Nörofizyolojik Yaklaşımlar I

PROPRİOSEPTİF NÖROMÜSKÜLER
FASİLİTASYON
(PNF)
TEMEL PRENSİPLER
• Proprioseptörlerin uyarılması ile nöromüsküler
mekanizmanın cevaplarını kolaylaştırmak
• Amaç: el temasları, görsel ve sözel uyarılar
yoluyla postür ve hareket yeteneğinde gelişme
sağlamak
Charles Sherrington
• Periferal reseptörler ve sinirlerden kaynaklanan uyarılar spinal alfa
motor nöronun uyarılabilirliğini artırır. Motor nöronu etkileyen her
uyarı ile oluşan impulslar, sınırlı sayıdaki motor nöronu uyarırken
çevrede bulunan diğer bazı motor nöronlar üzerinde de eşik altı bir
uyarı oluşturur. Üstüste gelen eşik altı uyarılar, nöronun uyarılma
eşiğini düşürerek deşarj olmasını sağlar. Eksitabilitedeki bu artış
fasilitatör etki oluşturur. Bir kasın kontraksiyon kuvveti uyarılan
motor ünite sayısına bağlıdır. Sinaptik eşiğin düşmesi ile uyarılan
motor ünite sayısı artar. Bu artış kasın kontraksiyon kuvvetini
artırır.
• Eğer amaç hipertonusu azaltmaksa periferal uyarılar motor
nöronun eksitabilitesini azaltmak için kullanılır, ekstrapiramidal
inen yollarla gelen aşırı aktivasyon önlenir.
Mekanizmalar
• Deşarj sonrası etkiler
• Spatio-temporal sumasyon (Kabat ve Knott
1953)
• Yayılım
• İndüksiyon
• Resiprokal inervasyon
PNF (Kabat-Knott 1953)
• Nörofizyoloji ve motor
öğrenmeye dayalı olarak
geliştirilmiştir
• Maksimum direnç ile
uyarılabilirlik
artırılabilmektedir
• Duyunun hareket oluşumundaki
önemi anlaşılmıştır
• Periferal uyaranlar ateşleyici rol
oynamaktadır
Hermann
Kabat
Maggy Knott
RESEPTÖRLER
• Kas iğciği: kas liflerine paralel uzanır, ince
fonksiyon gören kaslarda daha fazla bulunur. Kas
iğciğinin uyarılması ilgili kasta eksitasyon, sinerjist
kasta fasilitasyon, antagonist kasta inhibisyon
sağlar. Germe ile uyarılır.
• Golgi tendon organı: tendonda yer alır. Kuvvetli
germe ile uyarılır. İlgili kas ve onun sinerjistini
inhibe ederken, antagonist kası aktive eder.
• Pasinian kapsülleri: tendon(özellikle tendonun
kemiğe yapışma yerinde), eklem ve periostta, kası
çevreleyen fasianın altında ve subkuteneal dokuda
bulunur. Basınca karşı duyarlıdır.
Otojenik inhibisyon
• Bir kasa uygulanan kuvvetli germe ilk önce aşırı
aktif kas iğciğini uyararak gerilim artışı ile
sonuçlanır. Kasta oluşan bu gerilim golgi tendon
organının uyarılma eşiğine erişince geveşeme
meydana gelir.
Hareket Paternleri
• İnsan
vücudundaki
fizyolojik
hareketler
rotasyonel ve oblik karakterler taşır. Sıralı kas
grupları gerildiği zaman diyagonal yönde bir
hareket ortaya çıkarır.
• Beyin tek tek kasları değil hareketi bir bütün
olarak kontrol eder. Fonksiyonel motor aktivite
çeşitli hareket kombinasyonlarından ve birçok
kasın değişik derecelerde uzama ve kısalma
kontraksiyonlarından meydana gelir.
• Diyagonal: hareketin gerçekleştiği hat
• Patern
• Pivot
• Sagital düzlem: fleksiyon ekstansiyon
• Frontal düzlem: abduksiyon adduksiyon, lateral
fleksiyon
• Transvers düzlem: rotasyon
Baş, boyun ve gövde paternleri
Üst ekstremite paternleri
SKAPULA
• Skapula ve pelvis
hareketleri; boyun, gövde
ve ekstremite
hareketlerinin
geliştirilmesi ve
tedavisinde önemli bir
role sahiptir.
• Skapular kaslar, sevikal
ve torakal bölgenin
fonksiyonlarını etkiler ve
kontrol eder.
• Üst ekstremitelerin
uygun ve yeterli
fonksiyonu, skapulanın
stabilite ve hareketliliğini
gerektirir
• Skapulanın hareketliliği
ve stabilizasyonunu
artırmak
• Gövde kasları ve
hareketlerini fasilite
etmek
• Dönme vb. fonksiyonel
aktiviteleri fasilite etmek
• Servikal hareketleri ve
stabiliteyi fasilite etmek
• Üst ekstremite
hareketleri ve
stabilizasyonunu fasilite
etmek
Ant.Elev.
Ant.Dep.
Post.Elev.
Post.Dep.
Alt ekstremite paternleri
PELVİS
• Pelvik hareketler ve
stabilite de hem gövde
hem de alt
ekstremitelerin yeterli
fonksiyon görebilmesi
için gereklidir.
• Pelvis hareketlerini ve
stabilizasyonunu
geliştirmek
• Gövde stabilizasyonu ve
hareketlerini
geliştirmek
• Dönme vb. fonksiyonel
aktiviteleri fasilite
etmek
• Alt ekstremite
hareketleri ve
stabilizasyonunu fasilite
etmek
Post.Elev.
Ant.Elev.
Post.Dep.
Ant.Dep.
Bilateral patern ugulamaları
• Simetrik
• Asimetrik
• Simetrik resiprokal (aynı diyagonalde
resiprokal)
• Asimetrik resiprokal (zıt diyagonelde resiprokal)
TEMEL İŞLEMLER
▫ Stabilizasyonu ve hareket yeteneğini artırmak
▫ Uygun direnç uygulaması ve tutuş pozisyonları ile
harekete yol göstermek
▫ Doğru zamanlama ile koordineli hareketi
sağlamak
▫ Temel işlemlerin hastanın durumuna göre
seçilmesi ve uygulanması gerekir
• Fzt ağrı semptomlarını
kontraendikasyonları
bulundurmalıdır.
ve
olası diğer
gözönünde
•
•
•
•
•
•
•
•
•
El teması
Vücut pozisyonu ve mekanikleri
Sözel emirler
Görsel takip
Germe
Traksiyon ve aproksimasyon
Direnç
Zamanlama
Kuvvet yayılımı
El temasları
• Direnç vermek
• Aktif
yardımlı
egzersizlerde
yardım
etmek
• Ağrısı
olan
hastalara
emniyet duygusu vermek
• Hareketin
yönünü
belirlemek ve hareket
hissini artırmak
• Kasın
kontraksiyon
yeteneğini
artırmaya
yardımcı olmak
Fizyoterapistin pozisyonu ve vücut
mekanikleri
• Fizyoterapist, pozisyonunu ve mekanik olarak
gövde
hareketlerini
kullanarak
hastanın
hareketlerini kontrol eder.
• Verdiği direncin yönünü ayarlar
• Kendi vücut mekaniğini iyi kullanarak
uygulamalar sırasında gereksiz yorgunlukları
önler
Sözel emirler ve hastayla iletişim
• Kas kontraksiyonu veya hareketin başlatılmasına
yardımcı olmak
• Hareketi sürdürmek için hastayı teşvik etmek
• Hastanın yanlışlarını düzeltmek amacıyla
kullanılır.
Görsel takip
• Kas kontraksiyonunun daha güçlü bir şekilde
yapılmasını
• Hareket ve pozisyonunu düzeltmesi ve kontrol
edebilmesini
• Vücut ve baş hareketlerinin kolaylaşmasını
• Fizyoterapist ile uyumlu olması ve iletişim
kurmasını sağlar
Germe
• İstemli hareketi başlatmak
• Kuvveti artırmak
• Zayıf kaslardan daha fazla ve iyi cevap almak
için kullanılır
Traksiyon
Aproksimasyon
• Yerçekimine karşı ve özellikle
fleksör
hareketleri
fasilite
etmek
• Kas ve diğer yumuşak dokuları
uzatarak germe refleksinin
etkisini artırmak
• Hareketin
bazı
komponentlerine
direnç
vermek
• Eklem ağrısı olan hastalarda
ağrının azaltılmasına yardımcı
olmak
•Stabilizasyonu sağlamak
•Antigravite
kaslarının
kontraksiyonlarını ve ağırlık
aktarmayı fasilite etmek
•Dik duruşu fasilite etmek
•Hareketin
bazı
komponentlerine
direnç
vermek
Direnç
• Kas kontraksiyon yeteneğini fasilite etmek
• Motor öğrenme ve motor kontrolü artırmak
• Hareketin hissi ve yönünün daha iyi algılaması
sağlamak
• Kuvveti artırmak
Zamanlama
Kuvvet Yayılımı
BOYUN
ÜST EKS.
ÜST EKS.
GÖVDE
ALT EKS.
• Odaklaşma için zamanlama
• Paternleri birleştirmek
ALT EKS.