PDF - 3e Electrotech
Transkript
PDF - 3e Electrotech
HAZ‹RAN 2011 > SAYI: 204 ED‹TÖRDEN Bileflim Yay›nc›l›k, Fuarc›l›k ve Tan›t›m Hizmetleri San. ve Tic. A.fi. ad›na ‹MT‹YAZ SAH‹B‹ ve YÖNET‹M KURULU BAfiKANI Mustafa ÜSTÜN Bileflim ‹fl Merkezi, Sanayi Mah. Sultan Selim Cad. fiahinler Sok. No: 10 34416 Ka€›thane / ‹STANBUL Günümüzün h›zla de¤iflen rekabet ortam›nda ayakta kalabilmek için flirketlerin ürünlerini, hizmetlerini ve üretim yöntemlerini sürekli olarak de¤ifltirmeleri ve yenilemeleri gerekiyor. Bu de¤ifltirme ve yenileme ifllemi "inovasyon" olarak adland›r›l›yor ve Türkiye’deki üreticilerin gündemine de son birkaç y›ld›r ciddi bir flekilde girmifl durumda. ‹novasyon, yeni veya iyilefltirilmifl ürün, hizmet veya üretim yöntemi gelifltirmek ve bunu ticari gelir elde edecek hale getirmek için yürütülen tüm süreçleri kapsar. ‹novasyon süreklili¤i olan bir faaliyettir. Bu nedenle, ortaya at›lan, gelifltirilerek ifller hale getirilen ve sonuçta firmaya rekabet gücü kazand›racak flekilde pazarlanan bu fikirlerin ve sonuçlar›n›n tekrar tekrar de¤erlendirilmesi ve yeni getiriler için yayg›nlaflt›r›larak kullan›lmas› gerekir. Bu sayede do¤acak yeni fikirlerse yeni inovasyon faaliyetlerini do¤urur. ‹novasyon, ya radikal fikirler sonucu daha önce denenmemifl ve gelifltirilmifl ürün veya üretim yöntemlerinin ortaya ç›kar›ld›¤› büyük at›l›mlarla oluflur (ki buna radikal inovasyon denir) ya da ad›m ad›m yap›lan, bir dizi gelifltirme ve iyilefltirme faaliyetini içeren çal›flmalar›n›n bir sonucu olarak ortaya ç›kar (bu ise art›msal inovasyon olarak tan›mlan›yor). ‹novasyon, bir flirketin daha yüksek kâr marj› kazanmas›na neden olsa da bunun ne kadar sürece¤ini tahmin etmek imkans›zd›r. Günümüzde geliflen teknolojinin, de¤iflen müflteri isteklerinin, bilgiye ve teknolojiye kolayl›kla eriflen rakiplerin inovasyonu taklit etme becerilerinin h›zlar›n› düflünürseniz, tek bir inovasyonla elde edilen rekabet avantaj›n›n ne kadar k›sa sürebilece¤ini tahmin edebilirsiniz. Bu nedenle, sürekli olarak inovasyon yapmak gerekir. Haziran say›m›zda inovasyonun yo¤un olarak yap›ld›¤› iki sektörü inceledik. “Mercek” bölümümüzde “motor” üreticilerini, “Dosya” bölümümüzde ise “ayd›nlatma ve aksesuarlar›” sektörünü masaya yat›rd›k. Sektörlerin durumlar›na ve gelece¤ine dönük öngörüleriyle birlikte sektör firmalar›n›n faaliyetleri ve üretimleri hakk›nda sizlere doyurucu bilgiler vermeye çal›flt›k. Her ay oldu¤u gibi elektrik, elektronik ve enerji sektörlerinden haberler, röportaj ve teknik makaleleri de yine sayfalar›m›zda bulabileceksiniz. Haluk Kürflad KOPUZLU GENEL MÜDÜR N. Nezih KAZANKAYA YAYIN KURULU YAZI ‹fiLER‹ MÜDÜRÜ ED‹TÖR GÖRSEL YÖNETMEN SAYFA TASARIMI FOTO⁄RAF ED‹TÖRÜ GRUP SATIfi MÜDÜRÜ REKLAM KOORD‹NATÖRÜ SATIfi DESTEK ÜRET‹M D‹REKTÖRÜ Haluk Kürflad KOPUZLU, H. Ediz RONA, Erhan DEM‹RTEL, ‹pek PORTAKAL, Devrim BOZKURT, Ali BAYCANLAR Haluk Kürflad KOPUZLU (Sorumlu) halukkursad@bilesim.com.tr Bileflim ‹fl Merkezi, Sanayi Mahallesi Sultan Selim Cad. fiahinler Sok. No: 10 34416 Ka€›thane / ‹STANBUL Kerem KURUL kkurul@bilesim.com.tr Feyza YAPULU fyapulu@bilesim.com.tr Ertan ‹RG‹N eirgin@bilesim.com.tr Garo M‹LOfiYAN garo@bilesim.com.tr Hacer YILMAZER KALAFATLAR hyilmazer@bilesim.com.tr Yasemin ‹fiCAN yiscan@bilesim.com.tr Serap Yetginer syetginer@bilesim.com.tr Y›lmaz BAYKUT ybaykut@bilesim.com.tr ÜRET‹M AS‹STANI Görkem DO⁄AN gdogan@bilesim.com.tr B‹LG‹ ‹fiLEM Erdal AYTEK‹N eaytekin@bilesim.com.tr WEB / E-DERG‹ ABONE SERV‹S‹ MERKEZ YÖNET‹M ADRES‹ ANKARA fiUBE GÜNEY VE GÜNEYDO⁄U ANADOLU BÖLGE TEMS‹LC‹L‹⁄‹ BASKI YAYIN TÜRÜ BASKI TAR‹H‹ Bertu¤ KODAMANO⁄LU bertug@bilesim.com.tr Feride USTA abone@bilesim.com.tr (212) 324 44 43 - dahili 165 Bileflim ‹fl Merkezi Sanayi Mahallesi Sultan Selim Cad. fiahinler Sok. No:10 34416 Ka€›thane / ‹STANBUL Tel: (0212) 324 44 43(Pbx) Faks: (0212) 284 36 05 E-posta: 3e@bilesim.com.tr Web: www.bilesim.com.tr Ayflim KOfiAR KARSU Tel: (0312) 447 53 21-02 Faks: (0312) 437 20 96 E-posta: ankara@bilesim.com.tr Sami DEM‹RKIRAN Tel: (0322) 359 81 85 (Pbx) Faks: (0322) 359 36 39 E-posta: sdemirkiran@bilesim.com.tr Özgün Ofset Tel: (0212) 280 0009 Yerel Süreli Yay›n 13.06.2011 AKADEM‹K HAKEM KURULU Prof. Dr. Adnan KAYPMAZ (‹TÜ) Prof. Dr. Bülent EKER (NKÜ) Prof. Dr. ‹lhami ÇET‹N Prof. Dr. Koray TUNÇALP (MÜ) Prof. Dr. Nurdan GÜZELBEYO⁄LU (‹TÜ) Prof. Dr. Semra ÖZTÜRK (KÜ) Prof. Dr. Vural ALTIN (TÜB‹TAK) Doç. Dr. ‹smail H. ALTAfi (KTÜ) Doç. Dr. Özcan KALENDERL‹ (‹TÜ) Yrd. Doç. Dr. Caner AKÜNER (MÜ) Yrd. Doç. Dr. Reflit ERÇET‹N (MÜ) Yük. Müh. ‹sa ‹L‹SU SEKTÖREL DANIfiMA KURULU Ahmet B‹RLEfiT‹R‹C‹ (GERSAN) Alparslan OK (EAE) Arif KÜNAR (EDSM ENERJ‹) Bülent B‹BER (KLAS KABLO) Bülent G‹RAY (BOSCH REXROTH) Cahit ATAY (SIEMENS) Cahit DURMAZ (V‹KO) Cevdet fiENKAL (SCHNEIDER ELEKTR‹K) D. Remzi SAL‹ (SERVO KONTROL) Ediz ÖZDEM‹R (ABB) Ertan ÖZDEM‹R (ABB) Fikret SOKOLLU (SEW EURODRIVE) Gökhan AKMAN (AMPER ELEKTR‹K) Hakk› LUfi (ÜNAL KARDEfi) Halim ÖZMEN (SEM‹KRON) Hüseyin DEN‹Z (NETES) Hüseyin Mehmet A⁄ACAN (EL‹MSAN) ‹smail AVCI (KOJEN) Kamuran Suat ALTILAR (ALKA A.fi.) Kaya TÜTENG‹L (SIEMENS) Mahir AYDIN (ONTARIO POWER GENERATION) Müzekka DAMGACIO⁄LU (DAMEKS) Mustafa NURDO⁄AN (FEDERAL ELEKTR‹K) Nurhan GAZER (TEMPA PANO) Olgun PAJ‹K (KALE PAZARLAMA) Osman fiAH‹N (SCHNEIDER ELEKTR‹K) Sabri GÜNAYDIN (HB TEKN‹K) Sedat DUMAN (ELEKTR‹K ÜRET‹M A.fi.) Selim YÜREKTEN (ENPAY) Sevinç TONGÜN (TONGÜN) fiahin SEV‹NÇ (ABB) Tahsin ARMA⁄AN (ARMA⁄AN MÜHEND‹SL‹K) Temel KARAMEHMETO⁄LU (SEW EURODRIVE) Tolga Murat ÖZDEM‹R (KONTEK) U¤ur YERTUT (YESTAfi) Yetkin SANER (EGDAfi) © Tüm yay›n haklar› B‹LEfi‹M YAYINCILIK A.fi.’ye ait olup yaz›lar iktibas edilemez. ® Tüm reklamlar›n sorumlulu¤u firmalara, yaz›lardaki ve söyleflilerdeki görüfller sahiplerine aittir. ‹Ç‹NDEK‹LER 8 14 Editörden Gündem Elektrik Pano 54 Tip Testli Panolar›n Türkiye’de Üretilmesi ‹hracat› Art›r›r (Federal Elektrik) UPS 58 Çevre Dostu Kesintisiz Güç Kaynaklar› (Enel Enerji) Elektronik 130 Elektrik Sayaçlar› ve Söz Konusu Cihazlardan Beklenenler (Makel fiirketler Grubu) 138 DigRF Testlerinde Karmafl›kl›¤a Çözüm (Netes Mühendislik) 148 6. Nesil CSTBT™ Kullan›lm›fl 6’l› Modül Performans›, dV/dt ile ‹letime Girme Kay›plar› Aras›ndaki ‹liflki (Düzenleme ve Çeviri: Mustafa Cem ÖZKILIÇ / mcozkilic@ohm.com.tr) Enerji Kablo 62 Çeflitli Alanlarda Kullan›lan Kablo ve Borular (AS S›nai Ürünler Sanayi) 156 Fotovoltaik Uygulamalar›na Özel Ürünler (ABB) Enerji Kalitesi 68 74 Elektromanyetik Radyasyondan Korunmak (Protel Türkiye) Enerji Kalitesi ve Süreklili¤i ‹çin OG Da¤›t›m Sistemlerinin Yönetimi (Schneider Electric) 156 20 MERCEK: Motor 12 22 Motor Sat›n Al›rken Yüksek Verimlilik Faktörünün Önemi ve Dikkat Edilecek Konular (Cemil ÜNAL, Empo Afi) 26 AG Siemens AC Motorlar›nda Teknik Modifikasyon ‹mkan ve Çeflitlilikleri (Alkan DEM‹RC‹O⁄LU, Siemens) 34 Movigear® Mekatronik Kontrol Sistemi ile Enerji Verimlili¤inde Yeni Bir Konsept (Sew-Eurodrive) 44 AC ‹ndüksiyon Motorlar›nda Frekans Konvertörü Kullan›m› (Ahmet ERECEK, Elsan Elektrik) 52 De¤iflim ve Yenilikler (Bonfiglioli Türkiye) 166 84 DOSYA Ayd›nlatma ve Aksesuarlar› 86 Viko / Zeynep AKKAYA fiirket ‹çi E¤itime Önem Veriyoruz 94 166 Yenilenebilir Enerji Sistemleri ‹çin Optimize Edilmifl Yüksek Güç Dönüfltürücüleri: Semistack (Çeviri: Halim ÖZMEN, Semikron) 174 Elektromobilite Uygulamalar› (Wago) 180 Solar Elektronik Sistemler (Fronius International GmbH) 186 Haberler 194 ‹hale K›lavuzu 204 Ürünler 208 Reklam ‹ndeksi Philips Ayd›nlatma Türkiye / Ülkem KIRIMLI Verimli Ayd›nlatma Kaliteli Sistem Bileflenleriyle Sa¤lan›r 102 EL-B‹ Elektrik Uluslar aras› / H. Alp ALPTUGAY Toplam Sat›fl›m›z›n Yüzde 70’ini Yurtd›fl›na Yap›yoruz 106 Modüler Ürün Serisi (Makel fiirketler Grubu) 110 Ayd›nlatmada Çok Amaçl› Kontrol (Elekon Enerji Sistemleri) 114 Tüm Mekanlarda Power LED Hakimiyeti (Jupiter) 118 Loft - Torium AVM Yeni Konsept Ma¤azas› Uygulamas› (Aysel GÜZEL, Zübeyde OKUR / Lamp 83 Ayd›nlatma) 122 Anahtar-Priz Serileri ve Ev Otomasyonu Çözümleri (Schneider Electric) 126 LED Reflektör Ampul Serisi (Megaman) 174 128 ILED Yeni Nesil Mutfak ve Dolap ‹çi Ayd›nlatma Armatürü (‹lker Elektronik) 13 GÜNDEM Elektrikte 29 A¤ustos'a kadar ek süre Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤› (Ö‹B), elektrik da¤›t›m ihalelerinde en yüksek teklifi veren ve ek süre talep eden firmalara, 29 A¤ustos'a kadar süre verdi. Firmalar, ek süreden faydalanabilmek için, ihalede teklif ettikleri bedelin yüzde 2'si oran›nda ek geçici teminat›, 30 Haziran tarihine kadar yat›racak. Ö‹B'den yap›lan yaz›l› aç›klamada, elektrik da¤›t›m ihalelerini kazanan teklif sahiplerinin Özellefltirme Yüksek Kurulunun onay›n› takiben yaz›l› olarak sözleflmeye davet edildi¤ini ve kendilerine Hisse Sat›fl Sözleflmesi imzalanmas› için, 31 May›s 2011 tarihi mesai bitimine kadar süre verildi¤i hat›rlat›ld›. Aç›klamada, teklif sahiplerine ek süre talep etmeleri halinde, ‹darece belirlenecek ek geçici teminat›n teslim edilmesi kayd›yla, ek süre verilebilece¤inin bildirildi¤i de ifade edildi. 31 May›s 2011 mesai bitimi itibariyle Park Holding A.fi. (Akdeniz EDAfi için) hariç, di¤er teklif sahiplerinin yaz›l› olarak ek süre talebinde bulundu¤u kaydedilen aç›klamaya, flöyle devam edildi: "Ek süre talebinde bulunan teklif sahiplerine, ihalede teklif ettikleri bedelin yüzde 2'si oran›nda ek geçici teminat›n 30 Haziran 2011 tarihi mesai bitimine kadar ‹daremize teslim edilmesi flart›yla, 29 A¤ustos 2011 tarihi mesai bitimine kadar ek süre verilmifltir. Söz konusu ek geçici teminatlar›n 30 Haziran 2011 tarihi mesai bitimine kadar ‹daremize teslim edilmemesi halinde, teklif sahiplerinin geçici teminatlar› irat kaydedilecek ve Özellefltirme Yüksek Kurulu Karar›nda yer alan bir sonraki Teklif Sahibi sözleflmeye davet edilecektir." Enerjisa sözleflmeye davet edilecek. Ö‹B aç›klamas›na göre, Akdeniz Elektrik Da¤›t›m A.fi'nin devri için verilen, süresi dolan ve ek süre talebinde de bulunmayan Park Holding A.fi'nin ise geçici teminat› irat kaydedilecek ve ikinci s›rada yer alan teklif sahibi olan Enerjisa Elektrik Da¤›t›m A.fi. sözleflmeye davet edilecek. “‹hracatç› E¤ilim Araflt›rmas›” sonuçlar› aç›kland› Türkiye ‹hracatç›lar Meclisi (T‹M) Baflkan› Mehmet Büyükekfli, ‹hracatç› E¤ilim Anketi sonuçlar›na göre y›l sonuna kadar 200 bin kiflilik istihdam art›fl› beklentileri bulundu¤unu belirtti. Büyükekfli, ‹hracatç› E¤ilim Araflt›rmas› 1. çeyrek sonuçlar›n›n aç›kland›¤› bas›n toplant›s›nda, ankete 531 firman›n kat›ld›¤›n›, ilk çeyrekte üretimin artt›¤›n› söyleyenlerin oran›n›n yüzde 54,2, ihracat›n›n artt›¤›n› söyleyenlerin oran›n›n yüzde 56,3, kapasite kullan›m oran›n›n artt›¤›n› söyleyenlerin oran›n›n da yüzde 48,8 oldu¤unu söyledi. Y›l›n ikinci çeyre¤inde ise firmalar›n yüzde 47,7’sinin üretimin, yüzde 51,2'sinin ihracat›n, yüzde 41,9’unun da kapasite kullan›m oran›n›n artaca¤›n› bekledi¤ini ifade eden Büyükekfli, "Kötü beklenti yok. Mevcut trendlerin ayn› flekilde devam edece¤ini görüyoruz" dedi. Mehmet Büyükekfli, ikinci çeyrekte ‹hracatta ilk 500 firman›n ikinci 500 firmaya göre daha mütevazi oldu¤unu, ikinci 500 firman›n daha yüksek üretim ve ihracat art›fl› beklediklerini kaydetti. Ankete göre y›l›n ilk çeyre¤inde, elektrik tüketiminin yüzde 56, do¤algaz tüketiminin yüzde 35.2 artt›¤›n› söyleyen Büyükekfli, y›l›n ilk çeyre¤inde ihracatç› firmalar›n kulland›klar› ham maddelerin yüzde 65'ini yerli girdilerin oluflturdu¤unu belirtti. 14 GÜNDEM KOB‹’lerde “yenilikçi kültür” artmal› Sanayi ve Ticaret Bakan› Nihat Ergün, "Temel amac›m›z, ülkemizin teknoloji, Ar-Ge, markalaflma ve tasar›m kabiliyetini art›rmakt›r" dedi. Bakan Ergün, Kocaeli Sanayi Odas›'ndaki (KSO) "Hezarfen Teknoloji ve Tasar›m Gelifltirme Projesi"nin aç›l›fl toplant›s›nda konufltu. "fiimdi yeni fleyler yapmak laz›m" slogan›yla bafllat›lan projeyle KOB‹'lerde yenilikçi kültürü art›rmay› ve üretilen yeniliklerin korunmas›n› amaçlad›klar›n› dile getiren Ergün, "Hezarfen Projesiyle KOB‹'lerimizin ulusal ve uluslararas› pazarlarda fikri ve s›nai mülkiyet araçlar›n› etkin bir flekilde kullanmalar›n›, yeni ürün, teknoloji ve projeler gelifltirmelerini, teknoloji trendlerini ve rakiplerini takip edebilmelerini sa¤lamay› hedefliyoruz. Tüm bunlar›n yan› s›ra projenin, KOB‹'lerin tasar›m ihtiyaçlar›n›n belirlenmesi ve tasar›mc›lar ile buluflmalar›n›n sa¤lanmas› gibi çok önemli bir hedefi daha bulunuyor" diye konufltu. Hezarfen Projesi'nin ilk uygulamas›n› Ankara OST‹M Organize Sanayi Bölgesi'nde gerçeklefltirdiklerini an›msatan Ergün, uygulamada baflar›l› sonuçlar elde edince, projeyi ülke genelinde yaymaya karar verdiklerini, bu kapsamda projeyi Ankara Sincan 1. Organize Sanayi Bölgesi'nde, Konya'da ve Gaziantep'te de hayata geçirdiklerini bildirdi. Hezarfen Projesi'ni, KOB‹'lerin ihtiyaçlar› do¤rultusunda gelifltirmeye devam edeceklerini vurgulayan Ergün, projeyi KOB‹'ler aç›s›ndan daha etkin bir hale getirmek amac›yla projeye Ar-Ge ve ÜrGe mühendislikleri, yeni ifl ve proje gelifltirme gibi konularda e¤itim programlar› dahil ettiklerini belirtti. ‹hracat yap›lan sektör ve pazarlar çeflitleniyor Türkiye Ekonomi Politikalar› Araflt›rma Vakf› (TEPAV), Türkiye'nin ihracatta sektör ve ülke baz›nda çeflitlili¤ini artt›rd›¤›n› bildirdi. TEPAV Kamu Politikalar› E¤itim ve Araflt›rma Enstitüsü Direktörü Doçent Doktor Ümit Özlale ile Araflt›rmac› Hüseyin Ekrem Cunedio¤lu taraf›ndan haz›rlanan, "Türkiye'nin ‹hracat Performans› 2, Sektörel Bazda Çeflitlilik, Rekabetçilik ve Adaptasyon" bafll›kl› politika notu yay›mland›. 16 Notta, en çok ihracat yap›lan ilk 10 sektörün toplam ihracattaki pay›na bak›ld›¤›nda zaman içerisinde ürün baz›nda artan bir çeflitlenmenin oldu¤u belirtilerek, "66 sektör içinde en ihracatç› ilk 10 sektörün toplam ihracattaki pay› 1996'da yüzde 73.8 iken, 2010'da yüzde 65.6 seviyesindedir" denildi. Sektörel çeflitlili¤in de¤iflimini gözlemlemek için kullan›labilecek di¤er bir yöntemin de efl de¤er sektör say›s›na bakmak oldu¤u belirtilen notta, eflde¤er sektör say›s›n›n, ihracat üzerinde küçük etkisi olan sektörleri d›flar›da tutarak, toplam ihracat üzerinde eflde¤er katk›ya sahip ana sektörlerin say›s›n› verdi¤i ve 2000'de 11 olan eflde¤er sektör say›s›n›n, 2009'da 18'e yükseldi¤inin görüldü¤ü kaydedildi. TEPAV'›n de¤erlendirmesinde, sektörel çeflitlilik artarken, bir yandan da pazar çeflitlenmesine gidildi¤i aç›kland›. ‹hracat yap›lan 206 ülke aras›ndan 14'ü 2000 y›l›nda eflde¤er öneme sahipken, 2009 y›l›nda bu say›n›n 29'a yükseldi¤i belirtilen çal›flmada, "Özetle, Türkiye'nin sektör ve ihracat yap›lan ülke baz›nda olumlu bir çeflitlemeye gitti¤i aç›kt›r" ifadelerine yer verildi. GÜNDEM KOB‹’lerin “birleflmesi” için formül aran›yor Sermaye Piyasas› Kurulu (SPK) Baflkan› Vedat Akgiray, birden fazla KOB‹'yi portföy mant›¤› alt›nda paketleyip “flemsiye çat›” alt›nda bir araya getirecek formül gelifltirmeye çal›flt›klar›n› belirterek, “5’er milyon lira büyüklü¤ünde 20 tane KOB‹ bir araya gelse 100 milyon lira oluyor. 100 milyon liraya yabanc› yat›r›mc› da yerli yat›r›mc› da gelir” dedi. KOB‹’nin gücünün s›n›rl› oldu¤unu, küçük firman›n ba¤›ms›z denetçiye 5-10 bin lira veremeyece¤ini ifade eden Akgiray, imkanlar›n s›n›rl› olmas› nedeniyle çok küçük bir flirketin kendilerini dinleyip “bende halka aç›laca¤›m” diye ortaya at›lmas›n›n çok zor oldu¤unu vurgulad›. SPK Baflkan›, KOB‹’lerin halka arz› konusunda Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’n›n deste¤iyle çal›flmalar yap›ld›¤›n›, KOB‹ say›lan firmalar›n baz› maliyetlerini bakanl›¤›n bir flekilde üstlendi¤ini, SPK, ‹MKB, MKK ücretlerinin onda 1 seviyesine indirildi¤ini, KOSGEB deste¤inin de oldu¤unu anlatt›. Bu çal›flmalar›n d›fl›nda, birden fazla KOB‹’yi portföy mant›¤› alt›nda paketleyip bir flemsiye çat› alt›nda bir araya getirecek formül gelifltirmeye çal›flt›klar›n› anlatan Akgiray, bir baflka soru üzerine, söz konusu modelde farkl› sektörlerin de bir araya gelebilece¤ini, firman›n kendi tüzel ba¤›ms›z varl›¤›n›n devam edece¤ini ancak, söz konusu firmalar›n muhasebecisi, denetçisi, kargo firmas›n›n belki de bir araya gelip ortak masrafa girerek birim maliyeti azaltabileceklerini anlatt›. Bunun dünyada örnekleri olup olmad›¤› üzerine primitif bir benzerinin Polonya’da oldu¤unu, ancak gelifltirecekleri modelin orijinal, Türkiye’nin koflullar›na daha uygun bir fley olmas›n› istediklerini söyledi. Do¤rudan yabanc› yat›r›m› yüzde 154 artt› Türkiye’ye uluslararas› do¤rudan yat›r›m girifli 2011 y›l›n›n ilk çeyre¤inde geçen y›l›n ayn› ay›na göre yüzde 154,4 artarak, 3 milyar 953 milyon dolara ç›kt›. Hazine Müsteflarl›¤›, Mart ay› Uluslararas› Do¤rudan Yat›r›m Verileri sonuçlar›na göre; OcakMart döneminde uluslararas› do¤rudan sermaye geçen y›l›n ayn› dönemine göre yüzde 233,2 artarak, 1 milyar 48 milyon dolardan 3 milyar 492 milyon dolara yükseldi. Net sermaye bu dönemde yüzde 256,7 art›flla 995 milyon dolardan 3 milyar 549 milyon dolar düzeyine ç›kt›. Uluslararas› do¤rudan yat›r›m giriflleri kaleminde yer alan sermaye girifli yüzde 432,5 art›flla 2011 y›l› Ocak-Mart döneminde 5 milyar 314 milyon dolar de¤erinde gerçekleflti. An›lan dönemde net gayrimenkul ise yüzde 8,9 azal›flla 461 milyon dolar oldu. Net uluslararas› do¤rudan yat›r›m girifli Mart ay›nda ise 2 milyar 792 milyon dolar düzeyinde gerçekleflirken, uluslararas› do¤rudan sermaye 2 milyar 615 milyon dolar oldu. Mart ay›nda net sermaye 2 milyar 593 milyon dolar düzeyine yükselirken, uluslararas› do¤rudan yat›r›m 18 giriflleri kaleminde yer alan sermaye girifli 4 milyar 354 milyon dolara ulaflt›. Ocak-Mart döneminde 5 milyar 314 milyon dolar olan uluslararas› do¤rudan yat›r›m giriflinin 4 milyar 242 milyon dolara mali arac› kurulufllar›n faaliyetlerinden, 448 milyon dolar› elektrik, gaz ve su sektöründen, 189 milyon dolar› imalat sanayinden kaynakland›. Bu dönemde, gayrimenkul kiralama ve ifl faaliyetleri 92 milyon dolarl›k yat›r›m çekerken, inflaat sektörüne 115 milyon dolarl›k uluslararas› do¤rudan yat›r›m girifli oldu. M ER CEK Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüfltüren elektrik motorlar›, biri sabit (stator) ve di¤eri kendi çevresinde dönen (rotor ya da endüvi) adl› iki ana parçadan olufluyor. Söz konusu ana parçalar, elektrik ak›m›n› ileten parçalar (örne¤in: sarg›lar), manyetik ak›y› ileten parçalar ve konstrüksiyon parçalar› (örne¤in: vidalar, yataklar) gibi k›s›mlara ayr›l›yor. Bu cihazlar›n endüstrideki enerji tüketiminin büyük bölümünden sorumlu oluflu, motor verimlilik s›n›flar›n›n önemini daha da art›r›yor. Dayan›kl›l›¤› art›rmak, daha kompakt ve verimli ürünler gelifltirmek için ciddi çal›flmalar›n yürütüldü¤ü motor sektöründeki en son geliflmeleri “Mercek” sayfalar›m›zda bulabileceksiniz. 20 Empo Siemens Sew-Eurodrive Elsan Bonfiglioli 21 M ER CEK Motor Sat›n Al›rken Yüksek Verimlilik Faktörünün Önemi ve Dikkat Edilecek Konular Cemil ÜNAL, Elektrik ve Elektronik Müh. Empo Afi Motor fiyatlar›, enerji verimlili¤i ile do¤ru orant›l› olarak art›yor. Enerji verimli bir motoru uygun fiyata sat›n alabilmek için baz› püf noktalar› bilmek gerekiyor. Motor sat›n al›rken verimlilik önemli bir faktördür. Bu yaz›n›n amac›, en verimli motoru en düflük fiyatla sat›n alman›n yollar›n› s›ralamakt›r. Metin, afla¤›daki sorular›n yan›tlar›n› içermektedir. 1. Motor verimlili¤i neden önemlidir? 2. Yüksek verimli motor nedir? 3. Motorlar› karfl›laflt›r›rken hangi verimlilik de¤erleri dikkate al›nmal›d›r? 4. Ne zaman yüksek verimli bir motor al›nmal›d›r? 5. Yüksek verimli motor ne zaman tasarrufludur? 6. Yanm›fl bir motor sard›r›lmal› m›? 7. Motor verimlili¤ini yükseltme program›na nas›l bafllanmal›? 8. Motor fiyatlar› ve verimlilik de¤erlerini nas›l elde edilir? 1. Motor Verimlili¤i Neden Önemlidir? Türkiye’de kullan›lan elektrik enerjisinin yaklafl›k yüzde 40’› elektrik motorlar› taraf›ndan tüketilmektedir. Elektrik motorlar›- 22 n›n verimlili¤ini art›rmak; enerji tasarrufu sa¤lar, iflletim giderlerini düflürür ve Türkiye’nin prodüktivitesini art›r›r. Enerji verimlili¤i, yeni bir motor al›rken veya mevcut motoru sard›r›rken en temel faktörlerden biri olmal›d›r. Örne¤in; 0.17 TL/kWh’l›k bir elektrik birim fiyat› ile 15 kW’l›k günde 10 saat çal›flan bir motorun y›lda 7 bin 650 TL’lik bir elektrik tüketimi vard›r. Bu, motorun kendi fiyat›n›n yaklafl›k 10 kat› kadard›r. 2. Yüksek Verimli Motor Nedir? Motor verimlili¤i demek; motorun mekanik ç›k›fl›ndaki gücün, çekilen elektriksel güce oran›d›r. ‹yilefltirilmifl tasar›m, kaliteli malzeme ve iyilefltirilmifl üretim teknikleri sayesinde üretilen yüksek verimli elektrik motorlar›, stan- ‹yilefltirilmifl tasar›m, kaliteli malzeme ve iyilefltirilmifl üretim teknikleri sayesinde üretilen yüksek verimli elektrik motorlar›, standart motorlara göre harcanan her birim elektrikten daha fazla mekanik güç üretir. dart motorlara göre harcanan her birim elektrikten daha fazla mekanik güç üretir. Yüksek verimli motorlar›n baflka faydalar› da bulunmaktad›r. Yüksek verimli motorlar, daha iyi üretim teknikleri ile imal edildikleri ve daha kaliteli malzemeler kullan›ld›¤› için genelde daha yüksek servis faktörüne, daha uzun izolasyon ve rulman ömrüne, daha düflük ›s› emisyonuna, daha az titreflime sahiptir. Bunlar da motorun güvenirli¤ini art›r›c› unsurlard›r. 3. Motorlar› Karfl›laflt›r›rken Hangi Verimlilik De¤erleri Dikkate Al›nmal›d›r? Motorlar›n verimlili¤ini karfl›laflt›r›rken nominal verimlilik de¤erlerini dikkate almak en do¤ru sonucu verir. 4. Ne Zaman Yüksek Verimli Bir Motor Al›nmal›d›r? Afla¤›daki durumlarda yüksek verimli motor almak söz konusu olmal›d›r; • Her türlü yeni kurulumlar için • Kompresör, HVAC ekipmanlar›, ve pompa al›mlar›nda • Proseslerde ve ekipmanlarda büyük çapl› yenilemeler yap›ld›¤›nda • Eski standart verimlilikte motorlar yand›¤›nda • Yeterinden fazla güçte ve oldu¤undan az yüklenen motorlarda • Önleyici bak›m ve enerji tasarruf programlar› çerçevesinde Yüksek verimli bir motorun yapt›¤› tasarruf, her spesifik durum için birkaç faktöre ba¤l›d›r. Bunlar; motor fiyat›, verimlilik oran›, y›ll›k kullan›m süresi, enerji fiyatlar›, montaj süresi, firman›n geri ödeme kriterleri ve firman›z›n kaynak aktarabilme kapasitesidir. Sat›l alacak firman›n motor de¤ifltirme maliyetinin bir k›sm›n› karfl›lay›p karfl›layamayaca¤›n›n kontrol edilmesi gerekir. 5. sorumuzun amac› yüksek verimli motorlar›n tasarruf oranlar› konusunda bilgi vermektedir. 5. Yüksek Verimli Bir Motor Ne Zaman Tasarrufludur? Yüksek verimli bir motorun fiyat fark›, genellikle k›sa bir süre içerisinde enerji tasarrufu olarak 23 geri ödenmektedir. Tabloda baz› motorlar›n y›ll›k tasarruf miktarlar› belirtilmifltir. Güç (kW) 1,1 3 5,5 11 22 75 Y›ll›k enerji tasarrufu 167 TL 270 TL 348 TL 499 TL 746 TL 1379 TL Tablo: Tek bir çal›flma noktas›nda ki y›ll›k kazanç ( 0,17 TL/kWh 8000 çal›flma saati, tam yükte) Geri ödeme süresinde daha kesin sonuçlar almak için motor üreticilerinin yapm›fl oldu¤u ve motor fiyatlar›n› da içeren tablolara bakmak daha do¤ru olur. Y›ll›k enerji tasarrufunu hesaplamak için afla¤›daki formül kullan›labilir. Tasarruf = güç x Y x saat x M x ( 100/Vst – 100/Vyv) Güç: Motor gücü (kW olarak) Y: Yük oran› (yüzde olarak) Saat: Y›ll›k çal›flma saati M: Elektrik birim maliyeti (TL/kWh olarak) Vst: Standart motorun verimlili¤i (yüzde olarak) Vyv: Yüksek verimli (EFF1) motorun verimlili¤i (yüzde olarak) 6. Yanm›fl bir Motor Sard›rmal› M›? Yanm›fl motorlar› sard›r›lmak yerine yüksek verimli motorlarla 24 de¤ifltirilmesi genellikle enerji tasarrufu sa¤lar ve güvenirli¤i art›r›r. 30 kW’›n üzerindeki sar›lan motorlarda genellikle verimlilik 1 puan 30 kW’›n alt›ndakilerde de 2 puan düfler. Genellikle 30 kW’›n alt›ndaki motorlar› sard›rmak yerine yenisiyle de¤ifltirmek daha tasarrufludur. 7. Motor Verimlili¤i Yükseltme Program›na Nas›l Bafllanmal›? Kullan›c›, motorlar›n›n envanterini ç›karmal›d›r. Motorlar›n etiket bilgileri toplanmal› ve buna sahadaki ölçümleri (gerilim, ak›m, güç faktörü, çal›flma h›z›) eklenmelidir. Tipik seçim kriterleri flunlard›r: - EFF2 veya EFF 3 motorlar - Özel olmayan motorlar - 1.1 – 90 kW aras› motorlar - En az y›ll›k 2 bin saat çal›flan motorlar - Sabit güçte çal›flan motorlar - Eski ve sar›lm›fl motorlar - Kolayca sökülebilecek motorlar - Etiketi okunabilen motorlar Bu bilgilerden sonra motorlar, afla¤›daki kriterlere göre s›n›fland›r›lmal›d›r; a. Derhal de¤ifltirilecekler: Bunlar sürekli çal›flan motorlard›r (y›ll›k 8 bin saat civar›). De¤ifltirilmeleri çok tasarruf sa¤lar. b. Bozulunca de¤ifltirilecekler: Bu motorlar için motor sat›c›lar› ile görüflülüp bu güçteki EFF1 tipi motorun temin süresi araflt›r›lmal› ve yedeklenmelidir. c. Mevcut durumda kalmas›nda sak›nca olmayanlar: Bunlar genellikle y›ll›k bin saatten az çal›flan motorlard›r. 8. Motor Fiyatlar› ve Verimlilik De¤erlerini Nas›l Elde Edilir? Empo Afi, Türk ve yabanc› çeflitli motor üreticilerinin ürünlerini satmaktad›r. Bu motorlarla ilgili fiyat ve di¤er tüm teknik bilgiler, firman›n elemanlar›ndan temin edilebilir. Ayr›ca Empo’nun internet sitesinden her türlü teknik bilgiye ve EFF1 – EFF2 motor karfl›laflt›rmalar›na ulaflmak mümkündür. Kaynaklar Motor Challenge Program EuroDEEM SEEEM M ER CEK AG Siemens AC Motorlar›nda Teknik Modifikasyon ‹mkan ve Çeflitlilikleri Elektrik Yük.Müh. Alkan DEM‹RC‹O⁄LU, Otomasyon ve H›z Kontrol Sistemleri Ürün Sorumlusu Siemens San ve Tic Afi Bu yaz›da alçak gerilim Siemens AC motorlar› ile ilgili teknik modifikasyon çeflitlilikleri ele al›nacakt›r. Standart alçak gerilim AC motorlar› ile ilgili sanayinin çeflitli kollar›ndaki farkl› uygulama talepleri do¤rultusunda AC motorlar›na ne gibi teknik ilaveler yapabilece¤imizi ve bu konu kapsam›ndaki Siemens AC motorlar›n›n imalat ve yap›sal özellikleri de¤erlendirilecektir. Elektrik motorlar›n›n farkl› uygulamalar ›fl›¤›nda gerek elektriksel gerekse de mekaniksel anlamda standart donan›mlar› üzerine gerek ilk imalat aflamas›nda gerekse de sonradan olmak üzere (imalat aflamas› hariç) teknik ilaveler yap›lmas› mümkün olabilmektedir. Uygulaman›n talep etti¤i teknik anlamdaki niteliksel çeflitlilikler, bu gibi ek teknik modifikasyonlar› belirler. Örne¤in bir tesisteki tüm motorlar›n sarg› s›cakl›k art›fllar›n›n gözlenmesi ve/veya tespit edilmesi nas›l ki elektriksel bir donan›m ise ayn› flekilde bir vinç uygulamas›nda yükün afla¤›-yukar› hareketi esnas›nda mekanik anlamdaki frenleme ihtiyac› da mekaniksel bir donan›md›r. Tüm bu ilave istekler; ilgili elektriksel ve mekaniksel teknik donan›mlar ile imalat aflamas›nda oluflturulabilir veya sonradan atölye çal›flmas› ile modifiye edilebilir. Afla¤›da s›ras› ile günümüzde elektrik motorlar› için en çok talep edilen ek teknik donan›mlar› ayr› ayr› kendi konu bafll›klar› alt›nda iredeleyip bu noktalarda- 26 ki Siemens AC motorlar›n›n davran›fl› incelenecektir. PTC Termistör Montaj› Motor sarg› s›cakl›¤›n› tespit amac› için kullan›lan elektriksel bir donan›md›r. Sarg› içine faz bafl›na 3 veya 6 adet olmak üzere yerlefltirilip uçlar› klemens kutusuna ç›kart›lan koruma amaçl› yar›iletken donan›md›r. Görevleri sarg› s›cakl›¤›n›n belli s›cakl›k de¤erlerine ulaflmas›n› takiben alarm ve motoru koruma amaçl› olarak devreyi açma komutlar›n› vermektir. Maliyetleri son derece düflük olan bu ekipman, elektrik motorlar›na imalat aflamas›nda tak›labildi¤i gibi sonradan da ilave edilebilir. Siemens AC motorlar›, arzu edilmesi durumunda Siemens bünyesindeki motor servis grubu atölyesi dahilinde sertifikal› uzman kadro taraf›nca garanti geçerlili¤i dahilinde tak›labilmektedir. Ayn› amaç paralelli¤inde talep edilmesi durumunda Siemens AC motor sarg›lar›na, KTY84 ve PT100 donan›mlar›; sarg› s›cakl›¤› gözlemlemesi/tespiti ve motor koruma amaçl› olarak ilave edilebilmektedir. Gövde büyüklüklerine, dizayn farkl›l›klar›na ve üretim malzemelerine göre birbirinden farkl› kodlara göre tan›mlanan Siemens AC motorlar›n›n genel ortak özelli¤i, ilgili teknik modifikasyon çeflitlili¤ini genel anlamda ifade eden “-Z” kodu ile tan›mlanmalar›d›r. Özel Rulman Montaj› Alçak gerilim Siemens AC motorlar› için 56 gövdeden bafllamak üzere 315L gövdeye kadar tüm motor tipleri ile ilgili DE (yük taraf›) ve NDE (yüke ters taraf) rulman tipleri kataloglarda yer alan detayl› grafik ve tablolar vas›tas› ile tüm kullan›c›lara gösterilmektedir. Baz› özel uygulamalarda standart üretimin haricinde ekstra özellikli rulmanlar motor imalat›nda kullan›labilmektedir. Özellikle motor miline yatayda ve düfleyde ekstradan a¤›rl›¤›n bindi¤i ve/veya ekstradan merkezkaç kuvvetlerinin tatbiki söz konusu ise ve bu duruma istinaden motor rulmanlar›n›n daha da güçlendirilmesi talebi söz konusu oldu¤u durumlarda Siemens AC motorlar›na gerek imalat aflamas›nda gerekse de Siemens motor yetkili atölyesinde gerekli modifikasyon çal›flmalar› yap›labilmektedir. Yatay düzlemde çal›flmakta olan alçak gerilim Siemens AC motorlar›nda; mil üzerine düflen hesaplanan›n d›fl›nda bir ek eksenel kuvvet ol- 28 mad›¤› takdirde; rulman ömrü 40 bin saattir. Di¤er uygulamalar için (düfley düzlemde çal›flma, 2 kutuplu motorlar, bir büyük boy rulman talebi, vs) tüm detay teknik özellikler Siemens AC motor katalo¤u olan D81.1-2006’da yer almaktad›r. ‹zole Rulman Montaj› Siemens, frekans çevirici ile birlikte çal›flacak olan tüm elektrik motorlar› için izole rulman kullan›m›n› tavsiye etmektedir. Bilindi¤i üzere frekans çevirici (invertör) ile birlikte çal›flma durumunda direkt flebekeden besleme durumunda oluflmayan baz› bozucu fiziksel etkileflimler ortaya ç›kmaktad›r. Motora giden enerji kablolar›ndaki yüksek frekans›n oluflturdu¤u bozucu tepe (peak) ak›mlar›, gerek motorun sarg› yal›t›m›nda gerekse de mo- torun mekaniksel bölümlerinde (motor gövdesi) hasarlara sebebiyet verici yönde zararl› etkiler yaratmaktad›r. Bu zararl› etkilerin mekaniksel bozucu özelli¤inden motoru korumak amac› ile kapal› devre bir noktada yal›t›lmal›d›r. Bu yal›t›m›n motor üzerinde yap›labilece¤i en optimum nokta NDE (yüke ters taraf) rulman›n›n izole edilmesidir. Siemens, bu konu sebebi ile özellikle 280 gövdeden itibaren tüm frekans çevirici (invertör) ile çal›flacak motorlar›nda izole rulman kullan›lmas›n› tavsiye etmektedir. ‹zole rulman seçene¤i, hem imalat aflamas›nda hem de sonradan oluflan talep do¤rultusunda Siemens’in atölyesinde gerçeklefltirilebilmektedir. Ayn› etkinin elektriksel tahribat›na karfl› olan yöntem ise Siemens’in patentinde bulunan Durignit IR 2000 normundaki F/B sarg› yal›t›m/›s›nma s›n›f›nda malzemeden imalat› gerçeklefltirilen motor dizayn›ndad›r. Fren Montaj› Sanayideki uygulaman›n gereksinimi do¤rultusunda Siemens AC motorlara ilave edilebilen teknik donan›mlardan bir di¤eri de frendir. Siemens’in mekanik fren tipleri, firma taraf›ndan üretilen motor gövdelerine göre farkl›l›k göstermektedir. Fren besleme gerilimi AC 230 V, 400 V ve DC24 V seçeneklerinde mümkündür. Özellikle vinç ve asansör uygulamalar›nda talep edilirli¤i yüksek olan bir modüler teknolojidir. Gerek fabrika imalat› s›ras›nda gerekse de sonradan oluflan müflteri talebi neticesinde atölyede montaj› mümkündür. Afla¤›da Siemens AC motorlar›nda kullan›lan s›ras› ile 2LM8 tipi disk fren ile KFB tipi fren görülmektedir. Fren ile ilgili en önemli ayr›nt›lar, s›k›flt›rma kuvvetinin yarat›lmas› s›ras›nda kullan›lacak olan besleme gerilimi ve a盤a ç›kan s›k›flt›rma momentidir. Uygulama teknik detaylar› do¤rultusunda talep eden tesis ile görüflülerek bu do¤rultuda teknik seçim yap›lmal› ve motor, bu uygulamaya cevap verecek güçte fren ile donan›mland›r›lmal›d›r. Is›t›c› (Nem-Rutubet Al›c›) Montaj› Elektrik motorlar›n›n içerisinde bulundu¤u tesisin konumu sebebi ile baz› durumlarda ortamda çok yüksek oranlarda ba¤›l nem oluflabilmektedir. Bu gibi durumlarda ortamda yüksek rutubet var olmaktad›r ve bu durum motorun sarg›lar› için tehlikeli bir durum oluflturmaktad›r. Neticede istenmeyen k›sa devre riskleri ortaya ç›kmaktad›r. Bu gibi durumlara karfl› önlem maksad› ile motor sarg›lar›na ›s›t›c› dirençlerin ilavesi gerek fabrika imalat aflamas›nda gerekse de motor atölyesinde teknik aç›dan tavise edilip monte edilmektedir. Motora ilk enerji verilmezden evvel ›s›t›c› devreye al›narak çal›flma öncesi motor içinde oluflmas› yüksek ihtimal nem, yo¤uflmufl hava nötralize edilerek ortadan kald›r›l›r ve motora yol verilir. ‹lgili tüm opsiyonlar, Siemens motor katalo¤u D81.12006’da ilgili sayfalarda tüm teknik detaylar› ile ifade edilmektedir. Enkoder ve Cebri Fan Montaj› Hareket kontrolü ile direkt iliflkili pozisyonlama ve ekstra so¤utma talepleri do¤rultusunda Siemens AC motorlar›na s›ras› ile enkoder ve cebri (harici) fan tak›lmas› Türkiye sanayisinde Siemens’e yöneltilen isteklerin bafl›nda gelmektedir. Kapal› çevrim vektör kontrolü algoritmas› ile yap›lan tüm frekans çeviricili motor h›z kontrol uygulamalar›nda motor milinin pozisyonunu kesin bir biçimde alg›lama amac› ile enkoder (say›c›) kullan›lmaktad›r. En basit anlam› ile HTL ve TTL versiyonlar›nda 1024 puls’l›k(darbe say›l›) çok kanall› enkoderler motorlara monte edilebilmektedir. Siemens, AC motorlar› için Siemens’in standart 1XP8001-1 tipi HTL versiyon 1024 darbeli enkoderlerini tavsiye etmektedir. IP66 koruma s›n›f› ile son derece robust bir yap›s› olan bu tip enkoderler, +10 V ile +30 V’ta çal›flmakta ve maksimum 160 kHz frekans› alg›lamaktad›r. Sanayiden gelen farkl› talepler do¤rultusunda hollow-shaft (delik milli) enkoderler de Siemens 30 AC motorlar›na ilave edilebilmektedir. Ayr›ca farkl› imalat programlar› ile motorlar, müflterilerin sonradan kendilerinin takabilmeleri için özel olarak dizayn edilip enkoder montaj›na uygun yap›da imal edilebilmektedir. Motor h›z›, frekans çevirici üzerinden beslenen elektrik motorlar›nda motor h›z kontrol cihaz› ile istenilen de¤erlerde ayarlanabilmektedir. Motor anma devirleri, bilindi¤i üzere standart üretimler çerçevesinde motor kutup say›lar› ile s›n›rl›d›r (2 kutuplu……16 kutuplu). Ancak, motor h›z kontrol cihazlar› (frekans çeviricileri) üzerinden beslenen de¤iflken h›zl› asenkron motorlarda düflük devirlere gelindi¤inde motor do¤al so¤utmas› yeterli gelmeyebilmektedir. Böyle bir durumda, motor miline ba¤l› olan so¤utma pervanesi so¤utma gücü aç›s›ndan yetersiz kalacakt›r. Sanayideki bu gibi durumlarda elektrik motorlar›na ilave edilen cebri (harici) so¤utma fanlar› ile söz konusu sak›ncal› durum giderilmifl olur. Ba¤›ms›z besleme kayna¤›ndan kumanda edilen cebri fan motor so¤utmas›n› tüm uygulama müddetince sa¤lamaktad›r. 32 Detay: Fren+Cebri Fan+Enkoder Modifikasyonu Siemens AC Motorlar› Tip Kodlar› – Genel Modifikasyon Mant›¤› Tüm alçak gerilim Siemens AC motorlar›, öncelikle üretim çeflitlemesi do¤rultusunda takibinde ise yap›sal tasar›mlar› aç›s›ndan belli kodlar ile tan›mlanmaktad›r ve bu kodlar ile ilgili teknik broflür ve ürün kataloglar›nda ifade edilmektedir. Gövde büyüklüklerine, dizayn farkl›l›klar›na ve üretim malzemelerine göre birbirinden farkl› kodlara göre tan›mlanan Siemens AC motorlar› için genel bir ortak özellik, ilgili teknik modifikasyon çeflitlili¤ini genel anlamda ifade eden “-Z” kodu ile tan›mlanmalar›d›r. Herhangi bir tipte alçak gerilim Siemens AC motoru için tip kodu sonunda ifade edilen Z kodu, bu motorun standart donan›m›na ilave olarak belli teknik özellikleri ve/veya modifikasyon detaylar›na sahip oldu¤unu göstermektedir. Makale süresince ifade edilen tüm teknik detaylar ve modifikasyon detaylar› ilgili Z kodu ile ifade edilir ve sanayideki tüm kullan›c›lara bu kod ile bir ön bilgi verilir. Motor etiketine (plaka) yaz›larak ifade edilen tüm motor kodunun yan› s›ra Z kodu tüm sanayicilere Siemens AC motorunun sahip oldu¤u teknik özellikler hakk›nda genel bir ön bilgi vermektedir. Z kodunun aç›l›m› ve ilgili tüm teknik katalog bilgileri motorlar›n imalat seri numaralar› esas al›narak tespit edilmektedir. Afla¤›da tüm Z kodu ile ilgili ifade edilen genel Siemens AC motor modifikasyon mant›¤›n› ve Siemens AC motor plaka örne¤i görülmektedir. M ER CEK ® Movigear Mekatronik Kontrol Sistemi ile Enerji Verimlili¤inde Yeni Bir Konsept Sew-Eurodrive Yeni nesil mekatronik tahrik sistemi olan Movigear®, yüksek verimli redüktör, senkron motor ve inverter özelliklerini yüksek koruma s›n›f›na sahip tek bir gövde içinde bar›nd›r›yor. Uygulamaya, ürün seçimine, çal›flma noktas›na ve çal›flma flartlar›na ba¤l› olarak yüzde 30 – yüzde 80 aras›nda enerji tasarrufu sa¤layan ürün, konvansiyonel redüktör+motor ve sürücü sistemlerine göre birçok yenilik ve avantaj› bünyesinde bar›nd›r›yor. Movigear®, Sew-Eurodrive taraf›ndan uzun y›llar yap›lan araflt›rmalar sonucu gelifltirilen yeni nesil mekatronik tahrik sistemidir. Ürün, konvansiyonel redüktör+motor ve sürücü sistemlerine göre birçok yenilik ve avantaj içermektedir. Bunlar aras›nda en önemlisi ve ürünü ön plana ç›karan özellik, enerji tasarrufudur. Ürün; uygulamaya, ürün seçimine, çal›flma noktas›na ve çal›flma flartlar›na ba¤l› olarak yüzde 30 – yüzde 80 aras›nda enerji tasarrufu sa¤layabilmektedir. Bu oran, en yüksek enerji verimlili¤i s›n›f›nda üretilen elektrik motorlar›n›n redüktör ve sürücü ile kombine edilmesi sonucu oluflacak total sistem verimlili¤inin çok üzerine ç›kabilmektedir. Movigear mekatronik tahrik sistemi, kompakt yap›dad›r ve yüksek verimli redüktör, senkron motor ve inverter özelliklerini 34 yüksek koruma s›n›f›na sahip tek bir gövde içinde bar›nd›r›r. Enerji Verimlilik S›n›flar›na Genel Bir Bak›fl < IE1: Türkiye’deki motorlar›n halen yüzde 85’i bu s›n›fta yer almaktad›r. AB ülkelerinde bu oran yüzde 8civar›ndad›r. IE1: Motorda oluflan kay›plar yüzde 20 civar›nda azalt›lm›flt›r. Yüzde 5 enerji tasarrufu sa¤lar. Türkiye’deki tüm elektrik motorlar›n›n yüzde 13’ünün bu s›n›fta oldu¤u tahmin edilmektedir. AB ülkelerinde ise bu oran yüzde 85 civar›ndad›r. Haziran 2011 itibar› ile AB ülkelerinde yasaklanacakt›r. IE2: Motorda oluflan kay›plar yüzde 35 civar›nda azalt›lm›flt›r. Yüzde 10 enerji tasarrufu sa¤lar. Türkiye’deki tüm elektrik motorlar›n›n yüzde 2’sinin bu s›n›fta oldu¤u tahmin edilmektedir. AB ülkelerinde ise bu oran yüzde 7 civar›ndad›r. IE3: Motorda oluflan kay›plar yüzde 45 civar›nda azalt›lm›flt›r. Yüzde 12 enerji tasarrufu sa¤lar. Türkiye’dez kullan›m› yok denecek kadar azd›r. Premium s›n›f› olarak da adland›r›l›r. IE4: Motorda oluflan kay›plar yüzde 55 civar›nda azalt›lm›flt›r. yüzde15 enerji tasarrufu sa¤lar. Dünyada çok az üretici, bu s›n›fta motor üretmektedir. Süper premium s›n›f› olarak da adland›r›lmaktad›r. >IE4: Movigear, IE4’ün üstünde enerji tasarrufu sa¤lar. Sew Eurodrive; IE1,IE2,IE3,IE4 s›n›flar›nda elektrik motorlar› üretmektedir. Mekanik bir tahrik sisteminde optimal enerji verimlili¤i sa¤lamak için sadece yüksek verimli motor kullanmak yeterli de¤ildir. En optimum çözüm; motor, h›z kontrol yöntemi ve mekanik aktar›m elemanlar›n› da içerecek komple bir iyilefltirme yapmakt›r. lant› yap›lmal›d›r. Kay›plar› en aza indirgemek için Movigear, en uygun çözüm olan delik milli geçmeli olarak tasarlanm›flt›r. Movigear’›n kompakt yap›s› içerisinde yer alan diflli sistemleri en yüksek verimli çelik difllilerdir. Ya¤lama kay›plar› en aza indirgenmifltir. Maliyet ve verim için optimal çözüm olarak 2 kademe diflli sistemi kullan›lm›flt›r. Güç Aktar›m Sistemlerinde Enerji Tasarruf Potansiyeli Mekanik bir tahrik sisteminde optimal enerji verimlili¤i sa¤lamak için sadece yüksek verimli motor kullanmak yeterli de¤ildir. En optimum çözüm; motor, h›z kontrol yöntemi ve mekanik aktar›m elemanlar›n› da içerecek komple bir iyilefltirme yapmakt›r. Movigear tahrik sisteminin baflar›s›n›n alt›nda yatan en önemli neden tahrik sisteminin bu 3 segmentinde de yenilikçi yöntemler kullanarak enerji tasarrufu yap›yor olmas›d›r. Ayr›ca, Movigear tahrik sisteminde klasik motorlarda kullan›lan elektromanyetik fren yerine elektrodinamik yavafllama fonksiyonu (Dynastop) kullan›lmaktad›r. Elektromanyetik frenler elektrik ak›m› ile çal›fl›r ve motorun çal›flmas› esnas›nda sürekli aç›k kald›¤› için fren bobininde ak›m dolaflmaktad›r. Bu ak›ma ba¤l› olarak harcanan güç de¤eri motor büyüklü¤üne göre 20 W ile 250 W aras›nda olabilmektedir. Birçok konveyör ya da yatay uygulamada kontrollü durufl ve güvenlik için motor freni tercih edilmektedir. Dynastop yavafllama fonksiyonu, yatay uygulamalarda enerji kesilmesi ya da voltaj kay- Uygulamada birçok durumda kay›fl, zincir gibi ilave aktar›m elemanlar› kullan›lmaktad›r. ‹yi bir mekanik sistem optimizasyonu için mümkünse rigit ba¤- 35 b› gibi durumlarda kontrollü durufl için kullan›lmaktad›r. Dynastop ile frenleme için ekstra enerji gerekmez. Uygulamalar • MGFA_2: 200Nm (220Nm Max) • MGFA_4: 400Nm (475Nm Max) • MGFA_8: 800Nm (910Nm Max) – Haz›rl›k aflamas›nda MGFAS2 (200Nm) Kay›fl konveyör, zincir konveyör, palet konveyör, rulolu konveyör, flifle konveyörler, aseptik konveyörler... Ürünün Di¤er Avantajlar› • Geleneksel sistemlere göre çok daha kompakt bir yap› • Çok düflük gürültü seviyesi • Yüksek koruma s›n›f› seçenekleri (IP66 ve IP69K) ve hijyenik dizayn • Tork kayb› olmaks›z›n genifl h›z ayar aral›¤› (1:10 ve opsiyonel 1:2000) • Müflteri için yedekleme maliyetlerini azalt›r. • Kolay kurulum, kolay startup ve kolay kablolama • 4 kata kadar yüklenebilme • Her gövdede 20 farkl› redüksiyon seçene¤i Tork S›n›flar› Movigear 4 farkl› tork s›n›f›nda tasarlanm›flt›r. • MGFA_1: 100Nm (125Nm Max) – Haz›rl›k aflamas›nda 36 • 5 - 55,25 aras›nda tahvil seçenekleri • 25 mm ve 30 mm delik mil seçenekleri MGFAS4 (400Nm) • 6,34 - 48 aras›nda tahvil seçenekleri • 30 mm, 35 mm ve 40 mm delik mil seçenekleri 4 Farkl› Kurulum Topolojisi Movigear mekatronik tahrik sistemi, 4 farkl› kontrol teknolojisini destekler. Bunlar; binary kontrol, ASI (As-Interface) kontrol, SNI (Single Network Installation) kontrol ve SBUS (System Bus) kon- trol seçenekleridir. Movigear® - DBC (Direct Binary Communication) Movigear DBC, herhangi bir haberleflme a¤›na ba¤l› olmadan her bir ünitenin ba¤›ms›z çal›flabilece¤i basit uygulamalar için gelifltirilmifltir. Ünite üzerinde standart olarak bulunan DIP anahtarlar ve potansiyometre ile kolayca PC ba¤lant›s› olmaks›z›n devreye al›nabilir. Gerekti¤inde PC ile ba¤lant› kurularak detayl› parametrelendirme ve PC üzerinden ünitenin analizi yap›labilir. Ayarlanabilir 4 dijital girifle sahiptir. 2 farkl› h›z ve rampa ayarlanabilir. Ünite içinde entegre 24 V güç kayna¤› yer almaktad›r. AS-Interface protokolü ile kontrol edilebilir flekilde donat›lm›flt›r. Movigear® - DAC (Direct AS – Interface Communication) Movigear DAC, standart olarak Movigear® SNI (Single Line Network Installation) Movigear SNI sisteminde Movifit saha kontrolü ile 10 adede kadar Movigear tek bir kablo ile seri olarak haberlefltirilebilir. Güç ve haberleflme sinyalleri tek bir standart kablo üzerinden modüleli olarak gönderilir. Ayr›ca Movigear üzerinde yer alan uygulama slotuna tak›lacak ekstra I/O modülleri ile saha sensör ve anahtarlar› ile dijital ya da analog olarak kontrol edilebilir. Movi-PLC içeren Movifit saha kontrolörleri ile herhangi bir harici kontrolöre gerek kalmadan tüm Movigear’lar kontrol edile- 38 bilir. ‹ste¤e göre çeflitli üst seviye kontrol cihazlar›na çeflitli bus haberleflme protokolleri kullan›larak ba¤lan›labilir (Ethernet IP, Profinet, Profibus, Modbus, TCP, Devicenet..) Avantajlar› • Güç da¤›t›m› ve haberleflme için sadece tek bir standart kablo kullan›l›r (4 damarl› ve ekranl›). • Montaj ve kurulum kolayl›¤› sa¤lar. Seri ba¤lant› sayesinde kablolamada önemli tasarruf sa¤lar. • Saha sensörleri ve anahtarlar› Movigear’lara ba¤lanabilir. Merkezi panoya hiçbir haberleflme hatt› çekmek gerekmez. • Tek bir Movifit ile 10 adede kadar Movigear kontrolü • Tüm Movigear’lar, ba¤›ms›z olarak kontrol edilebilir. Movifit® Saha Kontrolörü • 12 DI / 4 DO • Standart olarak S-Bus ve CAN 40 tüm Sew kontrolörleri ya da sürücüleri ile kontrol mümkündür. Movi-PLC hareket kontrolörü ile tüm Movigear’lara ba¤›ms›z ya da grup kontrolü yap›labilir. SNI sisteminde oldu¤u gibi Movigear’lar aras›nda seri ba¤lant› yap›l›r. Ba¤lant› kablosu olarak güç ve S-Bus kablolar›n› içeren hibrit kablo kullan›l›r. haberleflme • Opsiyonel Profibus, ProfiNET, Ethernet IP, DeviceNET, Modbus TCP haberleflmesi • Bak›m anahtar› • Entegre Movi-PLC hareket kontrolörü • RS485 ile PC ba¤lant›s› • IP66 ya da IP69K yüksek koruma • Hijyenik dizayn Movigear® - DSC (Direct SBus Communication) Movigear DSC, Sew’in haberleflme protokolü olan S-Bus (Sistem Bus,) ile kontrol edilir. S-Bus ile M ER CEK AC ‹ndüksiyon Motorlar›nda Frekans Konvertörü Kullan›m› Ahmet ERECEK, Makine Mühendisi (MBA) – Fabrika Müdürü Elsan Elektrik Sanayi ve Ticaret Afi Bir elektrik motoruna çeflitli metotlarla yol verilebiliyor. Her bir metodun kendine göre avantajlar› ve dezavantajlar› bulunuyor. Bunlar›n içerisinde en büyük enerji tasarrufunu ise frekans konvertörleri sa¤l›yor. 1. Girifl Elektrik motorlar›, toplam endüstriyel elektrik yükünün çok önemli bir bölümünü kullanmaktad›r. Bir elektrik motoruna çeflitli flekillerde yol verilebilmektedir. Bu metotlar, bir bafllang›ç torku oluflturarak motoru nominal yükteki h›z›na ulaflt›rmak amac›yla motora yeterli ak›m› sa¤lamak için kullan›lmaktad›r. Her bir metodun kendine göre avantajlar› ve dezavantajlar› bulunmaktad›r. Bunlar›n içerisinde en büyük enerji tasarrufunu frekans konvertörleri sa¤lamaktad›r [Resim 1]. Elektrik motorlar›na yol vermek için genellikle 3 çeflit metot kullan›lmaktad›r. Bunlar flu flekilde s›ralanabilir: • Tam voltajla yol verme, • Azalt›lm›fl voltajla yol verme, • Frekans konvertörüyle yol verme. En basit yol verme flekli olarak tam voltajla yol vermede, motor kontaktör kullanarak yol almakta ve flebekeden motor klemensine tam flebeke voltaj› uygulanmaktad›r. Azalt›lm›fl voltajla yol verme ise oto transformatör, y›ld›z-üçgen veya yumuflak yol verici gibi birkaç yolla yap›labilmektedir. Her bir yol verme yöntemine göre nominal ak›m› 100 Amper olan bir motor için tam yükteki kalk›fl ak›mlar›n›n mukayesesi afla¤›daki tabloda verilmifltir [Tablo 1]. Tablodan da görülebilece¤i üzere, frekans konvertörü kullan›larak yap›lan yol vermede kalk›fl amperi en düflük iken, sa¤lanan tork ise mükemmeldir. 2.Frekans Konvertörü Resim 1: Frekans Konvertörü 44 2.1 Frekans Konvertörü Nedir? Bir indüksiyon motorunun h›z›, do¤rudan AC flebekenin frekans› ile orant›l›d›r. fiebekenin fre- Tablo 1: Yol Verme Metotlar›na Göre Ak›m-Tork ‹liflkisi [*] Kalk›fl ak›m› ile birlikte de¤erlendirildi¤inde mükemmel kabul edilebilir. kans›n› ayarlamak mümkün olabilseydi, motorun h›z›n› da kontrol etmek mümkün olabilecekti. Frekans konvertörü, motorun h›z›n› kontrol etmek için kullan›lan bir yol verme yöntemidir. Frekans konvertörleri, sabit frekansl› AC gücün giriflini, de¤iflken frekansl› ç›k›fla çeviren elektronik cihazlar olup; motora sa¤lanan elektrik gücün frekans›n› kontrol ederek alternatif ak›m›n döner h›z›n›, böylece de motorun h›z›n› kontrol edebilmek için kullan›lmaktad›rlar [1]. 2.2 Frekans Konvertörünün Faydalar› Bir frekans konvertörü; • Kapasite ihtiyac›n› kontrol ederek yüzde 50’ye kadar enerji tasarrufu sa¤layabilmektedir. • Di¤er bütün yol vericilere nazaran en düflük kalk›fl ak›m›na sahiptir. • Motordaki ve yük sistemindeki termal ve mekanik stresleri azaltmakta, böylece sistemin ömrünü uzatmaktad›r. • Kurulumu, flebekenin frekans konvertörüne ba¤lanmas› kadar fiekil 1: Fan Damperi ve Pompa Kontrol Valfi basittir. • Harici güç faktörü, düzeltme kapasitörlerini ortadan kald›rarak yüksek güç faktörü sa¤lamaktad›r. • Voltaj düflümlerini ve güç kesintilerini azaltarak daha düflük toplam güç (kVA) sa¤lamakta, böylece sistemde bulunan di¤er makineler daha az etkilenmektedir. • Motorun mekanik kabiliyeti ile s›n›rl› kalmak kayd›yla, yüksek h›z kabiliyeti sa¤lamaktad›r. • Pahal› ve enerji israf›na yola açan kontrol valfleri ve ç›k›fl damperi gibi k›sma mekanizmalar›na olan ihtiyac› ortadan kald›rmaktad›r [fiekil 1]. 2.3 Frekans Konvertörünün Ana Yap›s› Bir frekans konvertörü üç ana bölümden meydana gelmektedir [fiekil 2]: Rektifiyer (Do¤rultucu) • Do¤ru ak›m (DC) da¤›t›m baras› • ‹nverter (Evireç) Rektifiyer, frekans konvertörüne Frekans konvertörleri, sabit frekansl› AC gücün giriflini, de¤iflken frekansl› ç›k›fla çeviren elektronik cihazlar olup; motora sa¤lanan elektrik gücün frekans›n› kontrol ederek alternatif ak›m›n döner h›z›n›, böylece de motorun h›z›n› kontrol edebilmek için kullan›lmaktad›r. fiekil 2: Frekans Konvertörünün Ana Yap›s› gelen AC gücü DC güce çevirmekte kullan›lmaktad›r. Güç rektifiyerden geçtikten sonra DC baras›nda stoklan›r. DC bara, rektifiyerden gelen gücü stoklayan ve daha sonra da invertör bölümüne gönderen kapasitörleri içermektedir. Frekans konvertörünün son bölümü inverterdir. ‹nverterde, gücü motora gönderen transistorlar bulunmaktad›r. Modern frekans konvertörlerinde bu amaçla IGBT (Insulated Gate Bipolar Transistors)’ler kullan›lmaktad›r. IGBT’ler saniyede binlerce kez anahtarlama (aç-ka- Resim 2: IGBT-Insulated Gate Bipolar Transistors 45 pa) yaparak gücün hassas bir flekilde motora da¤›t›lmas›n› sa¤lamaktad›r. IGBT’ler, istenilen frekansta ak›m sinüs dalgas› simülasyonu için PWM (Pulse Width Modulated) metodunu kullanmaktad›r [Resim 2] [2]. Azalan maliyetler, enerji bilinci ve süreçlerde sa¤lanan geliflmeler nedeniyle motor sistemlerinde frekans konvertörü kullan›m› 1990’l› y›llardan itibaren artarak devam etmektedir. IGBT kullanan PWM teknolojisinin ortaya ç›k›fl› ile birlikte, frekans konvertörü boyutlar› ve maliyetleri büyük oranda düflmüfltür. Sa¤lad›klar› enerji tasarrufu sayesinde iki-üç y›l içerisinde kendilerini geri ödeyebileceklerinin anlafl›lmas› ile birlikte frekans konvertörlerinin kullan›m h›z› daha da artm›flt›r. Birçok endüstriyel flirket, h›z› ya da bas›nc› de¤ifltiren kullan›fls›z veya güvenilmez mekanik sistemlerin ço¤unu ortadan kald›ran frekans konvertörlerinin üretimde durufllar› ve bak›m maliyetlerini azaltarak üretimi art›rabilece¤ini fark etmifltir [3]. Frekans konvertörleri, pompa ve Frekans konvertörleri, pompa ve fan uygulamalar›nda en büyük enerji tasarruf sa¤layan sistemlerdir. Bir çok tesiste, santrifüj pompalar› ve fanlar› sabit h›zda çal›flmaktad›r. Geleneksel olarak, ak›flkan h›z› mekanik bir sistem taraf›ndan de¤ifltirilmektedir. Frekans konvertörü ile motor h›z› elektronik olarak de¤ifltirilebilmektedir. Bir pompa veya fan›n h›z›n› istenilen orana ayarlayarak çok önemli miktarda enerji maliyetini azalt›labilmektedir. 46 fiekil 3: Frekans Konvertöründe Frekans-Tork Karakteristi¤i fan uygulamalar›nda en büyük enerji tasarrufu sa¤layan sistemlerdir. Birçok tesiste santrifüj pompalar› ve fanlar, sabit h›zda çal›flmaktad›r. Geleneksel olarak, ak›flkan h›z› mekanik bir sistem taraf›ndan de¤ifltirilmektedir. Frekans konvertörü ile motor h›z› elektronik olarak de¤ifltirilebilmektedir. Bir pompa veya fan›n h›z› istenilen orana ayarlanarak çok önemli bir miktarda enerji maliyeti azalt›labilmektedir. Küçük güçlerdeki motorlar, nominal h›z›n iki kat›nda (Yüzde 200’ünde) çal›flabilecek kabiliyette tasarlan›rlarken, motorun gücü art›kça, motorun yüksek h›z kald›rma kabiliyeti s›f›ra kadar düflmektedir. Nominal h›z›n üstünde frekans konvertörü ve motor sistemi sabit güç modunda çal›flmaktad›r. Tork, yüzde 150’ye kadar yüksek h›zlarda do¤rusal olarak bunun üzerindeki h›zlarda ise genellikle V/Hz oran›n›n karesi olarak düflmektedir [fiekil -3] [4]. Nominal h›zdan daha düflük h›zlarda ise frekans konvertörü ve motor sistemi, sabit tork modunda çal›flmaktad›r. 3. Frekans Konvertörünün Elektrik Motoruna Olan Etkileri Frekans konvertörlerinin kullan›m›n›n artmas› ile birlikte yeni elektrik motoru ar›zalar› da ortaya ç›kmaktad›r. Bu ar›zalar, PWM ç›k›fl formundan gelen; yans›t›c› dalgalar, harmonikler, motorun so¤umas›, mil ak›mlar› vb tür ar›zalard›r. PWM teknolojini kullanan frekans konvertörleri, bir elektrik motorunun elektriksel, mekaniksel ve termal kapasitesini afla¤›daki konularda do¤rudan etkilemektedir [5]. 3.1. Harmonik Bozulmalar Nedeniyle Motorun Afl›r› Is›nmas› Frekans konvertörü ile kullan›ld›¤›nda frekans konvertörünün ç›k›fl dalgalar›ndaki harmonik dalga form içeri¤i nedeniyle, elektrik motorlar›na gelen ak›m›n neden oldu¤u harmonik voltajlar›n ve ak›mlar›n ana etkisi, harmonik frekanslarda demir ve bak›r kay›plar› nedeniyle s›cakl›¤›n ve de dolay›s›yla kay›plar›n artmas›d›r. Böylece harmo- nik bileflenler, makinan›n verimlili¤ini ve tork üretimini etkilemektedir [6]. Frekans konvertörünün, invertör taraf›nda bulunan 5. ve 7. harmonikler, özellikle motor laminasyonlar›n›n (üretim s›ras›nda birbirlerinin üzerine s›vanmalar›yla meydana gelen izolasyon hatas› nedeniyle) k›sa devre oldu¤u bölgelerde, afl›r› rotor s›cakl›¤›na neden olan 6. rotor harmoni¤ini yaratmaktad›r. 5. ve 7. harmonikler, ayn› bölgelerde statorun da afl›r› ›s›nmas›na neden olmaktad›r. Buna ra¤men, sistemin voltaj balanss›zl›¤› derecesine ba¤l› olarak güç devresine frekans konvertörünün dahil olmas› ile frekans konvertörü ç›k›fl›, her üç fazda da motora mükemmel balansa sahip voltaj verdi¤i için yüksek sistem verimlili¤ine de neden olabilmektedir. 3.2 Cebri Fan Kullan›m ‹htiyac› Harmonikler, motorda bu flekilde afl›r› s›cakl›k yaratt›¤› için frekans konvertörü ile sürülen ço¤u motor, rotor h›z›ndan ba¤›ms›z harici bir fan ile yani cebri fan ile so¤utulmaktad›r. Motorun h›z› düfltü¤ünde, so¤utma kapasitesi de düflmektedir [7]. HarMotorun h›z› düfltü¤ünde, so¤utma kapasitesi de düflmektedir. Frekans konvertörü ile sürülen motorlarda harmonikler motorda afl›r› s›cakl›k yaratt›¤› için hem so¤utma ihtiyac›n›n karfl›lanmas› hem de frekans konvertörünün yaratt›¤› afl›r› s›cakl›¤›n motordan at›larak motorun so¤uma ihtiyac›n›n giderilmesi için motorlar rotor h›z›ndan ba¤›ms›z cebri fan ile so¤utulmakta ya da motor büyüklü¤ü art›r›lmaktad›r. 48 Frekans konvertörlerinin kullan›m›n›n artmas› ile birlikte yeni elektrik motoru ar›zalar› da ortaya ç›kmaktad›r. Bunlar, PWM ç›k›fl formundan gelen; yans›t›c› dalgalar, harmonikler, motorun so¤umas›, mil ak›mlar› vb. tür ar›zalard›r. monik bozulma, hava aral›¤›nda titreme yaratan düzenli olmayan ak› da¤›l›m›na da neden olmaktad›r. Motorun so¤utmas›, motoru so¤utan fan›n h›z› do¤rudan mil h›z› ile orant›l› oldu¤u için motor h›z›n›n bir fonksiyonudur. Düflük h›zlarda motorun so¤umas› çok dikkat edilmesi gereken bir husustur. Düflük h›z nedeniyle motorun kendi fan›n›n yeterli so¤utma sa¤layamad›¤› durumlarda cebri fan kullanarak ya da motor büyüklü¤ü art›r›larak motorun so¤uma ihtiyac› giderilmelidir. Baz› invertör ile sürülmeye uygun motorlar, üreticileri taraf›ndan 1000:1 azalma oran›n› karfl›layabilen fanlarla sat›lmaktad›r. 3.3 Voltaj Yans›mas› H›zl› yükselen voltaj darbeleri sarg›larda bobinler ve sipirler aras›nda düzenli olmayan voltaj da¤›l›mlar›na neden olmaktad›r. Yükselme süresi ne kadar k›sal›rsa, bobinler ve sipirler aras›ndaki voltaj da o kadar yükselmektedir. Bu durum, elektrik motoru klemens voltaj›n›n frekans konvertörünün DC bara voltaj›n› 1.9 kat geçti¤i durum- Resim 3: Frekans Konvertörü Kablosu larda voltaj yans›mas› olarak ortaya ç›kmaktad›r. Frekans konvertörü ile sürülecek motorlar, bobinler aras› sarg› izolasyonu 2 Ìs veya daha fazla süre ile 1000 V ve 1500 V DC’ye dayanacak flekilde tasarlanmaktad›r. 3.4 Kablo Uzunlu¤u Inverterden gelen afl›r› (dik) ön darbeler, elektrik motoru izolasyonunun dayanabilece¤i voltaj› ve yükselme zaman›n› geçti¤inde sarg›larda genellikle k›smi boflalma periyodunu takip eden, bobinler veya sipirler aras› k›sa devreler ile sonuçlanan yans›t›c› dalga ar›zalar› meydana getirmektedir. Motor izolasyonunun bozulmas›na neden olan bir di¤er faktör, frekans konvertörü ile motorun birbirine ba¤land›¤› motor kablosunun uzunlu¤udur [Resim-3]. Bu durum, motorun empedans›n›n sarg› telinin empedans›ndan çok daha fazla oldu¤u durumlarda ortaya ç›kan potansiyel bir sorundur. Frekans konvertörünün orijinal olarak iletti¤i dalgalara ilave olarak yans›t›c› dalgalar meydana getirmektedir. Böylece, sonunda ar›zaya neden olacak motorun ya da kablonun izolasyon kabiliyetini aflan iki kat genlikli ani voltaj yükselifli yaratmaktad›r. Yüksek tafl›y›c› frekanslar ise yans›t›c› dalgalara neden olan voltaj› iki kat›na ç›kararak fazladan gerilim ilave edebilmekte; hem frekans konvertöründe hem de motorda daha fazla s›cakl›k yaratmaktad›r. Normalde 813 V olan tepe seviyesi 2000 V’lara kadar yükselebilmektedir. Voltaj gerilimini azaltman›n en iyi yolu IGBT’nin etraf›nda iyi bir filtre kullan›lmas›d›r. fiekil 4: Frekans Konvertöründe Kablo Boyunun Etkisi Küçük motorlarda motorun empedans›n›n büyük motorlardan daha fazla olmas› nedeniyle, bu problem daha çok küçük motorlarda meydana gelmektedir. Bu problemi azaltabilmek için daha kaliteli kablo ve motor izolasyonu kullanmak gerekmektedir [8]. s›nda de¤iflebilmektedir. Bu frekanslar, tafl›y›c› frekanslar olarak bilinmekte ve frekans seviyeleri frekans konvertörü üreticisine göre de¤iflebilmektedir [9]. Bu tafl›y›c› frekanslardan düflük tafl›y›c› frekanslar, motordan gelen sesler (gürültü) sorun olmad›¤› takdirde motor için daha iyidir. Frekans konvertörünü motora ba¤layan kablonun uzunlu¤u 60 metrenin üzerine ç›kt›¤›nda, sinüs dalgalar› için önemsiz olan indüktans›n ve kapasitans›n küçük de¤erleri, 2000 V’un üzerine ç›kabilen tepe voltaj ç›nlamas›na ve yans›yan dalgalara neden olabilmektedir [fiekil 4]. Gürültüye, frekans konvertörünün ç›k›fl dalga formunda bulunan harmonik frekanslara cevap veren motor laminasyonlar› neden olmaktad›r. Bu durum, özellikle fan kullan›m›nda havaland›rma kanallar› gibi yerlerde rezonansa sebep olabilece¤inden daha fazla gürültüye neden olmaktad›r. Fan uygulamalar›nda frekans konvertörü ile motor aras›na filtre yerlefltirilmesi sayesinde gürültü, bu filtrede tutularak kontrol edilebilmektedir. 3.5 Tafl›y›c› Frekanslar PWM’nin üretti¤i darbe frekanslar›, 3,5 kHz ile gürültü olarak kabul edilebilecek 15 kHz ara- 50 Ayr›ca, frekans konvertörleri, k›smi boflalma yaratarak motor izolasyonuna ve motorun besleme kablosuna zarar veren yüksek genlikli darbeler oluflturmaktad›r. Bu boflalma, düflük voltajl› (<600 V) motorlarda da meydana gelebilmektedir. K›smi boflalma, izolasyon sistemindeki küçük boflluklarda ozon oluflumuna ve izolasyon sisteminin bozulmas›na neden olmaktad›r. Kaynaklar [1] http://www.ecosmartelectricians.com.au/starter-kit/c01_57.html [2] Variable Frequency Drive, Operation And Application of Variable Frequency Drive (VFD) Technology, Carrier Corporation, Syracuse, New York, October 2005. [3] http://www.motordoc.net/ebooks/ RepairBook.pdf [4] TOSHIBA International Corporation–Toshiba Application Guideline #24, Application Considerations When Applying VFD’s – PART 2. [5] EMCW'96, 1996, s.109. [6] IEEE 519-1992, s.35. [7] Bonneville Power Administration, 1990, s.20. [8] NETA World-The Official Publications of the International Electrical Testing Association. [9] Danfoss, VFD 101, Lesson3. M ER CEK De¤iflim ve Yenilikler Bonfiglioli Türkiye Bonfiglioli, logosunu yenileyerek kurum bünyesinde gerçeklefltirilecek de¤iflimlerin ilk ad›m›n› att›. IE2 (EFF 1) verimlilik s›n›f›na sahip elektrik motorlar›n› da ürün gam›na dahil eden firma, BN serisi motorlar›n›n gövdelerini alüminyum döküm yöntemiyle üreterek kompaktl›k ve hafiflik gibi avantajlar sa¤l›yor. 52 Bonfiglioli, 2011’i de¤iflim y›l› ilan etti ve de¤iflimin ilk ad›m›n› uzun zamand›r kullanmakta oldu¤u logosunu de¤ifltirerek att›. Firman›n hedefledi¤i yeni sektörleri ve yeni ürünleri vurgulayan renkler uygun bir geometride flekillendirilerek bu logoya dahil edildi. Böylece yeni logonun daha genç ve dinamik olmas› sa¤land›. BN Serisi Motorlar Bonfiglioli Türkiye grubu, 2011 y›l›nda elektrik motoru sat›fllar›nda çok önemli bir art›fl hedefliyor. Bunun için gerekli olan yat›r›mlar› geçen y›l tamamlayan firma, bu sene Türkiye pazar›nda motor sat›fllar›nda artan bir ivme yakalad›. Ürün gam› oldukça genifl olan Bonfiglioli’nin IEC normlar›na uygun BN serisi motorlar›, EMC ve LV direktiflerini içerecek flekilde tüm ürün standartlar›- na uygundur. Ayak ve flanfl ba¤lant›l› olarak 0,06 – 30 kW kullan›m aral›¤›na sahiptir. Redüktör akupeli çal›flmaya elverifllidir. Tek ve çift kutup seçenekleri AC veya DC beslemeli olarak frenleme özelli¤i mevcut olup bütün motorlar, inverter ile kullan›lmaya tamamen uygundur. Bunlar›n d›fl›nda opsiyon olarak termistör, termostat sensörleri, harici so¤utma fanlar›, dahili encoder, çok çeflitli koruma ve izolasyon s›n›f› gibi seçenekler mevcuttur. Tüm gövdeler, alüminyum döküm olup; bu özellik, ürünlerin daha kompakt ve daha hafif olmas›n› sa¤lamaktad›r. IE2 (EFF 1) S›n›f› Motorlar› Ürün Gam›na Ekledi Bunun d›fl›nda, IE2 (EFF 1) verimlilik s›n›f›na sahip elektrik motorlar› da ürün gam›na dahil edilmifltir. Bu seri; bilhassa yo¤un çal›flan iflletmelerde büyük ölçüde enerji tasarrufu sa¤lamaktad›r. Montaj› ve demontaj› kolayd›r. Dikey ve yatay konveyörler, mikserler, haddehane ve ekstrüder gibi uygulamalarda kullan›labilir. PANO Tip Testli Panolar Federal Elektrik IEC 61439, pano üreticilerinin ana üreticinin montaj kriterlerine uymas›n› zorunlu hale getiriyor. Orijinal üretici pano üreticisi ayr›m›n›n da yap›ld›¤› bu standart, partner firman›n pano üzerinde de¤ifliklikler yapma ihtimalini ortadan kald›r›yor. Bir panonun nas›l olmas› gerekti¤ini tan›mlayan ve panolarda tip testinin bozulmamas› için gerekli koflullar› belirten IEC standard› de¤iflti. Yeni standart IEC 61439 sayesinde pano üreticilerinin, ana üreticinin montaj kriterlerine kesinlikle uymalar› sa¤lanm›flt›r. Herhangi bir üretici, tip testli pano sertifikas› almak için panoyu içine gerekli malzemeleri koyduktan sonra akredite bir laboratuvara test edilmek üzere gönderir. Pano, standartlarda belirti- len birçok zorlu test aflamalar›ndan olumlu sonuç al›n›rsa tip testli pano durumuna gelir. Standard›n en önemli özelliklerinden biri de, orijinal üreticipano üreticisi ayr›m›n›n yap›lm›fl olmas›d›r. Önceleri bütün sorumluluk orijinal üreticide iken, flimdi ise müflteriye karfl› sorumlu olan kifli, panoyu toplayan kifli olmufltur. Bu nedenle panoyu toplayan kifli, ana üreticinin montaj kriterlerine kesinlikle uymal›d›r. Bu da partner firman›n orijinal üreticiden ald›¤› panoyu istedi¤i gibi de¤ifltiremeyece¤i, ana baray› istedi¤i gibi da¤›tamayaca¤› ve benzeri birçok ifllemi gerçeklefltiremeyece¤i anlam›na gelir. De¤ifliklik yapmas› durumunda ise bunu hangi standarda göre yapt›¤›n› aç›klamas› ve hangi standarda dayand›rd›¤›n›, hangi kriterlere göre yapt›¤›n› kan›tlamas› gerekmektedir. Orijinal üretici do¤ru ürün veriyor, do¤ru talimatlar veriyor, ancak partner firmas› do¤ru uygu- 54 Önceleri bütün sorumluluk orijinal üreticide iken, flimdi ise müflteriye karfl› sorumlu olan kifli, panoyu toplayan kifli olmufltur. lama yapm›yorsa sorumlulu¤un uygulama firmas›na yüklenmesi elbette ki do¤ru olan uygulamad›r. Türkiye’de tip testli panolar›n yap›lmas›, ihracat›n önünü de açacakt›r. Standartlara uygunlu¤u belgelenmifl panolara dünyan›n çeflitli yerlerinden talep gelmesi söz konusudur. Söz konusu geliflme, sektör mensuplar›n›n yurtd›fl› pazarlara aç›lmas›na yard›mc› olacakt›r. Deneyler, ‹ngiliz belgelendirme kuruluflu ASTA’n›n gözlemcileri ile birlikte IHP Test Laboratuvar› ve Bo¤aziçi Üniversitesi yüksek ak›m laboratuvarlar›nda yap›lm›flt›r. Federal Elektrik tip testli panosu, tüm ticari ve endüstriyel binalarda 4000 A’e kadar alçak gerilim elektrik da¤›t›m panolar›nda teknik çözümler sa¤lamaktad›r. Federal tip testli panosunda girifl ve ç›k›fllar sistemlerin ihtiyaçlar›na göre pa- 56 Elektriksel Karakteristikler Federal panonun elektriksel karakteristikleri flu flekildedir; Ak›m kapasitesi: 2500 A Anma gerilimi: 415 V Yal›t›m gerilimi: 1000 V Darbe dayan›m gerilimi: 8 Kv Tepe dayan›m ak›m›: 143 kApk K›sa süre dayan›m ak›m›: 65 kArms Kullanma faktörü: 1 Koruma derecesi: IP54 Biçimlendirme: Form 4b Standart: IEC 61439-1 ve IEC 61439-2 no üstünden veya alt›ndan yap›labilirken, kablo veya basbar ba¤lant›lar›n› pano önünden ya da arkas›ndan yapma imkan› sa¤lamaktad›r. Panolar tamamen modüler yap›da tasarland›klar›ndan vidal› birleflimleri sayesinde de¤ifliklikler yap›labilir ve /veya modüller eklenerek büyütülebilir. Sa¤lam yap›lar›yla yüksek kesme kapasiteli kesicilerin açma-kapama manevralar› s›ras›nda oluflan dinamik kuvvetlere dayan›kl›d›r. Panolarda kullan›lan düflük s›cakl›k art›fl katsay›l› bara tasar›m› sayesinde pano içi ekipmanlar›n ömrünün uzun olmas› sa¤lanmaktad›r. Federal Elektrik’in kompakt tip flalterlerinde oldu¤u gibi bu panoda da can ve mal güvenli¤inin sa¤lanmas› amac›yla enerjili parçalara direkt ya da endirekt temas engellenmektedir. UPS Çevre Dostu Kesintisiz Güç Kaynaklar› Enel Enerji 2010 y›l›nda üretimine bafllanan yeni nesil 3 seviyeli KGK’ler, k›s›tl› olan enerji kaynaklar›n›n daha etkin kullan›lmas›, enerji santrallerinden do¤aya daha düflük miktarda sera gazlar›n›n sal›nmas›, ortama yayd›¤› ›s› miktar›n›n düflük olmas› gibi çevreci özellikleri de beraberinde getirmifltir. Kesintisiz güç kaynaklar› (KGK); ba¤l› bulunduklar› yükleri, flebekede oluflabilecek kesintiler ve bozulmalardan koruyarak ç›k›fl›nda temiz ve kararl› bir gerilimle besleyen sistemler olarak tan›mlanabilir. Kesintisiz/Kaliteli Güç ‹htiyac› ‹çin Üretildi¤i ilk y›llarda, bilgisayarlarda yedek güç kayna¤› olarak kullan›lmaktayd›. Geliflen teknolojiyle beraber elektrik-elektronik cihazlar›n yay- g›n kullan›m alan› bulmas›, mikroifllemci teknolojisinin ve yar› iletken teknolojisinin geliflim göstermesi, haberleflmenin sürekli oldu¤u yeni dünya düzeninde kesintisiz ayn› zamanda kaliteli güç ihtiyac› zorunlu olarak ortaya ç›km›flt›r. Haberleflme sistemleri, savunma sistemleri, hastaneler, bankalar, bilgi merkezleri gibi hayati önem tafl›yan sistemlerde, flebekede oluflabilecek kesinti veya gerilimindeki bozulmalar; ar›zalara, ifl ak›fl›nda aksamalara, maddi kay›plara, iflgücü ve üretim kay›plar› gibi istenmeyen sonuçlar›n ortaya ç›kmas›na neden olabilmektedir. Yeni Nesil 3 Seviyeli KGK’ler Geçmiflten günümüze, KGK teknolojilerine bakt›¤›m›zda eski nesil a¤›r, hantal verimi düflük trafolu KGK’ler yerlerini 2 seviyeli ve daha sonras›nda 2010 y›l›nda üretime bafllanan çok yüksek verimli, yüksek girifl ve 58 Elektri¤in, hayat›n her alan›nda kullan›lmas›, her geçen y›l enerji ihtiyac›n›n artmas› tasarruf tedbirlerini zorunlu olarak gündeme getirmifltir. Tasarruf tedbirlerinin bafl›nda enerjiyi etkin kullanan KGK’ler gelmektedir. ç›k›fl performans›na sahip, a¤›rl›k/hacim/kaplad›¤› alan olarak daha küçük boyutlarda, çevre dostu yeni nesil 3 seviyeli KGK’lere b›rakm›fllard›r. Geliflen ve geliflmekte olan teknolojinin, KGK tasar›m› üzerindeki etkileri gözle görülür bir flekilde fark edilmektedir. Yeni nesil 3 seviyeli KGK’lerde kullan›lan demir, bak›r, plastik, kimyasal vb. malzemelerin azalmas›, devre elemanlar›n›n boyutlar›n›n küçülmesi, enerji ve ›s› kayb›n› büyük ölçüde azaltm›flt›r. Do¤ayla Dost 2010 y›l›nda üretimine bafllanan yeni nesil 3 seviyeli KGK’ler, düflük yüklenme oranlar›nda bile yatay bir verim e¤risine sahip oldu¤undan (%93 - %96), k›s›tl› olan enerji kaynaklar›n›n daha etkin kullan›lmas›, enerji santral- lerinden do¤aya daha düflük miktarda sera gazlar›n›n sal›nmas›, ortama yayd›¤› ›s› miktar›n›n düflük olmas› gibi çevreci özellikleri de beraberinde getirmifltir. Her yüklenme koflulunda yüksek enerji verimine sahip olmas›, iflletme ve so¤utma giderleri göz ününde bulunduruldu¤unda; maliyetini k›sa sürede karfl›lamakta, düflük enerji tüketimi ile kullan›c›ya, do¤aya katk›da bulunmaktad›r. Enerjinin Verimli Kullan›lmas› Gerekiyor Son olarak unutulmamal›d›r ki; fazladan harcanan her birim enerji, elektrik santrallerinin daha fazla çal›flmas›na, enerji üretiminde kullan›lan do¤al gaz, kömür, petrol gibi maddelerin daha çok tüketilmesine, atmosfere sal›nan gazlar›n artmas›na dolay›s›yla küresel ›s›nmaya neden olmaktad›r. Elektri¤in, hayat›n her alan›nda kullan›lma- s›, her geçen y›l enerji ihtiyac›n›n artmas› tasarruf tedbirlerini zorunlu olarak gündeme getirmifltir. Tasarruf tedbirlerinin bafl›nda enerjiyi etkin kullanan KGK’ler gelmektedir. Enerjinin verimli bir flekilde kullan›lmas› için yeni nesil kesintisiz güç kaynaklar›n›n kullan›lmas› gerekmektedir. 59 KABLO Çeflitli Alanlarda Kullan›lan Kablo ve Borular AS S›nai Ürünler Sanayi Asherkül, elektrik tesisat ve zay›f ak›m kablolar›n› spiral boru içerisinde haz›r bir sistem olarak üretiyor. Bu üretim flekli, kullan›c›ya iflçilikten yüzde 60–70’e varan oranlarda tasarruf sa¤l›yor. Dirsek ve k›lavuz kullanma gereksinimini de ortadan kald›ran sistem, montajc›ya zaman kazand›r›yor. AS S›nai Ürünler San. ve Tic. Ltd. fiti. çat›fl› alt›nda faaliyet gösteren Asherkül Kablo, birleflik sistem olarak adland›r›lan ankastron yani s›va alt›na döflenmeye haz›r borulu kablo sistemi ve yine s›va alt› ve üstüne döflenen insan sa¤l›¤›na zarar veren halojen gazlardan ar›nd›r›lm›fl alev yaymayan borular›n imalat›nda uzmanlaflarak ulusal ve uluslararas› pazarda faaliyet göstermektedir. Asherkül kablo üretim merkezi 62 Asherkül, kendi bünyesinde oluflturdu¤u akrediteli kurulufllar taraf›ndan kalibrasyon do¤rulamas› yap›lm›fl en son teknolojik cihazlarla donat›lan laboratuvarlarda, e¤itimli teknik personel gözetiminde ürün girdisinden, proses ve son kontrole kadar her türlü kontrol, muayene ve deneyleri gerçeklefltirmektedir. Kalite Belgeleri HAR, TS 9758 standard› do¤rul- Asherkül, oluflturdu¤u ve yap›lanmas› devam eden bayi a¤› ile Türkiye’nin her noktas›ndaki kurumsal ve bireysel müflterilere hizmet vermektedir. yani zehirli halojen gaz grubunu ihtiva etmeyen, ayn› zamanda HFFR (halojen free-alev yaymayan) özelliklerine sahip oldu¤undan insan ve çevre dostu borulard›r. Bina ve tesisat yang›nlar›ndan etkilenerek insan ve çevre sa¤l›¤›n› tehdit etme olas›l›¤› yoktur. TSE-HAR kalite belgeleri tusunda H07V-U,H07V-K, H07VR ve H07Z1- U, H07Z1- R, H07Z1- K enerji kablolar›n›; TS EN 61386–22 standard›na göre spiral boru korumal› olarak ve 73/23/EEC numaral› AB direktiflerine göre üreten Asherkül, TSE taraf›ndan yap›lan inceleme sonucunda TS EN ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Belgesi’nin de sahibidir. kablolar›) spiral boru içerisinde haz›r bir sistem olarak üreten Asherkül, kullan›c›ya iflçilikten yüzde 60–70’e varan oranlarda tasarruf sa¤lamakta, dirsek ve k›lavuz kullanma gereksinimini de ortadan kald›rarak montajc›ya zaman kazand›rmaktad›r. Spiral borular; HF(halojen free) Orijinal PE (polietilen), PP (polipropilen) vb hammadde kullan›larak üretildi¤i için uzun ömürlüdür. Ayr›ca Asherkül’de Φ16, Φ18, Φ20 çaplarda, s›va alt› düz PE (polietilen ve PP (polipropilen)özelliklerde, hafif ve orta se- Ürün Portföyü Elektrik tesisat ve zay›f ak›m kablolar›n› (anten, telefon, diafon, kamera, veri, yang›n ihbar Spiral borulu kablo örnekleri Zay›f ak›m kablo örnekleri 64 HF(halojen free) ve HFFR (halojen free-alev yaymayan) özelliklerine sahip spiral boru örnekleri Kangal düz boru örne¤i ri, yanmaya karfl› dayan›kl›, HF (halojen free) borular›n üretimi 66 de mevcuttur. Asherkül, oluflturdu¤u ve yap›- lanmas› devam eden bayi a¤› ile Türkiye’nin her noktas›ndaki kurumsal ve bireysel müflterilere hizmet vermektedir. Müflterilerini faaliyetlerinin merkezine oturtan pazarlama odakl› yaklafl›m› ile sürdürülebilir müflteri memnuniyetine yönelik olarak çal›flan firma, Ar- Ge ve inovasyona verdi¤i önemle sektörde öncü firmalardan olma yolunda ilerlemekteidir. ENERJ‹ KAL‹TES‹ Elektromanyetik Radyasyondan Korunmak Protel Türkiye Narda taraf›ndan pazara sürülen yeni alçak frekans analizörü; yüksek gerilim hatlar›ndan, trafo istasyonlar›ndan, elektrik motorlar›ndan, endüksiyon f›r›nlar›ndan yay›lan elektromanyetik radyasyonu ça¤dafl teknolojinin tüm olanaklar›n› kullanarak ölçüyor. 68 Düflük frekansl› elektromanyetik alanlar, insan sa¤l›¤› ve çevre üzerinde oldukça etkilidir. Gündelik yaflamda fark edemedi¤imiz radyasyon, uzun süre maruz kal›nmas› halinde fiziksel ve psikolojik zararlara yol açar. Öyle ki alçak frekansl› radyasyonun lösemi hastal›¤›na sebep oldu¤u ispatlanm›flt›r. Enerji da¤›t›m hatt›, enerji iletim hatt›, sabit telekomünikasyon cihazlar› vs çevreye bak›ld›¤›nda rahatl›kla görülebilen, radyasyon üreten faktörlerdir. Radyasyondan korunmak ve gerekli önlemleri almak için yap›lmas› gereken elektromanyetik alan ve ölçüm metotlar›n› kullanmakt›r. Alçak Frekans Elektromanyetik Alan Analizörü Narda taraf›ndan pazara sürülen yeni alçak frekans analizörü; yüksek gerilim hatlar›ndan, trafo istasyonlar›ndan, elektrik motorlar›ndan, endüksiyon f›r›nlar›ndan yay›lan elektromanyetik Çeflitli standartlar›n ve mevzuat›n yan› s›ra Nisan 2012’den itibaren geçerli olacak Avrupa direktifine göre ICNIRP k›lavuzlar›nda önerilen ve izin verilen azami alan düzeylerinin afl›lmas›n› önlemek üzere çal›flma ortamlar› da ölçümlenmelidir. veya beraberinde verilen fiber optik kablo ile bir PC’ye ba¤lanarak çal›flabilmektedir. alanlar›n ölçümü ve analizi için ça¤dafl teknolojinin tüm olanaklar›n› kullan›yor. Narda EHP50D, 5 Hz -100 kHz frekans aral›¤›ndaki elektrik ve manyetik alan ölçümlerini, hem genifl bantl› hem de selektif olarak gerçeklefltirmektedir. Narda EHP-50D; izotropik al›fl yetene¤ine sahip, yani x/y/z eksenlerini efl zamanl› ancak ayr› ayr› vektörel olarak ölçüp, yönden ba¤›ms›z olarak toplam de¤eri gösterebilmektedir. 150 dB gibi çok yüksek ölçüm dinami¤ine sahip EHP-50D istendi¤inde otonom olarak çal›fl›p ölçüm sonuçlar›n› dahili haf›zas›na kaydedebilmekte, kendi kumanda ünitesi NBM-550 üzerinden anl›k ölçüm de¤erini gösterebilmekte 70 Alçak Frekans Elektromanyetik Alanlar Özellikle, halk›n enerji hatlar›n›n yayd›¤› nispeten sabit alanlara maruziyetini belirlemek üzere ölçümler yapmakta olan düflük frekans alan› uzmanlar›, iflyerinde alana maruziyet konusunda yan›tlar verebilmek gibi yepyeni bir durumla karfl› karfl›yad›r. Çeflitli standartlar›n ve mevzuat›n yan› s›ra Nisan 2012’den itibaren geçerli olacak Avrupa direktifine göre, ICNIRP k›lavuzlar›nda önerilen ve izin verilen azami alan düzeylerinin afl›lmamas›n› sa¤lamak üzere çal›flma ortamla- r› da ölçümlenmelidir. Sanayi ortam›nda yaln›zca nispeten sabit alanlar üreten cihazlar de¤il; ayr›ca, son derece karmafl›k puslu alanlar yayan kaynak makineleri ve baflka cihazlar da bulunmaktad›r. Dolay›s›yla, bu uygulamalar için efl zamanl› üç eksenli ölçümler gerekmektedir ve bunlar gelecekte dan›flmanl›k flirketlerinden, endüstriyel sa¤l›k ve güvenlik birimlerinden, iflyeri sa¤l›¤› ve güvenli¤iyle ilgili kurumlardan gittikçe daha fazla istenecektir. Elektrosmog veya Elektromanyetik Radyasyon Elektrosmog, genel olarak yapay üretilmifl elektrik veya manyetik alanlarla ba¤lant›l› herhan- gi bir olguyu ya da problemi tan›mlamakta kullan›lan bir terimdir. Bir dizi elektrikli veya elektronik cihaz çevresel risk oluflturabilmekte ve (belirli koflullar alt›nda) potansiyel tehlike içeren elektrik veya manyetik alanlar yayabilmektedir. Ancak, örne¤in enerji iletim hatlar›, demiryollar› ve genel olarak yüksek ak›ml› cihazlardan (büyük elektrikli motorlar, endüstriyel ölçekte üretim fabrikalar›, elektrik jeneratörleri, vs) yay›lan düflük frekansl› alanlar özellikle dikkat çekmektedir. Bu düflük frekansl› alanlar, temelde yak›n alan bölgesindeki yüksek elektrik ve manyetik alan komponenti de¤erleriyle bilinseler de, bu de¤erler uzaklaflt›kça h›zla azal›r. Potansiyel olarak zararl› düflük frekansl› alanlara maruz kalma riski baflka yerlerde de oluflabilir (örne¤in; büyük makinelere yak›n ofislerde, yüksek voltajl› enerji hatlar›na yak›n evlerde vs). Dünya genelinde yürütülen çeflitli çal›flmalarda düflük frekansl› güçlü elektrik veya man- yetik alanlardan yay›lan radyasyonun potansiyel riskleri do¤rulanm›fl oldu¤undan, elektrosmog ve olas› sonuçlar› IEC, CENELEC, ICNIRP ve di¤er pek çok ulusal kurum taraf›ndan yak›ndan de¤erlendirilmektedir. Yeni standartlar haz›rlanmakta ve dünyan›n dört bir yan›ndaki iflçilerle halk›n sa¤l›¤›n› korumak için tüm makul koruma önlemleri al›nmaktad›r. 72 ENERJ‹ KAL‹TES‹ Enerji Kalitesi ve Süreklili¤i ‹çin OG Da¤›t›m Sistemlerinin Yönetimi Schneider Electric Enerji altyap›s›n›n yeniden yap›land›r›lmas› ve özellefltirme, enerji için küresel ölçekte rekabetçi bir pazar ortaya ç›kar›yor. Bu yeni ve zorlu ortamda baflar›l› olup olunmayaca¤›n› ise erken haz›rl›k ve teknolojinin en iyi flekilde kullan›lmas› belirliyor. Yirmi birinci yüzy›lda da¤›t›m sistemi altyap›s›, düflük maliyetlerle ve sistem güvenilirli¤ini ve verimlili¤i art›rarak modernize edilmelidir. Müflterilere enerji sa¤lamak, günümüz serbest piyasa ekonomisinde tek bafl›na yeterli de¤ildir. Enerjide belirli seviyede servis kalitesi sa¤lanmal› ve enerji güvenli, güvenilir ve uygun maliyetlerle sunulmal›d›r. Ayr›ca bilgi entegrasyonunun yayg›nlaflmas›yla sadece belirli bir uygulama dahilinde kullan›lan bilgiler dahi art›k çok say›da oyuncu taraf›ndan talep edilmektedir. Yaz›l›m, donan›m ve iletiflim cihazlar›ndaki büyük ilerleme, büyük miktarda verinin göz kamaflt›ran bir h›zla aktar›lmas›na, saklanmas›na ve yönlendirilmesine olanak sa¤lamaktad›r. Sonuç olarak, operasyonlar›n optimum hale getirilmesi ve daha iyi sonuçlar elde edilmesi için biliflim teknolojisi otomasyon çok önemli hale gelmifltir. Ar›za Tespiti, Yönetimi ve Kontrolü Ar›zalar›n nedenleri üzerine yap›lan bir analizde, ar›zalar›n ço¤unun OG da¤›t›m sistemlerinde 74 meydana geldi¤i, yüksek gerilim (YG) ve alçak gerilim (AG) flebekelerinde daha az hata ortaya ç›kt›¤› bulunmufltur. Bu nedenle, OG da¤›t›m sistemi servis kalitesinin gelifltirilmesi için tüm flebeke içinde en fazla özenin gösterilmesinin gerekti¤i bölümdür. OG kablo hatl› yeralt› da¤›t›m sistemleri bir çok trafodan meydana gelir. Trafolar, manuel olarak çal›flt›r›labilir ve eriflimleri zor olabilir (co¤rafi s›n›rlamalar, mesafe, trafik) veya kötü hava koflullar›na maruz kalabilirler. Bu sebeplerle düflük servis kalitesi, yüksek iflletme maliyetleri ve iflletme çal›flanlar› için güvenlik problemleri oluflabilir. Hava hatl› OG da¤›t›m sistemleri, genelde uzun hatlardan (10100 km uzunlu¤unda radyal hatlar) oluflmaktad›r ve zorlu çevre koflullar›na karfl› çok hassast›r. Sonuçta verimsiz bir da¤›t›m sistemi ve kötü bir servis kalitesi tablosu karfl›m›za ç›kar (geçici ar›zalara dayal› k›sa kesintiler, kal›c› kesintiler, gerilim düflüflleri, afl›r› yüklü bir flebeke ve kay›plar). Ayr›ca, enerji kalitesi ve tedarik süreklili¤i ile ilgili EPDK ve di¤er yetkili mercilerin koydu¤u k›s›tlamalar düflünüldü¤ünde, da¤›t›m sistemi operatörleri için veri ihtiyac›n›n neden sürekli art›¤› anlafl›labilir. Lokal veya uzaktan geleneksel trafo kontrol yöntemleri, günümüzün serbest pazar› için uygun de¤ildir. Da¤›t›m sistemi operatörleri, flebekeyle ilgili tüm bilgilere (trafolar, anahtarlama elemanlar›n›n durumu, yük e¤rileri, vb.) kolay ve ekonomik bir flekilde sahip olabilmelidir. Cihaz Seçimini Etkileyen Parametreler Da¤›t›m sistemlerinde ar›za tespiti ve kontrolü için cihaz seçimi kolay de¤ildir. Bu seçim, yat›r›m bütçesi içerisinde kal›nmas›, iflletme ve bak›m masraflar›n›n minimuma indirilmesi, enerji kalitesinin istenen seviyede olmas› gibi kriterleri sa¤lamay› gerektirir. Belirli bir düzeyde enerji kalitesi sunabilmek için enerji kalitesinin gerçekçi bir flekilde ölçülmesi gerekir. Elektrik enerjisi kurulufllar›, servis kalitesi için sistem ortalama kesinti süresi endeksi ve sistem ortalama kesinti frekans› endeksi gibi göstergeleri kullan›r. Dikkate al›nmas› gereken baflka bir de¤iflken de da¤›t›lmayan enerjinin y›ll›k tahmini maliyetidir. Bu maliyet, her y›l oluflan ar›za say›s›, da¤›t›m hatlar›n›n veya kablolar›n›n uzunlu¤u, kesintinin uzunlu¤u ve kWh bafl›na faturaland›r›lan fiyat ile orant›l› olarak artmaktad›r. Özetle servis kalitesi; nüfus yo¤unlu¤una (k›rsal veya flehir), da¤›t›m›n türüne (havai veya yeralt›) ve bir kesinti sonucunda Müflteri memnuniyetinin art›r›lmas›, kesintilerin süresinin ve say›s›n›n azalt›lmas› ile gerçeklefltirilebilir. Kesintiler k›sa veya uzun süreli olabilir. Da¤›t›m sistemi iflletimindeki geliflme, ar›za yerini tespit etme süresinin k›salt›lmas› ve cihazlar›n zarar görmesinin engellenmesi sayesinde sa¤lanm›flt›r. oluflan maliyetlere ba¤l›d›r. Da¤›t›m sistemi yönetimi uzaktan kontrol fonksiyonunu da içerir. OG da¤›t›m sistemleri, genellikle hava hatl› bir yap›ya sahiptir. Performans›n optimize edilmesi için bu da¤›t›m sistemlerindeki cihazlar›n ve kontrol sistemlerinin seçim ve yerlefliminin dikkatli flekilde planlanmas› gerekir. Uzaktan kontrol noktalar›n›n ve ar›za gösterge cihazlar›n›n (AGC) da¤›t›m sistemine yerlefltirilmesi için olas› bir çok yol bulunmaktad›r: • Uzaktan kontrolü mevcut direk ya da trafo merkezine monte edin; buradaki zorluk mevcut OG anahtarlama elemanlar›n›n motorizasyonudur. • AGC fonksiyonunu direk ya da trafo merkezine monte edin • OG da¤›t›m sisteminde kullan›lan enerjinin art›¤› noktalara uzaktan kontrol edilen üniteleri koyun (dire¤e veya trafo merkezine monte). • Kullan›labilir gücü art›rmadan da¤›t›m sistemi güvenilirli¤ini art›rmak için uzaktan kontrol edilen da¤›t›m sistemi noktalar› oluflturun (bir ile üç OG anahtarlama eleman›n›n OG/AG transformatörü olmadan monte edilmesi). • Motorlu OG anahtarlama elemanlar›n› sistematik bir flekilde monte ederek uzaktan kumanda noktalar›n›n genifllemesini önceden planlay›n. Cihazlar›n seçim ve yerleflimi, 75 nu basitlefltirmek için bir numaral› kontrol ünitesiyle uyumlu bir çözüm kullan›lmas› önerilir (ayn› protokol ve ayn› haberleflme ortam›). Otomasyon ve uzaktan kumanda sistemleri Uzaktan kumanda fonksiyonlu bir trafoda afla¤›daki fonksiyonlar sa¤lanmal›d›r; • Kontrol merkeziyle RTU iletiflimi - Protokol s›n›f› - Çeflitli haberleflme s›n›flar› yat›r›m optimizasyonu, gerilim kayb› sorunlar› olan müflterilerin ve kesinti sürelerinin azalt›lmas›, ar›za tespiti ve flebekenin yeniden konfigürasyon süresinin azalt›lmas› gibi aç›lardan da¤›t›m sisteminin verimlili¤ini art›rmal›d›r. Cihazlar Müflteri memnuniyetinin art›r›lmas›, kesintilerin süresinin ve say›s›n›n azalt›lmas› ile gerçeklefltirilebilir. Kesintiler k›sa veya uzun süreli olabilir. Da¤›t›m sistemi iflletimindeki geliflme, ar›za yerini tespit etme süresinin k›salt›lmas› ve cihazlar›n zarar görmesinin engellenmesi sayesinde sa¤lanm›flt›r. Bu farkl› sorunlar aras›nda uzun kesintiler ve çeflitli k›sa kesintiler olmak üzere ikisi, afla¤›daki iki tip çözüm kullan›larak çözülebilir: • Ar›za gösterge cihazlar› (AGC) • Otomasyon ve uzaktan kontrol sistemleri 76 Ar›za Gösterge Cihazlar› AGC’lar› ar›zal› flebeke bölümlerini belirleyen düflük maliyetli bir çözüm oluflturur. Schneider Electric’in yönlü ve ak›m tabanl› ar›za tespit yöntemi kullanan ve nötr topraklamal› OG da¤›t›m sistemlerinin tüm türlerini kapsayan ürünleri mevcuttur. Ar›za izleme fonksiyonu da¤›t›m sistemi koruma plan›n›n bir parças› olarak görülmelidir. Böylelikle, hatt›n yerel özelliklerine ve kablo da¤›t›m›na ba¤l› olarak ar›za gösterge cihaz› ayarlar›, ar›za izleme fonksiyonunun daha hassas çal›flmas› için uyarlanabilir. Sonuç olarak, AGC’n›n özellikleri tamamen yerinde programlanabilir olmal›d›r. Stok yönetiminin optimize edilmesine olanak sa¤lad›¤› için bu ayn› zamanda temel ekonomik faktörlerden biridir. Kontakl› AGC’lar› uzak terminal ünitelerine (RTU) ba¤lanmak ve uzaktan ar›za izlemeye olanak sa¤lamak amac›yla üretilmifltir. Haberleflme fonksiyonu- • Afla¤›dakiler için kesintisiz güç kayna¤› - Trafo motorizasyonu - Haberleflme sistemi - Tüm elektronik cihazlar • Afla¤›dakileri içeren AGC fonksiyonu - Do¤rudan ak›m transformatöründen izleme - Faz - faz afl›r› ak›m› - Faz - toprak afl›r› ak›m› • OG hücre ile arabirim - Ba¤lanmaya haz›r - Bir ya da birden fazla fider kapasitesi • Yerel kontrol ve bak›m olanaklar› Çeflitli üreticiler, bu fonksiyonlar› sunabilir. Ekonomik olan her zaman optimum çözüm de¤ildir. Da¤›t›m sistemi kontrolünün verimlili¤i aç›s›ndan, güvenle monte edilebilen, devreye almas› basit, EMC uyumlulu¤u test edilmifl bir AGC tercih edilmelidir. Karma Çözüm AGC'lar›n yan› s›ra otomasyon ve uzaktan kumanda sistemleri ayr› ayr› ve bir kombinasyon içinde kullan›labilir (karma çözüm). Karma çözüm kullan›ld›¤›nda, trafolar›n bir k›sm› uzaktan kumanda ve otomasyon olanaklar›n› kullan›rken, di¤erleri sadece AGC'lar›n› kullan›r. Bu iki çözüm aras›ndaki seçim, teknik ve ekonomik bir seçimdir. AGC'lar› servis kalitesini art›rmak için çok ekonomik bir çözüm sunarken, daha yüksek yat›r›m gerektiren uzaktan kontrol sistemleri daha etkili olur. Global Yaklafl›m OG da¤›t›m sistemlerinde ar›za izleme ve yönetimi ile ilgili önerilen yaklafl›m, da¤›t›m sisteminin kullan›lan trafo tipine göre bölümlere ayr›lmas›d›r. Trafo merkezlerinin uzaktan yönetilmesi ve izlenmesine için çok fonksiyonlu cihazlar gerekmektedir. Da¤›t›m Sisteminin Bölümlere Ayr›lmas› Ar›za yerinin tespiti ve da¤›t›m sisteminin yeniden konfigürasyonu afla¤›da belirtilen üç trafo tipinin kullan›lmas› ve da¤›t›m sistemindeki a¤›rl›¤›yla belirlenir: • AGC fonksiyonlu uzaktan kontrol üniteli trafolar veya dire¤e monte anahtarlama elemanlar› • SCADA'ya ba¤l› AGC'lar›yla donat›lm›fl trafolar veya dire¤e monte anahtarlama elemanlar› • Ba¤›ms›z AGC'lar›yla donat›lm›fl trafolar veya dire¤e monte anahtarlama elemanlar› Bu üç tip trafo da¤›t›m sistemini üç ana bölüme ay›r›r ve bu bölümlerin her biri afla¤›daki farkl› özelliklere sahiptir: 78 Da¤›t›m sistemlerinde ar›za tespiti ve kontrolü için cihaz seçimi kolay de¤ildir. Bu seçim, yat›r›m bütçesi içerisinde kal›nmas›, iflletme ve bak›m masraflar›n›n minimuma indirilmesi, enerji kalitesinin istenen seviyede olmas› gibi kriterleri sa¤lamay› gerektirir. • Büyük bölüm, tamamen uzaktan kontrol edilen trafolar veya dire¤e monte anahtarlama elemanlar›ndan oluflur. • Orta bölüm, SCADA'ya ba¤l› AGC'lar›yla donat›lm›fl trafolar veya dire¤e monte anahtarlama elemanlar›ndan oluflur. • Küçük bölüm, ba¤›ms›z AGC'l› trafolar veya dire¤e monte anahtarlarlama elemanlar›ndan oluflur. Uzaktan kontrol merkezi, büyük bölümde bir ar›za oldu¤unda ar›zay› an›nda izole edebilir. Da¤›t›m sistemi yeniden konfigüre edilirken bu bölümdeki hiçbir müflteri enerjisiz kalmayacakt›r. Bölüm ne kadar büyük olursa, uzun süreli kesintiye maruz kalan müflteri say›s› da o kadar fazla olur. Orta bölümde bir ar›zan›n yeri kontrol merkezinde an›nda tespit edilebilir. Bak›m ekibi sistemin düzgün çal›flmas›n› sa¤lamak amac›yla do¤rudan anahtarlama gönderebilir. Sonuçta, orta bölümdeki tüm müflterilere göreli olarak k›sa süre içinde enerji sa¤lan›r. Küçük bölüm için bir bak›m ekibinin flebeke dahilinde sürekli hareket halinde olmas› gerekir. Bölüme eriflim ve ar›zan›n izole edilme süresi daha uzundur. Genellikle, bu bölümde fiderler mümkün oldu¤unca k›sa tutulur ve AGC fonksiyonunun her trafo merkezine (kablo hatl› yeralt› da¤›t›m sistemi) veya her yeni branflmana (hava hatl› da¤›t›m sistemi) monte edilmesi gerekir. Ar›za Tespitinin Verimlili¤i Ar›za meydana geldi¤inde, AGC ar›za ak›m›n›n geçiflini belle¤inde tutar ve flebeke taraf›ndaki kesiciyi açt›r›r. Da¤›t›m sisteminin kontrol merkezinden yeniden konfigürasyonu uzaktan kumandal› trafo merkezlerinden bilgi al›nmas›, ar›zal› bölümün yal›t›lmas›, flebeke ve yük taraf›ndaki beslemenin yeniden sa¤lanmas›n› içerir. En verimli flema, tüm trafolar›n uzaktan kontrol üniteleriyle donat›lmas›yla elde edilir. Ancak, bu yaklafl›m ekonomik aç›dan ve çok masrafl› olmas› nedeniyle da¤›t›m sisteminde otomasyonun sa¤lanmas› aflamal› ve uzun vadeli bir yat›r›mla gerçeklefltirilebilir. Ayr›ca, eski ekipmanlar›n motorizasyonu zordur ve güvenilirli¤i garanti edilmemektedir. Yeralt› da¤›t›m sistemlerindeki tüm trafo merkezlerine AGC’lar› yerlefltirilmesi tavsiye edilir. AGC’lar›n›n mevcut da¤›t›m sistemine kolayca monte edilebilmesi ve ar›zal› bölümün gezici bak›m ekiplerince çok daha h›zl› tespit edilmesi sayesinde, ekipmanlar korunur ve kay›plar azal›r. Uzaktan kumandal› trafolar, yeni fiderlerde kullan›labilir. Bir baflka çözüm de trafolar› uzaktan kumanda etmek amac›yla uzaktan kumanda arabirimlerini kullanmak ve flebekeyi aflamal› olarak otomatiklefltirmek için mevcut trafolar aras›na uzaktan kumanda noktalar› eklemektir. optimum de¤ildir. En iyi çözüm, üç tipin afla¤›da belirtilen kriterlere göre kar›fl›k kullan›lmas›d›r: • Bir fiderdeki trafo say›s› • Her bir bölümdeki müflteri say›s› • Her bir bölümdeki müflterinin önemi (hastane, bakanl›k, tesis, ...) • Trafo merkezinin eriflilebilirli¤i • Haberleflme için fiziki ortam k›s›tlamalar› • Mevcut trafo merkezindeki motorizasyon olanaklar› aras› tamamen uzaktan kontrol edilen trafo merkezi • Tüm trafo merkezleri AGC ile donat›lm›flt›r. • Baz› trafo merkezleri haberleflmeli AGC ile donat›lm›flt›r. Tipik bir flebeke afla¤›daki donan›ma sahip olabilir: • Her primer fider için bir - üç Aflamal› Yat›r›mlar Mevcut trafolar›n yenileriyle de¤ifltirilmesinin uzun süre almas› En ideal çözüm flu flekilde elde edilebilir: Da¤›t›m sisteminin yüzde 10 - 15'i uzaktan kumandal›d›r; yüzde 20 - 30'u haberleflmeli AGC’lar› ile donat›lm›flt›r ve kalan k›sm› haberleflmesiz AGClar› ile donat›lm›flt›r. Trafolar›n Uzaktan Yönetimi ve ‹zlenmesi Trafolar›n uzaktan yönetimi ve izlenmesi için çok fonksiyonlu bir cihaz önerilmektedir. Donan›m Mimarisi Sistem, her bir da¤›t›m merkezinde bulunan bir uzaktan yönetim ünitesi ile kullan›c›n›n intranet a¤›ndan bilgi eriflimi için kullan›lan bir Web sunucusundan oluflur. Web sunucusu ve uzaktan yönetim ünitesi mobil iletiflim için GSM üzerinden ba¤lant› kurar. Web sunucuda bir telefon modemi bulunur. Bu mimari (birinci aflama), kullan›c›n›n Intranet a¤›ndaki verilere eriflimini sa¤lar. Ayr›ca, sunucu- 79 mü için bir analog girifl, alt› dijital girifl (alarmlar ve olaylar için), iki röle ç›k›fl› ve lokal arabirim için bir konektör bulunduran bir uzaktan kontrol ünitesi tafl›maktad›r. Elde edilen bilgiler trafonun denetlemesi için kullan›l›r ve afla¤›dakileri içerir: • 1 y›l› kapsayan demand kay›tlar› • Servis kesintisi alarmlar› • Da¤›t›m trafosunun s›cakl›k efli¤i alarmlar› • Güç efli¤i alarmlar› • Çeflitli trafo bilgileri (trafo cihazlar›, müdahaleler, vb.) • Girifl/ç›k›fl durum de¤iflikliklerinin kay›tlar› • Kesintilerin ve gerilim düflüfllerinin kay›tlar›. nun Internet'e yerlefltirildi¤i bir ikinci aflama bulunmaktad›r. Burada amaç, farkl› client’lar için verilere eriflimi sa¤lamak ve daha iyi hizmet sunmakt›r. ‹kinci aflaman›n mimarisi birinci aflamaya benzemekle birlikte sunucu bir servis sa¤lay›c› taraf›ndan sa¤lanacak ve mutlaka dahili veri eriflim güvenli¤ine sahip olacakt›r. Uzaktan yönetim ünitesi da¤›t›m trafosunun AG panosuna yerlefltirilecektir. Web sunucusu, bir PC veya veri yo¤unlaflt›r›c› olarak kullan›lan eflde¤er bir araçt›r. Sunucu, Intranet a¤›na standart Ethernet ba¤lant›yla ba¤l›d›r. Tek sunucuyla maksimum 8 bin birim yönetilebilir. Bu sistem, maliyeti giderek düflen Web ve GSM teknolojileri 80 sayesinde afla¤›daki olanaklar› sa¤lamaktad›r: • Anlaml› bilgilere herhangi bir yerden standart haberleflme (GSM, Web taray›c›) üzerinden eriflim • Çeflitli uygulamalar için hareket alan› art›r›lm›fl bak›m servisi sunmak • ük e¤rileri, servis kalitesi, alarmlar ve trafo donan›m özellikleri hakk›nda çeflitli uygulamalara bilgi vermek Kullan›c›, kendi bilgisayar›ndan standart bir taray›c› kullanarak bilgilere eriflebilir. Bir alarm meydana gelirse, kullan›c› bir eposta veya k›sa mesaj (SMS) uyar›s› al›r. Yaz›l›m Mimarisi Trafo, ak›m ölçümü için dört analog girifl (üç faz, bir nötr), gerilim ölçümü için bir analog girifl, transformatör s›cakl›k ölçü- Uzaktan yönetim modunda, bilgiler bir Web taray›c›yla görüntülenir. Bu nedenle kullan›c›n›n a¤›na bir Web sunucusu yerlefltirilir (Intranet ve muhtemelen Internet). Her bir trafo için, afla¤›daki sayfalar› görüntülemek mümkündür: • Trafonun fiziksel konumunu, cihaz tipini, bak›m operasyonlar›n›, vb gösteren trafo bilgileri sayfas› • Trafoyla kurulan son ba¤lant› esnas›nda trafonun durum bilgilerini gösteren trafo durum sayfas› • Dijital ç›k›fllar›n birinde meydana gelen herhangi bir durum de¤iflikli¤ini veya eflik afl›m›n› görüntüleyen tarisel kay›t sayfas› • Dosya transfer protokolünü (FTP) kullanarak uzaktan yönetim ünitesinden PC'ye dosya yüklemek için kullan›lan dosya yükleme sayfas› bulunur. Da¤›t›m sistemi planlamas› yapmak için uygun bir araçt›r. • Uzaktan yönetim ünitesini konfigüre etmek için kullan›lan konfigürasyon sayfas›. Lokal yönetim modunda, dizüstü bilgisayara ba¤lant› sa¤layan bir konektör yeterlidir ve lokal ekran, uzaktan yönetim ekran›yla ayn›d›r. Mimarinin De¤erlendirmesi Trafonun uzaktan yönetimi ve izlenmesi için önerilen yukar›daki mimari, afla¤›daki avantajlara sahiptir: • Transformatör de¤iflimini optimize eder: Transformatör yükünün bilinmesi zaman›ndan önce de¤ifltirilmesini önler ya da afl›r› yük nedeniyle zaman›ndan önce y›pranmas›n›n önüne geçilmifl olur. 82 • Trafo bak›m operasyonlar›n› kolaylaflt›r›r ve ekip envanterini trafo merkezini ziyaret etmeden yönetir. • Müdahale süresini optimize eder: Sorunun nedeni ve yeri bilinir; koruma rölesi kesinti tarihlerini ve sürelerini kaydeder böylece kesinti say›s› ve süresi belirlenebilir. • Müflteri gereksinimlerine uygun olarak, uzak alarmlar için girifl/ç›k›fl ba¤lama olas›l›¤› sunar: ar›za göstergesi, kap› sensörü, vb • Geleneksel da¤›t›m trafosu kontrol yöntemlerinin yan› s›ra, operatöre flebekeyle ilgili bilgileri (trafo ekipman›, yük e¤rileri, vb) basit ve ekonomik bir flekilde sa¤lar ve bu sayede servis kalitesine gözle görülür katk›larda Önerilen mimari, her bir trafo merkezinde uzaktan yönetim ünitesine entegre edilmifl sunucular›n oldu¤u mimariyle k›yasland›¤›nda, afla¤›daki avantajlara sahiptir: • H›zl› ba¤lant›: Sayfalar kaydedildi¤inden bir ara sunucu üzerinden verilere daha h›zl› eriflilir. Ayr›ca, telefon ba¤lant›s› da sunucu üzerinden sa¤lan›r. • Güvenlik sorunlar›n› ortadan kald›r›r: Eriflim güvenli¤i müflteri Intranet’i ile sa¤lan›r. • Daha basit konfigürasyon: Tüm uzaktan yönetim ünitelerinde yayg›n olarak kullan›lan konfigürasyon parametreleri sunucu taraf›ndan fleffaf bir flekilde ele al›n›r. Örne¤in, alarmlar›n al›nmas› için konfigüre edilen epostan›n her bir uzaktan yönetim ünitesi için güncellenmesine gerek yoktur. DOSYA AYDINLATMA LED teknolojisinin yeni bir boyut kazand›rd›¤› ayd›nlatma sektörü, farkl› uygulamalar için gelifltirdi¤i ürün ve sistemlerle dikkat çekiyor. Enerji tasarrufu odakl› yaklafl›mlar›n a¤›rl›k kazand›¤› sektörde tamamlay›c› elemanlar olan anahtar, priz gibi aksesuarlar ise estetik tasar›mlar›yla dikkat çekiyor. Haz›rlayanlar: Haluk Kürflad KOPUZLU, Kerem KURUL 84 ve AKSESUARLARI Viko Philips El-Bi Makel Elekon Jupiter Lamp83 Schneider Electric Megaman ‹lker 85 DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Viko Pazarlama Direktörü Zeynep AKKAYA fiirket ‹çi E¤itime Önem Veriyoruz Röportaj: Kerem KURUL Anahtar ve priz serileri, grup prizler, aksesuarlar, sigorta kutular›, AG flalt ürünleri, elektrik elektronik sayaçlar ve bina otomasyon sistemleri üreten Viko, sosyal sorumluluk projeleri ile de e¤itim, sa¤l›k gibi alanlara kaynak aktar›yor. Tak›m ruhunu gelifltirmek ad›na birçok flirket içi e¤itim ve etkinlik de gerçeklefltiren flirketin Pazarlama Direktörü Zeynep Akkaya, “AC Nielsen taraf›ndan yap›lan pazar araflt›rmas› sonuçlar›na göre Türkiye’deki her iki evden birisinde Viko ürünleri bulunmaktad›r” diyor. 86 Viko ve ürün portföyü konusunda bilgi verir misiniz? Viko, endüstriyel tesisleri, ‹stanbul Samand›ra’da kuruludur. 50 bin metrekare kapal› alana sahip olan tesisimiz, en son teknolojinin kullan›ld›¤› tam otomasyon sistemleri ile donat›lm›fl son derece modern bir iflletmedir. Viko tesislerinin anahtar-priz üretim kapasitesi, son yat›r›mlar ile y›ll›k 100 milyon adede ulaflm›flt›r. Bu kapasite, tek bir tesiste gerçeklefltirilen üretim hacmi aç›s›ndan dünya ölçe¤inde de en büyükler aras›ndad›r. Ürün gam›m›z›n 7 ana gruptan olufltu¤unu görmekteyiz. Bunlar; anahtar ve priz serileri, grup prizler, aksesuarlar, sigorta kutular›, AG flalt ürünleri, elektrik elektronik sayaçlar ve bina otomasyon sistemlerinden oluflmaktad›r. Marka mimarimize bakt›¤›m›zda ise Viko flemsiye markas› alt›nda Karre, Kardelen, Yasemin, Carmen, Palmiye ve Vera gibi standart segmentte yer alan anahtar priz markalar›m›z bulunmaktad›r. Üst segmentte ise Viko Artline serisi alt›nda Novella, Carmen Dekora ve Elegant markal› ürünlerimiz yer almaktad›r. Bun- Zeynep Akkaya lar›n yan› s›ra lüks segmentte Thea Blu, Thea Sistema, Thea Optima ve Neva markal› ürünlerimiz zengin çeflitleri ile müflterilerin be¤enisine sunulmaktad›r. AG flalt ürün gam›nda otomatik sigortalar, kaçak ak›m koruma röleleri, motor koruma röleleri, kontaktörler, kompakt flalterler gibi yüzlerce farkl› ürün yine Viko markas› ile pazara arz edilmektedir. Elektronik elektrik sayaçlar›m›z, Viko markas› ile monofaze, trifaze ve kombi çeflitleriyle üretilmektedir. Bir binan›n veya konutun ayd›nlatma, güvenlik, ›s›tma ve so¤utma sistemleri, müzik, TV, sinema, perde ve panjurlar, kap› görüntüleme sistemleri gibi tüm elektrikli donan›mlar›n› programlanabilir ve yönetilir hale getiren yani bir binay› ak›ll› binaya dönüfltüren bina otomasyon sistemimiz ise Thea IQ markas› ile pazarda yer almaktad›r. Viko, bugün itibar› ile Türkiye’de anahtar priz sektöründe yüzde 55 pazar pay›na sahiptir. Sayaçta ise yüzde 20’lik pazar pay› ile önemli bir yer almaktad›r. AG flalt ürünlerinde ise yüzde 10’luk pazar pay› ile Viko, yerli markalar aras›nda ilk s›ralarda yer almaktad›r. Bina otomasyon sistemleri Türkiye aç›s›ndan henüz oldukça yeni ve geliflmekte olan bir sektördür ve yine Viko, Thea IQ markas› ile en büyük yerel oyuncu konumundad›r. Viko’nun as›l baflar›s› gerçeklefltirdi¤i karl›l›k verilerinde görünmektedir. 2009 y›l› ISO 500 s›ralamas›nda net sat›fl cirosu itibar› ile 367. s›rada olan Viko, kârl›l›kta ise daha üst s›ralarda yer alm›flt›r. Bu durum, Viko’nun oldukça kârl› bir operasyon gerçeklefltirdi¤ini ortaya Bu y›l içerisinde GFK taraf›ndan Ukrayna ve Rusya’da yap›lan pazar araflt›rmalar›nda Viko markas›n›n müflterilerce ilk hat›rlanan ve en sevilen markalar aras›nda ilk s›rada yer ald›¤› tespit edilmifltir. koymaktad›r. 2010 y›l›nda Viko’nun sat›fllar›n›n yaklafl›k yüzde 55’i yurtiçi, yüzde 45’i ise yurtd›fl›na gerçekleflmifltir. Yurt içinde Viko markal› ürünler, ülkenin tümünü kapsayan distribütörler, zincir ma¤azalar, proje kanallar› ve odak bayiler arac›l›¤› ile Türkiye’nin her köflesinde ve tüm raflarda yer almaktad›r. Bu y›l içerisinde AC Nielsen taraf›ndan yap›lan pazar araflt›rma- s› sonuçlar›na göre Türkiye’deki her iki evden birisinde Viko ürünleri bulunmaktad›r. Ayn› araflt›rman›n bir di¤er sonucu da Viko’nun marka bilinirli¤inde yüzde 50 ile lider marka oldu¤unun tescili olmufltur. fiirketiniz bünyesinde gerçeklefltirilen Ar-Ge çal›flmalar›na de¤inir misiniz? Bu çal›flmalar sonucu ortaya ç›kan ve sizi rekabette üstün k›lan ürünlerinizin özellikleri hakk›nda aç›klama yapar m›s›n›z? Elektrik, elektronik ve mekanik Ar-Ge bölümlerimizde görev alan mühendislerimiz, üniversite iflbirlikleri ve TÜB‹TAK destekli projeler ile sektördeki pek çok baflar›l› çal›flmaya imza atmaktad›r. ‹novasyon kültürü, Viko için nefes almak su içmek gibi iç içe yaflad›¤› bir olgudur. Bu neden- 87 le Ar-Ge ve tasar›m organizasyonlar›m›z çok güçlü tutmay› hedefliyoruz. Çünkü Viko, bugün sadece Türkiye’de de¤il ürünleri ve üretim tesislerinde kulland›¤› teknoloji ile tüm dünyan›n izledi¤i markalar aras›nda yerini alm›flt›r. Elektronik teknolojisinin tüm alanlarda oldu¤u gibi elektrik sektöründe de giderek yayg›nlaflmas› ve sektörün gelece¤inin ev otomasyonu gibi elektronik tabanl› teknolojik alt yap›lara do¤ru gitmesi nedeniyle, flirketimiz elektronik alanda büyüme stratejisini belirlemifl ve esasen bu do¤rultuda Viko Elektrik olan unvan›na 2005 y›l›nda elektronik endüstrisi unvan›n› da eklemifltir. Bu nedenle oluflturdu¤umuz elektronik ArGe’nin en temel hedefi, Viko’yu bir elektronik endüstrisi ve ArGe merkezi haline getirmektir. Ayr›ca, projelerimizi daha disiplinli ve profesyonelce yönetmek ve Ar-Ge giderlerimize destek alabilmek için özellikle TÜB‹- 88 TAK destekli projeler yapmaya özen gösteriyoruz. Gerçeklefltirdi¤imiz projeler sayesinde endüstriye kazand›rd›¤›m›z pek çok ilkler ve inovasyon niteli¤inde bulufllar bulunmaktad›r. LED teknolojisi ile anahtar› buluflturan Thea ürünümüzle PAGEV, ETMK, Alt›n Çekül ve Design Turkey ödüllerini alarak Ar-Ge süreçlerindeki baflar›lar›m›z› tescillemifl olduk. Son 5 y›lda kazand›¤›m›z ödüllerden baz›lar›n› ise flu flekilde s›ralayabiliriz; • 2006 (Thea), 2007 (Neva), 2009 (Novella S), • 2006 (Thea) Alt›n Çekül Özendirme Ödülü • 2006 ETMK Tasar›m Yar›flmas› ‹kincilik Ödülü • 2008 (Thea) Design Turkey “‹yi Tasar›m” Ödülü • 2010 (Sayaç) PAGEV Plastik Teknoloji Ödülü • 2010 (Sayaç) Design Turkey “‹yi Tasar›m” Ödülü • 2010 TÜB‹TAK-TTGV-TÜS‹AD Teknoloji Ödülü Finalistli¤i Viko’ya ait üretim tesisinde çal›flanlar›n verimlili¤ini art›rmak amac›yla kullan›lan birçok ünite yer al›yor. Ayr›ca çeflitli etkinliklerle personel aras›ndaki sinerjiyi gelifltirmek amaçlan›yor. Çal›flan odakl› bu yaklafl›m›n alt›nda yatan gerekçeleri aç›klar m›s›n›z? Çal›flanlar›m›z›n potansiyellerini ortaya ç›karmalar› için hiyerarflik iletiflim modelinin ön planda olmad›¤›, tak›m çal›flmas›na yatk›n ve de¤iflime aç›k bir kurum kültürümüz var. Bu da çal›flanlar›m›z için dikey ve yatay iletiflim ortamlar›n›n mevcudiyeti ve yetkilendirme, fikir gelifltirme, tecrübeleri paylaflma, birlikte ö¤renme ve sonuca odakl› çözüm gelifltirmeye yönelik bir ortam yarat›yor. fiu anda Viko olarak gerek organizasyonumuz gerekse ‹K ekibimiz ile s›n›f›n›n en iyisi insan kaynaklar› uygulamalar›n› gerçeklefltiriyoruz. Çal›flanlar›m›z›n ö¤renme ve geliflim sürecinde bilgi ve yeteneklerinin ge- ‹hracat›n toplam cirodan ald›¤› pay ne kadard›r? Bunu art›rmak için hangi faaliyetleri yürütüyorsunuz? ‹hracat, Viko aç›s›ndan oldukça önemli bir yerde durmakta ve gelecek planlar› aç›s›ndan stratejik önem tafl›maktad›r. Bugün itibar› ile 66 ülkede 100’den fazla müflteri ile Viko markal› ürünler kullan›c›lar ve tüketicilerle buluflmaktad›r. lifltirilmesi için “e¤itim ve gelifltirme programlar›” uyguluyoruz. Viko, her seviyedeki çal›flanlar›na, mesleki e¤itim, kiflisel yetkinlik geliflim e¤itimleri, k›yaslama e¤itimlerini, performans ve kariyer geliflimleri do¤rultusunda planlayarak, en yüksek kalitede e¤itimler olmas›na özen göstermeyi ilke edinmifl bir kurulufltur. E¤itim, gelifltirme araçlar›ndan sadece biridir. Geliflim f›rsatlar› ve ortam› yarat›larak geliflimlerin takip edilmesi, Viko insan kaynaklar›n›n, çal›flanlar›n ve yöneticilerin ortak sorumlulu¤unda yürütülür. Ayr›ca, liderlik geliflim programlar› ile yöneticilerimizin güncel geliflimlerini destekliyor, yine kariyer planlar›, yedekleme ve kritik pozisyonlar do¤rultusunda “ yetenek havuzu” program› uygulamalar›yla gelece¤e tafl›yaca¤›m›z çal›flanlar›m›z›n geliflimini gerçeklefltirmekteyiz. 90 Yurtd›fl› pazarlar›n› 3 ana bölgede ele almaktay›z. Bunlar BDT ülkeleri, AMEA (Afrika, Ortado¤u ve Asya) ülkeleri ve Avrupa ülkeleri fleklinde grupland›r›lmaktad›r. ‹hracat yapt›¤›m›z ülkeler aras›nda sektörümüzde lider oldu¤umuz pek çok ülke bulunmaktad›r. Bunlar›n aras›nda Ukrayna, Kazakistan, Özbekistan, K›rg›zistan, Gürcistan, Kosova, Angola gibi ülkeleri saymak mümkündür. Ayr›ca pazardaki en önemli oyuncular aras›nda kabul edildi¤imiz Rusya, ‹ran, ‹srail, Bulgaristan, Romanya, Makedonya gibi birçok ülkede aktif olarak faaliyette bulunmaktay›z. ‹hracat yapt›¤›m›z tüm ül- kelerde Viko ürünlerinin pazara sunulabilmesi için gerekli tüm uluslararas› ve yerel belgeler al›nm›fl bulunmaktad›r. Ayr›ca bu ülkelerde Viko markalar›n›n ve tasar›mlar›n›n patent ve tescil haklar› da al›nmaktad›r. Yurtd›fl› operasyonlar›m›z, merkezde d›fl ticaret direktörlü¤ümüz taraf›ndan yönlendirilirken, halen 3 ülkede kurmufl oldu¤umuz yerel organizasyonlar›m›z arac›l›¤› ile sat›fl, pazarlama ve müflteri iliflkileri faaliyetlerini yerinden yönetim ilkesine uygun olarak gerçeklefltirmekteyiz. Avrupa Birli¤i ülkeleri için Almanya’da kurmufl oldu¤umuz Viko Almanya flirketimiz, Ukrayna Kiev’de ve Rusya Moskova’da açm›fl oldu¤umuz Viko temsilcilik ofislerimiz, bu amaca hizmet etmektedirler. Bu y›l içerisinde GFK taraf›ndan Ukrayna ve Rusya’da yap›lan pazar araflt›rmalar›nda Viko markas›n›n müflterilerce ilk hat›rlanan ve en sevi- len markalar aras›nda ilk s›rada yer ald›¤› tespit edilmifltir. Böyle büyük pazarlarda onlarca uluslararas› ve yerel marka aras›nda bu skorlar› elde etmek takdir edersiniz ki ola¤anüstü önemli bir baflar›d›r. Birçok sosyal sorumluluk projesinde görev ald›¤›n›z› biliyoruz. Bunlar›n en önemlileri konusunda bilgi verir misiniz? Viko, endüstriyel faaliyetleri ile ülke ekonomisine katk› sa¤lamaya devam ederken; topluma katk› anlam›nda sosyal sorumluluklar da üstlenmeyi misyon edinmifl bir kurulufltur. Yat›r›mc›lar›m›z›n zengin gönül dünyas›n›n bir yans›mas› olarak Viko; e¤itim, kültür, sa¤l›k ve spor alanlar›nda kendi ölçe¤inin çok üstünde kurumsal sosyal sorumluluk projelerine imza atmakta ve bu noktada di¤er yat›r›mc›lara da örnek olmay› hedeflemektedir. Sosyal sorumluluk çal›flmalar›n› sürdürülebilir ve ayd›nl›k bir gelecek misyonuyla yürütmekte olan bir kurulufl olarak sürdürülebilir geliflimin; topluma katk›n›n önemi ve do¤al kaynaklar›n bilinçli kullan›m›yla gerçekleflece¤ine inanarak KSS projelerimizde e¤itime ve çevre projelerine öncelik vermekteyiz. Sosyal sorumluluk politikam›z çerçevesinde tasar›m aflamas›ndan bafllayarak üretim ve kullan›m s›ras›nda olumsuz çevresel etkileri minimuma indirecek malzeme ve teknolojileri seçen, enerji ve do¤al kaynaklar›n daha verimli flekilde kullan›lmas›n› sa¤layan, at›klar›n çevreye zarar vermemesi için gerekli 92 önlemleri alan, daha yaflan›r bir çevre oluflturmak ve bu konuda toplumun duyarl›l›¤›n› art›rmay› hedefleyen bir kurulufluz. Sürdürülebilir ve ayd›nl›k bir gelecek oluflturmak ve bu konuda toplumun duyarl›l›¤›n› art›rmak için Viko ayd›nl›k toplum gönüllülerinde kat›l›m›yla sosyal sorumluluk projelerimizi gerçeklefltirmekteyiz. Viko olarak 1998 y›l›nda bulundu¤u bölgede sosyal sorumluluk kapsam›nda neler yapabiliriz diye düflünüldü¤ünde e¤itim ana konu olmakla birlikte sa¤l›k, spor gibi alanlarda da toplumsal sorumluluk çal›flmalar› bafllat›lm›flt›r. Bu kapsamda Viko, Samand›ra ‹bni Sina ‹lkö¤retim Okulu’nun sponsorlu¤unu üstlendi. Ça¤dafl e¤itim kalite seviyesine ulaflt›rmak için okulun ihtiyaç önceliklerine göre fen laboratuvar›, konferans salonu, ifl atölyesi, bilgisayar laboratuar›, bina bak›m onar›m vb fiziksel iyilefltirmeler yap›ld› ve bunun yan› s›ra bilgi ifllem altyap›s› kuruldu. Ö¤rencilerin sosyal ve kültürel geliflimleri için faaliyetler düzenlendi. Okulaile-ö¤renci üçgeni çerçevesinde e¤itimde kalitenin art›r›lmas› için toplam kalite yönetim felsefesi do¤rultusunda EFQM mükemmellik modelini baz alarak çal›flmalar›m›z sürdürülmektedir. Bu projede amaç, e¤itim ça¤›ndaki çocuklar›m›z›n geliflimi ile topluma yetkin bireyler kazand›rmakt›r. Ayr› bir proje kapsam›nda 4 y›ldan bu yana Meslek E¤itim Merkezi iflbirli¤iyle elektrik bölümü ç›rakl›k e¤itimi çal›flmalar› devam etmektedir. Buradaki amaç da ilkö¤retim sonras› e¤itimine devam edemeyen veya mesle¤i olmayan çocuklar›m›z› kalfal›k ve ustal›k belgeleriyle meslek sahibi olmaya yönlendirmek; e¤itimden kopan gençleri topluma kazand›rabilmektir. Her y›l 23 Nisan nedeniyle bölgesindeki okul ö¤rencilerinin kat›ld›¤› resim yar›flmas›, fliir okuma, tiyatro yar›flmas› gibi organizasyonlar düzenlenerek baflar›l› ö¤rencilere ödüller verilmektedir. 2010 y›l›nda sa¤l›k alan›nda yer alan projemiz ise, engelli çocuklar›m›z›n sosyal hayata uyumlu, giriflken ve üretken bireyler olarak yetiflmesi amac›yla Kartal Yakac›k’ta Beyazay Derne¤i iflbirli¤iyle bir rehabilitasyon merkezinin yap›lmas›d›r. Merkez, bu y›l e¤itime aç›lm›flt›r. Kartal Yakac›k’taki bu merkezde bugün 150 engelli çocu¤umuza hizmet sunulmaktad›r. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Philips Ayd›nlatma Türkiye Genel Müdürü Ülkem KIRIMLI Verimli Ayd›nlatma Kaliteli Sistem Bileflenleriyle Sa¤lan›r Röportaj: Kerem KURUL Philips Ayd›nlatma Türkiye’nin komple ayd›nlatma çözümleri sundu¤unu dile getiren Genel Müdür Ülkem K›r›ml›, güvenilir ve verimli bir ayd›nlatman›n olmazsa olmazlar›n› flu cümlelerle aç›kl›yor; “Ayd›nlatma sistemindeki en k›sa ömürlü ekipman, sistemin ömrünü belirler. Dolay›s›yla güvenilir ve verimli bir ayd›nlatma sistemine sahip olmak için sadece ›fl›¤› üreten ampulün de¤il; balast, kontrol ünitesi gibi sistemdeki tüm parçalar›n güvenilir, birbiriyle uyumlu ve verimli olmas› gerekir.” 94 Philips Ayd›nlatma Türkiye ve ürün gruplar› hakk›nda bilgi verir misiniz? Hollanda kökenli Royal Philips Electronics, güncel yenilikler ile insanlar›n yaflamlar›n› iyilefltirmeye odakl›, çok amaçl› bir sa¤l›k ve iyi yaflam flirketidir. Sa¤l›k bak›m, yaflam tarz› ve ayd›nlatma alanlar›nda dünya lideri olan Philips, tüketici anlay›fl›n› temel alarak "sense and simplicity" marka vaadiyle teknoloji ve tasar›m› insan odakl› çözümler ile bütünlefltirmektedir. Merkezi Hollanda'da bulunan Philips'in, dünyada 60'tan fazla ülkede toplam 119 bin çal›flan› bulunmaktad›r. 2010 y›l›nda 25,4 milyar Euro tutar›ndaki sat›fllar›yla flirket; kalp sa¤l›¤›, akut bak›m ve evde sa¤l›k bak›m›, enerji tasarruflu ayd›nlatma çözümleri ve yeni ayd›nlatma uygulamalar› ile Flat TV, erkek t›rafl ve bak›m ürünleri, tafl›nabilir e¤lence araçlar› ve a¤›z sa¤l›¤› ürünleri gibi kiflisel sa¤l›k ve bak›m amaçl› yaflam tarz› ürünlerinde pazar lideridir. Türkiye’de 81 y›ld›r kesintisiz faaliyet gösteren Philips, 1 Ocak 2008 itibariyle tüm dünyada oldu¤u gibi Türkiye’de de Ülkem K›r›ml› organizasyon yap›s›n› de¤ifltirerek; sa¤l›k bak›m, ayd›nlatma ve tüketici ürünleri olmak üzere 3 ana sektöre odaklanacak flekilde yap›lanm›flt›r. Philips Ayd›nlatma d›fl mekan, iç mekan, ofis, perakende, sa¤l›k, e¤lence, otomotiv, otel, endüstri ve ev ayd›nlatmas› olmak üzere farkl› segmentlerde ürün ve hizmetler üretmektedir. 2010 y›l›nda, Philips Ayd›nlatma’n›n dünyada 60'tan fazla ülkede toplam 53 binden fazla çal›flan› bulunmaktad›r. Philips Ayd›nlatma, 2010 y›l›ndaki y›ll›k sat›fl tutar›n›n beflini Ar-Ge’ye ay›rm›flt›r. Philips ampul ve armatürlerinin yine Philips taraf›ndan üretilmifl ayd›nlatma elektroni¤i ve ayd›nlatma kontrolleri ile birlikte kullan›lmas›n›n sa¤lad›¤› avantajlar nelerdir? Sistem bileflenlerinden herhangi birinin Philips taraf›ndan üretilmemesi, olumsuzluk yarat›r m›? Philips olarak Türkiye’de komple ayd›nlatma çözümleri sunan tek firmay›z. Ev, ma¤aza, yol, ofis, fabrika gibi pek çok iç ve d›fl mekana ve farkl› segmentlere yönelik enerji tasarruflu ayd›nlatma çözümlerimiz bulunuyor. Bunlar›n yan› s›ra mimari ve dekoratif konsept tasar›mlar› ve çözümler de sunuyoruz. Philips olarak Massive, Lirio, Eseo ve Trio markalar›n› sat›n alarak ev armatürleri pazar›nda aktif rol oynamak için harekete geçtik. Avizeden armatüre, masa lambas›ndan bahçe ayd›nlatmas›na kadar binlerce ürün çeflidini tüketicilerimizle buluflturuyoruz. Elektri¤in icad›ndan bu yana, ayd›nlatma sektörünün tan›k oldu¤u Uzun saatler geçirdi¤imiz yaflam alanlar›nda estetik görünümden ödün vermeden ruh ve beden sa¤l›¤›n› da korumay› sa¤layacak, enerji verimli bir ayd›nlatma düzeni kurmak, do¤ru ayd›nlatmay› oluflturmak anlam›na geliyor. belki de en önemli bulufl olan LED’leri çok genifl bir alanda kullan›yoruz. Tüm segmentlere yönelik LED tabanl› çözümlerimiz bulunuyor. Philips’in sundu¤u ayd›nlatma çözümlerini Philips’in 100 y›l› aflan ayd›nlatma tecrübesi ile üretiyoruz. Ürünlerin kaliteli ve ayd›nlatma teknolojisine yön verebilmesinin arkas›ndaki en büyük etkenlerden biri de bu genifl bilgi birikimi ol- mufltur. Ayd›nlatma sistemindeki en k›sa ömürlü ekipman, sistemin ömrünü belirler. Dolay›s›yla güvenilir ve verimli bir ayd›nlatma sistemine sahip olmak için sadece ›fl›¤› üreten ampulün de¤il; balast, kontrol ünitesi gibi sistemdeki tüm parçalar›n güvenilir, birbiriyle uyumlu ve verimli olmas› gerekir. Hangi mekan (ofis, fabrika, konut) nas›l ayd›nlat›lmal›d›r? Kurulacak ayd›nlatma sisteminde mekan›n türüne göre nelere dikkat edilmelidir? Uzun saatler geçirdi¤imiz yaflam alanlar›nda, estetik görünümden ödün vermeden ruh ve beden sa¤l›¤›n› da korumay› sa¤layacak, enerji verimli bir ayd›nlatma düzeni kurmak, do¤ru ayd›nlatmay› oluflturmak anlam›na geliyor. Biz Philips olarak, ›fl›k etkisiyle farkl› atmosferler yaratmak isteyenlere yenilikçi ve geliflmifl çözümler sunuyoruz. Yap›lan sosyo-kültürel araflt›rmalar, ayd›nlatman›n duygular›m›z üzerindeki etkisini kan›tl›yor. Ayd›nlatma endüstrisi de bu anlamda analogdan, dijital ayd›nlatmaya do¤ru büyük bir de¤iflim geçiriyor. Homojen beyaz ›fl›ktan, de¤iflebilir s›cak ›fl›klara; statik ayd›nlatmadan, dinamik ayd›nlatmaya; ayd›nlatma bileflenlerinden, entegre ayd›nlatma sistemlerine ve ambiyans yaratmaya iliflkin deneyimlere do¤ru bir geçifl söz konusudur. Philips olarak, yaflad›¤›m›z her mekanda (okul, ifl yeri, yol, sokak vb) do¤ru ayd›nlatman›n önemine inan›yoruz. Örne¤in; ofislerde, iyi ve do¤ru bir ayd›nlatma sadece ayd›nlatma tasar›m›n› iyi- 95 lefltirmekle kalm›yor, ayr›ca çal›flanlar›n performans›n› da yüzde 15 oran›nda art›r›yor. Sadece evlerde de¤il okullarda, ofislerde ve endüstride de yeni nesil ayd›nlatma sistemlerine geçifl, hem enerji verimlili¤ine katk› sa¤lamas› hem de insanlar›n daha iyi hissetmesine sebep olmas› aç›lar›ndan tercih ediliyor. Konuyu flöyle bir örnek ile pekifltirebiliriz; Hollanda’da Twente Üniversitesi ile birlikte ayd›nlatman›n ö¤rencilerin ö¤renme süreçlerindeki etkisini ortaya koymak için Aral›k 2009 – Eylül 2010 aras›nda ilkokul ö¤rencileri ile bir araflt›rma hayata geçirdik. Prof. Schulte-Markwort’un gerçeklefltirdi¤i bir y›l süren araflt›rmaya farkl› türdeki okullarda çeflitli s›n›flarda okuyan, yafllar› 8 ila 16 aras›nda de¤iflen toplam 166 ö¤renci ile 18 ö¤retmen kat›ld›. Philips, mevcut ayd›nlatmalar› s›n›flara özel dinamik ayd›nlatma ortamlar› bulunan yenilikçi dinamik ayd›nlatma sistemiyle de¤ifltirdi. Ö¤retmenlere, gerçeklefltirilen s›n›f aktivitesine uygun bir ayd›nlatma ortam› yaratmay› sa¤layan bir uzaktan kumada verildi. Ayarlar aras›nda ‘harekete geçir’, ‘rahatlat’ ve ‘konsantrasyon gerektiren çal›flma’ en s›k kullan›lan ayarlard›. S›n›f sonuçlar›, dinamik ayd›nlatma ortam›nda çal›flan s›n›flar›n 96 standart ayd›nlatma ortam›nda çal›flan ayn› s›n›flardan oluflan referans noktalar›na k›yaslanarak oluflturuldu. Ayr›ca, standart ayd›nlatma ortam›nda çal›flan bir kontrol grubu da k›yaslama amac›yla kullan›ld›. Ö¤renciler, dinamik ayd›nlatma s›n›f sistemi ortam›nda çal›flt›¤›nda okuma h›z› yüzde 35’e kadar artt›. Ortalama olarak ö¤renciler, belirli bir süre içinde, geleneksel ayd›nlatma ortam›nda referans nokta olan 780 kelimeye k›yasla bin 51 kelime okudu. Okudu¤unu anlama testinin sonuçlar› daha da çarp›c›yd›. Bu noktada, hata s›kl›¤› neredeyse yüzde 45 kadar düflerek ortalama 17,45 hatadan ortalama 9 hataya indi. AVM gibi büyük ölçekli ve uzun saatler aktif olan mekanlarda enerji verimli bir ayd›nlatma sisteminin kurulmas›, hem iflletme maliyetlerinin düflürülmesi hem de çevresel etkilerin en aza indirilmesi aç›s›ndan büyük önem tafl›yor. Yine ayn› flekilde; otel segmentine yönelik ürünlerimizle konuklar›n sadece tek bir dü¤meye dokunarak içinde bulunduklar› mekan› kiflisellefltirmelerine, çevrelerini o anki durumlar›na veya yapt›klar› etkinliklere uygun hale getirmelerine ve benzersiz bir deneyim oluflturmalar›na olanak tan›yan esnek ayd›nlatma çözümleri sunuyoruz. Ayd›nlatmada dikkat edilmesi gereken baz› noktalar var- d›r. Bunlar s›raland›¤›nda flu noktalar ön plana ç›kar; öncelikle yeni yap›lan tüm tesislerde, tasar›m›n bafllang›çta verimli ayd›nlatma sistemleri ve enerji kullanan sistemler dikkate al›narak yap›lmas› son derece önemlidir. ‹lgili mekan için gerekli ayd›nlatma de¤erleri dikkate al›narak yap›lan tasar›m, ço¤u zaman gelifligüzel yap›lan çal›flmalara göre oldukça verimlidir. Kullan›lan ayd›nlatma ekipmanlar›; verimli, uzun ömürlü ve ihtiyaca uygun armatürleri, lamba ve balast sistemlerini içermelidir. Bu sayede, örne¤in floresanl› sistemlerde manyetik balast yerine elektronik balast tercih edildi¤inde yüzde 25-30 civar›nda verim art›fl› elde edilmektedir. Harekete ve gün ›fl›¤›na duyarl› ayd›nlatma kontrol sistemleri, yüzde 75’e varan oranlarda verimlilik art›fl› sa¤layabilmektedir. Mevcut tesislerde ise, mevcut lambalar›n enerji verimli yeni nesil alternatifleriyle de¤ifltirilmesi, amortisman süresi oldukça k›sa ve daha ilk günden verim art›fl› sa¤layan yat›r›mlard›r. LED tabanl› ayd›nlatmaya geçifl teflvik edilmelidir. Birçok üreticinin portföyünde bulunan LED’lerle ilgili Philips’in üretim ve gelifltirmeleri konusunda aç›klama yapar m›s›n›z? Philips taraf›ndan üretilen LED armatürlerin avantajlar› nelerdir? LED ayd›nlatma teknolojisi, hiç kuflkusuz sektörümüzün flimdiye kadarki en büyük paradigma kaymalar›ndan biridir. Philips olarak öncüsü oldu¤umuz LED teknolojisi, ayd›nlatman›n gelece¤ini flekillendiriyor. Philips olarak biz de bu alanda oldukça güçlü bir pozisyonday›z. LED teknolojisinden faydalanarak; flehirleri güzellefltirme, yol ve yaya güvenli¤ini art›rma, gece ayd›nlatmas›nda yaflanan düzensizlikleri azaltma ve önemli oranda enerji tasarrufu sa¤lama konular›nda flehir yönetimlerine destek olacak yenilikler sunuyoruz. Sahip oldu¤umuz genifl ürün gam›m›z ile ayd›nlatma tasar›mc›lar›na ve mimarlara istedikleri her türlü efekti yaratmalar›n› sa¤layan, daha önce görülmemifl imkanlar sa¤l›yoruz. LED’de kalite çok önemlidir. ‹kinci olarak da tasar›m gelir. Kaliteye ulaflmak için kontrol mekanizmas›n›n çok iyi ifllemesi gerekmektedir. Kalite, tüm bu kriterleri sa¤lamak ve onlar›n devaml›l›¤›n› gerçeklefltirmenin ilk kofluludur. Ayd›nlatma armatürlerinde kullan›lan LED modülleri, birden fazla LED’den 98 oluflmaktad›r. E¤er armatürlerinizdeki LED modüllerinin kaliteleri belirli bir seviyenin üstünde de¤ilse, zamanla bu modüllerdeki baz› LED’ler, di¤erlerine göre daha k›sa sürelerde bozulabilir ve ifllevsiz hale gelip kapanabilir. Bu da armatürün ayd›nlatt›¤› alandaki homojen ayd›nlatma da¤›l›m›n›n kaybolmas›na neden olur. Bir yol üzerinde ayd›nlat›lan alanlar›n içerisinde karanl›k noktalar›n oluflmas› durumu buna örnek olarak verilebilir. Philips’in kendi ürünleri için oluflturdu¤u ve zamanla piyasada da standart hale gelen özellikler vard›r. Az önce de belirtti¤im gi- bi, ayd›nlatma için en önemli kriterlerden biri olan ayd›nlatma kalitesinin homojen olmas› ve armatürün yayd›¤› ›fl›¤›n kalitesinin korunabilmesi için LED modüllerinin ayn› kalitede olmas›n› sa¤layan Philips patentli teknolojiler kullan›yoruz. LED dedi¤inizde sadece üründen bahsetmek imkans›zd›r. Tasar›m ve çözüm de çok önemlidir. E¤er bir lambadan bahsediyorsan›z; enerji verimli bir lamba al›p eskisiyle de¤ifltirebilirsiniz. Ama LED; tasar›m ve uygulama deste¤ine ihtiyaç duyulan, devam›nda servis ve sat›fl sonras› destekleri de gerektiren bir konsepttir. Böyle oldu¤u için de sadece ürün satan bir portföyden bunu sa¤lamak mümkün de¤ildir. Toplam çözüm sa¤lan›yor olmas› gerekir. Bu nedenlerle LED; ayd›nlatman›n kurallar›n› h›zl› bir flekilde de¤ifltirmeye bafllad›. Piyasaya sadece ürün sunmak de¤il; LED’le birlikte ak›ll› sistem çözümleri gelifltirmek de önemli bir hale geldi. 2015 gibi yak›n bir tarihte, ayd›nlatma sektörünün en az yüzde 50’sinin LED teknolojisine geçmesini ve bu oran›n 2020’de yüzde 75’e ulaflmas›n› bekliyoruz. Türkiye’de de birçok tarihi ve önemli mekan› LED ayd›nlatma teknolojisi ile ›fl›kland›rd›k. Bunlardan birkaç› flu flekilde s›ralanabilir: 100 Örne¤in; ofislerde, iyi ve do¤ru bir ayd›nlatma sadece ayd›nlatma tasar›m›n› iyilefltirmekle kalm›yor, ayr›ca çal›flanlar›n performans›n› da yüzde 15 oran›nda art›r›yor. Sadece evlerde de¤il okullarda, ofislerde ve endüstride de yeni nesil ayd›nlatma sistemlerine geçifl, hem enerji verimlili¤ine katk› sa¤lamas› hem de insanlar›n daha iyi hissetmesine sebep olmas› aç›lar›ndan tercih ediliyor. • Ayd›nl›k Lighting fiirketi ve Karayollar› 17. Bölge Müdürlü¤ü ile birlikte gerçeklefltirilen Bo¤aziçi Köprüsü dinamik LED ayd›nlatma projesi • Ankara Gençlik Park› dinamik LED ayd›nlatma projesi (Alan Avrupa’n›n dinamik LED ayd›nlatmaya sahip tek park› olma özelli¤i tafl›yor) • Ankara Tren Gar› • Adana Kozan Kalesi • Bursa Ulu Cami • Bursa Emir Sultan Cami • Bursa Saat Kulesi • Bursa Balibey Han Philips olarak LED’in ayd›nlatmada ve di¤er birçok alanda gelece¤in teknolojisi oldu¤una inan›yoruz ve bu de¤iflime öncülük etmekten son derece mutluyuz. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI EL-B‹ Elektrik Uluslararas› Sat›fl ve Pazarlama Direktörü H. Alp ALPTUGAY Toplam Sat›fl›m›z›n Yüzde 70’ini Yurtd›fl›na Yap›yoruz Röportaj: Kerem KURUL EL-B‹ Elektrik Uluslararas› Tic. ve San. Afi’nin Karadeniz, Balkanlar, Kuzey Afrika, Do¤u Avrupa, Türki Cumhuriyetler ve Orta Do¤u’yu da kapsayan bölgede toplam 30 ülkeye ihracat gerçeklefltirdi¤ini kaydeden Sat›fl ve Pazarlama Koordinatörü H. Alp Alptugay, “Toplam sat›fl›m›z›n yüzde 70’ini yurtd›fl›na yap›yoruz. Yeni f›rsatlar yaratabilecek pazarlar› da takip etmeyi sürdürece¤iz.” fleklinde konufluyor. EL-B‹ Elektrik hakk›nda bilgi verir misiniz? EL-B‹, 1987 y›l›nda h›rdavat ticareti yapmak üzere Elbistan H›rdavat ad›yla kurulmufl ve 1993 y›l›nda d›fl pazar talebiyle elektrik tesisat malzemeleri de dahil olmak üzere ürün yelpazesini geniflletmifltir. Firmam›z, 1996 y›l›nda elektrik tesisat malzemesi üretimine bafllam›fl, iki y›l içerisinde ihracatla birlikte üretim kapasitesini art›rarak EL-B‹ Elektrik ‹thalat ‹hracat San. Tic. Ltd. fiti ad›n› alm›flt›r. 2002 y›l›nda Arnavutköy’deki tesislerine tafl›nan EL-B‹, 2005 y›l›nda ünvan›n› H. Alp Alptugay EL-B‹ Elektrik ‹th. ‹hr. San. Tic. Afi olarak de¤ifltirmifltir. 2006 y›l›nda kurulan EL-B‹ Elektrik Uluslar aras› Tic. ve San. A.fi’den sonra 2007 y›l›nda Finlandiyal› Ahlström Capital ile ortal›k kurulmufltur. Orta¤›m›z olan Ahlström Capital, yüksek performansl› fiber-bazl› malzemelerin gelifltirilmesi, üretimi ve pazarlamas› alanda küresel bir oyuncudur. Ahlström taraf›ndan üretilen nonwovens (dokuma olmayan malzemeler), özel ka¤›tlar, filtreler, siliciler, döflemeler, etiketler ve bantlar gibi genifl bir ürün yelpazesinde kullan›lmaktad›r. Bunlar›n yurtd›fl› pazarlardaki çal›flmalar›m›za çok büyük katk›lar› olmaktad›r. Ayr›ca söz konusu ürünlerin Ar-Ge çal›flmalar›m›za ve üretim aflamas›nda kalitemize de¤er katt›¤›n› düflünüyorum. Ahsltröm Capital Finlandiya ve de Avrupa’n›n en büyük ve köklü flirketlerinden biridir. Kendilerinin sahip oldu¤u global flirket kültürü ve vizyonunun flirketimize de geçmesi, tüm iflleyiflimiz ve de süreç iyilefltirmelerimizin daha etkin ve verimli olmas›n› sa¤lamaktad›r. 102 Ukrayna’da 2010 y›l› içerisinde açt›¤›m›z ofis sayesinde pazar› daha iyi analiz etme ve de pazar ihtiyaçlar›n› belirleme flans› bulduk. Anahtar gruplar›n›z› tasarlarken ve gelifltirirken neleri göz önünde bulunduruyorsunuz? Öncelikli iflimiz olan anahtar ve prizlerde mimari trendler, geliflen teknoloji ve de ihtiyaçlar do¤rultusunda farkl›laflan serilere de yer vermekteyiz. Bunlara örnek olarak toz ve neme karfl› üstün koruma sa¤layan IP 54 teknolojisi ile üretilen Eva nemliyer anahtar ve priz serisi, içerdi¤i gümüfl iyonlar› ile bakterilere karfl› koruma sa¤layan ve de üzerinde bakteri bar›nd›rmayan Zena antibakteriyel anahtar ve priz serisini verebiliriz. Geçti¤imiz y›l Zena Platin serisini pazara sürdük. Zena Platin serisi, zamak malzemeden üretilen lüks bir anahtar ve prizlerden oluflmaktad›r. 7 farkl› renk çerçeve ve de 4 farkl› kapak – dü¤me seçene¤i ile 28 farkl› kombinasyon yapma imkan› sa¤layan seriye müflterilerimiz yo¤un ilgi gösterdi. 2011 y›l›na ise mimari trendlerin ›fl›¤›nda Zena Silverline serisinin Zena Fildifli adl› yeni rengiyle merhaba dedik. Bu y›l yeni Neo serimizi de ürün gam›m›za katt›k. Neo serisi, hem bütçesini düflünüp hem de yaflam standartlar›ndan vazgeçemeyenler için alternatif yaratacak. Bu do¤rultuda sektörümüzde farkl›laflan, beklentilere yan›t veren ve teknoloji yat›r›m› gerektiren seriler üretmeye ve pazara sunmaya devam edece¤iz. Antibakteriyel ürünlerin imalat›nda kulland›¤›n›z teknoloji konusunda aç›klama yapar m›s›n›z? Bu ürün d›fl›nda farkl› kullan›m alanlar›na yönelik cihazlar (ör: exproof) gelifltirmeyi planl›yor musunuz? Zena Antibakteriyel anahtar ve priz serisi, içerdi¤i gümüfl iyonlar› sayesinde üzerinde bakteri bar›nd›rmamaktad›r. Bu seri; hij- 103 yenin büyük önem tafl›d›¤› okul, hastane, krefl, devlet daireleri gibi kamuya aç›k alanlar için idealdir. Firma olarak insan sa¤l›¤›na duydu¤umuz hassasiyet bilinciyle devlet dairelerine, sa¤l›k kurum ve kurulufllar›na ürünün tan›t›m›n› yapm›fl bulunmaktay›z. Farkl›laflan teknolojileri takip eden bir firma olarak bütün modüllerimizde exproof özelli¤imiz bulunmaktad›r. Duvar ve tavan tipi ayd›nlatma armatürlerinizin özellikleri nelerdir? Bunlar› gelifltirirken estetik kayg›lar m› yoksa enerji tasarrufu konusu mu a¤›r bast›? Her iki konuyu da dikkate alarak gelifltirdi¤imiz ayd›nlatma armatürlerimizi modern binalar›n çizgisine uyacak flekilde tasarl›yoruz. Piyasaya sürmeyi planlad›¤›n›z yeni ürünleriniz neler? Son olarak ç›kard›¤›m›z modern hatlara sahip Neo serisi, kordon- 104 suz kompakt tasar›m› ile de 17 fonksiyondan olufluyor. Sadece dü¤meyi ç›kararak monte etme özelli¤i, elektrikle temasa karfl› parmak koruma, yüksek performansl› montaj t›rnaklar› ve dü¤me/kapak alt›ndan ulafl›labilir t›rnak vidalar› ile kolay ve güvenli bir montaj sa¤l›yor. Önümüzdeki aylarda da modüler serimizi piyasaya sürerek ürün gam›m›z› geniflletmeyi hedefliyoruz. ‹hracat›n cironuzdaki pay› nedir? Bu pay› art›rmak için hangi çal›flmalar› yürütüyorsunuz? Karadeniz ve Balkanlar, Kuzey Afrika, Do¤u Avrupa, Türki Cumhuriyetler, ve Orta Do¤u’yu da kapsayan bölgede toplam 30 ülkeye sat›fl›m›z bulunuyor. Toplam sat›fl›m›z›n yüzde 70’ini yurt d›fl›na yap›yoruz. Ukrayna’da 2010 y›l› içerisinde kendi ofisimizi açt›k. 2010 y›l› içerisinde açt›¤›m›z ofis ile pazar› daha iyi analiz etme ve de pazar ihtiyaçlar›n› belirleme flans› bulduk. Sat›fl kanal›n› gelifltirmek ad›na seçili partnerlerimiz ile daha etkin bir çal›flma ortam› bulman›n yan› s›ra elde edilen bilgiler ›fl›¤›nda üretim ve de pazarlama faaliyetlerimizi beklenti ve ihtiyaçlar do¤rultusunda çok daha h›zl› bir flekilde gelifltirip yönlendirebiliyoruz. Faaliyet gösterdi¤imiz tüm ülkelerde büyük oyunculardan biriyiz. Yeni dönemde de bu konumumuzu koruyarak pazar paylar›m›z› art›rmay› hedefliyoruz. Bunun yan›nda yeni f›rsat olabilecek pazarlar› da takip etmeyi sürdürece¤iz. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Modüler Ürün Serisi Makel fiirketler Grubu Keskin hatlara ve zarif bir görünüfle sahip olan Makel modüler serinin 2 modülden 7 modül boyutuna kadar çerçeve seçenekleri ve 3 farkl› model çerçeve serisi bulunuyor. Yer tasarrufu sa¤layan bu ürünlerin farkl› çerçeve rengi serileri ile kullan›ld›¤› alanlar›n dekorasyon özelliklerine uyum sa¤l›yor. Makel modüler seri, Makel fiirketler Grubu’nun günümüzün en son teknolojilerinin kullan›ld›¤› ve Türkiye dahil dünyan›n 3 farkl› k›tas›nda 40’› aflk›n ülkesi için üretim yap›lan ‹stanbulEsenyurt’taki üretim tesislerinde üretilmektedir. Makel’in güçlü tasar›m ve Ar-Ge ekipleri taraf›ndan tasarlanan Makel modüler seri; keskin hatlar›, zarif görünüflü, 2 modülden, 7 modül boyutuna kadar Millanta Modüler 106 çerçeve seçenekleri, birbirinden güzel 3 farkl› model çerçeve serisi ile her mekana kifliye özel ve kullan›c›n›n zevkinizi yans›tacak yeni bir renk, soluk getirecektir. Makel modüler seri, yaflam ve çal›flma alanlar›n›za daha farkl› renk ve zenginlik getirecek farkl› çerçeve rengi serileri ile be¤eninize sunulmaktad›r. Millanta Modüler Her aç›dan farkl› bir görsellik sunan tasar›m› ile 18 farkl› renk Elektrik montaj ekipleri, Makel modüler serinin modüler yap›s› sayesinde “tak-ç›kar” olarak adland›r›labilecek çok kolay ve emniyetli montaj imkan›na kavuflacakt›r. Kare Modüler çerçeve ve 4 farkl› renk modül seçene¤i sayesinde modern mekanlara fl›kl›k katacakt›r. Kare Modüler Keskin hatlar› sadelikle buluflturarak günümüzün modern çizgilerini yans›tmaktad›r. 18 farkl› renk çerçeve ve 4 farkl› renk modül seçene¤i bulunmaktad›r. Cellia Modüler Metal Termoplastik ve metal olmak üzere 2 farkl› seçenek sunmaktad›r. 18 farkl› renk termoplastik çerçeve, 6 farkl› renk metal çerçeve ve 4 farkl› renk modül seçene¤i ile modern mekanlara Cellia’n›n zarafetini katacakt›r. Yerden Tasarruf Sa¤l›yor Makel modüler seri, birbirinden ba¤›ms›z farkl› anahtar fonksiyonlar›n›n di¤er anahtar serilerine k›yasla daha dar bir alana yerleflimi ile yerden tasarruf edilmesini sa¤layan modüler yap›s› ile yaflam ve çal›flma alanlar›na daha sade ve daha zarif bir görünüm getirecektir. Makel modüler seride farkl› anahtar fonksiyonlar› modül ad› verilen birimlerden oluflmakta, modüler sistem yap›s› ile de daha dar bir 108 alanda say›ca daha fazla anahtar fonksiyonunun bir arada kullan›lmas›n› ve yerden tasarruf edilmesini sa¤layacakt›r. Kolay ve Emniyetli Montaj ‹mkan› Sunuyor Makel modüler seri, mevcut Alman standartlar›na uygun elektrik tesisat›na uyumlu çerçeve ve karkas sistemi sayesinde elektrik tesisat›nda herhangi bir de¤ifliklik yap›lmas›na gerek kalmadan da uygulanabilmektedir. ‹talyan Cellia Modüler Metal tipi kasalara uygun olarak 3M – 4M – 7M olarak da kullan›labilecektir. Vida ve somunlu kablo sistemi ile daha güvenli, kolay montaj ve köprüleme yap›lmaktad›r. Makel modüler seri; modül, çerçeve, karkas ve kasa olarak 4 farkl› parçadan oluflmakta ve bu parçalar birbirinden ba¤›ms›z olarak siparifl edilebilmektedir. Elektrik montaj ekipleri, Makel modüler serinin modüler yap›s› sayesinde “tak-ç›kar” olarak adland›r›labilecek çok kolay ve emniyetli montaj imkan›na da kavuflacaklar. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Ayd›nlatmada Çok Amaçl› Kontrol Elekon Enerji Sistemleri Bir alandaki ayd›nlatma kontrolü, enerji verimlili¤ine ciddi anlamlarda etki ediyor. Buna enerji maliyetlerinin yüksekli¤i ve küresel ›s›nma gibi faktörlerin de eklenmesi de ayd›nlatma kontrolünü ticari ya da mimari genifl kapsaml› bir projenin temel parçalar›ndan biri durumuna getiriyor. 110 Ayd›nlatma sistemlerinin kontrolünün yan› s›ra bina hizmetlerinin kontrolüne getirdi¤i kolayl›k, verimli bina kontrolleri için bütünleflmifl paketler ve aralar›nda kurulan ba¤lant›lar›, gelece¤in ayd›nlatma kontrol sistemleri ad›na mühendisler için ayr› bir önem tafl›maktad›r. Tiyatro ya da e¤lence alanlar› gibi mimari projelerde bir sahnenin rahatl›ktan canl›l›¤a do¤ru sürüklenebilirli¤ini sa¤layabilmek için farkl› ›fl›k kaynaklar›n›n dengelenmesi gerekir. Ancak, baflar› faktörünün enerji verimli- li¤iyle dengeli bir flekilde kullan›lma gereksinimindeki art›fl ve ticari ifl alanlar› ayd›nlatmas›n› kapsayan mevzuat, tüm kamu ve ticari binalardaki ayd›nlatma sistemlerinin çok amaçl› bir flekilde kontrol edilmesi gereklili¤ini ortaya ç›karm›flt›r. Önceleri, mimari ve ticari kontrol sistemlerini bir sistemde birlefltirerek kontrol etmek hiç de kolay de¤ildi. Bunun sebebi ise bu iki anlay›fl›n tamamen farkl› amaçlara hizmet etmesidir. Temel olarak ticaret ya da ifl alanlar›nda enerji tasarrufu ve fonksiyonel ayd›nlatma kontrolü, mimari ayd›nlatmada ise sahne düzeni ve çevresel kontrol ile ambiyans›n kontrolü tercih edilmiflti. Bu sonuç ise bir elektrik mühendisini ikilemle karfl› karfl›ya b›rakmaktayd›. Bu ikilem, ayd›nlatma sistemi üreticilerinin öncelikli olarak iki sistemden birisi üzerine mi yo¤unlaflt›klar› ya da mimari ve ticari ayd›nlatma için farkl› farkl› ürün kullanmalar› m› gerekti¤i hakk›ndaki karas›zl›klar›ndan kaynaklanmaktad›r. Ço¤unlukla da yetersiz ve tutars›z kurulumla sonuçlanmaktad›r. Yine de iki anlay›fl› da bir arada tutan ayd›nlatma kurulumlar› için çok uzaklara bakmaya gerek yoktur. Otelleri düflünün; enerjiyi verimli kullan›rken ayn› zamanda genel kullan›m alanlar›nda ifllevsel ayd›nlatmaya sahipler. Üstelik oturma bölümlerinde ve bardaki ayd›nlatmalar ya da duvarlara vuran ›fl›klar ruh haline hitap ederken; düflük tüketimli ve zekice tasarlanm›fl iç ayd›nlatma ve bunun yan›nda projektörlü d›fl ayd›nlatmalara da sahiptirler. Üreticiler, son zamanlarda verimli ayd›nlatma kontrolüne olan yönelime yan›t vermek zorundayd›lar. 112 Öncelikli olarak sektör içinde güncel ekonomik iklime ve al›p bafl›n› giden benzin fiyatlar›na enerji tüketimindeki art›fl da eklenince gündemin bafl maddesine ayd›nlatman›n di¤er tüm uygulamalar üzerinden paylafl›labilir ve kontrol edilebilir olmas› oturmufltur. Bir alandaki ayd›nlatma kontrolü, enerji verimlili¤ine ciddi anlamlarda etki etmektedir. Biliyoruz ki ticari binalarda ayd›nlatma için kullan›lan elektrik, ifl için kullan›lan elektri¤in yar›s›ndan da fazla olmakta ve iflin büyüklü¤üyle orant›l› olarak bu oran de¤iflmektedir. Bir kontrol sistemi sayesinde, ayd›nlatma seviyesi odan›n do¤al ›fl›k alma seviyesine getirilebilir. Buna ek olarak dolu- luk kontrolü ile odan›n boflalt›ld›¤›nda ya da odaya girifl yap›ld›¤›nda ayd›nlatmalar›n aç›l›p kapanabilmesine olanak tan›nmaktad›r. Merkezi izleme kapasitesi ile birlikte gün ›fl›¤› tespiti sa¤layan ekipmanlar›, varl›k alg›lamas› ve zaman ayar›n›n yap›labilmesi, gereksiz enerji tüketimini önlemekte ve ayr›ca önemli ölçülerde estetik fayda sa¤lamaktad›r. Do¤al gün ›fl›¤›n› taklit etmek ya da parlak bir yaz gününün görüntüsünü oluflturabilmek, ayd›nlatma kontrol sistemi ile mümkün olmaktad›r. Art›k ayd›nlatma kontrolü, ticari ya da mimari genifl kapsaml› bir projenin temel parçalar›ndan biri durumdad›r. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Tüm Mekanlarda Power LED Hakimiyeti Jupiter Power LED kullan›larak üretilen JL 959, alüminyum enjeksiyon gövde ve 316 S.S. paslanmaz çelik çerçevesi sayesinde uzun süre kullan›labiliyor. Yumuflak ›fl›¤›yla yans›may› ve göz kamaflt›r›c› par›lt›y› azaltan JL 952, JL 953 ise hareketli bafll›¤› ile dekoratif objelerin farkl› aç›lardan ayd›nlat›lmas›na olanak sunuyor. 114 Jupiter’in teknolojinin en yeni olanaklar›n› kullanarak üretimini gerçeklefltirdi¤i LED armatürlerinden JL 959, fonksiyonelli¤i ile d›fl mekan ayd›nlatmas›na uygun çözümler sunuyor. 3 x 3 W power LED armatür, hem enerji tasarrufu sa¤l›yor hem de 2000 kg’a kadar statik yüke 25 Km/Saat h›zda geçifl izni vererek tafl›t yollar›nda kullan›labiliyor. Alüminyum enjeksiyon gövdesi ve 316 S.S. paslanmaz çelik çerçevesiyle de uzun ömürlü kullan›ma uygun olan ürün, dahili LED trafosuyla kullan›ma sunuluyor. D›fl mekanlarda çevresel problemlerin üstesinden gelebilen bu armatür, bahçelerden yürüyüfl yollar›na kadar bir çok mekanda kullan›m kolayl›¤› sa¤l›yor. JL 952 - JL 953 Jupiter LED armatürlerinden JL 952, JL 953, yumuflak ›fl›¤›yla yans›may› ve göz kamaflt›r›c› par›lt›y› azaltarak dekoratif iç mekanlarda son dönemlerde en çok tercih edilen ayd›nlatma çözümleri aras›nda yer al›yor. JL 952, 1 W X 3 Power LED’li armatürler olup; 350 mA sabit ak›ml› harici Jupiter JL 990 LED driver ile besleniyor. Bu driver, max 1 W X 6 Power LED armatürlerin jug uçlar›ndan birbirine ba¤lanarak kullan›lmas›na uygundur. 3 W X 3 Power LED armatürü JL 953 ise, max 3 W x 4, 700 mA sabit ak›ml› Jupiter JL 991 LED driver ile kullan›l›yor. Beyaz LED’li bu armatürler, 15 derece dar aç›l› lensleriyle noktasal ayd›nlatma sa¤layarak iç mekan duvar nifllerinde tercih ediliyor. IP 20 koruma s›n›fl› bu armatürler alüminyum enjeksiyon gövdesi ile uzun ömürlü kullan›m› garantilerken, hareketli bafll›¤› ile dekoratif objeleri farkl› aç›lar- dan ayd›nlatma özgürlü¤ü sa¤l›yor. Su Alt› Ayd›nlatma Armatürü JL 957, suya dayan›kl›l›¤› sayesinde suyun oldu¤u her mekanda ayd›nlatma ile farkl› atmosferler yaratmak için ideal bir üründür. Özellikle havuzlar›n ayd›nlat›lmas› için kullan›lan ürün, havuzun içine monte edilerek ya da tripoduyla beraber kullan›labiliyor. Ürün power LED ampulü ile enerji tasarrufu sa¤l›yor, ›s›ya dayan›kl› güçlendirilmifl cam› ve paslanmaz çelik gövdesiyle uzun ömürlü kullan›ma imkan veriyor. IP 68 koruma s›n›fl› armatür, su geçirmezli¤i sayesinde 60 cm derinli¤e kadar su alt›nda güvenle kullan›labiliyor. 220 V girifl 24 V ç›k›fl 40 W LED driver’a sahip olan JL 957, her kutuda h›z, renk, zamanlama ayarlar› yap›labilen 1 RGB kontrolör ve 1 kumanda dahil olarak sunuluyor. Tek RGB kontrolör ile 10 kadar armatür yakabilmeyi sa¤layan sistem, pek çok de¤iflik fonksiyonel ayd›nlatmaya ola- JL 957, suya dayan›kl›l›¤› sayesinde suyun oldu¤u her mekanda ayd›nlatma ile farkl› atmosferler yaratmak için ideal bir üründür. nak veriyor ve CE, ROHS gibi pek çok uluslararas› kalite standard›na uygun olarak kullan›c›lara sunuluyor. Di¤er Ürünler EV 610, EV 611 EV 610 sark›t armatür olarak evlerde yerini al›rken, EV611 sark›t armatür tercih etmeyenlerin kullan›m›na sunuluyor. Ayr›ca EV 611 Osram T5 simit flouresan ve dahili elektronik balast› ile enerji tasarrufu yapmaya haz›r bir flekilde raflarda bulunuyor. Alüminyum gövdeli armatürler, yuvarlak yap›lar› ve akrilik difüzörleri ile ›fl›¤› yumuflatarak yans›t›yor. Söz konusu ürünler ›fl›¤›n dairesel formlar›yla ev dekorasyonuna katk› sa¤l›yor. JL 973 ve JL 974 D›fl mekan ayd›nlatmas›nda pek çok çeflit sunan Jupiter, JL 973 ve JL 974 ürünleriyle iz ayd›nlatmas› için ideal çözümler sunuyor. Merdiven basamaklar›, yü- 116 rüme yollar› gibi alanlarda kullan›lan armatürler, paslanmaz çelik çerçeveleri ile uzun ömürlü kullan›m sa¤l›yor. 12 adet 3500 K SMD LED ›fl›¤› ile noktasal ayd›nlatma özelli¤ine sahip ürünler, ›s›ya dayan›kl› buzlu camlar› ve dahili LED trafolar› ile kullan›ma sunuluyor. Ma¤aza Ayd›nlatma Armatürü JD635 Genel ayd›nlatmadan noktasal ayd›nlatmaya, içinde çok önemli detaylar bar›nd›ran ma¤aza ayd›nlatmas›nda, do¤ru ›fl›kla ürünler ön plana ç›k›yor ve do¤ru kifliye ulafl›yor. Ma¤aza ayd›nlatmas›nda yüksek ›fl›kla ayd›nlat›lmak istenen tüm noktalar için uygun çözüm sunan JD635, ma¤aza içi genel ayd›nlatma elemanlar› aras›nda yer al›yor. G12 duya sahip ürün, yüksek ›fl›¤›n noktasal flekilde da¤›l›m› sa¤larken kamaflmay› azaltan alüminyum reflektörü ile de ürünlerin gerçek renk ve boyutlarda alg›lanmas›na olanak tan›yor. Hareketli alüminyum gövdesiyle JD635, vitrinler için de fonksiyonel ayd›nlatma çözümleri sunuyor. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Loft - Torium AVM Yeni Konsept Ma¤azas› Uygulamas› Aysel GÜZEL, Zübeyde OKUR Lamp 83 Ayd›nlatma Foto¤raflar: Murat YETK‹N Torium AVM’de aç›lan Loft Jeans markas›n›n yeni konsept ma¤azas›n›n ayd›nlatmas› Lamp83 taraf›ndan gerçeklefltirildi. Mimari konsept ana renginin siyah olarak belirlendi¤i ma¤azan›n iç ayd›nlatmas›nda özellikle duvar ve orta teflhir ünitelerini ortaya ç›kartan çal›flmalar gerçeklefltirildi. Vitrin ayd›nlatmas›nda mankenlerin vurgu noktas› olmas› sa¤lan›rken ma¤azan›n konsepti; yarat›c›l›¤›n, özgürlü¤ün ve dinamizmin yans›t›ld›¤› ürün tasar›mlar›n› öne ç›karacak flekilde oluflturuldu. 118 Loft Jeans markas›n›n yeni konsept ma¤azas› Torium AVM’de müflterilerinin be¤enisine sunuldu. Hitap etti¤i kitlenin niteli¤i ve tercihlerinin mimari konsepti belirledi¤i ma¤azada mimari konsept ana rengi siyah olarak belirlendi. Ürünlerin ve teflhir noktalar›n›n ön plana ç›kar›lmas›n›n hedeflendi¤i mimari konsept, ayd›n- latma konseptini ayr› do¤rultuda oluflturulmas› ile tamamland› ve vurguland›. Ma¤aza ‹çi Ayd›nlatma Konsepti Ma¤aza içerisindeki ayd›nlatma konsepti tasarlan›rken özellikle duvar ve orta teflhir ünitelerinin ortaya ç›kar›lmas› sa¤land›. Bu etkiyi elde etmek için 35 W gücünde, orta aç›l› reflektörlü, yönlendirilebilir monospot ayg›tlar kullan›ld›. Böylece bu alanlarda ma¤aza geneline k›yasla daha yo¤un bir ›fl›¤›n elde edilmesi ve bu ›fl›¤›n ürünleri vurgulamas› mümkün k›l›nd›. Ma¤azaya giren müflterilerin öncelikli olarak ürünleri fark etmesinin ilk hedef olarak belirlendi¤i ma¤aza konseptinde, bunun göz konforu Ma¤azaya giren müflterilerin öncelikli olarak ürünleri fark etmesinin ilk hedef olarak belirlendi¤i ma¤aza konseptinde, bunun göz konforu için bir dezavantaj olmamas› ve kamaflma yaratmamas› ad›na bu ürünlerin tamam›nda kamaflma önleyici aksesuarlar kullan›ld›. için bir dezavantaj olmamas› ve kamaflma yaratmamas› ad›na bu ürünlerin tamam›nda kamaflma önleyici aksesuarlar kullan›ld›. Sözü geçen duvar ve orta teflhir ünite alanlar›nda ayd›nl›k seviyesi 1500 lux olacak flekilde ayd›nlatma projelendirildi. Bu belirlenen ayd›nl›k seviyesinin vurgulay›c› bir seviye olabilmesi ad›na genel ayd›nlatmada ayd›nl›k seviyesi 500 lux olarak ortaya konuldu. Ma¤aza içerisindeki genel ayd›nlatmay› sa¤lamak için ikili, 35 W gücünde, genifl aç›l› reflektörlü, grid ankastre ayg›tlar kullan›ld›. Ürünlerin yönlendirilebilir oluflu sayesinde hareketli teflhir üniteleri için fonksiyonel bir çözüm elde edildi. Kabin alanlar›nda ürün denemesi yapan müflteriler için ›s› ve kamaflman›n rahats›z edici olmamas› için kompakt flo- 119 uresan lambal› ürünler tercih edildi. Kare formunda seçilen ürünlerde buzlu cam tercih edilerek homojen bir etkinin elde edilmesi ve kamaflman›n minimize edilmesi mümkün oldu. Vitrin Ayd›nlatmas› Ma¤azalar için ilk etki alan› olan vitrinler ma¤azan›n tüm di¤er alanlar›na k›yasla daha yo¤un bir ayd›nl›k seviyesinde projelendirildi. Al›flverifl merkezi içerisindeki pek çok noktadan görünebilir ve fark edilir bir vitrin oluflturman›n hedeflendi¤i uygulamada, özellikle mankenlerin vurgu noktas› olmas› sa¤land›. 120 Bunun için 3000 lux’u bulan ayd›nl›k seviyeleri belirlendi ve dar aç›l› reflektörlü monospot ayg›tlar mankenler üzerine yönlendirildi. Dramatik ve güçlü bir etkinin elde edildi¤i bu uygulamada 70 W gücünde metal halide spot ürünler kullan›ld›. Ma¤aza Konsepti 1989 y›l›nda ‹zmir’de do¤an ve daha sonra tasar›mlar› ve genç Ayd›nlatma ayg›tlar›: Lamp 83 Ayd›nlatma San. Afi Kullan›lan ürünler: Monospot, grid ankastre, karre downlight çizgisi ile tüm Türkiye’ye yay›lan Loft Jeans’in Torium AVM ma¤aza konsepti; yarat›c›l›¤›n, özgürlü¤ün ve dinamizmin yans›t›ld›¤› ürün tasar›mlar›n› öne ç›karacak flekilde oluflturuldu. Gerek ma¤azada hakim olan siyah rengin genel alg›da fon olmas›, gerekse teflhir alanlar› ve ürünler üzerinde yo¤unlaflan ayd›nl›k seviyeleri; renkli ürünlerin ve dikkat çekici ürün tasar›mlar›n›n daha da fark edilir olmas›n› sa¤lad›. Ma¤aza içerisinde do¤ru belirlenen mimari ö¤e vurgular› kadar mimar konsept-ayd›nlatma konsepti uyumu da istenilen etkinin oluflturulmas›n› kolaylaflt›rd›. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI Anahtar-Priz Serileri ve Ev Otomasyonu Çözümleri Schneider Electric Schneider Electric taraf›ndan pazara sürülen anahtar-priz serileri, uzaktan kumanda edilebilme gibi özellikler ve tasar›msal farkl›l›klar sunuyor. Firma taraf›ndan gelifltirilen otomasyon çözümleri ise yaflam konforunu art›rman›n yan› s›ra ciddi anlamda enerji tasarrufu sa¤l›yor. Alia Anahtar-Priz Serisi Schneider Electric taraf›ndan üretilen Alia anahtar ve priz serisinin çeflitli renk bantlar› ve yüzey seçenekleri bulunuyor. Bu sayede dekorasyon tipine uyum sa¤layan ürünler, duvar yap›s› nas›l olursa olsun kusursuz bir flekilde monte edilebiliyor. Ayr›ca Alia, pürüzsüz tasar›m› sayesinde kir tutmuyor ve uzun y›llar kullan›labiliyor. Unica Serisi Ürünler Genifl renk ve malzeme seçenekleri sunarak uygun kombinasyonlar› bir araya getireren Unica anahtar-priz serisi, hem mekana uygun hem de kifliye özel bir dekor yaratma imkan› sunuyor. Kullan›m rahatl›¤›, 122 enerji tasarrufu ve maksimum güvenlik sa¤layan Unica serisi; Unica Allegro çerçeve serisinin d›fl›nda ayn› ifllevler metal ve ahflap Unica Top, renkli Unica Plus, kare Unica Quadro ve çok yak›nda piyasaya girecek lüks Unica Class çerçeveler içerisinde de kullan›labiliyor. Unica Allegro Schneider Electric’in evini estetik tasar›mlarla tamamlamak isteyenlere sundu¤u Unica Allegro anahtar ve priz serisi, metalik ve renkli çerçeveleriyle her dekorasyon tipine uyum sa¤l›yor. Allegro’yu oluflturan bir, iki, üç, dört ve alt› modül çerçevelerin içerisinde kablosuz haberleflen Unica Wireless veya bus Sedna dimmerler, benzer ürünlerden farkl› olarak ayarlanan ›fl›k fliddetine ba¤l› olarak ayd›nlatma armatürü üzerinden geçen ak›m› düflürerek elektrik tasarrufunu, konfor ve enerji verimlili¤i ile bir arada sunuyor. üzerinden haberleflen Unica KNX otomasyon sistemi ürünleri de kullan›labiliyor. Unica Allegro’nun çerçeveleri ayr›ca Unica’n›n beyaz, fildifli, grafit veya alüminyum tufl kapakl› mekanizmalar›na da kullan›m olana¤› sa¤l›yor. ile de fl›k ve sade dekorasyonlar için kullan›labiliyor. Schneider Unica Quadro .Schneider Unica Quadro serisi, mükemmel kare yap›l› tasar›mlar› sayesinde hem yatay hem de dikey kullan›ma imkan sa¤l›yor. Kare görüntüsü ile fl›k dekoratif tercihlere uyum gösteren Unica Quadro, Schneider Unica Top ve Unica Plus anahtar, priz serileri ile de kullan›labiliyor. Unica Quadro serisi renkli alternatifleri ile de mekanlarda her ayr›nt›ya dikkat edenler için farkl› bir seçenek oluflturuyor. Klasik renkleri tercih edenler için kutup beyaz›, fildifli ve kiltafl› enjeksiyonlar› bulunan Unica Quadro, metalik renklerden hofllananlar için gümüfl, bak›r, titanyum renk seçeneklerini sunuyor. Pastel tonlar› tercih eden kullan›c›lar ise Farkl› Renk Seçenekleri ile Tüm Ortamlara Uyum Sa¤l›yor Schneider Electric’in Unica Plus serisi bulundu¤u mekan› yenilemek, ev veya ofis dekorasyonunu de¤ifltirmek isteyenlere renkli, özel bir alternatif sunuyor. Grenadan mistik griye, kum sar›s›ndan vizona, buz mavisinden flampanya ve terracota’ya kadar farkl› renk seçenekleri sunan Unica Plus, sadece elektri¤i yönlendiren bir araç olman›n ötesinde, mimari ve estetik aç›dan da titizlikle düflünülerek tasarlan›yor. Unica Plus, beyaz ve fildifli mekanizmal› renkli çerçeveleri 123 inci ve somon renklerinden birisini seçebiliyor. Lüks ‹nflat Projeleri ‹çin Unica Top Ahflap ve metalin bir arada kullan›ld›¤› Merlin Gerin markal› yeni Unica Top konut sektöründe ayr› bir kulvar olarak öne ç›kan rezidanslar baflta olmak üzere lüks konutlar› kapsayan bir çok projede tercih ediliyor. Tüm detaylarda ifllevsellikten fazlas›n› arayanlara farkl› bir alternatif sunan bu seri, dekorasyonu bütünleyici unsurlar› da bünyesinde bar›nd›r›yor. Unica KNX Otomasyon Çözümleri Schneider Electric; otel, ticari bina ve endüstriyel tesislerde gerçeklefltirdi¤i uygulamalar›n yan› s›ra, konutlar için teknolojik çözümler gelifltiriyor. Bu teknolojik çözümlerin aras›nda yer alan ve evlerde ihtiyaç duyulan tüm konular› farkl› senaryolarla birlefltiren Schneider Electric KNX otomasyon çözümleri, evin tüm birimlerinde konfor ve güvenli¤i sa¤larken, maliyetleri azalt›yor ve enerji tasarrufunu üst düzeye 124 ç›kar›yor. Unica KNX anahtar çözümleri sayesinde ise ev sahipleri televizyondan, klima kontrolüne, ayd›nlatmadan, bahçe sulamaya kadar pek çok kontrol sistemini tek bir tuflla gerçeklefltirebiliyor. Oda düzenini, dokunmatik ekran üzerinden veya internet üzerinden ayarlayabilen ev sahipleri, istedikleri ayd›nl›k seviyesini ve ortam s›cakl›¤›n› da uzaktan kontrol edebiliyor. Uzaktan Kumandal› Dimmer ‹le Daha Fazla Konfor Sedna serisindeki uzaktan kumandal› dimmer sistemi, bulunulan yerden ›fl›¤›n fliddetini kontrol etme imkan› sunuyor. Farkl› ayd›nlatma ampulü tipleri için çevirmeli veya basmal› olarak tasarlanan Sedna dimmerler, benzer ürünlerden farkl› olarak ayarlanan ›fl›k fliddetine ba¤l› olarak ayd›nlatma armatürü üzerinden geçen ak›m› düflürerek elektrik tasarrufunu, konfor ve enerji verimlili¤i ile bir arada sunuyor. Oldukça bozuk duvar koflullar›nda dahi sorunsuz çal›flmay› garanti eden Sedna serisi teleskopik anahtar mekanizmas› özelli¤i sayesinde 2-3 derecelik eksen bozukluklar›nda, montaj plakalar›n›n hizalanmas› sorunlar›nda anahtar gruplar› ve komütatörler sorunsuz bir flekilde çal›fl›rken ayn› zamanda ürünün montaj›n› yapan kifliye zaman kazand›r›yor. Ürünün arka k›sm›nda hem kablonun monte edilece¤i h›zl› ba¤lant› noktalar› hem de ürünün montaj yönü iflaretlenerek kullan›c›lara sunuluyor. Bu sayede elektrik olmasa bile ürünün hangi yöne do¤ru çal›flaca¤› ve montaj›n do¤rulu¤u teyit edilebiliyor. Sedna’n›n tüm anahtar ve priz mekanizmalar› güvenli¤i ön planda tutuyor. Ürünün alt mekanizmalar›nda dahi kontaklar›n kapal› tipte olmas› sayesinde elektrik kablolar›n›n canl› uçlar› içeride kalarak ürünün saç montaj plakalar› dahil izolasyon sa¤lan›yor. Çocuklar›n güvenli¤i düflünülerek çocuk koruma özelli¤inin standart olarak yer ald›¤› seride, paralel ba¤lant› uçlar› ve otomatik ba¤lant› özelli¤i h›zl› ve güvenli bir kablolama imkan› sunuyor. Tüm bu özelliklerinin yan› s›ra, çerçeve yüksekli¤i sadece 0,8 cm olan Sedna, 9 renk alternatifi ve beyaz ve krem, renkli ve metalik modelleriyle de mekan›n dekorasyonuna uygun bir stil yarat›lmas›na olanak tan›yor. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI LED Reflektör Ampul Serisi Megaman Megaman; yenilikçi, çevreci ve enerji tasarruflu ampuller tasarl›yor ve üretiyor. Firman›n yeni LED reflektör ampul serisi, geleneksel halojen ampullere oranla yüzde 80’e varan oranda tasarruf sa¤l›yor. Klasik LED ampullerde kullan›lan mercek veya difüzör yerine reflektör konseptini tasar›ma dahil eden Megaman LED serisi, belli bir nesneyi ve alan› vurgulamak amac›yla mükemmel berrakl›kta noktasal ›fl›k verebilirken ayn› zamanda kamaflma yapmayan ve yeterli parlakl›k sunan genel amaçl› güçlü ayd›nlatma da sa¤l›yor. Patentli Teknoloji fiirketin patentli TCH -Thermal Conductive Highway- teknolojisi sayesinde iyi bir ayd›nlatma per- 126 formans›, ›s› da¤›l›m› ve daha fazla lümen gücü sunan bu ampuller, dar ve genifl ›fl›k aç›lar›yla sat›fla sunulmufltur ve sabit bir renk ›s›s›na ve yüksek renksel geriverime (Ra92) sahiptir. Yüzde 1 ‹le Yüzde 100 Aras› Dimmerleme Söz konusu ürünler, ayd›nlatma esnas›nda oluflan düflük ›s› ile, afl›r› ultraviyole ve k›z›lötesi ›fl›man›n neden oldu¤u renk solmas›n›n da önüne geçilebiliyor ve ortam› so¤utmak için yap›lan elektrik tüketimi daha da azalt›larak iç mekanlar için mükemmel bir ayd›nlatma çözümü haline geliyor. Ampullere entegre edilen Megaman taraf›ndan özel olarak gelifltirilmifl elektronik balastlar sayesinde, yüzde 1 ile yüzde 100 aras› dimmerleme de mümkün hale geliyor. Bu sayede ürünler evler, iflyerleri, ma¤azalar, restoranlar, oteller ve müzeler için gömme veya spot ayd›nlatma amaçl› kullan›mda iyi bir çözüm olarak öne ç›k›yor. DOSYA AYDINLATMA ve AKSESUARLARI ‹LED Yeni Nesil Mutfak ve Dolap ‹çi Ayd›nlatma Armatürü ‹lker Elektronik ‹lker Elektronik taraf›ndan pazara sürülen ‹LED, 220 lm ›fl›k üretiyor. Kullan›m alan› genellikle dolap içi, raf alt› gibi yerler olan bu ürünün 2 farkl› tasar›m› bulunuyor. ‹LED yeni nesil mutfak ve dolap içi ayd›nlatma armatürü, verdi¤i ›fl›¤›n yar›lanma aç›s› 120° olan SMD LED’lerin bir flerit devre üzerine dizilip alüminyum muhafaza içerisine al›nmas›yla fl›k bir görünüme kavuflturulmufl dekoratif, ifllevsel, yüksek tasarruflu bir ayd›nlatma ürünü olarak dikkat çekiyor. 220 lm Ifl›k Üretimi 3,4 Watt gücündeki bu çubuklar›n içinde 42 adet SMD LED bulunur ve toplamda 12 Volt’ta ~285 mA ak›m çekerek 220 lm ›fl›k üretir. ‹LED yeni nesil mutfak ve dolap içi ayd›nlatma armatürü, çizgi halinde ayd›nlat›lmas› istenen mutfaklar ve dolap içleri gibi mekanlar için ideal bir çözüm oluflturur. Kullan›m alanlar› genellikle dolap içleri, raf altlar› gibi yerler olsa da çizgi halinde ayd›nlat›lmak istenen her türlü uygulamada rahatl›kla 128 kullan›labilir. Dekoratif ve kullan›m› kolay bir ayd›nlatma sa¤lar. 8 Adede Kadar Ekleme ‹mkan› ‹LED yeni nesil mutfak ve dolap içi ayd›nlatma armatürleri, 8 adede kadar birbirine eklenerek kullan›labilir. Böylece her ürün ile birlikte yeni bir adaptör al›nmas›na gerek kalmaz. Ürünle birlikte gelen güç aktarma konektörü, bu ifllemi bir çubuktan di¤erine kolayca yapmaya imkan verir. 2 Farkl› Tasar›m ‹LED yeni nesil mutfak ve dolap içi ayd›nlatma armatürü, 2 farkl› tasar›mla kullan›ma sunulmufltur. Bu eflsiz tasar›m özelli¤i sayesinde hem mobilya köflelerinde 45°’lik bir aç› ile ayd›nlatma sa¤lar hem de her türlü düz alanda kullan›ma imkan verir. Ürünler, 2 y›l garantilidir ve CE sertifikal›d›r. ELEKTRON‹K Elektrik Sayaçlar› ve Söz Konusu Cihazlardan Beklenenler Makel fiirketler Grubu Mesken abonelerine monofaze, düflük tüketimli iflyeri ve ticarethanelere trifaze ve yüksek tüketimli abonelere endüstriyel tipte sayaçlar üreten Mak-Say, tasar›mlar›n tamam›n› Ar-Ge bölümünde gerçeklefltiriyor. Koflulsuz müflteri memnuniyeti yaklafl›m›n› ilke edinen firman›n portföyünde bulunan cihazlar, -40 °C ile +85 °C aras›nda çal›flabiliyor. fiebeke gerilimi 150 V’a düflse veya 300 V’a ç›ksa dahi do¤ru ölçebilen sayaçlar, flebekede oluflan harmoniklerden de etkilenmiyor. 130 Makel fiirketler Grubu bünyesinde sayaç üreticisi olarak kurulan Mak-Say, 1998 y›l›nda elektromekanik elektrik sayac›, 2001 y›l›nda yeni abonelere zorunlu hale getirilmesinden sonra elektronik sayaç üretimine bafllam›flt›r. Firma, mesken abonelerine monofaze, düflük tüketimli iflyeri ve ticarethanelere trifaze ve yüksek tüketimli abonelere endüstriyel tipte sayaçlar üretmektedir. kapasiteli entegre sayaç fabrikas›na sahiptir. Elektronik ve yaz›l›mda uzmanlaflm›fl Ar-Ge bölümü ile enerji sektöründeki teknolojik geliflmeler takip edilmekte, yeni ürün ve sistem çözümleri gelifltirilmektedir. Makel Uzaktan Sayaç Okuma ve Bilgi ‹flleme Merkezi (USOB‹M) projesi ile de elektrik da¤›t›m firmalar› ve serbest tüketiciler için sistem çözümü sunulmaktad›r. Tasar›mlar›n tamam›n›n yap›ld›¤› Ar-Ge bölümü, elektronik dizgi ve montaj hatt›, bilgisayar kontrollü tam otomatik sayaç ayar ve test sistemleri, ERP yaz›l›m›, firman›n kendi gelifltirdi¤i üretim takip yaz›l›m›, enjeksiyon ve preshane ile y›lda 3 milyon Elektronik Elektrik Sayac› Sektörünün Gelece¤i Elektrik sayaçlar›, kullan›ld›klar› yer itibari ile gözlerden uzak, görevi itibari ile hayat›m›z›n içinde yaflayan cihazlard›r. Yapt›klar› ölçüm sonuçlar› taraf›m›za do¤rudan faturaland›r›lmaktad›r. Bir ölçü aleti olan ve Ölçü Aletleri Yönetmeli¤i’ne tabi olan sayaçlar›n 7/24 hatas›z çal›flmas› koflulsuz bir beklentidir. Sayaçlar›n sorun ç›karmas› tüm taraflar› etkilemektedir. Özellikle tüketici konumundaki bizlere, tedarikçi konumundaki elektrik da¤›t›m firmalar›na bir dizi meflakkatli ifllemler getirmektedir. Firmam›z y›llard›r sektörde bulundu¤u liderlik konumunu sürdürmesini, sayaca bak›fl› ve buna paralel gelifltirdi¤i politikalar› ile kazanm›flt›r. Elektronik elektrik sayac› sektörünün ve firman›n 2001 y›l›ndan bugüne gelifli ve elektrik sayac›n gelece¤inin nas›l göründü¤ü k›saca flu flekilde aktar›labilir. 2001 Makel Uzaktan Sayaç Okuma ve Bilgi ‹flleme Merkezi projesi hali haz›rda birçok da¤›t›m bölgesinde, genifl çapl› ve aktif olarak kullan›lmaktad›r. y›l›nda elektrik da¤›t›m kurumu TEDAfi’›n mekanik sayaçtan elektronik sayaca h›zl›ca geçifl yapmas› sektörde bir karmaflaya sebep oldu. TEDAfi Genel Müdürlü¤ü, 2003 y›l›nda düzenleme amac›yla, elektrik sayaçlar›n sa¤lamas› gereken “TEDAfi asgari flartnamesi” yay›nlad›. Makel, bu sürecin bafl›ndan beri bir nevi empati yaparak, elektrik da¤›t›m kurumu için sayac›n ne ifade et- ti¤i, sayaçtan ne bekledikleri, nas›l bir sayac›n beklentilerini karfl›layabilece¤i üzerine yo¤unlaflt›. Koflulsuz Müflteri Memnuniyeti Firman›n ‹lk ilkesi koflulsuz müflteri memnuniyetidir. Bu noktada müflteri hizmetleri bölümü, gelen taleplere en geç 24 saat içinde hizmet vermektedir. Müflteriler ile bire bir görüflülmekte, teknik destek hizmeti sa¤lanmaktad›r. Anlafl›lmayan hususlarda mesafe gözetmeksizin an›nda yerinde incelemeye gidilmekte ve konu aç›kl›¤a mutlaka kavuflturulmaktad›r. Tasar›m ve üretimin tamamen firmaya ait oluflu bu hizmetlerde mukayese edilemeyecek avan- 131 ‹flletme Maliyeti Di¤er bir ilke, iflletme maliyeti olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Bu noktada gördü¤ümüz, sayac›n iflletme esnas›nda sorun ç›karmas›, da¤›t›m flirketlerine sayaç fiyat›ndan daha yüksek bir maliyete neden olmaktad›r. Sayac›n sökülmesi, yerine yeni sayac›n tak›lmas›, ar›za süresince oluflan ölçüm belirsizlikleri, müflteri flikâyetleri, anlaflmazl›klar vb. Yine bu noktada da bize en büyük fark› getiren kendi bünyemizdeki geliflmifl Ar-Ge gücümüzdür. Bafl›ndan beri tüm yaz›l›m ve donan›m tasar›mlar›n›; Türkiye’deki elektrik sayac› çal›flma koflullar›na uygun, standartlar›n ötesinde gerçeklefltirdik. Ülkemizdeki tüm iklim flartlar›nda çal›flabilecek, y›ld›r›m düflmelerine karfl› korumal›, hatlardaki parazitlerden etkilenmeyen, -40°C ile +85°C aras›nda çal›flabilen, flebeke gerilimi 150 V’a düflse veya 300 V’a ç›ksa dahi do¤ru ölçen, flebekede oluflan harmoniklerden etkilenmeyen, tamam› bina d›fl› tipinde sayaçlar ile sektöre öncülük ettik. tajlar› beraberinde getirmektedir. Herhangi bir sebeple ihtiyaç duyulacak teknik inceleme veya raporlama talepleri, yurtd›fl› üreticilerin sayaçlar›nda aylar› bulmakta, maliyeti ise çok yüksek ç›kmaktad›r. Bu tür durumlarda, sayaçlar›n yurtd›fl›na incelemeye gönderilmesi, oradan netice al›nmas›, gerekiyorsa tamir edil- 132 mesi veya yenisiyle de¤ifltirilmesi prosedürleri da¤›t›m firmalar›n›n kabusu olmaktad›r. Firma, teknik destek hizmeti kapsam›nda; da¤›t›m firmalar› ve müflterilerimiz ad›na kargo ücretini dahi karfl›layarak maliyeti s›f›ra ve teknik destek süresini 24 saate indirmektedir. Geliflen ‹htiyaçlara Cevap Verme Son ilke ise sürekli gelifltirilebilmesi, geliflen ihtiyaçlara cevap verebilmesidir. Kabul edilmelidir ki her alanda oldu¤u gibi enerji sektöründe de h›zl› geliflmeler yaflanmakta, sürekli yeni ihtiyaçlar, yani yat›r›mlar gerekmektedir. Bu noktada daha ilk tasar›mlarda gelecekteki ihtiyaçlar düflünülerek beklentilerin ötesinde ürünler ile piyasada yerimizi ald›k. Bununla birlikte sektörle sürekli iletiflimde olup, ihtiyaçlar›n› dinledik, bunlar› süratle karfl›la- okumalar›n analiz edilebildi¤i, anl›k veriler ile da¤›t›m sisteminin yönetilebildi¤i bir uzaktan okuma sistemi talep etmektedir. 21 bölgeye ayr›lan ve neredeyse tamam› özellefltirilen TEDAfi yerine, art›k her bölgede farkl› özel da¤›t›m flirketleri vard›r. Do¤al sonucu olarak da da¤›t›m flirketlerinin taleplerinde büyük de¤iflimler vard›r. Bunun yan›nda elektrik piyasas›na birçok yeni düzenlemeler getirilmifltir. Dünyadaki Teknolojik Geliflmelere Uyum Elektrik da¤›t›m ve tedarik zincirinin dünyadaki uygulamalar› ülkemizde karfl›m›za ç›kmaya bafllam›flt›r. Perakende elektrik sat›fl› da¤›t›m firmalar› üzerinden devam ederken, yeni düzenlemeler ile belirli tüketimin üzerindeki müflterilere istedi¤i elektrik üreticisinden elektri¤ini sat›n alma hakk› getirilmifltir. d›k. Mesela kombi sayaçlar›m›z›n ilk modellerinde olmayan ekran ayd›nlatmas›, ak›m ve gerilim de¤erleri müflteri talepleri do¤rultusunda eklenmifltir. Bu özellikleri tüm model sayaçlar›m›za ekliyoruz. Elektrik sayac›n› üretmeye bafllad›¤›m›zda 10 y›l sonrada üretece¤iz kararl›l›¤› ile 134 geliflmeleri takip ettik, bugün ki lider konumumuzda yine 10 y›l sonrada bu sektörde olaca¤›z kararl›l›¤› ile geliflmeleri takip etmekteyiz, yat›r›mlar›m›z› yapmaktay›z. Art›k sektör sadece sayaç de¤il, sayac›n uzaktan okunabildi¤i, Y›ll›k tüketimi 30.000 kWh üzerinde olan müflteriler diledi¤i elektrik üreticisinden, mevcut da¤›t›m flirketinin fiyatlar› üzerinden belirli indirimler ile elektrik sat›n alabilmektedir. Tüm bunlar› yapmak için ise abonenin herhangi bir yeni yat›r›m veya de¤ifliklik yapmas›na gerek yoktur. Sat›n al›nan elektri¤in müflteriye yeterli kalitede, süreklilikte ulaflt›r›lmas›nda, faturaland›r›lmas›nda sorumlu taraf eskisi gibi ba¤l› bulunulan da¤›t›m flirketidir. Bu tür müflteriler “Serbest Tüketici” fleklinde adland›r›lmaktad›rlar. Bu uygulamalarda serbest tüketicilerin saatlik tüketim bilgilerinin da¤›t›m flirketleri taraf›ndan okunmas› ve EPDK ile elektrik tedarikçi firmas›na Makel fiirketler Grubu; anahtar-priz, grup priz, otomatik devre kesiciler, sigorta kutular›, kaçak ak›m flalterleri, aksesuarlar, elektromekanik ve elektronik sayaçlar, reaktif güç kontrol rölesi üreticisi olarak elektrik sektöründe hizmet vermektedir. Firma, ticari hayat›na bafllad›¤› 1977 y›l›ndan bu yana 33 y›ld›r sadece kendi markas› Makel ismiyle üretimlerini gerçeklefltirmektedir. Makel markal› ürünler, ‹stanbul Esenyurt’ta 45 bin metrekare alan üzerinde kurulu üretim tesislerinde dünya standartlar›nda ve son teknoloji otomasyon cihazlar› kullan›larak üretilmektedir. Bugün yaklafl›k 850 personele, 13 bin çeflit CE iflaretini tafl›yan ürüne, TSE ve DQS onayl› ISO 9001:2008 Kalite Yönetim Sistemi’ne, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi’ne, 45 bin metrekare kapal› alana sahip fabrikaya ulaflm›flt›r. Ürün kalitesi ve üstün hizmet anlay›fl› ile elektrik sayac› pazar›nda lider konuma gelmifltir. Makel, yurtd›fl›nda bulunan ifl ortaklar› ile birlikte 40’›n üzerinde ülkeye ihracat yaparak y›ll›k cirosunun yüzde 85’in üzerindeki bölümü ihracattan karfl›lamaktad›r. Sektöründe Türkiye ihracat lideri unvan›n› y›llard›r gururla tafl›m›flt›r. Yurtiçi bayileri arac›l›¤› ile ürünlerini Türkiye’nin dört bir yan›na ulaflt›rmakta, elektrik sayac› pazar›nda yüzde 60 pazar pay› ile liderli¤ini sürdürmektedir. gönderilmesi zorunlulu¤u gelmifltir. Enerji sektöründeki yenilikleri yak›ndan takip ederek ürün gelifltiren firmam›z›n bu tipteki sayaçlar›nda yar›m saatlik periyotlarda 84 günlük tüketim bilgileri kaydedilmektedir. Ayr›ca bu sayaçlar›m›z, üzerlerinde bulunan haberleflme ç›k›fllar› ile uzaktan okunabilmektedirler. Uzaktan Sayaç Okuma ve Bilgi ‹flleme Merkezi Günümüz teknoloji ile depolanmas› mümkün olmayan elektri¤in arz ile talebinin gerçek zamanda dengede tutulmas› çok önemlidir. Elektrik üretiminde süreklilik esas olmakla birlikte üretim miktar›n›n, kullan›lan çeflitli sistem ve tahmin metotlar› ile en do¤ruya yak›n olmas› üretim maliyetlerinde önemli rol almaktad›r. Talep tahmini diye de adland›r›lan bu ifllem, müflterilerin tüketim karakteristiklerinin zamana ba¤l› analizleri ile yap›labilmektedir. Elektrik tedarik firmalar›, 136 bu analizler için uygun teknolojide ve fonksiyonlara sahip sayaçlar›n, uygun haberleflme teknolojilerinin ve analiz programlar›n›n bir araya getirilerek kuruldu¤u uzaktan okuma ve yönetme sistemlerine yat›r›mlar yapmaktad›rlar. Bu ihtiyaçlar› karfl›lamak amac›yla gelifltirdi¤imiz Makel Uzaktan Sayaç Okuma ve Bilgi ‹flleme Merkezi projesi hali haz›rda birçok da¤›t›m bölgesinde, genifl çapl› ve aktif olarak kullan›lmaktad›r. ‹lk etapta sistemi serbest tüketici sayaçlar›n›n GSM/GPRS modem ile uzaktan okunmas› amac›na yönelik kuran da¤›t›m flirketleri, hemen ard›ndan tüketimlerini takip etmek istedikleri büyük abonelerini de kapsayacak flekilde geniflletmektedir. Projenin bütününe bak›ld›¤›nda, yüksek tüketimli abonelerin yan›nda, mesken abonelerinin ve düflük tüketimli trifaze sayaç kullanan abonelerin sayaçlar› elektrik hatlar› üzerinden da¤›t›m trafosunda tak›l› veri topla- ma ünitesi taraf›ndan okunacak ve buradan yine GSM/GPRS ile merkeze iletilecektir. Ayr›ca sayaçlar ile uzaktan kesme/açma ifllemi yap›labilecek, ön ödemeli sistem istenen abonelere kolayca uygulanabilecektir. Böylece, da¤›t›m hatt›na ba¤l› tüm noktalardaki tüketimler anl›k izlenebilecektir. Efl zamanl› bu bilgiler ile da¤›t›m firmalar›; yat›r›m ihtiyaçlar›n› tespit edebilecek, kay›p kaça¤› izleyebilecek, güvenli ve sa¤l›kl› analizler yapabilecek, h›zl› ve sa¤l›kl› hizmet verebileceklerdir. Yenilenebilir Kaynaklardan Enerji Üretimi Henüz yeni geliflmekte olan ve ileride hayat›m›zda çok etkili olaca¤›n› düflündü¤ümüz di¤er bir geliflme ise yenilenebilir enerji kaynaklar›ndan elektrik üretimidir. Yenilenebilir enerji kaynaklar›, gelecekte en büyük elektrik enerjisi kaynaklar›m›zdan biri olacak görünüyor. Bu konuda rüzgar enerjisi santralleri ve günefl panelleri kurulum yat›r›mlar› Türkiye’de de h›z kazanm›flt›r. Bu yat›r›mlar ile elektri¤in kendi üreten kifli ve kurumlar h›zla artmaktad›r. fiu anda öngörülen nokta ise her evde dahi elektri¤in üretilebilece¤i teknolojilere k›sa zamanda ulafl›laca¤› ve abonenin ihtiyac› fazlas› elektri¤i da¤›t›m flirketine satabilece¤idir. Bu durumda elektrik sayaçlar›m›z›n abonede tüketilen elektri¤i ve üretilen elektri¤i ayr› ayr› ölçüp kay›t edebilecek özelliklerde olmas› gerekmektedir. Makel’in hedefi her zaman sektörün ihtiyac› oldu¤u anda ihtiyac› olan sayaç ve/veya sistemi sunabilmektir. ELEKTRON‹K DigRF Testlerinde Karmafl›kl›¤a Çözüm Netes Mühendislik Testi yap›lan ayg›t›n standartlara uyumlulu¤un kan›tlanmas›n›n d›fl›ndaki çal›flmalar›n da yapabilmesi için test ekipman›n›n esnek olmas› gerekiyor. Tektronix’in sundu¤u DigRF çözümünün esnekli¤i ve performans› sayesinde ise tasarlanan ürünün her türlü ortamdaki davran›fl› biliniyor. Böylece de ürün pazara h›zl› bir flekilde sürülebiliyor. Bafllang›ç Say›sal bilgi ifllemin tüm gücü, telsiz dünyas›nda kullan›lmaya bafllanm›flt›r. Bu da ak›ll›, düflük maliyetli RF cihazlar›n›n geliflimini sa¤lam›flt›r. Say›sal RF patlamas›, yüksek nitelikte birleflik haberleflme cihazlar›n›n geliflmesini de desteklemifltir. Cep telefonlar›, bu trendin en önünde yer almaktad›r. Her yeni nesil, bir öncekine göre yeni olanaklar fiekil 1: Temel IC ve RF IC etkileflimi 138 ve ifllevsellik sunmaktad›r. Bu geliflmeler, çok karmafl›k ve ileri derecede tümleflik tasar›m ortamlar› yaratmaktad›r. Bu ortamda temel e¤ilim, geleneksel analog bileflenlerin kullan›m› yerine say›sal temel band ve yaz›l›m kullan›m›na do¤ru yönlenmektedir. Özetle say›sal-RF ara yüz antene do¤ru yaklaflmaktad›r. Say›sal temel bant teknolojisi kullan›m›, yüksek performans, düflük enerji sarfiyat› ve piyasaya h›zl› eriflim gibi yararlar sa¤lamaktad›r. Haberleflme, radar, tüketici elektroni¤i gibi tüm sanayi sektörleri “yaz›l›m tan›ml›” RF ayg›tlara yönelmenin avantajlar›n› yakalamaya çal›flmaktad›r. Temel bant ve RF k›s›mlar›n›n karmafl›kl›¤› art›kça, birbirleri ile olan ara yüzleri daha da önem kazan›r. Birçok tasar›mda oldu¤u gibi 3G cep telefonlar›nda son derece geliflmifl iki entegre IC devresi uygulanm›flt›r. Bunlardan biri temel bant di¤eri ise RF amaçl› kullan›lmakta, aralar›ndaki ara yüz ise önem arz etmektedir. Birçok sanayi kolunda say›sal RF ara yüz için belirlenmifl aç›k bir standart bulunmamaktad›r. Bu durumda de¤iflik tasar›mlar›n güvenirlili¤i de¤iflik seviyelerdeki entegrasyon ve metotlar ile sa¤lanmaktad›r. Tasar›m mühendisleri, ifllevsellik hata ve ar›za sorunlar› yan›nda ara yüz problemlerini de çözmek zorunda kalmaktad›rlar. Tüm bu sorunlar› ortadan kald›rmak ve de¤iflik kaynaklardan temin edilen IC’lerin birbiri ile kullan›m›n› sa¤lamak amac› ile cep telefonu sektörü DigRF standard›n› gelifltirmifltir. DigRF 3G standard›n›n amac›, bu ara yüzü basitlefltirmek tüm IC imalatç›lar› taraf›ndan uygulamas› yap›labilecek bir aç›k ara yüz sa¤lamakt›r. Böylece tasar›mda de¤iflik kaynaklardan temin edilen IC’lerin birbirileri ile çal›flabilirlikleri konusunda IC 140 Temel bant ve RF IC’sinin her birinin tatbik edilen girifl ve kontrol sinyallerine göre do¤ru davrand›klar›n›n testinin yap›lmas› gereklidir. Bu testin ilk çal›flma gerilimi uygulamas›nda, verifikasyon s›ras›nda ve en son entegrasyon sürecinde yap›lmas› gereklidir. tasar›mc›lar›n çekinceleri ortadan kalkmaktad›r. Test DigRF IC’ler aras›ndaki etkileflimin ifllevselli¤i kontrolünün gereklili¤ini ortadan kald›rmaz. Temel bant ve RF IC’sinin her birinin tatbik edilen girifl ve kontrol sinyallerine göre do¤ru davrand›klar›n›n testinin yap›lmas› gereklidir. Bu testin ilk çal›flma gerilimi uygulamas›nda, verifikasyon s›ras›nda ve en son entegrasyon sürecinde yap›lmas› gereklidir. DigRF cihazlar›n tasar›m ortamlar›, say›sal ve RF sinyaller yan›nda paralel ve seri arayüzleride içermektedir, bu nedenle ifllevsel validasyonu ve hata ay›klama zorlu bir ifl olarak karfl›m›za ç›kar. Tasar›mlar›n sadece ifllevselliklerinin testi yeterli olmamakta; ideal, yo¤un flartlarda ve gerçek çal›flma flartlar›nda da testlerin yap›lmas› gerekmekte, böylece test iflleminin zorluklar› artmaktad›r. Tektronix DigRF, özgün uygulama yaz›l›m paketi ile standart test ekipman kapasitesi geniflletilerek, DigRF cihazlar› pahal› ve özel ekipmanlara gerek duyulmadan test edilebilmektedir. Uyar›m Say›sal RF cihazlar›n›n kar›fl›k sinyal ortam›nda, de¤iflik birçok senaryoda test gereklili¤i oldu¤u aç›kça görülmektedir. Bu nedenle de¤iflik analog, say›sal ve kar›fl›k sinyallerin üretilmesi gerekmektedir.Tasar›m, ideal ve a¤›r flartlar alt›nda test edilmelidir. fiekil 2: Kar›fl›k Sinyal Ortamlar›n›n Karmafl›kl›¤› düzeninin yat›r›m maliyeti azalmakta; test masas›nda daha az yere gereksinim duyulmaktad›r. fiekil 3: TEKTRON‹X AWG5000 Serisi Arbitrary dalga flekli jeneratörü kar›fl›k sinyal kabiliyeti ile. I/Q bozulmalar›, tafl›y›c› kaçaklar›, yan bant bast›rma, I/Q dengesizlikleri, quatrature ofset, frekans respons ve di¤erlerinin simülasyon sinyallerini mühendislerin üretmesi gereklidir. Tektronix AWG5000 serisi arbitrary dalga flekli jeneratörü ile tüm ihtiyaç duyulan sinyaller üretilebilir. Say›sal I/Q, analog I/Q ve IF sinyalleri tek bafl›na üretir. Say›sal RF ara yüz testinde test sinyallerini üretebilmek için tipik olarak de¤iflik enstrümanlar›n kullan›m› gereklidir. Bu enstrümanlar›n aras›nda say›sal I/Q verisi üretebilen lojik kaynak, dikey çözünürlü¤ü yüksek olan arbitrary dalga flekli jeneratörü veya analog I/Q verisini üretmek için I/Q vektör sinyal jeneratörü yer almaktad›r. Tektronix AWG5000, tek bir enstrüman olarak yukar›da belirtilen tüm kabiliyetleri sa¤lamaktad›r (Bak›n›z fiekil 3). Bu yaklafl›m sayesinde karmafl›k kar›fl›k sinyal tasar›mlar›n›n test düzeni ve testi çok basite indirgenmektedir. De¤iflik sinyallerin korelasyonunu sa¤layarak test 142 Tektronix AWG5000, sadece IC ifllevsellik validasyonu için gerekli de¤iflik sinyalleri üretmekten baflka IC’lerin DigRF sinyallere karfl› davran›fllar›n› ve yan›tlar›n› da test eder. ‹deal, ideal olmayan, gerçek hayatta karfl›lafl›lan sinyaller IC’lere tatbik edilerek mühendislere tasar›mlar›n›n herhangi bir ortamda sorunsuz çal›flabilece¤i konusunda güvence sa¤lan›r. Say›sal Test Temel band ile RF aras›ndaki DigRF seri arayüzü test edebilmek için, spektrum analizör seçilmesi gereken alettir. Tektronix TLA7012 lojik analizörü beraberinde TLA7AAX lojik analizör ile verilerin haf›zaya al›nmas›, mesaj paketi yap›s›n›n tan›nmas›, de¤iflik formatlarda görüntülenmek üzere formatlanmas›: paket içeri¤inin alan –alan listelenmesi; her bir paketin hexadesimal listelenmesi ve paketler aras›ndaki zaman› gösterir veri iletimi ifllemleri yap›l›r (Bak›n›z fiekil 4). Bu kabiliyetler ile TLA ile fiziksel katmanlar›n performans›n› ve DigRF ayg›t›n›n ifllevselli¤ini baflkaca bir harici donan›ma gerek kalmadan test etmek mümkündür. DigRF ayg›t›n›n testinin yan› s›ra standartlara uygunlu¤unun da kontrolü gereklidir. Tasar›mc›, DigRF’e özel bir uzant› eklemesi halinde ilk önce ne yapmas› gerekecektir? Düzgün çal›flt›¤›n›n do¤rulamas› nas›l yap›lmal›d›r? Tektronix taraf›ndan gelifltirilen DigRF esnek çözüm ile standarda eklenen özel uzant›lar›n tan›nmas›na ve desteklenmesine olanak sa¤lanmaktad›r. Tektronix DigRF çözümü, sahip olunan protokol ve paket yap›s› ile ilgili bilgi girilmesinden sonra tasar›mc›ya ait k›s›mlar› standart ile analiz etmek üzere yeniden flekillendirilir. DigRF iletimde oluflan hata ve anormallikler konusunda ne yap›lmal›d›r? Filtreleme kullan›m› ile DigRF’den al›nan uzun kay›tlar, çeflitli yollardan h›zl›ca s›n›fland›r›larak olaylar dizisi hatta münferit olaylar bile analiz edilebilir. Bu yaklafl›m›n avantaj›, verilerin tekrar al›nmas›n›n gerekli olmamas›d›r. Her fleyin haf›zada kay›tl› olmas›, tasar›mc›n›n tek bir veri seti ile tüm analizi yapmas›na olanak sa¤lar. Böylece birçok veri seti kullanarak yap›lan karfl›laflt›rmalar›n sonucunda ortaya ç›kan belirsizlik önlenmifl olur. fiekil 4: Logic Analizör kabiliyetiyle verilerin haf›zaya al›nmas›, mesaj paketi yap›lar›n›n tan›m› ve bunlar› de¤iflik formatlarda görüntülemek üzere formatlama. Ayg›t›n standartlara uyumluluk testinde lojik analizörün bu ayg›tlarda hata ay›klama özelli¤i önemli bir yer tutar. DigRF’de kullan›lan IC’lerde hata ay›klama ifllemi pek basit de¤ildir. TLA7000 serisinin sa¤lad›¤› özellikler ve kabiliyetler sayesinde tasar›mlarda hata arama ifllemi basite indirgenip h›zl›ca yap›labilir. iCaptureTM çoklama kabiliyeti ile TLA7012 beraberindeki TLA7AA modülü ile tek bir lojik analizör probu kullanarak efl zamanl› olarak analog ve say›sal alma yapabilir. Bu durum, tasar›mc›n›n analog ve say›sal sinyal karakteristiklerini inceleyerek verimli bir flekilde hata ay›klamalar›na ve sistemlerini do¤rulamalar›na olanak sa¤lar. Veri al›nd›ktan sonra lojik analizör ekran›nda say›sal bilgi yan›nda analog dalga flekli de görülür. ‹ki dalga flekli de zaman hizal› olup; RF k›sm›n›n testinde kullan›lacak enstrüman›n, test edilecek ayg›t›n frekans›n› ve modülasyon performans›n› do¤rulayacak nitelikte olmas› gerekmektedir. Bunun yan›nda modern say›sal radyolarda oluflan zorlu geçici olaylar›n ar›za tespitini de h›zl›ca yapabilmelidir. say›sal dalga flekli kendisine ait analog dalga flekli beraberinde incelenebilir. TLA 7000 serisinin zaman hizalama ve yüksek çözünürlükte alma özelli¤i ile problemlerin analizi kolay ve h›zl› bir flekilde yap›l›r. Ayr›ca bu veri al›fl›, tek bir düflük kapasitansl› lojik analizör fiekil 5: Gerçek zamanl› Osiloskop ile jitter ve zamanlama analizi. 144 probu ile sa¤land›¤› için test edilen sinyal bozulmalara karfl› korunur; mühendise yüksek sadakatli sinyal ve ölçüm do¤rulu¤u sunulur. DigRF sistemlerin karmafl›k ve geçici tabiat› nedeni ile zorlaflan zamanlama ve glitch problemleri, yüksek çözünürlükteki veri alma ile çözülür. TLA7012 beraberinde MagniVu™ ile 125 ps çözünürlükte zamanlama ve hal verilerini tek bir prob ile efl zamanl› olarak yakalar; glitch ve di¤er problem kolayl›k ile tan›mlanabilir. Esnek DigRF analizi ve veri alma teknolojisindeki önderli¤i ile Tektronix TLA7000 Serisi, DigRF tasar›mlar›n›n do¤rulanmas› ve hata ay›klanmas› için mühendislere komple çözüm sunar. Analog Test DigRF test masas›n›n di¤er bir önemli bilefleni ise osiloskoplard›r. Her ne kadar bu tasar›mlarda çok yüksek saat h›z› kullan›lma e¤ilimi yok ise de sinyal bütünlü¤ü konusunda özellikle düflük güç seviyelerinde ba¤›fl›kl›klar› yoktur. Jitter, yükselme ve düflme zamanlar›, karfl›l›kl› kar›fl›m gibi olaylar, DigRF tasar›mlar›nda önemli parametrelerdir. Bu parametrelerde oluflan problemler, sistemin performans›n› etkiler. Elektronik araflt›rma gelifltirme ve mühendislik alan›nda kullan›lan en yayg›n ölçme cihaz› olan gerçek zamanl› osiloskop, jitter araflt›rmas›nda da gerekli aletlerin en ön s›ras›nda yer al›r. Tektronix DPO7000 serisi gerçek gerçek zamanl› analiz aletleri ile çal›flma gereksinimini art›rmaktad›r. Tektronix RSA6100A serisi, di¤er analizörlerin kaç›rd›¤› sinyalleri benzersiz frekans maskesi ile yakalar. Böylece karmafl›k sinyaller bütünü ile haf›zaya kay›t edilip, tüm alanlarda analizi yap›l›r (Bak›n›z fiekil 6). Tektronix RSA 6100A, bu kabiliyeti ve esnek modülasyon analizi ile DigRF ayg›tlar›n›n RF bölümünde karakterizasyon ve ar›za tespit çal›flmalar›nda aran›l›r bir alet olarak belirir. fiekil 6: RSA6100A Serisi benzersiz frekans maskesi ile di¤er analizörlerin kaç›rd›¤› sinyalleri yakalar. zamanl› osiloskoplar, yararl› bir seçim olmalar›n›n yan› s›ra bant geniflli¤inin eriflimi ve çözünürlü¤ü ile birçok jitter uygulamas›nda en ideal çözümdür (Bak›n›z fiekil 5). DPO7000; jitter ölçümündeki beceriklili¤i, test edilen cihaz›n (DUT) birden fazla çal›flma periyotlar›ndaki sinyal dalga fleklini bütünü ve tüm detaylar› ile yakalamas›na borçludur. Osiloskop haf›zas›nda dalga flekli etkinliklerinin uzun bir geçmiflini, yükselme zaman›, darbe genli¤i bilgileri ile saklar ve her türlü jitter incelenebilinir. RF RF k›sm›n›n testinde kullan›lacak enstrüman›n, test edilecek ayg›t›n frekans›n› ve modülasyon performans›n› do¤rulayacak nitelikte olmas› gerekmektedir. Bunun yan›nda modern say›sal 146 radyolarda oluflan zorlu geçici olaylar›n ar›za tespitini de h›zl›ca yapabilmelidir. Düflük seviyeli sinyal bulmada, h›zl› hareket eden geçici olaylar›n karakterizasyonunda ya da zaman içerisindeki RF sinyal de¤ifliminin nas›l olufltu¤unu anlamak için kullan›lan benzersiz Dijital Phosphor™ teknolojisine (DPX™) de¤er biçilemez. Tektronix RSA6100 serisi gerçek zamanl› spektrum analizörlerinde bu özellik standart olarak mevcut olup; gözden kaç›r›lmas› mümkün olan sinyal detaylar› ortaya ç›kart›l›r. Tam hareketli canl› DPX spektrum RF ekran›nda tüm anl›k iç görüntüler yer al›r, böylece hatalar› ortaya ç›karma ve teflhis etme ifllemleri h›zlan›r. Say›sal RF sistemlerin yap›s›, Özet Geliflmenin hangi aflamas›nda çal›flmaya kat›lmaya bak›lmaks›z›n söz konusu edilen test ekipman› ise en önemli etken esnekliktir. Testi yap›lan ayg›t›n standartlara uyumluluk do¤rulanmas› ötesindeki çal›flmalar da yapabilmek için test ekipman› esnek olmal›d›r. Test ekipman› DigRF standard› d›fl›ndaki özel de¤iflikliklere destek sa¤lamakta m›d›r? Gerçek hayatta oluflan sinyalleri yaratabilmekte midir? Uyumsuz test sinyalleri üretebilmekte midir? Bu sorular›n yan›tlar›n›n tümüyle evet olmas› gereklidir. Bu özelliklere sahip olmayan test ekipman› ile tasar›m›n tüm kabiliyeti anlafl›lamaz. Tektronix’in sundu¤u DigRF çözümünün esnekli¤i ve performans› ile tasarlanan ürünün her türlü ortamdaki davran›fl› bilinerek, pazara sürümü h›zl› bir flekilde gerçeklefltirilir. ELEKTRON‹K 6. Nesil CSTBT™ Kullan›lm›fl 6’l› Modül Performans›, dV/dt ile ‹letime Girme Kay›plar› Aras›ndaki ‹liflki Marco HONSBERG, Thomas RADKE, Mitsubishi Electric Europe B.V., Almanya Toru MATSUOKA, Mitsubishi Electric PDW, Japonya John DONLON, Powerx Inc., USA Düzenleme ve Çeviri: Mustafa Cem ÖZKILIÇ / mcozkilic@ohm.com.tr 6. Nesil Tafl›y›c› Depolamal› Trenç Geçitli Bipolar Transistorlar (CSTBT™) son teknoloji ürünü düflük kay›p performans› sa¤lamaktad›r. Bu yepyeni nesil IGBT çiplerini yeni nesil ters paralel diyotlarla 6’l› “NX-” teknolojisi paketine uygulanmas›, birçok uygulama için alan ve enerji verimlili¤i olan güç katlar›n› sa¤lam›flt›r. IGBT modülün kendi üstünde bulunan 6’l› IGBT modül test alan› ile seçilen geçit direncinin bir fonksiyonu olarak dV/dt’ye karfl›l›k iletime girme kay›plar› üzerine yo¤unlafl›larak elde edilen sonuçlar bu makalede tan›mlanm›flt›r. 148 1. Girifl 1.1. dV/dt, anahtarlama h›z› ve EMI üzerine etkisi Bir sistemde uygun EMI performans›n› oluflturabilmek zor bir görevdir. Çünkü, etkin parametreler karmafl›k ve bir miktar birbirlerine ba¤›ml›d›rlar. Bu yüzden, bir sürücü ya da UPS’nin güç kat›n› de¤ifltirmek, örne¤in IGBT teknolojisini iyilefltirmek, yaln›zca bir yar› iletken modül bile de¤iflse, zaman geçiren bir ifllemdir. Daha fazla serbestlik derecesi gösteren so¤utucu, EMI filtresi gibi tüm sistemin farkl› katlar›ndaki daha büyük de¤ifliklikler, bu tip bir de¤erlendirmenin daha karmafl›k ve zaman al›c› olmas›n› sa¤lar. Sonuç olarak bu makalede, geçit sürücü ve ba¤l› oldu¤u dV/dt ve özellikle iletime girme anahtarlama kayb› aras›ndaki iliflki araflt›r›lm›flt›r. Özellikle dV/dt’nin geçit direncinin bir fonksiyonu ve bundan ötürü geçit sürme koflulu seçiminin büyük ölçüde etkiledi¤i IGBT kayb›n›n anahtarlama davran›fl›na ba¤l›l›¤›n analiz edilmesiyle IGBT kay›plar› ile potansiyel EMI davran›fl› aras›n- da belirgin bir ba¤lant›n›n kurulmas› sa¤lanabilmektedir. Araflt›rma sonuçlar›, iletime girme anahtarlama kay›plar›, geçit direnci ve gerilim de¤iflme h›z›n›n (dV/dt) birbirine iliflkilendirildi¤i bir grafikte özetlenmifltir. Bunun ötesinde, yal›t›lm›fl IGBT sürücü ve DC-DC çeviricilerden oluflmufl, yepyeni 6. nesil CSTBT™ ve FwDi bar›nd›ran 6’l› IGBT modülü sürebilen, laboratuvar testleri için gelifltirilmifl ufak yap›l› bir platform tan›t›lm›flt›r. 1.2. ‹letime girme kayb› ölçüm düzene¤i ‹letime girme kay›plar›n› karakterize etmek için yap›lan tüm ölçümler 150 A/1200 V 6’l› IGBT modül üzerinde gerçeklefltirilmifltir. Kayb›n ölçümü için modülün sadece bir aya¤› yeterli olmaktad›r. Konfigürasyon, yar›m köprü fleklinde olup; P-taraf IGBT’si devaml› olarak kesim için kutuplanm›fl ve yük bir endüktans ile sa¤lanm›flt›r. N-taraf IGBT’si, istenilen ak›m ve ölçüm koflullar›n› sa¤lamak için iletime girip ç›kar›lmaktad›r. Bu düzenek, flekil1’de gösterilmifl ve çal›flma koflullar› ise tablo 1’de belirtilmifltir. Ic [A] Vcc [V] Tj [°C] Vge [V] 150 600 125 +15 ; -10 Tablo 1: Test Koflullar› 1.2’de önerilen orijinal test devresi, bir miktar de¤ifltirilerek ölçüm malzemelerinin topolojinin yüzmeyen k›sm›nda tutulmas› sa¤lanm›flt›r. Bu yüzden, N-taraf IGBT kesim için kutuplanm›fl ve darbeler flekil 3’te gösterildi¤i üzere, P-taraf IGBTsine uygulanm›flt›r. Ic [A] Vcc [V] Tj [°C] Vge [V] fiekil 1: Anahtarlama Kayb› Test Düzene¤i (Eon) Ölçülen anahtarlama enerjileri, anl›k kayb›n anahtarlanan ak›m›n yüzde 10’u ile uygulanan besleme gerilimi Vcc’nin yüzde 10’una karfl› gelen zaman aral›¤›nda yap›lan entegrasyonun sonucudur. 15 600 25 +15 ; -10 Tablo 2: dV/dt testinin koflullar› 1.4. Ölçüm sonuçlar› fiekil 4’te, kolektör ve emetör aras›ndaki gerilim, üç farkl› geçit direnci için elde edilmifl ve gösterilmifltir. fiekil 4, geçit direnci de¤iflimi ile CSTBT™ dV/dt’sinin iyi kontrol edilebilirli¤ini ortaya ç›karmaktad›r. Hakikaten de düflük dV/dt, yüksek iletime girme kay- fiekil 2: ‹letime girme an›nda (Eon) anahtarlama kayb›n›n entegrasyon aral›¤› 1.3. dV/dt test düzene¤i dV/dt bilgisinin elde edilmesi, en yüksek dV/dt’nin beklendi¤i, örne¤in tablo 2’de gösterilen düflük ak›m ve so¤uk ortam koflullarda, belirli bir noktada yap›lmaktad›r. 150 fiekil 3: dV/dt test düzene¤i 6. Nesil CSTBT™ ve yeni FwDi ile donat›lm›fl 6’l› IGBT modül üzerine yap›lan inceleme, önceki nesil IGBT modüllerin performans›ndan daha üstün dV/dt’ye karfl›l›k anahtarlama kayb› performans› göstermifltir. b›, yüksek dV/dt ise düflük iletime girme kayb›na neden olmaktad›r. fiekil 5’te geçit direncindeki de¤iflim alt›nda iletime girme anahtarlama kayb›n›n sonucu görülmektedir. Toplam olarak 13 Ω geçit direnci kullan›lm›flt›r. Burada en yüksek de¤erde iletime girme için 56 Ω geçit direnci dikkate al›nm›fl; çok yavafl iletime girme ve neredeyse FwDi yafllanmas›nda ve kablolardaki yüksek gerilim yans›malar›nda etkisi vard›r. Verilen sistemdeki EMI performans›n›n tam anlam›yla de¤erlendirebilmek amac›yla, karfl›laflt›rma mekanizmas› önem tafl›maktad›r. Referans olarak, içinde 6. Nesil CSTBT™ ve FwDi çipseti bulunmayan endüstri standard› bir modül sonuçlar› flekil 7’de gösterilmektedir. Bu iki farkl› teknoloji karfl›laflt›r›ld›¤›nda, 6. nesil çipler daha iyi dV/dt ile ona karfl›l›k iletime girme kayb› iliflkisi sunmaktad›r. fiekil 4: ”ES” numunenin, Rg(on,toplam) 13μΩ, 35Ω ve 56Ω’daki dV/dtsi V/div = 100V/div, t/div = 50ns/div ters toparlanma tepesi olmad›¤› ortaya ç›km›flt›r. Fakat iletime girme kayb› oldukça yükselmifltir. 1.5. Ölçüm sonuçlar› 1.2 ve 1.3’te bahsi geçen test ölçüm bilgileri bir araya getirilmifl ve daha fazla ölçüm çiftleri, orijinal üç ölçüm noktas› aras›nda testler yap›larak elde edilmifltir. fiekil 7’de gösterilen e¤rilerde, geçit direnci parametre kabul edilerek birlefltirilmifltir. dV/dt, EMI üzerine etkisinin yan› s›ra, kapasitif ak›mlar göz önüne al›nd›¤›nda özellikle elektrik motorlar›n›n sarg›lar›n›n fiekil 5: ‹letime girme enerjisi (Eon) k›rm›z› ile, Vce mavi ile ve ak›m yeflil ile gösterilmifltir, RG(on)= 13Ω, V/div = 100V/div, t/div = 200ns/div, E/div = 5mJ/div 152 Bundan ötürü, üstün bir çip taraf›ndan kay›p olarak daha iyi performans gösteren bir çözüm, endüstri standard› bir ürünün dV/dt seviyesinin bir k›sm›n› sa¤layacakt›r. Sonras›nda, standart IGBT modülün de¤ifltirilmesi, geçit direncinin bir fonksiyonu olan dV/dt – Eon e¤risine bakarak kolayca yap›lacakt›r. Eviriciler için ilgili fiekil 6: ‹letime girme enerjisi (Eon) k›rm›z› ile, Vce mavi ile ve ak›m yeflil ile gösterilmifltir, RG(on)= 56Ω, V/div = 100V/div, t/div = 200ns/div, E/div = 10mJ/div Geçit dirençleri önerilen tüm aral›k için seçilebilirken, DC-DC çevirici ve ç›k›fl kat› tüm 6’l› NX6 IGBT modülleri ile kullan›labilecek flekilde tasarlanm›flt›r. Mevcut en büyük 6’l› NX-6 Serisi IGBT modüllerin 20 kHz’e kadar anahtarlanmas› bu test eleman› ile sa¤lanmaktad›r. Kontrol giriflleri ile IGBT ç›k›fllar› aras›nda güvenli izolasyon, uygun opto-kuplör ve DC-DC çeviricilerin kuvvetlendirilmifl izolasyonu ile sa¤lanm›flt›r. fiekil 7: Belirtilen geçit dirençlerinde dV/dt ile iletime girme enerjisinin karfl›laflt›r›lma özeti (“ES” modül, preliminer) dV/dt de¤erleri güç kat› uygulamas›na göre de¤iflmektedir. Ç›k›fllar›nda özel ç›k›fl filtreleri bulunan uygulamalar motor sürücü uygulamalar› ile karfl›laflt›r›l›nca daha yüksek dV/dt ile çal›flmaktad›r. rulu¤una ve DC-link endüktans›na ba¤l› oldu¤u ortaya ç›km›flt›r. Tüm uygulamalarda, tipik de¤erler 8 kV/μsn alt›nda, baz› durumlarda 4 kV/μsn çevresinde gözlemlenmektedir. Desaturasyon alg›lama ve düflük besleme gerilimi korumas› entegre edilmifl uygun bir IGBT sürücü devresinin yan› s›ra, bu kart izoleli DC-DC çeviriciyi IGBT sürücü üstüne tak kullan çözüm olarak sunmaktad›r. ‹nceleme s›ras›nda ölçüm sonuçlar›n›n, çal›flma koflullar›n›n do¤- 2. Sürücü Kart Örne¤i Laboratuvar ortam›nda anahtarlama ve sürme testinin yap›laca¤› ufak bir kart gelifltirilmifltir. fiekil 8: Motor sürücü ve UPS uygulamalar› için çözüm olabilecek NX-6 6l› IGBT modüller için gelifltirilmifl sürücünün foto¤raf› 154 3. Sonuç 6. Nesil CSTBT™ ve yeni FwDi ile donat›lm›fl 6’l› IGBT modül üzerine yap›lan inceleme, önceki nesil IGBT modüllerin performans›ndan daha üstün dV/dt’ye karfl›l›k anahtarlama kayb› performans› göstermifltir. Bu iliflkiyi iyilefltirmek, daha iyi performans gösteren sürücüler veya EMI filtrelerindeki maliyeti azaltma avantaj› sa¤lamaktad›r. 4. Kaynakça [1] H. Takahashi et al., “Carrier Stored Trench Gate Bipolar Transistor (CSTBT) – a novel power device for high voltage application” proceedings ISPSD 1996 pp 349-352, USA, 1996 [2] K. Nakamura et al., “The Second Stage of a Thin Wafer IGBT low Loss 1200V LPT- CSTBT™ with a Backside Doping Optimization Process” proceedings of the 18th International Symposium on Power Semiconductor Devices & IC’s pp 169172, June 4-8 [3] J. Yamada et al., “The latest high Performance and high reliability IGBT technology in new packages with conventional pin layout, PCIM 2003, pp 329-334, France ENERJ‹ Fotovoltaik Uygulamalar›na Özel Ürünler ABB Alçak gerilim ürünleri ve otomasyonu konusunda uzman ABB, günümüzün alternatif enerji kaynaklar›ndan birisi olan ve trendi giderek artan günefl enerjisi üretimi ile ilgili çal›flmalar›na h›zla devam ediyor. Bir fotovoltaik sistemde enerji üretimi kadar üretilen enerjinin iletilmesi ve izlenmesi de büyük önem tafl›maktad›r. Maliyeti oldukça yüksek olan günefl enerjisi santrallerini her türlü riske karfl› korumak, flüphesiz geri dönüflüm maliyetini etkileyen bir unsurdur. ABB Alçak Gerilim Ürünleri Bölümü, mevcut ürün yelpazesine fotovoltaik uygulamalar›na özel, müflterilerin ihtiyaçlar›n› tam olarak karfl›layan ve sistemi ters ak›m, k›sa devre, afl›r› gerilim gibi her türlü riske karfl› korumay› sa¤layan ve enerji izleme metodu ile verimlili¤i art›ran ürünlerini de ekleyerek geniflletmektedir. Bir fotovoltaik sistemde sistemin DC ve AC taraf›n›n farkl› gereksinimlerini karfl›layan farkl› ürünle tam bir eksiksiz ürün yelpazesi sunuyor. Tipik bir fotovoltaik sistemde kullan›lan alçak gerilim ürünleri 156 DC sistemler için yüksek performansl› otomatik sigortalar S800PV ve S280 UC ABB’nin PV sistemler için gelifltirdi¤i otomatik sigortalar, afl›r› yük ve k›sa devrenin yan› s›ra sistemin DC taraf›nda, hat hatalar›ndan dolay› oluflabilecek ters ak›ma karfl› koruma sa¤lar. Ayr›ca invertör hatas› durumunda AC ak›m beslemesine karfl› da koruma oluflturur. Sistemdeki tüm günefl panelleri, birbirinden ba¤›ms›z olarak koruma alt›na al›nmal›d›r. Böylece, herhangi bir hata durumunda sadece söz konusu devrenin kesilerek di¤er panellerin üretime devam etmesi garantilenir. ABB’nin S800PV-S ve S280 UC serisi otomatik sigortalar›, yük alt›nda dahi seçici olarak anahtarlanabilir, böylece hata durumunda ya da bak›m s›ras›nda oluflabilecek kesintiler en aza indirgenebilir. Her türlü testten yüzde 100 güvenilirlikle ç›kan ABB otomatik sigortalar›, sistemde yüksek derecede güvenilirli¤in ana faktörlerinden biridir. Genifl aksesuar seçene¤i ve görsel indikatörü ile S800PV-S ve S280 UC serisi müflterilerin tüm ihtiyaçlar›n› karfl›lamaktad›r. S800PV-S ABB Alçak Gerilim Ürünleri Bölümü, mevcut ürün yelpazesine fotovoltaik uygulamalar›na özel, müflterilerin ihtiyaçlar›n› tam olarak karfl›layan ve sistemi ters ak›m, k›sa devre, afl›r› gerilim gibi her türlü riske karfl› korumay› sa¤layan ve enerji izleme metodu ile verimlili¤i art›ran ürünlerini de ekleyerek geniflletmektedir. S280 UC Ters polarizasyon durumunda bile maksimum koruma sunan S800PV-S kompakt dizayn› ve seri kutup ba¤lant›s› sa¤layan busbar opsiyonu ile h›zl› ve kolay montaj imkan› tan›r. De¤ifltirilebilir terminaller, sistemi çok daha güvenli k›lar. Özellikler • Nominal ak›m : 10...125 A • Çal›flma gerilimi: 2 kutup için 800 VDC’ye kadar 3 kutup için 1200 VDC’ye kadar (toprakl› sistem) 4 kutup için 1200 VDC’ye kadar (topraks›z sistem) • Standartlar: IEC/EN 60947-2 Cihaz›n kolayca yerinden ç›kar›labilmesini sa¤layan ve vida gerektirmeyen özel çabuk sabitleme yap›s›yla zaman tasarrufu sa¤lar. Girifl beslemesi üst ya da alt terminallere ba¤lanabilir, busbarlar için de ayn› durum geçerlidir. Özellikler • Nominal ak›m: 10...63 A • K›sa devre kesme kapasitesi: 6,10,25 kA • Çal›flma gerilimi: 1 kutup için 12 V...220 VDC 2-4 kutup için 12V...440 VDC • Standartlar: IEC 60947-2, IEC60898, UL 489, UL1077 DC Sistemler ‹çin Koruma Cihazlar› - Parafudurlar OVR PV ve E90PV sigorta ay›r›c›lar Parafudurlar›n en önemli iki görevi vard›r. Bunlar; öncelikli olarak günefl hücrelerinin ve invertörlerin afl›r› gerilim ve anahtarlama ve y›ld›r›m gibi darbe ak›mlar›na karfl› korumak, ikinci olarak ise ekipman›n zarar görmemesi için gerilimi belli de¤erlerin alt›nda tutmakt›r. ABB’nin, fotovoltaik sistemlere özel OVR PV serisi parafudurlar› 25 A’e kadar otomatik koruma sa¤lar. Uzaktan sinyal kontrolüne sahiptir ve hatt› izole etmeye gerek kalmadan ç›kar›labilen kartufllar› sayesinde kolay bak›m sa¤lar. 25 A ve 1000 VDC üzerinde E90 PV sigortalarla birlikte kullan›lmal›d›r. OVR PV özellikler • Çal›flma gerilimi: 600 V; 1000 VDC • Gerilim koruma seviyesi: 600 V alt›nda 2,8/1,4 kV 1000 V alt›nda 3,8 kV •Maksimum deflarj ak›m›: 40 kA 157 • Standartlar: IEC 61643-1/, EN 61643-11 E90 PV özellikler • Çal›flma gerilimi: 1000 VDC • Nominal ak›m: 32 A • Sigorta boyutu: 10,3 x 38 mm • Nominal gerilim: 2 kutup için 800 VDC ( toprakl› ve topraks›z sistem) 3 kutup için 1200 VDC (toprakl› sistem) 4 kutup için 1200 VDC (topraks›z sistem ) • Standartlar: IEC 60947-3 korur. OVR T2 ayr›ca ekipman›n zarar görmemesi için gerilimi belli de¤erlerin alt›nda tutar. Uzaktan sinyal kontrolüne sahiptir ve hatt› izole etmeye gerek kalmadan ç›kar›labilen kartufllar› sayesinde kolay bak›m sa¤lar. ‹zolatörler E200 Yük Ay›r›c›lar S800PV-M DC yük ay›r›c›lar›, yük alt›nda emniyetli anahtarlama için kullan›l›r. IEC 60364-7-712 standartlar›n›n gereksinimine göre, PV uygulamalarda 1200 VDC’ye kadar anahtarlama karakteristi¤i gerekmektedir ve ABB’nin S800PV-M yük ay›r›c›lar› bunu karfl›lamaktad›r. Kolay monte edilebilen ABB yük ay›r›c›lar›, bak›m s›ras›nda cihazlar›n kolay de¤ifltirilebilmesine olanak verir. ABB’nin S800PV-M yük ay›r›c›lar›, sistemin DC taraf›n› izole ederek 125 A’e kadar güvenli çal›flma sa¤lar. Özellikler • Nominal ak›m: 32, 63, 125 A 158 AC izolatörler, yük alt›nda emniyetli anahtarlama için kullan›lmaktad›rlar. Bu cihazlar›n kullan›m›, AC tesisatta rutin bak›m ve geniflletme çal›flmalar›n›n kolay uygulanabilmesini sa¤lamaktad›r. Özellikler • Nominal ak›m: 16...125 A • Nominal gerilim: 230/400 VAC • Standartlar: IEC 60947-3 AC Sistemler ‹çin Koruma Cihazlar› - Parafudurlar OVR T2 OVR T2 parafudurlar, günefl hücrelerini ve invertörleri afl›r› gerilim ve anahtarlama ve y›ld›r›m gibi darbe ak›mlar›na karfl› OVR T2 özellikle • Çal›flma gerilimi: 230 V ve 400 VAC • Kutup say›s›: 1, 2, 3 ve 4 kutup • Gerilim koruma seviyesi: 1, 2....3,8 kV • Maksimum deflarj ak›m›: 15, 40, 70 kA • Standartlar: IEC 61643-1/, EN 61643-11 AC Sistemler ‹çin Otomatik Sigortalar S200, S200M, S200P, S800 S200 ve S800, tesisat› afl›r› yük ve k›sa devreye karfl› korur. Güvenilir ve emniyetli çal›flmay› garanti eder. Yük alt›nda dahi seçici olarak anahtarlanabilir. “Yeniden kapama ünitesi” sayesinde durma süresi en aza indirilmifltir. Her türlü testten yüzde 100 güvenilirlikle ç›kan ABB otomatik sigortalar›, sistemde yüksek derecede güvenilirli¤in ana faktörlerinden biridir. Genifl aksesuar seçene¤i ve görsel indikatörü ile ABB otomatik sigorta serisi müflterilerin tüm ihtiyaçlar›n› karfl›lamaktad›r. S200, S200M, S200P Cihaz›n kolayca yerinden ç›kar›labilmesini sa¤layan ve vida gerektirmeyen özel çabuk sabitleme yap›s›yla zaman tasarrufu sa¤lar. Girifl beslemesi, üst ya da alt terminallere ba¤lanabilir. Busbarlar için de ayn› durum geçerlidir. B, C, D, K, Z karakteristiklerine sahip modelleri bulunmaktad›r. S800 Kompakt dizaynda yüksek performans sunan S800, genifl açma karakteristiklerine sahiptir. (B, C, D, K, KM, UCB, UCK, Z) Ek olarak kafes terminalli ya da kesici ba¤lant›s› için yüzük sapl› kiti seçebilirler. S200, S200M, S200P özellikleri • Çal›flma ak›m›: 0,5....63 A • K›sa devre kesme kapasitesi: 6, 10, 25 kA • Çal›flma gerilimi: 1 kutup için 12....230 VAC 160 2-4 kutup için 12....400 VAC • Standartlar: IEC 60898, IEC 60947-2, UL 489, UL1077 S800 özellikleri F202 PV B ve F204 B ABB’nin F202 PV B ve F204 B serisi kaçak ak›m koruma cihazlar›, mono ve trifaze PV çeviriciler için idealdir. Yang›n ve kaçak ak›ma karfl› koruma sa¤lar. DDA204 B DDA204 B kaçak ak›m koruma röleleri, trifaze çeviri tesisatlar için dizayn edilmifltir. S200 serisi otomatik sigortalarla kombine edildi¤inde insan hayat›n› ve tesisatlar› kaçak ak›m, yang›n, afl›r› ak›m gibi risklere karfl› korur. F202 PV B ve F204 B özellikleri • Çal›flma ak›m›: 10...125 A • K›sa devre kesme kapasitesi: 25...36 kA • Kutup say›s›: 4 kutba kadar • Çal›flma gerilimi: 690 VAC’ye kadar • Standartlar: IEC/EN 60947-2, EN 60898, UL 489 AC Sistemler ‹çin Kaçak Ak›m Koruma Cihazlar› F202 PV B, F204 B, DDA204 B Kaçak ak›m koruma cihazlar›, insanlar› ve tesisat› toprak kaçak ak›m›ndan korumak ve yang›n riskini ortadan kald›rmak amac›yla kullan›lmaktad›r. Bir fotovoltaik sistemde AC ile DC taraf aras›nda herhangi bir elektriksel ayr›m yoksa AC tarafta mutlaka B tipi kaçak ak›m koruma cihazlar› kullan›lmal›d›r. Cihazlarda bulunan PV çeviriciler, herhangi bir dahili izolasyon trafosu kullanmayaks›z›n yat›r›m›n›z› korur ve küresel verimlili¤i art›r›r. Genifl aksesuar seçene¤i ile ABB kaçak ak›m koruma cihazlar› her türlü kullan›m için idealdir. • Çal›flma ak›m›: 25, 40, 63, 125 A • Çal›flma gerilimi: 230...400 VAC • Hassasiyet: 30, 300, 500 mA • Kutup say›s›: 2..4 • Tip: B, B S (Selektif tip) •Standartlar: IEC/EN 61 008, IEC 62423 DDA204 B özellikleri • Çal›flma ak›m›: 63 A’e kadar •Çal›flma gerilimi: 230...400 VAC • Hassasiyet: 30, 300 mA • Kutup say›s›: 4 • Tip: B, B S (Selektif tip) • Standartlar: IEC/EN 61 009 Ann. G, IEC 62423 gerilim aral›¤› bulunan DELTAplus, puls ç›k›fl› ve otomatik kurulum kontrolüne de sahiptir. ODINsigle özellikleri AC Sistemler ‹çin Ölçüm Cihazlar› ODINsingle, DELTAplus Kompakt ölçüm cihazlar›, bir fotovoltaik sistemde üretilen enerji miktar›n›n ölçülmesini sa¤lar. Bu cihazlar, seri haberleflme adaptörü arac›l›¤› ile kolayl›kla veri toplama sistemine entegre edilebilir. Bu cihazlar, ABB’nin ölçüm metreleri, ölçüm cihazlar› Direktifi (Measuring Instruments Directive - MID) ve 2004/22/EC ve IEC Avrupa direktiflerince onaylanm›flt›r. ODINsingle metreler Sadece 2 DIN ray› cihaz› geniflli¤inde olan ODINsingle enerji metresi seri haberleflme adaptörü (SCA) üzerinden harici sistemlerle haberleflmek üzere tasarlanm›flt›r. Resetlenebilir sayac› opsiyon olarak temin edilebilir. Tek faz ölçüm yapabilen ODINsingle metre opsiyonel puls ç›k›fl› ve haf›za initesi (EEPROM) bulunmaktad›r. DELTAplus DELTAplus serisi enerji metrelerin 1, 2 ve 3 faz ölçümü için farkl› versiyonlar› bulunmaktad›r. Aktif enerjiyi ya da hem aktif hem pasif enerjiyi ölçebilir. Seri haberleflme adaptörü (SCA) üzerinden harici sistemlerle haberleflebilirler. Veri kay›t ve kontrol için I/O fonksiyonu ya da dahili saat fonksiyonlar› opsiyonel olarak sunulmaktad›r. Genifl 162 •Aktif enerji do¤ruluk s›n›f›: B (MID Cl. 1) • Direkt ölçüm: 65 A’e kadar • Standartlar: EN 50470-1, EN 50470-3 DELTAplus özellikleri Panolar ve Ba¤lant› Kutular› Ba¤lant› kutular›, Europa IP65 Bir fotovoltaik sistemde panolar, DC sistemde birlefltirici, AC tarafta da da¤›t›m amaçl› olarak kullan›l›r. ABB panolar, yüksek koruma s›n›f›na sahip olmalar› sayesinde d›fl ortamlar için ideal bir çözümdür. ABB ayr›ca farkl› ebat ve serilerde, vidal› ya da mentefleli kapakl› pano serileri ile müflterinin tam olarak ihtiyaçlar›n› karfl›lar. IP65 koruma s›n›f›na sahip olan cihazlar, DIN ray›na tak›labilir veya montaj plakas› ile monte edilebilir. Gemini ABB’nin d›fl ve iç ortam kullan›m› için ideal olan Gemini serisi ticari ve endüstriyel uygulamalar için en ideal çözümdür. IP66 koruma s›n›f› ve 1000 VAC-1500 VDC’lik izolasyon gerilimine sahip, 750 °C GWT’ye dayan›kl› Gemini serisi, yüzde 100 geridönüflümlüdür. Uzun süreli mekanik ömre sahip Gemini panolar, iki kat art›r›lm›fl izolasyonlar› sayesinde kötü hava koflullar›nda bile güvenilir çal›flma sunar. Ba¤lant› kutular› • 1000VAC – 1500VDC yüksek izolasyon gerilimi sunan ba¤lant› kutular› 960°C’de akkor tel testine sahiptir. • Aktif ve reaktif enerji do¤ruluk s›n›f›: A& B (MID Cl. 2 & 1) • Direkt ölçüm: 80 A’e kadar • Trafo ölçümü: 1, 2 ya da 5 A • Genifl gerilim aral›¤›: 100....500 V • Tarife versiyonlar›: 1, 2 ya da 4 • ‹zolasyon s›n›f›: II • ‹zolasyon s›cakl›¤›: -25 °C..... +60 °C • fiok direnci: 20 Joule (IK10) • Is›ya karfl› dayan›kl›l›k: EN 60695-10-2’ye uygun olarak +125 °C’ye kadar • Materyal: Polikarbonat, vidal› kapakl›, kolay kablo/ lastik flanfl ba¤lant›s› arac›l›¤› ile kablo yuvas› • Standartlar: IEC 60670 Europa IP65 tüketici üniteleri Is›ya karfl› dayan›kl›l›k: EN 60695-10-2’ye uygun olarak +125 ºC’ye kadar Materyal: Termoplastik PP Standartlar: IEC 62208, IEC 60439 Yard›mc› Komponentler ve Aksesuarlar • 1000 VAC – 1500 VDC yüksek izolasyon gerilimi sunar. • ‹zolasyon s›n›f›: II • ‹zolasyon s›cakl›¤›: -25 °C..... +60 °C • fiok direnci: 6 Joule (IK08) • Is›ya karfl› dayan›kl›l›k: EN 60695-10-2’ye uygun olarak +85 °C’ye kadar • Materyal: Termoplastik AVS, mentefleli kapak, kolay kablo/ lastik flanfl ba¤lant›s› arac›l›¤› ile kablo yuvas› • Standartlar: IEC 60670 Gemini 1000 VAC – 1500 VDC yüksek izolasyon gerilimi sunar. ‹zolasyon s›n›f›: II ‹zolasyon s›cakl›¤›: -25 ºC..... +100 ºC fiok direnci: 20 Joule (IK10) 164 Sinyalizasyon, uzaktan kontrol, kurulum materyalleri ve döner anahtarlar› ABB’nin genifl yard›mc› ürün yelpazesi sayesinde say›s›z farkl› kurulum gerçeklefltirmek mümkündür. Ba¤lant› aksesuarlar› (busbarlar, ba¤lant› terminalleri, besleyici terminaller ) ürün çeflitlili¤i her türlü kablolamaya uygun çözüm sunmaktad›r. Yard›mc› ve sinyal kontaklar›, sinyalizasyon ve koruma cihazlar› aras›nda köprü vazifesi görmektedir ve fotovoltaik uygulamalarda en üst seviyede verimlilik sa¤lamaya yard›mc› olur. Yard›mc› Kontaklar / Sinyal Kontaklar› Mekanik açma kapama üniteleri, düflükgerilim bobinleri Soketler, busbarlar, döner anahtarlar ENERJ‹ Yenilenebilir Enerji Sistemleri ‹çin Optimize Edilmifl Yüksek Güç Dönüfltürücüleri: Semistack Alan TIMS, Çözüm ‹fl Gelifltirme Müdürü Çeviri: Halim ÖZMEN, Semikron Küresel mali krizden etkilenen yenilenebilir enerji piyasas›, bu nedenle ertelenen veya ask›ya al›nan projeleri yeniden hayata geçiriyor. Rüzgar enerjisi ve PV dönüfltürücüler de dahil olmak üzere tedarik zinciri boyunca yenilenebilir enerji sistem bileflenleri için olan talebi yüksek oranda tekrar tetikliyor. 166 Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi (GWEC) önümüzdeki 4 y›l içinde toplam kurulu gücün y›ll›k ortalama büyüme oran›n› yüzde 20.9 olarak tahmin etmektedir. Bu da bir baflka deyiflle; 2014 y›l›na kadar kurulu rüzgar enerjisi toplam kapasitesinin iki kat›ndan daha fazla (400 GW 'dan fazla) olmas› anlam›na gelmektedir. Asya için büyüme görünümü özellikle etkileyicidir. Çin, 2009’da dünyan›n en büyük rüz- gar enerjisi pazar›yd› ve bügün birikmifl rüzgar üretimi kapasitesi olarak ABD’den sonra ikinci s›radad›r. Benzer flekilde, 2010 y›l› için tahmin edilen kümülatif kurulu PV kapasitesinin halen en büyük pazar olan Almanya ve Güney Avrupa, ABD ve Asya’n›n yan› s›ra yeni pazarlarla beraber yüzde 40 oran›nda kuvvetli bir art›fl gösterece¤i tahmin edilmiflti. Özel- likle Asya'da Çin hükümeti, 2020 y›l›na kadar 30 GW’l›k hedef PV yat›r›m planlar›n› onaylarsa bu art›fl›n daha da yüksek olaca¤› tahmin edilmektedir. Dönüfltürücü Topolojileri E¤ilimleri “Semikron Çözüm Merkezleri” 2010 y›l›nda bu etkiyi birinci elden, standart yenilenebilir enerji dönüfltürücüler için siparifl giriflindeki yüzde 300'den fazla artan ola¤an üstü büyüme deneyimi yaflad›. Bu merkezlerin yeni proje gelifltirmelerine yönelik yo¤un bir ilgisi ve çal›flmalar› bulunmaktad›r. “Semikron Çözüm Merkezleri Grubu”, güç elektroni¤i sektöründe güç elektroni¤i sistemleri ve platformlar› tasar›m ve üretiminde uzmanlaflm›fl küresel gurup flirketi olarak tektir. Semikron, çeflitli yan kurulufllar›nda 50 y›ldan fazla süredir yar› iletkenler, sürücüler ve di¤er temel bileflenleri güç elektroni¤i yap›lar›n›n içine entegre etmektedir. Semikron, 2003 y›l›nda güç elektroni¤i platformlar›n› ve çözümlerini do¤rudan lokal pazarlar için üretme ve destekleme stratejisi do¤rultusunda di¤er çözüm merkezlerini tek bir çat› alt›nda birlefltirerek her bir k›tada bir tane çözüm merkezi olacak flekilde Semikron Çözüm Merkezleri Grubu’nu oluflturmufltur. Rüzgar enerjisi sektöründeki yeni geliflmeler, tam güç dönüfltürücüleri kullanan sabit m›knat›sl› senkron makinelere (PMSG) odaklanm›fl olan dönüfltürücüler için belirgin güç topoloji e¤ilimleri ortaya ç›karmaktad›r. Bu ya- Semistack, art›r›lm›fl güç yo¤unluklu ve yeni dijital sürücülü yeni 4. nesil SKiiP teknolojisi mevcut oldu¤unda kullan›lmak üzere haz›r durumdad›r. p›land›rma, daha yüksek genel verimlilik sunarak kullan›labilir rüzgar h›z›n›n daha genifl bir aral›kta olmas›n› ve dönüfltürücülerin flebeke bozukluklar› s›ras›nda enerji üretim ekipman›n›n davran›fl› ile ilgili yeni düzenlemelere de uyumlu olmas›n› sa¤lar. Yeni gelifltirilen karasal-tabanl› sistemlerin tipik güç de¤erleri 2MW ile 3MW aras›ndad›r ve su so¤utmal› dönüfltürücüler, alt güçlerde çift beslemeli indüksiyon jeneratörü (DFIG) ve senkron jeneratör SG kar›fl›m› uygulamalar›nda 1,5MW hava ve su so¤utmal› dönüfltürücüler kullan›l›r. Baz› off-shore pilot uygulamalar›nda 5MW ile 6MW seviyesi afl›lm›flt›r. Off-shore sistemleri için orta gerilime (OG) do¤ru belirgin bir e¤ilim mevcutken, bir çok yeni gelifltirmeler halen paralel ba¤l› düflük voltaj (LV) dönüfltürücüleri kullanmaya devam etmektedir. güç aral›¤›nda kullan›labilecek, yeteri kadar esnek, düflük teknik riskli ve önceden test edilmifl haz›r standart dönüfltürücüler sunmas› için dönüfltürücü tedarikçilerine artan bir bask› oluflmufltur. Pazara zaman›nda girmek en önemli konu haline gelmifltir ve yenilenebilir enerji uygulamalar› için dönüfltürücüler, standart ö¤eler haline gelmifltir. 450 kW’dan 2.5 MW Üzerine Kadar Esnek Platformlar Sistem entegratörlerinin pazar taleplerini karfl›lamak için haz›r olarak tedarik edebilme imkan› olan, kullan›m› kolay, çok yönlü bir invertör art›k mevcuttur. Yenilenebilir enerji sistemleri güç kat› için kullan›lan Semistack sisteminde so¤utucu, güç modülü, sürücü ve koruyucu sensörleri/fonksiyonlar› ile entegre edilmifl ve yenilenebilir enerji uygulamalar› için optimize edilmifl SKiiP ak›ll› güç modülü (IPM) kullan›lmaktad›r. Modüler topoloji, genifl yelpazeye sahip SKiiP IPM güç seçimi, hava veya su so¤utma tercihi ve invertörleri paralel ba¤layabilme yetene¤i, SG (senkron jeneratör) rüzgar enerjisi uygulamalar› gibi 450 kW’dan 2,5 MW üzerine kadar Solar uygulamalarda, flebeke ba¤lant›l› sistemler için güç trendleri genellikle her bir invertör bafl›na 500 kW seviyesine kadar de¤iflmektedir ve 1 MW’l›k baz› yeni gelifltirmeler yoldad›r. Pazar›n yeniden güçlü bir flekilde canlanmas› ile birlikte rüzgar ve günefl enerjisi pazarlar›n›n olgunlaflmas› sonucunda genifl fiekil 1: ‘Yenilenebilir enerji için Semistack’ üç modüler yar›m köprü (GB) faz hücresinden oluflur. 167 olan güç sistemleri için genifl bir uygulama yelpazesine izin vermektedir. Temel invertör yap›land›rmas› mekanik olarak üç adet yar›mköprü faz hücreleri içeren dikey bir yap›da düzenlenmifltir. Her bir faz hücresi, bir SKiiP IPM ve so¤utucu plaka, uzun ömürlü polipropilen kapasitörlü DC bara, AC ba¤lant›lar› ve snubber’lar içerir. Her bir faz hücresi, birbirlerine düflük endüktansl› DC araba¤lant› ile ba¤lanm›fl ve sa¤lam bir mekanik çerçeve içine yerlefltirilmifltir. ‹nvertör birimleri, DC bara vas›tas›yla tam bir 4Q dönüfltürücü veya daha yüksek güç de¤erleri elde etmek için bir birbirine paralel ba¤lanabilir (fiekil 1). Hava ve su so¤utmal› versiyonlar› da mevcuttur; iki versiyonda ayn› mekanik topoloji kullan›larak yap›land›r›l›r. Kullan›c›, ge- fiekil 2: maksimum güç yo¤unlu¤u suso¤utmal› flase ile gerçeklefltirilir 168 2000 mm kabine girmektedir (fiekil 3). Benzer flekilde dört adet SKiiP içeren iki adet su so¤utmal› çevirici, 1.5 MW’a kadar olan tam güçteki 4Q SG uygulamalar için ayn› flekilde birlefltirilerek yap›land›rabilir. fiekil 3: Kompakt 4Q 1.5MW havaso¤utmal› DFIG konfigürasyonu, kabine taban›nda di¤er cihazlar için yer veriyor nellikle günefl uygulamalar› ve daha düflük güçlü DFIG rüzgar enerjisi uygulamalar›nda kullan›lan basit hava so¤utmal› çözüm veya genellikle daha büyük SG rüzgar uygulamalarda kullan›lan yüksek güçlü su so¤utmal› çözüm aras›nda seçim yapabilir (fiekil 2). Çok yönlü Semistack, afla¤›da aç›klanan yenilenebilir enerji uygulamalar› için gerçeklefltirilebilir. Tipik 1.5 MW DFIG sisteminde iki adet hava-so¤utmal› Semistack invertör kolayca birlefltirerek 4Q konfigürasyon organize edilebilir. Bütün bir dönüfltürücü, 600 mm geniflli¤indeki kabin içine oturmakta ve yüksekli¤i 1200 mm oldu¤undan tüm ünite di¤er ekipmanlar için de yer kalacak flekilde standart Yüksek güç de¤erleri, su so¤utmal› (iki flase boyutu mevcut) versiyonlar› kullan›larak elde edilir. 4/3’lük büyük flase, dört veya üç SKiiP IPM bar›nd›r›r. 4Q yap› için dört ve üçlü üniteleri birlefltirmek mümkündür. Jeneratör taraf›ndaki dönüfltürücülerin gereksinimlerinin genellikle flebeke taraf›ndan daha a¤›r oldu¤u koflullarda bu birlefltirme imkan› SKiiP modüllerinin optimizasyonunun sa¤lamas›na imkan verir. 4/3 flase, iki paralel invertörlü fiekil 4: Su so¤utmal› versiyonlar : flase 4/3 ve flase 3/2 m›nda yer al›r (fiekil 4). fiekil 5: ‘Yenilenebilir enerji için Semistack’ ler birlefltirilerek 4Q ve 2.5MW 4Q SG konfigürasyon gibi daha yüksek güçler için kolayca oluflturulabilir. 1.5 MW veya 2.5 MW’a kadar tam güç uygulamalar› bar›nd›r›r. Yenilenebilir enerji uygulamalar› için kullan›labilen güç yo¤unlu¤u 10 kVA/litre den fazla olan Semistack, en yak›n rakiplerine göre en az yüzde 20'lik bir avantaj sa¤lar. Üç ve iki SKiiP kullan›lan daha küçük 3/2 flase, genellikle dönüfltürücü sistem gücü yaklafl›k yüzde 30 olarak derecelendirilen DFIG sistemlerinde kullan›lan düflük güçlü ihtiyaçlarda ve yüksek güçlü günefl sistemlerinde kullan›labilir. Termal y›¤›lmay› önlemek için ayr› so¤utma plakalar› dahili olarak paralellendi¤inden, her invertör için sadece iki so¤utma devresi su ba¤lant›lar› gereklidir Girifl ve ç›k›fl için kullan›lan iki adet h›zl›ca birlefltirilen s›v› konnektörleri, harici s›v› so¤utma sistemine ba¤lant›y› kolaylaflt›rmak için her invertörün alt k›s- 170 Fonksiyonel Tasar›m Yenilenebilir enerji için kullan›lan Semistack’in fonksiyonel tasar›m› sayesinde stack’ler (y›¤›n) aras›na ba¤lanan düflük endüktansl› bara kaplin vas›tas›yla, montajlanm›fl üniteler DC baraya kolayca ba¤lan›r. Bu yüksek güçler için, 4Q uygulamalar› yap›land›rmay› ve invertörleri paralellemeyi daha kolay hale getirir. Üstelik baflka bir Semistack montaj› kullan›larak bir fren k›y›c› da eklenebilir. Bu esneklik sistem entegratörünün ayn› bileflenleri kullanarak bir dizi farkl› güç yelpazesini kolayca oluflturmas›n› sa¤lar. Invertör montaj›n›n önünde basit bir AC bara kablo ba¤lant›lar›n› kolaylaflt›rmak için standart olarak bulunmaktad›r veya AC ba¤lant›lar› invertör montaj› alt›na uzatmay› sa¤layan iste¤e ba¤l› AC bara kiti de mevcuttur (fiekil 5). fiekil 6: ‘Yenilenebilir enerji, için Semistack’ ›n kalbi, piyasadaki en güçlü IPM, SKiiP ak›ll› güç modülüdür. Semistack kalbininde SKiiP3 ak›ll› güç modülleri bulunmaktad›r. SKiiP pazardaki en yüksek güçlü IPM’dir ve bugün rüzgar enerjisi pazar›nda en yayg›n olarak kullan›lan, en yüksek güçlü modüldür. Küresel rüzgar enerjisi üretiminin 57 GW’den fazlas›, Semikron ürünleri taraf›ndan sürülmektedir. Bu nedenle ‘yenilenebilir enerji için Semistack’ rüzgar enerjisi uygulamalar› için do¤al bir seçimdir (fiekil 6) Tam Yeterlilik (Fully Qualified) Tan›m gere¤i Semikron Çözüm Merkezi Platformu, standart bir üründür veya aç›kça tan›mlanm›fl ve kaliteli standart bir ürün ailesidir. Yenilenebilir enerji için Semistack, di¤er çözüm merkezleri platformlar› gibi titiz bir tan›mlama ve kalite sürecinden geçer. Bu süreçte Semistack elektrik, termal, termal döngü, çevre ve, flok ve titreflim de da- 172 hil olmak üzere ve kurum içi ve uluslararas› standartlar kombinasyonuna uygun zorlu bir dizi tip testlerine tabi tutulur. Ayr›ca her SKiiP IPM’de tamamen kendi üretim sürecinde test edilir. Her montaj› tamamlanm›fl Semistack’e izolasyon, operasyonel yük testleri ve k›sa devre testleri de dahil olmak üzere üretimi s›ras›nda tüm uygunluk testleri uygulan›r. Ayr›ca yüksek zorlu çal›flma flartlar› ihtiyac› duyan müflteriler için iste¤e ba¤l› ‘burn-in’ testi de mevcuttur. Bu test ile yüksek de¤erli flebeke ba¤lant›l› enerji üretimi ekipmanlar› için uzun hizmet ömrü gereken koflullarda azami sa¤laml›¤› ve güvenilirli¤i garantiler. Yenilenebilir Pazar ‹çin Faydalar› Dönüfltürücü sistem tedarikçisi, art›k yenilenebilir enerji için Semistack’l› standart bir ürünü d›fl kaynaktan tedarik edebilece¤i imkan›ndan yararlanabilir. Sistem tedarikçisi flimdi tasar›m ve imalat yat›r›m› için gereken pahal› kaynak ihtiyac›n› ortadan kald›rarak ve teknik riskleri en aza indirerek bir dizi nitelikli modelden seçim yapabilme özgürlü¤üne sahiptir. Yenilenebilir enerji için Semistack’›n fonksiyonel tasar›m› ve ürün ailesi içerisindeki esnekli¤i sayesinde sistem tedarikçilerinin bugün piyasada yayg›n olan piyasa taleplerini k›sa sürede karfl›lamas›na imkan sa¤layan tedarik zincirinde yeni bir boyut eklenmifltir. Gelecek yeni nesil SKiiP IPM ile uyumlu olarak, ileriye yönelik güvenilirli¤i ‘Yenilenebilir Enerji için Semistack ‘ ile güvence alt›na al›nm›flt›r. Semistack, art›r›lm›fl güç yo¤unluklu ve yeni dijital sürücülü yeni 4. nesil SKiiP teknolojisi mevcut oldu¤unda kullan›lmak üzere haz›r durumdad›r. ENERJ‹ Elektromobilite Uygulamalar› Wago Elektrikli araç projelerinin artmas›, hükümetlerin bu elektriksel yenili¤e katk› sa¤lamak için haz›rlad›¤› vergi indirimleri ve destek paketleri, s›f›r emisyonlu yeflil bir dünya için çal›flmalara h›z kazand›r›yor. Bu nedenle, insan hayat›na yeni girmifl olan E-Mobilite kavram› otomotiv sektörünün geçmifli ve gelece¤i için önemli bir mihenk tafl› olma yolunda h›zla ilerliyor. 174 Avrupa öncülü¤ünde gittikçe büyüyen bir pazar haline gelen elektrikli araç sektörü, insan hayat›na yeni bir kavram katacakt›r. Bunlardan ilki sokaklarda yeni yeni görülmeye bafllanan elektrikli araçlar, ikincisi bu araçlar›n flarj edilece¤i renkli ve küçük flarj ‹stasyonlar›d›r. Wago, Avrupa’n›n birçok ülkesinde kullan›m halindeki flarj istasyonlar›nda kontrolörleri, güç kaynaklar› ve ba¤lant› elemanlar›yla yerini çoktan alm›fl durum- dad›r. Örne¤in be charced ve ero® firmalar›, sistemlerinde Wago sistemlerini tercih etmektedir. Otomotiv firmalar›n›n yat›r›mlar› ve yerel yönetimlerin altyap› haz›rl›klar›na bafllamas› ile birlikte Türkiye’de de gözler bu dev pastaya çevrildi. Dünyan›n önde gelen otomotiv firmalar› ve elektrikli araçlar için özel kaynak ay›ran büyük bütçeli firmalar›n say›s›n›n h›zla artmas› ile birlikte önümüzdeki y›llarda elektrikli Wago Park’n Charge, istasyona karfl› yap›lan fiziksel sald›r›lar ya da kaçak yollarla sistemden yararlan›lmak istenmesine karfl› özel sensörler ile korunmaktad›r. mesi ile beraber 2020 y›l›nda Avrupa’da 20 milyon elektrikli araç olaca¤› tahmin edilmektedir. Ortalama araç bafl›na 1.5 ile 2.3 flarj istasyonu gereklili¤ine ba¤l› olarak 43 milyon sarj istasyonunun Avrupa sokaklar›nda yerini almas› beklenmektedir. Türkiye’de ise 2012 y›l›nda EPDK’n›n da teflvikiyle elektrikli araç say›s›n›n 4 bine ç›kar›lmas› hedeflenmektedir. Hali haz›rda hizmet veren 100 bin taksi ve toplu tafl›ma arac›n›n elektrikli araca dönüflümü için çal›flmalar ise sürmektedir. Görünen o ki önümüzdeki y›llarda flarj istasyonlar›na olan ihtiyaç h›zla artacakt›r.. araç sarj istasyonlar›na duyulan ihtiyac›n artmas› kaç›n›lmaz bir gerçek olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Chrysler, Citroën, Ford, Mitsubishi, Nissan, Opel, Peugeot, Tesla, Volvo, Renault ve daha onlarca otomotiv devi, elektrikli araç üretimi için dü¤meye basm›fl durumdad›r. Hükümetlerin bu araçlar için uygulad›klar› özel vergi indirimleri sayesinde günümüzde elektrikli araçlar›n cazibesi bir hayli artm›fl görünmektedir. Yap›lan araflt›rmalara göre petrol fiyatlar›ndaki art›fl›n da tetikle- 176 Bu noktada Wago Elektronik “Wago ile birlikte, yeflil bir gelece¤e” slogan›yla, elektrikli araç sarj istasyonu konseptini sektörün hizmetine sunmaktad›r. Wago’nun “Park’n Charge” ad›n› verdi¤i bu konsept, gelifltirilmeye aç›k yap›s› ve firman›n know how deste¤i ile birlikte pazarda yerini almak isteyen bütün oyuncular için paha biçilmez bir f›rsat niteli¤i tafl›maktad›r. 3.Operatör deste¤i 5.fiarj Wago Park’n Charge’›n Özellikleri Kontrol + modem + RFID + ekran + enerji ölçümü + data base ‘den oluflan komple bir çözüm sunmaktad›r. Data base bafll›¤› alt›nda yer alan Mowe, müflteri veri taban›n› simule eden ayr› bir sunucu da yüklü mobil sunucu, veri transfer kablosu ve To-Pass kablosuz sistemle web portal imkan› sunmaktad›r. Arac› Wago ile flarj etmenin 6 basama¤› afla¤›daki foto¤raflarda görülmektedir. 1.Tan›mlama / kay›t 2.Yetki onay› 178 6.fiarj sonland›r›lmas› 4.Elektrik ba¤lant›s›n›n sa¤lanmas› Çal›flma fiekli Kullan›c›, istasyona geldi¤inde daha önce tan›mlanm›fl RFID kart› ile sisteme girifl yapmaktad›r. Kullan›c› tan›mlamas›n›n ard›ndan sistem, modem ba¤lant›s› ile database verilerini efllefltirmekte ve kullan›c›y› yetkilendirmektedir. Yetkilendirilen kullan›c›, yönergeleri izleyerek flarj ifllemi için gerekli seçimlerini yapt›ktan sonra flarj ünitesi ile araç aras›ndaki elektrik ba¤lant›s› sa¤lan- maktad›r. Ard›ndan belirlenen parametrelere göre araç flarj edilmeye bafllamaktad›r. fiarj ifllemi sonun- da da SMS ile kullan›c›ya ifllemin bitti¤i ve arac›n›n yan›na dönmesi için mesaj gönderilmektedir. ‹fllem sonunda kullan›c›n›n kart›nda kalan bakiyesi ve yap›lan elektrik yükleme miktar› kullan›c› ekran›nda görüntülenmektedir. Wago Park’n Charge, bu temel özelliklerinin yan›nda istasyona karfl› yap›lan fiziksel sald›r›lar ya da kaçak yollarla sistemden yararlan›lmak istenmesine karfl› özel sensörler ile korunmaktad›r. Tan›mlama flekilleri ve di¤er tüm uygulama basamaklar›, gelifltirilmeye yüzde 100 aç›kl›k, Wago konseptinin sadece bir bölümüdür. ENERJ‹ Solar Elektronik Sistemler Fronius International GmbH Fronius International GmbH, 1945 y›l›ndan bu yana elektrik enerjisini dönüfltürmek için yeni teknolojileri araflt›r›yor. Solar elektroni¤in yan› s›ra akü flarj sistemleri ve kaynak teknolojisi alanlar›nda çal›flmalar yapan flirket, Fronius IG Plus inverter serisi ve Fronius Service Partner Program› gibi ürün ve hizmetler de sunuyor. 180 Uluslararas›laflma H›z Kazan›yor Solar elektronik bölümü, 1992 y›l›ndan bu yana fotovoltaik temas› ile ilgilenmekte ve ürünlerini global sat›fl partnerleri a¤› üzerinden pazarlamaktad›r. Hali haz›rda 13 solar elektronik flirket flubesi ile Fronius, dünya çap›nda en yüksek düzeyde yetkinlikle faaliyet gösterimektedir. Fronius, 2010 y›l›nda 1,2 nükleer santrale karfl›l›k gelen 1,200 MW (Megawatt) toplam kapasiteye sahip cihaz üretmifl ve pa- zarlam›flt›r. Yüzde 99 ihracat kotas›, Fronius solar elektronik bölümünün yüksek düzeyde uluslararas›laflt›¤›n›n baflka bir göstergedir. Fronius solar elektronik bölümü, 1 kW ve üzeri flebeke ba¤lant›l› solar güç sistemleri için yüksek performansl› inverterler gelifltirmekte ve üretmektedir. Ürün çeflitlili¤i her biri ayr› ayr› uygulanabilir profesyonel sistem izleme, veri görsellefltirme ve analizine yönelik kapsaml› ürün yelpazesi bileflenleri ile tamamlan›r. Fronius Energy Cell, yenilenebilir enerji üretimine ve depolamas›na yönelik komple bir sistemdir. Bunlar solar hidrojeni elektrik enerjisine dönüfltürür ve bunu çevreye zarar veren at›k ürünlere neden olmadan yapar. Fronius Energy Cell Fronius Energy Cell, baflka bir teknolojik vurguyu ifade eder. Fronius Energy Cell, yenilenebilir enerji üretimine ve depolamas›na yönelik komple bir sistemdir. Bunlar solar hidrojeni elektrik enerjisine dönüfltürür ve bunu çevreye zarar veren at›k ürünlere neden olmadan yapar. Fronius Energy Cell yak›t hücresi fonksiyonu (hidrojen elektri¤e dönüfltürülüyor), hali haz›rda seri üretime haz›rd›r. Bir sonraki sürümde Fronius Energy Cell bünyesine elektroliz fonksiyonu da entegre edilmifl olacakt›r. *HyLOG (Hydrogen Powered Logistic System) pilot projesinde de tesis için endüstriyel kamyon kullan›lacakt›r. fiirkete ait fotovoltaik tesisler, solar enerjiyi hidrojene dönüfltürür, HyLOG çekiciye hidrojen doldurulur, HyLOG içine entegre edilen yak›t hücresi, hidrojeni tekrar dönüfltürür ve yaln›zca su ayr›l›r. Bu flekilde tam emisyonsuz ve CO2 üretimi olmadan kusursuz bir enerji döngüsü elde edilir. HyLOG projesi 2008 y›l›nda Energy Globe (Dünya Enerji y›l›nda ÇVDI Ödülü’ne lay›k World Award'a Ödülü) ve 2010 Lojistik Yenilik görülmüfltür. Sürdürülebilirli¤i Yaflar Yenilenebilir enerjilerin kullan›m› ve kaynaklar›n korunmas› Fronius flirket kültürünün ayr›lmaz parças›d›r. Avusturya'daki flirket sürekli yay›lan sürdürülebilir enerji üretimini bizzat yaflar. Bunun en iyi kan›t› olarak Sattledt'te bulunan 615 kWp (Kilowattpeak) gücünde ve 3,823 metre kare modül yüzeyine sa- hip Avusturya'daki en büyük tesislerden biri olan flirkete ait fotovoltaik (FV) sistem gösterilir. Fabrikaya ait FV sistem, Sattledt'te yer alan Fronius üretim ve lojistik alan›n›n enerji gereksiniminin büyük bir k›sm›n› karfl›lar. Yenilikçi Ürünler ve Yeni Teknolojiler Yenilikçi ürünler ve yeni teknolojilerle Fronius, dünyan›n her yerinde sürekli yeni standartlar tesis etmektedir. Fronius IG TL serisi veya Fronius CL merkezi inverter serisi gibi yenilikler bu sayede tasdik edilir. Fronius, 2009 y›l›nda kendisinin ilk trafosuz inverteri olan Fronius TL'yi ve ayn› zamanda bu türden en 181 netimi için kullan›c› dostu bir veri iletiflim sistemi sa¤lamaktad›r. Ayr›ca sistem denetimine yönelik tüm bileflenler, plug&play prensibinde terfi ettirilebilir. Bu sayede maksimum esneklik sa¤lan›r. verimli cihaz› piyasaya sundu. Bu, standart bir USB stick kullan›larak sistem denetim ve inverter yaz›l›m güncellemesinin gerçeklefltirilebilece¤i tek inverterdir. Fronius'un yenilikçi gücü, di¤er özelliklerinin yan›nda kendisini MIX™ konseptinde de göstermektedir. Düflük günefl ›fl›n›m›nda bile maksimum enerji tutar ve kazanç sa¤lar. Bu konsept, 2010 y›l›nda piyasaya sürü- len içerisinde 15'e kadar özdefl güç ünitesinin çal›flaca¤› Fronius cihazlar›nda da bulunur. Bu güç üniteleri, günefl ›fl›n›m›na ba¤l› olarak çal›flma saatinden ba¤›ms›z olarak devreye girer ve devreden ç›karlar. Bu sayede yük faktörü optimize edilir ve özellikle k›smi yük aral›¤›nda maksimum FV sistem rand›man› sa¤lan›r. fiirket, Fronius datcom sayesinde her fotovoltaik sistem de- Güvenilirlik, Verim ve Performans Fronius inverterler son derece güvenilir, verimli olmalar› ve yüksek performanslar› ile karakterize edilir. Fronius ürünlerinin dünyan›n herhangi bir yerine gönderilmeden önce, en modern üretim ve test yöntemleri ile mükemmel kalitede olmalar› sa¤lan›r. Fronius bunlar›n d›fl›nda cihazlar›n kullan›c› dostu olmalar›na ve kusursuz hizmet anlay›fl›na özel önem veriyor. Çok say›da cihaz serisinin benzersiz ba¤lant› konsepti cihaz montaj›n› önemli ölçüde kolaylaflt›r›yor. Bununla birlikte ba¤lant› bölümü ve güç ünitesi bölümü birbirinden ayr› flekilde monte ediliyor, bu sayede inverterler h›zl› ve kolay bir flekilde kurulabiliyor. Fronius Service Partner Program› Fronius Service Partner program›, tesisatç›lar› fotovoltaikten heyecan duyan uzmanlar olmalar› için e¤itmeyi görev edinmifltir. Odak nokta platin de¤iflimi konseptine dayan›r. Tesisatç›, komple inverteri de¤ifltirmek zorunda kalmadan FV sistemin elektronik kartlar›n› ve di¤er bileflenlerini ald›¤› e¤itime uygun olarak h›zl› ve kolay flekilde de¤ifltirebilir. Fronius Service Partner'i ayr›ca profesyonel sat›fl ve pazarlama performanslar› ile desteklenir. 182 HABERLER Phoenix Türkiye’de üretime bafllad› Phoenix Contact ve Kardefl Elektrik firmalar›n›n yetkilileri, Türkiye’de ortak bir flirket kurma yönündeki görüflmelere 4 y›l önce bafllad›. 2009 y›l›nda yaflanan ekonomik krize ra¤men ara verilmeyen giriflimler, 24 May›s Sal› günü Acel Elektrik üretim tesisinin aç›lmas› ile sonuçland›. Phoenix Cantact, büyük hissedar›n Kardefl Elektrik oldu¤u Acel Elektrik adl› bu yeni flirkete üçte bir oran›nda stratejik ortak oldu. Aç›lan tesisin k›sa sürede 200 kifliye do¤rudan istihdam sa¤lamas› bekleniyor. Brezilya yerine Türkiye’de üretim yapacak Phoenix Contact’›n Almanya’da Blomberg, Lüdenscheid, Bad Prymont olmak üzere 3; Polonya, Çin, Hindistan, ABD ve Brezilya’da 1’er üretim tesisi bulunuyor. fiirketin 184 önceden Brezilya’da üretti¤i birçok klemens, art›k Acel Elektrik taraf›ndan üretilecek. Polonya’daki fabrikadan da baz› üretim hatlar›n›n kayd›r›ld›¤› tesiste 150’nin üzerinde Phoenix Contact ürününün imal edilmesi planlan›yor. Türkiye’deki tesisin üretti¤i 50 çeflit ürün için tek tedarikçi ise Acel Elektrik. 4 milyon Euro’luk ihracat hedefleniyor Geçti¤imiz y›l Temmuz ay›nda 400 metrekare alanda 10 kifli ile üretime bafllayan tesis, 1 y›l içerisinde eleman say›s›n› 40’a; üretim alan›n› ise bin 250 metrekareye ç›kard›. ‹lk y›l›n sonunda toplam 4 milyon Euro’luk ihracat›n gerçeklefltirilece¤i fabrikada çal›flan say›s› 65’e yükselecek. Rakam 2012 sonunda 100, 2015 y›l› sonunda ise 200 kifli olacak. Blauberg Ventilatoren Türkiye’de 2011 y›l› bafl›nda Gazanfer Sanl›top Mekatronik Ürünler Pazarlama A.fi. ile yetkili kanal da¤›t›m partneri olarak iflbirli¤ine giden dünyan›n önde gelen domestik ev tipi aspiratör imalatç›s› Blauberg Ventilatoren bünyesindeki tüm ürünlere art›k Türkiye pazar›nda ulaflmak mümkün olabilecek. Konuyla ilgili aç›klama yapan Gazanfer Sanl›top Mekatronik Ürünler Pazarlama Afi Ticaret Direktörü Bilgin Karagözo¤lu flöyle konufltu; “Domestik ev tipi aspiratör piyasas›n›n dünyadaki en önemli markalar›ndan biri olan Blauberg ürünlerinin kalitesi ve güvenilirli¤i ile art›k Türkiye’de de iyi bir alternatif olaca¤›na inan›yorum. Blauberg ürünlerinin imalat›, bir Alman markas› olarak ‘yüksek kalite, iyi tasar›m, sürekli yenilikçilik’ slogan› ile yap›lmaktad›r.” Duvar, tavan ve pencere tipi pek çok modelle stoktan piyasaya ç›kan Blauberg fanlar›n standard tipleri yan›nda zaman sayaçl›, kordonlu anahtarla kumandal›, nem sensörlü, hareket dedektörlü, otomatik jaluzili alternatifleri de bulunuyor. Geri ak›fl önleme damperi, h›z anahtar›, ve multi-kontrol cihaz› (zaman sayac›, nem sensörü, fotosensör, hareket dedektörü, harici anahtarlama ile beraber istenen tüm kombinasyonlarda otomatik kontrollü kullan›ma uygun bir kumanda cihaz›) gibi aksesuarlar fanlar ile birlikte haricen tedarik edilebiliyor. Gazanfer Sanl›top firmas›, 100, 125 ve 150 kanal ba¤lant› çap ve motor opsiyonlar› ile de farkl› debi ve bas›nç de¤erlerine uygun seçim yap›lmas›na olanak sa¤lan›yor. Makel çal›flanlar›, ‹stanbul Corporate Games 2011’e kat›ld› Makel fiirketler Grubu, 13 -15 May›s tarihleri aras›nda düzenlenen ‹stanbul Corporate Games 2011’de 9 farkl› branflta toplamda 63 tak›m sporcusu ile temsil edildi. Binlerce kat›l›mc› 13 May›s Cuma akflam› saat 18:00’den itibaren flama ve bayraklar ile ‹stiklal Caddesi’nde düzenlenen aç›l›fl kortejine kat›ld›. Taksim Gezi Park›’nda düzenlenen aç›l›fl konuflmalar› ile bafllayan büyük maraton, 14 May›s Cumartesi günü yap›lan karfl›laflmalar ve 15 May›s Pazar günü yap›lan finaller ile sona erdi. ‹stanbul’un farkl› yerlerinde gerçeklefltirilen karfl›laflmalarda Makel fiirketler Grubu’nu baflar› ile temsil eden sporseverlerden masa tenisi çift bayanlarda fiükran Ayd›n ve Deniz Açlan 1’nci, masa tenisi tek bayanlarda Deniz Açlan 3’üncü, fiükran Ayd›n 6’nc› oldu. Plaj voleybolunda tak›m halinde 2’ncili¤i kazanan Makel çal›flanlar›, dragon boat’ta tak›m halinde 9’uncu s›rada yer ald›. Koflu branfl›nda ise Mehmet Çelem 3’üncü, Ali Demir ise 8’inci oldu. 185 HABERLER Onka yeni tesisindeki yat›r›mlar›n› sürdürüyor Onka, Gebze tesislerinde yemek salonu oluflturdu. Makine parkurunu geniflleterek üretim hacmini yüzde 50 oran›nda art›ran firma, bu kapsamda klemens üretiminden sonra rakor üretimi ile birlikte Türkiye ve dünyan›n çeflitli ülkelerinden gelen talepleri karfl›layabilme amaçl› makine parkuruna Almanya’dan getirtti¤i yeni enjeksiyon makinalar›n› ekledi. Ray klemensler, montaj raylar›, da¤›t›c› üniteler, kablo pabuçlar›, plastik s›ra klemensler, otomat baralar› vs. gibi ara ba¤lant› elemanlar› olarak bilinen birçok çeflitli elektrik malzemesini üreten Onka’n›n TSE, TSE EX, CE, ISO 9001 – 2000 kalite belgeleri bulunuyor. Türkiye'nin yan› s›ra Avrupa, Ortado¤u ve Orta Asya ülkelerine sat›fl gerçeklefltiren Onka, üretim ve pazarlama kimli¤inde kalite ve ciddiyetten taviz vermeden, piyasa koflullar›na uygun olarak, iç ve d›fl piyasaya kusursuz hizmet vermeyi sürdürüyor. Tedarikçinin el kitab› slogan›yla yola ç›kan Onka Elektrokar, elektrik malzemesi anlam›nda tüm taleplere karfl›l›k verebilecek kapasitede genifl kapsaml› bir fiyat listesi oluflturdu. Çok uzun ve yo¤un mesailer sonucunda ciddi bir emek sarf edilerek haz›rlanan bu katalog; sat›c› firmalar›n, otomasyon firmalar›n›n, pano imalatç›lar›n›n ve fabrikalar›n elektrik bak›m departmanlar›n›n teknik dokümanlar› aras›nda yerini al›yor. ELDER uyard›: “Elektrik tasarrufu cihaz› için arayanlara kredi kart› bilginizi vermeyin” ELDER (Elektrik Da¤›t›m Hizmetleri Derne¤i) yapt›¤› uyar›da, fatura tutar›n› azaltacak “elektrik tasarruf cihaz›” tak›laca¤›n› söyleyerek kredi kart› bilgisi talep edenlerin elektrik da¤›t›m flirketleriyle hiçbir ilgisi olmad›¤›n› ve sözkonusu cihazlar›n iddia edildi¤i gibi elektrik faturalar›n› azalt›c› etkisi olmad›¤›n› belirtti. Son zamanlarda elektrik da¤›t›m flirketlerinin ad› kullan›larak SMS veya telefonla abonelerin aranmas› ve elektrik tüketimini yar› yar›ya düflürecek cihaz tak›laca¤› söylenerek kredi kart› bilgilerinin talep edilmesi üzerine ELDER, kamuoyu ve aboneleri uyararak bu tür aramalar›n elektrik da¤›t›m flirketleriyle herhangi bir ilgisi olmad›¤›na dikkat çekti. ELDER uyar›s›nda, abonelerin ma¤dur olmamalar› için elektrik da¤›t›m 186 flirketlerinin çal›flanlar›n›n hiçbir halde telefonla kredi kart› bilgilerini temin etme konusunda yetkilendirilmedi¤ini ve gelecekte de yetkilendirilmeyece¤ini; bu nedenle elektrik da¤›t›m flirketleri çal›flanlar› da dahil bu tür kiflisel bilgilerin hiç kimseyle paylafl›lmamas› gerekti¤ini belirtti. Aç›klamada ayr›ca “Elektrik tasarruf cihazlar› ve benzeri adlar alt›nda pazarlanan bu cihazlar›n iddia edildi¤i gibi elektrik faturalar›n› azalt›c› etkisi olmad›¤›, elektrik tüketiminin sabit kalarak bir tasarruf cihaz› sayesinde elektrik faturas›nda indirim sa¤lanamayaca¤›, bu cihazlar olsa da olmasa da sayaçlar›n ayn› miktarda aktif enerjiyi ölçtü¤ü ve elektrik faturas›na da bu aktif enerji bedelinin yans›t›ld›¤›” bilgileri yer ald›. Rittal yeni ofisinin resmi aç›l›fl›n› gerçeklefltirdi Rittal, Mart ay›nda tafl›nd›¤› yeni genel müdürlük ofis ve deposunun resmi aç›l›fl›n› 23 May›s Pazartesi günü gerçeklefltirdi. Organizasyona Rittal’in pek çok ifl orta¤›n›n yan› s›ra Rittal Almanya’dan Uluslararas› Sat›fl Bölüm Baflkan› Bernd Eckel, Avrupa Bölgesi Sat›fltan Sorumlu K›demli Baflkan Yard›mc›s› Achim Dawedeit ve Güneydo¤u Avrupa Sat›fl Direktörü Raffael Fiori de kat›ld›. Kurumsal ‹letiflim ve Pazarlama Sorumlusu Nil Tokyürek’in yapt›¤› aç›l›fl konuflmas›n›n ard›ndan Bernd Eckel, Rittal’in dünya üzerindeki mevcudiyetinden ve Türkiye’nin Rittal için öneminden bahsetti. Türkiye’nin Avrupa’da en h›zl› büyüyen 1., dünyada ise 7. ülke oldu¤una de¤inen Eckel, ülkemizin bu sebeple stratejik anlamda büyük bir öneme sahip oldu¤unu vurgulad› ve Rittal’in dünyadaki 50., Türkiye’de ise 7. y›l›na denk gelen aç›l›fl›na kat›l›mlar›ndan dolay› tüm misafirlere teflekkürler etti. Eckel’in ard›ndan sözü Rittal Türkiye Genel Müdürü Ka¤an Hasan ald›. Firman›n Türkiye’deki kuruluflundan bugüne neler yaflad›¤›n› anlatan ifl ortaklar›n›n Rittal’e duydu¤u güven ve iflbirli¤i için teflekkür eden Hasan, Türk ekibine sa¤lad›¤› desteklerden dolay› Rittal Almanya’ya müteflekkir oldu¤unu sözlerine ekledi. www.ihalehaber.com YEN‹ ‹HALELER ve SONUÇLAR Okuyucular›na yeni ifl olanaklar›n›n kap›lar›n› açan “‹hale K›lavuzu”, sanayicinin baflvuru kayna¤› olmay› sürdürüyor. www.ihalehaber.com ‹HALE KILAVUZU • HAZ‹RAN 2011 ‹HALELER‹ • ELEKTR‹K-ELEKTRON‹K NO ‹HALE TAR‹H‹ ‹DARE ‹fi‹N KONUSU ‹fi‹N YER‹ 01.06.2011 TE‹Afi 19.‹LET‹M(ANTALYA) TRAFO MERKEZ‹ YEN‹LEME ‹NfiAATI ‹fi‹ ANTALYA 2 01.06.2011 D‹CLE EDAfi(D‹YARBAKIR) YG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ MARD‹N 3 02.06.2011 VANGÖLÜ EDAfi(VAN) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ VAN 4 02.06.2011 D‹CLE EDAfi(D‹YARBAKIR) ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ MARD‹N 5 02.06.2011 ‹STANBUL ÜNIVERS‹TES‹ GÜÇ KAYNA⁄I VE BESLEME HATTI YAPIM ‹fi‹ ‹STANBUL 6 03.06.2011 ANTALYA ORMAN ENERJ‹ NAK‹L HATTI VE TRAFO YAPIM ‹fi‹ ANTALYA 7 03.06.2011 BEDAfi ‹STANBUL YERALTI KABLOSU ALIMI ‹fi‹ ‹STANBUL 8 03.06.2011 ELAZI⁄ KÖYLERE H‹ZMET ‹ÇMESUYU+ ENH YAPIM ‹fi‹ ELAZI⁄ 9 03.06.2011 TCDD GN MD (ANKARA) TRAFO MERKEZ‹ KORUMA PANOLARININ YEN‹LENMES‹ ‹fi‹ S‹VAS, HATAY 10 03.06.2011 TE‹Afi 2.‹LET‹M (BURSA) TRAFO MERKEZLER‹N‹N ‹fiLET‹LMES‹ ‹fi‹ (DÜZELTME) BURSA 11 03.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹(2.GRUP) fiANLIURFA 12 03.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹(1.GRUP) fiANLIURFA 13 03.06.2011 AYEDAfi ‹STANBUL ENH TRAFO MERKEZ‹ AG OG KABLO TES‹S‹ ‹fi‹ ‹STANBUL 14 03.06.2011 VANGÖLÜ EDAfi (VAN) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ VAN 15 03.06.2011 ‹NÖNÜ ÜN‹ (MALATYA) ELEKTR‹K KABLOSU ALIM ‹fi‹ MALATYA 16 03.06.2011 SAKARYA ‹L ÖZEL ‹DARE TRAFO B‹NASI YAPIM ‹fi‹ SAKARYA 17 06.06.2011 GÖNEN BLD (BALIKES‹R) SCADA S‹STEM‹ KURULMASI ‹fi‹ BALIKES‹R 18 06.06.2011 BURHAN‹YE BLD (BALIKES‹R) ELEKTR‹K TES‹SATI YAPIM ‹fi‹ BALIKES‹R 19 06.06.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) AG YG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ ‹ZM‹R 20 07.06.2011 POLATLI KAYMAKAMLI⁄I (ANKARA) ‹ÇMESUYU+ ENH YAPIM ‹fi‹ ANKARA 21 07.06.2011 TPAO ADIYAMAN ENH TAD‹LATI ‹fi‹ ADIYAMAN 22 07.06.2011 BORNOVA BLD (‹ZM‹R) JENERATÖR ALIM ‹fi‹ ‹ZM‹R 23 07.06.2011 KORKUTEL‹ BLD (ANTALYA) ELEKTR‹K HATTI VE TRAFO YAPIM ‹fi‹ ANTALYA 24 07.06.2011 KASTAMONU JANDARMA ENERJ‹ NAK‹L HAT YER ALTINA ALINMASI ‹fi‹ KASTAMONU 25 07.06.2011 MALATYA ‹NfiAAT EMLAK YILDIRIMDAN KORUNMA TES‹SATI YAPIM ‹fi‹ fiANLIURFA 26 07.06.2011 EGE ORDUSU (‹ZM‹R) TRAFO ONARIM MALZEMES‹ ALIMI ‹fi‹ ‹ZM‹R 27 07.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) ELEKTR‹K BAKIM ONARIMI ‹fi‹ D‹YARBAKIR 28 07.06.2011 TE‹Afi 3.‹LET‹M (‹ZM‹R) KOMPANZASYON PANO BAKIMI ONARIM ‹fi‹ ‹ZM‹R 29 07.06.2011 AKDEN‹Z EDAfi (ISPARTA) B‹NA TAD‹LATI ELEKTR‹K fiEBEKE TES‹S‹ ‹fi‹ ISPARTA 30 07.06.2011 D‹CLE EDAfi (BATMAN) ENDEKS OKUMA ‹fi‹ BATMAN 31 07.06.2011 AKDEN‹Z EDAfi (ISPARTA) ELEKTR‹K fiEBEKE TES‹S‹ ‹fi‹ ISPARTA 32 07.06.2011 ‹NÖNÜ ÜN‹ (MALATYA) KOMPANZASYON S‹STEM BAKIM ONARIMI ‹fi‹ MALATYA 33 07.06.2011 ANTALYA ‹L ÖZEL ‹DARE DATA VE UPS S‹STEM‹ YAPIM ‹fi‹ ANTALYA 189 www.ihalehaber.com 1 www.ihalehaber.com ‹HALE KILAVUZU • HAZ‹RAN 2011 ‹HALELER‹ • ELEKTR‹K-ELEKTRON‹K www.ihalehaber.com NO ‹HALE TAR‹H‹ ‹DARE ‹fi‹N KONUSU ‹fi‹N YER‹ 34 07.06.2011 ZONGULDAK ‹L ÖZEL ‹DARE KOMPANZASYON S‹STEM‹ YAPIM ‹fi‹ ZONGULDAK 35 08.06.2011 BORNOVA BLD (‹ZM‹R) ELEKTR‹K MALZEMES‹ ALIM ‹fi‹ ‹ZM‹R 36 08.06.2011 6.ANA BAKIM (BALIKES‹R) JENERATÖR ALIM ‹fi‹ BALIKES‹R 37 08.06.2011 KAYSER‹ SA⁄LIK ELEKTR‹K SIHH‹ TES‹SAT ALIM ‹fi‹ KAYSERI 38 08.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) ELEKTR‹K MALZEMES‹ ALIM ‹fi‹ fiIRNAK 39 08.06.2011 TREDAfi TRAKYA (TEK‹RDA⁄) KÖK ‹RT‹BAT HATLARI YAPIM ‹fi‹ ED‹RNE 40 09.06.2011 ‹SKENDERUN BLD (HATAY) ELEKTR‹K MALZEMES‹ ALIMI ‹fi‹ HATAY 41 09.06.2011 TCK 4.BÖLGE (ANKARA) TRAFO YAPIM ‹fi‹ ANKARA 42 09.06.2011 DEN‹ZL‹ KÖYLERE H‹ZMET ‹ÇMESUYU+ ENH YAPIM ‹fi‹ DEN‹ZL‹ 43 09.06.2011 172.TUGAY(fiIRNAK) ELEKTR‹K MALZEME ALIM ‹fi‹ fiIRNAK 44 09.06.2011 S‹VAS ‹NfiAAT EMLAK FARADAY KAFES YAPIM ‹fi‹ YOZGAT 45 09.06.2011 TEDAfi VAN ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ VAN 46 09.06.2011 AKDEN‹Z EDAfi (BURDUR) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ BURDUR 47 09.06.2011 AKDEN‹Z EDAfi (ISPARTA) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ ‹fi‹ ISPARTA 48 09.06.2011 fiANLIURFA ‹L ÖZEL ‹DARE ‹ÇME SUYU ENH TES‹S YAPIM ‹fi‹ fiANLIURFA 49 09.06.2011 GÜMÜfiHANE ‹L ÖZEL ‹DARE JENERATÖR VE ODA YAPIM ‹fi‹ GÜMÜfiHANE 50 10.06.2011 KIRKLARELI BLD TRAFO TES‹S AG PANO ALIMI MONTAJI ‹fi‹ KIRKLARELI 51 10.06.2011 MARD‹N JANDARMA VOLTAJ REGÜLATÖRÜ ALIM ‹fi‹ MARD‹N 52 10.06.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹(2.GRUP) ADANA 53 10.06.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹(1.GRUP) ADANA 54 10.06.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) AG YG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ ‹ZM‹R 55 13.06.2011 JANDARMA TEDAR‹K (ANKARA) JENARATÖR BAKIM ONARIMI ‹fi‹ ANKARA 56 13.06.2011 ARAS EDAS (ERZURUM) ELEKTR‹K BAKIM ONARIM ‹fi‹ ERZURUM 57 13.06.2011 ARAS EDAS (ERZURUM) ELEKTR‹K ARIZA ONARIM BAKIM ‹fi‹ ERZ‹NCAN 58 13.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ S‹‹RT 59 14.06.2011 YURTKUR DEN‹ZL‹ JENERATÖR ALIM ‹fi‹ AYDIN, MU⁄LA, DEN‹ZL‹ 60 14.06.2011 SANDIKLI BLD (AFYON) JENARATÖR ELEKTR‹K PANOSU ALIM ‹fi‹ AFYON 61 14.06.2011 GED‹Z BLD (KÜTAHYA) JENERATÖR ALIM ‹fi‹ KÜTAHYA 62 14.06.2011 DS‹ 21.BÖLGE (AYDIN) TRAFO TES‹S YEN‹LEME ‹fi‹ AYDIN 63 14.06.2011 ZÜBEYDE HANIM HST (ANKARA) ELEKTR‹K PANO VE KUVVET KABLO ‹MALAT YAPIM ‹fi‹ ANKARA 64 14.06.2011 SAMSUN GAZ‹ HST GÜÇ KAYNA⁄I ALT YAPI YAPIM ‹fi‹ SAMSUN 65 14.06.2011 ARAS EDAS (ERZURUM) ELEKTR‹K BAKIM ONARIM ‹fi‹ ERZURUM 66 14.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹(6.GRUP) fiIRNAK 190 www.ihalehaber.com ‹HALE KILAVUZU • HAZ‹RAN 2011 ‹HALELER‹ • ELEKTR‹K-ELEKTRON‹K NO ‹HALE TAR‹H‹ ‹DARE ‹fi‹N KONUSU ‹fi‹N YER‹ 14.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹(5.GRUP) fiIRNAK 68 14.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹(4.GRUP) fiIRNAK 69 14.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹(3.GRUP) fiIRNAK 70 14.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹(2.GRUP) fiIRNAK 71 14.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) ENH YAPIM ‹fi‹(1.GRUP) fiIRNAK 72 14.06.2011 TREDAfi TRAKYA (TEK‹RDA⁄) AG YG ELEKTR‹K fiEBEKES‹ YAPIM ‹fi‹ TEK‹RDA⁄ 73 14.06.2011 TE‹Afi GN MD (ANKARA) YERALTI GÜÇ KABLOSU BA⁄LANTISI YAPIM ‹fi‹ ARTV‹N 74 15.06.2011 ELAZI⁄ ORMAN ENH TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ ELAZI⁄ 75 15.06.2011 ANTALYA KÜLTÜR TRAFO TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ ANTALYA 76 15.06.2011 EMN‹YET GN MD (ANKARA) TRAFO AG OG PANO BAKIM ONARIM ‹fi‹ ANKARA 77 15.06.2011 ‹STANBUL OL‹MP‹YAT KURULU STADYUM ELEKTR‹K MEKAN‹K BAKIM ‹fi‹ ‹STANBUL 78 15.06.2011 ‹ZM‹R BÜYÜKfiEH‹R ELEKTR‹K MALZEMES‹ ALIMI ‹fi‹ ‹ZM‹R 79 15.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ D‹YARBAKIR 80 15.06.2011 TE‹Afi GN MD (ANKARA) ELEKTR‹K ‹LET‹M HATTI YAPIM ‹fi‹ ARTV‹N 81 16.06.2011 M‹LL‹ SARAYLAR (‹STANBUL) ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ ‹STANBUL 82 16.06.2011 7.ANA JET (MALATYA) ELEKTR‹K MALZEMES‹ ALIM ‹fi‹ MALATYA 83 16.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) HAT DEPLASE YAPIM ‹fi‹ fiIRNAK 84 17.06.2011 ‹ZM‹R TEDAR‹K JENERATÖR ALIM ‹fi‹ ‹ZM‹R 85 17.06.2011 GED‹Z EDAfi (MAN‹SA) AG OG ELEKTR‹K fiEBEKE TAD‹LAT ‹fi‹ MAN‹SA 86 17.06.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹(1.GRUP) ADANA 87 17.06.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG OG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹(2.GRUP) ADANA 88 20.06.2011 TCK 2.BÖLGE (‹ZM‹R) ENERJ‹ TEM‹N AYDINLATMA YAPIM ‹fi‹ AYDIN, MU⁄LA 89 20.06.2011 GÖLCÜK TERSANES‹ (KOCAEL‹) GÜÇ KAYNAGI ALIMI KOCAEL‹ 90 21.06.2011 DS‹ 1.BÖLGE (BURSA) POMPA ELEKTR‹K AKSAMI ENH YAPIM ‹fi‹ BURSA 91 22.06.2011 AKDEN‹Z EDAfi (ANTALYA) AG OG fiEBEKE TES‹S‹ ‹fi‹ ANTALYA 92 22.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ BATMAN 93 22.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) AG YG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ ADANA 94 22.06.2011 D‹CLE EDAfi (D‹YARBAKIR) DA⁄ITIM HAVA‹ HAT YAPIM ‹fi‹ BATMAN 95 23.06.2011 BOTAfi GN MD (ANKARA) GER‹L‹M ELEKTR‹K S‹STEM YEN‹LEME ‹fi‹ ADANA, KIRIKKALE 96 23.06.2011 K.MARAfi BLD ELEKTR‹K MALZEMES‹ ALIM ‹fi‹ K.MARAfi 97 27.06.2011 ‹ZM‹R TEDAR‹K JENERATÖR ALIM ‹fi‹ ‹ZM‹R 98 28.06.2011 KEMERKÖY EÜAfi (MU⁄LA) ELEKTR‹K BAKIM ONARIM ‹fi‹ MU⁄LA 99 29.06.2011 1.HAVA (ESK‹fiEH‹R) ALTYAPI MALZEMES‹ ALIM ‹fi‹ MU⁄LA 191 www.ihalehaber.com 67 www.ihalehaber.com ‹HALE SONUÇLARI • MAYIS2010 ‹HALELER‹ • ELEKTR‹K-ELEKTRON‹K www.ihalehaber.com NO ‹HALE TAR‹H‹ ‹DARE ‹fi‹N KONUSU EN DÜfiÜK TEKL‹F SAH‹B‹ KAZANAN F‹RMA 1 01.05.2011 2.ORDU (MALATYA) GÜNEfi ENERJ‹S‹ YAPIM ‹fi‹ EK‹NSAN ENERJ‹ (*) 2 02.05.2011 AYEDAfi ‹STANBUL ENERJ‹ HATTI DÖNÜfiÜM ‹fi‹ DAL‹N ‹NfiAAT 3 02.05.2011 UfiAK ÜN‹VERS‹TES‹ ELEKTR‹K ALTYAPI KABLOLAMA ‹fi‹ TOPAÇ MÜHEND‹SL‹K 4 03.05.2011 BOTAfi GN MD (ANKARA) POMPA JENERATÖR POMPA ELEKTR‹K fiALT YEN‹LEME ‹fi‹ AYKON ELEKTR‹K 5 03.05.2011 AYEDAfi ‹STANBUL AG OG fiEBEKE TEVS‹‹ ‹fi‹ ‹fiBA ‹NfiAAT 6 04.05.2011 AYEDAfi ‹STANBUL OG fiEBEKE TEVS‹‹ ‹fi‹ DAL‹N ‹NfiAAT 7 04.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) AG YG ELEKTR‹K TES‹S‹ ‹fi‹ SENKTA A.fi. 8 04.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) AG YG ELEKTR‹K TES‹S‹ ‹fi‹ Y‹⁄‹T MÜHEND‹SL‹K - ÖZKAN MUCUK 9 04.05.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ KAREL ELEKTR‹K 10 04.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) KÖK YG ELEKTR‹K TES‹S‹ ‹fi‹ (‹PTAL ED‹LM‹fiT‹R) ‹PTAL ED‹LM‹fiT‹R 11 04.05.2011 S‹NOP ÜN‹VERS‹TES‹ E‹H DEPLASE ‹fi‹ ‹VME ENERJ‹ (*) 12 05.05.2011 TARIM ‹fiLETMELER‹ (ANKARA) ENERJ‹ NAK‹L HATTI YAPIM ‹fi‹ EMRAH AVfiAR BUDUR MÜDEND‹SL‹K (*) 13 05.05.2011 TARIM ‹fiLETMELER‹ (ANKARA) TRAFO KÖK B‹NASI ENH YAPIM ‹fi‹ AKAN MÜHEND‹SL‹K MUC‹P ÖNDER AKAN (*) 14 05.05.2011 MERSIN GENÇLIK SPOR YEREL AG TESISAT YENILEME ISI YALÇIN L‹MONCU (*) 15 05.05.2011 MUHAREBE DESTEK (KOCAEL‹) KOMPANZASYON PANO ONARIM ‹fi‹ ‹RFAN CALAP (*) 16 05.05.2011 ESK‹fiEH‹R ‹NfiAAT EMLAK PRES ELEKTR‹K HATTI TRAFO YAPIM ‹fi‹ GLOBAL ‹NfiAAT ENERJ‹ (*) 17 05.05.2011 TEDAfi GAZ‹ANTEP AG YG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ MUHARREM AVAN (*) 18 05.05.2011 AYEDAfi ‹STANBUL OG fiEBEKE TEVS‹‹ ‹fi‹ AYDURAN ELEKTR‹K (*) 19 05.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K(‹ZM‹R) AG YG ELEKTR‹K TES‹S‹ ‹fi‹ AYY ELEKTR‹K 20 06.05.2011 TPAO BATMAN ENERJI HATTI ONARIM ISI OLUfiUM AYDINLATMA (*) 21 06.05.2011 TOROSLAR EDAS (MERS‹N) AG OG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ AR-HA ELEKTR‹K (*) 22 06.05.2011 KIRKLAREL‹ ÜN‹VERS‹TES‹ ENERJ‹ NAK‹L HATTI YAPIM ‹fi‹ GLOBAL ‹NfiAAT ENERJ‹ (*) 23 09.05.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ AL‹ ASKAR + GÖZDE ‹NfiAAT 24 10.05.2011 ANKARA ‹NfiAAT EMLAK ELEKTR‹K SIHH‹ TES‹SAT KL‹MA ONARIM ‹fi‹ ARISOY ‹NfiAAT 25 10.05.2011 2.ANA JET (‹ZM‹R) ELEKTR‹K S‹STEM‹ YEN‹LEME ‹fi‹ MUSTAFA ANIL ÇAKIR (*) 26 10.05.2011 TEDAfi GAZ‹ANTEP AG YG ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ KILIÇBEY ELEKTR‹K (*) 27 10.05.2011 TE‹Afi 11.‹LET‹M (KAYSER‹) ENERJI ILETIM HATLARI BAKIM ONARIMI RECEP ÇET‹NKAYA (*) 28 10.05.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG YG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ DEN‹Z ELEKTR‹K 29 10.05.2011 TE‹Afi GN MD (ANKARA) ENERJ‹ NAK‹L HATTI YAPIM ‹fi‹ ANADOLU ELEKTR‹K 30 10.05.2011 S‹VAS ‹L ÖZEL ‹DARE ELEKTR‹K TES‹SATI YAPIM ‹fi‹ AYDIN ELEKTR‹K (*) 31 11.05.2011 ANKARA ‹NfiAAT EMLAK JENERATÖR YANGIN SÖNDÜRME S‹STEM ‹fi‹ C‹HANG‹R ELEKTR‹K 32 11.05.2011 ADANA RUH SA⁄LI⁄I HST JENERATÖR YAPIM ‹fi‹ TEKSAN JENERATÖR 33 11.05.2011 TOROSLAR EDAfi (MERS‹N) ENH TES‹S YAPIM ‹fi‹ KILIÇBEY ELEKTR‹K (*) 192 www.ihalehaber.com ‹HALE SONUÇLARI • MAYIS2010 ‹HALELER‹ • ELEKTR‹K-ELEKTRON‹K www.ihalehaber.com NO ‹HALE TAR‹H‹ ‹DARE ‹fi‹N KONUSU EN DÜfiÜK TEKL‹F SAH‹B‹ KAZANAN F‹RMA 34 12.05.2011 TOROSLAR EDAfi (ADANA) AG OG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ AKBAYIR ELEKTR‹K 35 13.05.2011 CEYHAN HST (ADANA) TRAFO YAPIM PANO KOLON HATLARI ‹fi‹ KARATAfi RESTORASYON PROJE M‹M.‹NfiAAT (*) 36 13.05.2011 HACETTEPE ÜN‹ (ANKARA) ÇEVRE AYDINLATMA VE JENERATÖR MONTAJI ‹fi‹ SARP ‹NfiAAT 37 14.05.2011 ERZ‹NCAN ‹L ÖZEL ‹DARE PARATONER YAPIM ‹fi‹ BARAN ENERJ‹ (*) 38 16.05.2011 BURHAN‹YE ADL‹YES‹ (BALIKES‹R) BOYA ELEKTR‹K TAD‹LAT ‹fi‹ ENG‹N GÜNGÖR (*) 39 16.05.2011 TOROSLAR EDAfi (MERS‹N) AG OG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ A⁄IR ELEKTR‹K (*) 40 16.05.2011 D‹CLE ÜN‹ (D‹YARBAKIR) AG PANO TRAFO JENERATÖR ELEKTR‹K ‹fiLER‹ INDEKS ELEKTR‹K (*) 41 17.05.2011 DS‹ 2.BÖLGE (‹ZM‹R) ENH YAPIM ‹fi‹ GEMAN ELEKTR‹K 42 17.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) YG KAPAS‹TÖR TES‹S ‹fi‹ Y‹⁄‹T MÜHEND‹SL‹K - ÖZKAN MUCUK 43 17.05.2011 TOROSLAR EDAfi (MERS‹N) AG OG ELEKTRIK TES‹S ‹fi‹ ARZU ‹NfiAAT (*) 44 18.05.2011 BEDAfi ‹STANBUL ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ ELTA ELEKTR‹K (*) 45 18.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) AG YG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ SENKTA ELEKTR‹K A.fi. 46 20.05.2011 M‹LL‹ SARAYLAR (‹STANBUL) AG GENERATÖR GRUBU YEN‹LEME ‹fi‹ ENELKA MÜHEND‹SL‹K (*) 47 20.05.2011 ARDAHAN SA⁄LIK JENERATÖR ALIM KURULUM ‹fi‹ ZAFER fiANLITÜRK (*) 48 23.05.2011 ANTALYA POL‹S E⁄‹T‹M TRAFO TES‹S YAPIM ‹fi‹ ESB MÜHEND‹SL‹K (*) 49 23.05.2011 ARAS EDAfi (ERZ‹NCAN) AG YG ELEKTR‹K fiEBEKE YAPIM ‹fi‹ OLUfiUM AYDINLATMA (*) 50 23.05.2011 fiANLIURFA ‹L ÖZEL ‹DARE TRAFO YAPIM ‹fi‹ PARMAKSIZ ELEKTR‹K (*) 51 24.05.2011 MALATYA DARENDE ORGAN‹ZE AG-YG ELEKTR‹K fiEBEKES‹ YAPIM ‹fi‹ VEDAT KAYA (*) 52 24.05.2011 GED‹Z EDAfi (MAN‹SA) ELEKTR‹K TES‹S‹ YAPIM ‹fi‹ N‹ZAM ‹NfiAAT (*) 53 24.05.2011 EÜAfi GN MD (ANKARA) KAZAN ELEKTR‹K BAKIM ONARIM REV‹ZYON ‹fi‹ TAfiTEM TEM‹ZL‹K 54 24.05.2011 TOROSLAR EDAfi (MERS‹N) AG OG ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ F‹BER ELEKT‹R‹K (*) 55 24.05.2011 TOKAT ‹L ÖZEL ‹DARE YAS POMPAJ TES‹S‹ TERF‹ HATTI YAPIM ‹fi‹ O⁄UZ SEL‹M (*) 56 26.05.2011 AYEDAfi ‹STANBUL AG OG fiEBEKE TEVS‹‹ ‹fi‹ KEBAN MÜHEND‹SL‹K (*) 57 26.05.2011 GED‹Z EDAfi (MAN‹SA) KÖK ÇH‹ ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ OLUfiUM AYDINLATMA ENERJ‹ ELEKTR‹K (*) 58 26.05.2011 GED‹Z EDAfi (MAN‹SA) AG YG ELEKTR‹K TES‹S ‹fi‹ AZ‹M ‹NfiAAT (*) 59 26.05.2011 GED‹Z ELEKTR‹K (‹ZM‹R) ELEKTR‹K TES‹S YAPIM ‹fi‹ ORHAN YILMAZ 60 27.05.2011 ÇORLU ‹NfiAAT EMLAK (TEK‹RDA⁄) ÇATI PARATONER ‹LE ELEKTR‹K TES‹SATI ONARIMI ‹fi‹ KARDEfiLER fiÖM‹NE (*) 61 30.05.2011 TCDD GN MD (ANKARA) F‹BER OPT‹K ENERJ‹ S‹NYAL KABLOSU DÖfiEME ‹fi‹ TEKNOTEL ENERJ‹ 62 31.05.2011 SAMSUN BÜYÜKfiEH‹R ENERJ‹ TEM‹N‹ TES‹S‹ YAPILMASI ‹fi‹ ‹BRAH‹M KAVR‹ (*) 63 31.05.2011 65.P‹YADE(KIRKLAREL‹) SU DRENAJI VE ELEKTR‹K TES‹SATI ONARIMI ‹fi‹ EM‹R GIDA ‹NfiAAT (*) (*) ‹haleyi kazanan firmalar 194 ÜRÜNLER Ak›ll› adresli yang›n alarm santralleri VIP haberleflme protokolü ile üstün çal›flma performans› sunan Maxlogic serisi yang›n alarm santralleri, 8 çevrime kadar geniflleyebilen modüler yap›s› ile 1016 adres kapasitesi sunar. Maxlogic ML-123X / ML-124X.P serisi santrallerin özellikleri • EN 54-2 ve EN 54-4 standartlar›na uygun • Mavigard Harezmic serisi adresli cihazlar ile uyumlu • 64 adede kadar santral ve / veya tekrarlay›c› panel ile network çal›flabilme • 8 çevrime kadar geniflleyebilen modüler yap›, max. 1016 adres kapasitesi • 1000 adet programlanabilir bölge ve 1000 olay kayd› haf›zas› • Yang›n alarm›n›n öncelikli görüntülenmesi, yang›n ve di¤er tip olaylar için ayr› sorgulama butonlar›, olaylara göre kategorik s›n›fland›rma • Gerçek zaman saati • Yang›n alarm›n›n 1,5 sn içinde alg›lanmas›n› sa¤layan çevrim sorgulamas›n› kesme (interrupt) özelli¤i • Çevrimin 7,5 sn içinde sorgulanmas› • 4 adet programlanabilir uzaktan kumanda giriflleri • Elektromanyetik giriflimlerden etkilenmez. • Modbus ç›k›fl› ile bina yönetim sistemlerine yaz›l›msal entegrasyon • Geliflmifl bilgisayarla haberleflme imkanlar› (RS232 / RS485 yak›n eriflimde, GPRS TCP-IP daha uzak eriflimlerde) • Süpervize edilmifl çevre elemanlar›, geniflleme kartlar› (güç kayna¤›, çevrim geniflleme, printer...) • Gece / gündüz çal›flma modu, ön alarm, kirlilik uyar›s› • Sanal panel, Supervisor uygulamalar› • Direkt santrala ba¤lanabilen girifl / ç›k›fl modülleri • Geliflmifl kumanda / görüntüleme özellikleri • Boot Loader yaz›l›m›yla sahada yaz›l›m güncelleme imkan› • Girifl / ç›k›fl cihazlar› için olay seçimi ve geliflmifl parametrik düzenleme seçenekleri • Kullan›c› tan›ml› olay tipi yaratabilme ML-124X.P serisinde çelik ön yüze monte edilmifl printer modülü standartt›r. Olay kay›tlar›, anl›k veya toplu olarak yazd›r›labilmektedir. Ayr›ca olay tipine göre filtreleme imkan› tan›nm›flt›r. Firma: Mavili Elektronik Neo anahtar-priz serisi Evinde sadeli¤i sevenler için elektrik sektöründe 24 y›ll›k deneyime sahip olan Elbi Elektrik taraf›ndan üretilen Neo serisi, kordonsuz kompakt tasar›m› ve 17 fonksiyonuyla dikkat çekiyor. Modern hatlara sahip olan Neo serisi, sadece dü¤meyi ç›kararak monte etme özelli¤i, elektrikle temasa karfl› parmak koruma, yüksek performansl› montaj t›rnaklar› ve dü¤me/kapak alt›ndan ulafl›labilir t›rnak vidalar› ile kolay ve güvenli bir montaj sa¤l›yor. Firma: Elbi Elektrik 196 Paslanmaz çelik etiket yaz›c›s› HellermannTyton GmbH, yeni bir paslanmaz çelik etiket yaz›c›s› gelifltirdi. Bu yaz›c›, özellikle küçük ya da orta hacimde paslanmaz çelik etiket ihtiyac› olan firmalar için ilgi çekici olabilir. Firmalar, d›flar›da bast›r›lm›fl etiket sat›n almak yerine MBOSS Lite yaz›c› sistemiyle ihtiyaçlar› kadar etiketi yerinde bast›rabilir. Bask› ifllemi kolayd›r ve maksimum karakter say›s›nda dahi ifllem bir dakikadan k›sa sürede son bulur. M-BOSS Lite’› olan firmalar, paradan ve zamandan tasarruf edeceklerdir.M-BOSS Lite yaz›c›yla, M-BOSS paslanmaz çelik (S316) etiketleri kolayca, güvenilir ve h›zl› flekilde bast›r›l›r. Bu etiketler, çok dayan›kl›d›r ve hem s›cakl›k hem tehlikeli kimyasallara karfl› dirençlidir. Bu özellikleriyle etiketler, korozif gazlar›n yo¤un oldu¤u biyogaz iflletmeleri veya afl›r› hava de¤iflimlerine maruz kal›nan günefl enerjisi iflletmeleri gibi pek çok alanda kullan›labilir. Bu sistem, benzerlerinden farkl› olarak küçük boyutuyla dikkat çekmektedir. Düflük a¤›rl›¤› (35 kg) ve standart elektrik kayna¤›ndan beslenme özellikleriyle tafl›mas› kolayd›r ve böylece flantiyelerde dahi yerinde kullan›labilir. M-BOSS Lite, herhangi bir masa üstü bilgisayarla çal›flt›r›labilir. Yaz›l›m verileri Microsoft Excel’den al›n›r. M-BOSS Lite, paslanmaz çelik etiket olarak dört boyda etiket temin edilebilmektedir: 10 x 45mm, 10 x 90mm, 20 x 45mm ve 20 x 90mm. Etiketler, maksimum 4.6 mm geniflli¤indeki HellermannTyton MBT serisi paslanmaz çelik kablo ba¤lar›yla uygulanabilirler. Firma: Kardefl Elektrik Kombi aktif-reaktif direkt ba¤l› sayaçlar Luna aktif reaktif trifaze elektronik elektrik sayaçlar›; EN-50470, EN 62052-11 ve EN 62053-23 standartlar›na uygun, aktif enerji tahakkuku için C s›n›f› yüzde 0.5 hassasiyetli ölçüm ve reaktif enerji için A s›n›f› yüzde 2 ölçüm yapan, 8 ayr› zaman dilimine 4 ayr› tarifede fiyatland›rma için programlanabilen, bina içi ve d›fl› kullan›ma uygun IP54 koruma s›n›fl› sayaçlard›r. Direkt ba¤l› modeller, 120 A maksimum ak›m de¤erine kadar ç›kabilmekte ya da ak›m trafolu tipleri ile daha yüksek kapasiteye hizmet verebilmektedir. Elektrik da¤›t›m firmalar›n›n istedi¤i voltaj, ak›m, frekans, demant, maksi- mum demant, yük profili, quadrant bilgisi, ak›m yönü gibi tüm özellikleri ölçüp haf›zas›nda saklamaktad›r. Hem gövde hem de klemens kapa¤›n›n uygunsuz aç›lmas›n› takip edip haf›zas›na alan güvenlik sistemli Luna sayaçlar, darbelere ve yüksek s›cakl›¤a dayan›kl› zarif tasar›ml› gövdesi ile her elektrik panosunun içine kolayca monte edilebilmektedir. Üstündeki optik port vas›tas› ile el terminali ile okuma sa¤lanabildi¤i gibi istenirse standart olarak bulunan RS485 portlar› ile uzaktan okuma sistemine de uyumludur. Firma: Luna Elektrik Sayaçlar› 197 ÜRÜNLER Modüler UPS Delta ARTronic NH Plus serisi modüler tip 3 faz girifl ve ç›k›fll› UPS sistemleri; bankac›l›k, finans, internet hosting flirketleri, telekomünikasyon hizmetleri, otomasyon sistemleri, hastaneler, küçük-orta ve büyük ölçekli bilgi ifllem merkezleri bilgi ifllem cihazlar› ve elektronik altyap›s›n› destekleyen, kritik yükler için enerji alt›nda modüler tip güç art›fl› yapmaya veya yedeklemeye izin vermektedir. Ayn› flekilde, enerji alt›nda sistemi durdurmadan modül de¤iflikli¤i ile de 1 dakika gibi k›sa bir sürede teknik servis imkan› sa¤layan NH Plus serisi UPS, zaman içinde artan yüklere ve yedekleme ihtiyac›na göre güç art›fl› sa¤layabilen veya yedekleme ihtiyac›na cevap verebilen yap›dad›r. Paralellenen ya da yedeklenen UPS’ler için de ortak akü grubu kullanabildi¤inden kurulum alan› ve maliyetler aç›s›ndan avantajlar sa¤lamaktad›r. Ürün, normal çal›flmada yüzde 30 yük ve üzerinde yüzde 95, ekonomi çal›flma modunda yüzde 98'e varan yüksek verim de¤erleri ile kullan›c›lar›na minimum çal›flt›rma maliyeti oluflturur. ECO mod çal›flma özel- li¤i Delta taraf›ndan özel bir mant›k ile gelifltirilmifltir. Delta ARTronic NH Plus serisi küçük boyutlar› ve yüksek enerji yo¤unlu¤u sayesinde kullan›c›lara küçük hacimlerde yerden tasarruf sa¤layarak maksimum enerji verimlili¤i sa¤lar. Ayn› zamanda enerji alt›nda modül ekleme ve ç›karma özelli¤i (HotSwap) sayesinde durufl gerektirmeksizin güç art›fl›na veya yedekleme modülü eklemeye izin verir. NH Plus serisi, 20 kVA’l›k UPS modülleri ile tek gövde içinde 120 kVA ya kadar, 4 adet paralellenerek toplamda 480 kVA ya kadar geniflleme imkan› sa¤lar. Bu flekilde ileriye dönük olarak yat›r›m maliyeti minimuma indirgenmifl olup kullan›c›lar istedikleri zaman, istedikleri kadar güç art›fl›nda bulunabilirler. Kullan›c›, bu flekilde hem toplam sistemi en yüksek verimlilikte çal›flt›rmakta hem de N+X yedekleme özelli¤i sayesinde istedi¤i say›da modülü yedekleyebilme esnekli¤ine sahip olmaktad›r. Firma: ARTronic Yeni nesil fan ve filtre üniteleri Bafll›ca Avantajlar› Daha h›zl›: Alet kullanmadan basit ve h›zl› montaj imkan› Pano üstünde montaj, hava ak›fl yönü çevrimi, elektrik ba¤lant›s› ve h›zl› filtre mat› de¤ifltirme gibi kilit ifllerde kullan›lan aletler en aza indirilir. Böylelikle kolay montaj imkan› ve de¤erli zamandan tasarruf sa¤lan›r. Daha iyi: Çapraz fan teknolojisi ile yenilikçi diyagonal fanlardaki sabit bas›nç sayesinde enerji tasarrufu 198 ve daha fazla sürekli hava ç›k›fl› – ayn› zamanda s›cak noktalar›n oluflumunun önlenmesine yard›mc› Her yerde: Mevcut ürün yelpazesi ile dünyan›n her yerinde Yeni ürün grubuna geçifli kolaylaflt›rmak için eski seri de 2011 sonuna kadar geçerli olacakt›r. Detaylar› afla¤›daki tabloda bulmak mümkündür. Firma: Rittal R E K L A M ‹ N D E K S ‹ 2M KABLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .A.K. GAZANFER fiANLITOP . . . . . . . . . . . . .77 A1 ENERJ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .201 GERSAN . . . . . . . . . . . . . . . .Ö.K.‹.-3-51-53 ABB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91-151-159 G‹R‹fi‹M ELEKTR‹K . . . . . . . . . . . . . . . .143 AKT‹F . . . . . . . . . . . . . . . .25-27-29-31-33 GÜLBOY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 ARMES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121 GÜVEN ‹fi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .147 ASTOR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 ICC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .195 AYSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .163 KAEL MÜHEND‹SL‹K . . . . . . . . . . . . . . . .11 BAUMÜLLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125 KARACA ENDÜSTR‹YEL . . . . . . . . . . . .10 BEM‹S . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127 KLAS ENERJ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 BETA TRANSFORMATÖR . . . . . . . . . .129 LEROY SOMER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65 B‹LEfi‹M ELEKTR‹K . . . . . . . . . . . . . . . .175 MAKEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .117 CH‹NT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 MAV‹L‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83 DAL ELEKTR‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115 MESAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161 DEM‹TAfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 MUTLUSAN ELEKTR‹K . . . . . . . . . . . . .171 DKE ELEKTR‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .101 NECRON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 DTM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105 ONKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37-39 EAE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42-43 OPT‹MUS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47-49 EK‹P ELEKTROMEKAN‹K . . . . . . . . . . .107 ÖZD‹RENÇ . . . . . . . . . . . . . . . . .A.K.‹.-202 EKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109 ÖZD‹SAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 EKSEN MÜH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .111 PROTOKOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177 ELEKTROLOJ‹K . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 REÇBER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97 ELEKTROSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 SANMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .139 EL‹MSAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 SCHNEIDER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .183 ELK‹MA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 SEM TRANS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173 ELKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60-61 SIEMENS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57-153 ELPA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 S‹GMA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 EMKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 T.PLAST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141 ENDOKS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .71 TEKOM-PUK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 ENEL ENERJ‹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 TEPAfi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 ENPAY A.fi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165 TÜMKAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 EPKOM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .155 TÜRK PRYSM‹AN . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 EPS PANO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 ÜNAL KABLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .199 ERGUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73 VATAN KABLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . .149 ER-SA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .187 VEKMAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 EURO SOLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .179 WAGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 200