1999, Belge) yay›nevimizce yay›mland›. u s u l g e r e ¤ i Kürdan, M›g›rdiç Margosyan’›n Yeni Yüzy›l ve Yeni Gündem gazetelerinde yay›mlanan makalelerinden yap›lm›fl bir seçkidir. Yaz›ma dair baz› de¤ifliklikler d›fl›nda metne müdahalede bulunulmad›. Türkçe yaz›mda, Ömer As›m Aksoy’un Ana Yaz›m K›lavuzu (Epsilon Yay.) temel al›nd›, Necmiye Alpay’›n Türkçe Sorunlar› K›lavuzu’ndan (Metis Yay.) yard›mc› kaynak olarak yararlan›ld›. y a y › n c › n › n n o t u KÜRDAN YEN‹ YÜZYIL ve YEN‹ GÜNDEM YAZILARI A r a s Y a y › n c › l › k ‹stiklal Caddesi, H›divyal Palas 231/Z 34430 Tünel, Beyo¤lu-‹stanbul Tel: (0212) 252 65 18 - 243 06 02 Fax: (0212) 252 65 19 info@arasyayincilik.com www.arasyayincilik.com –––––––––––––––––– ARAS - ÄÄÍ 115 –––––––––––––––––– M›g›rdiç Margosyan Kürdan Yay›na Haz›rlayan Rober Koptafl Düzelti Ararat fiekeryan Kapak Tasar›m› Aret G›c›r Kapak Foto¤raf› Ara Güler ISBN 978-605-5753-15-3 Bask› Sena Ofset 2. Matbaac›lar Sitesi 4NB7-9-11 Topkap›-‹stanbul Tel: (0212) 613 03 21 May›s 2010, ‹stanbul KÜRDAN YEN‹ YÜZYIL ve YEN‹ GÜNDEM YAZILARI DENEME MIGIRD‹Ç MARGOSYAN ‹çindekiler YEN‹ YÜZYIL YAZILARI Selamünaleyküm! ......................................................................................11 Kelepçeli aflk! ................................................................................................14 Nobel… ............................................................................................................17 Baltalar elimizde ........................................................................................20 Ani harabeleri ............................................................................................23 Kaç paral›k adam ......................................................................................26 “Üzerinize vazife olmayan ifllere kar›fl›n” ............................29 A, B, C... ........................................................................................................32 Alavere, dalavere... ................................................................................35 Iss›z ada yolcular› ....................................................................................38 Geçsin mevsimler, y›llar ......................................................................41 K›v›rt›yorlar ..................................................................................................44 Cep delik, cepken delik ......................................................................47 Hepimiz bir fidan›n... ..........................................................................50 Korkusuz yaflamak haram! ..............................................................52 Saddam Sam’a karfl› ..............................................................................54 “Aç! Kapa! Aç! Kapa!” ......................................................................57 Zeytinya¤l› yalanc› dolmalar ..........................................................59 “T››sss?!” ........................................................................................................62 Keçiboynuzu ................................................................................................65 Demokrasi ......................................................................................................68 Kader ..................................................................................................................71 Babiflkolar... ..................................................................................................74 “Say›n!” ............................................................................................................76 Küfür… ............................................................................................................79 Leyle¤in ömrü ..............................................................................................81 Hindiler… ......................................................................................................84 Karatrenler ....................................................................................................87 Cambazlar ......................................................................................................90 Akbabalar ........................................................................................................93 ‹talya, ‹talya ..................................................................................................95 Meseleler… ..................................................................................................98 Fatalizm ..........................................................................................................101 6-7 Eylül olaylar› ....................................................................................104 Salla bafl›n› al maafl›n›........................................................................106 Ispartal› Demirel, Rizeli Y›lmaz ................................................109 ‹zindeyiz… ....................................................................................................112 Ha Ali, ha Veli… ..................................................................................115 Agop’un a¤ac› ............................................................................................118 YEN‹ GÜNDEM YAZILARI Kellemizin de¤eri kaç para? ..........................................................123 Say›n Ecevit ne diyo? ..........................................................................126 Marko Pafla’lar taifesi ........................................................................129 “Buras› Mufltur, yolu yokufltur” ................................................131 Ve mesela! Ve mesela! ......................................................................134 “Z›mni bir mutabakat!” ....................................................................138 Mesut Y›lmaz’a mektubumdur! ................................................142 Mesut Y›lmaz’a ikinci mektubumdur! ................................145 Altemur K›l›ç’a mektubumdur! ................................................149 Altemur K›l›ç’a ikinci mektubumdur! ................................153 ‹talya’dan naklen yay›n… ..............................................................157 Rumuz: Vatan kurtarma ..................................................................162 Apê Musa ....................................................................................................165 “Tarih” yazmak ......................................................................................168 Elemtere fifl, kem gözlere flifl… ..................................................171 “Güya…” .....................................................................................................174 Say sayabildi¤in kadar ........................................................................177 Kim bilir… ..................................................................................................180 Biz bu numerolar› yutmooruz… ..............................................183 Çatal kuyruklu k›rlang›çlar ............................................................186 S›ray› flafl›rmayal›m zo! ......................................................................189 Bilumum “yetkili” zevata mektubumdur… ....................192 Güz gülleri gibi… ..................................................................................195 Parmak ............................................................................................................198 8 YEN‹ YÜZYIL YAZILARI M›g›rdiç Margosyan’›n, 8 Ekim 1997 tarihinde Yeni Yüzy›l’da yay›mlanan “Selamünaleyküm!” bafll›kl› yaz›s›. Selamünaleyküm ! Elinizdeki gazetenin çok say›n, çok muhterem, çok iyi kalpli, p›rlantadan çok çok daha de¤erli, çok say›n “Genel Yay›n Yönetmeni” hay›rsever abimiz, bendeniz kulunuzu telefonla arad›, kelimesi kelimesine, t›pk›s›n›n ayn›s›yla flöyle buyurdu: “Yav kardeflim, kald›r›m mühendisleri gibi bir elinde Te cetveli, di¤erinde de k›ç› k›r›k pergelle bir o yana bir bu yana, ‘o kald›r›m senin, bu kald›r›m benim’ sürterek, özellikle de ahmak ›slatan ya¤murlar alt›nda gezinip, sonra da sucuk gibi ›slanarak, ayr›ca ‘o gazete senin, bu gazete benim’ tepinip duraca¤›na, hadi sana insaniyet nam›na bir iyilik edelim de, bu ah› gitmifl, vah› kalm›fl yafl›nda seni sokak sokak, kald›r›m kald›r›m gezmekten, bu sefil ve de kepaze hayattan hiç olmazsa birazc›k kurtaral›m. Hadi, kofla kofla gel de bizim gazeteye kapa¤› at, sana bir de ‘köfle’ uydural›m, haftada bir-iki lagaluga et, hem ‘yolunu bul’, hem de bu ölümlü dünyada ‘insanl›k’ neymifl gör!” Eh, do¤rusu böylesine içten, böylesine sevecen bir davet karfl›s›nda, benim gibi yufka yüreklinin biri ne yapabilirdi ki! Oturdum, önce bi güzel a¤lad›m! Demek ki hâlâ “insanl›k” ölmemiflti! Kofla kofla gidemezdim. Önce vapura, ard›ndan otobüse, sonra da tabanvayla kendimi gazeteye att›m. Vay babooo! Bu gazete, benim daha önce kenar›ndan, yak›n›n11 dan geçti¤im, fluradan buradan tan›d›¤›m, bildi¤im gazetelere hiç mi hiç benzemiyordu. Hani, “do¤acak çocuk bilmem nesinden bellidir” derler ya, bu gazete de, daha kap›s›ndan belliydi. Bu bir “medya plaza” gazetesiydi, bir plaza ki, içeri girmek için öncelikle engelli koflularda olimpiyat flampiyonu olman›z gerekirdi... Bu plazalarda önce f›r›ldak gibi dönen cam kap›lar, güvenlik ordusu, kimlikler, kiminle görüflülece¤i, randevu al›n›p al›nmad›¤› gibi daha bir sürü ahret sorular›na verece¤iniz yan›tlardan sonra, bir de boynunuzdan yafta gibi ve üzerinde “ziyaretçi” yazan bir kart ast›ktan kellim lütfen içeri sokuluyor, kart› da, turnikeden bir ›fl›k “c›rt!” diye okutup onayland›ktan, yeflil yand›ktan sonra ancak içeri girebiliyordunuz! Hey gidi kavanoz dipli dünya hey! Nerede o güya genel yay›n yönetmeninin, ama “yav patron, yine bir kar›fl sakal›nla ülkenin hangi sorununa e¤ilmifl, trafl olmay› bile unutmuflsun!” diyerek asl›nda herkesin rahatl›kla, destursuz dald›¤›, nikotin kokulu “uyduruk” odalar, nerede... Her iniflin bir ç›k›fl› var ya, benözüm içeri girerken, asl›nda, buradan nas›l ç›kaca¤›m›n hesaplar›yla kendimi o yüce, o iyi kalpli, yak›fl›kl› yeni patronumun, nam› di¤eriyle yay›n yönetmenimin karfl›s›nda buldu¤umda, allahvekil sevincimden ne diyece¤imi unuttum. Zaten benim konuflmama da f›rsat kalmad› ki! Yeni patronum yapmam gerekenleri makinal› tüfek tarrakas› gibi ard› ard›na s›ralad›: “Hemflerim, senin için en uygun köfle, ‘sanat ve toplum’ sayfas›. Sen ancak o köflede bar›n›p, geçinip gidebilirsin... Uzun boylu lagaluga etme! Senin ancak üç bin beflyüz ‘vurufl’ luk, hadi bilemedin dört bin ‘t›k-t›k’l›k bir yaz12 ma hürriyetin var! Unutma ki, her nokta, her virgül bile bir ‘t›k’t›r! Etliye sütlüye kar›flma! Ona buna bulaflma! Ayaklar›m›n alt›nda fazla dolaflma! Ölmeyecek kadar yemin, arpan, suyun bizden, gerisi senden!” Tarrakalar›n ard›ndan bir de bana yol gösterdiklerinde, ‹ncil ekmek çaps›n ki, kendimi önce sudan ç›km›fl bal›k, ard›ndan da eflekten düflmüfl karpuz gibi hissettim! Allah’›n bildi¤ini kuldan saklamadan flunu söylemeliyim ki, medya plazadan içeri girerken ve de ç›karken çekti¤im çile umurumda de¤ildi de, a¤›r›ma giden ne oldu biliyor musunuz? “Yaz›lar›n, ‘üç bin beflyüz t›k t›k’› geçmesin ha!” Ey sefil hayat! Bu gariban kulunu flimdi bir de “t›kt›klar” tutukevine mi t›kacakt›n! 8 Ekim 1997 13 Kelepçeli aflk ! Geçen hafta “selamünaleyküm” deyup perdeyi aralad›ktan sonra, “Eh, nihayet benim de bir ‘köflem’ var. Bundan kelli buradan, bu köfleden ister ya¤, istersem bal satar, bu fani dünyada ben de ufaktan ufa¤a yolumu bulur, köfleyi dönerim” diye yazmay› nas›lsa unutmuflum! Ama olsun! Geç olsun da güç olmas›n... Eveeet, madem ki peygamberin kavli ve de Tanr›’n›n emriyle bu köfleye lök gibi oturarak ve piflkin kelle gibi s›r›t›p, “Bak›n, benim de üzerine limon s›k›lacak bir beynim var ha!” diyerek, üstelik bunu da, parmakla gösteren resmimi en büyük foto¤rafç› ustalar›n›n yard›m›yla tescil ettirmifl durumday›m; o halde bu iflin flakas› yok. Ne ki, bir makara dolusu resim çektikten sonra içlerinden yukar›daki “kare”yi uygun bulup, “‹flte, beynini arayan gariban!” diyerek sergileyen gazeteci abilerimden yine de Allah raz› olsun! Eh, bu kadar sergi ve seremoniden sonra art›k her çarflamba sizlerle tokalaflmay› benözüm isterim de, sizler ister misiniz, istemez misiniz do¤rusu bunu bilemedi¤im gibi, keyfinizin kâhyas› da de¤ilim! Efendim, asl›nda sizlere pazar günleri seslenmeyi çok istiyordum, ama olmad›. Neden mi pazar? Çünkü millet olarak her ne kadar fazla okuyan bir kitle olmasak da, genelde pazarlar› eflofman, çizgili pijama ve terliklerimizle, tembel tembel evlerimizde oturup bulmaca çözerken, soldan sa¤a “üç harfli” Tibet öküzünün ne 14 oldu¤unu, ya da Eski M›s›r’da yukardan afla¤› “iki harfli” günefl tanr›s›na ne dendi¤ini düflünüp bulamay›nca, can s›k›nt›s›yla gazetenin di¤er sayfalar›na flöyle bir göz atarak hiç olmazsa “okuryazar” oldu¤umuzu dosta düflmana kan›tlad›¤›m›zdan, belki bu arada, bu köfleye de gözünüz iliflir de, bir de lütfen okursan›z, benim de okuyucu “reyting”im artar, böylece gazetenin tiraj› da tas, tarak, tabak da¤›tmaya gerek kalmadan ikiye, üçe, neden olmas›n belki de altm›fl alt›ya katlan›r, yay›n yönetmenim de, “Aferin ulen! Ya¤ ve de bal satmaya devam!” diyerek bu ya¤l› ball› ticaretten bana da bir g›d›ml›k pay ç›kar›r, ben de bundan nasibimi fazlas›yla al›r›m düflüncesindeydim. No! Olmad›. Efendim yaz›iflleri müdürümüzün engin tecrübesine ve ifadesine göre, “gâvur”lara pazar günleri yaz› yazd›rmak caiz de¤ilmifl! Neden? Çünkü, “Pazar, gâvurlar azar!” Eh, kala kala kald›k m› çarflambaya! Tamam tamam, anlad›k! Çarflamba, hem Karadeniz’de bir kaza, hem de Allah’›n di¤er günleri gibi bir gün! Ama “mübarek” bir gün olmad›¤› gibi, “ilahi adalet”in da¤›t›ld›¤› bir gün de hiç mi hiç de¤il! Zaten s›rf bu yüzden bu gariban kulunuz hangi gazeteye kapa¤› atsa, nedense hep çarflambalara tosluyor! Üstelik çarflamba ile bunca z›tt›r›m, cavalacoz “deyim”ler ortada cirit atarken! Çarflamba kar›s›: Saç› bafl› karmakar›fl›k kad›n! Çarflamba pazar›: Her fleyin dökük, saç›k, karmakar›fl›k oldu¤u yer. Çarflambad›r çarflamba: Dedi¤inde ›srar etmek. ‹flte, ne hikmetse bendeniz kulunuzu bu köfleye t›kanlar›n a¤z›ndan da, maflallah “çarflambad›r çarflamba!”dan baflka laf ç›km›yor ki! 15 Hay›r! Hay›r! Çarflambal›lar al›n›p gücenmesin, yaln›zca çarflambalar› ve illa da 16.15 matinesinde sinemaya gitmeyi huy edinenler sak›n k›zmas›n; hatta benim gibi “çarflamba burcu”nda do¤anlar›n tümü, flunu bilmeliler kiii, ne bu köfleden her çarflamba yaz›lan “yaz›”larda, ne de çarflambalar› 盤r›lan “türkü”lerde ifl var hemflerim! “Çarflambay› sel ald› / Bir yar sevdim el ald› / Keflke sevmez olayd›m / Elim koynumda kald› / Çarflamba yollar›nda / Kelepçe kollar›nda / Allah can›m› als›n /O yarin kollar›nda /Oy neyimifl neyimifl aman /Kaderim böyleyimifl...” “Kelepçe”yi, bizlere “kader” diye yutturmaya kalk›flan tüm çarflambalar›n can› cehenneme! Veee, elimizi, kolumuzu kelepçeleyip bizleri yarin koynuna sokmayan tüm çarflambalar› da gerçekten sel als›n! 15 Ekim 1997 16 Nobel… Efendim, bu y›l Nobel Edebiyat Ödülü’nü yine “gâvur”lara gapt›rd›k. Bu y›lki ödülün sahibi, 71 yafl›ndaki ‹talyan oyun yazar› ve oyuncu Dario Fo. Gazetelerden izleyip okudu¤umuza göre, Nobel jürisi, ödülle ilgili yapt›¤› aç›klamalarda, yazar›n hicivci üslubu, özellikle de “ezilmifller”e karfl› “do¤ru” tutumu ile, bir de, “toplumsal haks›zl›klar› kara mizah ve tarihsel bir bilinçle dile getirdi¤ini” belirterek ödüle lay›k bulmufl. Ne ki, ödül kazand›¤›ndan haberi olmayan Fo, bunu, Roma’dan Milano’ya giderken, motosikletli bir adam›n yaklafl›p “Dario, Nobel kazand›n!” diye ba¤›rmas› sonucu ö¤renmifl. * Haberi okuyunca flapkam› ç›kar›p önüme koydum ve olmayan akl›mca kendi kendime bir taraftan flapkamla konuflurken, di¤er taraftan da düflündüm ki, bizden birileri mesela Ankara’dan ‹stanbul’a giden ünlü yazarlar›m›za neden motosikletten flöyle seslenmiyordu? “Heeey Kemal, Nobel kazand›n!” “Heeey Aziz, Nobel kazand›n!” “Orhaaan, müjdemi ver. Nobel kazand›n..!” Fötr flapkama göre, ülkemizdeki “ünlü” ve de “ünsüz” yazarlar›m›z›n bugüne de¤in Nobel Edebiyat Ödülü’nü, keza “dâhi” olan kimi bilim adamlar›m›z›n yine Nobel’in di¤er dallar›nda ödül kazanamay›fllar›n›n gerçek nedeni, onlara, bu ödülleri kazand›klar›n› müjdeleyecek yetenekli Kürdan / M›g›rdiç Margosyan F: 2 17 motosiklet sürücülerinin olmay›fl›ym›fl! Bu nedenle de, bizlerin öncelikle gerek yazarlar›m›za, gerekse bilim adamlar›m›za Nobel Ödülü’nü kazand›klar›n› müjdeleyecek usta motosiklet sürücüleri yetifltirmemiz gerekiyormufl! Ben, fötr flapkam›n ukalal›k etti¤ini, bu iflin motosikletle yak›ndan uzaktan ilgisinin bulunmad›¤›n›, sadece ödülü kazanman›n yeterli oldu¤unu, bunu becerip kazananlar olduktan sonra, belki kat›r, belki eflek, belki at veya deve s›rt›ndaki insanlar›m›z›n çok rahatl›kla, “Heeey Ayd›n! Nobel kazand›n, gözlerin ayd›n...” diyerek seslenebileceklerini söyledim ve de ilave ettim: “Yav benim kelli felli siyah flapkam! Bu Nobel ifli yafl ifl! Bize uymaz! Bana inanm›yorsan git bir de bu iflin kompetan›, bu iflin ‘t›rafl’ uzman› Ali Desidero’ya sor! Bu ‘gâvur’lar kendi aralar›nda bir nevi ‘kulüp’ kurmufllar, ‘al gülüm ver gülüm’ hesab› birbirlerine ödül verip ödül al›yorlar. Yaniyakim, bunlar asl›nda hep ayn› çana¤a tükürerek sözüm ona edebiyat ve de bilim ad›na hep üçk⤛t çevirip bizleri saf d›fl› b›rak›yorlar! Biiizz...” Ben heyecanla “Biiizz...” diyerek tam nutuk atmak üzereyken, flapkam sözümü kesti: “Hay›r! Kaz›n aya¤›, keçinin kuyru¤u, tavu¤un tüyü hiç de senin sand›¤›n gibi de¤il, öküz herif! Bir kere bizim ülkemizde ‘ezilmifller’ yok! Olmayan fleyin edebiyat› olmaz, bu biiir! ‘Toplumsal haks›zl›k’ veya benzeri ‘yara’lar›n olmad›¤› bir ülkede, bu iflin edebiyat› mümkün de¤il, bu ikiii! Herkesin sabah aç karn›na karc›¤ar makam›nda, akflamlar› da karn›yar›k yedikten sonra tok karn›na istedi¤i gibi türkü 盤›rarak, dahilden veya hariçten gazel okuyarak, gerekirse bir de nara atarak sokaklarda serbestçe dolaflt›¤›, düflüncelerini de, isterse nihavend, isterse muhayyerkürdi, ya da dügâh, beyati, mahur, sultaniyegâh, suzi18 nak ve de suzidil makamlar›nda özgürce dile getirdi¤i Misak-› Milli s›n›rlar› dahilinde ‘kara mizah’a da gerek olmad›¤›ndan kellim, bu iflin kara, ak, veyahut da ebruli mizahla yap›l›p, ard›ndan da Nobel Edebiyat Ödülü’ne soyunulmas›na gerek yok, bu da üççç!..” fiapkam›n “biiir... ikiii... üüüç!” diye ard› ard›na s›ralad›¤› gerçeklerin “cahar... penc!” diye devam edece¤ini ve beni “flefl” kap›s›na mahkûm ederek ard›ndan da bu ifli marsla noktalayaca¤›n› anlay›nca hemen sözünü kesiverdim: “Ne yani, sen bu sözlerinle ‘milletin bölünmez bütünlü¤üne’ göz dikmifl...” Ohooo, bu son cümlemi tamamlamaya f›rsat bile kalmadan, flapkam yuvarlana yuvarlana kaçarken, ben, ard› s›ra, “Geeel! Beni buralarda böyle kabak kafamla yaln›z bafl›ma b›rakmaaa!” diyerek avaz›m ç›kt›¤› kadar ba¤›r›p durdum ama, ne mümkün! fiapkam, korkusundan, k›ç›na n›flad›r sürülmüfl K›br›s efle¤i gibi gazlam›fl, dörtnala kofluyor, giderek gözden kayboluyordu... 22 Ekim 1997 19