ilköğretim 7.sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve
Transkript
ilköğretim 7.sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve
ĠLKÖĞRETĠM 7.SINIF ÖĞRENCĠLERĠNĠN ÖZDÜZENLEME STRATEJĠLERĠ VE MOTĠVASYONEL ĠNANÇLARI ĠLE MATEMATĠĞE YÖNELĠK TUTUMLARI ARASINDAKĠ ĠLĠġKĠNĠN ĠNCELENMESĠ Recai AKKAYA Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Ġlköğretim Bölümü Özet: Günümüzde artık öğrenmeyi etkileyen etmenlerin sadece zihinsel olmadığı, duyuşsal faktörlerin de öğrenme üzerinde önemli rolü olduğu da bilinmektedir. Ayrıca yapılan araştırmalar öğrencilerin akademik başarılarında, kendi öğrenme süreçlerini kontrol ettikleri, özdüzenleme ve motivasyonun öğrencilerin öğrenmesinde etkili olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda, bu araştırmanın amacı, ilköğretim 7.sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, tarama modelinde olup, betimsel bir nitelik taşımaktadır. Araştırmanın örneklemini 194 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen verileri çözümlemede betimleyici istatistikler (ortalama, standart sapma vb.) kullanılmış; öğrencilerin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi bulmak için ise korelasyon analizi yapılmıştır. Ölçeklere verilen cevaplar dikkate alındığında, öğrencilerin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inanç puanları ortalaması (x=5.05, ss=0.87), matematiğe yönelik tutum puanları ortalaması (x=3.62, ss=0.75) olduğu görülmüştür. Ayrıca, öğrencilerin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik inançları arasındaki istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=0.50, p<0.5). 1.GĠRĠġ Son yıllarda, eğitim alanında yapılan çalışmaların pek çoğu iyi öğrenmenin nasıl gerçekleşebileceği üzerine yoğunlaşmış fakat iyi öğrenmenin ne olduğu ve buna uygun öğrenme ortamlarının nasıl hazırlanabileceği halen net bir biçimde açıklanamamıştır. Bununla birlikte yapılan araştırmalar öğrenmeyi etkileyen etmenlerin sadece zihinsel olmadığı, duyuşsal faktörlerin de öğrenme üzerinde önemli rolü olduğunu göstermiştir. Öğrenmeyi etkileyen duyuşsal faktörlerden birisi de özdüzenlemedir. Özdüzenleme kavramının tanımına farklı alanlarda farklı şekillerde rastlanılmaktadır. Özdüzenleme kavramını ilk ortaya koyan Bandura’ ya (1986) göre bu kavram bireyin, öğrenme hedeflerini belirleyerek öğrenme-öğretme sürecinde etkin rol oynayıp süreci kontrol etmesidir. Pintrich (2000)’e göre özdüzenleme, öğrencilerin kendi öğrenme amaçlarını belirleyerek, aktif bir şekilde bilişlerini kullandıkları, davranışlarını düzenledikleri etkin ve yapıcı bir süreçtir. Risemberg ve Zimmerman’a (1992) göre amaçların belirlenmesi, bu amaçları gerçekleştirmek için planlamanın yapılması ve bu planlamanın sonunda kazanılanların denetlenmesi olarak tanımlanmaktadır. Kauffman’a (2004) göre ise özdüzenleme, öğrenenin karmaşık öğrenme etkinliklerini kontrol etmeye ve yönetmeye yönelik çabasıdır. Özdüzenlemeye ilişkin yapılan tanımlar dikkate alındığında tanımların ortak noktası, öğrencilerin öğrenme süreçleri üzerinde aktif bir rol oynamalarının gerektiğidir (Ainley ve Patrick, 2006). Özdüzenleme becerisi öğrenilebilir ve geliştirilebilir bir beceri olduğu için alandaki kuramcılar tarafından yaşam boyu öğrenmenin temel elemanlarından bir olarak kabul edilmiştir (Pintrich, 2000; Zimmerman, 2002). Bireylerin öğrenme ihtiyaçlarına göre kendi öğrenmelerini sağlama ve düzenleme ihtiyacı, özdüzenlemeye dayalı öğrenme kavramını ortaya atmıştır. Özdüzenlemeye dayalı öğrenme süreci, öğrencilerin aktif bir şekilde bilişlerini, motivasyonlarını ve davranışlarını düzenledikleri öğrenme sürecidir (Altun ve Erden, 2006). Özdüzenlemeye dayalı öğrenme sürecini etkileyen iki temel etmen vardır. Bunlar özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançlardır. Özdüzenleme stratejileri, öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecindeki bir görevi gerçekleştirirken harcadığı çabayı yönetmesi, öğrenmek için kullandığı tekrarlama, anlamlandırma ve örgütleme gibi bilişsel stratejilerdir (Pintrich ve De Groot, 1990). Motivasyonel inançlar ise öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecindeki performansı ve kendi bilişsel faaliyetlerine ilişkin inançlarıdır. Motivasyonel inançlar, hedef yönelimi, amaca odaklanma, konu değeri, öğrenme inançları, özyeterlik ve sınav kaygısını kapsamaktadır (Aktamış ve Uça, 2010). Bu açıdan bakıldığında motivasyonel inançlar öğrencilerin başarıya ulaşmaları, öğrenmeleri ve çalışmaları için etkili bir değişkendir (İspir, Ay ve Saygı, 2011). Bu araştırma kapsamında ele alınan kavramlardan bir tanesi de matematiğe yönelik tutumdur. Neale (1969) göre matematiğe yönelik tutum matematikten hoşlanmak veya hoşlanmamak, matematiksel aktivitelerde bulunmaya eğilimli olma veya onlardan çekinme, birisinin matematikte iyi yada kötü olduğuna olan inancı ve matematiğin faydalı veya gereksiz olduğuna olan inancıdır. Yapılan birçok araştırmada özdüzenleme stratejilerin, motivasyonel inançların ve matematiğe yönelik tutumun ile matematik başarısı arasında pozitif yönde bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur (Üredi ve Üredi, 2005; Yunus ve Wan-Ali, 2009; Arsal, 2009). Ancak bu faktörlerin birbirleriyle olan ilişkilerini ortaya koyan bir çalışmaya rastlanamamıştır. Bundan dolayı bu çalışmanın amacı ilköğretim 7.sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaç doğrultusunda şu araştırma problemlerine cevap aranacaktır: 123- İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları ne düzeydedir? İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları cinsiyete göre farklılaşmakta mıdır? İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe karşı yönelik tutumları arasında bir ilişki var mıdır? 2.YÖNTEM 2.1. AraĢtırma Grubu Bu araştırma tarama modelinde olup, betimsel bir nitelik taşımaktadır. Bu modele uygun olarak bağımlı ve bağısız değişkenler arasındaki ilişkilerin varlığı derecesi ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2011-2012 eğitim öğretim yılında Bolu ilindeki iki ilköğretim okulunda okuyan 102’ si kız (%53), 92’ si erkek (%47) toplam 194 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. 2.2. Verilerin Toplanması ve Analizi Öğrencilerin özdüzenleme ve motivasyonel inançlarını ölçmek için Pintrich ve De Groot (1990) tarafından geliştirilen ve Üredi (2005) tarafından Türkçe’ ye uyarlanan ve 44 maddeden oluşan “Öğrenmeye İlişkin Motivasyonel Stratejiler Ölçeği” ölçeği kullanılmıştır. Ölçme aracı özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançlar olmak üzere iki boyuttan oluşmaktadır. Özdüzenleme stratejileri boyut bilişsel strateji kullanımı (13 madde) ve özdüzenleme (9 madde) iki alt boyutlarından, motivasyonel inançlar ise özyeterlik (9 madde), içsel değer (9 madde) ve sınav kaygısı (4 madde) olmak üzere üç alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0,68 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada kullanılan bir diğer ölçek ise Aşkar (1986) tarafından geliştirilen matematiğe yönelik tutum ölçeğidir. Ölçek beşli likert tipinde hazırlanmış ve toplam yirmi maddeden oluşmaktadır. Bu ölçekten alınabilecek en büyük puan 100, en düşük puan ise 20’ dır. Bu maddelerin onu olumlu, onu ise olumsuz ifadelerden oluşmaktadır. Bu ölçeğin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı ise 0,76 olarak hesaplanmıştır. Araştırmadan elde edilen verileri çözümlemede betimleyici istatistikler (ortalama, standart sapma vb.) kullanılmış; öğrencilerin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkiyi bulmak için ise korelasyon analizi yapılmıştır. 3. BULGULAR Bu bölümde, ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkinin araştırılması amacıyla gerçekleştirilen istatistiksel analizlere ve analizlere ilişkin yapılan yorumlara yer verilmiştir. İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları ile matematiğe yönelik tutumlarını belirlemede kullanılan anketlere verdikleri cevapların puanlarının ortalamaları ve standart sapmaları Tablo 1’ de verilmiştir. Tablo 1. Ġlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye iliĢkin motivasyonel stratejileri ölçeği ve matematiğe yönelik tutum ölçeğinden aldığı puanlar Ölçek n Ort. Min. Mak. ss Özdüzenleme Stratejileri (ÖS) 194 5,05 1,00 6,55 0,85 Motivasyonel İnançlar(MI) 194 4,78 2,48 6,42 0,74 Matematiğe Yönelik Tutum (MYT) 194 3,62 1,95 5,00 0,72 Tablo 1 incelendiğinde; araştırmaya katılan ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme strateji puanlarının ortalamasının ( x = 5,05, ss=0,85) motivasyonel inançlar puan ortalamasından ( x = 4,78, ss=0,74) yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri ve motivasyonel inançları puanlarının orta düzeyde olduğu görülmektedir. Tablo 1dikkate alındığında ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik tutum puanlarının ( x = 3,62, ss=0,72) orta düzeyde olduğu görülmektedir. Bu sonuçlara bakıldığında, ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik özdüzenleme becerilerinin, motivasyonlarının ve tutumlarının orta düzeyde olduğu görülmektedir. İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye ilişkin motivasyonel stratejileri ölçeği ve matematiğe yönelik tutum ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığını tespit etmek için yapılan t-testi analizinin sonuçları Tablo 2’ de verilmiştir. Tablo 2. Ġlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye iliĢkin motivasyonel stratejileri ölçeği ve matematiğe yönelik tutum ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyete göre t testi sonuçları Ölçek Cinsiyet n x ss sd t p Özdüzenleme Stratejileri(ÖS) Kız 102 5,16 ,81 192 1,906 ,058 Erkek 92 4,93 ,88 Kız 102 4,84 0,70 192 1,202 ,231 Erkek 92 4,71 0,77 Kız 102 3,65 0,71 192 ,626 ,530 Erkek 92 3,58 0,74 Motivasyonel İnançlar(MI) Matematiğe Yönelik Tutum (MYT) Tablo 2’ de görüldüğü gibi araştırmaya katılan ilköğretim yedinci sınıf kız ve erkek öğrencilerinin özdüzenleme stratejileri puanlarına ait ortalama puanları arasındaki fark, t-testiyle karşılaştırılmış (t(192)= 1,906; p>.05) ve α=.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmamıştır. Araştırmaya katılan ilköğretim yedinci sınıf kız ve erkek öğrencilerinin motivasyonel inanç puanlarına ait ortalama puanları arasındaki fark, t-testiyle karşılaştırılmış (t(192)= 1,202; p>.05) ve α=.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ayrıca araştırmaya katılan ilköğretim yedinci sınıf kız ve erkek öğrencilerinin matematiğe yönelik tutum puanlarına ait ortalama puanları arasındaki fark, t-testiyle karşılaştırılmış (t(192)= 1,906; p>.05) ve α=.05 düzeyinde anlamlı bir fark bulunmamıştır. İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye ilişkin motivasyonel stratejileri ölçeğinden aldıkları puanları ile matematiğe yönelik tutum ölçeğinden aldıkları puanları arasındaki ilişkiyi bulmak için yapılan korelasyon analizinin sonuçları Tablo 3’ de gösterilmiştir. Tablo 3. Ġlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye iliĢkin motivasyonel stratejileri ölçeğinden aldıkları puanları ile matematiğe yönelik tutum ölçeğinden aldıkları puanlarının korelasyon analizi sonuçları Ölçekler n r p ÖS-MI 194 0,56 ,000 ÖS-MYT 194 0,45 ,000 MI- MYT 194 0,36 ,000 r: Korelasyon katsayısı, p<.05 Tablo 3’ de görüldüğü gibi elde edilen korelasyon katsayıları yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye ilişkin özdüzenleme becerileri ile matematiğe yönelik motivasyonları arasında orta düzeyde bir ilişkinin varlığından söz edilebilir (r=0,56, p<0,05). Aynı tablodan matematik öğrenmeye ilişkin özdüzenleme becerileri ile matematiğe yönelik tutumları arasında yine orta düzeyde bir ilişkiden bahsedebiliriz (r=0,45, p<0,5). Yine Tablo 3 incelendiğinde matematiğe yönelik motivasyonel inanç puanları ile matematiğe yönelik tutum puanları arasındaki korelasyon katsayısının düşük olmakla birlikte yedinci sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik motivasyonel inanç puanları ile matematiğe yönelik tutum puanları arasında ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır (r=0,36, p<0,05). Tablodaki korelasyon katsayıları dikkate alındığında ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin ÖS-MI ve MYT ölçeklerinden aldıkları puanlar arasında pozitif doğrusal bir ilişki olduğunu göstermektedir. 4. TARTIġMA, SONUÇ ve ÖNERĠLER Bu araştırma temel olarak ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematik öğrenmeye ilişkin motivasyonel stratejileri ile matematiğe yönelik tutumları belirlenmeye ve bu değişkenler arasındaki ilişki incelemiştir. Bu amaçla 102’ si kız, 92’ si erkek toplam 194 ilköğretim yedinci sınıf öğrencisine Öğrenmeye İlişkin Motivasyonel Stratejiler Ölçeği ve Matematiğe Yönelik Tutum Ölçeği uygulanmıştır. Bu araştırmada ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerine yapılan uygulama sonuncunda elde edilen verilerin analizinden, ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik özdüzenleme becerilerinin ( x = 5,05, ss=0,85), motivasyonel inançlarının ( x = 4,78, ss=0,74) ve matematiğe yönelik tutumlarının ( x = 3,62, ss=0,72) orta düzeyde olduğu görülmektedir. Bu sonuçlar dikkate alındığında ilköğretim yedinci sınıftaki öğrencilerin matematiğe yönelik özdüzenleme becerilerinin ve motivasyonel inançlarının geliştirilmeye ihtiyacı olduğu anlaşılmaktadır. Özdüzenleme becerilerinin ve motivasyonel inançların sınıf içerisindeki akademik başarının önemli bir belirleyicisi olduğu düşünüldüğünde bu beceri ve inançların geliştiren öğrenme ortamların oluşturulması kaçınılmazdır. Araştırmanın bir diğer bulgusunu dikkate aldığımızda ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme becerileri, motivasyonel inançların ve matematiğe yönelik tutum puanlarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı görülmüştür. Bununla birlikte yapılan analizlerde ilköğretim yedinci sınıf kız öğrencilerinin gerek özdüzenleme becerileri gerek motivasyonel inançları ve gerekse de matematiğe yönelik tutum puanlarının ortalamalarının erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Yapılan incelemelerde, araştırmaya katılan ilköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin özdüzenleme becerileri ile motivasyonel inançları puanları arasında orta düzeyde bir ilişkinin (r=0,56, p<0,05) olduğunu gösterirken, özdüzenleme becerileri ile matematiğe yönelik tutum puanları arasında yine orta düzeyde bir ilişkiden bahsedebiliriz (r=0,45, p<0,5). Ayrıca motivasyonel inanç puanları ile matematiğe yönelik tutum puanları arasındaki korelasyon katsayısının düşük olmakla birlikte yedinci sınıf öğrencilerinin matematiğe yönelik motivasyonel inanç puanları ile matematiğe yönelik tutum puanları arasında ilişki istatistiksel olarak anlamlıdır (r=0,36, p<0,05). KAYNAKÇA Aktamış, H. ve Uça, S. (2010). Motivasyonel, Bilişsel ve Bilişüstü Yeterlilikler Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması. İlköğretim Online,9 (3), 980-989. Altun, S. ve Erden, M. (2006). Öğrenmede Motive Edici Stratejiler Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yeditepe Üniversitesi Edu7. 2(1), 1-16. Arsal, Z. (2009). Özdüzenleme Öğretiminin İlköğretim Öğrencilerinin Matematik Başarısına ve Tutumuna Etkisi. Eğitim ve Bilim, 24 (152), 3-14. Aşkar, P. (1986). Matematik Dersine Yönelik Tutumu Ölçen Likert-Tipi Bir Ölçeğin Geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 62, 31-36. Akkuş-İspir, O., Sonay-Ay, Z. ve Saygı, E. (2011). Üstün Başarılı Öğrencilerin Özdüzenleyici Öğrenme Stratejileri, Matematiğe Karşı Motivasyonları ve Düşünme Stilleri. Eğitim ve Bilim, 36 (162), 235-246. Neala, D.C. (1969). The Role of Attitude in Learning Mathematics. Aritmetic Teacher, 16, 631-640. Pintrich, R.R. (2000). The Role of Goal Orientation in Self-regulated Learning. (Eds: M. Boekaerts, P.R.Pintrich, M.Zeidner), Handsbook of Self-Regulation. San Diego, CA: Academic Press. Pintrich, P. R. ve De Groot, E.V. (1990). Motivational and Self-regulated Learning Components of Classroom Academic Performance. Journal of Educational Pyschology, 82(1), 33-40. Üredi, I. ve Üredi L. (2005). İlköğretim 8.Sınıf Öğrencilerinin Özdüzenleme Stratejileri ve Motivasyon İnançları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (2), 250-260. Üredi, I. (2005). Algılanan Anne Baba Tutumlarının İlköğretim 8.Sınıf Öğrencilerinin ÖzDüzenleyici Öğrenme Stratejileri ve Motivasyonel İnançları Üzerindeki Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yunus, A. S. ve Wan-Ali, W.Z. (2009). Motivation in the Learning of Mathematics. European Journal of Social Sciences. 7 (4), 93-101. Zimmerman, B.J. (2002). Becoming A Self Regulated Learner:An Overwiew. Theory Into Practice, 41(2), 64-70.