Yalova Doğa Turizmi Master Planı
Transkript
Yalova Doğa Turizmi Master Planı
2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ YALOVA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 PROJE KOORDĠNATÖRÜ Gürcan OLCAY Yalova Şube Müdürü PROJE EKĠBĠ Emre Can ÇELİK Alev BEKLER Fahrettin YURTBAY Kemal BAYRI Kapak Tasarımı: Emre Can ÇELĠK Ġmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, II. Bölge Müdürlüğü, Yalova ġube Müdürlüğü Adres: ġehit Ömer Faydalı Caddesi No:135/2-3-4 Merkez/YALOVA Tel: +90-226-813 59 76 Faks:+90-226-813 08 99 E-posta: yalova@ormansu.gov.tr Yıl: 2012 Bu Master Plan T.C. Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, 2. Bölge Müdürlüğü, Yalova ġube Müdürlüğü tarafından hazırlanmıĢtır. ii YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 ÖNSÖZ Bilim ve teknolojide gerçekleĢen ilerlemeler neticesinde her alanda değiĢim ve geliĢmelerin yaĢandığı günümüzde turizm alanında da önemli değiĢimler yaĢanmaktadır. Deniz-kum-güneĢ destinasyonları ağırlıklı geleneksel turizm anlayıĢı yerelden küresele değiĢim göstererek yerini doğaya dayalı (doğa turizmi) turizme bırakmaktadır. Bu kapsamda, Orman ve Su iĢleri Bakanlığımızca Yalova doğa turizmi ve yaban hayatı potansiyelini içine alan bir master plan yapılmasını istenmiĢtir. Bu doğrultuda, Bursa Bölge Müdürlüğümüz ve Yalova ġube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir uzman ekip oluĢturulmuĢ ve “Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıĢtır. Söz konusu plan, ġube Müdürü Gürcan OLCAY‟ın koordinatörlüğünde Fahrettin YURTBAY, Alev BEKLER, Emre Can ÇELĠK ve Kemal BAYRI tarafından yapılmıĢtır. Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline sahip olan Yalova da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak, doğa turizminin geliĢtirilmesi amaçlanmıĢtır. Yalova Ġli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında emeği geçen herkese teĢekkür ederim. Gürcan OLCAY Yalova ġube Müdürü iii YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 TEġEKKÜR Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı II. Bölge Müdürü Yahya GÜNGÖR‟e Uludağ Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü öğretim üyeleri Prof. Dr. Gönül KAYNAK ile Prof. Dr. Ġsmail H. UĞURTAġ‟a Bilim Teknoloji Bakanlığı Ġl Müdürlüğü Metalurji Mühendisi, Doğa YürüyüĢü uzmanı Fahrettin YURTBAY‟a Ġl Kültür Turizm Ġl Müdürü Cemal ULUSOY‟a Gençlik ve Spor Ġl Müdürlüğü ġube Müdürü Mehmet YÖRÜK‟e Gezici Yak Turizm Sahibi, Doğa rehberi, Erdoğan TAġDELEN‟e PerĢembe AkĢamı Bisikletçilerine, Aykut CELEP ve Özgür Kaan SĠREL‟e Yamaç ParaĢütcüleri Derneğine, Ali VARELCĠ, Murat AKSOY ve Mustafa YUMUK‟a Pusula Doğa Etkinlikleri ve Yalova Doğa YürüyüĢçüleri Gruplarına, Resul MORGÜL, Özlem MORGÜL, Akın ERGÜL, Sedat DAL, YaĢar AYDIN ve KARAAHMETOĞLU‟na Yafod Derneğine, baĢkan Erdal YAVUZAK ve Cengiz KASAPOĞLU‟na Yalova Dağcılık Ġl Temsilcisi Muazzez ÖZÇELĠK‟e TeĢekkürlerimizi sunarız. Gürcan OLCAY Yalova ġube Müdürü iv Mehmet YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 İçindekiler ÖNSÖZ ................................................................................................................................................. İİİ TEŞEKKÜR ......................................................................................................................................... İV 1. GİRİŞ ................................................................................................................................................. 1 1.1. Genel Çerçeve ........................................................................................................................................... 1 1.2. Amaç ......................................................................................................................................................... 1 1.3. Yöntem ...................................................................................................................................................... 2 1.4. İçerik ......................................................................................................................................................... 2 2. GENEL BİLGİLER ........................................................................................................................... 3 2.1. Yalova İli Genel Özellikleri ......................................................................................................................... 3 2.1.1. Tarihçe ....................................................................................................................................................7 2.1.2. İlin Coğrafi Konumu ..............................................................................................................................12 2.1.3.Yalova İli Flora ve Faunası ......................................................................................................................15 2.1.4. İlin Jeolojik Durumu ..............................................................................................................................28 2.1.5. İlin İklim Durumu ..................................................................................................................................31 2.1.6. İlin İdari Durumu ...................................................................................................................................35 2.1.7. Nüfus .....................................................................................................................................................37 2.1.8. Ulaşım: ..................................................................................................................................................37 2.1.9. Turizm. ..................................................................................................................................................41 2.1.10. Kültürel Özellikler ...............................................................................................................................53 2.2. Doğa Turizmi ........................................................................................................................................... 60 2.2.1. Doğa Turizmi ve Ekoturizm Kavramları .................................................................................................60 2.2.2. Sürdürülebilirlik ve Doğa Turizmi ..........................................................................................................65 2.3. Dünya’da ve Ülkemizde Doğa Merkezli Turizm Çeşitleri .......................................................................... 67 v YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.1. Yayla Turizmi .........................................................................................................................................67 2.3.2. Trekking ................................................................................................................................................70 2.3.3. Botanik Turizmi .....................................................................................................................................74 2.3.4. Kamp-Karavan Turizmi ..........................................................................................................................77 2.3.5. Oryantiring ............................................................................................................................................80 2.3.6. Paintball ................................................................................................................................................82 2.3.7. Jeep Safari .............................................................................................................................................85 2.3.8. Motor &Motokros ................................................................................................................................86 2.3.9. Bisiklet...................................................................................................................................................89 2.3.10. Binicilik ................................................................................................................................................92 2.3.11. Avcılık ve Balıkçılık ..............................................................................................................................94 2.3.12. Yamaç Paraşütü ..................................................................................................................................97 2.3.13. Kuş Gözlemciliği ..................................................................................................................................99 2.3.14. Fotoğrafçılık – Foto Safari .................................................................................................................102 2.3.15. ATV ....................................................................................................................................................104 2.3.16. Mağara Turizmi .................................................................................................................................106 3. YALOVA İLİN’DE DOĞA TURİZMİ .......................................................................................109 3.1.Yalova İlinde Doğa Turizmi ve Önemi ..................................................................................................... 109 3.2. Yalova İlinde Faaliyet Gösteren Doğa Turizmi ile İlgili Sivil Toplum Kuruluşları ...................................... 110 3.3. Yalova İlinde Doğa Turizmine Yönelik Yapılan Projeli Çalışmalar ........................................................... 110 3.3.1. Yeşil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi ...................................................................................................110 3.3.2.Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi ...............................................................................112 3.4. YALOVA İLİNDE DOĞA TURİZMİNİ DESTEKLEYEN OLGULAR ................................................................... 113 3.4.1. Yalova İlinde Bulunan Korunan Alanlar ...............................................................................................113 4. YALOVA İLİ’NDE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ ...........................................................133 4.1. Yalova Ekoturizminin Lokomotifi Trekking Turizmi ................................................................................ 133 vi YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.1.1.Trekking Açısından Konunun Önemi: ...................................................................................................134 4.1.2.Trekking Açısından Gerekçe: ................................................................................................................134 4.1.3.Trekking Açısından Amaçlar: ................................................................................................................135 4.1.4.Trekking Açısından Kapsam ve Uygulama Alanı: .................................................................................135 4.1.5.Trekking Açısından SWOT ANALİZİ ......................................................................................................135 4.1.6.Trekking Açısından Üstünlükler ...........................................................................................................135 4.1.7.Trekking Açısından Fırsatlar .................................................................................................................136 4.1.8.Trekking Açısından Zayıflıklar ..............................................................................................................136 4.1.9.Trekking Açısından Tehditler ...............................................................................................................137 4.2. Yamaç Paraşütü Turizmi: ....................................................................................................................... 138 4.3.Bisiklet Turizmi ....................................................................................................................................... 144 4.4.Akarsu Turizmi ....................................................................................................................................... 159 4.5.Fotoğrafçılık ........................................................................................................................................... 160 4.6.Bitki Gözlemi .......................................................................................................................................... 161 4.7.Kuş gözlem Turizmi:................................................................................................................................ 164 4.8.Mağara Turizmi : .................................................................................................................................... 165 4.9.Av Turizmi .............................................................................................................................................. 166 4.10.Anıt Ağaçlar: ......................................................................................................................................... 166 4.11.Termal Turizmi: .................................................................................................................................... 167 4.12.Su Altı Sporları ...................................................................................................................................... 167 5.EYLEM PLANI .............................................................................................................................171 EK:1 YALOVA EKOTURİZMİNDE TREKKİNG PARKURLARI PROJESİ ..........................186 KAYNAKLAR...................................................................................................................................207 vii YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI HARĠTA LĠSTESĠ Harita 1. Yalova‟nın Ülke Bölge Ġçindeki Yeri Harita 2. Anadolu Antik Bölgeleri Harita 3. 1323 Yılında Osmanlı Beyliği Harita 4. 1362 Yılında Osmanlı Beyliği Harita 5. Yalova Ġli Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri Harita 6. Yalova Ġli Jeoloji Haritası Harita 7. Yalova Ġli YağıĢ Haritası Harita 8. YeĢil Mavi Turizm Seyir Yolu Haritası Harita 9. Yalova Ġli Turizm Haritası Harita 10. Yalova Ġli Tarihi Turistik Değerler –Sit Alanları Haritası Harita11. Yalova Ġli Doğal Turistik Değerler Haritası Harita 12. Yalova Ġli Yükselti KuĢakları Haritası Harita 13. Yalova Ġli Sıcaklık Haritası Harita 14. Yalova Ġli Orman Alanları Haritası Harita 15. Yalova Ġli Endemik Türler Haritası Harita 16. Yalova Ġli Jeolojik Yapı Haritası Harita 17. Yalova Ġli Onaylı Çevre Düzeni Planı Haritası Harita 18. Yalova Ġli Planlı Alanlar ve Turizm Merkezi Sınırları Haritası Harita 19.Yalova Ġli Bölgesel UlaĢım Ağı Haritası Harita 20. Yalova YeĢil Mavi Yol Haritası viii 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 TABLO LĠSTESĠ Tablo 1. Yalova'nın Aylık Ortalama Sıcaklık Diyagramı Tablo 2.Yalova’nın Yağış Diyagramı Tablo 3. Yalova’nın Rüzgar Verileri Tablo 4. İlçelere Ait Genel Bilgiler Tablo 5. Yalova İli İlçelerine Göre Köy-Mahalle-Belediye Dağılımı ve Nüfusları Tablo 6. Yalova İlinin Önemli İl Merkezlerine Uzaklığı Tablo 7. Yalova Merkez İlçenin Diğer İlçelere Uzaklığı Tablo 8. TCK Yol Durumu Tablo 9. Köy Yollarının Durumu Tablo 10. Yalova İli Deniz Yolu Ulaşım Güzergahları ve Yolculuk Süreleri Tablo 11. Yalova'daki Turizm İşletme/Belediye Belgeli Yatakların İlçelere Dağılımı Tablo 12. Yalova'daki Turizm İşletme Belgeli Tesislerin İlçelere Dağılımı Tablo13. Yalova'daki Turizm İşletme Belgeli Tesislerin Sınıflarına Göre İlçelere Dağılımı Tablo14. Yalova'daki Turizm İşletme Belgeli Tesisler Oda/Yatak Sayıları ve Yan Tesisleri Tablo 15. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin İlçelere Dağılımı Tablo16. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin Özellikleri Tablo17. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin İlçelere Dağılımı Tablo18. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin Niteliklerine Göre İlçelere Dağılımı Tablo19. 2005-2010 Yılları Arasında Yalova'ya Giriş Yapan Yerli-Yabancı Turist Sayıları Tablo 20. Yalova'ya Giriş Yapan/Konaklayan Turist Sayıları Tablo 21. Yalova'da Turizm İşletme/Belediye Belgeli Tesislerde Aylara Göre Konaklayan Toplam Turist Sayıları Tablo 22. Yalova'da Aylara Göre Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist Sayılarının Milliyetlere Dağılımı ix YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 23. Yalova'da Aylara Göre Nitelikli Belediye Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist Sayıları'nın Milliyetlere Dağılımı Tablo 24. Türkiye'de İşletme Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları Tablo25.Türkiye'de Belediye Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları Tablo 26. Yalova'da İşletme Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları Tablo27. Yalova'da Turizm İşletme ve Yatırım Belgeli Teis Sayı ve Kapasiteleri Tablo 28.Yalova'da Belediye Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları Tablo 29 .Yalova'da Belediye Belgeli Tesislere Geliş Sayısı, Geceleme, Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları Tablo 30. GZTF Analiz Tablosu x YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 1. GĠRĠġ 1.1. Genel Çerçeve Ekoturizm çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karĢı duyarlı bir seyahattir. Ekoturizm adıyla sıkça duyduğumuz turizm çeĢidi orman kaynaklarına olan talebi artırmıĢtır. Doğada yapılan turizm çeĢitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını geliĢtirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna gelmiĢtir. Birçok ülke için önemli bir gelir kaynağı olan ekoturizm yerel halkın ekonomik refahını artırmak için fırsat niteliğindedir. Bu turizm çeĢidinde müĢteri durumunda olan ekoturistler deyim yerindeyse yerel halkın ayağına kadar gider. Bunun yanında dünyadaki doğal dengeleri ve insan yaĢamını bekleyen en büyük tehlikelerden birisi kuĢkusuz bilinçsizce tüketilen doğal kaynakların yok olmasıdır. Ġnsan nüfusunun hızla artması ve doğal kaynakların aynı Ģekilde tükenmesi nedeniyle doğal kaynaklardan faydalanmanın bir plan dâhilin de yapılması kaçınılmaz hale gelmiĢtir. Planlamada bugünün net bir Ģekilde ortaya konularak geleceğin öngörülmesi çok önemlidir. Planlanacak objelere genel bakıĢ büyük plan olarak karĢımıza çıkar. Büyük planda kabaca Ģablon oturtulur, amaçlar, hedefler ve stratejiler ortaya konur. Bu genel plana master plan adı verilir. Master planda hedefler ve stratejiler doğrultusunda belirlenen alt projeler uygulama aĢamasında detaylandırılarak hayata geçirilir. Planlamadaki genel çerçevenin iyi irdelenmesi geçerliliği uzun sürecek alt projelerin oluĢturulması bakımından önemlidir. Böylece belirli bir aĢamaya gelmiĢ veya bitmiĢ proje veya uygulamaların iptal edilmesine, yeniden yapılmasına gerek kalmaz, zaman ve kaynak israfı azalır. Kaynaklarının kullanımını planlayabilen ülkeler geleceğe daha umutla bakabilirler. Ancak, bu durum dünya için bölgesel bir çözümdür. Çünkü dünyanın bir ucundaki dengesizliğin ve plansızlığın diğer ucunu etkilemesi kaçınılmazdır. Bu plan, baĢta Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığının birimleri olmak üzere belediyeler, kaymakamlıklar, doğa dernekleri ve konu ile ilgili kurum ve kuruluĢların doğa turizmi ile ilgili yapacakları faaliyetler ve yatırımlar için yol gösterici bir çalıĢma niteliği taĢımaktadır. 1.2. Amaç Bu çalıĢmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline sahip olan Yalova‟da, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak doğa turizminin geliĢtirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile Yalova Ġlinde doğa 1 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 turizminin geliĢtirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler belirlenmiĢtir. Bu master plan, Yalova Ġlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini açıklamaktadır. Planda 2012-2022 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir. 1.3. Yöntem Master planın hazırlanmasında 3 temel ilke benimsenmiĢtir. Bunlar; Sürdürülebilirlik Katılımcılık Çevreye Duyarlılık Master planın hazırlanmasında ise aĢağıdaki aĢamalar sırasıyla gerçekleĢtirilmiĢtir: Master plan ekibinin oluĢturulması, Stratejinin belirlenmesi, Toplantı ve ön değerlendirmeler, Örnek master planların incelenmesi, Taslak dispozisyonun hazırlanması, Taslak dispozisyonda yapılacak çalıĢma ve faaliyetlerin belirlenmesi, Faaliyetler için görev dağılımının yapılması, Veri toplama, Veri değerlendirme, Tüm verilerin bütünleĢtirilmesi, Yorumlama Grafik, tasarım ve düzenleme. 1.4. Ġçerik Bu çalıĢma doğa turizmi ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz. Yalova da doğa turizminin geliĢtirilmesi için Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı 2. Bölge Müdürlüğü Yalova ġube Müdürlüğünce belirlenen amaç, hedef, strateji ve projeleri kapsamaktadır. 2 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova da doğa turizmi ile iliĢkili olabilecek materyal ve bilgiyi içeren bu çalıĢma doğa turizmi ile ilgili yapılacak yatırım ve planlama çalıĢmalarına temel verileri sağlayacak Ģekilde hazırlanmaya çalıĢılmıĢtır. 2. GENEL BĠLGĠLER 2.1. Yalova Ġli Genel Özellikleri 3 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Harita 1: Yalova‟nın Ülke ve Bölge Ġçindeki Yeri Yüzölçümü : 847 km² Nüfus : 206.535 (2011) Ġl Trafik No : 77 Yalova, Türkiye‟nin kuzeybatısında, Marmara Bölgesi‟nin güneydoğu kesiminde yer almaktadır. Ġlin kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli, güneyinde Bursa (Orhangazi-Gemlik) ve Gemlik Körfezi yer almaktadır. Yalova, 39–40 Kuzey enlemi, 29–61 Doğu boylamları arasında yer almaktadır. Denizden yüksekliği 2 Metre, en yüksek noktası 926 metredir. 847 km2‟lik alanı ile ülke yüzölçümünün % 0.11‟lik bölümünü kaplamaktadır. Yalova doğu kıyılarındaki düzlükler dıĢında, dağlık bir bir araziye sahiptir. Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru Ġzmit - Sapanca arasında Kocaeli sıradağları ile birleĢen Samanlı Dağları‟yla kaplanmıĢ durumdadır. Birçok tepelerin bulunduğu bu dağlık arazide en yüksek tepe ( 926 m.) BeĢpınar tepesidir. Yalova ilinin kuzeyinden güneybatısına kadar olan sınırları Marmara Denizi ile çevrilmiĢtir. Kıyılar girintili çıkıntılı bir özellik göstermez. Ġlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluĢturmaktadır. Samanlı dağlarının kuzey ve güneyinde vadi içlerinde bulunan makiler, bu 4 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI kütlenin etekleri boyunca kesintili Ģeritler 2012 ve parçalar halinde bulunurlar. Yalova‟nın güneyindeki dik yamaçlar tümüyle gür bir orman örtüsü ile kaplıdır. Ormanlar ilin yaklaĢık % 60„ını kaplar. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meĢe, gürgen, kızılcık, kestane ve ıhlamur ağaçları görülür. Marmara Bölgesi‟nin doğusunda yer alan Yalova ilinin iklimi, Makro - klima tipi olarak; Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiĢ niteliği taĢır. Yalova iklimi, kimi dönemlerde karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova bölgesinde kuzeyden ve güneyden gelenler, sakin nitelikli olmak üzere baĢlıca üç tür hava akımı egemendir. Ġlde yazlar sıcak ve kurak, kıĢlar ılık ve bol yağıĢlıdır. Ġl bugünkü idari bölünüĢe göre merkez ilçeyle birlikte 6 ilçeden oluĢmaktadır. Ġlçeler; Merkez Altınova Armutlu Çınarcık Çiftlikköy Termal‟dir Yalova‟da merkez ve 5 ilçe belediyesi ile birlikte toplam 15 belediye bulunmaktadır. Beldeler; Merkez ilçede 1 (Kadıköy) Altınova‟da 3 (Kaytazdere, SubaĢı ve TavĢanlı) Çınarcık‟ta 4 (Koruköy, Esenköy, TeĢvikiye ve Kocadere) Çiftlikköy‟de 1 (TaĢköprü) belde bulunmaktadır Yalova‟nın, ilçeleri, beldeleri ve köyleri ile birlikte toplum nüfusu 1997 Genel Nüfus Tespitine göre 162.190 olduğu, 2000 yılı nüfus sayımına göre 168.593 olduğu, 2011 yılı nüfus sayımına göre ise 206.535 olduğu tespit edilmiĢtir. YerleĢim biriminin kuzeyinde Ġstanbul Ġli bulunmakta olup, bu sınır 24 mil uzunluğunda Marmara Denizi‟dir. Güneyinde Bursa ili Orhangazi ilçesi, batısında Bursa ili Gemlik ilçesi, doğusunda Kocaeli ili Karamürsel ilçesi yer almaktadır. Yalova Ġli‟nin merkez ilçe dahil olmak üzere 6 ilçesi, 9 Beldesi ve 43 köyü bulunmaktadır. Yalova Ġlinin nüfus artıĢ hızı 1990–1997 yılları arasında yaklaĢık 2 kat artıĢ göstermiĢ olup, bu tarihler arasında 113.417 olan genel nüfus 7 yıllık bir sürede 163.916 kiĢiye yükselmiĢtir. Bu artıĢa en önemli neden Ġlin 1995 yılında ilçe statüsünden Ġl statüsüne geçmiĢ olmasıdır. 5 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Nüfus artıĢ hızı 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen deprem ile birlikte durma noktasına gelmiĢ, depremin hemen sonrasında bir miktar azalma olmuĢsa da 2000 yılında ilin iskân sorununa sağlanan geçici çözümler ile nüfusta yeniden artıĢ trendi gözlenmiĢtir. Ancak bu artıĢ miktarı deprem öncesi oranlarının çok gerisinde kalmıĢtır. Yalova nüfusu cinsiyet bakımından incelendiğinde; Ģehir merkezinde kadın nüfusun erkek nüfustan fazla olduğu, ancak köylerde dengenin erkek nüfus lehinde değiĢtiği ve toplam erkek nüfusun toplam kadın nüfustan fazla olduğu görülmektedir. Nüfusun yaĢ oranında incelendiğinde ise, nüfusun % 50‟den fazlasının 10–39 yaĢ arasında yer aldığı görülmektedir. DĠE Kentsel Nüfus ArtıĢ Hızı Endeksi ve Nüfus ArtıĢ Hızı Endeksine göre yapılan değerlendirmede; 2005 yılında Yalova Ġl Nüfusunun 190.826 olduğu; 2020 yılında da 279.430 olması öngörülüyor. Nüfus hareketleri açısından bakıldığında ise; 2000 yılında nüfusun % 41 köylerde, % 59‟u ise Ģehirde yaĢmakta iken; 2005 yılında nüfusun % 39‟u köylerde,% 61‟i Ģehirde yaĢamakta; 2020 yılında ise nüfusun % 34‟ü köylerde,% 66‟sının ise Ģehirde yaĢaması öngörülüyor. Marmara Bölgesi‟nin doğusunda yer alan Yalova‟nın iklimi, makro - klima olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiĢ niteliği taĢır. Bağımsız bir iklim tipinin kalıpları içerisinde değerlendirilmesi imkânsızdır. Yalova iklimi bazı dönemlerde karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. Yalova bölgesinde kuzeyden ve güneyden gelenlerle, sakin nitelikte olmak üzere üç tür hava akımı egemendir. Bunların dıĢında doğu ve batı rüzgârlarına bağlı hava tipleri de bulunmasına karĢın, söz konusu yönlerden gelen kütleler, ilçe iklimini etkileyecek kadar önemli değildir. Ġlde yazlar sıcak ve kurak, kıĢlar ılık ve bol yağıĢlıdır. Yalova‟da yıllık ortalama sıcaklık 14,3 °C‟dir. Ġlde deniz suyu sıcaklığı; en yüksek Ağustos ayında 22,9 °C, en düĢük ise ġubat ayında 7,4 °C olmaktadır. Mart ayı yağıĢ miktarı 742,6 kg/m2‟dir. Yıllık yağıĢ ortalama çevre illerden Ġstanbul‟da 673,4 kg/m2, Bursa‟da 729,28 kg/m2 ve Kocaeli‟nde 784,6 kg/m2‟dir. En yağıĢlı geçen aylar; Aralık ve Ocak aylarıdır. En az yağıĢsız olarak geçen ay ise Temmuz ayıdır. Uzun dönem meteorolojik verilere göre, yağıĢlı gün sayısı 135‟tir. Yalova‟da ortalama rüzgar hızı 1.82 m/sn. olup, hızlı esen rüzgar ise kuzeybatıdır. 6 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.1.1. Tarihçe Yörede yerleĢimin Neolitik Çağ‟da (M.Ö. 8.000–5.500) baĢladığı tahmin edilmektedir. Yalova‟nın kuruluĢu ile ilgili kesin bilgiler olmamakla beraber, M.Ö. 7. yüzyılda Trakya‟dan Küçük Asya‟ya geçerek Marmara Denizi‟nin doğusunda bir krallık kuran Bithynialılar (Bitinyalılar) tarafından bir yerleĢim yeri olarak kurulduğu tahmin edilmektedir. Bithynialılar Marmara Denizi‟nin doğu kıyılarına yerleĢtiklerinde, Yalova bölgesi de Bithynia Krallığı topraklarına katılmıĢtır. Bithynia bölgesi ve diğer Anadolu antik bölgelerini gösteren harita ġekil-1‟de görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, Ģimdiki Yalova, Bursa, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Zonguldak, Bartın, Karabük ve Ġstanbul‟un asya yakası M.Ö. 6. yüzyılda Bithynia Krallığı toprakları arasında görülmektedir. Harita-2 Anadolu Antik Bölgeleri Kaynak: www.arkeolojidunyasi.com M.Ö. 377-327 yılları arasında, Büyük Ġskender‟in Bithynia‟ya atadığı komutanı Kalas‟ı mağlub eden Bithynialılar, onları topraklarından atmıĢlardır. M.Ö. 230-182 yılları arasında hüküm süren 1. Prusias zamanında Kios (Gemlik) ve Myrlia (Mudanya) ve Yalova bölgesi Makedonya Kralı 5. Philip‟e armağan olarak verilmiĢtir. Roma Ġmparatorluğu‟ndan kaçan Kartaca Kralı Hannibal, Bithynia Kralı 1. Prusias‟a sığınmıĢtır. Hannibal, 1. Prusias‟a armağan olarak Prusa od Olympum (Bursa) kentini kurmuĢtur. M.Ö. 74'te Roma Ġmparatorluğu yönetimine giren Yalova ve yöresi, M.S. 395 yılında Roma Ġmparatorluğu ikiye ayrılınca Doğu Roma yani Bizans Ġmparatorluğu sınırları içinde kalmıĢtır. Bugünkü Yalova Kaplıcaları'nın tarih içinde önemli bir yeri bulunmaktadır. M.Ö. 1200 yıllarında bir yer sarsıntısı ile meydana geldiği tahmin edilen Termal Ġlçesi‟ndeki KurĢunlu 7 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Hamamı'nın dıĢ duvarlarında kuvvet tanrısı Herakles (Herkül), sağlık tanrısı Asklepios, sıcak su ve sağlık perileri olan Nemfler'in kabartmaları görülmektedir. Termal'in Bizans Ġmparatorluğu döneminde imparatorların dinlenme ve tedavi yeri olarak büyük üne sahip olduğu bilinmektedir. Bizans Ġmparatorluğu‟ndan sonra Selçuklular'ın yönetimine giren Yalova bölgesi, Haçlı Seferleri sırasında yakılıp yıkılmıĢtır. Yalova, Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi‟nde Kara Yalovaç, Katip Çelebi'de ise Yalakabad ve Yalıova adlarını almaktadır. O dönemlerde Yalova isminin verildiğini de görmekteyiz. Bu isimler 19. yüzyılda, yörede kırk gün kalıp tetkiklerde bulunan ünlü tarihçi Hammer tarafından da doğrulanmaktadır. Friglerden Bithynialılara, Selçuklulardan Bizanslılara kadar çeĢitli milletlerin yaĢamıĢ olduğu Yalova bölgesi, 1326 yılında Osmanlı Devleti Komutanı Gazi Abdurrahman tarafından fethedilmiĢ ve ebedi Türk yurdu haline gelmiĢtir. Osmanlı Beyliği‟nin Osman Gazi zamanındaki yani 1323 yılındaki topraklarını gösteren harita Harita-2‟de görülmektedir. Harita 3: 1323 Yılında Osmanlı Beyliği Kaynak : www.tarihvemedeniyet.org Harita-3‟deki haritada ise Osmanlı Beyliği‟nin 1323-1362 yılları arasındaki toprak kazanımı görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, Osmanlı Beyliği Orhan Gazi zamanında yani 1323-1362 yılları arasında egemen olduğu toprakları yaklaĢık olarak 3 kat arttırmıĢ ve Yalova bölgesi de beylik sınırları içerisine katılmıĢtır. 8 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Harita 4: 1362 Yılında Osmanlı Beyliği Kaynak : www.tarihvemedeniyet.org Eski devlet salnameleri incelendiğinde, Yalova‟nın 1530 yıllarında Ġzmit Vilayeti‟ne (Liva) bağlı bir kasaba (Yalak-Abad) olduğu görülmektedir. Yalova, 1867 yılında Bursa Merkez Sancağı'na bağlı bir kaza iken, 1901'de bağımsız Ġzmit Sancağı'na bağlanmıĢtır. KurtuluĢ SavaĢı sırasında Yunan askeri birliklerince iĢgal edilen Yalova, verdiği büyük mücadele ile 19 Temmuz 1921 tarihinde düĢman iĢgalinden kurtulmuĢtur. 2 Haziran 1929‟da Atatürk‟ün isteği üzerine çıkarılan bir kanun gereğince, ilçe yapılarak Ġstanbul Ġli‟ne bağlanmıĢtır. KurtuluĢ SavaĢı sonrasında 19 Ağustos 1929 tarihinde ilk defa Yalova'ya gelen Cumhuriyetimizin kurucusu büyük önder Atatürk, Termal'in yeniden inĢaasını sağlamıĢtır. Atatürk, 22 Ocak 1938 tarihinde açılan Termal Oteli'nin ilk konuğu olmuĢ ve 9 gün süreyle Yalova'da kalmıĢtır. 1929 yılında yapılan Millet Çiftliği'nin yapılıĢı sırasında, ikinci kata gelindiğinde, batıda bulunan ağacın kesileceğini gören Atatürk, yapının temelini biraz doğuya alarak binayı kaydırmıĢ ve ağacın kesilmesini engellemiĢtir. Bu nedenle köĢk, Yürüyen KöĢk olarak anılmaktadır. Atatürk'ün, “KurtuluĢa öncü” ve “Benim Kentim” olarak bahsettiği Yalova, adeta yazlık baĢkent haline gelmiĢ ve yine Atatürk'ün isteği üzerine 1930 yılında Ġstanbul'un ilçeleri arasına katılmıĢ, 1995 yılında ise Ġstanbul Ġli‟nden ayrılarak il yapılmıĢtır. Bursa‟nın Gemlik Ġlçesi‟ne bağlı Armutlu Beldesi ile Kocaeli‟nin Karamürsel Ġlçesi‟ne bağlı Altınova Beldesi ilçe yapılmak suretiyle il sınırları içerisine alınmıĢtır. Ġlçelerin Tarihsel GeliĢimi Merkez Ġlçe: Antik Çağ‟da adı XENODOCHION olan yerleĢme hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Yalova‟nın tek baĢına tarihini ortaya çıkarmak mümkün olmamıĢtır. Prehistorik çağda bu bölgede Anadolu kavimleri yaĢamıĢtır. Buluntulardan edinilen varsayımlara göre Yalova Prehistorik çağda bir geçit yeridir. Bu bölgede M.Ö.1200 yılında 9 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Frigler, M.Ö. 700 yıllarında Bithynler egemen olmuĢtur. Bizanslılardan sonra bir süre Selçukluların yönetimine giren kasaba, Haçlı Seferleri Sırasında yakılıp yıkılmıĢtır. Osman Bey‟in komutanlarından Yalvaçoğlunca ele geçirilen yöre Yalakabad adını almıĢtır. 1867′de Hüdavendigar (Bursa) Vilayet Merkez Sancağı‟na bağlı bir kaza iken, 1901′de bağımsız Ġzmit Sancağı‟na bağlanmıĢtır. Atatürk‟ün isteği üzerine 1930′da Ġstanbul Ġlçeleri arasına katılan Yalova, 6 Haziran 1995′de Ġl merkezi olmuĢtur. Altınova: Altınova‟da bulunan Helenopolis, Konstantin tarafından kurulan önemli bir yerleĢme merkezidir. Konstantin, annesi Helena‟nın adına buraya Helenopolis adını vermiĢtir. Justiniaus devrinde Roma Ġmparatorluğu‟nun merkezi Ġstanbul‟a taĢındıktan sonra Helenopolis Ġstanbul- Ġznik yolu üzerinde bulunduğu için çok önem kazanmıĢtır. 1930'a kadar Kocaeli'nin Karamürsel ilçesine bağlı köy olan ve 1987'de aynı ilçeye bağlı beldeye dönüĢen Altınova, 1995'te yapılan bir düzenlemeyle ilçe haline getirilmiĢ ve aynı düzenleme sırasında kurulan Yalova iline bağlanmıĢtır. Armutlu: Önceleri Bursa‟ya bağlı Gemlik Ġlçesinin bir bucağı durumunda olan Armutlu, Yalova‟nın Ġl olması ile 1995 yılında Ġlçe yapılarak Yalova‟ya bağlanmıĢtır. Armutlu‟nun tarihine iliĢkin Bizans dönemine ait kalıntılar bulunmuĢtur. 1320 yılında Bizanslılardan Osmanlıların eline geçen yörede uzun yıllar Rumlar ve Türkler birlikte yaĢamıĢtır. Cumhuriyet döneminde Rumlar göç etmiĢlerdir. Yöre halkı Gürcistan kökenli Türklerden oluĢmaktadır. Çınarcık: Çınarcık‟ta Karpuzdere, Kanlıçınar ve Üçpınarlar mevkilerinde Bizans ve Osmanlılar‟dan kalma eserlere rastlanmıĢ olması, bölgenin o dönemlerde de yerleĢim yeri olduğunu göstermektedir. Özellikle Osmanlı döneminde önemli bir yeri olup, donanmaya ait gemilerin ve sarayın tüm gereksinimi PaĢa Limanı aracılığıyla Çınarcık bölgesinden karĢılanmıĢtır. Çınarcık‟ın Rumlar dönemindeki adı temiz havası olan Ģehir anlamında Kio‟dur. YerleĢim halkını, 93 harbinde Batum‟dan gelen göçmenler oluĢturmaktadır. Çiftlikköy: Çiftlikköy‟ün geçmiĢi oldukça eskiye dayanır. Yörenin bilinen ilk adı Pylai‟dir. Yörede Hellenistik dönemden Bizans dönemine kadar çok sayıda ve değiĢik zamanlara ait yazıt ele geçmiĢtir. Adına ilk olarak 4.yy. da rastlanmıĢtır. YerleĢme, 11.yy. da bugünkü Hersek köyünün yanında önemsiz bir yerdi. Jüstinyen devrinde Hersek - Ġznik yolu önem kazanınca Pylai kenti de büyük geliĢme göstermiĢtir. 1097 yılında, 10 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 I.Haçlı Seferi‟nde Latin ordularının bir kısmı buradan geçmiĢtir. 1146′da Manuel Komnenos bir takım Hristiyan göçmenlerini Pylai‟ye yerleĢtirmiĢtir. 93 harbinden sonra Bulgaristan‟ın ġumnu kasabasından gelenler tarafından iskan edilen yöreye, 1923′ten sonra Kafkasya‟dan gelenler de yerleĢmiĢtir. Termal: Termal kaplıcaları, 6.yy.dan itibaren PYTHĠA, PYTHĠON, PYTHĠA, THERMA veya Pythia‟daki kudret ve kuvvet hamamları olarak tanımlanmıĢtır. Gökçedere ve Üvezpınar Köyleri arasındaki sıcak su kaynaklarından çıkan buhar nedeniyle yeraltı tanrısının burada yaĢadığına inanılmıĢ ve yöre Pythia Therma adı ile anılmıĢtır. Osmanlılar devrinde uzun süre ilgi görmeyen kaplıcaların suları, 1892‟de Cemiyet-i Tıbbiye tarafından incelenmiĢ ve Aix Les-Bains sularına eĢit olduğunun anlaĢılmıĢtır. Sultan Abdülmecit'in annesi Bezm-i Alem Valide Sultan‟ın romatizma ağrılarına da iyi gelince yeniden ilgi çekmiĢtir. Abdülmecit, eski hamamları renove ettirmiĢ ve yeni köĢkler, tesisler yaptırmıĢ; yabancı yatırımcıların da tesislere ortak olması ve iĢletmesi sonucu Yalova Termal, 19.yüzyıl sonunda çok popüler bir turizm ve sağlık merkezi haline gelmiĢtir. SavaĢlar yüzünden yabancı ortaklar ülkeden kaçınca kendi haline bırakılıp unutulan kaplıcalar, 1929 yılında Atatürk'ün ziyareti üzerine tekrar ilgi görmüĢtür. Yalova'yı geleceğin su Ģehri yapmak isteyen Atatürk tarafından bir köĢk yaptırılmıĢ ve bugün müze olan bu köĢk, cumhuriyetin ilk yıllarında hükümetin yazlık çalıĢma mekanı olarak kullanılmıĢtır. Günümüzde sözkonusu hamamları, otelleri ve müzeyi kapsayan Yalova Termal Tesisleri Sağlık Bakanlığı tarafından iĢletilmektedir. Ġlçeye bağlı Akköy, Karamürsel'in 1326 tarihinde Orhan Gazi tarafından fethinden sonra kurdurulmuĢ en eski Türk köylerindendir. Bu köyün halkı, Oğuz Türklerinin Kayı boyundan yerleĢik hayata geçenleridir. Yenimahalle Köyü ve 1990'larda birleĢtirilip Termal ilçesinin merkezini oluĢturan Üvezpınar-Gökçedere köylerinin halkları ise 1877- 1878 Osmanlı-Rus SavaĢı‟ndan ve Balkan SavaĢı‟ndan sonra Kafkaslardan ve Balkanlardan gelip yerleĢtirilen göçmen ailelerden oluĢur. Bugün, özellikle tarihi, doğal ve arkeolojik değerleri ile turizmin geliĢtiği yerleĢim bölgelerinden biri haline gelmiĢtir. Termal, Yalova turizminin en önemli merkezidir. Özellikle gençlik aĢısı yerine geçen hayat iksiri kaplıca suları ile dörtbin yıldan beri bilinen Termal ve yakın çevresi Roma ve Bizans dönemlerinden beri yazlık evlerin yer aldığı bir bölgedir. 11 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.1.2. Ġlin Coğrafi Konumu Armutlu Yarımadası‟nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları‟nın kuzey eteklerine kurulmuĢ olan Yalova Ġli, Türkiye‟nin Kuzeybatısında ve Marmara Bölgesi‟nin Güneydoğu kesiminde, 28° 45' ve 29° 35'Doğu Boylamları, 40° 28' ve40° 45' Kuzey Enlemi arasında yer almaktadır. Kuzeyinde ve batısında Marmara Denizi, doğusunda Kocaeli Ġli, güneyinde Bursa Ġli ile Gemlik Körfezi yer almaktadır. Ġlin denizden yüksekliği 2 metre, en yüksek noktası 926 metredir. Yüzölçümü 847 km²‟dir. Yüzölçümü bakımından Türkiye‟nin en küçük ili olan Yalova Ġli‟nin kıyıları girintili ve çıkıntılı bir özellik göstermez. Sahil Ģeridi dar olmakla birlikte, doğal plaj özellikleri göstermektedir. Yalova, doğu kıyılarındaki düzlükler dıĢında dağlık bir araziye sahiptir. Bölgenin güneyi; batıdan doğuya doğru Ġzmit-Sapanca arasında Kocaeli Sıradağları ile birleĢen Samanlı Dağları‟yla kaplanmıĢ durumdadır ve ilin baĢlıca dağları da Samanlı Dağları‟dır. Bu dağlar Yalova‟nın güneyinde bulunmaktadır. Birçok tepenin bulunduğu bu dağlık arazide Samanlı Dağları‟nın en yüksek noktası BeĢpınar Tepesi‟dir. (926 m.) Armutlu, Taz Dağı‟nın (867 m.) batıya doğru devam eden eteklerinde kurulmuĢtur. Yalova Ġli‟nin fiziki haritası ve yükseklik kademelerini gösteren harita ġekil4‟de görülmektedir. Haritadan da görüleceği üzere, ilin en yüksek noktaları güney ve güneybatıkesimleridir. Harita 5: Yalova Ġli‟nin Fiziki Haritası ve Yükseklik Kademeleri Kaynak : Yalova Belediyesi 12 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ġlin bitki örtüsünü makiler ve ormanlar oluĢturmaktadır. Yalova‟nın güneyindeki dik yamaçlar tümüyle gür bir orman örtüsüyle kaplıdır. GeniĢ yapraklı ağaçların hakim olduğu bu kısımda, iğne yapraklı ağaçlar oldukça azdır. Bu ormanlar il yüzölçümünün yaklaĢık % 60‟ını kaplamaktadır. Armutlu Yarımadası‟nın orta kısımları daha çok meĢe ağaçlarının hakim olduğu bir ormanlık alana sahiptir. Orman örtüsünün bileĢimine giren unsurların büyük bir kısmı Karadeniz kıyı silsilesinin florasına dahildir. Bir kısmı ise Akdeniz florasının (bitki varlığı) türleri olarak bu kısma sokulmuĢtur. Karakteristik türlerin bir araya geldiği kısımlardaki maki topluluğu da buna eklenebilir. Ormanlık alanlarda genellikle kayın, meĢe, gürgen, kızılcık, kestane ve ıhlamur ağaçları görülmektedir. Yalova‟daki ormanlardan, çevrenin odun ve kereste ihtiyacı da karĢılanmaktadır. Yalova Ġli‟nin iklimi, Makro-klima tipi olarak, Akdeniz ve Karadeniz iklimleri arasında bir geçiĢ niteliği taĢımaktadır. Kimi dönemlerde de karasal iklim özelliklerini yansıtmaktadır. Ġlde yazlar kurak ve sıcak, kıĢlar ılık ve bol yağıĢlıdır. 30 yıllık rasat bilgilerine göre, Yalova‟da yıllık ortalama sıcaklık değeri 14,6 oC‟dir. En soğuk ay ortalama sıcaklığı 6,6 oC, en sıcak ay ortalama sıcaklığı 23,7 oC‟dir. Yalova‟da aylık ortalama sıcaklık değerleri ġekil5‟te görülmektedir. 1975-2008 yılları arasında tutulan ortalama değerlere göre, en soğuk aylar Ocak ve ġubat ayları, en sıcak ay Temmuz ayı olarak tespit edilmiĢtir. Akarsular: Yalova Ġli akarsularının en önemli özelligi, çalısma sahasının fiziki cografya özelliklerine baglı olarak boylarının kısa olmasıdır. Bu nedenle akarsuların debileri fazla degildir. Akarsular mevsimlik degismelerden son derece etkilenirler. KıĢ döneminde yagısların fazla olması nedeni ile akısları fazla, yaz mevsiminde ise akımları son derece azalmaktadır. Hatta birçoğu yaz döneminde kurumakta yani mevsimlik akarsu özelligi tasımaktadır. Bu akarsulardan sulamada ancak küçük göletler vasıtasıyla yararlanılmaktadır. Arastırma sahasında farklı iklim bölgelerini karakterize eden, büyük ve önemli bir akarsu yoktur. Bu akarsular üzerinde yapılmıs akım ölçümleri sınırlı olmaktadır. Bununla birlikte bazı akarsular mahalli öneme sahiptirler. Bu akarsuların en önemlisi Yalakdere‟dir. Yalakdere; Samanlı Daglarından kaynagını alarak Hersek Deltasını olusturmustur (Bilgin, 1967). Hersek Deltası‟na ulasmadan önce meydana getirdigi büyük bogazdaki akımı dikkati çeker. Yalakdere, sularını nispeten geniĢ bir havzadan toplamaktadır. Akarsuların büyük bir kısmı Yalova‟nın üç tarafının da denizle çevrili bir sahada yer alması nedeni ile denize ulasabilmektedir. Akarsuların boyları kısa fakat asındırma hızları fazladır. Bu özelliklerini en 13 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 iyi sekilde Laledere Deltası ve Hersek Deltasını olusturarak göstermislerdir. Laledere Deltası aynı adlı akarsuyun tasımıs oldugu malzemeleri agız kısmında biriktirmesiyle olusmustur. Bu sunu açıkça göstermektedir ki, akarsu geçmis dönemlerde 50 bol miktarda alüvyon malzeme tasımaktaydı. Günümüzde akarsuyun kenarlarında güncel malzemeler yer tutmaktadır. Bu sahalarda verimin yüksek olması ve su kaynaklarının varlıgına baglı olarak sulu tarım yapılmaktadır. Akarsu agını inceledigimizde, drenaj tipleri çesitlilik göstermektedir. Yarı paralel ve yarı dandritik tipi özellikle ilk göze çarpan drenaj tipi olmaktadır. Bazı akarsular ise çevreden merkeze dogru akıs göstermektedir (Bilgin, 1967 ). Bazı akarsular ise kafesli drenaj tipine uygun bir akısa sahiptir. Ġnceleme anında akarsulardan sulama, içme ve kullanma amaçlı yaralanılmaktadır. Özellikle akarsulardan Yalova sehrinin ve ilçelerinin içme suyu ihtiyacı karsılanmaktadır. Yine akarsuların kenarlarına kurulmus köylerde seracılık alanında sulama amaçlı kullanım basta gelmektedir. Diger kullanım alanları ise çesitli sanayi kurulusları tarafından olmaktadır. Akarsularda en önemli problem Türkiye genelinde oldugu gibi kirlenmedir. Akarsulara çesitli oranlarda kirletici maddeler karısmaktadır. Göller: Arastırma sahasının içerisinde yeralan en önemli göl Hersek Gölü‟dür. Bu göl Hersek Deltası‟nın dogusunda yeralır. Yalakdere Deresi‟nin getirmis oldugu alüvyonlarla olusmus olan delta sahasında yeralan Hersek Gölünün denizle baglantısı bulunmaktadır. Göl bir lagün özelligi tasımaktadır. Bu sahadaki koyun önünün alüvyon ve kumlarla kapanması sonucu denizle olan ana baglantıları kesilmis ve göl haline dönüsmüstür. Bazı alanlarda kısmi olarak denizle baglantısı bulunmaktadır. Bu nedenle suları acıdır. Ancak beseri olarak sahil seridi boyunca uzanan beton bir set lagünü denizden ayırmaktadır. Lagünün mevsimlere göre seviyesinde ve alanında degisiklikler olmaktadır. Özellikle gölün yaz aylarında seviyesi düsmekte ve alanı daralmaktadır. Bunun nedeni ise yagısın azlıgı ve buharlasmanın fazla olmasıdır. Kıs aylarında ise bir seviye yükselmesi ve alan genislemesi söz konusudur. Gölün deniz seviyesinden yüksekligi yalnızca 0,5 m‟dir. Ortalama derinligi 1–2 m olup genellikle sıgdır. Gölü besleyen tatlı su kaynagı yoktur. Sadece yagmur suları göle karısan tatlı sulardır. Bu nedenle gölden sulama amaçlı yararlanılamamaktadır. Aynı zamanda göl askeri bölgenin içinde kaldıgı için ulasım stabilize bir yolla saglanmaktadır. Turizm amaçlı degerlendirme sözkonusu degildir. Yalova‟nın diger bir gölü de Kocadere mevkiinde yeralan Dipsiz Göl‟dür. Bu göl, küçük bir volkan konisinin kraterinde olusmustur. Göl son derece küçük 14 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 olup az da olsa turizm amaçlı yararlanılmaktadır. Çevresindeki ormanlık alanla güzel bir ortam olusturmaktadır. Bu nedenle rekreasyon amaçlı kullanım ön plana çıkmaktadır. 2.1.3.Yalova Ġli Flora ve Faunası 2.1.3.1. Flora Yalova Ġlinde yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre yapılan çalıĢma sonucunda Ġlin daha çok Akdeniz Floristik Bölge‟ sinin etkisi altında kaldığı gözlenmiĢtir. Yalova Ġlinde Chenopodium, Lactura serriola, Cichoriuminthybus ve Centaurea solstitialis türleri tahrip edilmiĢ alanlarda yaĢamaktadır. Ekolojik toleransı fazla olan bu türler kozmopolittir . Y alova ilinde kozmopolit türlerin olu Ģturduğu bitkilere ilave olarak park, bahçe ve tarla yabani otların oluĢturduğu genellikle tek tel veya çok yıllık otsu türler ile karakterize edilen bir vejetasyon hakimdir. Bölge Florası Türler Selaginellaceae Isoetes olympica A.Braun Türkçe / Nispi T ehlike Yöresel isim Bolluk Kategorisi Endemizm FTC Bölge Habitat - 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Sulak alanlar Consolida orientalis (Gay) Schröd. Morçiçek 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Adonis flammea Jacq. Kandamlası 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Ranunculas constantinopolitianus (DC.) d‟Urv Düğünçiçeği 2 - - GeniĢ yayılıĢl ı Nemli yerler Boynuzlu gelincik 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Papaver lacerum Popov . Gelincik 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Hypecoum imberbe Sibth.& Sm Y avruağzı 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Cruciferae Sinapis arvensis L. Hardalotu 4 - - Lepidium perfoliatum L. T ereotu 4 - - “ Cardaria draba (L.)Desv . Ssp. Draba Kediotu 3 - - “ Ranunculaceae Papaveraceae Glaucium corniculatum (L.) Rud. Ssp. Corniculatum “ “ Thlaspi arvense L. - 4 - - “ Erysimum crassipes Fisch. & - 3 - - “ - 3 - - Caryophyllaceae Minuartia hybrida (Vill.) Schischk. Ssp. Hybrida 15 “ “ “ “ “ “ YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Salkım çiçeği 3 - - “ “ Keçimemesi 4 - - “ “ Chenopodium foliosum (Moench) Aschers IĢtır 3 - - Chenopodium murale L . IĢtır 3 - - “ Binbirdelik otu 3 - - “ “ Vicia cracca L.ssp. gerardi Gaudin Purpurascens (DC.) Ser. Fiğ 3 - - “ “ Trifolium alpestre L. Üçgül 3 - - “ Posaceae Rubus idaeus L . Böğürtlen 2 - - “ BeĢparmak otu 4 - - “ Devedikeni 3 - - “ “ Çördük 4 - Ir.Tur.El “ T avĢankulağı 3 - - GeniĢ yayılıĢlı T aĢlık alanlar Angelica sylvestris L. V ar. sylvestris Melekotu 2 - - A vr.Sib El. Nemli Y erler T ordylium apulum L. - 2 - - Akd.El. Y ol Kenarı Compositae Inula germanica L. Anduzotu 2 - - A vr.Sib.El Y ol Kenarı Filago ericocephala Guss. - 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarları Tusslago farfara L. Kabalak 3 - - “ “ Anthemis tinctoria L. V ar pallida DC. Papatya 4 - - “ “ Artemisia vulgaris L. Y avĢan 3 - - “ Circium vulgare (Sav) T en. Kazankulpu 1 - - “ Deniz kenarları Carduus nutans L.ssp. Nutans. Deve dikeni 3 - - “ Y ol kenarı Centaurea solstitialis L. Ssp. Solstitialis Peygamber çiçeği 4 - - “ Makilik Centaurea iberica Trev ex. Sprengel Peygamber çiçeği 2 - - “ Maki açıklıkları Centaurea triumfetti All Grup A Peygamber çiçeği 3 - - “ Makilik Silene vulgaris(Moench)Garcke Commutata Coode & Cullen Polygonacaeae Polygonum cognatum Meissn. Chenopodiaceae Hypericaeae Hypericum calycinum L . Potentilla recta L . Umbelliferae Eryngium campestre L. V ar. campestre Echinophora tenuifolia L. Ssp. “ “ - “ “ “ “ Sibthorpiana (Guss.) Tutin Bubleurum interedium Poriot 16 “ YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Centaura depressa Bieb. Peygamber çiçeği 3 - - “ Y ol Kenarı Crupinastrum (moris) Vis. - 2 - - “ Makilik Xeranthemum annum L. Dağ karanfili 4 - - ĠranTur. El. Makilik Picris hieracioioides L. - 2 - - A v .Sib. El. Y ol kenarı Pilosella hoppeana (Schultes) C.H.&F .W . Schultz var. Pilisquama(NP) Sell&W est - 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Makilik Lactuca serriola L. Y abani marul 4 - - A v .Sib. El. Maki açıklıkları Scariola viminea (L) F . W . Schmidt - 2 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı T araxacum butteri V an Soest Karahindiba 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Crepis foetida L. Ssp. Rhoeadifolia (Bieb) Celak Tüylü konak 4 - - GeniĢ Y ayılıĢlı Y ol Kenarı Campanulaceae Campanula Iyrata Lam. Ssp. L yrata Çıngırakotu 1 - - GeniĢ yayılıĢlı Yol kenarı Campanula persifolia L. Çıngırakotu 2 - - A v .-Sib. El. Maki açıklıkları Anchusa azurea Miller var. Sığırdili 4 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Sığırkuyruğu 2 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı Mineçiçeği 2 - - - Nemli alanlar Ajuga orientalis L. Mayasılotu 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Çalılık Scutellaria hastifolia L. Kalkantaç 3 - - A vr-Sib. El. Deniz Kenarı Lamium garganicum L. Ssp. Laevigatum Arcangeli Marrubium vulgare L. Ballıbaba 3 - - A vr-Sib. El. Orman Bozot 3 - - GeniĢ yayılıĢlı Y ol kenarı “ 3 - - “ Thymus roegneri C. Koch Kekik 2 - - A vr-Sib. El. Salvia verticillata L. Ssp. V erticillata Adaçayı 2 - - Salvia verticillata L. Ssp. Amasiaca (Freyn&Bornm) Bornm. Adaçayı 2 - - Scrophulariaceae V erbascum phoenicum L. V eronica anagallisaquatica L. Labiatae Marrubium astracanium Jacq.ssp. Astracanium Euphorbiaceae 17 “ Ġan-Tur. El. “ Y ol Kenarı “ Y ol Kenarı YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Euphorbia valerianifolia Lam. Sütleğen 2 - - Akd. El Euphorbia aleppica L. Sütleğen 3 - - GeniĢ yayılıĢlı “ Liliaceae Allium paniculatum L. Ssp. Paniculatum Y abani Soğan 3 - - Akd. El. “ Allium m yrianthum Boiss. Y abani Soğan 2 - - Ir.Tur.El “ Gramineae Bromus intermedius Guss. Brom 4 - - GeniĢ yayılıĢlı “ Tilki Kuyruğu 3 - - A vr.- “ Alopecurus myosuroides Hudson var. T onsus (Blanchhe ex.Boiss) R. Mill. Y ol Kenarı Sib. El. Alopecurus setarioides Gren. Tilki Kuyruğu 3 - - Akd.El. Arundo donax L. Kargı 3 - - GeniĢ Y ayılıĢlı Bromus arvensis L. Brom 4 - - “ Nemli Alanlar “ Y ol Kenarı Flora Listeleri Ġle Ġlgili Açıklamalar Faaliyet alanı ve yakın çevresinin florası tespit edilirken 10 ciltlik “Flora of Turkey” kayıtları, DONNER, J.‟in V erbreitungskarten Zu P .H.DA VIS “Flora of Turkey 19” ve TÜBĠTAK Türkiye Bitkileri V eritabanı Sistemi (TUBĠVES) adlı eserlerden yararlanılmıĢtır. Türkçe Ġsim/Yöresel Ġsim: Bitki listeleri içinde ayrı bir sütunda değerlendirilmiĢ olup,”Türkçe Bitki Adları Sözlüğü” Prof. Dr . Turhan Baytop, Türk Dil Kurumu Y ayınına göre değerlendirilmiĢtir . Ancak bazı türlerin Türkçe isim veya yöresel ismine rastlanılmamaktadır. Bu nedenle bitki türleri binomial yazım kurallarına göre bilim dili olan Latince olarak de ğerlendirilmektedir. Habitat Sınıfları: Bitki listeleri içinde türlerin habitatları belirtilmiĢtir . Endemizm: Türkiye; kıtalar arası geçiĢ bölgesi konumunda bir ülke olması sebebiyle endemik bitkiler bakımından çok zengindir. Ülkemizde tesbit edilen toplam 2383 endemik tür toplam bitki türlerinin yaklaĢık %30‟unu oluĢturmaktadır. Bunların 946 tanesi Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesi elemanıdır. Faaliyet alanında yapılan arazi gözlemleri ve literatüre göre faaliyet alanı ve yakın çevresinde 18 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 endemik tür tespit edilememi Ģtir . Bern SözleĢmesi Ġle Koruma Altına Alınan Türler Bern SözleĢmesi 9/1/1984 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe girmiĢ uluslar arası bir sözleĢme olup, amacı nesli tehlikeye dü ĢmüĢ ve düĢebilecek türlerin, özellikle göçmen olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaĢam ortamlarının korunması ve bu konuda birden fazla devletin iĢbirliğini geliĢtirmektir . Bern SözleĢmesi‟ne göre kesin olarak koruma altına alınan flora türlerinin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi kesinlikle yasaklanmıĢtır . Flora listesinde yer alan türler Bern SözleĢmesi ve Sekreteryasının son düzenlemelerine göre gözden geçirilmiĢ olup, bu sözleĢmeye göre koruma altına alınmıĢ tür bulunmamaktadır . Maki Maki, arastırma sahasının sınırları içerisinde kalan maki Samanlı Dagları‟nın kuzey yamaçlarındaki (aklan) vadilerde yaklasık olarak 350-500m‟lere kadar çıkmaktadır. Bu kütlenin etekleri boyunca ve dogallıgı korunmus kıyı geriside makiler yeralmaktadır (Foto 9). Arastırma sahasındaki baslıca maki türlerini; kermez mesesi (Quercus coccifera), dikenli mersin (Ruscus aculeatus), defne (Laurus nobilis), kocayemis (Arbutus unedo), karaçalı (Paliuna-spina cristi), simsir (Buxus sempervirens) sayılabilir (Bilgin, 1967). Makiler, Armutlu Yarımadasının batı ucunda orman sahalarına sokulmus olarak Gemlik körfezinin kuzeyindeki alanlara kadar seritler halinde yayılmıstır. Arastırma sahasında tepelik alanlarda ve hafif yüksek düzlük sahalardaki mese kalıntıları bu alanlarda daha önce ormanın oldugunu, ancak sonradan tahrip edilerek makilik alanlara dönüstügünü gösterir delillerdir. Ormanların tahrip edilmesi ile tarım arazileri kazanımı yoluna gidilmis olmalıdır. Öyle ki günümüzde yerlesmelerin olmadıgı alanlarda hemen her tarafta tarlalar açılmıstır. Yalova çevresi bu nedenle makinin bile genis çapta ortadan kaldırıldıgı sahalara karsılık gelmektedir. Maki formasyonu Yalova‟da en belirgin olarak Hersek Deltasının gerisinde bulunan yamaçlarda kendini göstermektedir. Orman Formasyonu Ġlde en genis kullanım alanı ormanlardır. Yörede orman örtüsünün dagılısında topografik faktörlerin etkisi kendini gösterir. Özellikle Samanlı Dagları‟nın Marmara Denizi‟ne bakan yamaçlarında gür bir orman örtüsü yer tutmaktadır (Foto 8). Batıda Armutlu ilçesinden baslayarak doguya dogru ormanlar serit halinde uzanmaktadır. Orta bölümde Yalakdere havzasında yine ormanlar genis yer tutmaktadır. Kuzeye bakan yamaçlarda orman örtüsü daha alçak yüksekliklerden baslar. Bunun en önemli nedeni ise bakının etkisi ile kuzeye bakan 19 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yamaçların daha fazla yagıs almasıdır. Aynı zamanda güney yamaçlardaki orman tahribinden sonra bu sahalarda orman için kritik bir ortam olması bu sahadaki ormanların daha az olmasının diger bir nedenidir. Arastırma sahasında hâkim türler olarak genis yapraklılardan, gürgen (Carpinus), kestane (Castanea), kayın (Fagus orientalis), ak kavak (Populus alba),ıhlamur (Tilia), dogu çınarı (Platanus orientalis) sayılabilir. _gne yapraklı agaç türlerinden hâkim konumda olan türler ise: Uludag göknarı (Abies bornmuelleriana) karaçam (Pinus nigra), sarıçam (Pinus silvestris), fıstık çamı (Pinus pinea) ve kızılçam (Pinus brutia) basta gelen türler olarak sayılabilir (Bilgin, 1967 ). Yagısın fazla olması sebebiyle tahriplerden sonra tekrar yetisme imkânı bulan ormanların, orman altı florası da zengin olmaktadır. Aynı zamanda kuzey yamaçlardaki 59 ormanlar son derece gürdür. Buna karsılık güney yamaçlardaki orman örtüsü daha seyrek, orman altı florası da daha fakir hatta yer yer yoktur. Yalova sehrinin güneyinde alçak topografyadan yükselen dik yamaçlar tamamıyla gür bir orman örtüsü ile kaplıdır. Yayvan yapraklı agaçlardan olusan bu kısımda igne yapraklılar pek nadirdir. Yer yer mese ve yer yer de kayının hâkim türü olusturdugu birliklere rastlanmaktadır. Bazı sahalarda da gürgen agaçlarına da rastlamak mümkündür. Sonuç olarak sahanın bitki örtüsü ile ilgili su yargılara varılabilinir. Arastırma sahasının iklim özellikleri açısından degerlendirildiginde, bitki formasyonunun orman olması gerekmektedir. Bu özelligi kuzeye bakan yamaçlar korumaktadır. Çünkü bu alanlarda daha öncede vurgulandıgı gibi ormanın yetismesi için gerekli yagıs miktarı mevcuttur. Ancak güneye bakan yamaçlarda (bakı nedeni ile) yagıs azlıgı nedeni ile orman için kritik bir denge durumu sözkonusudur. Tahriplerden sonra ormanın yeniden yetismesi zor olmakta hatta yetismemektedir. Bu nedenle bu sahalardaki bitki örtüsü tahribinin önüne geçilmelidir. Aksi halde hem erozyon süreçleri hızlanmakta hem de arazi diger faaliyetler için kullanılamaz duruma gelmektedir. Kıyı kesimlerde iklimin etkisiyle makilik alanlar yeralmaktadır. Bu sahaların alanı tahriplerle çogalmakta, hatta makilerin tahrip edilmesiyle de arazi çıplaklasmaktadır. Daha sonra arazi kullanılamaz duruma dönüsmekte ve önemini yitirmektedir. 2.1.3.2. F auna: yaban hayatı Günümüzde Y alova ili ve çevresinde habitatları insan nedeniyle gitgide daralmakta ve yaban hayatının yaĢama alanları etkileri gün geçtikçe sınırlanmaktadır. Y alova ilinde arazi çalıĢması ve literatür taraması sonucu belirlenen yaban hayvanları 20 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 aĢağıda verilmiĢtir. Sürüngenler (Reptilia) Kertenkeleler (Lacertilia) Familya Latince ismi Türkçe ismi GEKKONIDAE Crytodactylus kotschyi Ġnce kele AGAMIDAE LACERTIDAE Agama stellio Lacerta saxicola Dikenli keler Kaya kertenkelesi X X Yılanlar (Serpentes) Familya Bern sözleĢme si X parmaklı Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz. Colubridae T yphlopidae Coluber caspius T yphlops vermicularis Ok yılanı Kör yılan X X Viperidae vipera ammodytes Boynuzlu engerek X Kaplumbağalar (Testudines) Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz. Emydidae Emys orbicularis Benekli kaplumbağa X T estudinidae T estudo graeca Adi tospağa X Çift Y aĢamlılar (Amphıbıa) Kurbağalar (Anura) Familya Latince ismi Türkçe ismi Bern Söz. Ronidae Ronidae Rana ridibunda Rana macrocnemis Ova kurbağası Uludağ kurbağası X X Bufonidae Bufonidae Pelobatidae Bufo bufo Bufo viridis Pelobates syriacus Siğilli kurbağa Gece kurbağası T oprak kurbağası X X X KuĢlar (A Ves) Familya COLUMBIDAE Latince ismi Steptopelia turtur Türkçe ismi Üveyik Bern sözleĢmesi X Red Data A.4 ALAUDIDAE Melanocorypha calandra Boğmaklı toygar** X - HIRUNDINID Hirundo rustica Kır kırlangıcı X - TURDIDAE CORVIDAE STURNIDAE LARIDAE Turdus pilaris Pica pica Corvus monedula Sturnus vulgaris Larus argentatus T arla ardıcı** Saksağan*** Küçük karga*** Sığırcık** GümiĢi martı** X - - P ASSERIDAE Passer domesticus Serçe** - - 21 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI Yukarıdaki b u sınıflandırmaya göre yanlarında (*) 2012 ile gösterilen türler belli zamanlarda avlanılmasına izin verilen türlerdir. Y anlarında (**) ile gösterilen türler Orman Bakanlığı Milli Parklar ve A v-Y aban Hayaıt Koruma Genel Müdürlü ğünün 1996-1997 A v Dönemi Merkez Komisyonu kararı ile koruma altına alınmıĢtır. Y anlarında (***) ile gösterilen türler avlanabilen türlerdir. A.1 Nesli tehlikede olanlar A.2 ġiddetli tehdit alt ında olanlar A.3 T ehdit altındakiler A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler B kategorileri Geçici transit türler X ile gösterilen türler bern SözleĢmesi ile koruma altına alınmıĢtır. Yukarıdaki bu sınıflamaya göre bölgede potansiyel olarak tehlike sinyali veren Üveyik türü olduğu söylenebilir. Bu durum bölgeye has olmayıp, yurdumuzda konaklayan göçmen kuĢlar ve bir çok yerel tür içinde söz konusudur . Zira doğal yaĢama ortamlarının zarar görmesi , aĢırı ve kontrolsüz avlanma, ticari amaçlarla yumurta ve yavruların doğadan koparılması gibi sebeplerle yurdumuzdaki ve daha genel anlamda dünyada insan yerleĢimlerinin arttığı ve koruma önlemlerinin alınmadığı her bölgede kuĢ populasyonları her geçen gün daha fazla zarar görmektedir. Bununla beraber bu türler üzerine zararlı herhangi bir etki bulunmamaktadır. Marmara Denizi‟nde çamurlu ortamın 40-50 m derinde olmas ı ve dalgaların denizi fazla bulandırması, 10-30 m derinlikte zemini ço ğunun deniz çayırları ve yoğun bitki örtüsü meydana getirmesi gibi husular yumuĢak zemini seven yosunlar otlar ve çayırlar çamur içinde yaĢayabilen ve omurgasızlar ile beslenen balık türlerini çekmiĢtir.(tekir, kefal, pisi, dil vb). Karadenizde olan kalkan balığı, kıyılara kadar girmiĢ olmasına rağmen ancak ufak bir yaĢama alanı bulabilmiĢtir. Y alova Bölgesinin sığ bir kıta platformu üzerinde yer alması nedeni ile deniz içi bitki formasyonları bol bulunur ve balıklar için besin maddesi olur. Bu özellik geçiĢ dönemlerinde göçmen balık sürülerini Y alova kıyılarına çekmekte ve sürülerin bu bölgede bir süre kalmalarına neden olmaktadır. Yine yerli balıkların (demersal balıklar) kayalık kı yı noktalarında geliĢmesine imkân verilmektedir. Bu doğal koĢulların bu derece iyi olmasına rağmen 1950 li yıllardan sonra aĢırı ve yanlıĢ avlanma, kirlilik yükünün artması vb bilinen ve bilinmeyen nedenlerden dolayı balık populasyonlarında 22 azalma gözlenmektedir. YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Balıkların ortaya çıkan yeni koĢullar nedeni ile göç yollarını değiĢtirmesine neden olmaktadır. Bölge iç sular ve göler açısından zengin değildir. Bölge sularında koruma altında yalnızca Bern sözleĢmesinde ek 111‟de yer alan Acipenser stellatus (Marmara mersin balığı) bulunmaktadır. Ancak bu faaliyette bu tür üzerine avlanma ve vb gibi zararlı etki bulunmamaktadır. Bununla beraber Armutlu Belediyesinin kanalizasyon sebekesinin hızla tamamlanması ile atık su sorunu çözüme kavuĢacağından sahile yakın konutların atık sularını kontrolsüz olarak denize boĢaltmaları ve kıyı kirlenmesine sebep olmaları engellenmiĢ olacaktır. A yrıca mevcut istinat duvarı önüne konulacak olan do ğal kaya dolgusu balıkların üremesi ve diğer deniz canlıları için uygun bir habitat haline gelecektir . F auna Listeleri Ġle Ġlgili Açıklamalar Faaliyet alanı ve yakın çevresinin faunası belirlenirken Prof.Dr.Ali DEMĠRSOY‟un “Memeliler”, “Amfibiler” ve “Sürüngenler” (1997) ile “Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası”, Prof.Dr.Mustafa KURU‟nun “Omurgalı Hayvanlar” (1994) Devlet Planlama TeĢkilatı ve TÜBĠT AK tarafından desteklenen “Türkiye Faunası V eritabanı Projesi” nin bir ürünü olan “Türkiye Omurgalılar Tür Listesi” (1996), C.S.Roselaar‟ın “Taxonomy , morphology , and distribution of the Songbirds of Turkey: an atlas of biodiversity of Turkish passerine birds” (1995) adlı eserlerden yararlanılmıĢtır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinin faunasını oluĢturan türler IUCN, 2008-2009 Merkez A v Komisyonu kararı ve Bern sözleĢmesi ve Sekreteryasına (1999) göre incelenmiĢ olup, KuĢlar (=A ves) için ayrıca Red Data Book kategorileri ve Türkiye‟de bulunma statüleri belirtilmiĢtir. Y abani faunayı bu sözleĢmenin amacına ters düĢecek Ģekilde özellikle üreme, geliĢtirme ve kıĢ uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boĢ dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. Korunan Fauna Türleri Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaĢtırmak amacıyla uygun durumlarda geçici veya bölgesel yasaklama. Kapalı av mevsimleri ve diğer ulusal esaslar (Merkez A v Komisyonu kararları). Söz konusu faaliyette Çevre ve Orman Bakanlığı Merkez A v Komisyonu kararlarına ve Bern SözleĢmesi hükümlerine uyulacaktır . 23 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 IUCN‟ e göre koruma altına alınan fauna türleri Ģu Ģekilde sınıflandırılmıĢtır: EX (EXTINCT) CR (CRITICALL Y ENDANGERED) EN (ENDANGERED) VU (VULNERABLE) LR/nt (LOWER RISK/Near Threatened) LR/lc (LOWER RISK/Least Concern) Nesli TükenmiĢ olan takson. ġiddetli tehdit alt ında olan takson.Bu kategorideki türlerin nesilleri yakın gelecekte yok olma tehlikesi ile karĢı karĢıyadır . Nesli tehlike altında olan takson. Bu kategorideki türlerin nesilleri Ģiddetli tehdit altında değildir, ancak yakın gelecekte yok olma tehlikesi sinyalleri vermektedir. Zarar görebilir. DüĢük risk, nesli tehlike altında olmayan takson. DüĢük risk, nesli gelecekte de tehlike altında olmayan takson. Fauna listesinde verilen KuĢlar dıĢındaki canlı grupları Prof.Dr .Ali DEMĠRSOY‟un “Amfibiler” ve “Memeliler” adlı eserlerinde belirtti ği Red Data Statülerine göre Ģöyle sınıflandırılmıĢtır: E: Ex: I: K: nt: O: R: Tehlikede Soyu tükenmiĢ Bilinmiyor Y etersiz bilinenler Y aygın, bol olan, tehlikede olmayan Tehlike dıĢı Nadir, Ģu anda tehlikede değil “Türkiye‟nin KuĢları” (KĠZĠROĞLU, 1989) adlı esere dayanarak Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan ve proje alanı çevresinde tanımlanan bazı kuĢ türleri “Red Data Book” (ERZ, 1977; HEINW ALD et all., 1981; BA YERISCHE ST AA TSMINISTEIUM 1982 a and b; GEEP 1984) kategorilerine göre Ģu Ģekilde sınıflandırılmıĢtır: A.1 A.2 A.3 A.4 B Kategorileri Nesli tehlikede olanlar ġiddetli tehdit alt ında olanlar Tehdit altındakiler Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler Geçici-Transit türler Y ine aynı esere göre bu kuĢ türlerinin Türkiye‟de bulunduklar ı statüler ise Ģöyle sınıflandırılmıĢtır; G Y T KZ Göçmen türler Y erli türler Transit göçer türler KıĢ ziyaretçisi türler 24 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.1.3.3.Yalova Çevresinde YayılıĢı Olan Endemik ve Diğer Türler. Hazırlayan: Prof. Dr. Gönül KAYNAK, Prof. Dr. Ġsmail Hakkı UĞURTAġ Uludağ Üniversitesi,Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü Flora Lathyrus undulatus Boiss. Eryngium bithynicum Boiss. Heracleum platytaenium Boiss. Ferulago humilis Boiss. Knautia byzantina Fritsch Anthemis aciphylla Boiss. var discoidea Boiss. Carduus nutans L. subsp trojanus P.H. Davis Centaurea olympica C. Koch Centaurea hermanni F. Pilosella hoppeana (Schultes) C.H. et F.W. Schultes subsp. lydia (Bornm.)Sell et West Taraxacum pseudobrachyglossum van Soest Taraxacum turcicum van Soest Campanula lyrata Lam. subsp. lyrata Taraxacum pseudobrachyglossum Campanula persicifolia L. Campanula betonicifolia Sm. Hypericum avicularifolium Jaub. Et Spach subsp. byzantinum (Azn.) Robson Cyclamen cilicicum Boiss. Et Heldr. subsp. intaminatum Meikle Cylamen mirabile Hildebr. Alkanna tinctoria (L.) Tausch subsp. glandulosa Hub.-Mor. Verbascum bombyciferum Boiss. Verbascum lydium Boiss. var. heterandum Murb. 25 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Verbascum bithynicum Boiss. Verbascum tossiense Freyn. Et Sint. Scrophularia cryptophyla Boiss. Phlomis russeliana (Sims) Bentham Lavandula stoechas L. subsp. cariensis (Boiss.) Rozeira Wiedemannia orientalis Fisch. Et Mey. Ballota nigra L. subsp. anatolica P.H. Davis Euphorbia anacampceros Boiss. var. anacampseros Euphorbia amygdaloides L. var. robbiae Asperula lilaciflora Boiss. subsp. phrygia (Bornm.) Schönb-Tem. Galium fissurense Ehrend. Et Schönb-Tem. Colchicum burtii Meikle Colchicum chalcedonicum Azn. subsp. chalcedonicum Hyacintella lineata (Steudel) Chouard Galanthus plicatus Bieb. subsp. byzantinus (Baker) D.A. Webb) Crocus flavus Weston subsp. dissectus T. Baytop et Mathew Crocus pestalozzae Boiss. Crocus antalyensis Mathew Dünyadaki endemik ve nadir türlerin tehlike kategorileri belirlenmiĢ olup bu türler Bern SözleĢmesinin ekli listesinde verilmiĢtir. Buna göre, yukarıda belirtilen ve alanda yayılıĢı olan endemik türlerden, Alkanna tinctoria, Campanula lyrata, Campanula betonicifolia, Pilosella hoppeana, Taraxacum pseudobrachyglossum, Taraxacum turcicum, Knautia byzantina, Hypericum avicularifolium, Carduus nutans subsp trojanus, Centaurea olympica, Anthemis aciphylla, bombyciferum, Eryngium Verbascum bithynicum, lydium, Heracleum Verbascum platytaenium, bithynicum, Verbascum Verbascum tossiense, Scrophularia cryptophyla, Ballota nigra, Phlomis russeliana, Lavandula stoechas, 26 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Wiedemannia orientalis, Euphorbia anacampceros, Galium fissurense, Asperula lilaciflora, Colchicum burtii Tehlike Altına Girebilir ve Zarar Görebilir (NT) statüsünde yer almaktadır. Centaurea hermanni ve Cylamen mirabile türleri Tehlikede (EN), Crocus flavus subsp. dissectus, Crocus pestalozzae, Lathyrus undulatus, Galanthus plicatus subsp. byzantinus, Cyclamen cilicicum subsp. intaminatum ise Zarar Görebilir (VU) statüsünde bulunmaktadır. Centaurea wagenitziana; TaĢ köprü çevresi bu türün Türkiyedeki tek yaĢam alanıdır. Campanula sparsa; Sadece Kırklareli‟nden (Istıranca dağları) kaydı bilinen Avrupalı bir tür. Ġkinci yetiĢme alanı olarak saptanmıĢtır. Bern SözleĢmesine Göre; Küresel Ölçekte Nesli Tehlike Altındaki Türler Galanthus plicatus subsp. byzantinus, Cylamen mirabile, Centaurea hermanni Avrupa Ölçeğinde Nesli Tehlike Altındaki Türler Carduus nutans subsp trojanus, Centaurea olympica, Crocus pestalozzae, Hypericum avicularifolium subsp. byzantinum, Taraxacum pseudobrachyglossum, Verbascum bombyciferum. Ulusal Ölçekte Nadir Diğer Türler Anemone blanda, Colchicum chalcedonicum subsp. chalcedonicum Tehlike Altındaki Habitatlar Ayrıca, alanda topluluklar halinde Pinus pinea (Fıstık Çamı) ormanları bulunmaktadır. Bu habitatlar Bern SözleĢmesinin Tehlike Altındaki Doğal Habitatlar Listesinde 42-83 C1 numara ile yer almakta olup koruma altına alınması gerekmektedir. Fauna Kuyruklu Kurbağalar Familya: Salamandridae (Semenderler) ġeritli semender-Ommatotriton ophryticus Near Threatened (Yakın tehdit altında) 27 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Kaplumbağalar Familya: Emydidae (Su kurbağaları) Benekli kaplumbağa-Emys orbicularis Lower Risk/near threatened (Yakın tehdit altında) Familya: Testudinidae (Kara kurbağaları) Tosbağa-Testudo graeca Vulnerable (Zarar görebilir) Yılanlar Familya: Colubridae Sarı yılan-Elaphe quatuorlineata Near Threatened (Yakın tehdit altında) Memeliler Familya: Rhinolophidae (Nal Burunlu Yarasalar) Akdeniz nalburunlu yarasası- Rhinolophus euryale Near Threatened (Yakın tehdit altında) Familya: Vespertilionidae (Düz Burunlu Yarasalar) Uzunayaklı yarasa- Myotis capaccinii Vulnerable (Zarar görebilir) Familya: Miniopteridae (Uzunkanatlı Yarasalar) Uzunkanatlı yarasa- Miniopterus schreibersii Near Threatened (Yakın tehdit altında) Familya: Mustelidae (Gelincikgiller) Alaca sansar-Vormela peregusna Vulnerable (Zarar görebilir) 2.1.4. Ġlin Jeolojik Durumu Yalova Ġli sınırları dâhilin de Paleozoyikten günümüze kadar degisik zamanları temsil eden kaya türleri yüzeylenmektedir. Prekambriyen – Alt Paleozoyik yaslı oldugu düsünülen Pamukova Metamorfitleri bölgenin temelini olusturur. Alt Triyas yaslı Tasköprü Formasyonu, Üst Kretase yaslı Bakacak Formasyonu, Üst Paleosen – Orta Eosen yaslı Ġncebel Formasyonu, Eosen yaslı Sarısu Formasyonu temeli örten sedimanter ve volkano – sedimanter birimlerdir. Eosen döneminde Fıstıklı Granitoyidi bölgeye yerlesmistir. Daha üstte ise Sarmasiyen yaslı Kılıç Formasyonu, Üst Miyosen – Alt Pliyosen yaslı Yalakdere Formasyonu ve Pleyistosen 28 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yaslı denizel seki çökelleri ile güncel alüvyonlar yer alır (1/25000 Ölçekli Yalova _l Çevre Düzen Planı, 2006). Kayaç Özellikleri Bu baglamda, Yalova civarında yüzeyleyen birimlerin genel litolojik özellikleri asagıda eskiden yeniye ele alınacaktır. Pamukova Metamorfitleri Armutlu Yarımadası‟nın temelini olusturan metamorfik kayalar Pamukova Metamorfitleri adı altında incelenmistir. Pamukova Metamorfitleri; Yalova sehrinin güneydogusunda Gacık Köyü‟nün 1 km. kadar güneyinde yüzeylenir. Birimin temel litolojisi olan amfibolitler yesil, gri – yesil ya da çok koyu yesil renkli homojen kütleler halinde bulunur. Birimin alt seviyelerinin Prekambriyen, üst kesiminin ise Alt Paleozoik yaslı oldugu söylenmektedir (Akartuna,1968). Tasköprü Formasyonu Birim Yalova‟nın dogusunda Tasköprü civarında yüzeylenir. Birim kırmızı-mor, gri renkli, çatlaklı, sert, sıkı tutturulmus, orta-kalın tabakalı kumtası, silttası ve çakıltasından olusur. Birim içindeki egemen litoloji mika pulları da içeren silttası ve kumtasıdır. Akartuna (1968) tarafından birimin yası Triyas olarak belirtilmistir. Bakacak Formasyonu Kılıç köyü güneyinde yüzeylenir. Egemen olarak çakıltası ve kumtaslarından olusan formasyon tabanda kalın tabakalı bir taban konglomerası ile baslar. Kumtası ve çakıltaslarında çimento, kalkerli veya killidir. Birim Paleozoik ve Triyas yaslı formasyonlar üzerinde uyumsuz olarak bulunmaktadır. Üstte Paleosen-Orta Eosen yaslı Ġncebel formasyonu ile uyumlu, Miyosen yaslı Kılıç Formasyonu tarafından uyumsuz olarak örtülür (Akartuna, 1968). Ġncebel Formasyonu Çınarcık ilçesi batısında, Ortaburun köyü civarlarında, Yalova dogusunda Subası, Mecidiye, Ġncebel arasında yüzeylenir. Birim altta bir taban konglomerası seviyesi ile baslar ve genellikle tekdüze bir sekilde kumtası, çamurtası, marn ve çakıltası ardalanması ile devam eder. 29 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ġncebel Formasyonu içinde ara seviyeler olarak bulunan tüfler formasyonun tüf üyesi olarak adlandırılmıstır. Beyaz ve yesil renkler arasında degisen tüfler ince-iri taneli ve sıkı tutturulmustur. Birimin yası Akartuna (1968) tarafından Üst Paleosen-Alt Eosen olarak belirtilmistir. Sarısu Formasyonu Birim Çınarcık güneybatısında, Elmalık köyü güneyinde ise sınırlı bir alanda yüzeylenir. Metamorfik kayalar üzerinde çakıltası, çamurtası, kumtası ve kireçtasından olusan bir seviye ile baslar. Bunun üzerine kalınlıgı 1000 metreyi bulan, ince-kaba taneli tüf ve lapilli tüf içinde çesitli boyutta andezitik tüf ve kaya parçalarından olusan piroklastik kayalar gelir. Ġstif içinde yer yer iri andezit bloklu ve çakıllı plaj çakıltası seviyeleri bulunur. Lav akıntıları ortalama 5 m. kalınlıkta düzeyler halinde piroklastik kayalarla ardalanır. Ġstif özellikle üst düzeylerde bazalt dayklarıyla kesilir (Akartuna, 1968). Fıstıklı Graniti Birim Senköy güneyinde ve Hayriye köyü 2,5 km. güneydogusunda yüzeylenir. Genellikle gri, bazen pembe renkli, ayrısmıs seviyeleri açık sarı renkli, sert ve masif yapılı sokulum kayasıdır. Pamukova Metamorfitleri ile Sarısu volkanitlerini keser (Bkz. Harita 2). Kılıç Formasyonu Yalova‟nın güney kesimlerinde, Çiftlikköy, Kazımiye, Kılıç köyleri arasında yüzeylenir. Birim degisik renklerdeki laminalı, ince tabakalı, orta-sıkı tutturulmus kiltası, silttası, marn ile mercek ve bant seklinde kumtası ve çamurtasından olusur. Killer yer yer jips kristallidir. Üst seviyelere dogru marnlar arasında killi kireçtaslarına rastlanır. Kiltası ve marnlar kum ve inceorta kalınlıkta kireçtasları ile çökelmistir. Kılıç formasyonu üzerinde yaygın olarak 1–6 m kalınlıgında bir ayrısma seviyesi izlenir. Kil niteliginde olan bu seviye çamur akması ve krip (sürünme) seklinde kütle hareketleri gözlenir. Kılıç Formasyonu kendinden yaslı birimler üzerine uyumsuz olarak gelir. Birim Akartuna (1968)‟e göre Sarmasiyen yaslıdır. Yalakdere Formasyonu Yalova ile Çınarcık arasında, Çınarcık ile Dümbelek Dagı civarlarında ve Yalakdere civarlarında genis alanlar kaplar. Birbiriyle geçisli kumtası, çakıltası, silttası, kiltası ve çamurtası seviyelerinden olusur. Birim içinde degisik lokasyonlarda kireçtası düzeyleri de izlenir. Tektonizma etkisiyle kıvrımlı ve kırıklı bir yapı kazanan birim yer yer heyelânlıdır. Birimin yası Pliyosen‟ dir (Akartuna, 1968). 30 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Harita 6: Jeoloji Haritası Kaynak: 1/100000 Ölçekli MTA. Yalova Ġli jeoloji haritası. 2.1.5. Ġlin Ġklim Durumu Sıcaklıklar: Yalova Ġlinde sıcaklıgın yıllık seyrine bakıldıgında en sıcak ayların temmuz ve agustos olduğunu görülmektedir. Bu aylarda ortalama sıcaklık 23,5 °C olmaktadır. Yılın en soguk dönemi ise Aralık ayına karsılık gelmektedir. Aralık ayı ortalama sıcaklık ise 5,8 °C‟dir. Yılı iki devre halinde ele aldıgımızda yaz döneminde sıcaklıklar yüksek, kıs döneminde ise çok düsük olmadıgı görülmektedir. Sıcaklık egrisi incelendiginde hiçbir ayın ortalama sıcaklıgı 0 °C‟nin altına düsmemektedir. Sıcaklık artısı ocak ayından baslamakta ve belirgin bir artıs nisan mayıs aylarından sonra olmaktadır. Bu artıs agustos ayına kadar devam etmekte, agustos ayından sonrada düzenli bir azalma ile en düsük ortalamaların oldugu Aralık ayında görülmektedir. Sıcaklıkların yıllık gidisi arazi kullanımının son derece uygun oldugunu ortaya koymaktadır. Sıcaklıgın yıl içerisindeki degisimi de çesitli tarım ürünlerinin yetismesinde de son derece etkilidir. Daha dogrusu iklimin her yönüyle beseri faaliyetlere gerek dogrudan gerekse dolaylı olarak etkileri bulunmaktadır. Yörede, birçok sebze türünün yetismesinin yanı sıra farklı iklimlere özgü meyve türleri de ilde yetismektedir. Örnegin, Karadeniz‟e özgü fındık, Akdeniz Bölgesine özgü zeytin, karasal iklim bitkilerinde daha fazla yetisen kayısı, seftali ve hatta ülkemizde sınırlı alanlarda yetisen kivi yörede uygun ortam ve iklim sartları 31 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 bulmaktadır. Yalova‟da aynı zamanda 5000‟nin üzerinde bitki türünün yetistirildigi seralar ve açık alan süs bitkisi bahçeleri de bulunmaktadır. Özellikle yörede kıyı ile iç kesimler arasında topografik faktörlere baglı olarak gerçek sıcaklık dagılısında farklanmalar meydana gelmektedir. Kıyı kesiminde gerçeksıcaklık 12–16 °C arasında degisirken, iç kesimlerde ise 8–12 °C arasında degismektedir. Özellikle kıyı kesimler morfolojik olarak düz kesimlere karsılık gelen ve yogun kullanıma sahne olan alanlardır. Yörede, sıcaklıkla ilgili diger bir özellik ise kıs aylarında fazla düsmemesidir. Bu durumun en belirgin tarımsal sonucu ise vejetasyon devresinin (8 ay mart-kasım) uzun olmasıdır. Aynı zamanda kıs aylarında yüksek ortalama sıcaklık isteyen seracılık faaliyetleri de ilde yogun olarak yapılabilmektedir. Buna ragmen ekstrem degerler de görülebilmektedir. Rasat süresi boyunca en düsük sıcaklık 1985 yılında subat ayında -11 °C olarak ölçülmüstür. En yüksek sıcaklık ise 2000 yılında temmuz ayında 45,4 °C ölçülmüstür. Yıllar arasındaki bu ekstrem degerlerdeki dalgalanma fazla degildir. Bir baska ifade ile yaz aylarında sıcaklık 40 °C dereceleri bulabilmektedir. Yaz ile kıs dönemi arasında sıcaklık amplititü fazla degildir. Bu özellikleri ile Akdeniz iklimi özelliklerini yansıtmaktadır. Yörede sıcaklık ortalamasının 0 °C‟nin altına düstügü bir ay yoktur. Bu durum yörede düzenli donlu ayın olmadıgını ortaya koymaktadır. Ancak zaman zaman sıcaklık kıs aylarında 0 °C‟nin altına düsebilmektedir. Böyle günlere donlu günler denilmektedir. Ġnceleme alanında donlu gün sayısı 18 gün olmaktadır. Bu durum yöre ikliminin Akdeniz ikliminden olan en önemli farklarından biridir. Don olayının fazla görülmemesi vejetasyon süresinin uzun olmasına, dolayısıyla yılda birden fazla ürün alınmasına imkân saglamaktadır. Ayrıca ulasımda aksamaların olmaması açısından da oldukça önemlidir. Tablo1: Yalova‟nın aylık ortalama sıcaklık diyagramı. Kaynak: DMĠGM. verileri (1965-2005). 32 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 YağıĢ Dağılımı: Meteoroloji istasyonundan alınan yagıs degerlerine göre hazırlanan grafikte il genelinde yıllık ortalama 740 mm yagıs düstügü görülmektedir. Yılı iki dönem halinde ele aldıgımızda kıs yagıslı, yaz ise yagısların azaldıgı dönemi olusturmaktadır. Grafikten de anlasılacagı üzere en yagıslı aylar aralık, ocak, subat olmaktadır. En az yagıslı dönemi ise agustos ve temmuz ayları olusturmaktadır. Yalova Ġli, ortalama olarak 740 mm‟lik yagıs degerleri ile yagıs miktarı açısından Karadeniz iklimine, yagıs rejimi açısından ise Akdeniz iklimine benzemektedir. Yalova Ġli‟nde en yagıslı alanları Samanlı Daglarının kuzey‟e bakan yamaçları olusturmaktadır. Bu nedenle bu sahalar yogun bir orman örtüsü ile kaplıdır. Özellikle Çınarcık ile Armutlu arasındaki yamaçlarda gür orman örtüsü hemen kıyıdan itibaren baslamaktadır. Dagların yüksek kesimlerine dogru yagıs degerleri daha da artmaktadır. Özellikle Taz dagı çevresinde yagıs degerleri 1000 mm‟nin üzerine çıkmaktadır . Harita 7. Yalova Ġli‟nin yagıs haritası. Kaynak: Bilgin (1967)‟den degistirilerek çizilmistir. Ġnceleme sahasında yagısın mevsimlere dagılısında en belirgin özellik, kıs döneminde yagısların fazla olmasıdır. Bu dönemde az da olsa kar yagısları görülmektedir. Yaz döneminde yagıs azlıgının yanısıra, kuraklıgın olması, toprakta su eksikliginin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumda tarımda sulamaya ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle ovalarda yaz devresinde sulama yapılmaktadır. 33 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 2: Yalova‟nın çevre istasyonlarla karsılastırmalı aylık ortalama yagıs diyagramı. Kaynak: Yalova Meteoroloji Ġsleri Genel Müdürlügü verileri (1960–2005). Rüzgar ve Basınç: Bir bölgede basınç ve rüzgârların dagılısı, o yörenin iklim özelliklerini ortaya koymada büyük önem tasımaktadır. Bu nedenle Yalova‟nın etkisi altında kaldıgı basınç ve rüzgârlara deginmenin yararlı olması beklenmektedir. Yörenin kuzeyinde yeralan çukur alanın gezici depresyonları yönlendirici bir rol oynaması söz konusudur. Bu çukur sahanın hemen güneyinde yeralan Samanlı Dagları‟nın yüksek bir duvar seklinde uzanması kuzeyden gelen hava kütleleri üzerinde etki etmektedir ( Bilgin, 1967). Samanlı Dagları‟nın Yalova‟nın güneyinde bir duvar gibi yükselmesi, Türkiye‟nin Karadeniz ve Akdeniz kıyılarında oldugu gibi, hava kütlelerinin hareketine etki etmektedir. Kısın yöreyi etkileyen (cPK) kontinental polar kutbi, (mP), (cP), denizel ve kontinental kutbi hava kütlelerinin Marmara Bölgesi‟ndeki hareket yönleri KD-GB istikametlerindedir. Yörede en fazla KB yönlü rüzgârlar etkili olmaktadır. Balkanlar üzerinden gelen ve kıs döneminde etkili olan hava kütleleri sıcaklıgın düsmesine neden olmaktadır. Bu nedenle tarımsal faaliyetler olumsuz yönde etkilenmektedir. Kıs döneminde 44 güneyden esen rüzgârların sayısının fazla olması sonucunda Samanlı Dagları‟nın güneyinden kuzeyine dogru hareket eden hava kütleleri, kuzey yamaçlarda sıcaklıgı artırmaktadır ve fön olayına karsılık gelmektedir. Yörede kıs döneminde fön rüzgârları sıcaklıgı artırmakta ve kıs sıcaklıkları çevre istasyonlara göre daha yüksek olmaktadır. Bu durumda kısın yüksek sıcaklık isteyen bitkiler yörede yetistirilebilmektedir. Yörenin en önemli tarımsal faaliyetlerinden biri olan çiçekçilik açısından kıĢ sıcaklıklarının 34 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yüksek olması son derece önemlidir. Bu nedenle Yalova Ġli, ülkemizde Antalya‟dan sonra çiçek yetistiriciliginde ikinci sırada yer almaktadır. Tablo3: Yalova‟nın Rüzgar Verileri Açıklama: O.R.H: Ortalama Rüzgâr Hızı(m/s), E.H.E.R.Y: En Hızlı Esen Rüzgâr Yönü, E.H.E.R.H: En Hızlı Esen Rüzgâr Hızı(m/s), O.F.G.S: Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı, O.K.R.G.S: Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Günler Sayısı. Kaynak: DMĠGM verileri. 2.1.6. Ġlin Ġdari Durumu Ġl Yönetimi Türkiye Cumhuriyeti coğrafi Ģartlar ve kamu hizmetlerinin etkin ve verimli yürütülebilmesi bakımından kademeli olarak illere, iller de ilçelere bölünmüĢtür. Yalova 6 Haziran 1995 tarih ve 22305 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 550 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile il haline getirilen Yalova‟da, merkez ilçe dıĢında Altınova, Armutlu, Çiftlikköy, Çınarcık ve Termal olmak üzere 5 ilçe mevcuttur. Ġlimizde toplam 15 Belediye ve 43 köy bulunmaktadır. Ġl yönetimi, merkezi yönetimin bir uzantısı ve temsilcisidir. Ġl genel yönetiminin baĢı olan vali, ilde devlet kamu tüzel kiĢiliğini temsil etmektedir. Vali, tek tek her bakanlığın temsilcisi olduğu gibi, devletin birincil yürütme organı olan Bakanlar Kurulu‟nu da bir bütün olarak temsil etmektedir. Yalova Valiliği‟nin bünyesinde bakanlıkların taĢra teĢkilatları bulunmaktadır. Bu teĢkilatlar genellikle il müdürlükleri Ģeklinde örgütlenmiĢlerdir. Ġlgili bakanlıkların il müdürlüklerinden baĢka, Valiliğin bazı birimleri de il genel idare kurulları içerisinde sayılmaktadır. Ġlçe Yönetimi Ġller gibi ilçeler de merkezi yönetimin idari bölümlenmesi içerisinde yer almaktadır. Yalova Ġli‟nde merkez ilçe ile birlikte toplam 6 adet ilçe bulunmaktadır. 35 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ġstanbul‟a bağlı bir ilçe olan Yalova‟nın il statüsünü kazanması ve Armutlu, Altınova, Çınarcık, Çiftlikköy ve Termal beldelerinin ilçe yapılarak Yalova Ġli‟ne bağlanması ile, eski Yalova ilçesinin bir kısmı Yalova Ġli‟nin yeni merkez ilçesi olmuĢtur. Merkez ilçede 2 adet belediye ve 11 adet köy bulunmaktadır. Altınova ilçesi, Kocaeli Körfezi‟nin en dar yeri olan bölgede bulunmaktadır. Son derece verimli topraklara sahip bir ilçedir. Hersek Deltası‟nda, güneye doğru yükselen ve Samanlı Dağları‟na ulaĢan bir bölgede kurulu olan ilçede en önemli akarsu Yalakdere‟dir. Her çeĢit meyve ve sebzenin yetiĢtiği Ģirin bir ilçe olan Altınova‟da çiçekçilik de ön plana çıkmıĢ, hem saksı çiçekçiliği hem de dıĢ mekan bitki ve çiçekçiliği geniĢ çapta bir sektör haline gelmiĢtir. Armutlu ilçesi, Marmara Denizi‟nin doğusunda, Gemlik Körfezi‟nin kuzeyinde yer almaktadır. Gemlik‟e 37 km, Yalova Ġl merkezine ise 55 km‟lik karayolu ile bağlı olan Armutlu‟nun Mudanya ve Ġstanbul ile denizyolu bağlantısı da mevcuttur. Ġlçe topraklarının büyük bölümü dağlıktır ve ormanlarla kaplıdır. Ġlçedeki baĢlıca akarsulardan biri olan Armutlu Deresi‟nin meydana getirdiği düzlük, ilçe arazisinin en verimli sahalarını oluĢturmaktadır. Ġlçedeki diğer önemli akarsu ise Kaledere‟dir. Ġlçede Samanlı Dağları, Bozburun‟a kadar batıya doğru uzanmaktadır. Bölgedeki en önemli yükseltiler Ģunlardır : Karlık Dağı (868 m.), Taz Dağı (867 m.), Samanlı Dağı (867 m.) ve BeĢpınar Tepesi (926 m.) Çınarcık ilçesi, Yalova merkez ilçesi ve Armutlu ilçesi arasında, Yalova merkeze 16 km, Bursa‟ya 82 km ve Ġstanbul‟a karayolu ile 172 km uzaklıkla olan Ģirin ve turistik bir ilçedir. Ġlçenin güneyi ve batısı dağlar ve ormanlarla kaplıdır. BaĢlıca akarsular, Kocadere, TeĢvikiye Deresi, Koru Deresi, Çapana Deresi ve Ay Deresi olarak belirtilebilir. Ġlçe merkezi, Samanlı Dağları‟nın kuzey yamacında, kıyı Ģeridinde yer almaktadır. Güney kesimler dağlık olduğundan, yerleĢim doğu-batı doğrultusunda geliĢmiĢtir. Çiftlikköy ilçesi, Yalova Kent merkezine 5 km uzaklıkta bulunmaktadır. Yalova-Ġzmit devlet karayolu üzerinde bulunan ilçe, Yalova‟nın doğusunda, Marmara Denizi‟nin güneyinde ve Altınova ilçesinin batısında yer almaktadır. Çiftlikköy adı, 1932 yılında Atatürk tarafından verilmiĢtir. Eski adı Kadı Çiftliği de bu Ģekilde kaldırılmıĢtır. Atatürk‟ün gelip kahve içtiği ve bir müddet dinlendiği ev korunmaktadır. Termal ilçesi, Armutlu Yarımadası‟nın kuzey kıyısı ile Samanlı Dağları‟nın kuzey eteklerinde kuruludur ve Yalova merkezinin güneybatısında yer almaktadır. Termal ilçesi adını Samanlı Dağları‟nın kuzey yamacında vadi içinde kurulmuĢ olan Termal Kaplıcaları‟ndan almıĢtır. 36 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Termal ilçesinin en önemli akarsuyu, kaplıcaların içinden geçen Ferhad Deresi‟dir. Ferhad Deresi, Yalova‟nın en büyük akarsuyu olan Sellimandıra Deresi‟ne akmaktadır. 2.1.7. Nüfus Tablo 4: Ġlçelere Ait Genel Bilgiler -2010 ĠLÇE ADI Toplam Yüzölçümü Ġl Toplam Nüfus MERKEZ 116 471 Nüfus 164 (km2) Alanına 20 Yoğunluğu 710 ALTINOVA 23 171 95 Oranı(%) 11 2 (ki/km ) 244 ARMUTLU 7 826 238 28 33 ÇINARCIK 24 488 188 22 130 ÇĠFTLĠKKÖY 26 769 117 14 229 TERMAL 5 016 45 5 111 TOPLAM 203 741 847 100 240 Tablo 5 Ġlçelere Göre Köy-Mahalle-Belediye Dağılımı Ve Belediye Nüfusları-2010 ĠLÇESĠ KÖY SAYISI MAHALLE BELEDĠYE BELEDĠYE NÜFUS MERKEZ ĠLÇE 11 SAYISI 11 SAYISI 2 ADI Yalova 98.347 Kadıköy 5.414 Altınova 4.988 Kaytazdere 2.616 SubaĢı 5.459 TavĢanlı 5.278 Armutlu 5.134 Çınarcık 11.211 Koruköy 2.321 Esenköy 5.257 TeĢvikiye 1.530 Kocadere 2.569 Çiftlikköy 17.520 TaĢköprü 3.290 Termal 2.188 ALTINOVA ARMUTLU ÇINARCIK ÇĠFTLĠKKÖY TERMAL 13 5 3 10 2 5 3 11 7 2 4 1 5 2 1 2.1.8. UlaĢım: Karayolu, denizyolu ve havayolu imkânları ile diğer illere bağlı olan Yalova, ulaĢımda coğrafi konumu ve Ġstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi merkezlere olan yakınlığı ile birçok avantajlara sahiptir. Kente karayolu ve denizyolu ile yoğun yolcu giriĢ çıkıĢı olmaktadır. 37 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova, Avrupa ve Ġstanbul‟un Ege ve Akdeniz‟e geçiĢ yolu üzerinde önemli bir konuma sahiptir. Yalova‟da gerek ilçelere olan bağlantılar gerekse komĢu illere olan bütün bağlantılar asfalt yollarla sağlanmaktadır. Tablo 6: Yalova Ġlinin Önemli Ġl Merkezlerine Uzaklığı ĠL ADI MESAFE ĠL ADI MESAFE ĠL ADI ADANA 893 69 ADAPAZARI 102 BURSA ÇANAKKALE 336 MESAFE ĠL ADI MESAFE ĠZMĠR 387 NEVġEHĠR 682 ĠZMĠT 65 NĠĞDE 752 AFYON 336 ÇANKIRI 451 K.MARAġ 998 ORDU 840 AĞRI 1360 ÇORUM 568 KARABÜK 350 OSMANĠYE 978 AKSARAY 628 DENĠZLĠ 502 KARAMAN 657 RĠZE 1095 AMASYA 625 DĠYARBAKIR 1317 KARS 1379 SAMSUN 688 ANKARA 407 DÜZCE 171 KASTAMONU 462 SĠĠRT 1504 ANTALYA 600 EDĠRNE 406 KAYSERĠ 725 SĠNOP 645 ARDAHAN 1363 ELAZIĞ 1164 KIRIKKALE 482 SĠVAS 847 ARTVĠN 1254 ERZĠNCAN 990 KIRKLARELĠ 387 ġ.URFA 1215 AYDIN 507 ERZURUM 1179 KIRġEHĠR 591 ġIRNAK 1584 BALIKESĠR 216 ESKĠġEHĠR 206 KĠLĠS 1135 TEKĠRDAĞ 308 BARTIN 374 GAZĠANTEP 1078 KONYA 544 TOKAT 739 BATMAN 1417 GĠRESUN 884 KÜTAHYA 236 TRABZON 1021 BAYBURT 1083 GÜMÜġHANE 1046 MALATYA 1066 TUNCELĠ 1120 BĠLECĠK 126 HAKKARĠ 1766 MANĠSA 351 UġAK 375 BĠNGÖL 1261 HATAY 1084 MARDĠN 1403 VAN 1592 BĠTLĠS 1454 IĞDIR 1470 MERSĠN 886 YOZGAT 623 BOLU 216 ISPARTA 477 MUĞLA 606 ZONGULDAK 285 BURDUR 478 ĠSTANBUL 176 MUġ 1371 Kaynak: http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Uzakliklar/illerArasiMesafe.aspx Yalova, bugün için havayolu ulaĢımı imkânına sahip değildir. Fakat Hava Harp Okulu'na ait olan Yalova-Kocaeli karayolu üzerinde bir adet askeri havaalanı bulunmaktadır. 38 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Karayolları: Yalova‟nın güneyinde yer alan Bursa Ġli ile olan karayolu bağlantısı, Samanlı dağları üzerinden geçmesi sebebiyle hem virajlı hem de iniĢli çıkıĢlıdır. Oldukça iĢlek olan YalovaBursa bağlantısı ile Yalova‟dan Ġç Anadolu Bölgesine ve Ege ile Akdeniz Bölgelerine de ulaĢmak mümkündür. Yalova-Kocaeli karayolu bağlantısı ise, Yalova‟nın aynı zamanda Ġstanbul‟a ve Ġç Anadolu‟ya açılan diğer önemli bağlantısıdır. Yalova ili içinde mevcut karayolu ağı toplamı 334 km‟dir. Bu ağın 90 km‟sini devlet yolları, 179 km‟sini köy yolları oluĢturmaktadır. Yol ağının 288 km‟si asfalt, 43 km‟si stabilize ve 3 km‟si tesviye nitelikli; köy yollarının 133 km‟si asfalt, 43 km‟si stabilize ve 3 km‟si de tesviye nitelikli yoldur. AĢağıdaki tabloda Yalova il merkezinin önemli merkezlere olan karayolu uzaklıkları kilometre olarak gösterilmektedir. Buna göre Yalova‟ya karayolu ile en yakın olan il merkezleri Ġzmit ve Bursa‟dır (65–69 km.). En uzak il merkezleri ise Ankara ve Edirne‟dir. Yalova Kent içi UlaĢım: Tablo 7: Yalova Merkez Ġlçenin Diğer Ġlçelere Uzaklığı ĠLÇE ADI UZAKLIK Altınova (km) 22 Armutlu 53 Çınarcık 15 Çiftlikköy 4 Termal 12 Yalova Ġl sınırları içinde mevcut karayolu ağı, toplam 272 kilometredir. Bu ağın 90 km.si Devlet yolu, 139 km.si ise Ġl yoludur. Yol ağının %84‟ü asfalt niteliklidir. Tablo 8: TCK YOL DURUMU (km) Asfalt Stabilize Toplam Devlet Yolu 90 - 90 Ġl Yolu 139 43 182 TOPLAM 229 43 272 Kaynak: Kgm 14.Bölge Müdürlüğü 39 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ġlde bugün, ĠçiĢleri Bakanlığı-Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü‟nce yapılmıĢ olan köy yolları uzunluğu 430 km.dir. Genel Müdürlük görev alanı çerisinde ham yol bulunmamaktadır. Ancak Ġl sınırları içinde ormanlık alanlarda yollar, genellikle ham yol niteliğindedir. Köy yollarının niteliklerine göre uzunlukları Ģöyledir: Tablo9: Köy Yollarının Durumu (2011) Asfalt Uzunluk(km) 338 % 78,6 Stabilize Toplam Köprü 92 430 1 adet 25m. 21,4 100,0 Kaynak: ĠçiĢleri Bakanlığı-Mahalli Ġdareler -Yalova Ġlde tarifeli otobüs seferleri 64 firma tarafından yapılmaktadır. Bunlarla her gün, her saatte Ġstanbul ve Bursa‟ya gidilebilmektedir. Ayrıca Türkiye‟nin hemen tüm illerine seferler vardır. Yeni otogar Bursa yolu üzerinde Ģehrin dıĢındadır. Ġlçeler arası ulaĢım ise minibüslerle sağlanmaktadır. Yalova Merkez‟de, kent içi ve il içi seferler yapan minibüslere ait durak yeri bulunmaktadır. Ayrıca ilçeler arasında otogar bağlantılı minibüs seferleri de vardır. Denizyolları ve Limanlar: Yalova, bir kıyı ili olması sebebiyle denizyolu ulaĢımına açık olup genellikle Yalova Ġstanbul arasında yolcu ve yük taĢımacılığı yapılmaktadır. Yalova-Ġstanbul arasında Ģehir hatları yolcu vapurları ve deniz otobüsleri ile sadece yolcu taĢımacılığı gerçekleĢtirilirken, arabalı vapurlarla araç ve yolcu taĢımacılığı, feribot seferleriyle ise yük, yolcu ve araç taĢımacılığı yapılmaktadır. Yalova‟dan Ġstanbul ve Kartal‟a düzenli ekspres ve deniz otobüsleri, Armutlu‟dan Yenikapı ve Bostancıya deniz otobüsü seferleri yapılmaktadır. Ayrıca Yalova‟dan Yenikapı‟ya ve Pendik‟e feribot ve Topçular‟dan Eskihisar‟a arabalı vapur seferleri yapılmaktadır. Yalova‟dan Ġstanbul Adalara ( Prens Adaları ) düzenli vapur seferleri de yapılmaktadır. AĢağıdaki tabloda da belirtildiği gibi deniz yolu güzergâhları arasında 140 dk. ile en uzun yolculuk süresi Yalova-Sirkeci hattına, en kısa yolculuk süresi 30 dk. ile Yalova-Kartal hattına aittir. 40 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 10: Yalova Ġli Denizyolu UlaĢım Güzergâhları ve Yolculuk Süreleri UlaĢım Hattı UlaĢım Türü Yolculuk Süresi (dk) Yalova-Yenikapı Hızlı Feribot 60 Yalova-Kartal Deniz Otobüsü 30 Topçular-Eskihisar Feribot 40 Yalova-Sirkeci Yolcu Vapuru 140 Yalova-Kartal Yolcu Vapuru 70 Yalova-Pendik Feribot 40 Armutlu-Yenikapı-Bostancı Deniz Otobüsü 60 Kaynak: Yerel Gündem 21, Yalova Mevcut Durum Raporu, 2004. 2.1.9. Turizm. Yalova‟da 7‟si turizm iĢletme belgeli, 67‟si nitelikli belediye belgeli olmak üzere toplam 74 adet turizm amaçlı konaklama tesisi bulunmaktadır. Bu tesislerin toplam yatak kapasitesi 4898‟dir. ĠĢletme belgeli 770 yatağın toplam yatak kapasitesi içindeki payı ise ancak %16‟dır. Tablo11: Yalova'daki Turizm ĠĢletme/Belediye Belgeli Yatakların Ġlçelere Dağılımı-2011 T.ĠġLETME BELGELĠ BELEDĠYE BELGELĠ TOPLAM YATAK S. % YATAK S. % YATAK S. % MERKEZ 100 13 623 15 723 15 ALTINOVA 129 17 204 5 333 7 ARMUTLU - - 454 11 454 9 ÇINARCIK 45 6 1362 33 1407 29 - 80 2 80 1 ĠLÇE ADI ÇĠFTLĠKKÖY TERMAL 496 64 1405 34 1901 39 TOPLAM 770 100 4128 100 4898 100 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Konaklama Tesisleri Yatak Kapasitelerinin Ġlçelere Dağılımı-2011 İŞLETME BELGELI BELEDIYE BELGELI 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 MERKEZ ALTINOVA ARMUTLU ÇINARCIK 41 ÇİFTLİKKÖY TERMAL YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yatak sayısının ilçeler arasında eĢit dağılımı söz konusu değildir. Kaplıca gibi kaynağa bağlı bir turizm türünün geliĢkin olduğuYalova‟daki konaklama tesisleri en büyük oranda, kaynakların bulunduğu Armutlu ve Termal ilçelerindedir. Bu ilçeler, ilde mevcut toplam yatak kapasitesinin %48‟ini karĢılamaktadır (2355). Ġki bölgedekiyatakların ancak %21‟i turizm iĢletme belgelidir ve iĢletme belgelilerin tamamı Termal Turizm Merkezindedir. Ġl genelindeki turizm iĢletme belgeli tesisler açısından durum değerlendirildiğinde ise bu nitelikteki yatak kapasitesinin %64‟ünün yine Termal Turizm Merkezinde olduğu görülmektedir. Bu alanlar dıĢında çoğu pansiyon olmak üzere en fazla konaklama tesisi Çınarcık‟ınsahil kesimlerindedir. Bu bölge, toplam yatak kapasitesinin %29‟a yakınını karĢılamaktadır. Ayrıca, Çınarcık Ġstanbulluların yazlıklarının yoğun olduğu bir ilçedir. Bu nedenle yaz aylarında çoğunluğu yerli olan yoğun bir turist akımı yaĢanmaktadır. Turizm iĢletme belgeli tesislerin ilçelere dağılımı aĢağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 12. Yalova'daki Turizm ĠĢletme Belgeli Tesislerin Ġlçelere Dağılımı -2011 ĠLÇE ADI TESĠS S. ODA S. YATAK S. % MERKEZ 2 45 100 13 ALTINOVA 1 60 129 17 ARMUTLU - - - - ÇINARCIK 1 25 45 6 ÇĠFTLĠKKÖY - - - - TERMAL 3 216 496 64 TOPLAM 7 346 770 100 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Yalova‟da hizmet veren turizm iĢletme belgeli 7 tesisin 3‟ü Termal, 2‟si Merkez, 1‟i Altınova 1‟i de Çınarcık‟ta hizmet vermektedir. Ġldeki tek 5 yıldızlı otel, Termal Kaplıcalarındadır. Merkez ve Altınova‟da da birer adet 4 yıldızlı otel iĢletmededir. Termal‟de ayrıca bir butik otel, bir de Sağlık Bakanlığı‟nca iĢletilen özel belgeli otel vardır. 42 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova'daki Turizm ĠĢletme Belgeli Tesislerin Sınıflarına Göre Ġlçelere Tablo 13. Dağılımı-2011 TESĠS TÜRÜ 5 YILDIZLI OTEL 4 YILDIZLI OTEL 2 YILDIZLI OTEL BUTĠK OTEL ÖZEL BELGELĠ 1.SINIF PANSĠYON ĠLÇE S O Y S O Y S O Y S O Y S O Y S O Y MERKEZ - - - 1 35 70 1 10 30 - - - - - - - - - ALTINOVA - - - 1 60 129 - - - - - - - - - - - - ÇINARCIK - - - - 0 0 - - - - - - - - - 1 25 45 TERMAL 1 88 200 - 0 0 - - - 1 48 96 1 80 200 - - - TOPLAM 1 88 200 2 95 199 1 10 30 1 48 96 1 80 200 1 25 45 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü S: Tesis Sayısı, O: Oda Sayısı, Y: Yatak Sayısı Turizm iĢletme belgeli tesislerin sınıf, kapasite bilgileri ve bazı özellikleri aĢağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 14. Yalova'daki Turizm ĠĢletme Belgeli Tesisler Oda/Yatak Sayıları ve Yan Tesisleri-2011 ĠġLETME BELGELĠ TESĠSĠN Sınıf Oda Yatak Lokanta KiĢi ADI Grubu Adet Adet Sayısı Sayı **** 35 70 2 150 ** 10 30 Butik Otel 48 96 1 100 Var Var Sürekli ***** 88 200 1 625 Var Var Sürekli Özel 80 200 2 350 Var Sürekli **** 60 129 1 300 Var Sürekli NĠLGÜN PANSĠYON- ÇINARCIK 1.sınıf 25 45 GRAND YAYLA EĞLENCE YERĠ ĠĢletme GRAND BEYZADE OTEL- Bar Var Disco Var Yüzme Sezonluk- Havuz Sürekli Var Sürekli YALOVA ÖZÜDOĞRU OTEL- YALOVA LĠMAK THERMAL BUTĠQUE HOTEL –TERMAL THERMALĠUM WELLNESS PARK Sürekli OTEL-TERMAL YALOVA KAPLICALARI ĠġLETME ĠDARESĠ- TERMAL BEST WESTERN ELEGANCE OTELĠ –ALTINOVA (*)ALTINOVA TOPLAM Var Belgeli Sezonluk 1 Belgeli Lokanta 346 Var 770 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü 43 190 Sürekli YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova‟da ayrıca toplam yatak sayıları 797 olan 6 adet turizm yatırım belgesi almıĢ konaklama tesisi vardır. Konaklama tesislerinin 2‟si Yalova, Kadıköy ve Samanlı Köylerinde (268 yatak), birisi Armutlu, Fıstıklı köyünde (230 yatak), 3‟ü ise Termal‟dedir (299 yatak). Yatırımlardan üçü 4 yıldızlı, ikisi 3 yıldızlı, birisi ise özel belgelidir. Yatırım belgeli tesislerin de iĢletmeye geçmesi halinde Yalova‟daki turizm iĢletme belgeli yatak sayısı 1567‟ye yükselecektir. Ayrıca Yalova Yat Limanı da yatırım belgesi olan tesislerdendir. Yat limanının denizde 240 yatlık, karada ise 80 yatlık park kapasitesi vardır. Tablo 15. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin Ġlçelere Dağılımı-2011 TESĠS TÜRÜ 4 YILDIZLI OTEL 3 YILDIZLI OTEL ÖZEL BELGELĠ ĠLÇE S O Y S O Y S O Y MERKEZ 2 118 268 - - - - - - ARMUTLU 1 115 230 - - - - - - TERMAL - - - 2 59 133 1 75 166 TOPLAM 3 233 498 2 59 133 1 75 166 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü S: Tesis SayısıO: Oda SayısıY: Yatak Sayısı Turizm Yatırım Belgeli tesislerin sınıf, kapasite bilgileri ve bazı özellikleri aĢağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 16. Yalova'daki Yatırım Belgeli Tesislerin Özellikleri-2011 Yatırım Belgeli Tesisin adı, Adresi HOTEL LOVA Samanlı Köyü/YALOVA GRAND AYDOĞAN OTEL-Kadıköy-YALOVA Yalova YALOVA Yat Limanı- Oda Belge Tarih/ No 4* Otel 11.11.2010/12674 58 116 1 150 4* Otel 21.04.2010 /12345 60 152 1 175 3 Çıpalı 28.12.2009/ 245864 1 96 Sayısı Yatak Sayısı Lokanta Sınıfı Sayısı KiĢi S. Bar Disco 250 240 Yat Denizde 80 Yat Karada Park alanı mevcuttur. 44 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TÜMYIL RESORT OTELFıstıklı Köyü/ARMUTLU VĠTAL OTEL-TERMAL Gökçedere Mah. TERMAL Green Termal Otel- Gökçedere-TERMAL 2012 4* Otel 02.05.1995 / 6122 115 230 2 255 60 3* Otel 07.05.2010 /12377 41 82 1 125 100 3* Otel 26.10.2010/ 12634 18 51 2 150 Özel Belgeli 14.11.2008/11650 75 166 367 797 Termal Kaplıcaları ĠĢletme Ġdaresi Çamlık Otel-TERMAL TOPLAM Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Yalova‟daki nitelikli belediye belgeli tesislerin %67‟si Termal ve Çınarcık‟tadır. Altınova ve Çiftlikköy‟de ise bu oran ancak %7‟dir. Bunun nedeni, Yalova‟nın doğusundaki bu bölgelerin çoğunlukla sanayi, tarım ve II. konut alanları olmasıdır. Tablo17. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin Ġlçelere Dağılımı-2011 ĠLÇE ADI TESĠS S. ODA S. YATAK S. % MERKEZ 13 303 623 15 ALTINOVA 4 92 204 5 ARMUTLU 7 196 454 11 ÇINARCIK 24 526 1362 33 ÇĠFTLĠKKÖY 1 55 80 2 TERMAL 18 536 1405 34 TOPLAM 67 1708 4128 100 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Sınıflarına göre belediye belgeli tesisler irdelendiğinde yatak sayısı bakımından en yüksek oranın pansiyonlarda olduğu, pansiyonların da en çok sayıda Çınarcık‟ta yoğunlaĢtığı görülmektedir. Pansiyonlar, belediye belgeli toplam yatak sayısının %60‟a yakınını oluĢturmaktadır. 1.sınıf oteller çoğunlukla Termal‟de, 2.sınıf oteller ise Armutlu‟dadır. 45 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Belediye belgeli tesislerin sınıf ve kapasite bilgileri aĢağıdaki tabloda görülmektedir. Tablo 18. Yalova'daki Belediye Belgeli Tesislerin Niteliklerine Göre Ġlçelere Dağılımı2011 TESĠS TÜRÜ 1.SINIF OTEL 2.SINIF OTEL 3.SINIF OTEL MOTEL-HOTEL PANSĠYON ĠLÇE S O Y S O Y S O Y S O Y S O Y MERKEZ 4 94 187 4 87 171 - - - 2 23 60 3 99 205 ALTINOVA - - - 2 73 146 - - - - - - 2 19 58 ARMUTLU - - - 3 130 328 - - - 1 20 40 3 46 86 ÇINARCIK - - - 2 50 110 3 95 280 1 16 35 18 365 937 ÇĠFTLĠKKÖY - - - - - - - - - 1 55 80 - - - TERMAL 8 297 810 2 50 105 - - - 2 32 70 6 157 420 TOPLAM 12 391 997 13 390 860 3 95 280 7 146 285 32 686 1706 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Md. S: Tesis SayısıO: Oda SayısıY: Yatak Sayısı Yalova‟da iĢletme belgeli müstakil eğlence yeri ve lokanta tesisi olarak sadece Altınova‟da hizmet veren bir tesis mevcuttur. ĠĢletmenin 190 kiĢi kapasitesi vardır. Bunun dıĢında iĢletme belgeli otellerin bu nitelikteki tesisleri de yeme-içme ve eğlence amaçlı kullanılmaktadır. Ġldeki diğereğlence yeri ve lokantalar belediye belgelidir. Bunlar yoğunlukla sahil kesimlerindedir ve büyük oranda Merkez ilçededir. Ġlde toplam 18 adet seyahat acentesi faaliyet göstermektedir. Acentelerin 11‟i “A”, 7‟si “C” grubundandır. Mevcut Kaynaklara Olan Talep ve Talebi Sınırlandıran Etkenler Yalova‟ya giriĢ yapan turist sayısı, geçmiĢ yıllardan bugüne sürekli artıĢ trendi göstermiĢtir. 2005 yılında ile gelen turist sayısı 17.847 kiĢi iken 2010 yılında bu sayı 350.784 olmuĢtur. Gelen yabancı turist sayısı da bu yıllarda 658‟den 31.006 kiĢiye yükselmiĢtir. Sayısal olmasa da oransal olarak yabancı turist sayısındaki artıĢ, yerli turiste nazaran çok daha yüksek düzeydedir. Ancak yaĢanan bu artıĢlar ilin turistik potansiyeli göz önüne alındığında çok yetersiz kalmaktadır. AĢağıdaki tabloda yıllar itibariyle uyruk ve cinsiyetlere göre Yalova‟ya giriĢ yapan turist sayıları görülmektedir. 46 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 19. 2005-2010 Yılları Arasında Yalova'ya GiriĢ Yapan Yerli-Yabancı Turist Sayıları YILLAR YERLĠ YABANCI TOPLAM KADIN ERKEK 2005 17.189 658 17.847 15.262 2.585 2006 117.783 7.738 125.521 95.792 29.329 2007 131.892 7.978 139.870 105.848 34.022 2008 149.040 11.739 160.779 119.061 41.718 2009 169.548 16.301 185.849 129.349 56.500 2010 319.778 31.006 350.784 227.234 123.550 TOPLAM 905.230 75.420 980.650 692.546 287.704 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü-Emniyet verileri 2010 yılında ile gelen 350.784 turistin 87.876‟sı konaklama yapmıĢtır. Bu da gelen turistlerin %25‟inin Yalova‟da kaldığını göstermektedir. Konaklayan turistlerin 73.350‟si Türkiye‟den, 14.526‟sı yabancı uyrukludur. AĢağıdaki tabloda da görüldüğü gibi, yabancılar sayısal olarak az olsa da konaklama oranları, yerli turistlerin iki katına yakındır. Tablo 20. Yalova'ya GiriĢ Yapan/Konaklayan Turist Sayıları-2010 GĠRĠġ YAPAN % TURĠST KONAKLAYAN % TURĠST YERLĠ 319.778 91 73.350 83 YABANCI 31.006 9 14.526 17 TOPLAM 350.784 100 87.876 100 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü 2010 yılında Yalova‟daki turizm iĢletme ve belediye belgeli tesislerde aylara göre konaklamalar irdelendiğinde, temmuz ayı dıĢındaki aylarda konaklayan turist sayılarının birbirine çok yakın değerler olduğu görülmektedir. Bu da sezonluk olmayan, tüm yıla yayılmıĢ termal turizmin ağırlığını göstermektedir. Temmuz ayı, okulların kapalı olduğu, 47 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yabancı turistlerin tatil için tercih ettiği bir dönem olması nedeniyle tüm ülkede olduğu gibi Yalova‟da da turizm sektörünün en hareketli olduğu aydır. Tablo 21. Yalova'da Turizm ĠĢletme/Belediye Belgeli Tesislerde Aylara Göre Konaklayan Toplam Turist Sayıları-2010 TESĠS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TOPLAM BL.BLG. 2768 2264 2854 3262 3922 2940 3797 3416 2497 2780 2627 3547 36674 TUR.BLG 3943 4011 3771 3790 3720 4054 7709 3359 4289 4199 4249 4108 51202 TOPLAM 6711 6275 6625 7052 7642 6994 11506 6775 6786 6979 6876 7655 87876 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Turizm ĠĢletme ve Belediye Belgeli Tesislerde Konaklamalar-2010 Yalova‟da 2010 yılında konaklayan toplam turistin %58‟den turizm iĢletme belgeli fazlası tesislerde kalmıĢtır. Yabancı turistlerin %89‟u, yerli ise %52‟si iĢletme belgeli turistlerin konaklamak için tesisleri tercih etmiĢtir. Geldikleri ülkelere göre bu tesislerde en fazla sayıda BirleĢik Arap Emirlikleri ve Rusya Federasyonu‟ndan gelenler konaklamıĢtır. Bu iki ülkeden konaklayanların toplam sayıları 9181 olup, iĢletme belgeli tesislerde kalan toplam yabancı turiste (12.929 kiĢi)oranı %71‟dir. Tablo 22. Yalova'da Aylara Göre Turizm ĠĢletme Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist Sayılarının Milliyetlere Dağılımı-2010 ÜLKE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TOPLAM TÜRKĠYE 3.565 3.676 3.395 3.189 3.236 2.735 2.880 2.004 2.938 3.490 3.555 3.610 38.273 AZERBEYCAN 4 8 2 4 3 4 2 8 38 ABD 14 10 44 13 16 12 23 12 10 50 13 15 232 ALMANYA 74 28 29 39 29 35 23 35 42 21 13 8 376 B.A.E. 113 63 54 118 168 653 2.360 485 475 132 281 71 4.973 48 3 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI AVUSTURYA FRANSA 2 4 2 4 BELÇĠKA BULGARĠSTAN 3 2 4 1 5 6 4 11 5 8 2 3 2 5 1 10 7 2 6 3 DANĠMARKA CEZAYĠR ĠNGĠLTERE 2 KUZEY KIBRIS 10 2 ĠSVEÇ ĠTALYA 15 4 JAPONYA 12 2 1 1 4 17 4 6 5 5 3 SURĠYE 6 YUNANĠSTAN 4 GÜRCĠSTAN 1 IRAK 3 1 ĠRAN 4 2 RUSYA FED. 92 61 1 9 14 17 38 5 4 5 12 2 16 10 64 2 17 6 34 9 4 18 2 57 2 2 2 4 2 1 4 17 4 10 2 84 180 1 4 4 56 1 1 11 5 20 59 17 1 7 22 4 14 6 1 1 5 5 1 11 4 74 11 2 8 4 9 18 119 57 8 142 8 1 37 7 19 7 1 9 8 64 19 39 8 5 14 171 20 10 11 4 11 8 10 6 1 54 141 75 119 94 36 8 12 22 67 49 5 640 11 5 4 9 1 1 6 9 64 110 146 85 293 1.999 644 577 199 152 ROMANYA 12 7 4 N KUVEYT S.ARABĠSTAN 8 5 TÜRKMENĠSTA 2 2012 27 HIRVATĠSTAN 4.208 111 DĠĞERLERĠ 35 57 75 93 33 198 181 94 122 146 90 TOPLAM 3.943 4.011 3.771 3.790 3.720 4.054 7.709 3.359 4.289 4.199 4.249 111 1.124 4.108 51.202 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Yalova‟da 2010 yılında konaklayan toplam turistin %42‟ye yakını nitelikli belediye belgeli tesislerde kalmıĢtır. Yabancı turistlerin %11‟i, yerli turistlerin ise %48‟i konaklamak için bu tesisleri tercih etmiĢtir. Geldikleri ülkelere göre bu tesislerde en fazla sayıda BirleĢik Arap Emirlikleri, Türkmenistan, Gürcistan, Sudi Arabistan‟dan gelenler konaklamıĢtır. Toplam sayıları 866 olup, belediye belgeli tesislerde kalan toplam yabancı turiste (1.597 kiĢi)oranı %54‟dür. 49 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 23. Yalova'da Aylara Göre Nitelikli Belediye Belgeli Tesislerde Konaklayan Turist Sayıları'nın Milliyetlere Dağılımı-2010 ÜLKE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TOPLAM TÜRKĠYE 2.723 2.219 2.791 2.826 3.807 2.870 3.482 3.178 2.421 2.716 2.573 3.471 35.077 AZERBEYCAN 3 7 12 6 2 2 3 6 4 4 5 54 1 7 1 16 1 37 ABD ALMANYA 4 1 B.A.E. 6 1 2 8 7 1 7 4 9 2 10 94 34 1 1 AVUSTURYA 4 BELÇĠKA BULGARĠSTAN 2 151 1 5 4 4 5 DANĠMARKA 2 4 3 1 1 4 3 1 3 2 CEZAYĠR 8 ĠNGĠLTERE 5 1 6 1 1 2 28 9 10 2 14 KUZEY KIBRIS 0 ĠSVEÇ 0 ĠTALYA 3 JAPONYA 1 TÜRKMENĠSTAN KUVEYT 2 1 367 4 2 SURĠYE 2 17 6 21 10 4 13 1 2 3 GÜRCĠSTAN 11 FRANSA 2 IRAK 9 5 10 5 2 32 3 8 ROMANYA S.ARABĠSTAN 7 1 2 3 403 43 2 27 5 4 3 23 2 14 4 29 146 2 2 7 2 3 1 3 22 2 18 28 3 9 2 4 2 7 3 3 5 29 7 6 3 4 2 63 5 3 2 2 3 ĠRAN 1 2 9 YUNANĠSTAN RUSYA FED. 3 11 10 2 4 2 6 3 20 1 4 9 76 72 6 50 37 7 9 3 HIRVATĠSTAN 166 0 DĠĞERLERĠ 16 6 24 26 14 25 44 17 26 19 19 19 255 TOPLAM 2.768 2.264 2.854 3.262 3.922 2.940 3.797 3.416 2.497 2.780 2.627 3.547 36.674 Kaynak: Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü Türkiye ve Yalova‟nın 2009 yılı kesinleĢmiĢ turizm istatistiklerine göre; Türkiye‟de konaklayan toplam 19 304 422 yabancı turistin 14 388 998‟i (%74,5‟i) Ülkede mevcut 2625 turizm iĢletme belgeli tesiste konaklamıĢtır. Bu tesislerde konaklayan yabancı 50 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 turistlerin toplam gecelemesi 59 986 967 olup, ortalama kalıĢ süreleri 4,17‟dir. Toplam geceleme içindeki yabancı geceleme oranı ise %72,3‟dür. Konaklama yapan toplam yerli turist sayısı ise 25 760 739 olup, yerli turistlerin 12 137 822‟si (%47,1) iĢletme belgeli tesisleri tercih etmiĢtir. Bu tesislerde konaklayan yerli turistlerin toplam gecelemesi 22 929 508, ortalama kalıĢ süreleri ise 1,89‟dur. Turizm iĢletme belgeli tesislerde yatak üzerinden yıllık ortalama doluluk oranı %48,9‟dur.Doluluk oranının en yüksek olduğu ay %49,8 yabancı ile Eylül ayı, %16,9 yerli ile Temmuz ayı ve %62,6 toplamla yine Temmuz ayıdır. Tablo 24. Türkiye'de ĠĢletme Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ Süresi ve Doluluk Oranları-2009 TESĠSE GELĠġ SAYISI ORTALAMA KALIġ SÜRESĠ GECELEME DOLULUK ORANI(%) YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM 14 388 998 12 137 822 26 526 820 59 986 967 22 929 508 82 916 475 4,17 1,89 3,13 35,38 13,52 48,9 Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr Tablo 25. Türkiye'de Turizm ĠĢletme ve Yatırım Belgeli Tesis Sayı ve Kapasiteleri-2009 TURĠZM YATIRIMI BELGELĠ Tesis Oda TURĠZM ĠġLETMESĠ BELGELĠ Yatak Oda Tesis Sayısı Sayısı Sayısı Sayısı 754 103 119 231 456 Yatak Sayısı Sayısı 2 625 289 383 608 765 Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr Türkiye‟de faal olanbelediye belgeli tesisler, 2009 yılında ortalama %32,78 doluluk oranı (bu oranın %15,56‟sı yabancıdır) ile çalıĢmıĢ, toplam turistte ortalama geceleme süresi 2,2, yabancılar için bu süre 4,0, yerliler içinse 1,6 gün olmuĢtur. Tesislerde konaklama yapan yabancıların toplam turiste oranı %26,5, toplam geceleme içindeki yabancıgeceleme oranı ise %47,5‟dir. 51 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 26. Türkiye'de Belediye Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ Süresi ve Doluluk Oranları-2009 TESĠSE GELĠġ SAYISI ORTALAMA KALIġ SÜRESĠ GECELEME DOLULUK ORANI(%) YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM 4 915 424 13 622 917 18 538 341 19 683 973 21 788 769 41 472 742 4,0 1,6 2,2 15,56 17,22 32,7 Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr 2009 yılı istatistiklerine göre Türkiye‟de konaklayan toplam 19 304 422 yabancı turistin 20 185‟i (0,001‟i) Yalova‟da konaklamıĢtır. Konaklayan 14 197 yabancı turist (%70,3‟ü), ilde mevcut 8 iĢletme belgeli tesisi tercih etmiĢtir. Bu tesislerde konaklayan yabancı turistlerintoplam gecelemesi 27 613 olup, ortalama kalıĢ süreleri 1,9 gündür.Toplam geceleme içindeki yabancı geceleme oranı ise %29,9‟dur. Konaklama yapan toplam yerli turist sayısı ise 186 974 olup, yerli turistlerin 40 316‟sı (%21,6‟sı) iĢletme belgeli tesisleri tercih etmiĢtir.Bu tesislerde konaklayan yerli turistlerin toplam gecelemesi 64 783, ortalama kalıĢ süreleri ise 1,6‟dır. Yalova‟da 2009 yılında iĢletme belgeli tesislerde konaklayan toplam turistin %65,6‟sı Termal‟deki tesislerde kalmıĢtır. Ayrıca genelde kaplıca bölgelerinde olduğu gibi konaklamalar, tedavilere bağlı olarak uzun süreli olduğundan geceleme sayıları da buna bağlı olarak yüksek olmaktadır. Turizm iĢletme belgeli tesislerde yatak üzerinden yıllık ortalama doluluk oranı %40,64‟dür. Tablo 27. Yalova'da ĠĢletme Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ Süresi ve Doluluk Oranları-2009 TESĠSE GĠRĠġ SAYISI ORTALAMA KALIġ SÜRESĠ GECELEME DOLULUK ORANI(%) ĠLÇE YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM Merkez 231 6 668 6 899 402 6 934 7 336 1,7 1,0 1,1 1,49 25,67 27,16 Altınova 6 159 5 222 11 381 10 499 8 058 18 557 1,7 1,5 1,6 24,38 18,71 43,09 Çınarcık 35 450 485 75 756 831 2,1 1,7 1,7 1,09 10,98 12,07 Termal 7 772 27 976 35 748 16 637 49 035 65 672 2,1 1,7 1,8 11,06 32,61 43,67 Toplam 14 197 40 316 54 513 27 613 64 783 92 396 1,9 1,6 1,7 12,15 28,50 40,64 Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr 52 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 28. Yalova'da Turizm ĠĢletme ve Yatırım Belgeli Teis Sayı ve Kapasiteleri-2009 TURĠZM YATIRIMI BELGELĠ TURĠZM ĠġLETMESĠ BELGELĠ TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI TESĠS SAYISI ODA SAYISI YATAK SAYISI 3 137 380 6 685 316 Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr Yalova‟da faal olan belediye belgeli tesisler, 2009 yılında ortalama %18,42 doluluk oranı (bu oranın %1,16‟sı yabancıdır) ile çalıĢmıĢ, toplam turistte ortalama geceleme süresi 1,3, yabancılar için bu süre 2,0, yerliler içinse 1,2 gün olmuĢtur. Tesislerde konaklama yapan yabancıların toplam turiste oranı %4, toplam geceleme içindeki yabancı geceleme oranı ise %6,3‟dür. Türkiye genelinde olduğu gibi Yalova‟da da yabancı turistler büyük oranda iĢletme belgeli tesisleri tercih etmektedir. Tablo 29. Yalova'da Belediye Belgeli Tesislere GeliĢ Sayısı, Geceleme, Ortalama KalıĢ Süresi ve Doluluk Oranları-2009 TESĠSE GĠRĠġ SAYISI ORTALAMA KALIġ SÜRESĠ GECELEME DOLULUK ORANI(%) ĠLÇE YABANCI YERLĠ YABANCI YERLĠ TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM Merkez 1 748 61 941 63 689 2 946 72 091 75 037 1,7 1,2 1,2 1,16 28,48 29,64 Altınova 1 473 52 618 54 091 2 395 60 795 63 190 1,6 1,2 1,2 0,82 20,85 21,67 Çınarcık 95 15 174 15 269 263 21 597 21 860 2,8 1,4 1,4 0,16 13,42 13,58 Termal 2 672 16 925 19 597 6 624 28 031 34 655 2,5 1,7 1,8 1,88 7,97 9,86 Toplam 5 988 146 658 152 646 12 228 182 514 194 742 2,0 1,2 1,3 1,16 17,26 18,42 TOPLAM YABANCI YERLĠ TOPLAM Kaynak: http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr 2.1.10. Kültürel Özellikler KurtuluĢ SavaĢı döneminde Kafkasya ve Balkanlar, Cumhuriyet döneminde ise Türkiye‟nin her bölgesinden göçlerin olması ve son yıllarda da Güneydoğu Anadolu Bölgemizden yoğun göçlerin olması, nüfusun oldukça farklı gelir düzeyine sahip insanlardan oluĢmasına ve Yalova‟nın farklı bir kültürel ve kozmopolit yapıya bürünmesine yol açmıĢtır. 53 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova Ġli devamlı göç alan bir ildir. Türkiye'nin her bölgesinden göç alması sonucunda özellikle il olmasının da etkisiyle son yıllarda nüfusta büyük bir artıĢ yaĢanmıĢ, 17 Ağustos 1999 Doğu Marmara Depremi ile bu göç bir ölçüde azalmıĢtır. Yalova, birçok dünya kentiyle kardeĢ Ģehir statüsünde bulunmaktadır. Yalova‟nın sosyokültürel anlamda kardeĢ Ģehir olduğu ülkeler ve Ģehirleri Ģunlardır: Almanya‟dan “Bad Godesberg”, Japonya‟dan “Tonami”, Çin‟den “Panjin”, Rusya Federasyonu özerk cumhuriyeti Dağıstan‟dan “Mahaçkale”, K.K.T.C.‟nden “Geçitkale” ve Güney Kore‟den “Suwon”, Bulgaristan‟dan “Burgaz”, Romanya‟dan “Mecidiye” ve Ukrayna Kırım Özerk Cumhuriyeti‟nden “Karasubazar” kentleri. Yalova‟da çeĢitli kültür ve sanat dernekleri bulunmakta ve bu dernekler kentin kültür ve sanat hayatında önemli rol oynamaktadır. Kültür ve sanatla ilgilenen sivil toplum kuruluĢları, Yalova Kent Meclisi Kültür ve Sanat Komisyonu çatısı altında; kentin kültür ve sanat hayatının geliĢtirilmesine yönelik ortaklık anlayıĢıyla birlikte fikir ve projeler üretmektedirler. Bu derneklerden bazıları Ģunlardır: TUFAG (Turizm, Folklor, AraĢtırma ve GeliĢtirme Derneği) : TUFAG, 1984 yılında folklor araĢtırmaları ve halk oyunları çalıĢmaları yapmak amacıyla kurulmuĢ ve kuruluĢundan bu yana önemli baĢarılara imza atmıĢtır. Etkinliklere her yıl 10-12 ülke iĢtirak etmekte ve 500-600 civarında yabancı misafir Yalova‟yı ziyaret etmektedir. YAFEM (Yalova Folklor Eğitim Merkezi) : 1988 yılında Türk Folklorunun geliĢimine katkıda bulunmak amacıyla; folklor araĢtırmaları yapmak, bu konuda eğitim çalıĢmaları gerçekleĢtirmek ve Türk Folklorik zenginliklerini gençlere sevdirmek üzere kurulan dernek; bu yönde çeĢitli çalıĢmalar yapmıĢ, Yalova‟nın özellikle Türk Cumhuriyetleri ve Türk Toplulukları nezdinde tanınmasını sağlamıĢtır. Kuzey Kafkas Kültür Derneği: 1979 yılında kurulan derneğin amacı; Yalova nüfusunun önemli bir bölümünü oluĢturan Kafkas Halklarının örf, adet, folklor ve kültür değerlerinin geliĢtirilmesini sağlamak ve Yalova‟nın kültür hayatına katkıda bulunmaktır. GÜSAD (Güzel Sanatlar Derneği) : 1995 yılında her yaĢtan insanı güzel sanatların herhangi bir dalında yetiĢtirmek ve üretici kılmak amacıyla kurulmuĢtur. Dernek tarafından Güzel Sanatlar ve Eğitim Fakülteleri yetenek sınavlarına hazırlık, resim, kumaĢ boyama, hat, çini boyama ve ebru sanatı gibi çok çeĢitli kurslar düzenlenmektedir. 54 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 YASAD (Yalova Sanat Tiyatrosu Derneği) : 1989 yılında kurulan dernek tarafından çeĢitli tiyatro çalıĢmaları yapılmakta ve özellikle kadın, çocuk ve gençlere yönelik tiyatro eğitimi verilmektedir. Yalova Ġli genelinde toplam 411 adet dernek bulunmaktadır. Kamu yararına faaliyette bulunan dernek ve Ģube sayısı 21, 2011 yılı içerisinde açılan dernek sayısı 27, kapanan dernek sayısı ise 21‟dir. Yalova‟da Koruma Altındaki Sit Alanları: Çobankale Kale Kalıntıları 2. derece ARKEOLOJĠK Sit: (Yalova Ġli, Altınova Ġlçesi, Karadere Köyü, Yalakdere Vadisi‟ de H22- C2 pafta , 109 ada, 12 parselde orman arazisinde bulunan III. Derece Arkeolojik sit olarak tescilli Çobankale Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 07.09.2010 tarih 1591 sayılı kararı ile derecesi II . derece Arkeolojik Sit olarak değiĢtirilmiĢtir. Çobankale Kaya Anıtı 3. derece ARKEOLOJĠK Sit: (Yalova Ġli, Altınova Ġlçesi, Karadere Köyü, Çobankale Mah. 1/25 000 ölçekli H 22 c 2-H 23 dI pafta ve 1/1000 ölçekli orman kadastroda yer alan Çobankale Kaya Anıtı 3.derece Arkeolojik Sit olarak Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 16.4.2004 tarih ve 10461 sayılı kararı ile tescil edilmiĢtir.) Termal SuĢehri 1 ve 3. derece Doğal,ARKEOLOJĠK ve Tarihi Sit: (Yalova Ġli, Termal Ġlçesi Su ġehri‟nde, 397 parselde bulunan Kaynak ve Çevresi (Kabtaj), Valide Hamam, Çınar Otel, Köprü, KurĢunlu Hamam (No: 210), Büyük Lokanta Binası (Gökçedere Köyü), Büyük Otel, Exedra (Ġtfaiye binası arkasındaki bina), Yaver KöĢkü (No:193), Atatürk KöĢkü (No.193); Ġstanbul II Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 19.1.1996 tarih ve 3995-1-2-3 sayılı kararı ile tescil edilmiĢ olup, Kocaeli Kültür ve Tabiat 55 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 15.09.2009 tarih ve 1018 sayılı kararı ile belirli kısımlar, I. Derece Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit alanı, belirli kısımlar ise III. Derece Arkeolojik, Doğal ve Tarihi Sit alanı olarak yeniden değerlendirilmiĢtir. Hersek Köyü (Dil Burnu) Hellenopolis Antik Kenti 2.derece ARKEOLOJĠK Sit:(Yalova Ġli, Altınova Ġlçesi, Hersek Köyü‟nün doğusunda yer alan 28 rakımlı tepe ve çevresi, Varlıkları Kocaeli Kültür Koruma Bölge ve Tabiat Kurulu‟nun 15.07.2009 tarih ve 966 sayılı kararı ile tescil edilmiĢtir.) Çiftlikköy Siteler Mah. Başak Sok II. ve III. Derece Arkeolojik Sit:Çiftlikköy Siteler Mah. Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 23.05.2012 tarih 416 sayılı kararı ile harita da sınırlarının belirlendiği Ģekilde II. Ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı Ġlan edilmiĢtir. Yalova Ġli Altınova Ġlçesi, TavĢanlı Beldesi, Dipgölcük Mevki III. Derece Arkeolojik Sit: Yalova Ġli Altınova Ġlçesi, TavĢanlı Beldesi, Dipgölçük mevki 233 ada, 8-9-12-13 parsellerde kalan sınırları belirlenmiĢ alan Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu‟nun 03.08.2011 tarih 2083 sayılı kararı ile III. Derece Arkeolojik Sit alanı olarak tescil edilmiĢtir. Yalova Ġli Çınarcık Ġlçesi, ġenköy ,Engere Mevkii II. Derece Arkeolojik Sit:Yalova Ġli, Çınarcık Ġlçesi, ġenköy, Engere Mevkii 2 paftada bulunan kilise kalıntısı ve yakın çevresi Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu'nun 08.02.2012 tarih 235 sayılı kararı ile II. Derece Arkeolojik Sit Alanı ilan edilmiĢtir. Altınova Ġlçesi Hersek Köyü: Hersek Köyü H575 ve H100 parseller Kocaeli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu‟nun 13.06.2012 tarih 457 sayılı yazısı ile II. Derece Arkeolojik Sit alanı Ġlan edilmiĢtir. Kültürel Aktiviteler ve Tesisler: Müzeler: Açık Hava Müzesi YaĢar Okuyan Bulvarı Sanat Sokağı köĢesinde, Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü‟nün 18.03.2002 tarih ve 003448 sayılı onayları ile Açık Hava Müzesi 56 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 kurulmuĢtur. 6000 yıllık geçmiĢe sahip olan Ġlimizin çeĢitli yerlerinde çıkan ve değiĢik yerlerde muhafaza edilen tarihi eserlerin toplanarak sergilendiği güzel bir mekân oluĢturulmuĢtur. 29 Ekim 2003 tarihinde açılan müzede Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemine ait eserler yer almakla birlikte Yalova‟nın çeĢitli bölgelerinde bulunan eserlere ait maketler de yer almaktadır. Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından kurulan Açık Hava Müzesi; Bursa Müzesi Uzman elemanları tarafından dizayn edilmiĢ olup, 2005 yıl sonu itibariyle, Ġlimizde çeĢitli tarihlerde çıkarılan 46 adet mevcut tarihi eserlerin envanter bilgileri hazırlanmıĢtır. Yalova Belediyesi personeline zimmetle teslim edilen eserler 24 saat koruma altında olup, mesai saatleri içerisinde ziyaret etmek mümkündür. Termal Atatürk KöĢkü Termal Atatürk KöĢkü 1929 Yılında 38 günde yaptırılmıĢtır. Mimarı Prof.S.Hakkı Eldem‟dir. KöĢk‟te ilk yabancı devlet adamı olarak tamamen Ġran ġahı ahĢaptan ağırlanmıĢtır. yapılmıĢ olup, KöĢk iki katlıdır. Üç Ģeref salonu ve onbir odası vardır. Dönemin kullanılan eĢyası ile birlikte korunan KöĢk müze olarak halka açıktır. Çok partili sisteme geçiĢ, Yerli Malı Haftası, Türk Tarih ve Dil Kurumlarının kurulması, Kuran‟ı-Kerim‟in TürkçeleĢtirilmesi çalıĢmaları gibi zamanın birçok önemli kararları burada alınmıĢtır. KöĢk‟te bulunan bazı eĢyalar ve özellikleri; KurĢunlu banyo ve kadınlar tablosu (Nurettin Niyazi 1930) Bir dağ yamacı ve bazı hayvanları temsil eden bir resim (Ayvazoski–1875). Halılar: Ġran, Hereke. Vazolar: Yıldız porselen, Fransa, Japon ve Çin, ayrıca bir tanesi Mısır yapımın Hiyeroğlif yazılarla süslü pirinç ve abanoz ağacından yapılmıĢ. Karyolalar: Pirinç yatak odası takımı, Fransız lake sandalyeler ceylan derisi ile kaplanmıĢtır. Radyo: Alman (RCA) marka. Piyano: Wilheelm Spaethe (Gera) Anneannesinden kalan kanaviçeli seccade. Masa: iki tarafı da eĢit yapılmıĢ, her iki tarafa kullanılıyor, Ġngiliz yapımı demir aksamları, yaldız altından kaplama. Dosya Dolabı: Kaplama, gül ağacı, demir aksamları yaldız altın. Ġran ġahı‟nın hediyesi saat, Ģamdan altın, yaldız kaplama. Termal Atatürk KöĢkü; Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından 15.5.1983 tarih ve 14971 sayılı kararla Korunması Gerekli Kültür Varlığı olarak tescil edilmiĢtir. Termal Atatürk KöĢkü, TBMM Milli Saraylara bağlı olarak hizmet vermektedir. 57 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yürüyen KöĢk Atatürk bir gün çiftliğe gittiğinde, KöĢkün hemen yanındaki Ulu Çınar ağacının dallarını kesmeye çalıĢan bir bahçıvan ile karĢılaĢır. Hemen bahçıvanı yanına çağırarak bunun nedenini sorar. Görevli bahçıvanın cevabı Ģöyledir: Ağacın dalları uzamıĢ binanın duvarına dayanmıĢtır. tatmin Aldığı olmayan cevaptan Atatürk, düĢünülmesi bile imkânsız olan bir emir verir: “AĞAÇ KESĠLMEYECEK, BĠNA KAYDIRILACAK.” Görev Ġstanbul Belediye‟sine intikal eder. Belediye Fen ĠĢleri Yollar Köprüler ġubesi sorumluluğu üstlenir. BaĢmühendis Ali Galip Alnar yanına aldığı teknik elemanlarıyla Yalova‟ya gelerek çalıĢmaya baĢlar. 8 Ağustos 1930 tarihinde önce bina çevresindeki toprak büyük bir dikkatle kazılıp yapının temel seviyesine inilir. Ġstanbul‟dan getirilen tramvay rayları döĢenir. Santim, santim çalıĢılarak bina yapı altına sokulan raylar üzerine oturtulur. Artık binanın raylar üzerinde kaydırılarak ağaçtan uzaklaĢtırılması aĢamasına gelinmiĢtir. Güzel ve sıcak bir yaz akĢamında Ulu Önder Atatürk ile birlikte, kardeĢi Makbule Atadan, Vali vekili Muhittin Bey, Emanet Fen Müdürü Ziya Bey ve Cumhuriyet Gazetesi BaĢ muhabiri Yunus Nadi nezaretinde bina 4.80 m. Civarında kaydırılır. Bu olağanüstü ve riskli iĢ 10 Ağustos 1930 tarihinde tamamlanır ve Ulu Çınar Ağacıda kesilmekten kurtulur. O günden beri köĢkün adı “YÜRÜYEN KÖġK” olarak kalmıĢtır. Kültür Bakanlığı Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu‟nun 12.07.1980 gün ve 12238 sayılı kararı ile korunması gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları arasında sayılmıĢ ve tescili yapılmıĢtır. 2006 Yılında, Yalova Belediyesi tarafından restorasyonu yapılarak ziyaretçilere açılmıĢtır. 58 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Karaca Arboretum Canlı Ağaç Müzesi Karaca Arboretuma Hayrettin Karaca 13,5 hektar Sn. tarafından arazi üzerinde kurulmuĢtur. Bugün yaklaĢık 7000 civarında değiĢik bitki tür, alttür, varyete formunu ve kültür barındırmaktadır. Karaca Arboretum Türkiye‟nin ilk özel Arboretumudur. Dikkate değer koleksiyonları Acer, Prunus, Malas, Magnolia, Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu barındırmaktadır. Arboretum Pazar günleri 13.00–18.00 saatleri arası halka açıktır. Bunun dıĢında grup ve okullara haftanın diğer günleri de randevu alınması koĢuluyla açıktır. Gezi rehber eĢliğinde 1,5 saat sürmektedir. Ziyaret Karaca Arboretum vakfına makbuz karĢılığı bağıĢ yapılarak gerçekleĢmektedir. Karaca Arboretumu senede 15.000 civarında yerli ve yabancı kiĢi ziyaret etmektedir. Bu gün Karaca Arboretum‟un en önemli faaliyetleri; Üniversite öğrencilerine staj imkânı sağlamak, Halka açık olduğu için halkın konuyla ilgili bilgisini artırmak. Türkiye‟nin çeĢitli yerlerinde yapılan Arboretum ve Botanik bahçelere bitki materyali sağlamak. Bahçıvan eğitimi vermek, Dünyanın çeĢitli yerlerinde bulunan Arboretum ve Botanik bahçeleri ile tohum değiĢimi yapılması, bitki koleksiyonunu geniĢlemeye devam etmek, Arboretum alanı içinde yeni bahçeler yapılması gibi faaliyetler içermektedir. Tüm bu faaliyetler için gerekli finansman, Karaca Arboretum da bulunan Karaca Arboretum Fidanlığı faaliyeti ile sağlamaktadır. Fidanlık haftanın her günü açıktır. Karaca Arboretum Haziran 2004 de Uluslararası Dendroloji (Ağaç Bilimi) Cemiyeti tarafından bir ödüle layık görülmüĢ ve 27 Haziran 2004 de bu ödül Uluslararası Dendroloji Cemiyetinin BaĢkanı tarafından Karaca Arboretum da düzenlenen törenle Sn. Hayrettin KARACA‟ya takdim edilmiĢtir. Bu ödül dünyada Ģimdiye kadar 14 Arboretum ya da Koleksiyon bahçesine verilmiĢtir. Karaca Arboretum da bu ödülü alan 15. Arboretum olmuĢtur. 59 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Mevcut Kütüphaneler: Ġl Halk Kütüphanesi Yalova Ġli, Bahçelievler Mahallesi 16/1 pafta, 1280 ada, 1 parsel‟de Milli Eğitim Bakanlığı tarafından tip proje olarak yaptırılıp protokolle Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü‟ne tahsis edilmiĢ olup, 15 Nisan 2002 tarihinde hizmete açılmıĢtır. Belediye Arboretumu Ağaç Müzesi bulunan kütüphanede 2006 Haziran içinde sonu itibariyle 15.181 adet kitap mevcut olup, ilk altı aylık dönemde 3555 kiĢiye hizmet verilmiĢtir. Safalı Yılmaz Tüzünataç Çocuk Kütüphanesi 11.11.1982 tarihinde açılan kütüphane 19421950 yılları BaĢkanlığı TÜZÜNATAÇ Bakanlığımızın arasında Yalova yapan Sayın tarafından mülkiyetine Belediye M.Sefa bağıĢ olarak verilmiĢtir. Bahçelievler Mahallesi, Fatih Caddesi, Gür Sokak No 7/A YALOVA adresinde bulunan kütüphane de, 2006 Haziran sonu itibariyle 5012 kitabı mevcut olup, ilk altı aylık dönemde 3320 okuyucuya hizmet verilmiĢtir. Kütüphanede 5 adet bilgisayar çocukların hizmetine sunularak internet dünyası ile tanıĢmaları sağlanmaktadır. Ayrıca 1 okuma odası, Masal odası (Televizyon ve DVD‟si olup, belgesel ve çizgi film gösterimi yapılan eğlence dünyası), 1 Satranç Odası, Müracaat (araĢtırma) odası, Ġare sergisi odası (ödünç kitap verme) ve arĢiv odası bulunmaktadır. 2.2. Doğa Turizmi 2.2.1. Doğa Turizmi ve Ekoturizm Kavramları Ekoturizm kavramının kökeni yunanca oikos (ev) ve logos (kelime)‟a dayanan, organizmalar ve onların çevresi ile iliĢkilerini inceleyen bilimsel olarak ekoloji ve turizm kelimelerinin birlikte kullanılmasından ortaya çıkmıĢtır (Demir ve Çevirgen, 2006). 60 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ekoturizmin tanımı ve ilkeleri konusunda yapılan yayınların tarihçesi 1960‟lı yıllara kadar iner. Bazı kaynaklarda 1965‟te Hetzer tarafından ilk defa kullanıldığı bildirilirken (Erdoğan, 2008), bazı kaynaklarda ise 1987‟de Ceballas-Lascurian tarafından tanımlandığı bildirilir (Yürik 2002). Ekoturizm konusu popülerlik kazandıkça ve önem kazandıkça tanımlamalar detaylanmıĢ ve değiĢim göstermiĢtir. Bunların içerisinde en çok kabul görenlerden birini Uluslararası Ekoturizm Topluluğu (TIES International Ecotourism Society) 1991 yılında; çevrenin korunması ve yerel halkın refahını arttırmaya yönelik olarak doğal alanlara yapılan çevreye duyarlı geziler seyahatler Ģeklinde yapmıĢtır (Yürik, 2002). Günümüze kadar geçen süreç içinde, "ekoturizm" kavramı ve tanımı giderek benimsenmeye baĢlanıp, 2002 yılının Mayıs ayında, Kanada'nın Quebec kentinde, 133 ülkeden gelen 1100 delegenin katılımıyla yapılan "Dünya Ekoturizm Zirvesi"nde, tüm ülkelerin benimsediği ortak bir tanım saptanmıĢtır. Buna göre; “Ekoturizm, doğal bölgelere yapılan, doğal ortamı ve kaynakları koruyan, yöre insanın ekonomik refahını artırıcı güvenilir bir turizm türü” olarak tarif edilmektedir (TIES, 2010). 1989‟dan bugüne dünyada ekoturizm farklı Ģekillerde tanımlanmıĢtır (Yılmaz E., Ok K., OKAN T., 2004). Tanımlayan Tanım Ekoturizm toplumsal hayat içerisindeki ekonomik sektörlerle açıkça Kutay, 1989 iliĢkilendirilen biyolojik kaynaklar ile turizmin bir parçası olarak planlanan doğal alanların kalkındırılmasında-geliĢtirilmesinde kullanılan bir modeldir. Nispeten bozulmamıĢ, dokunulmamıĢ doğal alanlara, bu alanların Ceballos ve Lascurain, 1989a yabanıl bitki ve hayvanlarını, manzaralarını ayrıca kültürel çekiciliklerini dıĢlamadan öğrenmek, duygusal olarak tatmin olmak gibi özel amaçlarla seyahat etmektir. Ekoturizm doğa turizmi ile sinonimdir. Ekoturizm kuĢ, balina Boo, 1991a gözlemi, yabanıl bitki fotoğraflama gibi tüketici olmayan bir rekreasyondur. Ekoturizm dünyanın yenilenebilen kaynakları yanında, diğer Boeger, 1991 kültürlerin çeĢitliliği ve saygınlığına itibar gösteren, çevresel olarak güvenli turizmdir. 61 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI Çevresel ve kültürel anlayıĢ, koruma Ecot.Association of Australia, 1992 2012 ve kıymet bilirliği güçlendiren, ekolojik olarak sürdürülebilir turizmdir. Yerel ekonomik faydaların sağlanması ile kaynakların korunmasını Norris, 1994 bir arada yürütmedikçe, bu çeĢit turizm ekoturizm değildir. Yerel halkın katılımını dikkate alarak, ekosistem korumaya katkı Scace ve ark., 1992 yapan doğa seyahatidir. Çevrenin doğal tarihini ve kültürünü anlamak için, yerel halka doğal kaynakların korunması konusunda ekonomik fırsatlar Ecotourism Society, 1993 yaratırken ekosistem bütünlüğünü değiĢtirmeyen doğal alanlara yönelik özel amaçlı seyahatlerdir. Commonwealth Tourism, 1994 Department of Ekoturizm, doğal çevrenin eğitimini ve yorumlanmasını içeren ve ekolojik olarak sürdürülebilir bir anlayıĢla yönetilen, doğaya dayalı turizmdir. Sürdürülebilir turizmin tüketim karakterli olmayan dört Ģeklinden Eagles, 1994 biri ve bir alt piyasasıdır. Yabanıl doğal çevreleri öğrenmeyi ve keĢfetmeyi amaçlayan seyahatleri içerir. Herhangi birine zarar vermeksizin, insan kültürü ve doğal hayatın Tickell, 1994 ĢaĢırtıcı çeĢitliliğinden zevk almak amacıyla yapılan seyahatlerdir. Ekoturizm, insanların nispeten bozulmamıĢ, evlerinden 40 km den daha uzak doğal alanlara, yöredeki yabanıl bitkileri, hayvanları, manzaraları ve bunların yanında, alanda bulunan kültürel değerleri Blamey, 1997 keĢfetmek, öğrenmek ve onlara kıymet vermek ana amacıyla yaptıkları bireysel faaliyetlerden biridir. Ekoturizmin dikkat çekici tanımlarından birini yapan Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) ekoturizmi, “vahĢi doğada doğal çevreye en az etkide bulunan ve bu arada yerel topluluklara ekonomik fayda sağlayan turizm türü” olarak tanımlamaktadır. Benzer bir tanımlama ise Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafından Ģu Ģekilde yapılmıĢtır; “sürdürülebilir turizm kalkınması, turizm sektöründe yer alan ev sahipleri ile turist kesimlerinin ihtiyaçlarının bugün var olan kaynakların gelecekte değerlerinin arttırılarak ve korunarak, karĢılanmasıdır”. Uluslararası Doğa Koruma Birliği‟nin 62 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 (IUCN) tanımına göre ekoturizm, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düĢük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, bozulmamıĢ doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir. Zaman içerisinde ekoturizm farklı Ģekillerde ifade edilmiĢtir. Bunlardan bazıları Ģunlardır (Akpınar, Bulut, 2010). Doğaya Dayalı Turizm YumuĢak Turizm Özel Ġlgi Turizmi YeĢil Turizm Sorumlu Turizm Alternatif Turizm Literatürde yapılan tanımlar yorumlandığında; doğa ile iliĢkili yapılan tüm turizm faaliyetlerini “Doğa turizmi” olarak tanımlamak mümkündür. Bununla birlikte uluslararası kabul gören, WTO, TIES, IUCN ve WWF'nin “Ekoturizm” tanımlarında yerel halkın ekonomik çıkarlarının gözetilmesi ve yerel kültürün korunmasının vazgeçilmez olduğu görülür. Örneğin; golf turizmi eğer seçilen bölge ve alan itibariyle yerel halkın ekonomisine bir katkı sağlamıyorsa, her ne kadar doğa ile iliĢkili bir turizm de olsa ekoturizm kapsamına girmez. Bu nedenle doğa turizmini daha geniĢ kapsamlı olarak algılamak mümkündür. Dünya Turizm Örgütü‟ne göre ekoturizmin bileĢenleri: Biyolojik çeĢitliliğin korunmasına katkıda bulunması, Yerel halkın refahının gözetilmesi, turistlerin ve yerel halkın bilinçlendirilmesinin sağlanması, Küçük ölçekli iĢletmeler tarafından küçük turist gruplarına hizmet verilmesi, Turistlerin ve yerel halkın turizm endüstrisi hakkında sorumlu hareket etmesinin sağlanması, Geri dönüĢü olmayan kaynakların en düĢük düzeyde tüketilmesi, Turizm yönetimine yerel düzeyde katılımın önemsenmesi, ĠĢ fırsatlarının ve mülkiyetin yerel halk lehinde geliĢmesinin gözetilmesi olarak tanımlanmaktadır (http:// www. unwto.org). Yine Dünya Turizm Örgütüne göre ekoturizmin amacı; 63 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Turizmin doğal ve geleneksel çevreye verdiği tahribatın en alt düzeye indirilmesi, Turistlere ve yerel halka doğanın ve geleneksel sosyo-kültürel çevrenin korunmasına yönelik eğitim verilmesi, Turizmin yerel halkın ihtiyaçlarının karĢılayan, yerel yönetim ve halkla iĢbirliği içinde geliĢen sorumlu bir ticaret olarak özendirilmesinin sağlanması, Koruma kapsamındaki (doğal ve sosyo-kültürel) alanların yönetim için kaynak ayrılması, Turizmin negatif etkisinin en alt düzeye indirilmesi amacıyla sosyo-kültürel ve doğal çevreye yönelik uzun vadeli takip ve değerlendirme programlarının desteklenmesi, Turizmin yerel halkın geçimine katkıda bulunmasını sağlayacak Ģekilde geliĢtirilmesinin temini, Turizmin geliĢiminin yörenin sosyal ve çevresel kapasitesini artıracak Ģekilde geliĢmesinin temini, Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaĢamla iç içe geçen, yöresel bitki örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizmin alt yapı yatırımlarının gerçekleĢtirilmesidir (www. world-tourism.org). Ekoturizm kavramı birçok insanda doğa ile barıĢık bir turizm Ģeklini çağrıĢtırırken bazı araĢtırmacılar ve bilim adamları da buna tereddütlü yaklaĢmaktadırlar. Erdoğan, yaptığı çalıĢmada ekoturizm kavramı ile ilgili dünyada birçok görüĢü inceleyerek bazı olumsuz yargılara varmıĢtır. Doğa turizmi ile ilgili ciddi anlamda bir kavram kargaĢası yaĢandığından bahsetmiĢtir. Vardığı yargıda ekoturizm adı altında yapılan faaliyetlerin seyahat acentaları ve tur operatörleri tarafından pazarlanarak, kırsal alanlardaki doğal yapının bozulmasına sebep olduklarını, doğa içinde otel zincirleri ve sermaye tesisleri oluĢturduklarını belirtmiĢtir (Erdoğan, 2005). Doğaya ve doğal kaynaklara dayalı bir turizm ile doğanın korunması arasında, kuramsal üç farklı iliĢkiden söz edilebilir. Bunlar uyuĢmazlık ve zıtlık, bir arada var olma ve ortak yaĢama olarak karĢımıza çıkar. Ortak yaĢama, tercih edilen, turizm ve doğa korumanın birbirinden karĢılıklı olarak yararlandıkları bir organizasyon Ģeklidir. Doğa koruma açısından bunun anlamı, doğal değerler mümkün olduğunca özgür durumlarında korunabilecekler ve hatta daha uygun Ģartlara doğru geliĢtirilmeleri de sağlanabilecektir. Böylece, daha fazla kiĢi daha geniĢ anlamda doğadan ve doğal değerlerden rekreasyonel, estetik, kültürel, bilimsel ve eğitsel yönden yararlanabilecektir (Gülez, 1993). 64 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.2.2. Sürdürülebilirlik ve Doğa Turizmi Sürdürülebilirlik; bugünün ihtiyaçlarını karĢılarken doğal kaynakları korumak ve gelecek nesillere iyi bir çevre bırakmaktır. Sürdürülebilirlik kavramı ilk defa 1980 yılının Mart ayında yayımlanan Dünya Koruma Stratejisi ile kamuoyunun dikkatini çekmiĢtir (Kuter ve Ünal, 2009). Ekoturizm kavramı sürdürülebilirlik tartıĢmaları ile gündeme gelip popüler olmuĢtur. Ekoturizm doğaseverler ve çevre duyarlılığı olan turistlerin hareketlerinden daha geniĢ kapsamlı bir konudur. Gerçekte bu olgu, çevresel, ekonomik ve sosyal iliĢkiler bütünüdür (Akpınar ve Bulut, 2010). Ekoturizm, UNEP‟in (BirleĢmiĢ Milletler Enformasyon Merkezi) araĢtırmasına göre, günümüzde en hızlı büyüyen turizm çeĢitlerinden birisidir. Özellikle çevreci kuruluĢların yarattığı kamuoyu genç ve aydın kesimin doğa ile bütünleĢme, renkli kültürlerle bir araya gelme tutkusu bu turizm türünün geleceğinin parlak olduğunu göstermektedir. Ekoturizmin önemli ilkelerinden birisi olan “doğal çevrenin korunarak sürdürülebilirliğin sağlanması” için uzman rehberlerin kullanılması gerekliliği vardır. Tur düzenleyen acentelerin ve tur katılımcılarının uyması gereken kurallar Ģöyle açıklanabilir; Milli park, doğal koruma alanı gibi ilan edilmiĢ bölgelerde, ilgili bakanlık ve kurumlarca konulmuĢ kurallara kesinlikler uymak, girilmesi veya kamp yapılması yasak veya kısıtlamalı bölgelerdeki yasaklara uymak, Gezilen veya kamp yapılan yerlerde belirlenmiĢ gezi rotalarına ve tecrübeli doğa rehberlerinin uyarı ve yol göstericiliğine uymak, Gezilen yerlerde flora ve faunaya asgari zarar verecek Ģekilde hareket etmek, Gezi faaliyeti sırasında çevreye hiçbir Ģekilde atık bırakmamak Özellikle nesli tehlikede bulunan hayvanların bulunduğu bölgelerde gürültü ve kirlilik yaratmamak, Acenteler için; flora ve faunanın korunmasına özel önem verilen yerlerde gerek yıl içinde gerekse uzun vadede tur rotalarını, koruma ilkelerini gözeterek sıkı sık değiĢtirmek. Ekoturizm ilkelerinden birisi de yerel kültürlere saygı ve yerel halkların ekoturizmden fayda sağlamasıdır. Ekoturizm bölgelerinde yaĢayan topluluklar genellikle otantik kültüre sahip oldukları için, bölgeye turizm kanalıyla katkı sağlanırken, ahlaki, dini ve ananevi değerlere 65 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 saygı göstermek, yerel yeme-içme eğlenme gibi geleneklere uyumlu davranarak manevi kültür unsurlarının bozulmamasına dikkat edilir. Turizm sektörünün var olması ve sürdürülebilirliği turizme kaynak teĢkil eden bölgesel ve yerel alanlara özgü doğal ve kültürel değerlerin korunarak kullanılmasıyla gerçekleĢebilir. Sürdürülebilir geliĢme ve aynı zamanda çevreye uyumlu bir yaĢam için ekolojik ve ekonomik kararların bir arada ele alınması doğal alanların ve kırsal kesimlerin, geleceğin turizm alanları olarak, turizmin olumsuz çevresel etkisinden korunması, günümüz turizmi içinde turistlerin çevresel sorunlar olmayan ortamlarda, doğa içinde turistik etkinliklere katılması Ģeklinde gerçekleĢebilir (Akpınar ve Bulut, 2010). Doğa Merkezli Turizm Konsepti Doğa merkezli turizm konsepti avcılık, balıkçılık, atv, doğa sporları ve yayla turizmi gibi pek çok turizm türünü bünyesinde barındırmaktadır. Bu turizm konseptinin kendine has doğal zenginliklere ihtiyaç duyduğu görülmektedir. Kitle turizminden farklı olarak nicelik olarak küçük gruplara hitap eden ancak meydana getirdiği katma değer açısından büyük getirileri olan bir turizm konseptidir. Doğa turizmini talep eden turist profili incelendiğinde bu grubun, eğitim düzeyi ve gelir seviyesi yüksek, doğayla dost ve ekolojik öncelikleri benimsemiĢ insanlardan oluĢtuğu görülmektedir. Bu yönüyle, doğayla barıĢık ve sürdürülebilirlik ilkelerine bağlı bir turizm türü olduğu söylenebilir. Özellikle sürdürülebilirliği ön planda tutması ve geniĢ bir yelpazeye sahip olması ile günümüzde birçok ülkenin ön planda tuttuğu bir turizm çeĢidi olarak karĢımıza çıkmaktadır. Doğa merkezli turizm türleri arasında değerlendirilebilecek bazı baĢlıklar ve pazar durumları devam eden bölümde verilmektedir. Bu turizm çeĢitlerinin tanımları ve açıklamaları da özellikle verilmiĢtir. Burada güdülen amaç, yörede yaĢayan kiĢiler ve turizmin geliĢtirilmesi noktasında sorumluluk sahibi olan çalıĢanlara ilin sahip olduğu turizm değerlerini derinlemesine benimsetmektir. Adından da anlaĢılacağı gibi doğa turizmi doğaya dair, doğayla iç içe yapılan yeni yerler görmek, tanımak, eğlenmek, dinlenmek vb. amaçlarla yapılan gezilerdir. Doğa turizmi bir üst konsept olarak konumlandırılmaktadır. Bu konsept içerisinde insanoğluna karĢılıksız olarak sunulan, doğada yer alan bir çok imkandan, farklı turizm çeĢitleri ile faydalanılmaktadır. Ülkemizde turistler için dağlara tırmanmaktan baĢlayarak, yaylalarını gezmek, ormanlarındaki güzelliklerini gözlemek, göl ve derelerinin sunduğu imkânları değerlendirmek, denizlerine 66 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 dalmak gibi doğanın zirvesinden en alt seviyesine kadar yaygın olarak yapılan alternatif doğa turizm türleri mevcuttur. Yalova‟nın da doğa merkezli turizm türlerinin hemen hemen hepsini bünyesinde barındırabilecek bir potansiyeli olduğu görülmektedir. Söz konusu turist grubunun sadece bir doğa sporu ya da doğal güzelliğe bağlı olmaması, bu alanda turizm faaliyetine katılan kiĢilerin bir destinasyona farklı amaçlarla birden fazla gelebileceği gerçeğini ortaya koymaktadır. Yalova‟ya foto safari amacıyla gelen bir turistin, bir baĢka sefer trekking için gelmesi olasıdır. Söz konusu turist grubunun ilgisinin çekilmesi ile aynı turistin Yalova‟ya farklı zamanlarda gelmesi kolaylaĢtırılacaktır. AĢağıda özellikle Yalova‟da uygulanabilecek doğa merkezli turizm türlerinin kısaca tanımlarına, dünyadaki ve ülkemizdeki turizm içindeki yerlerine ve ekonomik değerlerine yer verilmektedir. Yalova, doğa turizmi potansiyeli bulunan ve farklı turizm türlerinin giderek yaygınlaĢtırıldığı bir ilimizdir. Turizm türleri içerisinde doğaya dayalı spor amaçlı yapılan turizm türlerinin profesyonel geliĢimlerine de ayrıca yer verilmiĢtir. Spor, toplumu birleĢtirici özelliği ile gerek aktif olarak ilgilenenler gerekse izleyiciler olmak üzere önemli bir turizm potansiyeli oluĢturmaktadır. GeliĢim süreçleri ve sürelerinin kısalığı da taĢıdıkları bu potansiyelin büyüklüğünü ve kapsamını göstermesi bağlamından önemsenmiĢtir. AĢağıdaki bilgiler, sahip olunan değerlerle hali hazırda sunulan hizmetler yanında geliĢtirilebilecek diğer turizm türlerini de belirlemek amacıyla sunulmaktadır. Ülkemizin farklı yerlerinde yapılan saha çalıĢmalarında, yöresel zenginliklerin yeterli düzeyde veya çeĢitlilikte turizm değerleri haline getirilemediği turizm uzmanlarınca yapılan önemli bir tespittir. Bunun için gerek kamu gerekse özel sektörün bilinçlendirilerek, planlı organizasyonlarla yönlendirilmeleri gerekmektedir. 2.3. Dünya‟da ve Ülkemizde Doğa Merkezli Turizm ÇeĢitleri 2.3.1. Yayla Turizmi Yayla, özellikle kırsal kesimde yaĢayarak hayvancılık yapan insanların, yaz mevsiminde kendileri ve hayvanları için daha rahat bir ortam sağlamak amacıyla çıktıkları, su ve otlakların bol olduğu dağ tepelerindeki yüksek düzlüklerdir. Anadolu köylülerinin çok eski bir geleneği olan yaylacılık, mevsim koĢullarına göre yapılan göç hareketleri olarak da anılır. Yazın alçak kesimlere göre daha serin olan ve genellikle eĢsiz doğal güzellikler sunan yaylaların bir bölümünden günümüzde dinlenme ve eğlenme yararlanılmaktadır. 67 amacıyla sayfiye yeri olarak YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Çin kroniklerinde, "Atları ve yüksek tekerlekli arabaları ile suları ve otları takip ederek yaĢayan" millet olarak da tanımlanan Türkler Anadolu coğrafyasında yerleĢik hayata geçtikten sonra geleneksel yaĢama tarzlarını yeni ölçekleriyle yaĢamaya baĢlamıĢtır.26 Bunlardan en önemlisi de yaylacılıktır. Ülkemiz yaylacılık bakımından oldukça zengindir. Dağ tepelerinde yer alan yaylalar, sahip oldukları bitki örtüleri, su kaynakları, havası ve doğal güzellikleri ile insanoğluna sayısız imkânlar sunmaktadırlar. Ülkemizde yaylacılık bölgelere göre farklı amaçlarla yapılmaktadır. Batı bölgelerinde ağırlıklı olarak sağlıklı yaĢam ve sıcak havanın getirilerinden kurtulmak amacıyla yaylaya çıkılırken, doğuda ve Karadeniz‟de ise daha çok hayvanların otlatılması, yazlık ve kıĢlık yiyeceklerinin temin edilmesi amaçlanmaktadır. Günümüzde yeni yerler gezmek görmek, doğal ortamlarda yemek içmek, farklı kültürler tanımak ve çeĢitli aktiviteler yaparak eğlenmek amacıyla yaylaların bir bölümünden faydalanılarak yapılan turizme ise yayla turizmi denmektedir. Yayla turizmi yüksek iĢ temposu, yoğun trafik koĢulları gibi Ģehir yaĢamının sıkıntılarını yaĢayanlar için giderek cazip hale gelmektedir. Türkiye‟de yerleĢmiĢ bir yayla kültürü bulunmaktadır. Yüksek rakıma sahip yaylalarda kıĢ aylarında nüfus yoğunluğu oldukça düĢmekte hatta bazı yaylalar kıĢ aylarında kullanılmamaktadır. Ancak yıl boyunca yaĢamaya elveriĢli olan ve sürekli yerleĢim yeri haline gelen yaylalar da bulunmaktadır. Özellikle köyden kente göç olgusunun tetiklediği “sıla özlemi” kavramı son yıllarda yayla etkinlikleri, yayla kültürü ve yayla buluĢmaları gibi adlar altında düzenlene organizasyonlarla bütünleĢmiĢ haldedir. Bu etkinliklerle kamuoyunda bilinirliği artan yaylaları görmek isteyen insanlar bozulmamıĢ doğada yaĢamayı deneyimlemek üzere bu yaylaların bulunduğu destinasyonlara yönelik bir turizm talebi oluĢturmuĢlardır. 2.3.1.1. Yayla Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu ĠletiĢim, ulaĢım vb. teknolojilerinin geliĢmesiyle globalleĢen dünyada, yaĢanan sıkıntılarda globalleĢmekte ve bunun sonucu olarak alıĢkanlıkların yönü de etkileĢimli olarak değiĢmektedir. Dünyada yaĢanan ekonomik krizler ve iklim değiĢiklikleri sonucu suların azalması, yayla turizmine olan talebi arttırmaktadır. Bununla birlikte yayla turizmi aynı anda trekking, gastronomi, motokros, avcılık gibi farklı spor/turizm türlerine de olanak sağlamaktadır. UNEP tarafından verilen bilgiye göre dağlar uluslararası turizm endüstrisinin yüzde 1520‟sine ev sahipliği yapmakta ve yılda 70-90 milyar dolar arası turizm girdisi sağlamaktadır. 68 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Delmece Yaylası 2.3.1.2. Yayla Turizminin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Yaylacılık, ülkemizin coğrafi yapısı nedeniyle ilk sırada Karadeniz Bölgesi olmak üzere birçok bölgesinde yaygındır. Yaylalara yılın belirli zamanlarında çıkılarak; belirli sosyal, kültürel ve ekonomik faaliyetlerin gerçekleĢtirilmesi olayı baĢta Doğu Karadeniz‟de olmak üzere yüzyıllardır geleneksel olarak sürdürülmektedir. Bu geleneksel yapı, yaylacılığın, yayla ekonomisinin, yayla kültürünün ve yayla turizminin özünü oluĢturur. Sosyal ve ekonomik Ģartlara bağlı olarak yaylacılık geleneğinde de bir takım yapısal ve iĢlevsel değiĢiklikler gözlemlenmektedir. (ġiĢman, 2010) Bölge aynı zamanda Türkiye Turizm Stratejisi‟nde Yayla Turizmi Koridoru olarak belirlenmiĢtir. Kültürümüzde yaylaya çıkma ve inme belirli ritüellerle gerçekleĢen çeĢitli Ģenliklerle olmaktadır. Örneğin; yaylaya yaklaĢıldığında, yaylanın düzüne birlikte girmek için öndekiler arkalarındakileri beklerler. Davul-zurna, kemençe eĢliğinde insanlar yaylanın büyük çimeninde bir müddet horon oynayarak ve türkü söyleyerek eğlenirler; daha sonra obaya giriĢ zamanı, yayla bekçisinin silah atıĢıyla belirtilir ve herkes büyük bir coĢkuyla evlerine girer (Köse 2001: 34)29. Yayla Ģenlikleri özellikle iç turizme yönelik gerçekleĢtirilen, hiçbir duyuru, teĢvik veya zorlama yapılmadan 15-20 bin kiĢinin bir araya geldiği çok önemli faaliyetlerdir. 69 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ülkemizde DPT‟den baĢlayarak tüm bakanlıklar, kalkınma ajansları gibi her türlü kamu kurumları “ulusal ve bölgesel kalkınma programlarının sürdürülebilirliğini” hedeflemektedir. Bu hedeften hareketle yayla turizmi alanında yapılan tüm yatırımlar “Sürdürülebilir Kültür ve Doğa Turizmi” misyonu ile gerçekleĢtirilmektedir. Ülkemizde yayla turizminin geliĢtirilerek yayla turizminden elde edilen ekonomik girdilerin artırılması Türkiye Turizm Stratejisi(2023) ve Eylem Planı(2007-2013)‟nda da hedeflenmektedir. Bu çerçevede yapılacak çalıĢmaların çevreye zarar vermesini önlemek ve yayla turizmi hizmetlerini planlı bir Ģekilde çeĢitlendirmek amacıyla bölgesel bazda turizm master planı çalıĢmaları yapılmaktadır. “Turizmi çeĢitlendirmek ve 12 aya yaymak amacında olan Türkiye, yayla turizmini geliĢtirmek için harekete geçiyor. Hükümet, yaylaların imara açılması için yasal düzenleme hazırlıyor. Bu düzenleme “Kıyı Kanununda DeğiĢiklik Yapılmasını Öngören Kanun Tasarısı” içinde yer alacak. Öncelikle yaylaların tespit edilmesi için bir komisyon oluĢturulacak. Büyük bir kısmının 6 yılda tamamlanacağı ve 15 yılda gerçekleĢmesi amaçlanan master planla, orta vadede 53 bin ilave yatak sağlanması planlanıyor. 68 bin ek istihdam sağlanacak. Bölge yıllık 1 milyon 50 bin turisti ağırlayacak ve bu turistlere 6,5 milyon geceleme imkânı sunulacak. ĠnĢaat sektörünün bu kalkınma hamlesiyle 1 milyon 325 bin metrekare inĢaat yapılması ve 662,5 milyon TL inĢaat cirosu elde edilmesi bekleniyor. Bu yatak kapasitesi ve inĢaatların büyük kısmının yayla turizmine yönelik olması bekleniyor. Projeyle bölgedeki gıda sektörünün de büyümesi planlanıyor. Bölge içinden temin edilebilecek yıllık gıda talebi ise 1.6 milyon litre süt, 195 ton peynir, 195 ton tereyağı, 195 ton bal ve reçel, 4.9 milyon ekmek, 3.3 milyon alabalık, 1.7 milyon deniz balığı, 1 litrelik 6.5 milyon ĢiĢe su, bin 700 ton et, 6 bin 500 ton meyve sebze ve salata, 3.2 milyon yumurta, 1.1 milyon tavuktan oluĢacak. Bu yüzden bölgede hayvancılığa özel teĢvikler verilmesi de gündeme gelecek. Toplu süt toplama ve iĢleme merkezleri ile alabalık yetiĢtirme tesisleri kurulacak” 2.3.2. Trekking Trekking, kelime anlamı olarak “uzun ve zorlu yolculuk” demektir. Bugünkü turizm uygulamalarında trekking, bir baĢlangıç ve varıĢ noktasının olduğu, doğada yapılan hafif tempoda yürüyüĢlerdir. Trekking, kelime olarak dilimize Ġngilizceden geçmiĢtir. Bazı kaynaklarda doğa veya dağ yürüyüĢü olarak da yer almasına rağmen, dilimizde bu halinin kullanımı daha yaygındır. 70 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Trekking, farklı mevsimlerde ve sürelerde yapılabilmektedir. Trekking, ikili, üçlü gruplar halinde yapılabildiği gibi, gün geçtikçe seyahat acenteleri tarafından düzenlenen büyük gruplar halinde gerçekleĢtirilen organizasyonlara da talep artmaktadır. Bu organizasyonlar, rehber eĢliğinde yapılan, Ģehir merkezlerine yakın veya süresine göre daha uzak doğa ortamlarında gerçekleĢtirilen sportif yürüyüĢler Ģeklindedir. Bu turizmde sadece doğa yürüyüĢleri yapılabildiği gibi, farklı doğa turizmleri yapma imkânları da bulunmaktadır. Doğal ortamlarda bulunmak ve sportif faaliyetler yapmak insanların hem psikolojik hem de fizyolojik sağlığına olumlu katkılar sağlamaktadır. Alp Himalaya kıvrım kuĢağı üzerinde yer alan ülkemizin dağ ve sıradağları, flora ve faunasıyla çok zengindir. Dolayısıyla dağ-doğa yürüyüĢüne elveriĢli önemli bir potansiyele sahiptir. Bu potansiyelin planlı bir yaklaĢımla turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi, böylece turizmin tür ve aktivitelerinin zenginleĢtirilerek arz kapasitesinin geliĢtirilmesi, alternatif turizm alanlarının koruma-kullanma dengesi içerisinde hizmete sunulması, tanıtılması, farklı yörelerin turizmin ekonomik ve sosyal katkılarından yararlandırılması açısından önemlidir. (Akpınar, Bulut, 2010) 71 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.2.1. Trekkingin Dünyadaki Ekonomik Boyutu Trekking, sahip olduğu özellikleri ile doğa turizmi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Doğa turizmi, dolayısıyla da trekking, klasik turizm anlayıĢına göre oldukça geç dönemlerde rağbet görmeye baĢlamıĢtır. Dünyada bilhassa dağların ve ormanların yoğun olduğu bölgelerde, ülkelerde giderek yaygınlaĢmaktadır. Himalayalar Bölgesi baĢta olmak üzere, Asya, Afrika, Avrupa‟da Alpler dünyada en çok talep gören yürüyüĢ güzergâhlarıdır. Trekking turizmi sosyal, kültürel ve ekonomik getirileri itibariyle diğer turizmlerle etkileĢim halindedir. Doğaya dair turizm türlerinin geliĢmesi trekking turizminin bilinirliğini ve talep edilirliğini artırırken, trekking turizminin geliĢmesi eko turizm kapsamında da yer alan dağ turizmi, kırsal turizm gibi farklı turizm sektörlerinde hizmet üretenlere doğrudan katkı sağlamaktadır. Nepal, Himalayalar Bölgesi içerisinde trekking ve dağcılık turizmlerinin yaygın olduğu önemli ülkelerden biridir. Nepal‟de turizm, 1950-1960 yılları arasında maceracı turistlerin ülkeye gelmesi ile geliĢmeye baĢlamıĢtır. Daha önceki az sayıdaki baĢarısız tırmanıĢlar dikkate alınmazsa, Nepal‟de dağ turizminin asıl baĢlangıcı ise 1953‟te Hillary‟nin Everest‟e tırmanıĢı ile olmuĢtur. 1998‟de 418.000 yabancı turistin Nepal‟i ziyaret ettiği tahmin edilmektedir. Ülkeye gelen turistlerin katıldıkları aktiviteler ortalama olarak %75 rekreasyon, %15 trekking/dağcılık ve %5 iĢ amaçlıdır. Nepal‟i ziyaret eden yabancı turistlerin %31‟ini Hindistan, Sri Lanka, BangladeĢ ve Pakistan‟dan gelenler oluĢturmaktadır. Bunların içinde Hindistan‟ın payı %20‟dir. Diğer yabancı turistlerin büyük çoğunluğu ise Japonya, Ġngiltere, Almanya ve ABD‟den gelmektedir. Nepal‟de dağ turizmi son 25 yılda büyük geliĢme göstermiĢtir ve ülke Ģu anda bu konuda dünyadaki en popüler destinasyonlardan biridir. Dünyadaki ilk ticari trekking burada gerçekleĢmiĢtir. Trekking ve dağcılıkla ilgili turistlerin, toplam turist sayısı içindeki oranları 1975‟te 13,6 iken, 1997‟de %15,5‟e çıkmıĢtır (Somuncu, 2004) Trekking turizmi Nepal‟de en istikrarlı geliĢen turizm türüdür. Nitekim Nepal Turizm Bakanlığı verilerine göre bu turizm çeĢidinin ülke turizm gelirleri içindeki payı 1/4 oranındadır. Trekking Nepal‟de bireysel olarak ve grup halinde yapılmaktadır. Grupların aktiviteleri, merkezi Nepal dıĢında olup, baĢkent Katmandu‟da acenteleri bulunan macera turizmi Ģirketleri tarafından organize edilmektedir. Aktivitelerini grup olarak gerçekleĢtiren yürüyüĢçüler, suyun bulunduğu ve 12 çadır kurmaya elveriĢli yerlerin olduğu doğal alanlara kadar gidebilmektedirler. 1997 yılındaki toplam 91.525 doğa yürüyüĢçüsünün 51.537‟sini grup yürüyüĢçüleri, geri kalan 39.988 kiĢiyi ise bireysel yürüyüĢçüler oluĢturmuĢtur (Somuncu, 2004) 72 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Trekkingin geliĢmesi için ülkeler kendi sınırları içerisinde tüm yürüyüĢ altyapısı hazırlanmıĢ bazı parkurlar oluĢturmaktadırlar. Ġpek Yolu, Barok Yolu, Manastırlar Yolu, Kelt Yolları, Mozart Yolu, Viking Yolları, Avrupa Ģehirleri KeĢif Yolu, ĠnkaTrail, Torres del Paine, RockyMountains, Appalachain gibi rotalar tüm altyapısı hazırlanmıĢ dünyanın önde gelen yürüyüĢ parkurlarıdır. Sadece Kanada genelinde 18 bin, Avrupa kıtasında ise yaklaĢık 54 bin kilometrelik trekking rotası bulunmaktadır. resmi değiĢtir 2.3.2.2. Trekkingin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Ülkemiz coğrafi konumu ve özellikleri ile trekking turizminde önemli bir potansiyele sahiptir. Ancak, diğer doğa turizmlerinde olduğu gibi üretilen mevcut ekonomik değer, trekkingin ülkenin sürdürülebilir ekonomik kalkınmasına sağlayabileceği değerin oldukça altındadır. Diğer yandan iç turizm potansiyelinin artması trekking turizminin geliĢmesine olumlu katkılar yapmaktadır. Ülkemizin farklı bölgelerinde yer alan irili ufaklı birçok trekking güzergâhları bulmak mümkündür. Antalya‟dan baĢlayan ve Muğla Yöresine kadar devam eden tarihi Likya Yolu, Cappadocia Bölgesi, St. Paul Yolu, Kaçkar Dağları, Aladağlar, Yedi Göller, v.b. güzergâhları ülkemizde ve dünyada talep gören güzergâhlardır. Türkiye‟de iĢaretlenmiĢ 12 trekking rotası bulunmaktadır. Bu güzergahlar aĢağıda verilmektedir: Likya St. Paul Sultanlar Evliya Çelebi Kaçkarlar Hz. Ġbrahim Frig-Hitit Yenice Ġstiklal Eskipazar Küre Dağları 73 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ülkemizin sahip olduğu trekking güzergâhlarının doğru pazarlama stratejileriyle tanıtılması, yerli ve yabancı turistlerin tercihlerini Türkiye‟den yana kullanmalarında etkili olacaktır. Turizmde, bilinirlik, doğru konumlandırılmıĢ algı/imaj –ki bunun için hizmet kalitesinin yükseltilmesi çok önemlidir- tercihlerde öncelikli unsurlardır. En önemli güzergâhlarımızdan 509 kilometrelik Likya Yolu‟nu yılda 40 bin kiĢi ziyaret ederken, Santiago‟deCompostela Yolu‟nu 5 milyon kiĢi yürümektedir.33 Bu da trekking turizminde ulaĢılabilecek pazar potansiyelinin büyüklüğünü göstermektedir. Ekonomik krize rağmen yaĢam biçimlerindeki değiĢimler, insanları en azından hafta sonları günübirlikte olsa yaĢadıkları bölgenin dıĢında ancak yakın mevkilerdeki doğal ortamları tercih etmelerine neden olmaktadır. Ġstanbul, Ankara gibi büyük Ģehirlerimiz baĢta olmak üzere birçok bölgede artan talep doğru yönlendirmelerle trekking turizminin artacağına iĢaret etmektedir. Ġstanbul‟da düzenlenen Belgrad Ormanları, Kilyos, Riva, Polonezköy, Ankara‟da düzenlenen Çamkoru, Beypazarı, IĢık Dağı gezileri bunlardan bazılarıdır. 2.3.3. Botanik Turizmi Daha önce eko turizm alanının içinde değerlendirilen botanik turizmi, bu alana duyulan özel ilginin boyutlarının giderek yükselmesi ve özellikle fotoğrafçılık alanında görülen geniĢlemelerle ayrı bir turizm türü olarak kabul edilir hale gelmiĢtir. Bu konuda profesyonel sayılmayan insanların bile endemik bitkileri mevsiminde canlı olarak görmek ve bunları fotoğraflamak noktasında oluĢturduğu ilgi botanik turizmini yükselen bir turizm türü olarak ortaya çıkarmıĢtır. Botanik, bitkilerin iç ve dıĢ yapısını, her türlü yararlı/zararlı özelliklerini, türlerini vb inceleyen bilim dalıdır. Bitkiler, insanların beslenmesinden sağlıklı yaĢamalarına destek olmaya kadar sayısız fonksiyon üstlenirler. bulundukları ortamda Bitkilerin yer almak, insanların hem bedensel hem de ruhsal açıdan rahatlamalarını sağlar. ġehir merkezlerinde kurulan “otsu veya çalı türü bitkilerin yetiĢtirildiği ve incelemelerinin yapıldığı halka açık bahçe” olarak anılan botanik parkları, insanlar için ilgi gören dinlenme mekânlarındandır. 74 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Botanik turizminin bir diğer önemli sahası ise doğal ortamlardır. Ülkemizde daha çok diğer doğa merkezli turizm çeĢitleriyle birlikte ele alınan botanik turizmi zengin bitki örtüsünün bulunduğu doğal alanlarda giderek yaygınlaĢmaktadır. Gölpazarı KurĢunlu Köyü‟nde her evin bahçesinde yüzlerce farklı çeĢit çiçek bulunmaktadır. KurĢunlulular bazı çiçeklerin tohumlarını göç esnasında Balkanlardan getirmiĢlerdir. 2.3.3.1. Botanik Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu Botanik turizmi bitki çeĢitliliği yoğun olan yerlere yapılan turlarla geliĢtirilmektedir. Botanik turizminin hedef kitlesi, genellikle eğitim düzeyi yüksek, entelektüel eko turizmi tutkunu turistlerdir. Botanik parkları tüm dünyada ilgi görmektedir. Amerikan “Organic Gardening” dergisinde yer alan bir makaleye göre 1999‟da yaklaĢık 40 milyon Amerikalı, ya bir botanik parkı turuna katılmıĢ ya da bahçeyle ilgili bir aktivitede bulunmuĢtur. Bu Disneyland‟a giden insan sayısından da fazladır. Chicago, Brooklyn ve New York‟da bulunan botanik parkları, her yıl yaklaĢık çeyrek milyon insan tarafından ziyaret edilen önemli turizm aktivitelerindendir.35 Yine farklı kaynaklara göre yıllık 1 milyon ziyaretçisi olan Ġngiltere‟deki “TheRoyalBotanicGardens”, Ġngiltere‟nin en popüler 12. turizm destinasyonudur. Bitki çeĢitliliği bakımından ise bazı ülkelerdeki durum Ģöyledir: Ġngiltere'nin toplam bitki sayısı 2.000‟dir (Ülkemizde 9.000). Akdeniz ülkelerinden Ġspanya ile Eski Yugoslavya'nın 500'er adet endemik bitkiye sahip olduğu bilinmektedir. Toplam bitki sayısı bazında Bulgaristan'ın 3.650, Yunanistan'ın 5.000, Kıbrıs'ın 2.000, Suriye-Lübnan'ın 3.500, Irak'ın 4.000, Ġran'ın 8.000, Fransa'nın 4.500, Almanya'nın 2.500, Ġtalya'nın 5.600, Ġspanya'nın 5.000, Romanya'nın 3.400, Ġngiltere'nin 2.000, Macaristan'ın 2.214, Ġzlanda'nın 377, Norveç'in 1715 adet bitkiye sahip oldukları bilinmektedir. Görüldüğü üzere dünyada en çok bitki alanlarının kesiĢim bölgesinde yer alan ülkemizin çeĢitliliği çok yüksek orandadır. 2.3.3.2. Türkiye Pazarında Botanik Turizmi Türkiye biyolojik çeĢitlilik bakımından dünyanın en dikkat çeken ülkelerinden birisidir. Ülkemizde yaklaĢık 9000‟i çiçekli bitki türü olmak üzere 10.000 den fazla bitki türünün 75 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yetiĢtiği belirlenmiĢtir. Bunların 3000 kadarı dünyanın baĢka ülkelerinde yetiĢmeyen, ülkemize özgü endemik türlerdir. Bütün Avrupa kıtasında 12.000„e yakın çiçekli bitki türü ve Avrupa ülkelerinin hepsinde toplam 2500 (bazı kaynaklarda 2750) kadar endemik bitki türü yetiĢtiği düĢünülürse ülkemizin bitki zenginliği açıkça anlaĢılır (Ekim, Koyuncu, Vural, Duman Aytaç, Adıgüzel, 2000) Turizm baskısının yoğun olduğu yörelerde, doğanın korunması için Orman Bakanlığı tarafından milli park, doğayı koruma alanı, doğa parkı ve doğa anıtı gibi koruma amaçlı alanlar tesis edilerek özellikle endemik bitki türlerimizin korunmasına çalıĢılmaktadır. Botanik turizminde, botanik konusunda yetiĢmiĢ, bilgili rehberlerin bulunmayıĢı ve bitki tohumu ve soğanlarının baĢka ülkelere kaçak yollarla götürülmesi ülkemizde, önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. 1983 ve 1988 yılları arasında yayınlanan iki kararname ile yabancıların doğada bitki, hayvan ve arkeolojik materyal toplamaları izne ve belli kurallara bağlanmıĢ ve yasal boyut getirilmeye çalıĢılmıĢtır (Erdoğan, 2003) Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında Anadolu'nun bitkiler için bir sığınak olmasıdır. Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa ülkesinde olmayan bir Ģekilde 3 farklı bitki alanının kesiĢme noktasında yer almaktadır. Bu bitki alanları Akdeniz Bitki Alanı (Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), Avrupa- Sibirya Bitki Alanı (Karadeniz ve Marmara bölgesini kapsamaktadır), Ġran-Turan Bitki Alanıdır(Ġç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesini kapsamaktadır) Sadece Antalya ilimizdeki endemik bitki sayısı 600'dür. Bu niĢ (niche – özellikli ve nispeten küçük ama önemli pazar dilimi) turizm türüne olan ilgi son yıllarda ciddi bir artıĢ göstermektedir. Antalya'nın Özellikle Manavgat, Ġbradı, Akseki ve GündoğmuĢ ilçelerine botanik turizmi nedeniyle gelen turist sayısı 2010 yılında toplam 40 bine ulaĢmaktadır. Botanik turizmi için ülkemizi tercih eden turistlerin yoğun Ġskandinav ve olarak Avrupalı entelektüel turistler olduğu ve ortalama tatil sürelerinin 8 gün 76 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 olduğu raporlanmıĢtır. 2.3.4. Kamp-Karavan Turizmi Çadır veya karavanla yapılan kamp turizminin doğa turizmi içerisinde yeri ayrıdır. Tamamen doğal ortamla baĢ baĢa, doğa koĢullarını hissederek çeĢitli faaliyetler yapılması özel olan yanlarıdır. Kimi zaman çadır, baraka vb. eğreti araçlardan oluĢturulan konak yerlerinde kimi zamanda karavan denilen bir otomobilin arkasına takılan, hem taĢıt hem konut olarak kullanılan üstü kapalı araçlarla yapılan turizme kamp turizmi denmektedir. Bugün kampçılık öncelikle bir dinlenme faaliyeti ve insanların geçici olarak açık havada yaĢadığı bir faaliyettir. Kampçılık doğayı ilk elden deneyimleme fırsatı sağlar. Kampçılar balık tutma, avlanma, yüzme, bitkileri, kuĢları ve yaban hayatı inceleme ve izleme ve de doğayı fotoğraflama gibi faaliyetlere katılırlar. Bunlar kadar önemli olmakla birlikte, kampçılık insanlara Ģehir yaĢamının stresinden kaçma fırsatı sunar. Kamp alanına veya kamp alanından yürüyüĢler söz konusu olduğunda fiziksel faydalar sağlar ve birçok açık hava meraklısı, kampçılığın gençlere özgüven telkin ettiğine ve daha yaĢlı kampçılara da, aĢina olmayan bir çevrede kendilerine meydan okuma fırsatı sunduğuna inanır. ÇeĢitli kampçılık türleri olduğu gibi, kampçıların geçici yuvaları haline getirebileceği çeĢitli kamp alanı türleri de vardır. Kamp alanları ormanlarda ve çöllerde, yüksek düzlüklerde ve dağlarda, göl kıyılarında ve okyanus sahillerinde bulunabilir. Çadırlar hafif çadır bezlerinden yapılmıĢ taĢınabilir barınaklardır. Muhtelif Ģekilleri ve büyüklükleri vardır. En popüler olanı kubbe Ģekilli veya kendinden ayakta duran modelidir. Bu modeli kurmak kolaydır ve ağaç dallarından veya diğer nesnelerden destek alınmasını gerektirmez. Çoğu çadır, içinde rahatça uyuyabileceği yetiĢkin sayısına göre iki, üç veya daha fazla kiĢilik olarak tasarlanmıĢtır. Çadırlar, sadece bir kampçının uyuyabileceği küçük modellerden 12 kiĢilik grupların barınabileceği daha büyük modellere kadar çeĢitlilik arz eder (www.kampkaravan.org.tr). Kampın zamanlamasına göre çadırların kıĢ veya yaz koĢullarına uygunluğu ve ebatları çok önemlidir. Karavanlar ise iki ayrı grupta değerlendirilmektedir. Motor gücüyle hareket eden karavanlar motokaravan, bir araç tarafından çekilen karavanlar ise ve çekme karavandır. Kamp yapılacak alanın mevkisi, yol, su, elektrik gibi altyapı koĢulları seçilecek karavanın belirlenmesinde önemlidir. Çekme karavanlarla bozuk yol Ģartlarında hareket etme zorluğu olabilmesine 77 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 rağmen uzun süreli kamplarda motokaravana göre daha pratiktir. Motokaravanlar büyüklüklerine göre kampçılar için çok daha konforlu bir ortam sağlamaktadırlar. Karavanla yapılan kamplar, hareket etme rahatlığı olması nedeniyle çadırlara göre daha kolay olabilmektedir. Dünyada ve ülkemizde, doğal ortamlarda su, elektrik, tuvalet ve duĢ gibi hizmetlerin verildiği özel olarak hazırlanmıĢ kamp alanları bulunmaktadır. Ancak, özellikle yüksek donanımlı tuvalet ve duĢu olan, her türlü piĢirme ocaklarına sahip büyük karavanlarla bu özel kamp alanlarında olunsun veya olunmasın çok uzun süreli kamplar yapmak mümkün olmaktadır. Kamp turizmi diğer doğa turizmleri ile de oldukça ilintilidir. Kampçılar genel itibari ile doğaya karĢı ilgi düzeyleri yüksek, macera tutkunu, farklı deneyimler yaĢamaktan hoĢlanan kiĢilerden oluĢmaktadır. Bu nedenle kamp süresinde sıklıkla trekking, bisikletle dolaĢma, fotoğraf çekme, avcılık, kuĢ gözleme gibi birçok farklı faaliyetlerde bulunmaktadırlar. 2.3.4.1. Kamp-Karavanın Dünyadaki Ekonomik Boyutu Kampçılık baĢta Amerika olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde çok yaygındır. Bazı bölgelerde sürekli konaklama amacı ile de karavan kullanımı söz konusu olmaktadır. Kampçılık Avrupa‟dan baĢlayarak dünyaya yayılmıĢtır. Bugün dünya genelinde milyonlarca insan yaz-kıĢ demeden kampçılık faaliyetlerine katılmaktadırlar. Uluslararası Kamp ve Karavan Federasyonu (FICC Federation International CampingandCaravaning) merkezi Belçika‟da bulunan ve 4 kıtadan 32 ülkeden 56 Kamp ve Karavan Derneğinin üye olduğu bir Federasyondur. Kampçıların ve karavancıların çıkarlarını uluslar arası düzeyde koruyan FICC, turizmin bu büyüyen Ģeklini sürekli teĢvik etmektedir. FICC kendisi tarafından verilen Uluslararası Kampçılık Kartına sahip kampçıların yanı sıra bağlı derneklere yardımcı olmaktadır. Kamp yerlerinin uluslararası alanda tasnifi; teçhizat, hijyen ve güvenlik alanlarında ISO ve CEN standartlarına uygunluk, sorunlara çözüm bulunup uygulamaya konması, kampçıların çevreyi koruma ve kültürel miraslara saygı 78 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 konularında bilinçlendirilmesi FICC‟nin öncelikli ilgi Artık birçok Amerikalı, evlerinin içinde yolculuk eden insanlar haline geldi. Yapılan araĢtırmalar ülkedeki karavan parkı sayısının son iki yıl içinde yüzde 14 arttığını gösterdi. Barrack Obama da karavan düĢkünlerinden birisi. Seçim öncesinde yaptığı bir konuĢmada karavana olan sevgisini Ģöyle dile getirmiĢti: 'Kampanya biter bitmez, ailecek karavanımıza binip ülkenin en güzel yerlerine gideceğiz, istediğimiz yerde yemek yiyeceğiz, kızlarımla birlikte istediğimiz nehirde yüzeceğiz. Bu geziye çıkabilmek için sabırsızlanıyorum.' Karavanla yolculuk, Amerika'da olduğu gibi Avrupa'da da oldukça yaygın. Özellikle Almanya'daki karavan kulüplerinin üye sayısı milyonu aĢıyor. Artık Avrupalılar da evlerinde yolculuk etmeyi seviyorlar. Yani onlar da kaplumbağaya dönüĢüyor. 2.3.4.2. Karavanın Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Ülkemizde kamp turizmi diğer doğa turizmlerine göre çok fazla geliĢmemiĢtir. Çadır kampçılığı, ekonomik nedenlerle karavan kampçılığına göre daha fazla talep görmektedir. Karavan kullanımı ülkemizde lüks tüketim kabul edildiğinden dolayı vergisi çok yüksektir. Bu nedenle, maliyeti düĢürmek isteyen karavan severler, 5 yaĢ üzeri araçlar satın alarak karavana dönüĢtürmektedirler. Bununla birlikte, ülkemiz kampçılık için oldukça elveriĢli doğa koĢullarına sahiptir. Avrupa‟dan Asya‟ya geçiĢte yer alan coğrafi konumu, güvenlik koĢulları, doğal güzellikleri, köklü tarihinden gelen kültürel özellikleri ülkemiz için önemli avantajlardır. Avrupa‟daki kampçılık oranlarının yüksek olduğu göz önüne alındığında, Avrupalı kampçılara yönelik olarak yapılacak iletiĢim ve pazarlama çalıĢmaları, ülkemizin kampçılık turizmi pastasından elde edeceği ekonomik girdiyi arttıracaktır. Ülkemizde kampçılık turizmine dair istatistikî veriler oldukça yetersizdir. Farklı kaynaklarda yer alan bilgilerde Kültür ve Turizm Bakanlığı‟na göre Türkiye‟de beĢ bölgeye yayılmıĢ yaklaĢık 300 adet kamping alanı bulunduğu bilgisine rastlanmaktadır.45 Ülkemizde, bu alandaki dernekleĢme Türkiye Kamp ve Karavan Derneği ile olmuĢtur. Dernek, 1969 yılında FICC‟ye üye olarak Türkiye‟yi, 41 senedir, uluslararası camiada temsil etmektedir. Dernekten alınan gayri resmi bilgilere göre ülkemizde üç bin ile beĢ bin arasında karavan olduğu tahmin edilmektedir. Dernek üyeleri uluslararası karavan “rally”lerinde ülkemizi temsil etmektedirler. 79 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.5. Oryantiring Oryantiring, pusula ve harita kullanarak doğada yön bulma ve gidilecek yere ulaĢabilme olarak tanımlanabilir. Oryantiring, özel bir topografya haritasında iĢaretlenmiĢ bir dizi kontrol noktasını bulmak amacı ile yapılmakta olup, pusula ve harita yardımıyla yön bulmayı içeren, zamana karĢı yapılan bir spordur. Bu spor dalı farklı arazi koĢullarında yapılabilse de, genellikle ormanlık arazide yapılması tercih edilmektedir. Oryantiringte kayak, dağ bisikleti gibi araçların kullanımı da mümkündür. Gerek haritayı anlamlandırma ve yön tayin etme noktasında kavramsal bilgi gerektirmesi, gerekse sporcunun hızlı bir Ģekilde analiz etme ve karar verme yeteneği geliĢtirmesine ihtiyaç duyması açısından çoğu kiĢi tarafından düĢünce sporu olarak da tanımlanmaktadır. 2.3.5.1. Oryantiring‟in Dünyadaki Ekonomik Boyutu Oryantiring‟in doğuĢu 19. yüzyılın sonlarında Norveç ve Ġsveç BirleĢik Krallığı askeri organizasyonları arasında düzenlenen oryantiring müsabakalarıyla baĢlamaktadır. Oryantiring kelimesi ise ilk kez askeri çevrelerce harita ve pusula yardımıyla bilinmeyen alanları geçmek anlamında kullanılmıĢtır. Ġskandinav ülkelerindeki yoğun organizasyonlar ilk önce Sovyetler Birliği, Ġsviçre ve Macaristan'a sıçramıĢtır. 1940'lara doğru sadece Ġsveç‟te 380.000 kiĢinin oryantiring yaptığı bilinmektedir. 1961 yılında kurulan Uluslararası Oryantiring Federasyonu (IOF) bugün 73 ülkenin üye olduğu bir örgüttür. Federasyon, 1977 yılında da Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmıĢtır. Her yıl 15 bin kiĢiden fazla katılımcısı olan, festival havasında geçen en büyük yarıĢ ise Ġsveç‟teki O-Ringen 5 Gün yarıĢlarıdır. Günümüzde Avrupa genelinde ve Amerika kıtasında yoğun olarak tercih edilen bir spor halini almıĢtır. Ayrıca her yıl, dünyadaki en iyi oryantiringçiler dünya Ģampiyonası ve dünya kupasında birbirleriyle yarıĢırlar. Dünya Ģampiyonası programı bayanlar ve erkekler kategorisinde 4 kategoriyi içerir: Kısa mesafe Orta mesafe Uzun mesafe Bayrak yarıĢı 80 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Oryantiring sporunun dünyada en yaygın olarak yapıldığı Ġskandinav ülkeleri (Ġsveç, Norveç, Finlandiya v.b.) olmasına rağmen, bu ülkelerde kıĢ aylarının uzun sürmesi sebebiyle oryantiring yapmaya pek müsait olamamaktadır. Dolayısıyla buradaki binlerce sporcu kıĢ aylarında oryantiring yapabilmek için sıcak ülkeleri tercih etmekte buralardaki etkinliklere katılmaktadırlar. Türkiye‟nin iklim özellikleri oryantiring turizminin yıl içerisinde uzun müddet sağlayacak özelliklerdedir. yapılabilmesine Yılın çeĢitli olanak aylarında kuzeyden güneye, batıdan doğuya kadar hem doğal ortamlar hem de hava koĢullarına göre organize edilecek oryantiring yarıĢları büyük ilgi görecektir. Oryantiring sporunun potansiyeli iyi değerlendirildiğinde, turizmde konaklama süresinin arttırılması ve turizmin tüm yıla yayılması konusunda önemli bir iĢlev görebilir düzeydedir. Bu konuda da önemli olan tüm tanıtım faaliyetlerinde olduğu gibi hedef kitleye dönük iyi stratejilerle kurgulanmıĢ iletiĢim faaliyetleridir. 2.3.5.2. Oryantiring‟in Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Oryantiring Türkiye‟de ilk defa askerler arasında 1970 yıllarında adını „„KoĢarak Hedef Bulma‟‟ olarak duyurmuĢtur. Oryantiring sporunun sivillerde ortaya çıkıĢı 1999 yılından itibaren baĢlamıĢtır. Askeri sporcular özellikle Ankara baĢta olmak üzere Ġstanbul‟da sivillerin oryantiringe baĢlamasında öncülük etmiĢlerdir. Zamanla Ġstanbullu oryantiringciler de etkinlikler düzenlemeye baĢlamıĢlar ve ilk haberleĢme grubu da Ġstanbul‟da kurulmuĢtur. Sivil anlamda özellikle 2000 yılında Ġstanbul Oryantiring Grubu tarafından Ġstanbul Kapalı ÇarĢı‟da yapılan etkinliklerle ilk kez kamuoyuna duyurulmuĢtur. Türkiye‟deki Ġlk uluslararası oryantiring yarıĢması özelliğini taĢıyan etkinlik 5 Kasım 2000‟de Ġstanbul Belgrat Ormanları‟nda yapılmıĢtır. Türkiye'de resmi örgütlenme çalıĢması 2001 yılında baĢlamıĢ ve 2002 yılında Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Dağcılık Federasyonu'na bağlı Oryantiring AsbaĢkanlığı kurulmuĢtur. AsbaĢkanlık 2004 yılında Ġzcilik Federasyonu'na bağlanmıĢtır. 2006 yılında bir Oryantiring Federasyonu kurulması kararı alınmıĢ olup, 28 Mart 2006 tarihinde Ġzcilik Federasyonu'nundan ayrılan oryantiring, 19 Haziran 2006 tarihinde kurulan Oryantiring Federasyonu'na bağlanmıĢ, 2007 Mart ayında birinci genel kurulunu yaparak özerk 81 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 federasyon olmuĢtur. Federasyonun web sitesine göre 2010 yılı itibariyle 81 oryantiring kulübü mevcuttur. Oryantiring, rekreasyonel ve turizm organizasyonlarında kolay ve etkin uygulanabilinir özelliğe sahiptir. Doğal ve kültürel mekânlarda, parklarda, çarĢı merkezlerinde, okul kampüslerinde ve iç mekânlarda da yapılabilir. Bu imkânları değerlendirerek oryantiring turizmini geliĢtirmek bu konuda yetkili ve sorumlu yerel yönetimlere bağlıdır. Birçok yabancı ülke takımları kıĢ aylarında Antalya‟ya gelip bu bölgede kıĢ antrenmanlarını yapma talebinde bulunmaktadırlar. 2008 yılında baĢta Rus Milli Takımı olmak üzere birçok Avrupa ülkesinden yaklaĢık 25 Oryantiring takımı Antalya‟ya gelmiĢtir ve Rus Milli takımı 2008 yılında Takım olarak Dünya ġampiyonu olmuĢtur. Bu yabancı takımların ülkemize gelmesini ve koĢullarımızı tanıyıp Türkiye‟ye sürekli gelen ekipler olmasını sağlamak için daha Ģimdiden “Ġstanbul 5 Days”, “Niksar Cup” gibi birçok uluslar arası Oryantiring organizasyonu yapılmakta olup “ODTU-Open ve “Ori-Antalya” gibi yeni organizasyonlar da planlama aĢamasındadır. Özellikle Ġstanbul Oryantiring Grubu tarafından Türkiye Oryantiring Federasyonu desteğinde 2011 yılında 5‟ncisi düzenlenecek olan “Ġstanbul 5 Days” (2011 Kasım ayının ilk haftası) yaklaĢık 600 yabancı sporcunun katıldığı Avrupa‟nın önemli Oryantiring YarıĢlarından biri haline gelmiĢtir. Türkiye Oryantiring Federasyonu bugün itibarı ile 38 ilde 46 kulüp ile faaliyet göstermektedir. BaĢta Ankara olmak üzere, Ġstanbul, Ġzmir, Ġzmir-Bergama, Antalya, Tokat-Niksar, Antalya-Manavgat, Isparta, Balıkesir-Edremit, Bursa, EskiĢehir, Bolu, YozgatAkdağmadeni, Kastamonu, Muğla, NevĢehir ve diğer illerimizde gerek federasyonun organize ettiği yarıĢmalar gerekse federasyon desteğinde büyük yarıĢmalar organize edilmektedir. 2.3.6. Paintball Büyüklerin savaĢ oyunu olarak da nitelendirilen paintball özellikle Kuzey Amerika‟da oldukça yaygın olan bir spor türüdür. Paintball, dünyada son yirmi yılda yaygın olmasına karĢın, ülkemizde son beĢ yılda geniĢ kitlelere ulaĢmaya baĢlamıĢtır. Bu spor bir takım oyunudur. Farklı renkli kıyafetlerle birbirinden ayrılan takımların sporcuları gerekli bütün güvenlik önlemlerini almak durumundadır. Her oyuncunun yüzünde, kırılmaz camlı özel bir maskesi ve elinde ise renk kapsüllerini fırlatmaya yarayan özel gazlı silahları vardır. Gerçek silah görünümündeki gazlı silahlarla atılan boya topları doğayla dost ve zararsızdır. Bu sporda, çevreye ve insana zarar vermeden savaĢ ve strateji geliĢtirme sanatı ön plandadır. Takımlar iki ayrı kaleye sahiptir ve oyunun amacı rakip kalenin ele geçirilmesidir. 82 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Temel olarak 2 türü vardır. Hayal gücüne göre dizayn edilen ortamlarda, belirli kural ve senaryolara bağlı olarak oynatılan paintball Ģekline Senaryo (Doğal) Paintball denir. Speedball (Profesyonel) Paintball ise 33m. X 55m. saha ölçülerine (düz, çim bir saha) en az 35 adet ĢiĢme siper dizayn edilerek, taĢınabilir sistem oluĢu sebebiyle kriterlere uygun her yere kurulabilen, uluslar arası kural ve senaryoları olan, bayrak oyunu senaryosunda, 5+5 ya da 7+7 oyuncu sayısı ile 5 dakika oyun süresi ile özel kıyafet ve ekipmanlarla oynatılan, baĢhakem dâhil en az 7 hakem ile yönetilen paintball Ģeklidir. Genel olarak takım çalıĢmasına, koordinasyona, hızlı düĢünme ve karar verme yetilerine; dayanıklılık ve dengeyi de birleĢtiren paintball her yaĢtan insan için farklı avantajlar sunar. GeliĢme çağındaki çocukları doğada, bir takım oyununda arkadaĢlarına güvenme ve onlarla birlikte hareket etme yeteneğini aĢılarken sosyalleĢtiren paintball; üst düzey bir yöneticinin ise stres altında kısa sürede karar verme, kısıtlı kaynakla hedefe ulaĢma ve liderlik gibi vasıflarını test etmede etkili bir araçtır. Genel olarak insanlı satranç benzetmesi ile açıklanan paintball geliĢtirilebilir taktiksel varyasyonları ile baĢarıya ulaĢmak için ciddi bir ön hazırlık gerektiren bir spordur. Ġnsanın doğasında bulunan silah kullanma dürtüsünü doğaya ve insanlara zarar vermeden nötrleme özelliği ile paintball yurtdıĢında geliĢmekte olan bireyleri silah dürtüsünden uzaklaĢtırma eğitimleri içinde kullanılmaktadır. Kullanılan malzemeler tamamen doğa dostu, kendi kendine yok olabilen ve insan sağlığına hiçbir zararı dokunmayan maddelerden üretildiğinden paintball belki de tek doğa dostu doğa sporudur. 2.3.6.1. Paintball‟un Dünyadaki Ekonomik Boyutu 2011 senesinde 30. yılını kutlayan ve yeni bir spor sayılan paintballun çıkıĢ noktası kesin olarak bilinmemektedir. California‟lı orman korucularının kesecekleri ağaçları iĢaretlerken sıkılıp bunu bir eğlenceye çevirmeleri ve ileri görüĢlü bir giriĢimcinin de bunu eğlence ve spor amaçlı kullanması en yaygın görüĢlerden biridir. Yapılan araĢtırmalara göre dünyada en çok rağbet gören 3. büyük ekstrem spor olarak kabul edilen paintballun meraklıları da hızla artmaktadır. Günümüzde dünyada 5 kıtada paintball oynanmaktadır. Sadece Amerika, Avrupa ve Asya‟da 13.600.000 adet kayıtlı sporcu bulunmaktadır. SGMA (Amerika Spor 83 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Malzemeleri Üreticileri Birliği)‟nın yaptığı araĢtırmaya göre Amerika BirleĢik Devletleri‟nde tüm spor organizasyonları arasında en popüler 4. sportif organizasyondur. Paintball‟un tarihsel geliĢimine bakıldığında çok hızlı seyrettiği görülmektedir. •Ġlk NSG Ģampiyonası 14000 Dolarlık ödülle 1983‟te düzenlendi. •Kanada, Toronto'da ilk paintball sahaları açıldı. •1984‟te Avustralya'da Skirmish Games baĢlığı altında paintball oynanmaya baĢladı. •Kasım 1984‟te ilk kapalı paintball sahası CalebStrong tarafından N.Y, Buffalo'da açıldı. •Mayıs 1985‟te Ġngiltere'de The Ultimate Challenge'ın altında ilk paintball sahası açıldı. •1991‟de paintball, Fransa, Danimarka ve diğer Avrupa ülkelerinde oynanmaya baĢladı. •1992-1993 yıllarında NPPL (Ulusal Paintball Ligi) kuruldu ve Amerika'da NPPL Pro-Am Serileri baĢladı. •1996‟da Paintball sahaları, mağazaları ve turnuvaları Kanada, Amerika, Avustralya, Ġngiltere, Ġskoçya, Danimarka, Fransa, Hollanda, Almanya, Avusturya, Ġrlanda, Belçika, Yunanistan, Ġtalya, Afrika, Rusya vb. gibi dünyanın çeĢitli ülkelerinde bulunabiliyordu. •1998 yılına gelindiğinde paintball sporunun eğitimi, geliĢimi ve güvenliği konularına adanmıĢ olan ve kar amaçlamayan bir kuruluĢ olan IPPA (Uluslar arası Paintball Oyuncuları Derneği) kuruldu. Paintball sporunun Ģu an dünyadaki durumu ile ilgili bazı istatistikî bilgiler çarpıcıdır; Paintball 104 farklı ülkede oynanmaktadır. Dünyada 9250 adet kayıtlı profesyonel paintball takımı, 3734 adet uluslararası standartlara uygun paintball sahası, 537 adet üniversite paintball kulübü bulunmaktadır. Yine dünyada 15 adet uluslararası turnuva ve 11 adet uluslararası lig bulunmaktadır. 16 adet uluslararası periyodik (420.000 baskı) basılı yayın vardır. Dünya‟da 3482 adet paintball mağazası, internet ortamında 18237 adet paintball web sitesi bulunmaktadır. Dünya genelinde 11 paintball topu, 74 tane de paintball ekipmanı üreticisi vardır. 2.3.6.2. Paintball‟un Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Ülkemizde henüz bir federasyonu bulunmamasına rağmen paintballa özellikle büyükĢehirlerden baĢlayarak devam eden büyük bir ilgi vardır. Paintball ülkemizde daha çok üniversite öğrencilerinin, kurumsal Ģirket çalıĢanlarının veya sosyo-ekonomik seviyeleri yüksek genç ve orta yaĢ kesimlerin gruplaĢarak oynadıkları bir oyundur. Ġstanbul, Ankara, 84 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ġzmir, Bursa, Antalya, Sakarya gibi farklı Ģehirlerimizde bulunan özel olarak kurulmuĢ açık ve kapalı mekânlarda özellikle hafta sonları yapılan turistik faaliyetlerin baĢında gelmektedir. Sevenleri ve sektörde yer alan bazı firmalar tarafından paintballun da uluslararası alanda olduğu gibi profesyonel bir spora dönüĢtürülmesi faaliyetleri devam etmektedir. Bu çerçevede Türkiye Profesyonel Paintball Ligi (TPPL) Akay Paintball'un öncülüğünde MTG Paintball ve Adatepe Paintball‟un yardımları ile Türkiye‟deki paintballu geniĢ kitlelere ulaĢtırmak, profesyonel oyuncu sayısını arttırmak için 2006 senesinde baĢlatıldı. Paintball Spor Kulübü BaĢkanı Ozan Önal‟ın verdiği bilgiye göre bu lig 5 ayakta yapılmakta, ligin 2 ayağı uluslar arası ayakta yapılmakta ve yabancı oyuncuların katılımı da olmaktadır. Halen Avcılık ve Atıcılık Federasyonu‟nun çatısı altında profesyonel yapılanmasını tamamlama sürecindedir. Turistik faaliyetler içerisinde paintball, bir takım oyunu olması sebebiyle Ģirket kültürünü geliĢtirmek ve motivasyonu artırıcı aktiviteler arasında yer almaktadır. Bu açılardan geliĢime açık olan paintball doğru zamanda doğru kiĢilere yönelik yapılacak doğru tanıtım&bilgilendirme faaliyetleri ile değerlendirilmesi gereken önemli bir potansiyeldir. 2.3.7. Jeep Safari Safari, vahĢi yaĢam alanlarına (av koruma sahaları gibi) fotoğraf veya bazen de avlama için düzenlenen gezilere verilen addır. Safariler özellikle Doğu Afrika'da popülerdir. "Safari" sözcüğü Svahili dilinde (Afrika'nın doğusunda konuĢulan ortak dil) seyahat anlamına gelen sözcükten türemiĢtir. Jeep safari ise 4x4 arazi araçları kullanılarak çıkılan zorlu doğa koĢullarında genellikle önceden belirlenmiĢ rota eĢliğinde macera, doğal ortamlardaki hayatı görme, fotoğraf çekme gibi amaçlarla yapılan seyahatlerdir. Jeep safari bir turizm aktivitesi olarak heyecan yaĢamayı ve keĢifler yapmayı seven turistler tarafından tercih edilmektedir. Jeep safari masraflı bir aktivite olduğundan genel olarak sosyo-ekonomik seviyesi üst düzey olan kiĢiler tarafından tercih edilmektedir. Bundan dolayıdır ki ekonomik potansiyeli yüksek bir turizm türüdür. Jeep Safari macerası ile turistler kısa sürede olsa bulundukları ortamdan uzaklaĢarak doğa, tarih, kültür, deniz, kamp, yürüyüĢ gibi aktiviteleri bir arada yapabilme Ģansına sahip olmaktadırlar. Her mevsimde ve her türlü hava koĢullarında yapılması mümkün olan Jeep safari turları, hem maceranın tadına varmak hem de doğayla ve doğal koĢullarla mücadele etmek hazzını yaĢatmaktadır. 85 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.7.1. Jeep Safari‟nin Dünyadaki Ekonomik Boyutu Dünyada jeep safari, genel anlamda safarinin yaygın olduğu ülkelerde popülerdir. Kenya, Tanzanya, Uganda, Güney Afrika, Zambiya, Namibya gibi vahĢi hayatın devam ettiği ülkeler, özellikle jeep safari baĢta olmak üzere fil safari, at safari, balon safari gibi safarinin diğer çeĢitlerinin de yaygın olduğu ülkelerdir. Bu ülkeler Amerika ve Ġngiltere‟nin de içinde olduğu birçok Avrupa ülkesinden turist çekmektedir. 2009 yılında 750.000 turist çekmeyi baĢaran Tanzanya‟nın dünyaca bilinen en ünlü Milli Parkı olan Serengeti‟de bir turist günlük ortalama 500 dolar harcamaktadır. 2.3.7.2. Jeep Safari‟nin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Jeep safari ülkemizde baĢlı baĢına yapılabildiği gibi baĢka bir turizm aktivitesini destekleyecek bir Ģekilde de yapılabilmektedir. Genellikle gruplar halinde yapılan jeep safarileri tercih edilmektedir. Ülkemizin sahip olduğu coğrafi yapısı, doğal güzellikleri jeep safari için oldukça elveriĢlidir. Son yıllarda ulusal televizyonlarda da yapılan jeep safarilerinden örnekler verilmekte ve turistler özendirilmektedir. Jeep safari, Antalya, Kapadokya, Muğla baĢta olmak üzere ülkemizde doğal güzellikler ve turizm potansiyeli bakımından zengin olan bölgelerimizde yapılmaktadır. Jeep safari, macera ve merak duyguları ağır basan turistler arasında giderek yaygınlaĢmaktadır. Uygun planlama ve pazarlama çalıĢmalarıyla ekonomik potansiyeli yüksek olan bu turizm türünden elde edilen gelirde yükseltilebilecektir. 2.3.8. Motor &Motokros Motosiklet, motor silindirinin hacmi 125 santimetreküpten büyük olan, iki tekerlekli motorlu taĢıt aracıdır50. Ortak noktası motor kullanmak olan insanlar, sosyal yaĢamlarında da gruplaĢarak çeĢitli seyahat içerikli faaliyetler gerçekleĢtirmeyi tercih ederler. Burada önemli olan noktalardan biri de kullandıkları motorların marka veya model olarak benzeĢmesidir. Özellikle internet kaynaklı sosyal paylaĢım siteleri ortak zevklere sahip bu kiĢilerin tanıĢmalarına ve ortak sosyal faaliyetler yapmalarına daha fazla olanak sağlamaktadır. Yapılan bu ortak sosyal faaliyetler ve seyahatler motor turizminin oluĢmasına neden olmaktadır. Bu turizm, motor meraklısı insanların bir araya gelerek günü birlik veya konaklamalı seyahatlerle gerçekleĢtirdikleri bir turizm türüdür. Bu turizmde motorcular bir grup halinde özellikle doğayla iç içe ortamlara turlar düzenleme baĢta olmak üzere farklı eğlenceler düzenleme, festival vb organizasyonlara katılma gibi faaliyetlerde bulunurlar. Bu 86 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 sırada özellikle konaklamalı seyahatlerde kampçılık, trekking gibi farklı doğa turizmi faaliyetleri de gerçekleĢtirilir. Motor, kullanıcılar tarafından zevk almak için veya ulaĢım aracı olarak kullanıldığı gibi spor yapma amacıyla da değerlendirilmektedir. Amatör grupların bir araya gelerek kendi aralarında eğlenmek amacıyla düzenledikleri birçok yarıĢ yapılmaktadır. Öte yandan profesyonel olarak yapılan, Türkiye‟de ve dünyada Ģampiyonaları düzenlenen yarıĢ pistlerine göre çeĢitlenen birçok farklı motor yarıĢı vardır. Temel olarak yarıĢlar 2 tiptir. Bunlardan ilki özel asfalt bir pistte gerçekleĢtirilen yarıĢlardır. Pist, Drag, Supermoto bu yarıĢlardandır. Ġkinci tip yarıĢlar ise Enduro ve Motokros gibi yine trafiğe kapalı ancak doğal engellerin yer aldığı yarıĢlardır. Türkiye Motor Federasyonu‟nun düzenlediği yarıĢ branĢları da bunlardır. . Pist: Yüksek hacimli spor motosikletler ile trafiğe kapalı özel bir pistte gerçekleĢtirilen oldukça süratli ve çekiĢmeli geçen yarıĢ türüdür. Pist yarıĢları yarıĢ motorlarının hacimlerine göre baĢlıca dört sınıfta yapılır. . Drag: Drag yarıĢı aynı grupta kura ile eĢleĢen iki motosikletin aynı anda start alarak düz asfalt bir zeminde 1/4 millik (402 metre) bir parkuru en kısa zaman da bitirmesi prensibine dayalı ve Amerikan kökenli bir yarıĢtır. . Supermoto: Supermoto, Enduro motosiklete asfalt tipi lastik takılarak meydana gelmiĢ bir motosiklet türüdür. Supermoto yarıĢları; özel olarak hazırlanmıĢ bir pistte asfalt ve toprak zemin karıĢık olarak veya tamamen asfalt bir zeminde yapılmaktadır. . Enduro: Enduro doğal parkurda yapılan ve doğa Ģartlarına karĢı mücadele verilen bir yarıĢ türüdür. Enduro YarıĢları, yarıĢçıların zaman kontrol noktaları arasındaki mesafeyi kendilerine verilen süre içinde tamamlamaları ve yine bu süre içinde kalmak Ģartıyla test etaplarında zamana karĢı yarıĢarak zaman dereceleri elde etmeleri esasına dayanır. • Motokros: Motokros kapalı alanlarda, kapalı bir parkur dâhilinde, doğal engeller kullanılarak yapılan bir motosiklet sporudur. Yapılan bu motokros yarıĢları zamanla bir turizm faaliyeti halini almıĢtır. Motor veya motokros turizmi, gerek yarıĢçı ve yakınları gerekse motor meraklısı insanların bir araya gelerek günü birlik veya konaklamalı seyahatlerle gerçekleĢtirdikleri bir turizm türüdür. Bu turizmde yarıĢın olduğu mekâna seyahat etme, yarıĢ hazırlıkları, yarıĢ izleme, farklı eğlencelere katılma, festival vb organizasyonlar yapma gibi aynı kültürü paylaĢmak esas 87 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 olmak üzere, özellikle konaklamalı seyahatlerde kampçılık, yürüyüĢ yapma, fotoğraf çekme gibi farklı doğa turizmi faaliyetleri de gerçekleĢtirilir. Motor yarıĢları içerisinde pist özellikleri nedeniyle ülkemizde en yaygın olanı motokros yarıĢları ve turizmidir. 2.3.8.1. Motor &Motokros‟un Dünyadaki Ekonomik Boyutu Ġlk defa 20. yüzyılın baĢlarında Ġngiltere'de baĢlayan yarıĢlar, günümüzde Avrupa'da çok yaygın bir haldedir. Özellikle 20. yüzyılın son çeyreğinde popülaritesi futbola en yakın olan spor dalı olmuĢtur. 1949‟da düzenlenen dünya yarıĢı resmen tanınmıĢtır. O yıllarda Avrupa‟ya yayılmaya baĢlayan yarıĢlara ilk yıllarda Belçika, Ġngiltere, Fransa ve Hollanda takımları katılmıĢtır. Motokros yarıĢları 40 dakika veya daha kısa süreli olmak üzere iki devrede yapılır. Motokros yarıĢları Milletlerarası Motosiklet Federasyonunun (FIM) denetim ve gözetiminde yapılmaktadır. Avrupa'da turizm gelirinin tamamını motosiklet turizminden sağlayan bölgeler bulunmakla birlikte Avrupa'da bazı belediyelerin yoğun turizm sezonu baĢlamadan önce motor sporları organizasyonlarının sponsorluğunu üstlenmektedirler. YaklaĢık 1000 motosikletle baĢlayan etkinliklerin 15 yıl sonra 55 bin motosikletlinin katıldığı festivale dönüĢtüğü ve bu festivallerin bölgeye getirisinin 5 milyon doları bulduğu görülmektedir. 2.3.8.2. Motor &Motokros‟un Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Türkiye‟de motosiklet sporu 1967 yılında Bisiklet Federasyonu içerisinde, 1995 yılından 2003 yılına kadar da Otomobil Sporları Federasyonu çatısı altında temsil edilmiĢtir. Türkiye Motosiklet Federasyonu 2004 yılında idari ve mali yönden kendi özerk yapısına kavuĢmuĢtur. Federasyon bünyesinde tüm motosiklet sporu branĢlarında ulusal ve uluslar arası yarıĢlar ve bu yarıĢlara ülkemizden sporcuların katılımları organize edilmektedir. Türkiye, Motosiklet Federasyonu organizasyonu ile 2009 ve 2010 Dünya Enduro ġampiyonasına, ayrıca dünyanın en prestijli spor organizasyonlarından biri olarak kabul edilen MotoGP‟ye 2005, 2006 ve 2007 yıllarında ev sahipliği yapmıĢtır (www.tmf.org.tr)53. 52 http://www.tmf.org.tr/hakkimizda.asp (Ġzlenme tarihi:13.10.2011) 53 http://www.tmf.org.tr/hakkimizda.asp (Ġzlenme tarihi:13.10.2011) Türkiye'de motosiklet sporuna ilgi günden güne artmaktadır. Profesyonel motosiklet sporcularına göre, nüfusun yüzde 65'inin 18 yaĢ altında olduğu göz önüne alındığında, bu spor dalı ve bu spordan kaynaklı turizm için ülkemizde önemli bir potansiyel söz konusudur. 88 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Dünya MX ġampiyonası ise toplam 16 değiĢik ülkede yapılacak 16 yarıĢtan oluĢmaktadır. Türkiye Motosiklet Federasyonu‟nun Dünya Motosiklet ġampiyonası Organizatörü YouthStream firmasıyla yapmıĢ olduğu anlaĢma ile bu Ģampiyonanın bir yarıĢının 2009‟dan itibaren 6 sene boyunca Türkiye‟de yapılması kararlaĢtırmıĢtır. Hezarfen pistinde gerçekleĢecek Ģampiyonaya yurt dıĢından birçok motokros tutkunu ve yabancı basın mensubunun katılması beklenmektedir. Hezarfen‟de 2001 yılında kurulan motokros parkuru yeni baĢtan dünya Ģampiyonası yapabilecek standartlara getirilmiĢtir. Hazerfen pistinde enduro hayranları için yarıĢlar düzenlenmektedir. Ayrıca yapılan çalıĢmalar sonucu Hazerfen‟in 30.000 seyircinin yarıĢı rahatça izleyebileceği ortamlar oluĢturulması ve alanında dünyanın en ünlü parkuru olması hedeflenmiĢtir. 2.3.9. Bisiklet Bisikletin Türk Dil Kurumu‟ndaki tanımı “tekerlekleri pedal aracılığıyla ayakla döndürülen binek aracı” Ģeklindedir. Dilimize Fransızcadan geçmiĢtir ancak bu hali ile dilimizde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bisiklet farklı yaĢlarda farklı amaçlarla kullanılmaktadır. Kimi zaman eğlence, kimi zaman ulaĢım aracı kimi zaman ise spor amaçlı kullanımları söz konusudur. Bisikletin bireysel veya grup olarak açık alanda, yolda veya özel olarak hazırlanmıĢ bir pistte yapılan spor dalına bisiklet sporu turizmi denmektedir. Bütün dünyada hızla yayılan yeĢil turizm anlayıĢına ülkemizde de paralel bisiklet olarak turları son yıllarda seyahat acenteleri tarafından doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda düzenlenmektedir.55 turizminin Bisiklet geliĢmesinde bu sporu yapanların doğrudan katkıları olmuĢtur. Bisiklete binerken, doğal ortamlarda bulunmak, temiz hava solumak, ormanların içinde yer almak, göl, akarsu kenarlarında oluĢan güzel manzaraları değerlendirmek, hayvanları kendi ortamlarında gözlemlemek gibi aktiviteler macera tutkunları için çekici olmaktadır. Bisiklet turizminde çeĢitli aktiviteler yapan turistler, genellikle doğaya zarar vermeyen eko turizm faaliyetlerini daha çok tercih etmektedirler. Doğaya dair diğer turizm türleriyle birlikte de yapılabilen bisiklet turizmi, özellikleri gereği kırsal kalkınmaya da doğrudan katkı sağlamaktadır. 89 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.9.1. Bisikletin Dünyadaki Ekonomik Boyutu 1974 enerji krizinden sonra Fransa, Hollanda, Belçika, Ġsviçre, Ġspanya ve Ġtalya gibi ülkeler bisiklete yönelmiĢ, bu sporla uğraĢanların sayısında ciddi artıĢlar yaĢanmıĢtır (Ayverdi, 2004) Avrupa‟nın pek çok yerinde bisiklet kullanımını teĢvik edici planlamalara gidilmektedir. Almanya‟nın Regensburg Ģehriyle Çek Cumhuriyeti‟nin baĢkenti Prag‟ı birbirine bağlayan bisiklet yolları Münih‟in güneyine kadar uzatılmıĢtır. Amsterdam‟da günlük 120.000 bisiklet park yeri kapasitesi ve Hollanda da 15.000 km. bisiklet yolu bulunmaktadır. Bugün Amsterdam‟da günlük trafiğin %40‟ı bisikletle sağlanmaktadır. Yine Oregon Portland‟da 500 km.ye yakın bisiklet yolu vardır ve bisiklet kullanımı devletçe teĢvik edilmektedir. Kopenhag dünyanın en baĢarılı bisiklet topluluk programlarından birine ev sahipliği yapmaktadır. ĠĢçilerin % 32‟si bisiklet ile iĢe gitmektedir. Yapılan araĢtırmalara göre hemen herkesin bisikleti olan Kopenhag kenti (2008) önümüzdeki üç yıl içinde bisiklet altyapısı üzerindeki harcamaları ikiye katlamayı planlamaktadır. California Davis‟de 65.000 kiĢi için 160 km.‟lik bir bisiklet parkuru vardır. Davis sakinlerinin %17si iĢlerine bisiklet ile gitmektedir. Norveç Sandnes‟de kentin neredeyse tüm yollarında bisiklet modu düĢünülmüĢtür; 1996 Haziranda baĢlayan proje sayesinde kent içinde kamuya ait bisikletler bulunmakta bunlar kiralanmakta veya abonelik sistemi sayesinde günlük kullanıma sunulmaktadır. Almanya Berlin‟de 2008 itibariyle son 10 yılda bisiklet kullanımı ikiye katlanmıĢ bugün 400.000 yolculuk kentte bisiklet ile yapılmakta bu da günlük trafiğin %12sine denk gelmektedir. Vancouver, Kanada‟nın üçüncü büyük kentidir. 1999 yılında tanımlanan Ģehir konseyince tanımlanan 5E düzenlenmesi ile (Engineering, Education, Enforcement, EncouragementandEvaulation) bisiklet moduna yatırım yapılmıĢtır. 2006 da güncellenen raporla da bisiklet kullanımı en hızlı geliĢim kaydeden ulaĢım modu olarak gösterilmiĢtir. Rapora göre günde 50.000 bisiklet yolculuğu yapılmaktadır. (http://www.dikkatbisikletcikabilir.org) Fransa, bisiklet sporunun beĢiği sayılmaktadır. Fransa Turu(Tour de France) dünyanın en eski, en uzun ve en büyük turu olup Guiness Rekorlar Kitabında da en uzun spor olayı sıfatıyla yer almaktadır. Ulusal veya uluslararası özellik taĢıyan bu yarıĢma, bir yöreyi veya bir ülkeyi hatta bazı büyük turlarda kıtayı dolaĢmaktadır(Ayverdi, 2004). Batıdaki bu kullanım yoğunluğuna rağmen Asya‟da durum daha da pozitif seyretmektedir. Sadece Asya‟da bisikletler, yeryüzündeki tüm otomobillerin taĢıdığından daha fazla insan taĢımaktadır (Ayverdi, 2004). Çin, hem üretim miktarlarında hem de bisiklet kullanımında 90 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 dünyadaki en büyük oranlara sahiptir. Bugün bazı Ģehirlerinde %70‟in üzerinde kullanım oranları söz konusudur. Dünya genelinde bisiklet kullanımının yoğunluğu, bisiklet turizmindeki potansiyel pazarın büyüklüğünü göstermesi bakımından çok önemlidir. En basiti günlük hayatlarında ulaĢım ihtiyaçlarını kullanmada “sağlıklı” yolu tercih edenler, tatillerinde de spor içeren doğa turizmi türlerini önemsemektedirler. Bisiklet de doğa sporlarından biridir. Bisiklet sporu, ilk bakıĢta yorucu gibi görünmesine rağmen, uzun soluklu bir mesafede doğa ile birleĢtirilerek yapılması sonucunda yorgunluğu, keyfe dönüĢtürülebilmektedir. Bisiklet sporu, aynı zamanda kiĢinin kapasitesini tanıması ve onu bir baĢka nesne ile uyumlu kullanmasını sağlayarak kiĢiye bir iç eğitim imkânı vermektedir (Ayverdi, 2004). 2.3.9.2. Bisiklet‟in Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Ülkemizde bisiklet kullanımı giderek artmakta, kullanım yaĢı çocuklardan yetiĢkinlere doğru kaymaktadır. Gerek Ģehir içi ulaĢım gerek spor amaçlı kullanımlar tatillerde de bisiklet turizminin geliĢmesini sağlamaktadır. 1923 yılında Ġdman Cemiyetleri Ġttifakı'nın kurulmasından sonra oluĢturulan ve aynı yıl FIAC üyeliğine kabul edilen Bisiklet Federasyonu, bisiklet sporunun tüm ülke çapında geliĢmesinde önemli rol oynamaktadır. 1928 Amsterdam Olimpiyatları sonrası "Ege Turu" adıyla düzenlenen tur, Türkiye'nin ilk uzun etaplı turudur. 1963 yılında etaplar halinde düzenlenen Marmara Bisiklet Turu, daha sonra uluslararası nitelik kazanarak, "CumhurbaĢkanlığı Türkiye Bisiklet Turu" adını almıĢtır. Bu tur dünyanın sayılı turlarından biridir. Bununla birlikte ülkemizde, Kapadokya Festivali gibi yerel yönetimler, üniversiteler dernekler vb farklı kurumların düzenlediği birçok festival vardır. Bu festivaller ülkemizdeki bisiklete olan ilgiyi her geçen gün arttırmakta ve bisiklet turizmini geliĢtirmektedir. Birçok turizm acentesi çalıĢtıkları bölgedeki bisiklet güzergâhlarını Turizm Bakanlığı yetkilileri ile koordineli bir Ģekilde planlamakta ve pazarlamaktadır. Ayrıca Kapadokya Bisiklet Festivali her sene daha çok popülerleĢmekte ve uluslar arası boyuta taĢınmaktadır. Bunun yanında özellikle üniversitelerin ve yerel yönetimlerin düzenledikleri bisiklet festivalleri ülkemizde bisiklet turizminin geliĢtirilmesi anlamında küçük de olsa bir potansiyel teĢkil etmektedir. Bisiklet kullanımının ve turizminin yaygınlaĢtırılması konusu DPT‟nin kalkınma planlarında ve Turizm Bakanlığının hazırladığı plan ve stratejilerde de yer almaktadır. 91 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.10. Binicilik Atın sahip olduğu imkân ve kabiliyetleri birer birer keĢfeden insanoğlu, en hızlı ulaĢım vasıtası olarak hep onu kullanmıĢ, müteakip dönemlerde tarımda, taĢımacılıkta ve posta hizmetlerinde onun gücünden ve süratinden istifade etmiĢtir. (Ünver, 2006) Binicilik ise atı iyi durumda kullanma sanatı olup bu iyi durum, atı tam yerinde, sakin, zamanında, güven içinde ve olabildiğince iĢe uygun kuvvet sarf ettirerek kullanma becerisidir (Temurlenk‟ten aktaran Ünver, 2006). Günümüzde binicilik gerek profesyonel bir spor dalı olarak gerekse amatör olarak ilgilenilen bir uğraĢtır. Binicilik yarıĢları, profesyonel bir spor dalı olarak baĢlangıcından beri olimpiyat sporları içerisinde yer almaktadır. FEI; Uluslararası Binicilik Federasyonu‟dur. FEI‟nin resmi olarak kabul ettiği branĢlar; at terbiyesi, engel atlama, üç günlük yarıĢma, atlı dayanıklılık, atlı araba ve atlı jimnastiktir. Amatör olarak ilgilenenler için at binme zamanla bir turizm türü halini almıĢtır. 2.3.10.1. Biniciliğin Dünyadaki Ekonomik Boyutu Günümüzde Fransa, Ġtalya, Hollanda, Belçika, Almanya, Ġngiltere gibi ülkelerde atlar, sosyal yaĢam içerisinde çok büyük bir yeri ve değeri olan varlıklardır. Her birinde yıllık ortalama 92 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 800 bin-1,2 milyon kayıtlı spor atı doğumunun gerçekleĢtiği bu ülkelerde, atın birçok kullanım alanı mevcuttur (HarasNationaux De France, 2000,s.11). At biniciliği batı ülkelerinde halen spor olarak yapıla geldiği gibi ulaĢım aracı, güvenlik aracı gibi farklı fonksiyonlarını da devam ettirmektedir. Aileler çocuk yaĢta çocuklarına at sevgisi aĢılamak için bu amaçla kurulmuĢ tesislerde küçük yaĢtan itibaren orta halli bir ailenin rahatlıkla ödeyebileceği meblağlarla çocuklarına dersler aldırmaktadırlar. Bunun yanı sıra binicilik alanında yapılan uluslararası yarıĢlar çok prestijli ve oldukça gelir getiren organizasyonlardır. Türkiye'de 450 lisanslı binici yaklaĢık 150 aktif binici mevcut iken, Fransa'da lisanslı binici sayısı 602 bin 548, İngiltere'de lisanslı binici sayısı 401 bin 915’dir. Ayrıca 46 milyon kayıtlı at biniciliği dersi verilmiĢtir. 2.3.10.2. Biniciliğin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Turizmin çeĢitliliği içerisinde yer alan atlı doğa yürüyüĢleri, tarihi ve doğal güzelliklerin bulunduğu yörelerimizde düzenlenen günübirlik veya birkaç günlük gezi programları ile yapılmaktadır. Ata binmek temel binicilik eğitimini gerektirir. Binici, temel eğitim aldıktan sonra, at üstünde safari (grup lideri gözetiminde, temposu hızlı, gerektiğinde dik iniĢ ve çıkıĢları içeren biniĢler), orienteering (arazi tecrübesi olan binicilerin, her ay yenilenen parkurlarda yerleĢtirilen hedefleri, kroki ve pusula yardımı ile bulmalarından oluĢan eğlenceli yarıĢlar) veya bir hafta 10 günlük gezilere katılma Ģansı olacaktır (Akpınar, Bulut, 2010). Zaman içerisinde çağdaĢ ve milli sportif politikaların üretilememesi ve uygulanamaması, at ve atlı sporların tarihi süreç içerisindeki sosyal ve kültürel değerlerinin nerede ise tamamen yitirilmesine neden olmuĢ, günümüzde binicilik, gerek Türk biniciliğinin olimpik geliĢiminin gerekse olimpik binicilik branĢları ve uygulama esaslarının neler olduğu konusunun, Türk halkının büyük bir çoğunluğu tarafından bilinmediği bir spor dalı haline gelmiĢtir (Ünver,2006). Son yıllarda, Türkiye genelinde, binicilik tesisi ve kulüplerin sayısının artmasıyla, binicilikte önemli bir hareketlilik ve tabana yöneliĢ gözlenmektedir. Bursa, Konya, Ġzmit, Mersin, Kocaeli, Adana, Antalya, Ankara, Ġstanbul, Ġzmir ve EskiĢehir‟e ek olarak yeni kulüpler kurulmuĢtur. Bunun yanında Ġstanbul, Antalya, Bodrum, Kapadokya, Marmaris gibi turistik yerlerde atlı turizm gibi bir sektör oluĢmuĢ ve hem yerli hem de yabancı turistlere hizmet vermeye baĢlamıĢtır (Ünver,2006). 93 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.11. Avcılık ve Balıkçılık Avcılığın insanlık tarihi içinde önemli bir yeri vardır. Ġnsanoğlu ilk dönemlerde sadece beslenme amacıyla avlanırken, günümüzde amaç büyük oranda spor yapmaktır. Avcılıkta, sadece suda yaĢayan memeliler dıĢında kalan, tüm memeliler, kuĢlar ve sürüngenler, yaban hayvanları olarak tanımlanmaktadır. Av ve yaban hayvanlarının doğal olarak yaĢadıkları veya sonradan salındıkları sahalara ise avlak denmektedir.(Resmi Gazete, 18.06.2011, Sayı:27968) Avcılık, spor yapmak gayesiyle avlanan, avlanmayı seven veya bunu kendine iĢ edinen kimselerin yaptığı iĢtir. Avcılar, insanlar tarafından evcil olarak beslenmeyen, vahĢi veya yabani hayvan ve kuĢları beslemek, deri ve etlerinden istifade etmek, zararlarından kurtulmak veya hayvanat bahçelerinde beslemek üzere avlar yahut da tuzak kurarak yakalarlar. Bu iĢi, iz takip ederek, avın sesini dinleyerek gerekli yerlerde tuzak kurarak yaparlar. Avcılık; kara ve su avcılığı olarak ikiye ayrılır (http://www.turkcebilgi.com). Av turizmi ise, bilinçli ve belli bir eğitime dayanarak, doğaya zarar vermeden yapılan sadece olgunluğa eriĢmiĢ hayvanların avlanması olayıdır. Bu turizm çeĢidinde sunulan hizmetler, avlanmaya yönelik seyahat eden insanlara yöneliktir. Bazen avlanacak olan hayvanlar önceden üretme çiftliklerinde beslenmekte ve avlanmaları için doğaya bırakılmakta ve ardında da, bu hayvanlara yönelik av turizmi yapılmaktadır (Kozak, 2002). Bilinçli ve kurallara uygun olarak yapılan av turizmi, her yönden olumlu etkilere sahiptir. Bu turizm türü ile ülke için önemli bir gelir kaynağı oluĢturulurken, aynı zamanda yaban hayatı korunup geliĢtirilmektedir. Bu turizmin önemsendiği ülkelerde yaban hayvan sayıları artarken, yaban hayatını ve çevreyi koruma bilinci de geliĢmektedir. Bununla birlikte, av turizminin yapıldığı yerlerde kanunsuz avlanma oranının düĢtüğü, oto kontrolün sağlanma oranının arttığı görülmektedir. Av turizmi aynı zamanda kırsal turizm, eko turizm, trekking gibi diğer turizm türlerinin geliĢmesine de olanak sağlamaktadır. Türk kültüründe av konusu çok eskilere dayanmaktadır. Türklerin tarihinde avcılık önemli bir beslenme, eğlenme ve aynı zamanda savaĢa hazırlık aracı olmuĢtur. Türk ülkelerinde yapılan büyük avların Avrupa ülkeleri ile kıyaslanamayacak bir ihtiĢamı bulunmaktadır. Avcılığın Türklerin hayatındaki önemini Oğuz boylarında görmek mümkündür. (Küçükosmanoğlu, Arslangündoğdu, Ocak 2009) Günümüzde avcılık 2003 tarihli 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu ve Merkez Av Komisyonu kararları ile yürütülmektedir. Bu kanunun kısaca amacı, av ve yaban hayatını doğal yaĢam ortamlarıyla korumak ve geliĢtirmek, avlanmalarını kontrol altına almak, düzenlemek ve 94 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 gelecek nesillere sürdürülebilir bir Ģekilde taĢıyarak yönetmektir. Ülkemizde gerçekten istenilen düzeyin çok altında av ve yaban hayvanı yaĢamaktadır. Bunun baĢlıca nedeni geliĢmekte olan ülkemizde av ve yaban hayvanlarının yaĢam alanlarının yok edilmesi, bozulması ve kirletilmesidir. Bu hayvanlar daha sonra bilinçsiz, yasadıĢı ve aĢırı avlanmalardan dolayı da ciddi zararlar görmektedirler. Oysa avcılığın belirli düzen ve kontrol atında yapıldığı ülkelerde ise, av hayvanlarının geleceği avcılıkla garanti altına alınarak ülke ekonomisine gelirler sağlanmaktadır. Balıkçılık, avcılık içerisinde ayrı bir öneme sahiptir. Ülkemizde balıkçılık yapılabilecek deniz kıyıları, göl ve nehirler oldukça zengindir. Sportif olta balıkçılığı, özellikle amatörler için suların kirlendiği bölgelerde balık kalmadığından dolayı zor olsa da, ülkemizin doğal zenginlikleri nedeniyle halen birçok alternatife sahiptir. Balıkçılık turizmi, maddi bir kazanç sağlamaksızın, önceden belirlenmiĢ kurallara uygun olarak, bu nedenle ayrılmıĢ iç sular ve denizlerde yerli ve yabancı amatör balıkçıların yaptıkları turizm faaliyetidir. 2.3.11.1 Avcılık ve Balıkçılık‟ın Dünyadaki Ekonomik Boyutu Dünyada sosyal ve ekonomik açıdan oldukça büyük bir öneme sahip olan balıkçılık, FAO (FoodandAgriculturalOrganization) verilerine göre, yaklaĢık olarak 12,5 milyon kiĢiye dolaylı veya dolaysız olarak istihdam sağlamaktadır. Aynı zamanda balıkçılıktaki uluslar arası ticaret hacminin de 99,5 milyar US$/yıl olduğu tahmin edilmekte olup, bu miktarın ¼‟ünden daha fazlası (28 milyar US$/yıl) avcılıkta kullanılan ağlardan elde edildiği bildirilmektedir. Dünyada avcılık yoluyla yapılan balıkçılık üretimine bakıldığında, son 50 yılda büyük aĢamalar kaydedildiği ve üretimin 90.063.851 milyon ton seviyelerine ulaĢtığı görülmektedir (Dağtekin, 2010) Av turizminden ABD yıllık 36 milyar, Ġspanya 6 milyar, Almanya 150, Fransa 90, Macaristan 25 milyon dolar kazanmaktadır. Yabani hayvan avcılığında ise ABD önemli bir potansiyele sahiptir. Sürdürülebilir Avcılık ve Yaban Hayatı Derneği (SAYHAD) BaĢkanı Ali Yücel‟in aktadığı bilgiler göre; • 2006 yılı verilerine göre ABD‟de 16 yaĢın üzerinde 34 milyon avcı vardır. • Bu avcıların harcamalarıyla 76 milyar dolarlık bir av ekonomisi oluĢmuĢtur. • 1,6 milyon kiĢi bu ekonomi içinde istihdam imkânı bulmaktadır. • ABD‟deki avcılık sektörünün bir Ģirket farz edilmesi, ABD‟nin en büyük 20 Ģirketi arasında olabileceğini göstermektedir. 95 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 • Sadece Teksas‟ta 106.000, Florida‟da da 85.000 kiĢi avcılıkla ilgili iĢlerde çalıĢmaktadır. 2.3.11.2. Avcılık ve Balıkçılık‟ın Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Ülkemizin coğrafi yapısı, bitki örtüsü ve yaban hayatı bakımından av turizminin geliĢmesine elveriĢli konumdadır. Ancak av hayvanlarımız, bugün için belirli türler dıĢında av turizmine sunulabilecek belirli zenginliğe ulaĢmıĢ değildir. Av turizmine açılacak avlaklar, Orman bakanlığı Milli parklar, Av ve Yaban Hayatı Genel Müdürlüğü tarafından tespit ve ilan edilmektedir. Ülkemizde av turizmi faaliyetleri; 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu Kanun,“Yerli ve Yabancı Avcıların Av Turizmi Kapsamında Avlanmalarına ĠliĢkin Esas ve Usulleri Ġçerir Yönetmelik” (Kanunun 15 ve 32. maddeleri kapsamında hazırlanıp 8 Ocak 2005 tarih ve 25694 sayılı Resmi Gazete‟de yayınlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik; sürdürülebilir avcılık ve doğal hayatın korunması ilkelerini gözeterek, popülasyonları ve yıllık artım miktarları belirlenmiĢ yenilenebilir doğal kaynakların bir parçası olan av hayvanlarının av turizmi kapsamında avlatılmasını sağlayacak ilkelerin belirlenmesini; av organizasyonu, av ve yaban hayvanı gözlem turları, fotoğraf ve film çekimlerinin nasıl düzenleneceğini; organizasyonları yürütecek acente ve görevlilerin yapacakları iĢ ve iĢlemleri; av organizasyonlarında görev alacak kalifiye eleman yetiĢtirilmesini içermektedir.); her yıl o yılın av dönemi ile ilgili uyulması gereken kuralları içeren Merkez Av Komisyonu (MAK) Kararı hükümleri; Diğer Kanunlar (Seyahat Acenteleri ve Seyahat Acenteleri Birliliği Kanunu; AteĢli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun; Yabancıların Türkiye‟de Ġkameti ve Seyahati Hakkında Kanun; Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler, NiĢan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı, Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun; Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu, Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu; Milli Parklar Kanunu; Çevre Kanunu vb.); Uluslararası sözleĢmeler (BERN, CITES) çerçevesinde yürütülmektedir (www.milliparklar.gov.tr). Türkiye'nin av pazarından elde ettiği gelirin yaklaĢık 30 milyon dolar olduğu belirtilmektedir. Ancak komĢu ülke Bulgaristan av pazarından yılda 100 milyon dolar gelir elde etmektedir. Türkiye‟de av turizmi ile uğraĢan dokuz büyük seyahat acentesi bulunmaktadır. Bu firmalar aracılığıyla ülkemize gelen av turisti sayısı ise yaklaĢık 25 bin kiĢidir. Yabancı avcıların sadece avlanma gideri olarak Türkiye'de kiĢi baĢı yaklaĢık 8-10 bin dolar harcadığı, Türkiye'de 2010 yılı av turizmi sezonu gelirinin konaklama ve yeme-içme gelirleri hariç 3,5 milyon lira olduğu rapor edilmiĢtir. 96 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.12. Yamaç ParaĢütü Yamaç paraĢütü sporu hem havacılığın bir dalı hem de bir doğa sporudur. Seksenlerin (1980) baĢlarından itibaren günümüze kadar geliĢerek gelen ve halen tasarım ve teknolojilerdeki geliĢmelerle ilerleyen bir havacılık dalıdır. Kendi içinde disiplinini ve limitlerini kesin Ģekilde belirleyen yamaç paraĢütü sporu, “limitler dahilinde” yapıldığında güvenli bir doğa sporudur. Yamaç paraĢütlerinin tasarım ve dizaynı sürekli geliĢtirilmektedir. Bugünkü hali ile yamaç paraĢütleri, güvenli uçuĢlar sunan bir hava aracı Ģeklini almıĢtır. Yamaç paraĢütleri temel olarak baĢlangıç – orta seviye ve ileri seviye kanatlar olarak ayrılmaktadır. Türkiye‟de yamaç paraĢütü yapan sporcuların büyük kısmı baĢlangıç-orta seviye kanatlar ile uçmaktadırlar. Bu kanatlar dizayn ve tasarımdaki son geliĢmelerin getirdiği avantajlar ile birlikte günümüzde pilotlara oldukça güvenli uçuĢlar sunmaktadır. Teknolojinin getirdiği bu avantajlar ile birlikte yamaç paraĢütü sporu kısıtlı kitlelere hitap etmekten kurtulmuĢ, dünyada ve ülkemizde insanlar arasında hızla yayılan sosyal bir hobi Ģeklini almaya baĢlamıĢtır. Bütün doğa sporlarında aynı zamanda havacılık disiplinini içinde barındıran yamaç paraĢütünde güvenlik için asıl kıstas pilotun kendi limitleri dahilinde uçuĢlar yapmasıdır. Yamaç paraĢütleri öncellikle, diğer hava araçlarına göre kolaylıkla havalanır, yönlendirilir ve indirilirken, birkaç dakikada hazırlanılabilir ve indikten sonra kolayca toplanabilirler. Uygun bir eğitimle "temel" uçuĢ kontrolü becerisi, bir kaç haftada kazanılabilir. Hafifliği ve küçük boyutları sayesinde rahatlıkla sırta alıp hiç bir yola, hava alanına ya da baĢka bir tesise gerek duymadan kalkıĢ noktasına tırmanabilir ve yolları olmayan dağlardan bile kolaylıkla kalkıp uçulabilir. GeniĢ olmayan alanlardan, herhangi bir piste ihtiyaç duymadan kalkabilir ve planör -delta kanatların inemeyeceği dar alanlara inilebilir. Yamaç paraĢütü sporu, temel güvenlik kriterlerini sağlamıĢ ve ciddi teorik & pratik eğitimini almıĢ herkesin, kolayca uçabilmesini 97 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 sağlayan bir spor olmasının yanı sıra, profesyonel anlamda incelersek: "Uzun Mesafe Yarışma" ve "Akrobasi" Ģeklinde iki dala ayırabiliriz. Özetle uzun mesafe - yarıĢma uçuĢlarındaki temel amaç, tahmin edilebileceği gibi yükselen hava hareketlerini (termik) kullanarak uzun mesafeler kat etmektir. YarıĢmalarda, pilotlardan önceden belirlenen onlarca kilometre uzunluktaki rotaları takip etmeleri ve en kısa sürede bitiĢ noktasına (Gol) varmaları beklenir. Akrobaside ise, pilotlardan çeĢitli manevraları hatasız ve manevralar arasında düzgün geçiĢ yapmaları istenir. Bireysel akrobasi uçuĢu yapılabileceği gibi, daha zorlu olan ikili senkronize akrobasi uçuĢları da yapılmaktadır. Akrobasi manevraları, çok zorlu olmakla beraber, yüksek G kuvvetlerine (2 ~ 3G) dayanıklılık, ileri seviye kanat kontrolü ve yetenek gerektirmektedir. Bu manevralar göze hitap ettiği ve heyecan verici olduğu için Akrobasi festivalleri ve yarıĢmaları, birçok ülkede uçan veya uçmayan kesimler tarafından büyük ilgi görmektedir (www.havacilik.metu.edu.tr). 2.3.12.1. Yamaç ParaĢütü‟nün Dünyadaki Ekonomik Boyutu Hava sporlarında yamaç paraĢütünün atası 1948 yılında Dr. Francis Rogallo tarafından yapılan portatif delta kanattır. Ancak zamanla delta kanatlarının taĢıma güçlüğü nedeniyle yapılan çalıĢmalar sonucunda 1970‟lerin sonlarında daha hafif olan (uçaktan) serbest düĢüĢ paraĢütüne geçiĢ yapılmıĢtır. Daha sonra ise delta kanatlara oranla ucuz maliyeti, kolay kurulumu ve kontrol edilebilirliği sayesinde, son teknoloji ürünü malzeme ve üretim teknikleri sayesinde "yamaç paraĢütçülüğü" adıyla bilinen son yıllarda popülerliği hızla artan yepyeni bir havacılık sporu doğmuĢtur. 1980‟li yıllarda özellikle Avrupa'nın dağlık arazilerinin bol olduğu ülkelerde, yamaç paraĢütçüleri düzenli olarak dağlardan, tepelerden uçmaya baĢlamıĢlardır. Sonrasında, rengârenk kanatlar (kanopi-yamaç paraĢütü) bütün kıtaların tepelerinde görülmeye baĢlamıĢ, Japonya'daki Fuji Dağı ve Himalayalar'daki Everest zirvesinden uçuĢlar gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġlk Dünya Yamaç ParaĢütü ġampiyonası Avusturya‟nın Kössen Ģehrinde 1989 yılında yapılmıĢtır. Sonraki yıllarda düzenlenen müsabakalar, her yıl farklı bir ülkede düzenlenen uluslararası Çanhavk Yamaç ParaĢütü yarıĢması gibi etkinlikler, bu spor dalının gerek sporcu ve meraklı, gerekse izleyici açısından turizm potansiyelini göstermektedir. 2.3.12.2. Yamaç ParaĢütü‟nün Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Türkiye‟nin yamaç paraĢütünde değerlendirilebilecek yerlerini Ģu Ģekilde sıralamak mümkündür: Fethiye Ölüdeniz, Bayramören, Çankırı Aluç Köyü, AkĢehir, KaĢ, Ġnönü Eğitim Merkezi, EskiĢehir, Güzelçamlı Kaplan Kayası takeoff / KuĢadası AYDIN, Ġzmir Bozdağ, 98 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Denizli Çökelez Dağı, Denizli Honaz Dağı, Amasya, Bolu Abant, Kayseri Ali Dağ, Erzincan Munzur Dağı, KeĢiĢ Dağı, Ġstanbul Ormanlı, Gürle Dağı,Orhangazi, Bursa, GölbaĢı Ankara, Isparta Davraz Dağı, Manisa Spil Dağı, Ġskenderun, Sakarya Serdivan, Sakarya Karagöl, Samsun-Kocadağ, Ordu-Boztepe, Tekirdağ-Uçmakdere, Tokat - Mercimek Tepe (Turhal), Tokat - Samandağı (BaĢçiftlik), Tokat - Kabak Tepe ( Bereketli), Tokat - Dönekse ( Niksar), Isparta Eğirdir Dağı, Mersin - Gelincik Tepesi ve Adana – Kabasakal. Bu yerlerde yükseklik 4.000-5.000 m. arasında değiĢebilmekte, menzilde ise 100-200 km. arasında mesafelere gidilebilmektedir. Ülkemizde yamaç paraĢütü ile ilgili olarak Türkiye Yelken Kanat ve Yamaç ParaĢütü Federasyonu kurulmuĢtur. Ayrıca ülkemizde bu sporun eğitimini veren ve yapan yaklaĢık 40 civarı üniversite kulübü vardır.(Bulu Eraslan, 2007: 206). Türkiye‟de, 2010 yılında Dünya Yamaç ParaĢütü ġampiyonası Çankırı Bayramören‟de gerçekleĢtirilmiĢ, 2011 Yamaç ParaĢütü Uzun Mesafe Türkiye ġampiyonası (Denizli XC Open 2011) Ağustos ayında Denizli Çökelez ve Denizli Nikfer‟de düzenlenmiĢtir. 2.3.13. KuĢ Gözlemciliği Ornitoloji, kuĢ bilimi demektir ve kuĢlarla ilgili tarihçelerinden yaĢadıkları yerlere, türlerinden beslenmelerine kadar her Ģeyi incelemektedir. KuĢlarda bitkiler gibi endemik yani oldukları coğrafyaya özgü bazı özellikler taĢırlar. Ayrıca endemik olmasalar da, yaĢadıkları bölgenin coğrafi ve fiziki özelliklerinin kuĢlar üzerinde etkileri olabilmektedir. KuĢ gözlemciliği ise kuĢların davranıĢları, renkleri ve yaĢam ortamları gibi farklı özelliklerini doğal ortamlarda inceleme ve gözlemleme faaliyetleridir. Bu faaliyetleri gerçekleĢtirme amacıyla doğada yapılan, kuĢ dünyasını tanıma amaçlı gezilere de kuĢ gözlemciliği turizmi adı verilmektedir. Bu turizme ilgi duyan çok farklı yaĢ ve meslek grupları söz konusudur. 99 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Dünyanın en yaygın hobilerinden biri olan kuĢ gözlemciliği, doğa sevgisini geliĢtirir ve doğada yürümeyi gerektirdiği için insan sağlığına da faydalıdır. KuĢları düzenli gözlemek birçok baĢarılı bilim adamı için biyolojik bir kariyerin ilk adımı olmuĢtur ve yine bu tip gözlemler sayesinde, tarım ilaçlarının insanlara zararları gibi birçok önemli çevresel değiĢiklik tespit edilmiĢtir. Öyle ki Ġngiltere hükümeti, 15 hayat kalitesi ölçeğinden biri olarak tarımsal arazideki kuĢların sayılarındaki dalgalanmaları kullanmaktadır. 2.3.13.1. KuĢ Gözlemciliği‟nin Dünyadaki Ekonomik Boyutu KuĢ gözlemleme ülkemizde az sayıda insan tarafından bilinmesine rağmen Avrupa ve Kuzey Amerika‟da çok yaygındır. ICBP (Uluslar arası KuĢ koruma Konseyi), OSME (Orta Doğu Ornitoloji Topluluğu), IWRB (Uluslar arası su kuĢları ve Islak Alanlar AraĢtırma Bürosu), RSBP (Royal KuĢ Koruma Topluluğu) gibi kuĢ gözlemciliğinde önde gelen pek çok profesyonel organizasyon, Avrupa, Asya ve Afrika‟da doğal habitatları içinde kuĢları gözleyip, bölgelerin kuĢ toplumlarını ve belli kuĢ türlerini araĢtırmaktadır. Bunların dıĢında pek çok amatör kuĢ gözlem toplulukları da doğal ortamda yaban hayatını izlemektedirler.(Akpınar, Bulut, 2010) Dünyada kuĢ gözlemciliği, turizm sektörü içerisinde ciddi bir paya sahiptir. Ġngiltere‟de geleneksel KuĢ Gözlem Fuarı düzenlenmektedir. 21. Ġngiltere KuĢ Gözlem Fuarı'nda, 61 ülkeden 350'den fazla stant açılmıĢtır. Fuara kuĢ gözlemciliğinin hemen hemen tüm paydaĢları katılmıĢtır. Fuarda, ornitologlar, turizm Ģirketleri, dernekler, turizm bakanlığı yetkilileri, kuĢ gözlem için gerekli olan dürbün, teleskop vb malzemelerin satıcı temsilcileri, bu konuda yayın yapan her türlü yazılı ve görsel medya temsilcileri yer almıĢtır. ABD‟de doğa hobileri konusunda ulusal ölçekte yapılan en son anketin tahminlerine göre (NSRE), 16 yaĢ üzerinde olan 69 milyon insan ya da diğer bir deyiĢle Amerika‟nın 16 yaĢ üzeri nüfusunun üçte biri, anketten önceki 12 ay içinde kuĢ gözlemlemiĢ, tanımlamıĢ ya da fotoğraflamıĢtır; bu sayı anketten önceki 12 ay içinde balığa gidenler ya da doğa yürüyüĢü yapanlar kadar büyük bir sayıdır (Cordell&Herbert 2002). KuĢ gözlemcileri, genelde eğitimli ve iyi gelirli insanlardır. Amerika‟da bir kuĢ gözlemcisinin ortalama yıllık geliri 50.000 $‟ın üzerindedir ve üçte biri en azından üniversite mezunudur (Cordell&Herbert 2002). KuĢ bilimcileri, doğa turizmcileri arasında doğayı koruma konusunda bilinç düzeyi yüksek olanlardandır. Ayrıca bu alanda kuĢlar için ciddi miktarlarda para harcamaktadırlar. Amerika‟da 1996‟da kuĢ gözlemciliğine dair harcamaların 23 milyar doların üzerinde olduğu 100 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 öngörülmektedir. Yine aynı yılda 17,7 milyon kuĢ gözlemcisi evlerinden en az 1 mil (1,6 km) uzaklaĢarak sadece gezi masrafı olarak 7,6 milyar dolar para harcamıĢlardır. (ABD Ġç ĠĢleri Bakanlığı, Balık ve Yaban Hayatı Servisi ve ABD Ticaret Bölümü Sayım Bürosu verileri). Ünlü bir çevre koruma organizasyonu olan NationalAudubonSociety‟nin 600.000 üyesinin üçte ikisi kuĢçu olduklarını belirtmektedirler (Dickonson&Edmonson 1996). Ortalama bir eko turizme ilgili turistle karĢılaĢtırıldığında, kuĢ gözlemcileri daha bağımsız, daha ne yapacağını bilen ve bu iĢe gönülden bağlı kiĢilerdir (Page&Dowling 2002). Birçok kuĢ gözlemcisinin beklentileri, yüksek düzeydeki gelirleriyle birleĢtiği zaman, ziyaret edilen bölgelere büyük ekonomik katkılarda bulunabilir (Kerlinger&Brett 1995). Bu konuda çok az yapılmıĢ araĢtırma olsa da, iyi eğitimleri ve yüksek beklentileri ıĢığında, diğer eko-turistlere nazaran, kuĢ gözlemciler çevresel etkilerini azaltmak için daha çok caba göstermekte, çeĢitli ekosistemlerin farklılığına ve önemine saygı duymakta ve gezileri sırasında istenilen korunan alan giriĢ ücretlerini ödemektedirler(Hill et al. 1997). Aynı zamanda kuĢ gözlemciliğinin, eko turizm olarak addedilen Masai Mara‟da çitaları araçlarla kovalamak, Yeni Zelanda kanyonlarında gümbürdeyen sürat tekneleri ya da dünyanın çeĢitli yerlerinde yüzey toprağını yok eden off-road araç turları gibi aktivitelerden çok daha düĢük çevresel etkileri vardır (Weaver 1998; Page&Dowling 2002) 2.3.13.2. KuĢ Gözlemciliği‟nin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Türkiye‟deki kuĢ gözlemcisi sayısı, maalesef kuĢ türleri sayısı ile paralel değildir. Ülkemizde 502 farklı kuĢ türü olduğu ve 436‟sının sürekli görülebildiği bilinmesine rağmen, kuĢ 101 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 gözlemciliği ancak son yıllarda artıĢ göstermektedir. Ülkemizdeki kuĢ türü sayısı Avrupa‟daki kuĢ türü sayısı kadardır. Türkiye coğrafi yapısı itibariyle zengin sulak arazilere sahiptir. Ayrıca kuĢların ana göç yolları üzerinde olması nedeniyle de kuĢ türleri çeĢitliliği artmaktadır. Ülkemizde 1990‟larda 20 kuĢ gözlemcisi varken 2007‟de bu sayının 500‟leri bugün ise 1000‟leri geçtiği tahmin edilmektedir. KuĢ AraĢtırmaları Derneği (yeni adıyla Doğa AraĢtırmaları Derneği), Ornitoloji AraĢtırma Merkezi, Kuzey Doğa Derneği gibi dernekler bu alana gönül vermiĢ amatör ve bilim insanlarının kurdukları oluĢumlardır. Türkiye ilk kuĢ turunu, ancak 2000‟li yıllardan sonra Kars yöresine düzenlemiĢtir. KuĢ gözlemcisi turistlerin eğitim ve ekonomik düzeylerinin yüksekliği göz önüne alındığında, öncelikli geliĢtirilecek turizm alanları içerisinde kuĢ gözlemciliğine ilk sıralarda yer verilmelidir. Hem ekonomik katkıları yüksek hem de doğanın korunmasında bilinçli turistler oldukları aĢikârdır. Türkiye Turizm Stratejisi‟nde de belirtildiği gibi turizm faaliyetlerinin tüm yıla yayılmasında ve sürdürülebilir ekoturizm faaliyetlerinin artırılmasında, kuĢ turizmi büyük bir potansiyele sahiptir. Diğer yandan dünyadaki pazar potansiyelinin büyüklüğü göz önüne alındığında ülkemizde henüz bakir konumda olan bu alana yapılacak yatırımların önemli getirileri olacaktır. Hali hazırda yeterli sayıda yetiĢmiĢ kuĢ rehberlerinin olmaması, tur organizasyonlarının sayısının azlığı yaĢanan önemli sıkıntılardır. Bu alanda kamu, STK ve özel sektör iĢbirliği ile yapılacak organizasyonların büyük ses getirebileceği öngörülmektedir. 2.3.14. Fotoğrafçılık – Foto Safari Günümüzde fotoğrafçılık gerek profesyoneller gerekse amatörler tarafından hem maddi kazanç elde etmek hem de boĢ vakitleri zevkli bir uğraĢla değerlendirme amacıyla yapılan bir aktivite halini almıĢtır. Fotoğraf çekmek, turizm içerisinde yapılan önemli ve hatta neredeyse vazgeçilmez aktivitelerden biridir. Fotoğraf çekimi, farklı amaç taĢıyan bir turizm aktivitesinde yaĢanılan güzel anların “hatıra” olarak saklanması maksadıyla yapılabildiği gibi, baĢlı baĢına açık veya kapalı ortamlarda belirli objelerin fotoğrafını çekme amacıyla yapılan bir aktivitede olabilmektedir. Turizme konu olan “doğa fotoğrafçılığı”, fotoğrafçılığın birçok dalından biridir. Doğa fotoğrafı, doğal bir yaĢam alanı içindeki canlı, evcil olmayan hayvanlar ve tarımsal olarak yetiĢtirilmeyen bitkileri, jeolojik oluĢumları, böceklerden buzdağlarına kadar, doğal sürecin geniĢ çeĢitliliğini tanımlar. Doğa fotoğrafçılığı, günümüzde ilgi gören fotoğrafçılık alanlarından biridir. Geçtiğimiz son elli yılda çevre kirliliğinin hızla artması, ekolojik sorunların büyümesi doğaya duyulan ilginin 102 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 çoğalmasına neden olmuĢtur. Doğa fotoğrafçılığı bu ilgi alanında bilimsel, belgesel ve estetik yönlerinden önemli iĢlevlere sahiptir. Doğa fotoğrafçılığı çekilen görüntüye veya çekim yapılan yere göre çeĢitlenmektedir. Bunlar; • Peyzaj (manzara) fotoğrafçılığı, • Yabani hayvan fotoğrafçılığı (kuĢ, kelebek, memeli hayvan vb;) • Yabani çiçek fotoğrafçılığı • Orman ve ağaç fotoğrafçılığı • Dağ fotoğrafçılığı • Durgun ve hareketli sular fotoğrafçılığı • Mağara fotoğrafçılığı • Sualtı fotoğrafçılığı Doğa fotoğrafçılığı geliĢtikçe doğayı koruma amacıyla uyulması gereken bazı kurallarda ortaya konmaktadır. AĢağıdaki üç nokta tüm doğa fotoğrafçılarının davranıĢ biçimlerini üzerine kurdukları temeli oluĢturmaktadır; 1. Özellikle nadir bulunan ve soyu tehdit altındaki türler söz konusu olduğunda konunun zenginliği, fotoğrafın zenginliğinden daha önemlidir. Bu durum, özünde hem jeolojik hem de biyolojik konuları kapsar. 2. Yerel ya da ulusal doğayı koruma Ģartları varsa, her koĢulda bunlara uyulmalıdır. Bu Ģart, gerekli olduğunda giriĢ izinlerinin alınmasını, eğer iĢaretlenmiĢ ise izlenecek patika ve yol güzergâhlarına uyulmasını kapsar. 3. Tüm durumlarda en yakın çevre ve bazı hallerde de daha geniĢ bir ekolojik alan, türlerin yaĢamlarını sürdürebilmeleri için bozulmadan bırakılmalıdır. Fotoğrafçılar onları görüntülemeden önce hassas yaĢam biçimlerinin ihtiyaçları konusunda bilgi sahibi olmalıdırlar. Sonuç olarak, fotoğraflanan bitkilerin etrafının düzenlenmesi, kuĢ çekimlerinde içine saklanılacak sabit barınak kullanılması ve benzeri, ortama müdahaleci faaliyetler, en az düzeyde tutularak dikkat ve sağduyu (http://www.patikatrek.com) 103 yoluyla gerçekleĢtirilmelidir YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2.3.14.1. Fotoğrafçılık – Foto Safari‟nin Dünyadaki Ekonomik Boyutu Foto safari turizmi dünyada oldukça yaygın olan turizm aktivitelerinden biridir. Özellikle Güney Afrika, Kenya ve Tanzanya gibi vahĢi hayatın halen yaĢandığı yerlerde doğayı gözlemek ve fotoğraf çekimi yapmak amacıyla kilometrelerce mesafe kat ederek seyahat eden turistler vardır. Bazen büyük gruplar eĢliğinde gezilebildiği gibi, istenilen görüntünün yakalanabilmesi için gerekli zamanı harcayabilmek amacıyla sadece 2 kiĢilik turlarda düzenlenmektedir. Oldukça maliyetli olan bu tür seyahatler özellikle gelir düzeyi yüksek kiĢiler tarafından tercih edilmektedir. Bunun yanı sıra gelir düzeyi düĢük olsalar dahi bu konuya meraklı gençler gerekirse satın aldıkları ikinci el makineler ve kendi oluĢturdukları gruplarla düĢük maliyetli turlar da düzenlemektedirler. Dünyadaki bu yoğun ilgiden kaynaklanan foto safari turizmi ülkemiz açısından önemli bir potansiyeldir. Bu potansiyeli fırsata dönüĢtürmek için gerekli alt yapıyı hazırlayarak markalaĢmayı hedeflemek ve daha sonrada pazarlama faaliyetlerine önem vermek gerekmektedir. 2.3.14.2. Fotoğrafçılık – Foto Safari‟nin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Türkiye, el değmemiĢ pek çok doğal güzellikleri, flora ve fauna zenginliği, kültürü, folkloru, müziği, yaĢam Ģekli, yemekleri ve insanı ile foto safari için oldukça elveriĢli bir ülkedir. Bu amaçla baĢta turizm bakanlığı olmak üzere pek çok seyahat acenteleri, foto safari turları düzenleyerek, ülkemizin bu eĢsiz güzelliklerini tanımaya ve keĢfetmeye yönelik çalıĢmalar yürütmektedir. Ayrıca iklimsel özellikleri dolayısıyla da yılın büyük bir bölümü güneĢli ve aydınlıktır, bu durum fotoğrafta çok önemli ve gerekli olan ıĢık yapısını sağlamada önemli bir avantajdır. Ülkemizde doğa fotoğrafçılığı turizmi genellikle grup organizasyonları eĢliğinde yapılmaktadır. Bazen yakın mevkilere gidilirken kimi zamanda çekilecek objenin türüne ve mevsime göre oldukça uzak mevkilere seyahatler düzenlenebilmektedir. Özellikle büyükĢehirler baĢta olmak üzere üniversite öğrencilerinin yoğun olduğu Ģehirlerde açılan ve sayıları giderek artan fotoğrafçılık kursları, foto safari turizminin geliĢmesinde önemli rol oynamaktadır. 2.3.15. ATV ATV motorunun ismi Ġngilizce “AllTerrainVehicle” adının kısaltılmıĢıdır. ATV, dört tekerlek üzerinde hareket eden, içten yanmalı motorla güç alan tek ya da çift kiĢilik, her türlü zeminde yol alabilen bir araçtır. 104 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 ATV motorları “off-road” ve “on-road” olmak üzere 2 türdür. Kelime anlamlarına göre Türkçe‟ye uyarlandıklarından dolayı “off-road” motorlar trafiğe çıkması yasak olan, “onroad” motorlar ise trafiğe çıkma izni olan anlamına gelmektedir. Ġkisi arasındaki temel fark on-road motorların birçok anlamda trafikte yer alan diğer motorlu araçların sahip olduğu özelliklere sahip olmasıdır. Yani, kask takılması, on-road motorlarda plaka, ruhsat, sigorta, motorlu taĢıtlar vergisi, muayene gibi zorunluluklar varken off-road motorlarda bu tür zorunluluklar yoktur. Ayrıca teknik donanımları itibariyle de farklar bulunmaktadır. Off-road motorlar, hobi amacıyla üretildiğinden dolayı, özel eğitim almak gerekmeksizin herkesin kullanabileceği Ģekilde tasarlanmıĢtır. ATV turları genelde düzgün yollar yerine arazide yapıldığı için Ģartlar göz önünde bulundurularak gerekli tedbirler alınmıĢtır. Gece turları için Ģart olan far, park ve stop lambalarına sahiptir. Sonuç olarak, atv motorları günümüzün sıkıcı dünyasından kopup, kendine biraz vakit ayırarak, heyecan yaĢamak isteyenler için tasarlanmıĢ araçlardır. Motosiklet sürmekten korkan ancak ama bu zevki tatmak isteyenler için özel olarak üretilmiĢ gibidir. 2.3.15.1. ATV Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu ATV ilk olarak Japonya‟da düzgün yolu olmayan köylere veya kırsal alanlara ulaĢım için tasarlanan üç tekerlekli araçlardı. Ġlk olarak 1970 yılında Honda tarafından üretilen araç daha sonra Amerika‟da popüler olmuĢtur. Sonrasında diğer markalarda modeller çıkartmıĢ ve bu araç giderek geliĢmiĢtir. Ġlk dört tekerlekli model Suzuki tarafından üretilmiĢ ve bundan sonra gerek ulaĢım gerekse sportif amaçlarla kullanılmıĢtır. Zaman içinde güvenlik gerekçesi ile üç tekerlekli modeller terk edilmiĢ ve sadece dört tekerlekli modeller kalmıĢtır. Ġlk defa Honda tarafından üretilen 4x4 modeli ile bu segment araçlar ayrıcalıklı bir yere gelmiĢtir. Sadece ABD‟de 2007 yılında 1,11 milyon motosiklet satıĢı yapılmıĢken ATV satıĢı 759 bin olmuĢtur. Bu verilerden yola çıkarsak ATV satıĢlarının ve ATV‟ye bağlı spor, turizm vb. her türlü aktivitenin hem dünyada hem de Türkiye‟de her geçen gün artacağı tahmin edilebilir. 2.3.15.2. ATV Turizminin Türkiye‟deki Ekonomik Boyutu Ülkemizde yeni olan ATV araçları ilk olarak geldiğinde arazi aracı muamelesi görmüĢ olsa da günümüzde motosiklet kategorisindedir ve kullanabilmek için A2 ehliyeti gerekmektedir. ATV motorunun ülkemizde bir turizm aktivitesi olarak kullanılması son yıllara rastlamaktadır. . Ekipman ve kullanım olarak motosiklet ile benzer olan ATV araçları off-road ortamda daha güvenli olduğundan giderek daha fazla tercih edilmekte ve yaygınlaĢmaktadır. 105 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ülkemizin coğrafi ve iklim koĢullarının doğa turizm türlerine uygun olması ATV turizminin de hızla geliĢmesine neden olmaktadır. BaĢlı baĢına ATV turları düzenlenebildiği gibi diğer turizm türlerinin yanında sunulan bir aktivite olarak da verilmektedir. Her türlü doğa koĢullarında hareket kabiliyeti olan ATV motoru ile dağlık, ormanlık araziler, dere yatakları yakınları gibi doğal ortamlarda tek veya gruplar halinde turlar düzenlenmektedir. ATV motorunun, özellikle motosiklete göre kullanımının kolay olması, yol olmayan yani otomobille ulaĢılması güç yerlere gidilmesini kolaylaĢtırması, giderek artan bir ivmeyle talep görmesine neden olmaktadır. 2.3.16. Mağara Turizmi Mağara turizmi, mağaraların turizm olgusu içerisinde değerlendirilmesi temeline dayanmaktadır. Mağaralar, sahip oldukları görsel güzelliklerin gezilmesi veya sportif amaçlarla gezilmesi olmak üzere iki Ģekilde kullanılmaktadırlar. Görsel amaçlı kullanımlar için mağara içi sarkıt ve dikitler gibi Ģekiller bakımından zengin, dolaĢımın kolay olması bakımından yatay yönde geliĢim göstermiĢ ve kolay ulaĢım sağlanabilen mağaralar seçilmektedir. Bu tür mağaraların turistlerin giriĢleri kolay ve bir içleri Ģekilde gezmelerini sağlamak adına yürüme platformları ve korkuluklar yapılması suretiyle düzenlenebilmektedir. Ayrıca aydınlatma sağlanarak mağaraların derinliklerine kadar gidilebilmektedir. Bu tür mağaralar belirlenen özel ücret tarifeleri üzerinden alınan bilet ücretleri ile gezilebilmektedir. Sportif amaçlı kullanımlar için derinlik ve uzunluk daha çok önem kazanmaktadır. Sportif mağaracılıkta önemli olan mağaranın herhangi bir müdahale ile doğal yapısının bozulmamasıdır. Mağara içi eko sistemin muhafaza edilmesi temel olarak alınmıĢtır. Ġçinde düzenleme yapılmayan bu mağaraları özel donanımlı mağaracılar gezebilmektedirler. 2.3.16.1. Mağara Turizminin Dünyadaki Ekonomik Boyutu Özellikle Avrupa ve Amerika BirleĢik Devletlerinde 1900‟lü yıllarla birlikte mağaraların gezilip görülebilecek bir turizm ürünü haline geldiği görülmektedir. Erken dönemde 106 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 mağaraların içi turistlerin rahatlıkla gezebilmesini teminen düzenlenmiĢ, aydınlatma sistemleri hatta raylı sistemler kurulmuĢtur. Ancak 1990‟lı yıllardan itibaren yükselen çevre bilinci doğrultusunda mağaraların kendine has bir ekolojik sisteme sahip oldukları ve bu eko sistemin turizm adına bozulmaması gerektiği savunulmuĢtur. Son yıllarda özellikle Avrupa‟da mağara turizmi daha çok sportif mağara turizmi Ģeklinde yani mağara içi düzenlemeler olmaksızın, özel ekipmanlar vasıtasıyla gerçekleĢtirilmektedir. Mağara turizminde dünyanın en önemli destinasyonları arasında ilk sırayı Slovenya almaktadır. Slovenya‟da bulunan binlerce Kras mağara içerisinde, turistlere hitap eden, kireçten ve yeraltı sularının oluĢturduğu 20‟den fazla gezilecek mağara yer alamaktadır. Turistlerin en çok rağbet gösterdikleri mağaralar Postojna ve ġkocjan mağaralarıdır. Škocjan Mağaraları 1986 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi‟ne girmiĢtir. Sadece Postojna mağarasının yıllık ziyaretçi sayısı 28 milyon kiĢidir. Mağara giriĢ ücretleri ve günlük kiĢisel harcamalar dikkate alındığında bu mağaraları gezmek üzere ülkeye gelen turistlerin Slovenya ekonomisine ciddi katkı sağladığı açıkça görülebilmektedir. 2.3.16.2. Türkiye‟de Mağara Turizminin Ekonomik Boyutu Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nın yayınladığı bilgilere göre, Türkiye‟de 20.000‟den fazla mağaranın bulunabileceği öngörülmektedir. Bunlarda 800‟ü MTA, 450 tanesi de değiĢik kulüp ve derneklerce olmak üzere ancak 1250‟si incelenmiĢtir. Türkiye‟nin en uzun mağarası, 16 km‟den fazla olan Isparta‟daki Pınargözü Mağarası; en derin mağarası ise –1453 mt ile Mersin‟deki Peynirlikönü Mağarasıdır. Türkiye‟de 20‟nin üzerinde mağara, turizme açılmıĢ olup, bunların dıĢında yalnızca uygun ekipman sağlanarak rehber eĢliğinde girilebilecek özel ilgi gruplarına yönelik bir çok mağara bulunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından bir mağaranın turizme kazandırılabilmesi için Bakanlığın belirlemiĢ olduğu kriterler aĢağıdaki gibidir: • Mağaranın turizm açısından önem arz eden ve turizme hizmet veren yerleĢim merkezlerine yakın olması. • Mağaranın sahip olduğu morfolojik ve diğer oluĢum özelliklerinin farklı ve ilgi çekici bir takım unsurları taĢıması (kendi özelinde çekici bir özelliğe haiz olması) • Doğal etkenlerle oluĢan mağaraların yanı sıra insanların barınak, sığınak, ibadet yeri ve depolamacılık gibi amaçlar için kazdıkları veya oydukları yapay mağaralar da bulunmaktadır. Bu özellikteki mağaraların arkeolojik ve kültürel değer taĢıması, 107 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 • Mağaraya ulaĢımın kolay ve rahat sağlanabilmesi • Mağaraya giriĢin ve çevresinin oraya gelen ziyaretçilere hizmet vermeye uygun düzenleme yapılmasına (otopark, kafeterya vb.) elveriĢli olması Mağaranın bu kriterleri taĢıdığının belirlenmesinden sonra, • Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü tarafından mağara ekolojisi ve can güvenliği açısından turizm amaçlı kullanımında sakınca bulunup bulunmadığına dair etüt raporu alınması, • Sakınca bulunmaması halinde; mağaranın içinde gezi amaçlı yolların açılımına uygun bir yapı olmasına ve bu kapsamda yapılacak düzenlemelerin ziyaretçilerin güvenle gezebileceği standartları sunacak kapasite ve duruma uygun olması, • Bu özellikleri taĢıdığının belirlenmesinden sonra; içinde mimari ve elektrifikasyon uygulamalarının sağlanabileceği bir ortamın oluĢturulmasının ve bu iĢlemlerin mağara doğasını bozmayacağının teknik raporlarla kanıtlanması, • Bu doğrultuda hazırlanan projelerin, ilgili idarece (Turizm Merkezi sınırları içerisinde ise Kültür ve Turizm Bakanlığı‟nca, Belediye Mücavir Alan sınırları içerisinde ise Belediye BaĢkanlığı‟nca, Belediye Mücavir Alan sınırları dıĢında ise Bayındırlık Ġl Müdürlüğü‟nce) onaylanması gerekmektedir. Proje uygulamasının tamamlanmasını takiben, mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla, ilgili Valilikçe mağara iĢletilmek üzere özel sektöre kiralanabilmektedir. Mağara ekolojisi açısından mağaranın ziyarete açılmasının sakıncalı olması durumunda ise; sadece bilimsel amaçlı araĢtırmalar için mağaraya girilmesine izin verilmektedir. Hakkında korunması gerekli tescilli kültür varlığı kararı bulunan mağaralar için Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü‟nden izin alınması gerekmektedir. Ülkemizde mağaralar konusunda henüz yasal bir düzenleme bulunmaması sebebiyle hiçbir kurum bu konuda direkt yetkiye sahip değildir. Bu açıdan ülkemiz mağaraları mevzuat açısından Orman ve Su iĢleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü arasında bir noktada durmaktadır. Ülkemizde bulunan turizme açık mağaralar Ģu Ģekilde sıralanmaktadır. • DamlataĢ Mağarası - Antalya • Dim Mağarası - Kestel-Alanya / Antalya • ZeytintaĢı Mağarası- Antalya • Gürcüoluk Mağarası - Bartın 108 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI • Ġnsuyu Mağarası - Burdur • Kaklık Mağarası - Denizli • Dodurgalar Mağarası – Denizli • Karaca Mağarası - GümüĢhane • Zindan Mağarası - Isparta • Mencilis Mağarası - Karabük • Dupnisa Mağarası - Kırklareli • Tınaztepe Mağarası - Konya • Ballıca Mağarası - Tokat • Gökgöl Mağarası - Zonguldak 2012 3. YALOVA ĠLĠN‟DE DOĞA TURĠZMĠ 3.1.Yalova Ġlinde Doğa Turizmi ve Önemi Ġnsan yaĢamı boyunca, saklanmak, korunmak, barınmak, beslenmek için doğa ile iç içe binlerce yıl yaĢamıĢtır. Yakın yüzyıllarda ise, yaĢadığı yeri keĢfetmek, Ģehrin gürültü ve karmaĢasından uzaklaĢmak, doğada yeteneğini ispatlamak için kendine fırsat yaratmıĢtır. Bunun için bireysel veya grup olarak yürüyüĢ ve doğa sporları yapma ihtiyacını kendinde hissetmiĢtir. Ormanlarda yapılan yürüyüĢler, spor olduğu kadar bir psikolojik stres atma ve tedavidir. Yalova ve çevresinde yaĢayanlar olarak elimizin altında olan bu olanakları bizler de değerlendirmeliyiz. %60‟ı ormanlarla kaplı olduğu Yalova‟da kendimizi mutlu ve huzurlu hissetmemiz için birçok neden var. Sözgelimi trekking faaliyetlerinin tümü orman içlerinde yapılır. Ġstanbul ve diğer çevre illerden Yalova‟ya, buradan da tüm rota baĢlangıçlarına ulaĢım çok kolaydır. Parkurların tümünde çeĢmeler ve su kaynakları vardır. Her tür yaĢ ve performansa uygun rota seçenekleri olmakla beraber, rotalar kayda değer tehlikeler içermemektedir. Doğal bitki ve hayvan varlığı ile zengin biyoçeĢitlilik trekking için çok uygundur. YürüyüĢ parkurlarında fotoğraf çekimi için uygun manzara seyir noktaları mevcuttur. DeğiĢik kültürlere sahip köylerimizde yaĢayan insanlar sıcakkanlı ve misafirperverdir. Tüm insanlar için mutluluk ortamı doğa ve tabiattır. Herkes ormanda gezdiği zaman, doğal bir patikadan yürüdüğü zaman mutlu olur. Doğanın kucağında insanlar ağaca odun olarak bakmamayı ve böceği haĢarat olarak görmemeyi öğrenir. Böylece zengin doğal kaynakların fakir bekçiliğinden kurtulan insanoğlu, bir zihniyet değiĢimi ile doğanın eĢsiz güzelliğini tahrip etmeden ve biyolojik zenginliğin farkına vararak gelecek nesillere paha biçilemez bir miras bırakacaktır. 109 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 3.2. Yalova Ġlinde Faaliyet Gösteren Doğa Turizmi ile Ġlgili Sivil Toplum KuruluĢları Yalova PerĢembe AkĢamı Bisikletçileri Yamaç ParaĢütçüleri Derneği Pusula Doğa Etkinlikleri Grubu Yalova Doğa YürüyüĢçüleri Grubu Yalova Fotoğraf Amatörleri Derneği 3.3. Yalova Ġlinde Doğa Turizmine Yönelik Yapılan Projeli ÇalıĢmalar 3.3.1. YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi “YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesi‟‟, ülke çapında uygulamaya konulan KÖYDES(Köylerin Altyapısının Desteklenmesi)Projesi ile iliĢkilendirilmiĢ bir projedir. Ġzmit tarafından gelindiğinde, Altınova Ġlçesi Hersek Köyü‟nden baĢlayıp, Armutlu Ġlçesinde tamamlanan 127 km. YeĢil-Mavi Yol uzunluğu, 62 km. bağlantı yolları ile toplam 250 km.‟yi bulan ve çeĢitli tarihi, turistik ve doğal güzellikleri içinde barındıran bir projedir. Harita 8: YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu Kaynak: Yalova Valiliği Alternatif turizmi geliĢtirmeye yönelik önemli bir projedir. Proje kapsamında düzenlenen doğa yürüyüĢ parkurları ve turizm seyir yolları birçok seyir noktasını, kaplıcaları, organik tarım havzalarını, yayla ve Ģelaleleri, arkeolojik ve doğal değerleri içinde barındıran zengin bir potansiyele sahiptir. Hemen tamamı trekking, fotosafari gibi doğa turizmine uygun bir bölgedir. Samanlı Dağları eteklerindeki alan ise, doğa tutkunları için birçok motorkros parkurunu barındırmaktadır. Proje çerçevesinde, orman, yayla ve Ģelalelere daha kolay ulaĢabilmek amacıyla, sahillere dik 110 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 açılmıĢ yollara ilave olarak, 2007 yılında sahile paralel orman içi seyir, foto ve jeep safari, motor sporları, dağ ve doğa yürüyüĢ yolları açılmıĢtır. Alternatif turizmi geliĢtirme anlayıĢının can damarı konumundaki bu yol ile, bir tarafında Marmara Denizi, diğer tarafında Ġznik Gölü ve Gemlik Körfezi bulunan geniĢ bir turizm havzası ortaya çıkartılmıĢtır. YeĢil-Mavi Yol Projesi kapsamındaki güzergahlar ve konaklama, seyir noktaları aĢağıdaki gibidir: Hersek (Hersek Camii ve Gölü), Altınova Merkez, SubaĢı, Soğuksu, Çobankale ve Ballı Kaya, Karadere, Fevziye (Fevziye GüreĢleri), Tevfikiye, Aktoprak, Sermayecik, Burhaniye, Sugören, Güneyköy-BeĢpınarlar Tepesi Karadere-Ġlyasköy-Denizçalı-KabaklıTaĢköprü Burhaniye-Çukurköy-Dereköy-Laledere-Gacık-Çiftlikköy Sugören-Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen KöĢk Gacık- Elmalık-Kirazlı-Yalova Merkez-Yürüyen KöĢk Güneyköy-Kurtköy-Kapılı Çınarlar Kurtköy-Yenimahalle-Kadıköy-Çınarlı Yol-Karaca Arboretum-Samanlı-Yalova Merkez Yenimahalle-Gökçedere Barajı-Termal-Termal Kaplıcaları-Atatürk KöĢkü-SudüĢen ġelalesi Termal-Ortaburun-Çınarcık-TeĢvikiye-Hasanbaba-Erikli Çifte ġelaleler-Erkli Kent OrmanıKarlık Yaylası-Dipsiz Göller-Delmece Yaylası-Onno Tunç Anıtı-Selimiye-Hayriye-Narlı Kapaklı-Hayriye Mecidiye-Hayriye-Narlı Armutlu-Mecidiye-Fıstıklı Erikli Çifte ġelaleler-Erikli Kent Ormanı-Karlık Yaylası-Dipsiz Göller-Esenköy ġelalesi Projenin amaç ve hedefleri aĢağıdaki gibi belirlenmiĢtir: “Yalova, denizi, zengin orman varlığı, verimli tarım toprakları, termal olanakları, bozulmamıĢ doğal güzellikleri, Ġstanbul gibi büyük bir metropole yakınlığı nedeniyle önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. Bu potansiyelin, ekonomik kalkınma açısından değerlendirilmesi ve gelecekte artan Ģekilde fayda yaratabilmesinin, bu değerlerin korunması ve geliĢtirilmesiyle mümkün olabileceği düĢüncesinden hareketle; Çevre ile uyumlu, doğanın korunmasına ve 111 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 organik tarımın geliĢmesine hizmet edecek, yörenin sosyal ve kültürel yapısını koruyacak alternatif turizm türlerinin geliĢtirilmesi fikri YeĢil-Mavi Turizm Seyir Yolu Projesinin baĢlangıcını oluĢturmaktadır. Turizmin, yerel halkın geçimine katkıda bulunacak Ģekilde geliĢtirilmesini sağlamak, Doğal ve geleneksel çevreyi korumak ve iyileĢtirmek, Yerel halkı, doğa ve sosyo-kültürel özelliklerin korunmasına yönelik olarak bilinçlendirmek, Yerel halkın, yaĢadıkları yörenin doğal ve kültürel değerleri sayesinde ekonomik gelir elde etmesi sonucu, bu değerlerin koruyucusu olmasını sağlamak, Sahip olunan biyolojik çeĢitliliğin korunmasını sağlamak, Çevre kirliliğini önlemek, Turizmle birlikte,sektörle uyumlu diğer sektörlerin geliĢmesini sağlamaktır.” 3.3.2.Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi Nüfusun hızlı artıĢı, sanayinin geliĢmesi ile birlikte son yıllarda oluĢan aĢırı kentleĢme; yaĢam koĢullarının güçleĢmesi ve diğer olumsuz faktörler göz önüne alındığında turizm etkinliklerinin önemi gün geçtikçe artmaktadır. Ancak dünyadaki ekonomik, sosyal, siyasal ve teknolojik geliĢmelere paralel olarak turizm tüketim kalıplarında da son yıllarda önemli değiĢimler gözlenmiĢtir. Bu çerçevede “ekoturizm” adında alternatif bir turizm alanının ön plana çıktığı görülmektedir. Ekoturizm faaliyeti kapsamında Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA)‟nın Doğrudan Faaliyet Desteği ile Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzce (Mülga) Yalova genelindeki yürüyüĢ parkurlarının (treeking parkurları) tespiti yapılarak, toplumun özellikle “biyoçeĢitlilik” konusuna duyarlı olması ve bölgenin sosyal ve ekonomik yönden kalkınması hedeflenmektedir. Bu çerçevede “Ekoturizm Gönüllülerine” 13-16 Eylül 2011 tarihleri arasında Uygulama Oteli‟nde eğitim verilmiĢtir. Genel amaçlar: Ekosistem yaklaĢımı ile doğal kaynaklara zarar vermeden en yüksek fayda sağlamak suretiyle bölgenin sosyal ve ekonomik yönden kalkınmasına hizmet etmek. Yöre insanının ve gelen ziyaretçilerin bölgenin ekolojik ve biyolojik zenginliğine dikkatini çekmek. Sürdürülebilir çevre anlayıĢını toplumun tüm kesimlerine anlatmak, toplumsal bir bilinç oluĢturmak. Bölge insanını zengin doğal kaynakların fakir bekçiliğinden kurtarmak. Özel Amaçlar: Ġnsanların dinlenme, eğlenme ve rekreasyonel ihtiyaçlarına cevap verecek doğal trekking parkurları oluĢturmak. Yöre insanına istihdam sağlayarak, aile bütçelerine 112 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 ekonomik katkıda bulunmak. Bölgenin peyzaj potansiyelleri ve estetik kaynak değerlerini ortaya çıkarmak ve bu değerlere azami hassasiyet göstermek suretiyle doğal kaynakların topyekün korunmasına zemin hazırlamak. Yörenin flora, fauna ve ekolojisi dikkate alınarak tanıtım ve pazarlama stratejilerinin belirlenmesini sağlamak. Ġnsanların stresli Ģehir yaĢantısından bir süre uzaklaĢması için doğayla baĢbaĢa hoĢ vakit geçirmelerini sağlamak. Kültürler arası alıĢveriĢ, tüketici ve üretici arasındaki iliĢkilerin ĢeffaflaĢması ve iki grupta da ekolojik döngülere ve birbirlerine karĢı sorumluluk bilincinin geliĢmesine destek olmak. Çevre mahallelerde ve köylerde yaĢayan belli sayıda kiĢiye ekoturizm eğitimi verilerek çevre bilincinin oluĢturulması ve yaygınlaĢtırılmasını sağlamak. Hedef kurumların (yerel halk, turist, tur acenteleri, ilgili kamu kurumları) ekoturizm konusunda bilinçlendirilmesini sağlamak. Elde Edilen Sonuçlar: Biyolojik çeĢitliliğin korunmasına katkıda bulunmak. Korumakullanma dengesi gözetilerek trekking parkurları tasarlamak. Halkın rekreatif, dinlenme, macera, heyecan vb. taleplerini karĢılamak. Bölgesel kalkınmaya hizmet etmek.Çevresel sürdürelebilirlik konusunda toplumsal bir bilinç oluĢturarak, doğa sevgisini arttırmak ve ekoturizm ile bölgenin markalaĢmasını sağlamak.Yenilenemeyen kaynakların kullanımına azami dikkat göstermek. Çevreyle uyumlu, doğal ve geleneksel sosyo-kültürel yaĢamla içi içe geçen, yöresel bitki örtüsünü ve yaban hayatını koruyan turizm alt yapı yatırımlarının gerçekleĢtirilmesini sağlamak. AĢırı kullanımın önüne geçmek ve atıkların azaltılmasını sağlamak. Kurumsal kimliği güçlendirmek. Bilimsel çalıĢma, araĢtırma ve eğitim amaçlı gelen ziyaretçi sayısını arttırmak. Proje 2011 yılının Eylül ayında tamamlanmış olup 10 adet adet parkur belirlenmiştir. Proje ile çalışmanın sonuçları ektedir.( Ek:1) 3.4. YALOVA ĠLĠNDE DOĞA TURĠZMĠNĠ DESTEKLEYEN OLGULAR 3.4.1. Yalova Ġlinde Bulunan Korunan Alanlar 3.4.1.1. Yalova Ġlindeki Tabiat Parkları Yalova Ġlimizde 2 adet tabiat parkı bulunmaktadır. Delmece Yaylası Tabiat Parkı : 2008 yılı tescilli olup alanı 19,76 Ha. dır. Bakanlık Makamı‟nın 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Olur‟ları ile Tabiat Parkı ilan edilmiĢtir. ĠĢletici olarak Yalova Turizm Birliği (YATUB) 10.03.2010 tarihinde yeri teslim almıĢtır. 'Delmece Yaylası Tabiat Parkı' GeliĢme Planı 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve Milli 113 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Parklar Yönetmeliğinin 13. Maddesine istinaden 05.11.2012 tarihinde Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiĢtir. Resim: Delmece Yaylası Tabiat Parkı Harmankaya Tabiat Parkı : 2011 yılı tescilli olup alanı 0,6 Ha. dır. Bakanlık Makamı‟nın 11/07/2011 tarih ve 903 sayılı Olur‟ları ile Tabiat Parkı ilan edilmiĢtir. „Harmankaya Tabiat Parkı' GeliĢme Planı 2873 sayılı Milli Parklar Kanununun 4. maddesi ve Milli Parklar Yönetmeliğinin 13. Maddesine istinaden 05.11.2012 tarihinde Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığımızca onaylanarak yürürlüğe girmiĢtir. Resim: Harmankaya Tabiat Parkı 114 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 3.4.1.2. Yalova Ġlindeki Sulak Alanlar Ġlimizde sulak alan olarak Hersek Lagünü (Yaban ördekleri ve kaz türleri, flamingo, kız kuĢu, su çulluğu, kara batak, kuğu, balıkçıl türleri) 150 ha. alana sahip olup derinlik en fazla 0,60,9 metredir. GeçmiĢ yıllarda ticari olarak balıkçılık yapılmıĢ, ancak günümüzde balık türleri ve popülasyon yoğunluğu kaybolmuĢtur. Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği‟nin 17. maddesi uyarınca Ulusal Sulak Alan Komisyonu üyesi kurum ve kuruluĢların temsilcilerinin oluĢturduğu Teknik ÇalıĢma Grubu ile Hersek Gölü Sulak Alan koruma bölgeleri 17 EKĠM 2007 tarihinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Ulusal Sulak Alan Komisyonu ve Bakanlığımızın onayına müteakip kesinleĢecektir. Bu sürecin bir an önce tamamlanması Müdürlüğümüzce çok önemli görülmektedir. Resim: Hersek Lagünü 2012 yılı kış ortası sukuşu sayımlarında Hersek Lagünü’nde 37 türden 5356 sukuşu sayılmıştır. Alanda Görülen Kuş Türlerinin Koruma Durumları Tür adı Türkçe İsim Bilimsel İsim IUCN Bern 1 Küçük batağan Tachybaptus ruficollis LC Ek II 2 Bahri Podiceps cristatus LC Ek III 3 Kara boyunlu batağan Podiceps nigricollis LC Ek II 4 Karabatak Phalacrocorax carbo LC Ek III 5 Tepeli karabatak Phalacrocorax aristotelis LC Ek II 6 Küçük karabatak Phalacrocorax pygmeus LC Ek II 7 Küçük ak balıkçıl Egretta garzetta LC Ek II 8 Büyük ak balıkçıl Casmerodius albus LC Ek II 9 Gri balıkçıl Ardea cinerea LC Ek III 10 Leylek Ciconia ciconia LC Ek II 115 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 11 Çeltikçi Plegadis falcinellus LC Ek II 12 Kaşıkçı Platalea leucorodia LC Ek II 13 Flamingo Phoenicopterus ruber LC Ek II 14 Kuğu Cygnus olor LC Ek III 15 Ötücü kuğu Cygnus cygnus LC Ek II 16 Angıt Tadorna ferruginea LC Ek II 17 Suna Tadorna tadorna LC Ek II 18 Fiyu Anas penelope LC Ek III 19 Boz ördek Anas strepera LC Ek III 20 Çamurcun Anas crecca LC Ek III 21 Yeşilbaş Anas platyrhynchos LC Ek III 22 Kılkuyruk Anas acuta LC Ek III 23 Çıkrıkçın Anas querquedula LC Ek III 24 Kaşıkgaga Anas clypeata LC Ek III 25 Elmabaş patka Aythya ferina LC Ek III 26 Tepeli patka Aythya fuligula LC Ek III 27 Altıngöz Bucephala clangula LC Ek III 28 Sütlabi Mergellus albellus LC Ek III 29 Tarakdiş Mergus serrator LC Ek III 30 Saz delicesi Circus aeruginosus LC Ek II 31 Gökçe delice Circus cyaneus LC Ek II 32 Atmaca Accipiter nisus LC Ek II 33 Şahin Buteo buteo LC Ek II 34 Küçük orman kartalı Aquila pomarina LC Ek II 35 Bıldırcın Coturnix coturnix LC Ek III 36 Sutavuğu Gallinula chloropus LC Ek III 37 Sakarmeke Fulica atra LC Ek III 38 Poyrazkuşu Haematopus ostralegus LC Ek III 39 Uzunbacak Himantopus himantopus LC Ek II 40 Halkalı küçük cılıbıt Charadrius dubius LC Ek II 41 Halkalı cılıbıt Charadrius hiaticula LC Ek II 42 Akça cılıbıt Charadrius alexandrinus LC Ek II 43 Atın yağmurcun Pluvialis apricaria LC Ek III 44 Gümüş yağmurcun Pluvialis squatarola LC Ek III 45 Büyük kumkuşu Calidris canutus LC Ek III 46 Küçük kumkuşu Calidris minuta LC Ek II 47 Kara karınlı kumkuşu Calidris alpina LC Ek II 48 Döğüşkenkuş Philomachus pugnax LC Ek III 49 Suçulluğu Gallinago gallinago LC Ek III 50 Çamurçulluğu Limosa limosa NT Ek III 51 Sürmeli kervançulluğu Numenius phaeopus LC Ek III 116 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 52 Kervançulluğu Numenius arquata NT Ek III 53 Kara kızılbacak Tringa erythropus LC Ek III 54 Kızılbacak Tringa totanus LC Ek III 55 Yeşilbacak Tringa nebularia LC Ek III 56 Yeşil düdükçün Tringa ochropus LC Ek II 57 Dere düdükçünü Actitis hypoleucos LC Ek III 58 Taşçeviren Arenaria interpres LC Ek III 59 Büyük karabaş martı Larus ichthyaetus LC Ek III 60 Akdeniz martısı Larus melanocephalus LC Ek II 61 Karabaş martı Larus ridibundus LC Ek III 62 İnce gagalı martı Larus genei LC Ek II 63 Küçük gümüş martı Larus canus LC Ek III 64 Gümüş martı Larus cachinnans LC Ek III 65 Gülen sumru Sterna nilotica LC Ek II 66 Kara gagalı sumru Sterna sandvicensis LC Ek II 67 Sumru Sterna hirundo LC Ek II 68 Küçük sumru Sterna albifrons LC Ek II 69 Bıyıklı sumru Chlidonias hybrida LC Ek II 70 Kara sumru Chlidonias niger LC Ek II 71 Ak kanatlı sumru Chlidonias leucopterus LC Ek II 72 Üveyik Streptopelia turtur LC Ek III 73 Ak karınlı ebabil Tachymarptis melba LC Ek II 74 Arıkuşu Merops apiaster LC Ek II 75 Bozkır toygarı Calandrella brachydactyla LC Ek II 76 Tepeli toygar Galerida cristata LC Ek III 77 Tarlakuşu Alauda arvensis LC Ek III 78 Kırlangıç (kır kırlangıcı) Hirundo rustica LC Ek II 79 Ev kırlangıcı Delichon urbicum LC Ek II 80 Çayır incirkuşu Anthus pratensis LC Ek II 81 Kızıl gerdanlı incirkuşu Anthus cervinus LC Ek II 82 Dağ incirkuşu Anthus spinoletta LC Ek II 83 Sarı kuyruksallayan Motacilla flava LC Ek II 84 Ak kuyruksallayan Motacilla alba LC Ek II 85 Kızılgerdan Erithacus rubecula LC Ek II 86 Bülbül Luscinia megarhynchos LC Ek II 87 Çayır taşkuşu Saxicola rubetra LC Ek II 88 Taşkuşu Saxicola torquatus LC Ek II 89 Boz kuyrukkakan Oenanthe isabellina LC Ek II 90 Karatavuk Turdus merula LC Ek III 91 Kamışbülbülü Cettia cetti LC Ek II 92 Saz kamışçını Acrocephalus scirpaceus LC Ek II 117 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 93 Ak mukallit Hippolais pallida LC Ek II 94 Akgerdan Sylvia communis LC Ek II 95 Çıvgın Phylloscopus collybita LC Ek II 96 Sarıasma Oriolus oriolus LC Ek II 97 Kızıl sırtlı örümcekkuşu Lanius collurio LC Ek II 98 Alakarga Garrulus glandarius LC yok 99 Saksağan Pica pica LC yok 100 Küçük karga Corvus monedula LC yok 101 Ekin kargası Corvus frugilegus LC yok 102 Leş kargası Corvus corone LC yok 103 Sığırcık Sturnus vulgaris LC yok 104 Serçe Passer domesticus LC yok 105 Söğüt serçesi Passer hispaniolensis LC Ek III 106 Ağaç serçesi Passer montanus LC Ek III 107 İspinoz Fringilla coelebs LC Ek III 108 Küçük iskete Serinus serinus LC Ek II 109 Florya Carduelis chloris LC Ek II 110 Saka Carduelis carduelis LC Ek II 111 Ketenkuşu Carduelis cannabina LC Ek II 112 Kocabaş Coccothraustes coccothraustes LC Ek II 113 Tarla çintesi Miliaria calandra LC Ek III IUCN Tehdit Kategorileri 1960‟larda dikkatlerin türlerin tükenmeleri sorununun üzerinde yoğunlaĢması üzerine türler için kırmızı liste kavramı ortaya çıkmıĢtır. Bunlar, türleri karĢı karĢıya bulundukları risk faktörleri ve soylarının yok olma sınırına yakınlıkları göz önüne alınarak yapılmıĢ listelerdir. IUCN‟ nin (Dünya Koruma Birliği) uzman komisyonları tarafından hazırlanan listeler, eldeki veriler kullanılarak küresel düzeyde hazırlanır ve güncelleĢtirilir. Bazı ülkeler, kendi ülkeleri seviyesinde de kırmızı listeler hazırlamıĢlardır. Tehdit kategorileri, kırmızı listelerde ve uluslararası metinde kullanıldığı biçimiyle aĢağıdaki gibidir. 1. Yok Oldu (Extinct / EX): Türün son bireyinin öldüğü konusunda hiçbir Ģüphe yoktur. 2. Doğal Olarak Yok Oldu (Extinct in Wild / EW): Türün, doğal davranıĢlarını, kendi doğal yaĢam alanında yerine getirebilen bir bireyi kalmamıĢtır. YaĢayan bireyler, insan yardımı ile sınırlandırılmıĢ bir alanda yaĢamlarını sürdürmektedirler. 3. Tehdit Altında: Bu kategori, karĢı karĢıya bulundukları tehlikeler açısından üç ayrı alt gurupta incelenmektedir. Kritik (Critically Endangered / CR): Tür, çok yakın bir gelecekte, çok yüksek yok olma riski altındadır. 118 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tehlikede (Endangered / E): Tür, kritik olmasa da yakın bir gelecekte, yüksek yok olma (doğal olarak) tehlikesi ile karĢı karĢıyadır. Hassas (Vulnerable / VU): Tür, orta derecede yüksek yok olma riski (doğal olarak) altındadır. 4. DüĢük Risk Altında (Lower Risk / LR): Yukarıdaki kategorilere uymayan türler, “DüĢük Risk Altında” kategorisi kapsamında sınıflandırılır. Üç alt kategorisi vardır. 5. Korumaya Bağımlı (Conservation Dependent / CD): Tür, önlem alınmadığı taktirde, beĢ yıl içerisinde yukarıdaki kategorilerden birine girebilecek riski taĢır. 6. Tehlike Altına Girebilir (Near Threatened / NT): Tür, korumaya bağımlı olarak nitelendirilemez ancak “Hassas” kategorisine çok yakındır. 7. Öncelikli Değil (Least Concern / LC): Tür, “Korumaya Bağımlı” veya “Tehlike Altına Girebilir” kategorileri dıĢındadır. Koruma çalıĢmaları bu tür için öncelikli değildir. 8. Nadir (Rare / R): Tür, yaĢam alanı sınırlı veya küçük popülasyonlar halinde yaĢamasından ötürü tehlike altındadır. 9. Bilgi Eksikliği (Data Deficient / DD): Söz konusu türün yaĢam alanı, biyolojisi, dağılımı, toplam popülasyonu, tehditler ve son durumu hakkında yeterli bilgi edinilememiĢtir. 10. DeğerlendirilmemiĢ (Not Evaluated / NE): Yukarıda adı geçen kriterlere göre henüz değerlendirilmemiĢ olan türlerdir. 3.4.1.3. Yalova Ġlindeki Mesire Yerleri-Açık Alanlar Yalova Ġlindeki Mesire Yerleri Sıra No Mesire Yeri Adı Tipi Alanı (m2) ġefliği 1 Gökçetepe Orman Ġçi C 11,995.00 Yalova C 10,000.00 Yalova C 3,670.46 Yalova C 4,184.00 Yalova C 10,658.00 Yalova Dinlenme Yeri 2 Kapılıçınar Orman Ġçi Dinlenme Yeri 3 Kaptan Orman Ġçi Dinlenme Alanı 4 Kurtköy Odaiçi Orman Ġçi Dinlenme Yeri 5 Üvezpınar Orman Ġçi Dinlenme Yeri 6 Termal Kestanepınarı C 6,233.00 Yalova 7 Arapkuyusu Orman Ġçi C 215,020.00 TaĢköprü Dinlenme Yeri ( Saha Büyültüldü10.09.2009) 119 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 8 ÇavuĢ Çiftliği Orman Ġçi 2012 C 10,917.00 TaĢköprü C 11,777.43 TaĢköprü C 16,700.00 TaĢköprü C 34,693.47 TaĢköprü C 2,572.00 TaĢköprü C 10,000.00 TaĢköprü C 40,193.00 TaĢköprü C 31,400.00 Çınarcık C 6,000.00 Çınarcık C 1,954.00 Çınarcık C 35,968.00 Çınarcık C 32,530.00 Çınarcık C 3,428.00 Çınarcık Dinlenme Alanı 9 Geyikdere Orman çi Dinlenme Yeri 10 Höyüktepe (Pilavtepe) Orman Ġçi Dinlenme Yeri 11 Ġstihkamtepe Orman Ġçi Dinlenme Yeri 12 Koyun Gölleri Orman Ġçi Dinlenme Yeri 13 TaĢköprü Orman Ġçi Dinlenme Yeri 14 Kirazlı Orman Ġçi Dinlenme Yeri 15 Erikli Yayla Orman Ġçi Dinlenme Yeri 16 Bakacak Orman Ġçi Dinlenme Yeri 17 ġelale Orman Ġçi Dinlenme Yeri 18 Hasanbaba Orman Ġçi Dinlenme Yeri 19 Pomağın Tarlası Orman Ġçi Dinlenme Yeri 20 Üç Reisler Orman Ġçi Dinlenme Yeri 21 Yalova Kent Ormanı C 80,000.00 Çınarcık 22 TeĢvikiye Kum Plajı A 24.12 Hk Çınarcık 23 Esenköy Çınarlıdere C 5,543.00 Çınarcık 24 Çalıderesi Orman Ġçi C 18,936.37 Armutlu C 6,008.00 Armutlu Dinlenme Yeri 25 Fıstıklı Orman Ġçi Dinlenme Yeri 120 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova ili doğal değerler açısından zengin bir bölgede yer almaktadır. Dağları, ormanları, yaylaları, soğuk kaynak suları, akarsuları, Ģifalı suları ile doğal birçok mesire yerine sahiptir. UlaĢılabilen bu tür yerlerin dıĢında doğal anlamda keĢfedilebilecek birçok değerin de mevcut olduğu söylenebilir. Ġldeki mevcut mesire alanlarının en önemlileri; Çınarcık ilçesinde; Kent Ormanı, Hasan Baba Korusu, Esenköy‟de Bülbül Deresi ile ġenköy‟de Ali Baba Mesire Alanlarıdır. Bunlar, yoğun ağaçlık alanlardır. Yine Çınarcık-TeĢvikiye‟deki Erikli, Karlık ve Delmece Yaylaları da üstün doğal güzelliklere sahiptir. 800m. Yükseklikte ki yaylalar, piknik dıĢında yürüyüĢ ve dağ bisikleti gibi gelenlere çok çeĢitli olanaklar sunar. Altınova‟da Hersek Gölü çevresinde, Sermayecik ve Geyikdere‟de, Merkez‟de Sugören Höyüktepe‟de, Elmalık,Kirazlı ve Kurtköy‟de küçüklü büyüklü mesire alanları mevcuttur. Bu alanlarda büfeler, masa-bank, ocak, tuvalet gibi tesisler bulunmaktadır. Merkez Yenimahalle‟de ise henüz uygulanmamıĢ bir mesire alanı projesi vardır. Kent Ormanı: Yalova‟ya 29 km. mesafede olup yolu asfalttır. Kent Ormanı 2005 yılında düzenlenmiĢ ve halkın kullanımına açılmıĢtır. Yalova Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Çınarcık Orman ĠĢletme ġefliği sınırlarında yer alan Çınarcık ilçesi, TeĢvikiye Beldesi, Erikli Yaylası‟nda yer almaktadır. Yalova tarafından gelen ziyaretçiler, Çınarcık, TeĢvikiye güzergahını takip edip, Armutlu, Gemlik yönüne devam ederek, Bursa tarafından gelen ziyaretçiler ise yolu asfaltlanmıĢ olan Hayriye ve Selimiye Köyleri ile Delmece Yaylası istikametinden Kent Ormanı‟na ulaĢabilmektedir. Alanı 95 ha. olan Kent Ormanı‟nın içinde, 2 km. yürüyüĢ patikası, çok amaçlı salon, çocuk oyun alanları, spor alanları, oturma ve dinlenme gurupları, tuvalet, çeĢme, piknik yerleri,içme suyu ve lavabolar, asma köprü, seyir terasları, Erikli Çifte ġelaleleri bulunmaktadır. Kent Ormanı‟nın bulunduğu alanda asli orman ağaçlarından kayın, karaçam, meĢe geniĢ yayılıĢ göstermekte olup, az miktarda kestane, gürgen, dıĢ budak, akçaağaç, çınar, kızılağaç, ıhlamur, yabani kiraz, yabani erik mevcuttur. Çalımsı veya otsu bitkilerden katırtırnağı, yabani sarmaĢık, kekik, hiperikum, güzellik çalısı, kocayemiĢ, pençe çalısı bulunmaktadır. Bu alanda bulunan kara hayvanı ve kuĢ türleri arasında ayı, yaban domuzu, tilki, sincap, kertenkele, çakal, porsuk, kirpi, tavĢan, kaplumbağa, yılan, üveyik, tahtalı güvercin, bıldırcın, çil, karatavuk, sığırcık,sakarmeke, çulluk, atmaca, çil, keklik ve ağaçkakan sayılabilir. 121 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Kent ormanlarının kuruluĢ amacı ve özelliği gereği kullanıcılar tarafından ateĢ yakılmaması öngörülmekte, halkın rekreasyon ihtiyacının karĢılanması hedeflenmektedir. Resim: Kent Ormanı Resim: Erikli Çifte ġelale Hasan Baba Korusu (Çınarcık): Yalova-Çınarcık karayolu üzerinde, Çınarcık‟a 4.5km. uzaklıkta yer almaktadır. Koruda iyi nitelikli kaynak suları, büfeler, masa-bank, ocak, tuvalet gibi tesisler bulunmaktadır. Mesire alanı, 3.000 kiĢilik kapasitesiyle en çok Mayıs-Eylül ayları arasında kullanılmaktadır. 122 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Resim: Hasanbaba Korusu Termal: Yalova‟nın ve yörenin en büyük turizm merkezi olan Termal ilçesi, Gökçedere ve Üvezpınar Mahallelerinden oluĢup, Akköy ve Yenimahalle köyleri de mücavir alanı içerisinde yer almaktadır. Kaplıcaların bulunduğu bu yöre, doğal güzellikleriyle de ünlüdür. Gökçedere ve Üvezpınar yerleĢmeleri arasında, kaplıcalarda, dinlence olanağı sağlayan çok sayıda tesis bulunmaktadır. Kaplıcaların bulunduğu tepeler, denizden 120m. yükseklikte ve her mevsim yeĢil bitki örtüsüyle kaplı alanlardır. Panorama tepesi, zengin ve güzel görüntülere sahip bir manzara seyir terası durumundadır. Resim: Termal 123 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Atatürk KöĢkünün çevresiyle Termal yöresi, çam ve ceviz ağaçlarıyla kaplı alanlardır. Ağaçlar altındaki su yolları, çavlanlar, parklar doğal değerleri zenginleĢtirici unsurlardır. Atatürk, Termal‟e ilk geldiği yıllarda kaplıca tesislerinin etrafında bugünkü kadar çok sayıda ve çeĢitte ağaç yoktu. Büyük Kurtarıcı; Pandelli Usta‟yla birlikte, hem Türkiye‟den hem de dünyanın dört bir yanından getirttiği fidanlarla tesislerin çevresini bir ağaç müzesine dönüĢtürdü. Termal Kaplıca Tesisleri‟ndeki ağaçların envanter çalıĢmaları 2000 yılında Orman Yüksek Mühendisi Teoman Varol tarafından baĢlatıldı ve bir yıllık bir çalıĢmanın ardından 2001 yılında bitirildi. Ağaçların yaĢları, cins ve türleri tek tek tespit edilip, küçük tabelalara yazılarak ağaçlara asıldı. Ana giriĢ kapısına da bugün çok az kiĢinin fark edip incelediği büyük bir tabela yapılıp bu bilgiler açıklandı. Orman Yüksek Mühendisi Varol‟un yaptığı tespitlere göre, Türkiye‟nin bu ilk ağaç müzesinde 43 cins ve 63 tür ağacın yer aldığı belirlendi. Bunların 737‟sinin yapraklı, 1.107‟sinin ise ibreli, yani iğne yapraklı ağaçlar olduğu tespit edildi. Kaplıca tesislerinde; yerli 1.039 adet, yabancı 805 adet ağaç olmak üzere toplam 1.844 adet ağaç yer alıyor. Bu çok özel ağaçlar arasında, son yıllarda yeni yeni tanımaya baĢladığımız dünyanın en hızlı büyüyen ve mobilya yapımında kullanılan Paulownia ağacından tutun da Amerika menĢeli Boylu Mazı‟ya, Çin menĢeli Logerstroemia Ġndica‟ya (Oya Ağacı) kadar pek çok cins yer alıyor. Sadece Yalovalılar‟ın değil, dünyanın dört bir yanından gelen konuklarını ağırlayan Termal Kaplıca Tesisleri aslında aynı zamanda bir ağaç müzesi. 1929 yılında Yalova‟ya gelip Termal‟i tanıdıktan sonra burayı ülkenin yazlık baĢkenti haline dönüĢtüren Atatürk, bugün cennet bahçelerini andıran, tesisleri dünyanın dört bir yanından getirttiği ağaçlarla bir ağaç müzesine dönüĢtürdü. 1 milyon 600 bin m2‟lik Kaplıca iĢletme alanının 125 bin m2‟sini gezi yolları, seyir terasları ve yerli-yabancı bin 844 ağaç ile Türkiye‟nin ilk ağaç müzesini kurduran Atatürk, gittiği 124 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yerlerden topladığı değiĢik ağaç türlerini Termal‟e getirmekle kalmadı. Kendini ziyarete gelen yabancı konuklarından da hediye yerine ağaç fidanı getirmelerini istediği bilinir. Sırf Termal‟deki ağaçlara, çiçeklere baksın diye Pandelli Usta‟yı Pandelli Roketas‟ı Ġstanbul‟dan Yalova‟ya getirtir ve görevlendirir. Atatürk Termal‟e ilk geldiği yıllarda kaplıca tesislerinin etrafında bugünkü kadar çok ve çeĢitte ağaç yoktu. Pandelli Usta‟yla birlikte hem Türkiye‟den hem de dünyanın dört bir yanından getirttiği fidanlarla tesislerin çevresini bir ağaç müzesine dönüĢtürdü. Bu çok özel ağaçlar arasında bu yıllarda yeni yeni tanımaya baĢladığımız dünyanın en hızlı büyüyen ve mobilya yapımında kullanılan Paulownia ağacından tutunda Amerika menĢeli Boylu Mazı‟ya, Çin menĢeli Logerstroemia Ġndica‟ya (Oya Ağacı) kadar pek çok cins yer alıyor. Termal‟de Üvezpınar köyünden 8km.uzaklıkta SudüĢen ġelalesi doğa tutkunları için mükemmel olanaklar sağlar. ġelaleye giden yol, rahat ve doğal bir yürüyüĢ parkurudur. Yaz sezonunda yerli ve yabancı turistlerce yoğun olarak tercih edilmektedir. ġelaleye çıkarken baraj gölü, Marmara Denizi manzarası ve çok çeĢitli orman faunası ile karĢılaĢılır ki bu güzergah, foto safari, doğa yürüyüĢü ve piknik alanı olarak kullanılmaktadır. Termal Kaplıcaları Tesislerindeki ağaçların tespiti için yapılan envanter çalıĢmasına göre; iĢletme alanı 3600 dönümdür. Arberatum alanı ise 125 dönüm olarak tespit edilmiĢtir. Arberatumdaki genel ağaç adedi: 40 Yapraklı ağaç adedi: 1107 Genel tür adedi: 64 Yerli ağaç adedi: 1039 Yabancı ağaç adedi: 805 olmak üzere Toplam:1844 ağaç ve 372 adet palmiye bulunmaktadır. ĠĢletmede Bulunan Ağaçlar ve YaĢ Aralıkları : Ağaç Türü YaĢ Aralığı Doğu Çınarı 53-219 Kızılçam 40-108 Atlas Sediri 54-101 Sapsız MeĢe 35 Saplı MeĢe 34-137 Porsuk Yapraklı Sekoya 30-113 125 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Uludağ Göknarı 32-48 Akdeniz Defnesi 21 Adi Gürgen 22 Erik 27 Yalancı Akasya 23-29 DiĢ Budak Yapraklı Akçaağaç 29-79 Dağ Akçaağacı 21 GümüĢi Ihlamur 43-86 Tüylü Palmiye 36-45 Boylu Mazı 29-107 Boylu Ardıç 33-91 Adi Kurtbağrı 19 Doğu Ladini 37,65 Ġncir 33 Ginko 44 Ak Dut 25-34 Çitlenbik 30,54 Erguvan 21 Sarı Çam 41-66 Büyük Çiçekli Manolya 28-45 Japon Akçağacı 51 At Kestanesi 38-46-68 Salkım Söğüt 22 Oya 24-31 Karaçam 33-55 Veymut Çamı 41-51 Pınar MeĢesi 31 Adi DiĢbudak 25 Ova Akçaağacı 24-68 Yeni Dünya 27 126 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Cennet Ağacı 20-36 Arizona Servisi 36 Yalancı Portakal 31-61 Sivri Servi 41-50 Yalancı Keçiboynuzu 35 Sahil Çamı 32 Japon Sediri 36 Ġğde Yapraklı Söğüt 35 Çoban Püskülü (Ġlex) 22 Doğu Gürgeni 49-57 Mavi Ladin 40 Orman Gülü 27 KarayemiĢ 25 Ceviz 38 Anadolu Kestanesi 25 GülibriĢim 30 Porsuk 20 Leylak Yapraklı Katalpa 18 Pavlonya 25 Yalancı Porsuk 25 Melez Manolya 30 Mavi Atlas Sediri 50-80 Ova Karaağacı 50 Himalaya Sediri 80 Adi Kurt Bağrı 36-39 Yalancı Akasya 34-47 Karaca Arboretumu: 1980 yılında TEMA Vakfı kurucusu Hayrettin Karaca tarafından kurulmuĢtur. Yalova-Termal Karayolu üzerinde, il merkezine 5 km. mesafede, Samanlı köyü içerisinde bulunmaktadır. Peyzaj ağırlıklı, koleksiyon bir Arboretum karakterinde olup, 135.000 m2‟lik bir alanda tesis edilmiĢtir. Ġçerisinde kaya bahçeleri, bitki bahçeleri, iris 127 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 bahçeleri, gül bahçeleri, minyatür bitkiler, Türkiye doğumlu bonsai bitki koleksiyonları vb. örnekler bulunmaktadır. Arboretum bugün yaklaĢık 7.000 civarında değiĢik bitki türü, alttür, varyete ve kültür formunu barındırmaktadır. Karaca Arboretumu Türkiye‟nin ilk özel Arboretumudur. Dikkate değer koleksiyonları Acer, Prunus, Malas, Magnolia, Quercus, Betula, Pinus, ağabeyes, Picea cinslerine ait önemli birçok tür ve kültür formunu barındırmaktadır. Karaca Arboretum‟u yılda 15.000 civarında yerli ve yabancı kiĢi tarafından ziyaret etmektedir. Bugün Karaca Arboretum‟un en önemli faaliyetleri; Üniversite öğrencilerine staj imkânı sağlamak, halka açık olduğu için halkın konuyla ilgili bilgisini artırmak olarak sayılabilir. Ayrıca Türkiye‟nin çeĢitli yerlerinde yapılan Arboretum ve Botanik bahçelere de bitki materyali sağlamaktadır. Bahçıvan eğitimi vermektedir, dünyanın çeĢitli yerlerinde bulunan Arboretum ve Botanik bahçeleri ile tohum değiĢimi yapmaktadır. Tüm bu faaliyetler için gerekli finansman, Karaca Arboretum da bulunan Karaca Arboretum Fidanlığı faaliyeti ile sağlamaktadır. Karaca Arboretum Haziran 2004‟de Uluslararası Dendroloji (Ağaç Bilimi) Cemiyeti tarafından ödüllendirilmiĢtir. Resim: Karaca Arboretumu 128 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Çınarlı Yol (Çınarlı Hıyaban): Termal Kaplıcaları‟nı Yalova‟ya bağlayan Termal-Yalova Çınarlı Yolu (Çınarlı Hıyaban) Atatürk döneminden günümüze kadar yol boyunca var olan çınar ağaçlarının oluĢturduğu yeĢil tünel görüntüsü ile Yalova‟nın en güzel yol güzergahıdır. Dolmabahçe Sarayı önündeki çınarlı yoldan vapurla ayrılarak deniz yolculuğu sonrası, aynı yolun Yalova‟daki devamı olarak Atatürk zamanında, iskeleden baĢlayıp, GazipaĢa Caddesi‟ni takiben kaplıca kapısında son bulan yolun uzunluğu 12.350 m., geniĢliği ise 10 m.‟dir. Gökçe Barajı‟nın yapımı sırasında, bu çınarlı yolda bulunan bir kısım çınarlar, baraj içinde ve yol dıĢında kalmıĢtır. Bu nedenle Yalova‟yı Termal‟e bağlayan çınarlı yol, Yenimahalle yol kavĢağında son bulmaktadır. Yol güzergâhında bulunan çınarların dikimi 1930 yılı ġubat ve Mart aylarında yapılmıĢ olup, fidanların arası 10 m.‟dir. Ancak, sıralama çapraz gelecek Ģekilde dikildiğinden daha sıkmıĢ gibi görünür. Böylece her 5 m.‟de bir çınar ağacı vardır. Çapraz dikim aynı zamanda ağaçların dengeli dallanmasını sağlanmıĢ, böylece yol yeĢil bir tünele dönüĢmüĢtür. Mevcut olan çınar ağaçlarının fidanları, TeĢvikiye ve Kocadere Beldeleri‟nden temin edilmiĢtir. giriĢinden Baltacı Termal‟e kadar Çiftliği dikilen fidanların sayısı 2.250‟dir. Atatürk‟ten günümüze kadar gelen Çınar ağaçlarının her yıl Bursa Kültür ve Tabiat Varlıkları kararları Koruma doğrultusunda, Kurulu gerekli incelemeleri yapılarak çürüyen ağaçların yerine yenileri dikilmekte, budanması gereken dalların budama iĢlemleri yapılarak bakımı hatta bazı hastalıklara yakalananların da tedavileri yapılmaktadır. Resim: Çınarlı Yol Yalova-Termal Yolu üzerindeki çınar ağaçları “Korunması Gereken Anıt Ağaçlar” olarak tescil edilmiĢtir. “Turizm Yolu” niteliğindeki 12 km.‟lik bu yolun tüm sanat yapıları, drenaj kanalları yapıldıktan sonra yolun tamamı yeniden asfaltlanmıĢtır. 129 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 3.4.1.5. Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri AraĢtırma Enstitüsü Bünyesinde „Türkiye Geofit Bahçesi Projesi‟ Türkiye florasında doğal yayılıĢ gösteren 1045 taksonun (850 tür) tamamının ex-sitü muhafazası yanında; diğer ülkelerden temin edilmekte olan 1000‟e yakın tür ile toplam 2000 türün sergileneceği ılıman iklim kuĢağının; en çok türe sahip, en kapsamlı, geofit bahçesi “Türkiye Geofit Bahçesi” oluĢturulacaktır. Türkiye Geofit Bahçesi ile halkımızın doğa bilincinin artırılmasına katkıda bulunmak, eko turizm geliri elde etmek, yapılacak çeĢit geliĢtirme çalıĢmaları için genetik kaynak oluĢturmak hedeflenmiĢtir. Toplanan geofitlerin aktif dönemlerinde sergileneceği 452 m² geofit sergileme alanı, alpin bitkilerin adaptasyonunun ve ex-sitü muhafazasının sağlanacağı 500 m² alpin sera (soğuk sera), 1180 m² çoğaltma - yetiĢtirme saraları ve 500 m² idari bina olmak üzere toplam 2632 m² kapalı alanlar; Açık Geofit Bahçesi (yapay göl, tepe, kaya bahçesi vs.) ve diğer alanlar 17368 m² olmak üzere toplam 20000 m² alana sahip Türkiye Geofit Bahçesi Projesi DPT desteği ile baĢlatılmıĢ olup seralar ihale aĢamasındadır. Kaynak: Yalova Atatürk Bahçe Bitkileri AraĢtırma Enstitüsü – Erdal KAYA 130 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 AĢağıda belirtilen projelerle bu güne kadar Türkiye Florasında mevcut 1045 takson geofitin yaklaĢık 800 taksonunu kapsayan 4350 populasyondan bitki toplanarak ex-sitü muhafaza altına alınmıĢtır. %40‟ı endemik olan bu bitkiler üzerine kültüre alma, çeĢit geliĢtirme, fitokimyasal içeriklerinin belirlenmesi, DNA parmak izlerinin belirlenmesi gibi çalıĢmalar; 7 AraĢtırma enstitüsü, 8 üniversite ve 22 özel sektör iĢbirliği ile yürütülmektedir. “Türkiye Florasında Mevcut ġakayık Türlerinin (Paeonia spp.) Tespiti Islahı ve YetiĢtirme Tekniklerinin Belirlenmesi” (TAGEM destekli 1. ve 2. dilimi 2000-2010 sonlandırıldı, 3. dilim devam etmektedir.) “Bazı Doğal Bitkilerin Kültüre Alınması Yeni Tür Ve ÇeĢitlerin Süs Bitkileri Sektörüne Kazandırılması” (105G068 nolu TÜBĠTAK-1007 kamu projesi 2006-2009 Sonlandırıldı) “Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Tür ve ÇeĢitlerin Ġlgili Sektörlere Kazandırılması” (110G007 nolu TÜBĠTAK-1007 kamu projesi 2010 - …) 3.4.1.6. Avlaklar Ġlimizde 1 adet devlet avlağı bulunmaktadır. Çınarcık Karlıkdağı Devlet Avlağı 14.09.2009 Tarih ve 287 Sayılı Bakanlık Oluru ile tescil edilmiĢtir. ĠĢletmesi Müdürlüğümüz tarafından 131 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yapılan avlağın alanı 10.249 Ha. dır. 2012-2013 Av Sezonu için yaban domuzu, kara tavuk, bıldırcın, üveyik ve orman çulluğu için kota bildirimi yapılmıĢtır. 3.4.1.7. Ġlçelere Göre Yöresel Ürünler Bulunduğu Yerler Ġlçeler Yöresel Ürünler (Köy, Pazar Yeri, vb.) Kestane Ihlamur Balı Ġl pazarı, il çarĢısı ve köyler Boynuz, Takı ve El Sanatları Güneyköy Pakuk, Natuk, Hinkal,Suraçet, Mantar Güneyköy Ġpek Halı Sugören Kiremitte Alabalık Kurtköy Organik Kahvaltı Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Böğürtlen, Kızılcık, Kestane Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Böğürtlen, Kızılcık, Kestane, KocayemiĢ Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Çınarcık ĠĢi (Ġğne Oyası) Ġlçe ÇarĢısı Balık Esenköy Zeytin, Zeytin Yağı Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Kivi, Çilek, Armut Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Süs Bitkileri (DıĢ ve Ġç Mekan) Yol Boyu Çiçekçiler Kestane Ihlamur Balı Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Armut, Üzüm, Pekmez Ġlçe pazarı, ilçe çarĢısı ve köyler Merkez Termal Çınarcık Armutlu Altınova Çiftlikköy 132 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4. Yalova Ġli‟nde Doğa Turizmi Potansiyeli 4.1. Yalova Ekoturizminin Lokomotifi Trekking Turizmi Yalova ili ulaĢım olanakları, doğal zenginliği, kültürel, tarihi değerleri açısından Marmara Bölgesinin önemli Ekoturizm potansiyeline sahip bölgesidir. Çok değiĢik doğal zenginliklere sahip olan, ulaĢımı çok kolay olan Yalova Ġstanbul‟da yaĢayanlar için en önemli ekoturizm ve dinlenme merkezi olmaya adaydır. Konuyu trekking açısından değerlendirdiğimizde, Yalova bölgesinde bilinen yürüyüĢ parkurları dıĢında, oldukça çok yürüyüĢ parkuru olacak yollar ve patikalar vardır. Bunların büyük çoğunluğu doğa yürüyüĢü yapanlar tarafından bilinmemektedir, sadece yerel halk, avcılar, orman kesim iĢçileri ve çobanlar tarafından bilinmektedir. Bilinmeyen parkurlar manzara, bitki varlığı, hayvan varlığı, yürüyüĢ ortamı, seyir zevki, zemin özellikleri vs gibi etkinlik kalitesini artıran kıstaslara göre bilinen parkurlardan çok daha doyurucudur. YaklaĢık 50 parkur çıkarılabilir. Armutlu tarafları yürüyüĢe açılabilir. doğa Bölgemizde yürüyüĢlerine talep artmaktadır. Bunun nedenleri ülke bölgemizde sürekli ana nüfusunun yoğunlaĢması, sanayileĢmenin ve kalabalık Ģehir ortamından ve bunun yarattığı stresten kurtulma istekleri, yürüyüĢün sağlık ve insan psikolojisi üzerindeki olumlu etkilerinin daha çok anlaĢılması, toplumsal bilinçlenmesi ve internet ortamında organize olmanın ve iletiĢimin kolaylaĢması gibi nedenlerdir. Körfez köprüsünün faaliyete geçmesi ile Yalova‟ya ulaĢımım kolaylaĢması ve zaman olarak çok kısalması bu talebi daha da artıracaktır. Ülkemizde bu tür taleplerin büyük çoğunluğu (yaklaĢık %80) Ġstanbul‟da oluĢmaktadır. Ġstanbul‟un Yalova‟ya yakınlığı ve Yalova‟nın peyzaj özellikleri yan yana geldiğinde Yalova‟nın yakın gelecekte yoğun bir taleple karĢılaĢması mümkündür. Bu nedenle Trekking Parkurları için de yeni bir planlama ve yaklaĢım gerekmektedir. Bu amaçla daha çok parkur kullanıma açılmalı, mağaralar, seyir noktaları, çeĢmeler ve Ģelalelerle parkurlar daha cazip hale getirilerek, parkur üzerinde ufak değiĢiklikler ve yatırımlarla yürüyüĢler çok daha zevkli ve talep oluĢturacak hale getirilmelidir. Bunun için yeni bir 133 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI planlama ve yaklaĢıma ihtiyaç vardır. 2012 Ekoturistlerin devamlı ziyareti için, parkur çeĢitliliğinin artırılması, yapılan aktivitelerin tatmin edici olması için parkurların elden geçirilerek bazı yerlerin iyileĢtirilmesi ve markalanması, köprü çeĢme, bakacak yeri, mola yeri gibi düzenlemeler yapılması, GPS verilerinin oluĢturularak yayınlanması, parkurların yeterli düzeyde tanıtılması, yerel halkla ekoturistler arasında iĢbirliği sağlanması, iletiĢim ve iĢbirliğinin güçlü olması, empatik düĢünülmesi gibi faktörler gereklidir. Fırsatçı davranıĢlar, çatıĢmalar ve belirsizlikler insanları bölgeden soğutacak, var olan diğer alanlara kaymalarına neden olacaktır. 4.1.1.Trekking Açısından Konunun Önemi: Ülkemizde doğa yürüyüĢlerine talep hızla artmaktadır. Bu talebin çok büyük bir çoğunluğu Ġstanbul ve buna yakın illerdendir. Yalova bunların hepsine yaklaĢık bir saat mesafede en yakın ildir. YaklaĢık %60 orman örtüsü olan ilimiz, tabiat güzellikleri, mevcut olan ve geliĢtirilebilecek alt yapısı ile bu eğilimden en büyük payı alabilecektir. Körfez köprüsünün yapılması ile Ġstanbul‟dan, Yalova‟ya çok kısa sürede gelineceğinden bu konudaki talepte bir patlama yaĢanabilecektir. ġu anda Ġstanbul‟dan gelen guruplar 06:30 de yola çıkmakta, saat 09:00-10:00 civarlarında Yalova‟ya ulaĢmakta ve zaman yetersizliği dolayısıyla ilimize yakın parkurları tercih etmek zorunda kalmaktadırlar. Daha erken geldikleri zaman Armutlu tarafındaki yeni parkurları da tercih edeceklerdir. Ayrıca doğa yürüyüĢçülerinin büyük çoğunluğu psikolojik olarak farklı yerler, farklı güzergâhlar, güzellikler ve kültürler görmek istemekte, aynı parkura yılda bir veya iki kez gelmektedir. Bilinmeyen birçok parkuru kullanıma açarsak ve bunları seyir noktaları, Ģelale, mağara gibi insanların görmek istedikleri zenginliklerimizle daha çekici hale getirirsek, talep daha hızlı artacaktır. 4.1.2.Trekking Açısından Gerekçe: Ekoturizm doğaya ve insana saygıyı hedef alan, yerel halkla eko turistleri çevreyi yan yana getiren çağdaĢ bir kazan kazan yaklaĢımdır. Ġlimiz mevcut doğal güzellikleri, tarihi, coğrafi konumu, nüfus merkezlerine yakınlığı, ulaĢım kolaylığı nedeniyle bu fırsattan en iyi Ģekilde faydalanabilecektir. Kırsal kesimde yaĢayan büyük bir nüfus iĢ imkânı bulabilecek veya mevcut, olanaklarına ek bir gelir katacaktır. Ülkemizde mevcut ekonomik ve sosyal trend ve Marmara Bölgesinde yeni yatırımlarla nüfusun sürekli ortalamanın çok üzerinde artması, toplumun refah düzeyinin artması ve doğaya ve sağlık sorunlarına ilgisi, yürüyüĢ sporuna yaklaĢımı ve bilinçlenme özellikle doğa yürüyüĢleri ile ilgili hızlı bir talep artıĢı sağlayacaktır. Bizlerin görevi yakın gelecekte oluĢacak bu talepleri görüp buna göre pastadan daha çok pay 134 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 almak için önlemlerimizi almak olmalıdır. Ġlimiz doğa yürüyüĢleri açısından kısmen bilinmektedir, doğa yürüyüĢü olanakları açısından ancak bilinenler bilinmeyenlerin yanında çok küçük kalmaktadır. 4.1.3.Trekking Açısından Amaçlar: Kısa vadeli amaçlar: Güzergâhların tespiti, sınıflandırılması, yapılacakların tespiti, tanıtım kitabı hazırlama, ekoturizmle ilgili paydaĢların belirlenmesi ve konunun anlatımı, paydaĢların ikna edilmesi, paydaĢların yapacaklarının tespiti ve görüĢlerinin paylaĢılması, Uzun vadeli amaçlar: Tanıtım yapılması, parkurların bakım ve iyileĢtirilmesi, köylülerin yapacakları yatırımlar ve çalıĢmalar için destek araĢtırılması, 4.1.4.Trekking Açısından Kapsam ve Uygulama Alanı: Kapsam alanı, Yalova ili ve Ġlimizle ortak parkurlara sahip Orhangazi ve Gemlik ilçelerinin ortak parkurlarıdır. Proje uygulama olarak ilk etapta Ġlin merkezine yakın yerleri ve en önemli ve tanınan parkur olan Erikli Parkurunu kapsayacaktır. 4.1.5.Trekking Açısından SWOT ANALĠZĠ Yalova iline ekoturizm olanaklarının değerlendirilmesi açısından SWOT analizi uygulandığında aĢağıdaki sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Burada en önemli konu Yalova‟nın Ġstanbul‟a, Bursa‟ya ve Ġzmit‟e çok yakın olması, alanın %60 orman örtüsü ve uygun topoğrafik yapı ile doğa etkinliklerine çok uygun olması, doğal güzelliklerinin çok çeĢitli olması, alternatiflerin çok olması, her noktaya ulaĢımın çok kolay olması en önemli artılardır. 4.1.6.Trekking Açısından Üstünlükler a-Üstün doğal kaynak değerleri, doğal ortam, Ģelaleler, göller, panoramik yerler, flora, fauna, b-Zengin tarih ve kültürel miras, değiĢik kültürler, c-Ilıman iklim, temiz hava, temiz su, sessiz ve sağlıklı ortam, nispeten korunmuĢ çevre, d-Dört mevsim ekoturizm imkânı, e-Misafirperver yöre halkı, f-ÇeĢitli ekoturizm etkinliklerine uygun alanların varlığı g-UlaĢım olanakları yeterli 135 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.1.7.Trekking Açısından Fırsatlar a-Bölgeye deniz, karayolu vasıtasıyla çok kolaylıkla ulaĢabilme imkanı, b-Yeni ekoturizm acenteleri ve ekoturizm birlikleri oluĢturma olanakları c-Ekoturizmin yerel ekonomiyi canlandırma, istihdam ve gelir olanaklarını arttırma potansiyeli sonucu yaĢanacak kırsal kalkınma, d-Dünyada ve Türkiye‟de ekoturizmin giderek popülerlik kazanması sonucu ekoturizme yönelik artan ilgi, e-Bölgede keĢfedilmemiĢ bir çok ekoturizm değerinin bulunması, f-Orman arazilerinin ekoturizm amacıyla kullanımı yönünde fırsat g-Kamu kurumlarının isteği, h-Ormanların geniĢ ve bu amaçla kullanıma uygun ve açık olması, ı-Bölgede yeni ekoturizm imkanlarının olması, 4.1.8.Trekking Açısından Zayıflıklar a-Potansitel alanların bilinmemesi, farkında olunmaması, b-Bölgede iĢbirliği içinde gerçekleĢtirilecek bir ekoturizm geliĢtirme anlayıĢının henüz olmayıĢı, c-Konaklama imkanlarının yetersizliği, d-Bölgede ekoturizm konusunda deneyimin bulunmayıĢı, e-Ekoturizm geliĢimini teĢvik edecek finanssal kaynakların yetersizliği, f-Bölgedeki kırsal alanda düĢük giriĢimcilik g-Ekoturizm için gerekli olanakların ve hizmetlerin (tanıtım, kalifiye kılavuzluk hizmetleri, turizm bürosu vb.) yetersizliği, h-Kamu kurumları ile halk arasında iĢbirliği ve dayanıĢmanın istenilen seviyede olmaması ı-Yasal düzenlemelerin olmaması, j-Toplumun iĢbirliğine alıĢık olmaması, 136 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.1.9.Trekking Açısından Tehditler a-Türkiye‟nin ve Dünyanın diğer yerlerinde kurulmuĢ ekoturizm alanları ile rekabet etme zorunluluğu, b-Yerli halkın kimliğinin, kültürünün ve sosyal yaĢamının olumsuz yönde etkilenmesi, c-Yoğun turist akıĢı ile ekolojik ve çevresel zararlar oluĢması (hava kirliliği, su kirliliği, gürültü, endemiklerin yasadıĢı ticareti, faunaya bozucu etkiler, orman yangınları vb.), d-Ekoturizmle ilgili kurum ve kuruluĢlar arasında koordinasyon eksikliği, e-Turizm firmalarının bölgede ekoturizmin geliĢtirilmesine yönelik ortak bir stratejiye sahip olmamaları, f-Kontrolsüz ve bilinçsiz ekoturlar sonunda turistlerin memnuniyetsizliğinin artması, g-Planlamada baĢarısızlıklar, h-Alana yeterli düzeyde talep olmaması, TREKKĠNG PARKURLARIMIZ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Aktoprak - Keramet Dumantepe-BeĢpınar Çaldere Elmalık - Sugören - Elmalık Elmalık - Sugören Esenköy - Karlık - Delmece Fındıklı-BeĢpınar-Darıdere-Sarıkaya-Kurtköy Ferhat Yolu, Yedipınarlar, Ferhat yolu baĢlangıcı Fındıklı- Yassıçalı - BeĢpınar- Güneyköy Gacık - Sugören Gökçedere - Ferhatyolu-Yatakkaya ġelalesi –SudüĢen ġelalesi Gökçedere - SudüĢen ġelalesi - Termal Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Kurtköy Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Hamzalı Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Güneyköy Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-Yılankaya-Fındıklı Güneyköy-Boğadere-BeĢpınar-ġahinyurdu-Fındıklı Güneyköy - Boğadere-Kurtköy Güneyköy-Darıder-Kurtköy 137 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 2012 Hamzalı - Yassıçalı -BeĢpınar- Güneyköy Hayriye-Tazdağı-Mecidiye Hayriye - Aldere – Karlık Yaylası Höyüktepe - BeĢpınar Kurtköy - Bahçe-BeĢpınar-Güneyköy Kurtköy - Bahçe-BeĢpınar-Kurtköy Kurtköy - Bahçe-Darıdere-Sarıkaya-Kapılıçınar Kurtköy - BeĢpınar - Güneyköy Kurtköy-ġahinyurdu Onno Tunç-Aldere-Karlık Yaylası Mecidiye - Taz Dağı Selimiye - Aldere - Karlık Soğucak - Panorama Sugören - Burhaniye Sugören - Elmalık Sugören - Keramet ġahinyurdu - BeĢpınar - Güneyköy ġahinyurdu - Darıdere - Kurtköy ġenköy-Delmece Termal Ferhatdede - Baraj kenarı TeĢvikiye - Delmece Yaylası TeĢvikiye - Erikli Yaylası Yeniköy-Dumantepe-Elmalık 4.2. Yamaç ParaĢütü Turizmi: Yamaç ParaĢütü Yamaç paraĢütü, birkaç yenilikçi havacı tarafından 1980'li yılların baĢlarında serbest paraĢütlerle yamaçlardan koĢarak kalkmalarıyla baĢlamıĢ oldu. Zamanla paraĢütlerin aerodinamik yapılarının geliĢmesiyle birlikte performansları da arttı ve serbest paraĢütlerden ayrılarak, planör, yelken kanat gibi amacı uçuĢ olan bir alet haline geldi. Günümüzde pilotların da tecrübesine bağlı olarak, yamaç paraĢütü ile küçük tepelerden kalkılıp, yüzlerce metre yukarılara çıkılabilmekte ve saatlerce havada kalıp kilometrelerce uzaklara uçulabilmektedir. Katlandığında bir sırt çantasına sığacak kadar küçülebilmesi ve ağırlığının da çok az olması bazı dağcıların ilgisini çekmiĢtir ve dağların zirvelerinden yamaç paraĢütüyle uçarak inenler vardır. 138 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Türkiye'de yamaç paraĢütçülüğü hızla geliĢmektedir ve ülkemiz uçuĢa çok elveriĢli noktalara sahiptir. Hemen her Ģehrimiz civarında uçuĢa uygun bölgeler bulunabilir. Burada özellikle, Türkiye‟nin ve dünyanın en iyi uçuĢ noktası sayılabilecek Ölüdeniz e sahip olduğumuzu belirtmek lazım. Ayrıca Antalya-KaĢ, Denizli, Isparta, Erzincan, EskiĢehir, Erzurum, Ġzmir, Bolu, AkĢehir uçuĢa elveriĢli Ģehirlerimizden bazılarıdır. Yamaç paraĢütünü diğer hava araçlarıyla kıyaslarsak öğrenmesi en kolay olanıdır. Belli sağlık koĢulları içerisinde hemen herkes yapabilir. Bunun için ülkemizde baĢvurabileceğiniz birçok kulüp, dernek, kurs, Ģahıs, Ģirket, vs. vardır. Ülkemizde bu sporun eğitimini veren ve yapan yaklaĢık 40 civarı üniversite kulübü vardır. Tabi üniversite kulüplerinin birçoğunun kendi üniversite öğrencisi haricinde öğrenci kabul etmediği bilinmektedir. Yamaç paraĢütünün pahalı bir spor olduğu bilinen bir gerçektir. Kullanılan malzemeler Türkiye de üretilmemektedir ve maliyeti oldukça fazladır. Bu yüzden üniversite kulüplerinde eğitim alan öğrencilerin maddi açıdan büyük avantajları vardır. Fakat bu noktada seçim yapmadan önce oldukça hassas davranmak gerekir. Pilotaj hatalarında ve bunun doğurduğu sonuçlarda alınan eğitimin büyük paya sahip olduğu asla unutulmamalıdır. Eğitimin güvenilir eğitmenler tarafından ve güvenli malzemelerle yapılması gerektiği unutulmamalıdır. Yamaç paraĢütü medya tarafından ne kadarda tehlikeli olarak gösterilse bile aslında kurallarına uyulduğu ve ciddi bir eğitim alındığında sanıldığı gibi tehlikeli olmadığı görülmektedir. Yamaç paraĢütünde çift kiĢilik paraĢütler vardır ve buna “ tandem” denir. BaĢta ölüdeniz olmak üzere tecrübeli pilotlar eĢliğinde uçulur. YAMAÇ PARAġÜTÜ YAPILAN ALANLARIMIZ 1 Güneyköy Yangın Kulesi 2 Sugören 3 Süpürgelik 4 Akköy Elmalık 5 1- Güneyköy Yangın Kulesi Yamaç ParaĢütü Alanı: Yükseklik : 200m Yön : G-GD Take-off : Aynı anda 3 ya da 4 kanat serilebilecek doğal çim alan ĠniĢ : Ekili olmayan geniĢ birkaç tarla. 139 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI UlaĢım : noktasına Yalova‟dan Bursa gelindiğinde sağ istikametine tarafta Petrol 2012 giderken Ofisinin Süpürgelik hemen yokuĢunun arkasından, tepe sağa taĢ ocaklarına ve oradan da Güneyköy yangın gözetleme istasyonuna giden toprak yola sapılır. Yol önce taĢ ortasından geçer. gözükmez. KalkıĢtan iĢleme Yolun istasyonuna sonu sonra gelmeden take-off. sola sırt ĠniĢ hemen tam hattından önce olarak devamla iniĢ kalkıĢ irtifa alanının alanından kaybetmeden iki adet taĢ ocağının üzerinden geçilerek iniĢin üzerine gidilir. ĠniĢ alanı: Petrol ofisi ile taĢ iĢleme istasyonunun arasındaki geniĢ tarlalardır. Yorum : Tepe yelken uçuĢları için uygundur ancak take-off „un etrafındaki ağaçlık alana dikkat edilmesi gerekir. Tepeye iniĢ ve yelken sırasındaki irtifa kayıplarında iniĢe ağaçlar yönelmek risk faktörüdür. gerekir. Yalova‟da DüĢük rüzgarda hakim rüzgarlar kalkıĢ yapılmıĢsa yazın kuzeyli, hemen kıĢın güneylidir. Tepe genellikle Kasım baĢlarından Mayıs sonlarına kadar uçuĢa olanak verir. Tecrübeli bir pilot ya da hoca refakatinde baĢlangıç uçuĢları yapılabilir. Resim: Güneyköy Yangın Kulesi Yamaç ParaĢütü Alanı 2- Sugören Yamaç ParaĢütü Alanı: Yükseklik : 300m Yön : G-GB Take-off : 5-6 kanat serilebilecek otluk alan ĠniĢ : Ortaköy futbol sahası. Çim. Etrafı dikenli tel olmayan 1 m yüksekliğindeki tel örgüyle çevrili UlaĢım : Yalova‟dan Bursa istikametine giderken Süpürgelik yokuĢunun tepe noktasına gelindiğinde sağ tarafta Petrol Ofisini geçtikten 100 m sonra solda Karayolları Ģantiyesinin 140 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yanından Sugören köyüne giden yola sapılır. Köyün içinden sola Radar istasyonuna giden toprak yoldan tırmanıĢ baĢlar. Tepedeki düzlüklere gelindiğinde sol tarafta höyük tepeye kadar devam edilir (Ģu anda bir tesis kurulmuĢ durumda). Höyük tepeye varıldığında kalkıĢ yeri yolun sağındaki tepedir. (AĢağıda ki fotoğrafta görünen meteoroloji anteni artık yok). Tepenin önünden bakıldığında sağ tarafta Sugören köyü, solda Ortaköy vardır. ĠniĢ alanlarından biri take-off‟tan bir kısmı görünen Ortaköy‟ün futbol sahasıdır (tecrübeli pilotlar için), diğeri Sugören'den Ortaköy'e giden Asfalt yolun güneyindeki tarladır. Yol boyundaki elektrik tellerine dikkat etmek gerekir. Yorum : KalkıĢın kolay olmasına karĢın iniĢ, eğitim ve baĢlangıç uçuĢlarına uygun değildir. Kasım baĢlarından Mayıs sonlarına kadar uçuĢa olanak verir. Bu, Ģehirlerarası içindedir). bir ĠniĢ uçuĢtur (Sugören alanındaki çocuklar köyü Yalova, paraĢüt Ortaköy katlama Bursa konusunda sınırları tecrübelidir, yardım isteyebilirsiniz. Resim: Sugören Yamaç ParaĢütü Alanı 3- Süpürgelik Yamaç ParaĢütü Alanı: Yükseklik : 40m Yön : K-KD-KB Take-off : Oldukça geniĢ ĠniĢ : Arasında bir sıra birkaç cılız ağaç ve çalı olan iki geniĢ çim arazi. UlaĢım : Yalova‟dan Bursa istikametine giderken Süpürgelik yokuĢunun tepe noktasına gelindiğinde sağ tarafta Petrol Ofisini geçtikten 1-1,5 km sonra yolun sağında iki büyük “Erikli ve Avea” reklam panosunun hemen yanından ayrılan toprak yola sapılır. 50m sonra take-off. 141 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yorum : Uygun rüzgarda saatlerce soaring yapılabilir. Ancak ilk defa uçulacaksa daha önce uçmuĢ birinden yardım alınabilir. BaĢlangıç ve Eğitim uçuĢları tecrübeli biri eĢliğinde yapılmalıdır. Yılın büyük bölümünde uçuĢ imkanı vardır. *DĠKKAT: ĠniĢ alanı 2008 yazı itibarıyle tarla olarak ıslah edilmiĢ ve etrafı da dikenli telle çevrilmiĢtir. Sadece tecrübeli pilotların yelken uçuĢu ve top landing için uygundur. Resim: Süpürgelik Yamaç ParaĢütü Alanı 4- Akköy Yamaç ParaĢütü Alanı: Yükseklik : 125m Take-off : B, KB, K ĠniĢ : Doğal çim alan UlaĢım : Yalova‟dan Çınarcık istikametine sapıldıktan sonra eski prefabrik bölgesinde il rampa tırmanılır. Sağ tarafta çanak Ģeklindeki tigem arazisinden sonra yol sağa geniĢ bir virajla birlikte ikinci rampaya çıkarken tepe noktasına ulaĢır. Virajın sonunda sola stabilize bir yol ayrılır. Bu yol tam olarak kalkıĢ pistine gider. 142 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yorum : Her seviyede pilotun kalkıĢ yapabileceği pist çok geniĢ olmamasına rağmen Ģu an halı kaplıdır. ĠniĢ yeri olan meradan önce ve sonra mevsime göre ekili tarlalara biçilmiĢ olduğu dönemde iniĢler yapılabilir. Resim: Akköy Yamaç ParaĢütü Alanı 6- Elmalık Yamaç ParaĢütü Alanı: Yükseklik : 350 m Take-off : K ĠniĢ : Elmalık köyü merası UlaĢım : Yalova'ya Bursa'dan gelirken süpürgelik rampasını indikten sonra Kirazlı yönüne sapılarak, Ġstanbuldan gelirken Çiftliköyü geçtikten sonra Elmalık Köyüne sapılarak, her iki köye gelindiğinde Valiliğin YeĢil-Mavi Yol tabelaları takip edilir ve Ġstihkam tepeye varılır. Take-of sadece bir kanat serilecek geniĢlikte orman içine açılmıĢtır. Tepede bir piknik alanı ve tesis bulunmaktadır. Tesisin iĢletmecisi paraĢütçülere her türlü kolaylığı sağlayacaktır. ĠniĢ yeri köyün batısında bulunan geniĢ bir meradır. 143 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI Resim: Elmalık Yamaç ParaĢütü Alanı 4.3.Bisiklet Turizmi BĠSĠKLET PARKURLARIMIZ ( Kolay) 1 Şehir İçi Turu 2 Şehir Merkezi - Tigem Turu 3 Yalova – Sultaniye Turu 4 Yalova - Çiftlikköy Siteler Turu 5 Yalova – Elmalık Turu 6 Safran 7 Samanlı 8 Kadıköy 9 Yeni Mahalle Yakın Köy Turları BĠSĠKLET PARKURLARIMIZ ( Orta Zorlukta) 1 Yalova Merkez - İstihkam Tepe Sugören 2 Festival Parkuru (Kapılıçınar) 144 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 3 Yalova Merkez - Termal Sudüşen Şelalesi 4 Yalova - Teşvikiye Turu 5 Teşvikiye - Yalova Turu BĠSĠKLET PARKURLARIMIZ ( Zorluk Derecesi Yüksek) 1 Yalova-Delmece-Yalova Ring Turu 2 Yalova – İznik Turu 3 Teşvikiye-Delmece Turu 4 Çınarcık-Sudüşen-Yalova Turu 5 Esenköy-Karlık-Delmece-Çınarcık Turu 6 Yalova Topçular-İznik Boyalıca Turu Hazırlayan : Kemal Bayrı GPRS verileri : Aytunç Sevren, Muazzez Özçelik, Oya Erkan -Kolay Parkurlarġehir Ġçi Turu Tur mesafesi : 15,6 km. Tur süresi : 40 dakika Ortalama hız : 23,3 km. En yüksek hız : 38,5 km. Maksimum yükseklik : 67 m. Minimum yükseklik : 38 m. Toplam yokuĢ : 99 m. Zorluk derecesi : Çok DüĢük 145 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova Ģehir merkezinde kentin tüm arterlerini kullanarak yapılan bir ter atma turudur. Saatte 23 km‟lik bir ortalama hızda 40 dakikada tamamlanabilir. Maksimum 40km‟yi görebileceğiniz bu turda güzergah sırası, ĠDO Yenikapı feribot iskelesi, Yalı Caddesi, Kent Meydanı, Fatih Caddesi, Termal yol ayrımı, GazipaĢa Caddesi, Kent Meydanı, Cumhuriyet Caddesi, ġehit Ömer Faydalı Bulvarı, Termal yolu giriĢi, Fatih Caddesi‟ne dönüĢ, Marmara Caddesi, Spor Caddesi, ÇeĢme Sokak ve Kent Meydanı Ģeklinde gerçekleĢtirilebilir. Tamamen eğimsiz ve düz yollardan oluĢan bu parkur, özellikle trafiğin yoğun olmadığı sabahın erken ya da akĢamın geç saatleri için idealdir. Sultaniye Turu Tur mesafesi : 23.05 Km. Tur süresi : 1 saat 54 dakika Ortalama hız : 12 Km. En yüksek hız : 35.2 Km. Minimum yükseklik : 35 m. Maksimum yükseklik : 70 m. Toplam yokuĢ : 78 m . Toplam iniĢ: 99 m. Zorluk derecesi : DüĢük PAB Yalova grubunun tur rotası üzerinde yer alan Sultaniye‟ye, Doğu Sahil Bandı güzergâhından Çiftlikköy, Özdilek önü, 500Evler Yolu izlenerek 11 km‟lik bir yoldan gidilir. Sultaniye‟nin köy kahvesinde, kahveci Hüseyin‟in yerinde çay ve meĢrubat molası vermek için alınacak süre, ortalama 12 km‟lik hızla 1 saattir. DönüĢle birlikte toplam 2 saatlik parkurda en yüksek hız saatte 35 km ile dönüĢ yolundaki eğimle süzülürken alınabilir. DönüĢ aynı güzergâh izlenerek kent meydanına yapılır. Çiftlikköy Siteler Turu Klasik PAB rotalarından en kolayı olan Siteler turu, Yalova Ģehir merkezinden en yakın ilçenin merkezine yapılan ve her yaĢtan bisikletçinin keyifle katılabileceği turlardandır. 10 146 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 km‟lik gidiĢ rotası, kent meydanından Yürüyen köĢk yolu, Çiftlikköy sahil yolu, BarıĢ sokaktan Barbaros bulvarına dönüĢle devam eder. Dileyen bisikletçiler burada Gizlibahçe Çay bahçesinde mola verebilir. Tabi eğer Çiftlikköy sahil yoluna çıktığınızda önünden geçtiğiniz onlarca kafeden birine uğramadıysanız… Devlet hastanesi arkasından yine yürüyen köĢk yolunu takiben kent meydanına varıĢla tamamlanır. Dileyenler için GazipaĢa Caddesi üzerinden tur Ģehir içindeki sahil yolunda devam edebilir. Buradan Fatih Caddesi üzerinden Cumhuriyet Caddesine varıĢ, yeniden spor caddesinden Marmara caddesine dönüĢ ve ġehit ömer faydalıdan kent merkezine varıĢ, toplam 20 km‟yi bulan bir parkur sağlayacaktır. Böyle bir parkurun tamamı 1 saat 15 dakika alır, ortalama 20 km‟lik ve maksimum 40 km‟lik bir düz yol parkuru hızıyla. Tur mesafesi : 21 Km. Minimum yükseklik : 31 m. Süre : 1 saat 15 dakika Maksimum yükseklik : 61 m. Ortalama hız : 16,5 Km. Toplam yokuĢ : 95 m. Maksimum hız : 38,2 Km. Toplam iniĢ : 111 m. Zorluk derecesi : Çok DüĢük Merkez - Tigem Turu Tur mesafesi : 16 km. Maksimum hız : 40 km. Tur süresi : 50 dakika Minimum yükseklik : 31 m. Ortalama hız : 20 km. 147 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tigem turu : En kolay PAB tur rotası olan bu rota, kent meydanından baĢlar, yürüyen köĢk‟e gidilen ilk bölümün ardından köĢkle tigem çağdaĢ yaĢam kalan kampları arasında mesafenin katılmasıyla toplamda de 16 km‟yi bulur. 8 Ģeklinde bir çift ringe benzetilebilecek bu rotada ilk ringte yürüyen köĢk – devlet hastanesi, Ġzmit-yalova yolu – yalı caddesi ve kent meydanı, devamında ise fatih caddesi - tigem yolu – çağdaĢ yaĢam evleri – tigem yolu – GazipaĢa caddesi – kent meydanı Ģeklindedir. Toplamda ortalama saatte 20 km ve maksimum hız 40 km olmak üzere 50 dakikada tamamlanır. GidiĢte eğer yaz mevsimindeyseniz yürüyen köĢkte oturmak keyiflidir. Hastane kafede de mola verilebilir. ġehir içini pas geçersek, Tigem‟de belediyenin tesislerinde çay içilebilir veya dönüĢ yolunda GazipaĢa caddesi giriĢindeki mendirek kafeterya veya deprem anıtının yer aldığı 17 Ağustos parkı, çay kahve molaları için uygundur. Ancak bizim tavsiyemiz, turu GazipaĢa Caddesi‟nin en güzel yerinde, köprüden önce akasya park mevkisindeki dondurmacılarda dondurma keyfi yaparak sonlandırmak… Yalova Merkez – Elmalık Köyü Turu Yalova merkez - Elmalık köyü Tur mesafesi : 20 Km. Tur süresi : 1,5 saat Ortalama hız : 15 Km. Maksimum hız : 25 Km. Zorluk derecesi : Kolay Yalova‟nın merkez köylerinden olan Elmalık‟a gidiĢ için doğu sahil bandında yer alan Yürüyen KöĢk yolu kullanılarak Ġzmit karayolunun diğer tarafına geçilir. ĠsmetPaĢa Mahallesi‟nden Elmalık yoluna geçerek son 2 km‟si zorlayıcı eğim bulunan köye 45 dakikada varılabilir ortalama bir 148 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 hızla. Köy kahvesinde verilecek bir içecek molasının ardından aynı güzergah takip edilerek kent meydanına dönülebilir. Elmalık parkuru, yeni baĢlayan bisikletçilerin bir sonraki aĢamaya geçiĢ için kullanılabilecek trafiğin az, iniĢ ve çıkıĢ eğimlerinin cesaret verici olduğu uygun bir parkurdur. -Orta Zorluktaki ParkurlarYalova Merkez - Istihkam Tepe Sugören Tur mesafesi : 32 Km. Tur süresi : 3,5 Saat Ortalama hız : 15 Km. En yüksek hız : 50 Km. Min. yükseklik : 0 Max.yükseklik : 584 m. Toplam yokuĢ : 489 m. Toplam iniĢ : 168 m. Zorluk derecesi : Orta ġehir merkezinden Istihkam Tepe‟ye yolculuk toplam 32 km‟dir. Kent Meydanı‟ndan Yalı Caddesini izleyerek Bursa yoluna çıkıldıktan sonra Kirazlı sapağına kadar 7 km boyunca Bursa yolunda pedallayarak Kirazlı sapağına yaklaĢık 35 dk‟da varılır. Kirazlı‟ya varırken 2 hafif eğimli çıkıĢ bulunur. Kirazlı‟da su molası verilebilir zira yolun kalan kısmında varıĢ noktasına kadar içecek desteği alınabilecek bir köy bulunmamaktadır. Bundan sonrası zorlu bir çıkıĢlar silsilesidir. Höyüktepe – Sugören yol ayrımına kadar 14 km yol yapılır, toplam süresi ise 1 saat 20 dakikadır. Sugören‟e varmak için 2 km daha pedal çevrilir. 16 km‟lik toplam gidiĢ parkuru 1 saat 35 dakikada geçilir. DönüĢle birlikte toplam mesafe 32 km‟dir ve 3,5 saati bulur. Yalova Merkez - Termal SudüĢen ġelalesi Yalova merkezinden SudüĢen Ģelalesine yaklaĢık 23 km‟lik bir mesafe bulunmakla birlikte orta zorluktaki parkurun asıl yükseltileri Termal‟den sonra baĢlar. Yalova‟dan çınarlı yolu takip ederek Samanlı, Kadıköy, Yenimahalle‟den geçilir ve Termal‟e varılır. Burada tarihi 149 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yaver KöĢkü, Atatürk KöĢkü, tarihi sinema, kaplıcalar ziyaret edilebilir, hiçbiri olmazsa kısa molanızda çınar otelin bahçesindeki yaĢlı çınarın gölgesinde içecek molası verin. Buraya kadar yaĢanacak tek zorluk Yenimahalle rampasını çıkarken deniz seviyesinden 120 metreye varan yükseltiyi tırmanmaktır. Ancak minik zirvede görülecek Gökçe Barajı‟nın panoramik manzarası, turun ikinci etabı için çok daha fazlasını vaat etmektedir. 15‟inci km‟den yani Üvezpınar Köyü çıkıĢından itibaren zorluklar baĢlar, bundan sonraki 8 km. çok sayıda ve yorucu iniĢ çıkıĢlarla geçer. Ardından varılacak SudüĢen Ģelalesi ise çekilen tüm yorgunluğa değecektir. Tur uzunluğu : 23 Km. Toplam yokuĢ : 725 m. Tur süresi : 2,5 saat Toplam iniĢ : 446 m. Max. Yükseklik : 333 m. Zorluk derecesi : Orta Minimum yükseklik : 0 Festival Parkuru – Yalova-Kapılıçınar-Yalova 2012 Yalova Bisiklet Festivalinin de gerçekleĢtirildiği bu güzel ring parkuru, Yalova merkezHacımehmet Köyü-Kurtköy-Kapılı Çınar-Yenimahalle-Çınarlı Yol-Yalova Ģeklinde özetlenebilir. 37 km‟lik bu parkur saatte 12 km‟lik bir ortalama hızla 3,5 saatte alınabilir. Turun ilk bölümü olan Hacımehmet Köyü‟ne, Toki yolundan giriĢ yapılır. Saatte 19 km‟lik bir hızla 6 km uzaklıktaki köye 27 dakikada ulaĢılır. Hacımehmet Köyü‟nden sonra Kurtköy‟e gidiĢte alınması gereken zorlu yokuĢlar vardır. Kurtköy‟ün, Yalova‟ya 13 km uzaklıktaki köy 150 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 merkezine varıĢ 1 saat 20 dakika kadar sürer. 5 km ilerideki mesire alanı Kapılıçınar‟a varmak için yarım saat daha pedal çevirmek gerekir zira yükseklik 224 metreye çıkacaktır. Burada akan suyun baĢından ayrılmak zor olsa da dönüĢte kapılı Çınar‟dan rakımı 147 metre olan Kurtköy‟e iniĢ, Gökçe Barajı manzarası eĢliğinde Yenimahalle‟ye iniĢ ve Yalova‟ya dönüĢ zaman alır. Toplam iniĢ : 1.215 m. Tur mesafesi : 36,35 Km. Maksimum yükseklik : 280 m. Tur süresi : 3,5 saat Minimum yükseklik : deniz seviyesi Ortalama hız : 12 Km. Zorluk derecesi : orta Maksimum hız : 30 Km. Toplam yokuĢ : 1.220 m. Yalova – Orhangazi- Ġznik Yalova‟dan turumuz Orhangazi‟ye olabileceği gibi, Keramet, Boyalıca ya da Ġznik‟e de yapılabilir. Bursa yolu kullanılarak geçilecek olan 1 saat 26 dakika sonunda, Soğucak rampası gibi zorlu bir yokuĢu da alt ettikten sonra Orhangazi‟ye varıldığında almıĢ olduğumuz mesafe 23 km‟dir. Yolumuza Ġznik Gölü‟nün kuzeyinden devam ederek, Keramet Köyü‟ne varabiliriz. Orhangazi-Keramet arasındaki 15 km‟yi 55 dakikada geçebiliriz, bunun için saatte 151 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 ortalama 18 km hızla yol almak ve 99 metrelik yüksekliğe sahip bir eğimle karĢılaĢacağımızı bilmek yeterlidir. Keramet‟ten Boyalıca‟ya 23 dakikada aynı koruyarak varabiliriz. Sırada Çakırca var. 10 km‟lik bu mesafeyi de 12km‟lik yavaĢ bir tempoda yarım saatte geçebiliriz. Ġznik‟e varıĢ için artık bir engel kalmadı. Saatte 20 km‟lik bir hızla kalan 6 km‟yi de hızla geçerek 20 dakika sonra tarihi kente varıyoruz. Toplamda 3 saat 36 dakika pedal çevirdik ve 62 km yol aldık. DönüĢ için de en az bu kadar pedal çevirmek gerekiyor… Tur mesafesi : 62 km. Toplam yokuĢ : 668 m. Tur süresi : 3 saat 36 dakika Toplam iniĢ : 587m. Ortalama hız : 17,3 km. Minimum yükseklik : 11 m. Maksimum yükseklik : 336 m. Güneyköy En yüksek hız : 44 km. Zorluk : orta -Zorluk Derecesi Yüksek ParkurlarYalova-Delmece-Yalova Ring Ġstanbul‟dan gelen bisikletçilerin SudüĢen‟den sonra en sevdiği parkur olan Delmece parkuru, Yalova‟dan gidiĢ-geliĢ ring olarak düĢünüldüğünde toplam 6 saatte tamamlanabilecek bir turdur. Ortalama 13 km‟lik bir hızla 77 km‟lik parkur katedilebilir. Turumuzda Yalova Ģehir merkezinden Çınarcık yolu takip edilerek gidiliyor. Çınarcık‟ın eski yol denilen Ģehir içi üst yolunun gidiĢte tercih edildiği parkurda, Çınarcık‟a giriĢ süresi saatte 14.7 km‟lik hızla 40 dakika olarak gerçekleĢiyor. Yalova ile Çınarcık giriĢi arasındaki mesafe 11,5 km kadar. 152 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Turun toplam mesafesi 77 km kadar. Toplam 5 saat 46 dakika boyunca bisiklet üzerinde olabilirsiniz. Ortalama hız 13,4 km. maksimum hız ise iniĢlerde 55 km‟yi görüyor. Tur mesafesi : 77 Km Minimum yükseklik : 3 m. Tur zamanı : 5 saat 46 dakika Maksimum yükseklik : 748 m. Ortalama hız : 13,4 Km. Toplam yokuĢ : 1.843 m. En yüksek hız : 55,8 Km. Toplam iniĢ : 1.840 m. Zorluk derecesi : Yüksek Çınarcık - SudüĢen - Yalova Turu Çınarcık Ģehir merkezinden baĢlayarak, Koruköy‟e kadar Çınarcık yolunu takip eden parkurda Koru‟dan çıkmadan Akköy yoluna saparak ilerlenir. Akköy mezarlık önünden geçerek ve köye girmeden Termal‟e doğru devam edilir. Termal içinde mola vererek kaplıcalar, sinema kafe, Termal Atatürk KöĢkü gezilebilir. Gezinin bundan sonrası yaklaĢık 7-8 km‟lik zorlu iniĢ çıkıĢlar içeriyor. Üvezpınar Köyü çıkıĢını takipederek SudüĢen ġelalesi‟ne varılır. Burada 153 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 verilen moladan sonra Termal, Yenimahalle, Kadıköy güzergahından Çınarlı Yol izlenerek Yalova merkezine varılır. Tur mesafesi : 85 Km. Toplam yokuĢ : 1.158 m. Tur süresi : 5,5 saat Toplam iniĢ : 1.129 m. Max. yükseklik : 373 m. Zorluk derecesi : Yüksek Min. yükseklik : 0 Yalova-TeĢvikiye Turu Yalova‟dan Delmece‟ye pedal çevirmek isteyen bisikletçiler, Delmece‟yi olduğu kadar yol üzerindeki Erikli ġelalesi, Küçük ve Büyük Dipsiz Gölleri ve diğer doğal güzellikleri de hedefliyor demektir. Yalova merkezinden Çınarcık-Termal yol ayrımına kadar olan 4 km‟lik yol düz ve sorunsuz bir Ģekilde 15 dakikada geçilebilir. Ancak yolun Koru‟ya kadar olan 7 km‟lik bu kısmında zorlayıcı iki yokuĢ ve bir iniĢ vardır. Koru‟dan 20 dakika sonra Çınarcık üst yoluna girilir. Bu, yolun 16.km‟sidir. TeĢvikiye-Karpuzdere‟ye ve meĢhur pideciye varıĢ 4 km ve 15 dakika kadar sonradır. TeĢvikiye‟ye varıĢ ise 3 km sonradır. Toplamda 23 km‟lik yol, 1 saat 21 dakikada geçilebilir. Bu yolculukta ortalama hızımız 17 km, maksimum hızımız 60 km‟dir. 172 m‟lik yüksekliğe ulaĢtığımız ve 34 m‟ye indiğimiz turda, kat edilen toplam yokuĢ 265 m, gerçekleĢen toplam iniĢ ise 233 m‟dir. TeĢvikiye-Delmece Turu Herkesin Yalova‟daki en favorisi desek yeri var. Tur güzergahında Erikli ġelalesi, dipsiz göller ve Delmece Yaylası var. Üstelik son derece zorlu ve sürekli bir çıkıĢ rotası. Toplam 154 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 mesafesi 36 km. ortalama 13 km‟lik bir hızla ancak 2 saat 45 dakikada çıkabiliyoruz Delmece‟ye. Maksimum hızımız uygun noktalarda 48 km‟yi bulsa bile 87 metrelik TeĢvikiye‟den 787 metrelik Delmece Yaylasına çıkıldığının göz ardı edilmemesi gerekir. Bu zorlu yolda toplam 543 metre yokuĢ çıkıyoruz. Ancak 830 metrelikte iniĢimiz var. TeĢvikiye‟de pedal bastıktan 7 km ve 50 dakika sonra ilk durağımız Erikli ġelalesi. Burada mola verebilir, fotoğraf çekebilir, doğayı seyre dalabiliriz. Ama sırada Küçük Dipsiz Göl var, yolun 12.km‟sinde yani Erikli‟den 5 km kadar sonra. Ancak bu 5 km‟lik yol tamamen çıkıĢ ve yarım saatimizi alıyor. Hemen yanı baĢında da Büyük Dipsiz Göl var. Bundan 4,5 km ve bir yarım saat daha sonra Delmece öncesi bir yol ayrımına varıyoruz, dilersek Karlık Yaylası‟na giden sağ yola sapabilir ve zorlu çıkıĢımızı sürdürebiliriz, ya da 1,5 km daha ve 5 dakika, pedal çevirerek Delmece‟ye varabiliriz. 18 km‟lik bu çıkıĢ 1 saat 50 dakika sürdü ancak dönüĢ yarı yarıya daha kolay. TeĢvikiye‟ye inmek bisikletle yalnızca 55 dakika alıyor, o da hızımıza dikkat ederek… Tur mesafesi : 36 km Minimum yükseklik : 87 m. Tur süresi : 2 saat 46 dakika Maksimum yükseklik : 787 m. Ortalama hız : 13 km Toplam çıkıĢ : 543 m. Maksimum hız : 49 km Toplam iniĢ : 830 m. Zorluk derecesi : yüksek TeĢvikiye – Yalova Turu TeĢvikiye‟den Yalova‟ya kadar olan 23 km‟lik mesafe, saatte ortalama 17 km‟lik bir hızla 1 saat 20 dakikada alınabilir. Maksimum hızı iniĢlerde 60 km‟ye kadar çıkarabilirsiniz eğer bisikletinize ve o günkü formunuza güveniyorsanız. Bu dönüĢte toplam 153 metrelik bir yükseklikten 31 metreye kadar inmek olası. Toplam yokuĢ 189 metre, toplam iniĢ ise 245 metre. Parkurun TeĢvikiye‟den Çınarcık‟a kadar olan 6 km‟lik kısmı 16 dakikada geçilebilir. Çınarcık-Koru arasındaki 5 km‟lik bölüm 24 dakikada, 7 km sonraki Çınarcık yol ayrımı 20 dakikada geçilir. Toplam 22 km‟lik bu dönüĢ için harcanan toplam zaman 1 saat 17 dakikadır. 155 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Esenköy-Karlık-Delmece-TeĢvikiye-Çınarcık Turu Esenköy‟den baĢlayan 48 km‟lik bu tur DelmeceYaylasına kadar büyük zorluklar içeriyor. Esenköy‟den zorlu bir çıkıĢla ġenköy-Kocadere yolunu gördüğünüzde, yapılacak Ģey bisikleti sağdaki dağ yoluna vurmak ve Delmece yaylasına kadar toprak yolda zorlu bir yükseklik sınavı vermek. Deniz seviyesinden 878 metreye çıkıĢta toplam 1,24 km‟lik bir yokuĢ mevcut. ĠĢin keyifli tarafı iniĢlerin de 1,12 km‟yi buluyor olması. Delmece öncesinde toprak yolda 3 sapak var, bunların 3‟ünde de istikamet sol olursa kaybolmazsınız. Esenköy merkezinden 25 km sonraki son yol ayrımında ise hedef Delmece‟yi görmekse sağa, direk olarak YeĢil Mavi Yol‟dan TeĢvikiye‟ye dipsiz gölleri de görerek inmekse sola dönmek gerekiyor. Bu zorlu rotada Delmece‟den Çınarcık‟a iniĢ yaklaĢık 1 saat 15 dk‟dır. Ancak Karlık Yaylası‟na çıkıĢı da içeren Esenköy – Delmece mesafesi yani Esenköy‟den itibaren ilk 22 km. en az 4 saatlik bir süre alacaktır. Karlık‟tan itibaren ise iniĢ baĢlar, bu iniĢin km cinsinden toplam mesafesi Çınarcık için 16 km‟dir. Tur mesafesi : 48 Km. Toplam iniĢ : 1.125 m. Maksimum yükseklik : 878 m. Toplam süre : 4 saat Minimum yükseklik : 33m. Zorluk derecesi : Yüksek Toplam yokuĢ : 1.124 m. 156 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova Topçular-Ġznik Boyalıca Ġstanbul‟dan karĢı kıyıya geçerek Ġznik Gölüne en kısa yoldan varmaksa hedef, 39 km‟lik bu tur en ideali. YaklaĢık 3-3,5 saatlik sürede kendinizi Ġznik Gölünün kıyısında Boyalıca Köyü‟nde bulabilirsiniz. Ġstanbul‟dan gelecek olanlar için Eskihisar-Topçular feribotuyla önce Yalova kıyılarına ayak basmak gerekiyor. Topçular‟da 2km doğuda TavĢanlı köy yolundan girerek, Ahmetli-Örencik-Tefvikiye-Mahmudiye-Çakırlı‟ya 30 km ve Çakırlı‟da göl kıyısından Boyalıca‟ya 10 km olarak toplam 40 km yol yaparak gelmek mümkün. Ancak Yalova sınırlarını takip eden bir diğer rota daha var. Bu rotaya göre Topçular‟da gemiden indikten sonra Altınova‟ya kadar sahilden 10 km kadar pedal basıp, Altınova‟yı biraz geçtikten sonra Kaytazdere yoluna girerek, devamında Valideköprü Mahallesi, Yalakdere, Bayındır‟dan geçilerek direk Boyalıca‟ya varılabilir. Bu yolda 13-16.km‟ler arası 320 metreye varan zorlu çıkıĢ aynı zamanda Yalova il sınırından Kocaeli‟ne de geçiĢtir. 32.km‟de ise aynı rakıma çıkıldığında bu kez Bursa il sınırı yani Ġznik ilçe sınırı geçilmiĢ olur. Zaten bundan sonrası da iniĢtir. Yalova‟dan çıkacaklar için sabahtan akĢama kadar sürecek zorlu ve bir o kadar güzel bir parkurdur. Tur mesafesi : 39 Km. Toplam yokuĢ iniĢ : 615 m. Tur süresi : 3,5 saat Minimum yükseklik : 1 m. Toplam yokuĢ çıkıĢı : 696 m. Zorluk derecesi : Yüksek Maksimum yükseklik : 358 m. 157 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova bölgesinde Bisiklet parkuru olacak yollar ve patikalar vardır. Bunların büyük çoğunluğu Bisiklet binen insanlar tarafından bilinmemektedir, sadece PerĢembe AkĢamı Bisikletçileri, Yalova M.T.B Grubu, Extreme Yalova Grubu gibi gruplar tarafından bilinmektedir. Yalovanın doğası bitki varlığı, hayvan varlığı, sürüĢ ortamı, seyir zevki, zemin özellikleri gibi etkinlik kalitesini artıran kıstaslar düĢünüldüğünde keĢfedilecek çok daha cazip parkurların olduğu tahmin edilmektedir. YaklaĢık 25 ila 30 parkur çıkarılabilir. Bölgemizde Bisiklet sporuna talep sürekli artmaktadır. 158 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.4.Akarsu Turizmi AKARSU TURĠZMĠ 1 Çaldere ve Çaldere Ģelaleleri 2 Erikli Ģelaleleri 3 Erikli TeĢvikiye arasındaki Ģelaleler 4 Erikli Delmece arası dereler ve Ģelaleler 5 Gökçedere Barajı üzerinden Nacaklı, Haydariye Not: Bu parkurlar doğa yürüyüĢü, dere içinde gölet ve Ģelalelerden yürüyüĢ ve tırmanıĢ Ģeklinde olup tehlike içermektedir. Resim: Erikli Çifte ġelale Resim:Yatakkaya ġelalesi 159 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.5.Fotoğrafçılık Manzara Fotoğrafları: Manzara Fotoğraf alanları 1 Beşpınar tepesi 2 Soğucak Tepesi 3 Taz Dağı 4 Kapaklı Tepeleri 5 Mecidiye Köyü Sugören sırtları (Dumantepe, Höyüktepe) Yalova doğal güzellikleri çok fazla olan bir Ģehirdir. Bu zenginlikler doğrultusunda manzara fotoğrafçılığı açısından da potansiyeli oldukça yüksektir. Manzara fotoğrafçılığı belki de en zor fotoğrafçılık türüdür. Tüm fotoğrafçılık türleri içinde en fazla emek, zaman ve seyahat isteyen, manzara fotoğrafçılığıdır. Bu konuda Ansel Adams‟ın sözü :Manzara fotoğrafı bir fotoğrafçı için en büyük testtir; bazen de en büyük hayal kırıklığı. -Ansel Adams Kaynak: http://www.kursatkarabulut.com/dersler/teknikler/manzara-fotografciligi.html 160 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.6.Bitki Gözlemi Ġlimizin ormanlarla kaplı olması dolayısıyla ormanın oluĢturduğu gölgelik ortam güneĢ ıĢıklarını alamadığından bitki açısından kısmen fakirdir. Bitkiler için açık alanlar azdır. Orman örtüsü açısından çok zengindir. Buna rağmen açık alanlar iklim ve toprak koĢulları uygun olduğundan çok değiĢik bitki türlerini barındırmaktadır. Bu parkurlarda değiĢik ağaçlar, meyveler, bitkiler ve çiçekler bulunmaktadır. Her mevsim yiyecek meyveler veya bitkiler bulmanız mümkündür. Öte yandan arazinin çok yüksek ve engebeli olmaması nedeniyle birçok yere araçla ve araçtan sonra kısa bir yürüyüĢle gitmek mümkündür. Bu açıdan değiĢik parkurlarda bulunan bazı bitkiler aĢağıda belirtilmiĢtir. Bitki Gözlem Alanları: BeĢpınar Parkurları (Bitki Gözlemi): BeĢpınar bölgesine Güney‟den, Hamzalı‟dan, Fındıklı‟dan ġahinyurdu‟ndan gelen parkurlarda özellikle ilkbaharda çok değiĢik bitkiler yetiĢmektedir. Burada en belirgin olan mayıs baĢlarında BeĢpınar-ġahinyurdu arasındaki kayalık sırtlarda yetiĢen Yabani ġakayık çiçekleridir. Bunlar görünümleri, bulundukları kayalık ve çayırlık ortam ile Ģahane görüntüler oluĢtururlar. Ancak ömürleri maalesef kısadır. Toplam bir ay kadar çiçeklenme süresi vardır. Bunun yanında diğer birçok yabani çiçekler, yabani sarımsaklar, bazı yerlerde salepler, menekĢeler, kardelen ve bazı endemik türler bulunmaktadır. BeĢpınar parkurunda ayrıca anavatanı Türkiye olan ayı fındığı ağacı bulunmaktadır. Ġlimizde sadece bu bölgede bulunan bu ağaç fındık gibi meyve yapmaktadır. Gövde yapısı cevizi andırmaktadır. Meyvesi oldukça lezzetli olmasına karĢın kabuğu oldukça serttir. Yine sadece bu bölgede kırmızı alıç ağaçları 161 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 bulunmaktadır. Devasa boyutta yabani kirazlar, erik, elma, fındık, funda, kızılcık, kestane, mürver, karayemiĢ gibi ağaçlar bulunmaktadır. Buraya yapılacak aktivitelerde tepelerde çok nefis Marmara Denizi, Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ, Adalar, Ġstanbul manzaraları gününüzü daha da renklendirecektir. Ayrıca bitkilerin yoğun olduğu bölgede bulunan küçük bacalı mağara ayrı bir güzellik katacaktır. Selimiye, Hayriye, Kapaklı, Fıstıklı, Mecidiye Meraları (Bitki Gözlemi): Bu bölgede sahilde buluna Kapaklı, Fıstıklı Köyleri ve yamaçlarda bulunan Selimiye, Hayriye ve Mecidiye köyleri civarında yabani lavanta yani karabaĢ otu birçok yerde bulunmaktadır. Ayrıca fıstıklı bölgesinde fıstık çamları ayrı bir görüntü sunmaktadır. Kayalık ve çayırlık alanlarda birçok bitki türleri, çamlıklar, makilikler bulunmaktadır. Erikli, Delmece Yaylaları ve Giden Yollar (Bitki Gözlemi): Bu yol üzeri güneĢ alması dolayısıyla bölgedeki birçok bitkiyi barındırmaktadır. Araçla yapılacak bir seyahatte bunları görmek ve fotoğrafını çekmek oldukça kolaydır. Her iki yayla zemininde ilkbaharda çok değiĢik bitkiler görebilirsiniz. Delmece yaylasında çayır salebi, arap sümbülü ve diğer sulak ve bataklık alanlarda yetiĢin birçok bitkiyi görmek mümkündür. Sugören Sırtları, Sermayecik Mavi YeĢil Yol Üzeri (Bitki Gözlemi): Bu bölgede sırtlar genellikle çıplak olduğundan birçok bitki barındırır. Sugören bölgesinde Kirazlı ve Elmalığa giden mavi yeĢil yol kenarları, Sugören bölgesinde bulunan orman yolları ve patika kenarlarında bir çok bitkiyi çok kolaylıkla görür, belgeleyebilirsiniz. Buralardaki Ġznik Gölü, Marmara Denizi, Uludağ, Samanlı dağları ve BeĢpınar manzaraları etkinliğinize ayrı bir renk katar. Ayrıca Sermayecik köyüne kadar olan sırtlardan devam eden mavi yeĢil yol üzerinde havada birçok yırtıcı kuĢ görebilirsiniz. Bu bölgeler açıklık ve tarlalık olduğundan kartal, Ģahin gibi yırtıcıların avlanmasına müsait olup buralarda bu tür yırtıcılar oldukça çok bulunmaktadır. Ayrıca yol kenarlarında bulunan bitki türleri ve manzaralar faaliyetinizin güzelliğini artıracaktır. Sarıkaya (Bitki Gözlemi): Sarıkaya ulaĢılması kısmen zor olmasına karĢılık yanına gidince sizi ĢaĢırtacaktır. Kayalık üzerinde toprak hiç olmamasına karĢın kaya içinden çıkan bitki, çiçek ve ağaçları görerek ĢaĢıracaksınız. Ayrıca kayalık altından geçen çok eski kervan yolu ve kaya yüzeyinde bulunan eski zamanlarda yakılan ateĢlerin kaya üzerinde bıraktığı metrelerce devam eden is kalıntıları ve izleri göreceksiniz. Kayanın altında ve üzerinde hazine meraklılarının yaptıkları 162 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 kazıları ve açtıkları mağaraları göreceksiniz. Ġsterseniz Darıdere‟ye iner mevsim uygunsa Kiraz, muĢmula, karayemiĢ gibi yabani meyvelerle gezinize renk katabilirsiniz. Gökçedere Baraj Kenarı, SudüĢen Bölgesi (Bitki Gözlemi): Baraj kenarında, SudüĢen Ģelalesi yanlarında ve Ģelalenin kayalık yamaçlarında bitkilerin değiĢik pozlarını yakalayabilirsiniz. Yine Ģelale civarında Termal Haydariye köyü arasında çivan perçemi baĢta olmak üzere bir çok Ģifalı bitki görebilirsiniz. Aynı Ģekilde Sivrice tepesi eteklerinde ve yamaçlarında değiĢik bitkiler, ve anıt ağaçlar görebilirsiniz. Barajın SudüĢen yönünde dere boylarında çok ulu çınar ağaçları görmeniz mümkün. Ayrıca bu bölgede yaĢayan Yörüklerin yaĢam alanlarını ve onlara ait beyaz inek türünü özgürce dağlarda dolaĢırken görmeniz mümkün. Yatakkaya Ģelalesi yamaçlarındaki kaylarda ve alt kısmındaki küçük Ģelalede değiĢik bitkiler ve dere içinde büyük yapraklı bitkiler enteresan su havuzları ve değiĢik yosun türleri görebilirsiniz. Muhacir Yolu (Bitki Gözlemi): Muhacir yolu Delmece yaylası ile Hasan baba arasında burada yaĢayan o zamanki göçmenlerin ürünlerini pazara ulaĢtırmak için yaptıkları sırt boyunca devam eden düzgün patikalardan oluĢan bir yoldur. Yolun geçtiği sırtlar, orman kesimi yapılmayan yerlerinde anıt ağaç diyebileceğimiz türde bir çok kayın ve gürgen ağaçları barındırmaktadır. Bunların belirlenmesi, yaĢlarını tespiti ve korunması gerekmektedir. Buralardan geçirilecek trekking parkurları ile bunların güncel olarak kalması ve tanınması da sağlanabilecektir. Darıdere (Bitki Gözlemi): Gemliğe bağlı ġahinyurdu Köyünün arka sırtlarından baĢlayan Darıdere, Sarıkaya altından geçerek, Kurtköy ve Safran köylerinden sonra Yalova‟nın ortasından denize ulaĢır. KıĢın suları çok artar, zaman zaman geçit vermez, ancak yazın Sarıkaya‟ya yakın yerlere kadar suyu tükenebilir. Deredeki çeĢmelerde kuruyabilir. Suyun büyük bir kısmı Sarıkaya altında bulunan Fasulyelik mevkiine yakın bir yerden çıkar. Burası görmeye değer. Dere içinde alt taraflarda göletler, değiĢik yosunlar ve bitki türleri görülebilir. Ayrıca Darıdere‟den geçer Sarıkaya‟yı görmezseniz mutlaka bir eksiklik kalmıĢ demektir. Dereden Sarıkaya‟ya çıkıp inmek bir bir 163 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 buçuk saat alabilir. Ayrıca Sarıkaya‟dan Kurtköy‟e veya Kapılıçınar‟a giden patikalarda bulunmaktadır. Soğucak Tepesi (Bitki Gözlemi): Marmara bölgesinde bulunan en manzaralı tepedir. Buradan yaklaĢık 15-20 milyon kiĢinin yaĢadığı bir alan görülmektedir. Yalova, Marmara Denizi, Adalar, Kartal Pendik, Körfez, hava açık olursa Ġstanbul‟un kalan kısımları, Ġznik Gölü,Samanlı Dağları, Uludağ vs. tepe üzerindeki kayalıklarda ve çayırlıklarda kuzukulağı, yabani sarımsak, kızılcık, muĢmula, elma, kiraz vs bir çok yabani meyveler bulunmaktadır. Aktoprak Keramet (Bitki Gözlemi): Aktoprak Keramet parkuru sonbaharı, hazan mevsimini en güzel gözleyebileceğiniz parkurdur. bir YürüyüĢ baĢlangıcında güzel bir yamaçtan devam eden patikadan panoramik olarak aĢağıda bulunan kayın, gürgen, meĢe ve diğer ağaçların türlü yeĢilliklerini, sarı hazan renginin bir çok tonlarını görebilirsiniz. Yukarılara çıktıkça kayınların dere içinde göletlerle yaptığı renk karıĢımlarını izleyebilirsiniz. Daha sonra sakin bir mezradan sırta çıkar Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ‟ı izlersiniz ve buralarda değiĢik bitkiler görebilirsiniz. Keramete inen yolda çayırlık bir alan yakınlarında asit yağmurları nedeniyle bölgemizde hızla kuruyan karaağaçları görmeniz mümkün. Hem bitkileri, ağaçları,tabiatı hem de manzara seyretmek için güzel bir parkur. Sonunda da Keramet ılıcasında yüzüp yorgunluk atmak var. 4.7.KuĢ Gözlem Turizmi: KuĢ gözlemi yapılacak yerler sayılıdır ancak bunların olduğu yerlerde çok üst düzeyde seyir zevki olan deniz, dağ, göl manzaraları, bitki ve ağaç türleri, çok nefis yürüyüĢ patikaları ve rotaları mevcuttur. Ġlimizdeki kuĢ gözlemi faaliyetleri bunlarla birlikte yapılacağından çok daha zevkli bir aktivite olacaktır. 164 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Hersek Lagünü (KuĢ Gözlemi): Altınova ilçesinde bulunan Hersek Lagünü, sonbaharda yapılan kuĢ göçlerinde kuĢların uğrak ve dinlenme yeridir. Burada flamingo, pelikan baĢta olmak üzere diğer ördek, sakarmeke, dalgıç kuĢu gibi kuĢlar kalıcı ve geçici olarak konaklamaktadır. KuĢların benzer yerlerde olduğu gibi sağlıklı bir Ģekilde gözlenmesi için seyir kulesi veya benzer yapılara ihtiyaç vardır. Buraya yapılan gezilerde 16.yüzyıl yapımı Hersekzade Ahmet PaĢa Cami ve külliyesi görülerek gözleme artı bir değer katılabilir. ġahinyurdu, Fındıklı BeĢpınar arası sırtları (KuĢ Gözlemi): Bursa köyleri olan bu köylerden BeĢpınar‟a gelen kayalıklardan açık alanlardan devam den parkurlar bulunmaktadır. Bu parkurlar flora açısından çok zengin olmasına karĢın, arazinin çıplak ve kayalık olması nedeniyle yırtıcı kuĢların avlanması içinde uygun bir ortam yaratır. Buralarda avlanan yırtıcılar buradaki kayalıklarda veya bitiĢik ormanlarda yuva yaparak yaĢamlarını sürdürür. Bu parkurlardan her geçiĢte göklerde yırtıcı kuĢları görmek mümkündür. Bölgede bulunan çeĢmeler, nefis göl, deniz ve dağ manzaraları alacağınız kuĢ gözleme zevkini katlayacaktır. Buraya gidiĢ için BeĢpınar‟da araçları bırakıp, ġahinyurdu sırtlarına kadar gidip farklı patikadan gelmek mümkündür. Patikalardan BeĢpınar Tepesinden geçen üzerinde bulunan Bacalı Küçük Mağara ilginizi çekecektir. Kirazlı Sermayecik arası sırtlar (KuĢ Gözlemi): Bu bölgede yine kartal, Ģahin gibi yırtıcıların beslenme alanıdır. Sırtlardaki açıklıklar kuĢların pike yapması ve beslenmesi için uygun bir ortam sağlar. Bu güzergâh üzerinde yine Dumantepe baĢta olmak üzere BeĢpınar yaylası ve Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ ve Marmara Denizi, Ġstanbul manzaralarını muhtelif yerlerden görebilirsiniz. Gökçedere Barajı (KuĢ Gözlemi): Burada zaman zaman su kuĢları ve balıkçı türleri kalıcı olarak bulunur. KuĢları daha yakından görmek mümkündür. Ayrıca dere içinde SudüĢen ġelalesine yürürseniz yalı çapkını görebilir, SudüĢen ġelalesi, Yatakkaya ġelalesi, Sivrice Tepesi, Yatakkaya Ģelalesi ve Ferhat Yolu ile gününüzü daha zevkli hale getirebilirsiniz. 4.8.Mağara Turizmi : Ġlimizde çok büyük boyutta bilinen bir mağara bulunmamaktadır. Ancak bu konuda geniĢ kapsamlı bir tarama ve arama da yapılmamıĢtır. Köylülerin bu konudaki bilgilerinin araĢtırılması gerekmektedir. Köylülerin söylemlerine göre büyük mağaralar bulunmaktadır, 165 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 ancak bunlarla ilgili sağlam bir kanıt ve tespit yoktur. ġu an için bilinen mağaralar Güney, Kurtköy, TeĢvikiye bölgelerinde bulunmaktadır. Ġlimizde bulunan kayalık alan içeren köylerde bir taramanın yapılması yararlı olacaktır. YürüyüĢ gurupları tarafından bilinen mağara sayıları sayılıdır. Erikli tarafında ve TeĢvikiye‟nin diğer bölgelerinde önemli ölçüde ayı mağarası bulunmaktadır. Bunlar büyük olanlar olabilir. Kurtköy, TeĢvikiye, Güney köy, Kapaklı, Mecidiye 4.9.Av Turizmi Domuz avı: Ġlimiz domuz avı için çok uygundur. Bütün yürüyüĢlerde çok taze domuz izlerine rastlarsınız. Bunun yanında yatak yerleri, yuvarlandıkları ve çamura bulandıkları bataklık ve su birikintileri görülür. Alanın yoğun orman örtüsü ve bazı yerlerin domuzların yaĢamasına ve saklanmasına çok uygun derecede sık ağaç ve çalılıklardan ve dikenlerden oluĢması, yiyecek meyve ve bitkilerin çok bol olması ve dört mevsimin yaĢamak için elveriĢli olması, bölgede domuzlar için rahat yaĢama ve çoğalma imkanı sağlar. Birçok köy uygun mevsimlerde hafta sonları domuz avına gider. Ancak bu olanaklar köylüler için bir gelir kaynağı olacak Ģekilde organize edilmemiĢtir. 4.10.Anıt Ağaçlar: 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu 6. Maddesi doğrultusunda Merkezde ve Ġlçelerde bulunan anıt ağaç özelliği gösteren geneli Çınar olan ağaçlar tescil edilmiĢtir. Termal kaplıcaları ile Yalova Ġskelesi arasında, cumhuriyetin ilk yıllarında dikilmiĢ çınar ağaçları ile çevrili yeĢil bir tüneli andıran yol, Çınarlı Hiyaban adıyla anılır. 12350 metre uzunluğunda, 10 metre geniĢliğindeki yola çınarlar 1930 yılı ġubat-Mart aylarında 10 metre ara ile çapraz olarak dikilmiĢtir. Fidanlar, TeĢvikiye ve Kocadere'den getirilmiĢtir. Bu ağaçlar 1997 yılında "korunması gereken anıt ağaçlar" olarak tescil edilmiĢtir. Ġlimizde en çok bilinen Merkez köyü Kurtköy de bulunan Kapılı Çınar tespit ve tescil edilmiĢ anıt ağaçlarımızdandır. 166 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4.11.Termal Turizmi: Termal Turizmi Alanları 1 Termal Kaplıcaları 2 Armutlu Kaplıcaları Termal Kaplıcaları Yüzyıllardır çeĢitli medeniyetlerin Ģifa merkezi olan Termal‟in Ģifalı su kaynakları günümüzde de birçok hastalığın tedavisinde kullanılıyor. Kaplıca suları romatizmalı ve metabolizmalı hastalıklarda, sindirim sistemi, karaciğer, safra kesesi, böbrek ve idrar yolları hastalıkları, ortopedik operasyonlar sonrası, deri hastalıkları, psikolojik hastalıklar, kadın hastalıkları, fonksiyonel rahatsızlıklara sahip hastalara Ģifa dağıtmaktadır Armutlu Kaplıca suları kimyasal sınıflandırma bakımından sülfatlı, bikarbonatlı, klorürlü, kalsiyumlu, sodyumlu ve karbondioksitli bir bileĢime sahiptir. Kaynaklarda mineral miktarı 2100–2421 mg. arasındadır. Banyo ve içme kürlerine uygundur. Kaplıca‟da kaynak emniyeti sağlanmıĢtır. Gerek kaynak çevresi, gerekse deniz kıyısı yeni yerleĢmeler ve geliĢmelere uygundur. Kaplıca çevresi maki ve zeytin ağaçları ile kaplıdır. 4.12.Su Altı Sporları Su Altı Sporu Alanları 1 Kayalık sahil şeritleri 2 Esenköy 3 Şenköy 4 Kapaklı 5 Fıstıklı 6 7 Armutlu Keçikaya Çiftliği Yalova‟da Ekoturizm Genel Değerlendirmesi -Bölgenin peyzaj özelliklerinin çok çekicidir. Ġlimizin %60‟ı ormanlarla kaplıdır. Her yürüyüĢ parkurunda çok güzel manzaralar, tarihi patikalar, dereler, Ģelaleler, mağaralar, görsel zenginlikler bulunmaktadır. -Zengin flora bulunmaktadır. Bölgeye ait birçok endemik bitki, ağaç türleri, birçok Ģifalı bitki bulunmaktadır. Ġklim ve toprak kalitesi bitkilerin yaĢamasına çok uygundur. 167 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 -Zengin bir fauna bulunmaktadır. Hemen her yürüyüĢte bir çok yerlerde domuzların kazdıkları yerleri, ayak izlerini görebilirsiniz. YağıĢlı havalarda ayı, tilki, çakal, sansar, yaban kedisi vb birçok hayvanın izlerini, zaman zaman kendilerini görmeniz mümkündür. -Flora ve fauna zenginliği yanında bir çok Ģelale ve bunları barındıran dereler mevcuttur. Bunlar trekking faaliyetlerinin çekiciliğini ve zevkini artırmaktadır. -Parkurlar üzerinde bir çok eski roma ve bizanstan kalma kalıntılar , bulgular bulunmaktadır. Ferhat yolu TeĢvikiye su yolu vs. - Armutlu, Termal ve Keramet kaplıcalarında sonlanan yürüyüĢlerden sonra alınan banyo, katılımcılar için büyük bir rahatlama yaratmakta ve fark oluĢturmaktadır. -Dört mevsim alan farklı olanaklar sunmaktadır. Ġlkbaharda kiraz ve çilekle açılan sezon, ıhlamur, kuzukulağı, yabani sarımsak, erik, karayemiĢ, elma, kızılcık, fındık, yabani armut, akdiken, alıç, muĢmula, kestane, kocayemiĢ gibi bitkileri nimetleri ve meyveleri ile devam etmektedir. -Dört mevsime uygun parkurlar bulabilirsiniz. Çok sıcak temmuz güneĢinde sabah gölgeden gidip, akĢam gölge ormanlık patikalardan dönebilirsiniz. -Bölge %60 orman yoğunluğuna sahip olduğundan ve yeterli yağıĢ aldığından bütün parkurlarda su kaynakları, derelerde, içilebilecek sular mevcuttur. Bazı parkurlarda oluĢan göletlerde ve Ģelalelerde yüzebilirsiniz. -Yalova‟ya ulaĢım çok kolaydır, deniz otobüsü ile Kartal‟dan 40 dakikada, Yenikapı‟dan 70 dakika„da gelebilirsiniz. -Yalova‟dan köylere ve bütün yerleĢimlere yol asfalttır. Tüm rota baĢlangıçlarına kısa sürede ulaĢım mümkündür. -Her tür yaĢ ve performansa uygun rota seçenekleri vardır, gerek rota uzunluğu ve gerekse zorluğu ve manzara açısından birçok alternatif mevcuttur. -Rotalar kayda değer tehlike içermemektedir, taĢ düĢmesi, heyelan ve çığ riski yoktur, -DeğiĢik kültürlere sahip köyler misafirperverdir, trekking faaliyetlerini desteklemekte ve olumlu bakmaktadır, -Gerekli durumlarda haberleĢme, konaklama, sağlık tesislerine ulaĢım kolaydır, 168 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 -Fotoğraf çekimi için uygun flora ve seyir noktaları buralardan görülecek manzaralar mevcuttur. Sugören sırtları, Solucak tepeleri, BeĢpınar sırtları, Taz dağı doyumsuz manzaralar içermektedir. Örneğin Solucak tepesinden, aynı noktadan Yalova, Ġstanbul, Adalar, Marmara, Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ vs. görülmektedir. -BaĢlangıç noktasında aracınızı bırakıp yürüyüĢünüzü yaptıktan sonra baĢka bir rotadan aracınıza dönebilirsiniz, kiĢisel araçla gidilecek birçok rota mevcuttur. Güney, Kurtköy, Üvezpınar, Gökçedere, Sugören, Elmalık, Laledere vs. -Patikalar yürüyüĢe uygundur. Yorucu çok dik eğimler azdır. Zeminler de rahatsız edecek taban suyu çamur ve bataklıklar yoktur. Parkurlarda kaza riski çok azdır. -Elmalık, Solucak Kalıcı konutları, Termal, Güney Köy ve diğer köylere minibüsle kolayca ulaĢır, yürüyüĢünüze baĢlar güzel bir alanda mola verip baĢka bir patikadan geri dönebilirsiniz veya baĢka bir köye yürüyebilirsiniz. Seçeceğiniz alternatif yollara göre yürüyüĢünüz birkaç saatten baĢlayıp gün boyu sürebilir. -Yalova Atatürk‟ün kentidir. Atatürk‟ün bir çok eserini, izlerini, görebilirsiniz, Atatürkle aynı patikalarda yürür, Termal‟i, Atatürk KöĢkü‟nü, Yürüyen köĢkü, görebilirsiniz. Sonuç olarak, kolay ulaĢım, haberleĢme ve konaklama olanakları, misafirperver yerel halk, her yaĢ ve guruba göre çok değiĢik parkur seçenekleri, muhteĢem manzaralar, değiĢik bitki ve hayvan varlığı, ormanlar içinden güvenli toprak patika ve yollar, patikalar üzerlerinde ÇEġMELER ve Atatürk‟ün gezdiği yerler iĢte size YALOVA. 169 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Tablo 30. GZTF Analiz Tablosu GÜÇLÜ YÖNLER FIRSATLAR Yalova ilinin zengin tarihi ve kültürel birikimi Kalkınma ajanslarının doğa turizmi projelerini desteklemesi Flora ve fauna zenginliği Halkın doğa turizmine olan ilgisinin ve doğa STK‟ların doğa turizmine yönelik talepleri Otantik ürünler ve pazarların bulunması sevgisinin yüksek olması Yalova‟da turizm sektörünün geliĢmeye açık olması Yalova ilindeki potansiyel doğa turizmi alanlarının zenginliği ZAYIF YÖNLER TEHDĠTLER Doğa turizmi bölgelerindeki köylü profilinin Doğa çekingenliği ve bilgi eksikliği Köylülerin devletin mali turizmi kapasitesinin dıĢarıdan (yerel halkın dıĢında) gelen yatırımcılar olanaklarını tarafından kullanılması kullanmada deneyimsiz ve çekingen olmaları Doğa turizmi amaçlı kullanılan alanların Kurumların doğa turizmi konusunda personel doğayı tahrip edici talepler nedeniyle baskı ve mevzuat olarak henüz güçlü bir yapıya Doğal alanlara insan baskısının artması ulaĢmaması Alanlarda doğa turizmi amacına uygun Yeterli uzman olmaması Doğa turizmi faaliyetlerinin çok geniĢ bir alanda dağılım altında olması göstermesi planlamayı güçleĢtirmektedir. 170 olmayan farklı arazi kullanım taleplerinin olması. YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Eylem No 5.EYLEM PLANI Yapacak kişi ve Eylem Potansiyel Ekoturizm 1 Alanlarının Düzenlenmesi Açıklama kuruluşlar Yamaç ParaĢütü, KuĢ Gözlemciliği (Hersek Lagünü) ve Fotosafari (Hersek Lagünü) yapılacak sahaların Trekking yol ağı oluĢturma ve düzenleme düzenlenmesi. popüler 5 parkurun uluslar arası Açılması Müdürlüğü,Altınova Belediyesi, Gençlik 2013-2016 Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Ġl standartlara göre düzenlenmeleri ve her Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ġl Özel türlü tanıtıcı, bilgilendirici materyalin Ġdaresi, Gençlik ve Spor Müdürlüğü, 2013-2015 Ġlgili Belediyeler, STK‟lar Trekking parkurlarını zenginleĢtirmek Mağaraların Ziyarete Müdürlüğü,Orman ĠĢletme Müdürlüğü, STK‟lar yapımı ve yerine konması. 3 Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Spor Ġl Müdürlüğü, Çevre ve ġehircilik Trekking güzergahı olarak tespit edilen 2 Süresi amacıyla uygun mağaraların ekoturistlerin ziyaretine açılması için gerekli düzenlemeler yapılması. Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ġl Özel 2013-2015 Ġdaresi, Gençlik ve Spor Müdürlüğü, Ġlgili Belediyeler, STK‟lar Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube 4 Dağ bisikleti parkurları Dağ bisikleti potansiyelinin belirlenerek popüler 2parkurun düzenlenmesi. Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Ġl Özel 2013-2015 Ġdaresi, Gençlik ve Spor Müdürlüğü, Ġlgili Belediyeler, STK‟lar Avlakların ve Avcılık 5 Faaliyetlerinin GeliĢtirilmesi Ġlimizde bulunan avlakların arttırılması, avcıların avlaklara sahip çıkması sağlanarak turizme açılması ve yerel halka kaynak sağlanması. Çocuklarda ekoturizm bilincinin 6 Çocuklar için Ekoturizm Alanı OluĢturmak oluĢmasını sağlayacak Ģekilde en az 1 parkur düzenlenerek doğa eğitimi konusunda uygulamalı eğitim verilmesi. Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, 2013-2016 Avcı Dernekleri, Yerel Halk Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü,Milli Eğitim 2013-2022 Müdürlüğü,Gençlik ve Spor Müdürlüğü, Yerel Halk Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube 7 Tanıtım Faaliyetleri ve YaygınlaĢtırma Web sitesi, sosyal paylaĢım ağları ( Müdürlüğü, Ġl Kültür Turizm Müdürlüğü, facebook, twitter vb.), afiĢ, broĢür, kitap, Milli Eğitim Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Cd vb. materyallerle tanıtım ve Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdare, Sanayi ve yaygınlaĢtırma faaliyetlerinin yapılması. Ticaret Odası, Belediyeler,Üniversiteler, STK‟lar 171 2013-2022 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yerel halkın eko-turizm hakkında 8 Ekoturizm ve Doğa Eğitimi eğitimi, Ekoturizme sunulabilecek Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube ürünlerin geliĢtirilmesi konusunda Müdürlüğü, Ġl Kültür Turizm Müdürlüğü, eğitilmesi.Doğayı anlatmak için yöre Ġl Özel Ġdare, Muhtarlıklar,STK‟lar 2013-2022 halkın eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi. 9 Gönüllülük sisteminin oluĢturulması Doğa gönüllülerinin tespiti ve iletiĢim Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube sisteminin oluĢturulması. Müdürlüğü, STK‟lar, Yerel Halk 2013-2022 Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube 10 Deneyim paylaĢımı Müdürlüğü, Yöre halkı, S T K ‟ l a r Ġl Deneyim paylaĢım programları Kültür Turizm Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdaresi, oluĢturulacaktır. 2013-2016 Özel giriĢimciler Trekking, Bisiklet, Dağcılık 11 Yerel Rehber eğitimi vb.faaliyetler için Ekoturizm rehberi yetiĢtirilmesi Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Yerel Halk 2013-2016 Her türlü faaliyetin planlanma, geliĢtirme ve uygulama safhalarında 12 Üniversitelerle iĢbirliği YalovaĠli ve çevre illerdeki Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube üniversitelerden bilimsel destek alınması 2013-2022 Müdürlüğü, Üniversiteler için iĢbirliği yapılacaktır, Ulusal seyahat acentalarını bölgeye 13 çağırarak yerel giriĢimciler ile eĢleĢtirme faaliyeti yapmak Bölgeye tur düzenleyen ve düzenleme potansiyeli olan seyahat acenteleri ve tur operatörleri bölgenin ve ürünlerinin tanıtılması için Ģehre davet edilecek ve Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü,Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2013-2017 Yerel Halk, STK‟lar yerel giriĢimciler ile ikili görüĢmeler yapılacaktır. Geleneksel yaĢam tarzı ve kültüre iliĢkin olarak doğadan toplanan veya üretilen gıda maddeleri, doğal materyalden Kültürel ürün envanteri 14 ürünleri sunuma hazır hale getirme üretilen el sanatları vb. değerlerin tespiti, satılabilir hale getirilmesi, sözlü değerlerin envanteri, bunların turizme Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü,Orman ĠĢletme Müdürlüğü,Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2013-2022 Yerel Halk sunulabilir hale getirilmesi. Termal ilçesi, TeĢvikiye Beldesi, Güneyköy ve ġenköy köylerinde yöre Ekolojik ürün satıĢ 15 Merkezleri insanının ürettiği ekolojik ve doğadan toplanan ürünlerin satıĢına yönelik satıĢ yerlerinin oluĢturulması, vatandaĢların üretim ve satıĢ için yönlendirilmesi. 172 Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü,Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Yerel Halk 2013-2022 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI Ekoturizm faaliyetlerinin geliĢimi 16 Ev pansiyonculuğu Ziyaretçi Beklenti ve 17 Memnuniyet Anketleri doğrultusunda öne çıkacak yerlerde ev 2012 Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Kültür ve Turizm pansiyonculuğunun teĢvik edilmesi. Müdürlüğü, Yerel Halk Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube hizmetlerden memnuniyetinin peryodik Müdürlüğü,Üniversiteler, Kültür ve 2017-2022 2013-2022 Turizm Müdürlüğü olarak ölçülmesi. Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Fuar sempozyumlar, Fuar ve sempozyumlara aktif Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, festivaller katılımlarla stand oluĢturma. Üniversiteler, Kültür ve Turizm 18 2013-2022 Müdürlüğü, HEM,Özel Ġdare, 19 20 Ortaklıklar oluĢturma Yöresel Yapı sistemi AkdenizModel Orman Ağı ile ortaklık oluĢturma. Ekoturizmin yapıldığı ilçe, köy ve Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube beldelerde yeni yapılacak yapıların Müdürlüğü,Çevre ve ġehircilik tamamen yerel mimariye uygun Sosyal, Kültürel, 21 Etkilerin Ġzlenerek Sürdürülebilirliği Müdürlüğü, Orman ĠĢletme 2013-2022 Müdürlüğü,Model Orman Derneği. olmasının zorunlu hale getirilmesi. Ekonomik ve Çevresel Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Sosyal, Kültürel,Ekonomik ve Çevresel Etkilerin alan çalıĢmaları ile izlenmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması. sağlanması. 173 Müdürlüğü, Ġl Özel Ġdaresi, Ġl Kültür ve 2013-2022 Turizm Müdürlüğü, Belediyeler Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü, Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Ġl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,Üniversiteler 2013-2022 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 174 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 175 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 176 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 177 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 178 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 179 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 180 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 181 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 182 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 183 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 184 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 185 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Ek:1 Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi Niçin Yalova‟da Trekking 1-Yalova‟ya ulaĢım çok kolaydır, deniz otobüsü ile Kartal‟dan 40 dakikada, Yenikapı‟dan 70 dakika„da gelebilirsiniz. 2-Yalova‟dan köylere ve bütün yerleĢimlere yol asfalttır. Tüm rota baĢlangıçlarına kısa sürede ulaĢım mümkündür. 3-Türkiye‟nin en yoğun orman örtüsü %60 Yalova‟dadır, parkurların tümünde çeĢmeler, su kaynakları vardır. 4-Her tür yaĢ ve performansa uygun rota seçenekleri vardır, gerek rota uzunluğu ve gerekse zorluğu ve manzara açısından birçok alternatif mevcuttur. 5-Rotalar kayda değer tehlike içermemektedir, taĢ düĢmesi, heyelan ve çığ riski yoktur. 6-Doğa koĢulları bitki varlığı, hayvan varlığı, trekking için uygundur her yürüyüĢte yaban hayatının izlerini görebilirsiniz. Mevsime göre yollarda kiraz, erik, elma, muĢmula, böğürtlen, kestane, koca yemiĢ, çilek, kızılcık gibi doğal ortamda yetiĢen meyveler bulabilirsiniz. 7-DeğiĢik kültürlere sahip köyler misafirperverdir, trekking faaliyetlerini desteklemekte ve olumlu bakmaktadır. 8-Gerekli durumlarda haberleĢme, konaklama, sağlık tesislerine ulaĢım kolaydır, 9- Patika zemini, manzara ve yol üzeri çeĢme gibi yürüyüĢ kalitesini artıran özellikler açısından doyurucudur. 10-Fotoğraf çekimi için uygun flora ve seyir noktaları buralardan görülecek manzaralar mevcuttur. Sugören sırtları, Solucak tepeleri, BeĢpınar sırtları, Taz dağı doyumsuz manzaralar içermektedir. Örneğin Solucak tepesinden, aynı noktadan Yalova, Ġstanbul, Adalar, Marmara, Ġznik Gölü, Samanlı Dağları, Uludağ vs. görülmektedir. 11-BaĢlangıç noktasında aracınızı bırakıp yürüyüĢünüzü yaptıktan sonra baĢka bir rotadan aracınıza dönebilirsiniz, kiĢisel araçla gidilecek birçok rota mevcuttur. Güney, Kurtköy, Üvezpınar, Gökçedere, Sugören, Elmalık, Laledere vs. 12-Patikalar yürüyüĢe uygundur. Yorucu çok dik eğimler azdır. Zeminler de rahatsız edecek taban suyu çamur ve bataklıklar yoktur. Parkurlarda kaza riski çok azdır. 186 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 13-Dört mevsim trekking faaliyetine uygun parkurlar mevcuttur. 14-Elmalık, Solucak Kalıcı konutları, Termal, Güney Köy ve diğer köylere minibüsle kolayca ulaĢır, yürüyüĢünüze baĢlar güzel bir alanda mola verip baĢka bir patikadan geri dönebilirsiniz veya baĢka bir köye yürüyebilirsiniz. Seçeceğiniz alternatif yollara göre yürüyüĢünüz birkaç saatten baĢlayıp gün boyu sürebilir. 15-Yalova Atatürk‟ün kentidir. Atatürk‟ün bir çok eserini, izlerini, görebilirsiniz, Termal‟i, Atatürk KöĢkü‟nü, Yürüyen köĢkü, Sonuç olarak, kolay ulaĢım, haberleĢme ve konaklama olanakları, misafirperver yerel halk, her yaĢ ve guruba göre çok değiĢik parkur seçenekleri, muhteĢem manzaralar, değiĢik bitki ve hayvan varlığı, ormanlar içinden güvenli toprak patika ve yollar, patikalar üzerlerinde ÇEġMELER ve Atatürk‟ün gezdiği yerler iĢte size YALOVA. Trekkingin Faydaları Nelerdir? 1-YürüyüĢ, kan akımını ve kan damarlarının miktarını artırarak, dolaĢımı iyileĢtirir, kalpdamar ve beynin damarsal hastalıkları riskini azaltır. 2-Kalp kası dâhil, vücut kaslarını kuvvetlendirerek, daha etkin çalıĢmalarını sağlar. 3-Her bir kasılmada kalbin pompaladığı kan miktarını artırarak, istirahattaki kalp atım sayısını (nabzı) azaltır. 4-Egzersiz ve stres durumunda kan basıncında (tansiyonda) oluĢan yükselmeyi azaltır. 5-Kan basıncını düzenler. 6-Kalp kasının yan damarlardan da beslenmesini destekler. Böylece kalbin ana damarlarında oluĢacak tıkanıklıkların vereceği zararı azaltır. 7-ġiĢmanlık riskini azaltır. 8-Sindirimi kolaylaĢtırır. 9-Beyine oksijen sağlanmasını artırarak, zihinsel keskinlik ve yaratıcı düĢünce potansiyelini yükseltir. 10-Lenfatik dolaĢıma yardımcı olur. 11-Egzersiz sırasında ve sonrasında metabolizmayı uyarır. 12-Solunum kapasitesini artırır. 13-Büyümeyi ve travma sonrası toparlanmayı olumlu etkiler. 187 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 14-Kan yağlarının (trigliserid) düzeyini düĢürür. 15-HDL/LDL (iyi huylu-kotu huylu kolestrol) dengesini düzenler. 16-Koordinasyona olumlu etki yapar. 17-Eklem ve kasların esnekliğini artırarak, bel ve boyun ağrılarını hafifletir. 18-Kemiklerin sertleĢmesini ve kuvvetlenmesini sağlar. 19-Dayanıklılığı artırır. 20-Yorgunluk duyumunu engeller. 21-Uykusuzluğu azaltır, rahatlamaya yardımcı olur. 22-Vücudun doğal keyif verici hormonu olan endorfinin salınımını artırır. 23-YaĢlanma surecini geciktirerek, genç bir görünüm sağlar. 24-Moral, özgüven ve iyimserliği artırır. 25-Uzmanlar kontrollü bir yürüyüĢün kiloyu muhafaza ettiği gibi enerjiyi artırdığını, zihni boĢalttığını, kalp krizi riskini azalttığını belirtiyor. 26-Düzenli yapılan yürüyüĢlerden sonra, kendinizi daha dayanıklı ve güçlü hissedeceksiniz. YürüyüĢün ritmi sizi rahatlatacağı için, problemlerinizi daha dinç bir kafayla çözebilirsiniz. 27-YürüyüĢle birlikte stresten uzaklaĢacağınız için, uyumanız kolaylaĢacaktır. Hareket ve ritmik yürüyüĢler, kalbinizin ve ciğerlerinizin de verimli çalıĢmasını sağlar. 28-YaĢla birlikte yükselme eğilimi gösteren tansiyonu belli bir seviyede tutmanın en kolay yollarından biri yürüyüĢtür. 29-Kiloyu kontrol eden bir egzersiz olan yürüyüĢ, aynı zamanda kemikleri de güçlendirerek, ileriki yaĢlarda kemik hastalıklarının oluĢmasını engeller. 30- YürüyüĢün bir diğer faydası, sağlıklı ve dik bir duruĢ sağlamasıdır.” Ekip Halinde YürüyüĢ Kuralları -Ekip olarak yürümek yürüyüĢü daha etkin ve zevkli hale getirir. Ancak gurup yürüyüĢlerinde uyulması gereken kurallar vardır. Bunlar, -Öndeki kiĢiyi birkaç adım geriden takip ediniz, -Çok gerilerde kalarak katılımcıların sizi beklemelerine neden olmayın, bu durumda arkadaĢlarınız rahatsız olacağı gibi kaybolma riskiniz de artar. 188 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 -Çalılıklardan geçerken tuttuğunuz dalları bırakırken arkanızdan gelenleri gözetleyiniz, bu bir emniyet ve nezaket kuralıdır, gerekmedikçe dalları tutmayınız, dalı tutmak zorunda iseniz bırakırken geriden geleni uyarınız, -Orman da koĢmayınız, görmediğiniz böğürtlen ve benzeri çalılara ayağınız takılarak yüzün koyun yere düĢüp yararlanabilirsiniz, -Ayakkabılarınızı bağlamak, çantanızı ayarlamak, su içmek, fotoğraf çekmek gibi aktiviteleri patikayı veya yolu tıkamadan yana çekilerek yapınız, arkadan gelenleri engellemeyiniz, -ArkadaĢlarınıza ve diğer ekiplere kibar davranınız, geleneksel olarak yukarıdan inen ekipler yokuĢ çıkanlara yana çekilip yol verir, ancak çok dik arazilerde ve çok kalabalık inen ekiplerde bunun tersi daha uygun olur. -Ekip temposunu yavaĢ ekip üyelerini zorlamayacak ancak iyi yol alacak Ģekilde ayarlayınız, geride kalan katılımcılar varsa durumunu öğrenin ve ona göre tempo belirleyiniz, -Hiç kimsenin en önden ve en arkadan yalnız yürümesine izin vermeyiniz, -En sondan gelen kiĢinin molada ekibi yakalamasına ve dinlenmesine ortam sağlayınız. -Zorlanan ve geride kalan kiĢilerin ağırlıklarını daha genç ve dinamik katılımcılara rica ederek dağıtınız, bu insani yaklaĢım gurup içinde birlikteliği ve ekip ruhunu güçlendirir, -Yeni katılan aĢırı yavaĢ ilerleyen, gurubu engelleyecek kiĢileri uygun bir Ģekilde ikna ederek bir refakatçi ile geri çeviriniz. Veya güvenli bir yerde gurubun dönüĢünü beklemesini sağlayınız. -En yavaĢ kiĢiyi temponun belirlenmesi için önden ikinci sıraya koyunuz. -Grup liderinin veya rehberin uyarılarını mutlaka dikkate alın. Unutmatın ki bunlar sizin ve gurubun güvenliği ve huzuru içindir. Yeni BaĢlayanlara Öneriler 1-Öncelikle bileği saran, tabanı sert ve tırtıllı bir ayakkabı, 30-40 litrelik bir sırt çantası edinin. Diğer gerekli malzemelerle ilgili listeler birçok internet sitesinde mevcuttur. Yeni aldığınız ayakkabınızı birkaç kez Ģehir içinde giyerek deneyin. En az bir takım yedek iç çamaĢır, yedek çorap, havaya göre yağmurluk, polar üst veya rüzgârlık mont, bere veya Ģapka, hava koĢullarına göre bir çift uygun eldiven, bir adet su kabı ve yeteri kadar su, atıĢtırmalık ara yiyecekler, enerji verici kuru üzüm, kuru kaysı, incir, kuru dut, ceviz, badem alınız. Mevsime göre güneĢ kremi, güneĢ gözlüğü, küçük bir plastik bardak, ve fotoğraf 189 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 makinesi, Özel ilaçlarınız, yara bandı, bir iki adet ağrı kesici , ıslak mendil, bir adet çöp torbası yanınızda bulunsun. 2-BaĢlangıç için zorluk derecesi az veya orta olan bir rota seçin, ve rota hakkında ilgililerden ve rehberden bilgi alın, 3-Uygun giyinin, yaz ve kıĢ koĢullarına ve yağıĢ durumuna göre tedbirinizi almayı unutmayınız, 4-Sağlık sorununuz varsa mutlaka bir hekime danıĢarak etkinliğe katılın. 5-Sırt çantanıza öğle yemeğinizi, suyunuzu, yağmurluğunuzu koyarak yürüyüĢ boyunca taĢımanız gerekir. Ayrıca tuvalet ihtiyacının da doğa giderilmesi gerektiğini unutmayınız. 6-BaĢlangıçta uzun paçalı pantolon ve gömleği tercih ediniz. Bunlar ufak tefek sıyrıklardan, ısırganların etkilerinden vs sizi korur. Hava alabilen giysiler kullanmaya çalıĢın. Terleyeceğinizi hissettiğiniz anda veya ilk molada fazla giysilerinizi çıkarın. Deneyiminiz arttıkça daha rahat hareket edebilirsiniz. 7-YürüyüĢe gideceğiniz gün iyi uyuyunuz. Sabah iyi bir kahvaltı yapınız. Suyunuzu susamadan ara molalarda azar azar içiniz. Aksi halde yukarıda sayılanlar size baĢ ağrısı olarak geri yansıyabilir. 8-Yiyecek ve suyunuzu fazlasıyla alın, mecbur kalmayınca bitirmeyiniz. Dağlarda her türlü olasılıklar sizi bekliyor, unutmayın. AtıĢtırmalıklar alarak arada azar azar atıĢtırın. 9-Sessiz olunuz, diğer arkadaĢlarınızı rahatsız etmeyiniz, inanç ve siyasi görüĢ gibi değiĢtirilmesi mümkün olmayan konularda tartıĢmadan kaçınınız. 10-Nazik, yardımsever, katılımcı ve paylaĢımcı olunuz. 11-YürüyüĢ sırasında uygun bir tempo belirleyiniz. Kimseyle yarıĢmayın ve ormanda kesinlikle koĢmayın. Zorlanıyorsanız veya baĢka bir sorununuz olursa mutlaka rehberle iletiĢim kurun. Düzgün sürekli tempoyla yürüyün. Hızlanıp yavaĢlamak sizi yorabilir. Özellikle belirli bir yaĢtan sonra bu daha çok önem kazanır. 12-Ayak tırnaklarınız uzun olmamalı. Özellikle iniĢlerde parmaklarınız rahatsız eder. Tırnak kesim iĢlemi bir iki gün önceden yapılmalıdır. 190 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Yalova Ġli Trekking Parkurları 1-Aktoprak-Keramet Trekking Parkuru Rota baĢlangıcı olan Aktoprak, Kafkas kökenli bir köydür. Buraya Altınova üzerinden gelinmektedir. Gelirken Karadere Köyü‟ne gelmeden solda Çoban Kale tabelasını göreceksiniz. Burada aracı durdurup soldaki yamaca baktığınızda kaleyi göreceksiniz. Kale büyük değil, makilerin olduğu kayalık bir patikadan buraya on dakikada çıkabilirsiniz. Kale vadiye hakim, biraz zaman almakla birlikte manzara güzel ve görülmeye değer. Daha sonra Kafkas kökenli olan Karadere, Fevziye, Tevfikiye, Aktoprak köylerini geçerek Veli Kahya çeĢmesine gelmeden sırttan sola giden toprak yoldan parkur baĢlamaktadır. Vadiyi ve ovayı seyrederek ilerledikten sonra küçük bir çeĢmeye ulaĢacaksınız. Burada çok kısa bir mola verip sularınızı takviye edebilir ve manzarayı seyredebilirsiniz. Yan yan tarla kenarlarından ve ormandan güzel bir patikadan Selimiye (Ayvacık) mezrasına ilerlersiniz. AĢağıda vadi içinde kıĢın küçük Ģelaleler görebilirsiniz. Yine vadi içinde değirmen kalıntısına rastlayabilir ve Ģansınız varsa tarihi bir taĢ parke yoldan geçebilirsiniz. Selimiye mezrasına gelmeden vadinin solunda iki çeĢme göreceksiniz. Ġkinci çeĢmenin suyunun Ģifalı olduğu söylenir ve civar köylüler buradan sürekli su taĢırlar. Mezradan en kısa sürede Orhangazi‟ye bakan sırtlara ulaĢmalısınız, çünkü Ġznik Gölü, Samanlı Sağları, Gürle Dağı, hava açıksa Uludağ manzarası sizi bekliyor. Sırtı manzara seyrederek takip ettikten sonra sağa saparak Keramete Köyü‟ne 191 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 inen toprak yola yönelirsiniz. Zaman kısıtlıysa doğrudan köyden Keramet‟e giden yola yönelir veya dere kenarından gidebilirsiniz. Dere kenarını tercih ederseniz göreceğiniz iki küçük çeĢmede suların tadına bakabilirsiniz. Çobanlar ikinci çeĢmenin daha iyi olduğunu ifade ederler. Tepeden göl tarafına aĢıp 20 dakika kadar ilerlediğinizde yolun altında sulak bir çayırlık civarında büyük karaağaçlar (Ulmus sp.) göreceksiniz. Köyden yörede üretilen zeytin ve zeytin yağı alabilirsiniz. Büyük çınar altında kahvede çaylarınızı içip en kısa sürede Keramet Ilıcasına gider, hemen sıcak doğal havuza dalarsınız. Havuzdan çıkınca mutlu bir Ģekilde aracınıza binersiniz. Bu yürüyüĢ yaklaĢık 5 saat sürebilir. Sonbaharda renkler çok güzeldir, adeta bir renk cümbüĢü parkur boyunca size eĢlik eder. Güvenlidir. Yol üzerinde kızılcık, kuĢburnu, böğürtlen ve muĢmulaları patika kenarlarında bulabilirsiniz. Kimsenin yaĢamadığı mezrada çobanlara rastlayabilir, mezrada dut, erik ve diğer meyvelerin tadına bakabilirsiniz. Patika son derece doğal, seyir zevki üst düzeyde, manzara fotoğrafları için çok elveriĢlidir. Her yaĢ grubuna uygun bu parkurda tüm katılımcıların mutlu ve huzurlu oldukları görsel bir Ģölen sizleri de beklemektedir. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 12 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 2‟dir. Alternatif Öneriler Zorluk yaĢamak isteyenler baĢlangıç noktasından daha ileride bulunan dereyi geçince çeĢmeden sağa sapan patikaya girerek yürüyüĢe baĢlayabilirler. Sol taraftaki yamacı tırmanıp ana patikaya ulaĢarak ve ana grupla birleĢerek yürüyüĢlerini sürdürebilirler. 192 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 2-Sugören-Keramet Trekking Parkuru Rota baĢlangıcı olan Sugören, Selanik kökenli bir köydür. Buraya Yalova-Bursa yolundan sola sapılarak gidilmektedir. Köyden ihtiyaçlarınızı karĢıladıktan sonra Höyük Tepe‟ye kadar araçla gider, tepeden Ġznik Gölü ve Marmara Denizi‟ni, aynı noktadan Samanlı dağları ve Uludağ‟ı seyredebilirsiniz. Yine aracınızla Dumantepe‟ye çıkıp doyumsuz bir manzara görebilirsiniz. Ġstenirse Dumantepe altındaki çeĢme karĢısında bulunan Dumantepe yamacındaki patikadan yürüyüĢe baĢlayabilirsiniz. Çamlık ve göl manzaraları eĢliğinde duman tepeye ulaĢabilirsiniz. Dumantepe‟den sırtı takip ederek bir tarafta Ġznik Gölü, Samanlı Dağları ve hava uygunsa Uludağ‟ı seyrederek, bir taraftan da Marmara ve Ġzmit Körfezi‟ni görerek sırt yolundan Sermayecik dönemecine kadar gidebilirsiniz. Sola dönmeden sırtı takip ederek ve Mahmudiye yolunu da geçerek, sürekli sırttaki veya yanlarındaki yollardan ve Selimiye mezrasının yan sırtlarından devamla sola saparak Keramet‟e ulaĢırsınız. Yol boyunca sağ tarafta Yeniköy, Üreğil, Çakırlı ve Keramet köylerini yakından kuĢ bakıĢı görebilirsiniz. Yolun sırtlarla devam eden kısmı sürekli hakim rüzgarlar altındadır. Rüzgarların sırtlardaki büyük ağaçları ne Ģekilde etkilediğini burada görebilirsiniz. Sırttan yürürken Ģahin, kartal ve atmaca gibi yırtıcı kuĢların süzülüĢünü, termal hava akımları ile yükselip alçalmalarını bol bol seyredebilir, yaban hayatını belli ölçüde gözlemleyebilirsiniz. Yol kenarlarında baharda değiĢik bitki örtüleri vardır. Sırtı manzara seyrederek takip ettikten sonra sağa saparak Keramet Köyü‟ne yönelirsiniz. Yolun altında sulak bir çayırlık civarında büyük karaağaçlar (Ulmus sp.) göreceksiniz. YaĢlı karaağaç türünü baĢka bir yörede göremeyebilirsiniz, çünkü bu ağaçlar büyük bir olasılıkla asit yağmurları ile kurudu ve bunların sadece kuru kalıntıları kaldı. Köyden yörede üretilen zeytin ve zeytin yağı alabilirsiniz, büyük çınar altında kahvede çaylarınızı içip en kısa sürede Keramet Ilıcası‟na gider hemen sıcak doğal havuza dalarsınız. Bu yürüyüĢ yaklaĢık 5 saat sürebilir. Parkur güvenlidir ve fotoğraf çekimi için farklı olanaklar sunar. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 23,2 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür. Alternatif Öneriler Mahmudiye sırtlarından sonra Selimiye mezrasına yönelerek molayı burada verip dere içinden veya tekrar Ġznik Gölü‟ne bakan sırtlara çıkarak buradan yola devam edilebilir. 193 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 3-ġahinyurdu-Darıdere-Sarıkaya-Kurtköy Trekking Parkuru Rota baĢlangıcı olan ġahinyurdu Köyü Pomak kökenli bir köydür. Köyün geçim kaynakları zeytin ve hayvancılıktır. Gemlik‟e gelmeden sola dönülerek taĢ ocakları ve kayalıklar arasından köye ulaĢılmaktadır. Köy halkı çok çalıĢkan ve misafirperverdir. Köyde kahvelerde güzel bir çaydan ve gerekirse yerel ürünlerden aldıktan sonra yürüyüĢe baĢlayabilirsiniz. Köyün ara sokaklarından yukarı sola yönelerek köyün piknik yeri olan ağaçlar altında çeĢmelerden suyunuzu doldurur, nefis Umurbey, Uludağ ve Gemlik civarını seyredebilirsiniz. Daha sonra yoldan sırta çıkarsınız. Sırtta olağanüstü bir manzara, Gemlik Körfezi, Uludağ, Ġznik Gölü, Samanlı Dağları sizi mest edecektir. Göklere baktığınızda ise yırtıcı kuĢların dairesel turlarını görecek ve köyün adının niye ġahinyurdu olduğunu anlayacaksınız. Sırttan sola dönerek, eski radarın olduğu yerin yanındaki Darıdere‟ye yönelik patikadan sırt aĢağı yürüyeceksiniz. Bazen küçük orman kenarlarından, bazen kırsal yamaçlardan sırtın genelde sol tarafından ilerleyeceksiniz ve aĢağı meyilli yüksek bir ormana ulaĢacaksınız. Orman altı çok temiz ve dik olduğundan aĢağı doğru grup halinde çok güzel zikzaklı bir yürüyüĢ yaparak Darıdere‟ye inersiniz. Darıdere, Sarıkaya altındaki vadiden, Kurtköy ve Safran Köyü kenarından Yalova‟nın ortasından denize ulaĢır. KıĢın ve baharda her tarafta su olduğu halde kurak geçen yaz mevsimlerinde Darıdere baĢlangıcında su sorun olabilir. Sarıkaya altında bulunan Fasulyelik‟e yaklaĢık 50 metre kala sizi ĢaĢırtacak düzeyde dere yatağından kaynaklar çıkmaktadır. Bu bölgede öğle molasını verip kaynaklara yakın yerde yemeğinizi 194 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 yiyebilirsiniz. Fasulyelik mevkii, iki dere arasında değiĢik meyve ağaçları olan düz bir tarladır. Kamp yapmaya uygundur. Buradan yükselen patikalarla Sarıkaya‟ya ulaĢabilirsiniz. Eski ve iyi konumda olan bir patikadan olan önce sola yukarı, sonra yana yönelerek Sarıkaya‟ya ulaĢabilirsiniz. Burada yanlıĢ patika tercihi yaparsanız yorulabilirsiniz. Fasulyelik‟e gelmeden kayalığın az bir kısmını göreceksiniz, buranın görünen konumundan az çok gideceğiniz patika yönünü de tahmin edebilirsiniz. Sarıkaya, Yalova civarındaki en muhteĢem kayalıktır. Birçok yerden rahatlıkla görülür. Bu dönem kaya civarında “define avcıları” yoğun faaliyettedir. Kayalık altında insan yaĢayacak kadar bir mağara ve kazıntılar vardır. Eskiden yaĢayanların mağaranın olduğu yerde ateĢ yakmaları sonucu kayada oluĢturdukları is kalıntılarının metrelerce uzantıları hala görülmektedir. Yanlarda, özellikle kayalığın en yüksek olan Gemlik tarafında, çarĢak ve akabilen çakıl toprak karıĢımı yoğun kazıntı artıkları mevcuttur. Bunlar yürüyüĢçüler için tehlikeli olabilir. Baharda kaya üzerinde değiĢik türlerdeki bitkilerin güzelliği sizi ĢaĢırtacaktır. Buradaki gözleminiz bittikten sonra patikadan devan ederek küçük bir vadiye geçeceksiniz. Burada yol ayrımlarından sağda olanlar doğru seçimler olacaktır. Ormanlara yapılan müdahaleler nedeniyle patikalar ve yollar bazen kaybolmakta bazen de bunlara yenileri eklenmektedir. Dereye paralel bir orman yolunu takiben Kapılıçınar‟a ulaĢırsınız. Bu bölgedeki piknik alanını gezebilir ve anıt çınar ağaçlarını görebilirsiniz. Kurtköy‟de alabalık yiyebilir, buradan bal türleri ve yerel ürünler satın alabilirsiniz. Darıdere içinde muĢmula, kızılcık ve diğer meyveleri mevsimine göre bulabilirsiniz. Fotoğraf çekmek için uygun bir parkurdur. BaĢlangıçtaki manzaralar ve Sarıkaya‟nın görünümü etkileyicidir. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 17,3 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür. Alternatif Öneriler Rotaları iyi bilen rehber varsa, birinci seferden sonra Darıdere içindeki Yörük evlerinden BeĢpınar‟a tırmanır, buradan Kurtköy‟e veya Güney‟e inebilirsiniz. Yine ġahinyurdu sırtlarından Ġznik Gölü taraflarına yönelir, çok güzel manzaralardan sonra, Yassıçalı üzerinden çok güzel bir patika ile BeĢpınar‟a ulaĢır, buradan Güney veya Kurtköy‟e inebilirsiniz. Ancak bu arazide yürümek için uygun boğazlı ayakkabı ve baton yararlı olabilir. 195 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 4-Elmalık – Sugören- Elmalık Trekking Parkuru Rota baĢlangıcı Elmalık köyüdür, köye Yalova‟dan 6-7 dakika aralıklarla minibüsler gitmektedir. Ġstanbul‟dan deniz otobüsleri ile gelenler için iyi bir fırsattır. Elmalık tarihi bir köydür, 18.yüzyılın ortalarında ilk kağıt fabrikası burada kurulmuĢtur. Köy halkı eğitimli, çalıĢkan ve misafirperverdir. Kahvelerde çayınızı içtikten sonra köy çıkıĢından sağa saparak Elmalık deresi yanındaki toprak yoldan yaklaĢık yarım saat yürüyerek Alabalık tesislerine ulaĢırsınız. Az ileride sola yukarı sapan orman yoluna girer, yokuĢ yukarı yaklaĢık 20 dakika yürürsünüz. Bu yolda zaman zaman heyelanlı alanlar olsa da her zaman güvenli geçiĢ yerleri bulunur ve sorun olmaz. YokuĢu, etrafı seyrederek yavaĢ çıkmanız uygun olabilir, daha az yorgunluk hissedersiniz. Eğer servis aracı ile geldiyseniz ve grup performansı üst düzeyde değilse, araç Balıkhane‟ye kadar getirebilir. YokuĢ bitiminde sağa dönen yolda devam eder, küçük bir dereye ulaĢırsınız, dere üzerinde kısa bir mola vererek, küçük su deposundan suyunuzu takviye edebilirsiniz. Hafif bir yokuĢa tırmanır, az ilerde sağ yamaca sapan patikaya gelirsiniz. Burada Ģahane bir patika sizi beklemektedir. Burası çok derin V Ģeklinde tarihi bir patikadır. Muhtemelen eski tarihi yollardandır ve kervanların yıllarca aĢındırdığı bir geçiĢ güzergâhıdır. Bunu takiben orman içinde güzel bir patikadan bir çayırlığa ulaĢacaksınız. Eskiden çayırlık olan bu alan, Ģimdi böğürtlenlerle kaplıdır. Çayırlık, sonunda patika ormana girer ve yeni yapılan orman yoluna ulaĢır. Orman yolu üzerinde bulunan iki çeĢmeden ikincisi yaz-kıĢ sürekli akar, burada bir mola verebilirsiniz. Daha sonra sağa ayrılan orman yolunu takip ederek yolun sağındaki alt tarafında çeĢme olan bir çayırlığa ulaĢırsınız. Burada öğle molası verebilir, çayınızı yapar ve Marmara‟yı seyrederek yemeğinizi yiyebilirsiniz. Daha 196 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 sonra çayırlığın sağ tarafından, çeĢmenin altından orman içi patikaya girersiniz. Rota, çok doğal bir patika ile devam ederek Elmalık kalesi üzerindeki çayırlıklara ulaĢmaktadır. Çayırlık baĢlangıcında küçük bir çınar ağacı (Platanus orientalis) ve çeĢme sizi beklemektedir. Burada küçük bir mola verip Marmara‟yı seyredebilirsiniz. Buradan Elmalık Kalesi‟ne ulaĢır, kalenin son kalan kalıntılarını görür ve ilerleyince tepeden ovayı ve geniĢ açıdan Marmara‟yı görürsünüz. Tepeden inerken azami dikkat gerekir, burada kaymalar yaĢanmaktadır. Köye ulaĢınca meydandaki kahvelerde çayınızı içerek yorgunluğunuzu unutursunuz. Arzu ederseniz köyde çalıĢan su değirmeninden doğal buğday unu ve mısır unu alabilirsiniz. DönüĢ çok kolay, sık aralıklarla Yalova‟ya minibüsler çalıĢmaktadır. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 12,4 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür. Alternatif Öneriler DönüĢte Kale‟den önce Ġstihkâm tepe görülebilir. Ġsteyenler parkuru tersten yürüyebilir. Eğer çevreyi iyi bilen biri varsa, mevcut parkurun daha üstünden devam eden ve Avcılar ÇeĢmesi‟nden geçen orman yolu denenebilir. 5-Hamzalı-BeĢpınar-Güneyköy Trekking Parkuru Rota baĢlangıcı olan Hamzalı köyü, Gürcü kökenli bir köydür. Buraya Güney Köy‟den veya Orhangazi‟den gidilir. Araç, Güney Köy meydanının baĢlangıcından sola dönerek direk devam edip yan yollara sapmadan yaklaĢık 5 km sonra Hamzalı Köyü‟ne ulaĢacaktır. Köyün geçim kaynakları tarım, hayvancılık ve odunculuktur. Geldiğiniz yol istikametinde ilerleyip 197 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 köyden çıkın ve yolu takip ederek vadideki yol ve tarlalar boyunca ilerleyin. Sola giden küçük vadi Fındıklı Köyü‟ne gider. Az ilerde sola sapan küçük vadi BeĢpınar altına yaslanır. Bu vadilere sapmadan ana vadiden devam edin, burada mevsime göre vadi boyunca dut, kiraz, kızılcık ve diğer meyveler mevcuttur. Sağa kıvrılan tarlalar bitince kısa bir ağaçlıktan geçip tekrar yeni bir yamaçta çayırlığa ulaĢacaksınız. Çayırlık ve civarında çeĢmelerde mola verip su takviyesi yapabilirsiniz. Vadiden yukarı çıkarsanız çok güzel bir patika ve sonra yaman bir taĢlık yokuĢ sizi bekliyor. Burayı tercih ederseniz, yokuĢta dikkatli yürümek gerekir, taĢ yuvarlanmasına karĢı dikkatli olmak lazım. YokuĢ sonunda hafif heyelanlı bir alanda bir çeĢmeden sonra sağa dönerseniz güzel bir çayırlıktan BeĢpınar‟ı göreceksiniz. KarĢı yamaca tırmanan yolu tercih ederseniz sizi Yılankaya‟ya çıkarır. Sırtın diğer yamacındaki çayırlıkta eski bir çeĢmeden suyunuzu içebilirsiniz. Daha sonra vadi içinden devam ederek, yokuĢ yukarı son kısmı büyük ağaçların oluĢturduğu orman içinden, Yassıçalı sırtında büyük bir çayırlığa çıkacaksınız. Buradan BeĢpınar‟ı ve etrafı seyredebilirsiniz. Çayırlığın sağından orman içinden yan giden patika sizi güzel bir çayırlık ve çeĢmeye ulaĢtıracaktır. Buradan BeĢpınar yamaçlarını seyreder, uzun bir mola verir, çayınız varsa içebilirsiniz. Çayırdan sağa inen yoldan vadiye yönelir, vadinin karĢısında BeĢpınar tepesinin yanından geçen patikadan BeĢpınar Yaylası‟na ulaĢabilirsiniz. Bu patika çok düzgün ve zevklidir. ÇeĢmede dinlenirken, patikanın gidiĢini karĢıdan görerek yönünüzü belirleyebilirsiniz. Yol üzerinde hiçbir yörede göremeyeceğiniz Ayı Fındığı (Styrax officinalis) ağaçlarını inceleyebilirsiniz. Meyveleri fındık gibi olan bu ağaçların ana vatanı Anadolu olup ender yerlerde bulunmaktadır. Mevsim uygunsa BeĢpınar sırtlarında Ģakayıkları (Paeonia sp.) görebilirsiniz. BeĢpınar‟da değiĢik iki çeĢme baĢında öğle molası verir, manzarayı seyreder ve dinlenirsiniz. Yollar boyunca mevsime göre kiraz, erik, kızılcık, muĢmula kestane, ayva, kuĢburnu, kuzukulağı, kekik vs. toplayabilirsiniz. Yemek molasından sonra sizi bölgede görmeye pek alıĢık olmadığınız bir patika beklemektedir. Hamzalı‟ya yapılan yeni orman yoluna girdiğinizde, yolun sağa kıvrıldığı yerde, tam karĢıda tarla içinden bir patika devam etmektedir. Buradan devam ederek sol sırta döndüğünüzde patika sırt üstü devam eder. Tam baĢlangıçta, sağdaki kayalıktan ġahinyurdu‟nun arka yamaçlarını, Ġznik Gölü‟nü, göl civarındaki köyleri, hava açıksa Ġznik ve arka dağları dahi görmek mümkündür. Daha sonra patikadan devam ederek, sağa dik inen diğer bir patikaya sapmadan ilerledikten sonra, burada patika yine ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan sağdan giden doğrudan Güney Mezarlığı üstüne gider, soldan inen orman yoluna bağlanır. Bu yoldan taĢ ocağı yoluna, bunu takiben de birçok tarihi ve dini kiĢileri yetiĢtiren Güney Köy‟e ulaĢırsınız. Güney‟de Dağıstan yemekleri yapan iki lokantadan hinkal, sürecet ve pakuk gibi Kafkas yemeklerini tadabilirsiniz. Patikalardan, yollardan, bakılacak yerlerden 198 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 en güzel manzaraları seyrederken bunların kıymetini bilmek adına tarihi bir olaydan bahsetmek gerekir. KurtuluĢ SavaĢı‟nda cepheye Güney Köy‟den aynı anda yaklaĢık 105 kiĢi gider, bunların o dönemde çektirdiği fotoğraf köy muhtarlığında bulunmaktadır. Gidenlerden 5 veya 6 kiĢi geri döner, onlardan biri yeni yetiĢen, çocuk yaĢta biridir. Askeri birlikte çocuk olduğu gerekçesiyle kabul etmezler, geri köye gönderirler. Köye geri dönmesi annesini çok üzer, annesi çocuk yaĢtaki oğluna kızarak tekrar askere gönderir ve çocuk Ģehit olur. Onları rahmetle, minnetle ve saygıyla anıyoruz. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 15,2 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 4‟tür. Alternatif Öneriler: Hava açıksa ve BeĢpınar görülüyorsa, Gemlik ġahinyurdu köyü sırtlarına doğru yürüyebilirsiniz. Burada tepelerde göreceğiniz link istasyonlarının direklerinin etrafını dolaĢarak ve sırtlardan ve yamaçlardaki patikalardan BeĢpınar‟a gelebilirsiniz. Buradaki kayalık alanlarda yürümek için ayakkabı ve deneyiminizin yeterli olması gerekir. BeĢpınar‟dan Güneyköy‟e sonra Boğadere‟ye inip ordan orman yolu ile gelebilirsiniz. 6-Soğucak Kalıcı Konutları - Soğucak Tepesi Yalova‟yı ve çevreyi kısa yoldan görmek isteyenler ve manzara sevenler için Marmara Bölgesi‟ndeki en güzel manzaralı parkurdur. Aynı noktadan bu kadar çok tarihi alanı gören herhalde baĢka bir yer yoktur. Parkurun en üst noktasından bakıldığında, hava uygunsa Yalova, Termal tarafları, BeĢpınar civarı, Gemlik üzerine düĢen tepeler, Kurban Dağı, Gürle 199 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Kayası, Bayrak Tepe, Samanlı Dağları, Ġznik Gölü‟nün bir tarafı, parkurun diğer ucundan gölün tümü, Dumantepe, Sugören ve Kirazlı sırtları, Çiftlikköy, TaĢköprü tarafları, Marmara, Adalar, Ġstanbul, Kartal ve bu sahilin tümü olmak üzere daha birçok yer görünmektedir. Yalova‟ya ilk gelenlere çevreyi tanıtmak için en kolay yöntem, buradan her tarafı görsel olarak anlatmak olmalıdır. Parkurun baĢlangıç noktası olan Soğucak Kalıcı Konutları‟na minibüs veya aracınızla geldikten sonra, okulun karĢısından ormana giren toprak yolu takip edersiniz. Yol çok hafif bir yokuĢtan sonra vadiye yönelecektir. YaklaĢık bir saat sonra yol, sola kıvrılarak büyük bir taĢ ocağının içinden geçerek tepeye yönelecektir. Tepeye çıkınca yol ikiye ayrılacaktır. Önce soldaki yoldan ilerleyerek Güney Köy üzerinde eski yangın kulübesinin bulunduğu çayırlığa gittiğinizde, baĢlangıçta anlatılan manzaraların ve yerlerin çoğunu göreceksiniz. Burada kısa bir moladan sonra aynı yoldan geri dönerek tam karĢıki tepede göreceğiniz yeni yangın kulesine ulaĢacaksınız. Yangın kulesinin üst katına çıktığınızda baĢlangıçta anlatılan yerlerden fazlasını görerek ĢaĢıracaksınız. Yemeğinizi kulenin göl istikametinde kayalar üzerindeki uygun bir alanda yiyebilirsiniz. Buraya gelirken en az 1,5 litre su almanızda yarar var. Tepede bulunan üç kaynaktan biri yazları akmaz ve çeĢme ısırganlar içinde kaybolmuĢtur, diğer ikisi baĢkaları tarafından taĢındığından ve yol üzerinde olmadığından bulmanız imkânsız gibidir. DönüĢü, yangın kulesinden Kalıcı Konutlar yönüne indiğinizde orman içinde doğal bir patikadan yapabilirsiniz. Sırtı takip eden patika taĢlık bir alandan sonra ikiye ayrılacaktır, sağdaki patika sizi orman yoluna indirecektir. Ġnerken dik olduğu için batonu olmayanların ellerine sopa alarak kontrollü iniĢ yapmalarında yarar vardır. Orman yolu ileride önce sağa, sonra sola kıvrılacaktır. Bu bölgede sağa giden diğer yollara sapmamanız gerekmektedir. Yolu takiben iniĢ bir toprak yoldan kalıcı konutların su deposuna ve konutlara ulaĢacaksınız. Yol üzerinde kızılcık, muĢmula, böğürtlen, kiraz, tepelerde kuzukulağı, ayı sarımsağı, kestane, koca yemiĢ ve kuĢburnu gibi meyveler mevcuttur. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 9,6 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 2‟dir. Alternatif Öneriler: ĠniĢ önerilen yerden çıkıĢ yaklaĢık 80 dakika sürmektedir. Bu parkurun iniĢini dağın Yalova‟ya bakan yüzünden de yapabilirsiniz. Ayrıca Güneyköy‟den veya Güney Benzin Ġstasyonu ve taĢ ocağından da tepeye ulaĢabilirsiniz. 200 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 7-Ferhat Yolu-Yedi Pınarlar-Ferhat Yolu BaĢlangıcı Parkur baĢlangıcı, Gökçedere‟den SudüĢen‟e giden yolda yaklaĢık bir saat yürüdükten sonra sola giren bir patikadan baĢlar. Patika baĢlangıcının tam karĢısında Sivrice Tepesi bulunmaktadır. Buradan gelen bir patika, Ferhat Yolu‟nun baĢlangıcının tam karĢısına rastlar. Patika baĢlangıcı ve devamı oldukça düzgün olup, yamaç doğrultusunda kanal boyu devam etmektedir. BaĢlangıçta sola dik çıkan patikalar dönüĢ yolumuzun sonu olacaktır. Patika boyunca yolu ĢaĢırmamak için Ferhat Yolu‟na adını veren, taĢlardan oyularak yapılan su kanallarını takip etmek gerekir. TaĢlar ve kanallar zaman zaman kaybolur ve tekrar açığa çıkar. Sola inen patika, aĢağıdaki derede bulunan Gökçedere ġelalesi‟ne iner. Ferhat yolu yaklaĢık 1,5 saat sonra orman yoluna ulaĢır. Ferhat Yolu‟ndan akan su, Termal ve Gökçedere‟de günlük iĢlerde ve sulamada kullanılmaktadır. Kanalın suyu daha yukarılarda bulanan Yedi Pınarlar‟dan gelmektedir. Yedi Pınarlar‟a giden bir patika daha yukarılardan geçmektedir. Ferhat Yolu‟nun bitiminde, orman yoluna sapmadan derede biraz ilerledikten sonra sol yamaca tırmanmanız gerekmektedir. Yamaç oldukça diktir. Küçük patikalar yukarı doğru devam etse de sonra kaybolur. Patikaya çıkıĢ düĢük bir tempoda birkaç mola ile yarım saat kadar sürebilir. Yandan ilerleyen patikaya ulaĢtıktan sonra sola dönerek yan yan devam etmeniz gerekiyor. En son bir dere ve yine bir orman yoluna ulaĢacaksınız. Yeni yolda sola kıvrılarak devam etmeniz gerekiyor. Ġlerde bir Ģelale sesi duyacaksınız. Ancak buraya iniĢ 201 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 risklidir. Deneyimi olmayan kiĢilerin buraya inmemesi gerekir. Yedi Pınarlar bu bölge olup, sular bu bölgelerden çıkmaktadır. Ancak çeĢmeler yeni yolun hafriyatı altında kaldığından bir Ģey göremeyeceksiniz. DönüĢ yine aynı yerden olacak. Ancak tırmandığınız yamaca sapmayacak, patikayı devam ederek ilerde sola dönecek, çukur bir alanda ilerledikten sonra orman yoluna çıkacaksınız. Yolu dik geçerek ormandan aĢağı inen bir patikadan baĢlangıca ulaĢacaksınız. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 5,7 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür. Alternatif Öneriler: BaĢlangıç için Üvezpınar SudüĢen ġelalesi yolunda Ferhat Dede tesislerinden ilerden sağa sapan orman yoluna girerek yan ilerledikten sonra sağa yönelerek çıkacağınız büyük alanda sivrice tepesini görecek ve o istikamette orman yolu ve patikayı takip ederek Gökçedere‟den gelen yolla birleĢtiğinizde Ferhat Yolu karĢınıza çıkacaktır. Ferhat yolu bitiminden sonra orman yolundan sola ilerleyerek kuĢ yuvadan SudüĢen‟e inerek oradan tekrar Gökçedere‟ye veya Üvezpınar‟a ulaĢabilirsiniz. Üvezpınar‟a inen yoldan sağa saparak baraj kenarından da Termal giriĢine çıkmanız mümkün. DönüĢ için Sivrice Tepesi‟ne çıkan patikaya sapar ve soldaki patikayı takip ederseniz yan olarak doğal bir patikadan ilerleyeceksiniz. Büyük bir kayayı ve kazıntıları takiben yan yolda bir saat kadar ilerledikten sonra, sola iniĢe yönelen yoldan ana orman yoluna ve yol kenarındaki çeĢmeye ulaĢabilirsiniz. Yola Gökçedere yönünde devam ederseniz sağda küçük bir baraj göreceksiniz. Baraj köprüsüne çıkarak barajı ve civarı seyredebilirsiniz. Gökçedere veya Termal‟de doğal sıcak havuz ve banyo gibi tesislerden faydalanarak yorgunluğunuzu atabilirsiniz. 202 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 8-Selimiye-Onno Tunç Anıtı-Aldere-Karlık-Delmece Parkuru Gemlik tarafından gelirseniz aracınızı Selimiye çıkıĢına bırakarak buradan baĢlayabilirsiniz. Yolun baĢlangıcındaki köy mezarlığı, seyrek orman ve çayırlıklardan sonra solda kısa bir yol aralığından Onno Tunç Anıtı‟nı göreceksiniz. Anıtı inceledikten sonra yolu takip edince sizi bir kavĢak karĢılayacak, az ileriden karĢıya geçip vadiden devam ederek ortadaki yoldan Aldere‟ye ineceksiniz. Bir süre orman yolunda yürüdükten sonra Aldere çayırlıklarına ulaĢacaksınız. Aldere‟de dere içinde kaynak suları bulabilirsiniz, çayırlık üzerinde bulunan çeĢmeden yanınıza yeteri kadar su almanızda yarar yar. Aldere, ortadan akan bir derenin, etrafında çayırlıkların, çayırlık üzerinde seyrek ağaçların ve yanlarda Ģahane çam ormanlarınun olduğu çok nefis bir vadidir. Bu ormanlarda meĢe (Quercus sp.) ve çam (Pinus sp.) ağırlıklı türler varken, yöreye hakim olan kestane (Castane sp.) ve ıhlamur (Tilia sp.) türlerinden hemen hemen hiç yoktur. Dere kenarından yürümek zevklidir, sağ tarafınızda orman yolu devam eder. Sağdan sapan bir orman yolu Delmece tarafına yönelir. Ancak sizin vadi yönünde ilerleyip vadi bitince dereyi geçerek sağa yönelen yoldan ilerlemeniz gerekiyor. Tatlı bir yokuĢla yaklaĢık bir saat yürüdükten sonra birkaç değiĢik patika ve yolun buluĢtuğu bir alanda sol tarafa yönelen orman yolundan devam ederek Karlık Yaylası‟nı gösteren tabelalara ulaĢacaksınız. Yaylada gezip etrafı seyredebilir ve mevsime göre çok güzel göl ve doğa fotoğrafları çekebilirsiniz. Yaylanın yanından Marmara‟ya doğru uzanan patika Esenköy‟e gider. Aynı yoldan tabelaları takip ederek dönebilirsiniz. Gerek Aldere‟de gerekse Karlık‟da mevsime göre değiĢik doğal meyveler yiyebilirsiniz. DönüĢ yolunda isterseniz önce sağdaki orman yoluna sapar, sonra solda bir dereyi geçerek orman içindeki güzel bir patikadan Delmece Yaylası ortalarına çıkarsınız. Doğrudan tabelaları devam ederek Delmece Yaylası‟nın baĢlangıcına da çıkabilirsiniz. ġifalı sudan içebilir, yaylada kurulan tesislerde yemek veya çayınızı içebilirsiniz. Farklı yerler görmek isterseniz dönüĢü Selimiye, Narlı, Gemlik üzerinden, veya Selimiye, Hayriye, Mecidiye, Armutlu üzerinden de yapabilirsiniz. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 13 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür. Alternatif Öneriler: Bu parkura Hayriye köyünden de baĢlayabilirsiniz. Eğer Gemlik tarafından dönmek isterseniz, ters yönden baĢlanırsa daha az yorucu olabilir zira Aldere‟den Karlık yaylasına çıkan yokuĢ bazı katılımcılar için uzun olabilir. 203 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 9-TeĢvikiye-Erikli Parkuru Parkur, Çınarcık‟a bağlı Gürcü kökenli TeĢvikiye beldesinden baĢlar. Yalova‟da en çok kullanılan parkurlardandır. Kamp yapmaya uygunluğu nedeniyle gençler tarafından en çok gidilen yerlerdendir. Köyde yol üzerindeki kahvelerde çayınızı içer, suyunuzu doldurduktan sonra yola koyulursunuz. Erikli‟ye kadar performansa bağlı olarak 3-3,5 saat kadar sürer. Erikli Yaylası‟na kadar yol dik olarak ilerler. Bıktırıcı düzeyde dik olmasa da sizi terleteceğinden emin olabilirsiniz. 20-30 dakikalık ilk molanızı burada vererek, dıĢ katman giysilerinizi çıkarıp yokuĢa devam ediniz. Yol üzerinde çeĢmeler vardır ancak mevsimine göre akmayanlar olabilir, bu nedenle mataranızı fırsat buldukça sürekli doldurunuz. Buradan Erikli Yaylası‟na ulaĢırsınız, Kent Ormanı‟nı gezer, köy yemeklerinin tadına bakabilirsiniz. Buradan Çifte ġelaleleri görürsünüz. Aynı yoldan geri dönebilirsiniz veya aracınız sizi yayladan alabilir. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 9 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 3‟tür. Alternatif Öneriler: TeĢvikiye‟den Erikli Yaylası‟na kadar var olan birçok patika da yürüyüĢ için kullanılabilir. Ġsterseniz vadi içinden veya yoldan Delmece‟ye gidebilir, Karlık Yaylası‟nı ve ġifalı suyu görebilirsiniz. Bu alternatifi tercih ederseniz aracınızın Delmece‟ye çıkması gerekir. 204 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 10-Hayriye Köyü-Berkece Mezrası-Taz Dağı-Mecidiye Parkuru Parkur baĢlangıç noktası olan Hayriye Köyü Gürcü kökenli bir köydür. Buraya Yalova‟dan, Delmece üzerinden, Gemlik‟ten Narlı Köyü üzerinden veya Armutlu‟dan, Mecidiye Köyü üzerinden gelebilirsiniz. Köyden Mecidiye yoluna yöneldiğinizde yol kenarında bulunan birkaç evden sonra sağa döner, tabelanın da iĢaret ettiği yeni bir asfalt yoldan meĢe ve çam ormanlarından sonra Berkece mezrasına ulaĢırsınız. Mezrada kıĢın kimse oturmaz, yazın yayla olarak kullanılır. Burada eski meyve ağaçları ve diğer yaĢlı ağaçlar vardır. Mezradan sonra çam (Pinus sp.), meĢe (Quercus sp.) ve kayın (Fagus sp.) ormanları arasından yol devam eder. Sola ve sağa sapan yollara girmeden ilerde Çadra denilen uzun bir yaylaya çıkacaksınız. Çadra çayırlığının sağ tarafından ilerleyerek Mecidiye Köyü yayla evlerine ulaĢacaksınız. Yayla Taz Dağı‟nın eteğinde bulunur. Yayla evlerine ulaĢtıktan sonra sağdaki yokuĢa yönelen yol Taz Dağı‟na gider. Aslında uzaklardan, Mecidiye‟den, Selimiye‟den, Narlı sırtından Taz Dağı‟nı görebilirsiniz. Buradan iyi bir gözlemle gideceğiniz rotayı tahmin etmek yararlı olabilir. Yolda kıvrım ve sapaklar çok olduğundan, CPS kayıtlarına göre veya bir rehberle gitmenizde yarar var. YokuĢ yukarı kısa boylu meĢe ormanlarından ilerledikten sonra yol sola yönelerek tepeye ulaĢacaktır. Tepede yangın kulesi bulunmakta, buradan çok geniĢ bir açı ile Marmara‟yı ve Gemlik Körfezi‟ni görmenin hazzını yaĢayabilirsiniz. Hava koĢullarına göre KurĢunlu, Mudanya, Bandırma, Ġmralı ve Marmara Adaları, Ġstanbul‟un hemen hemen tümü ve Uludağ görülecektir. Diğer tarafta Delmece sırtları, Selimiye ve Hayriye köyleri ile Onno Tunç‟un uçağının düĢtüğü alanı göreceksiniz. 205 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 Aynı yoldan Çadra mezrasına dönerek sağdan asfalt yoldan Mecidiye Köyü‟ne ulaĢırsınız ancak bu yol asfalttır. Buradan yürümek istemezseniz, Taz Dağı yangın kulesinden Mecidiye Köyü çok yakın görünmektedir. Burası sürekli iniĢi olan bir yerdir ve ormandan ince bir patika Mecidiye‟ye gitmektedir. Orman bekçisinden de bilgi alarak uygun havada bu alanı görerek köye inebilirsiniz. Parkurun uzunluğu yaklaĢık 17,6 km olup, tespit edilen zorluk derecesi 4‟tür. Alternatif Öneriler Mecidiye Köyü‟ndeki köylülerden tarif alarak yürüyüĢe tersten baĢlayabilirsiniz. Taz Dağı tepesindeki yangın kulesi net görünür, kuleyi gözden kaybetmemeye çalıĢarak zirveye ulaĢırsınız. Bu durumda dönüĢü Çadra ve Berkece üzerinden yapabilirsiniz. Kaynak: Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi http://www.yalovatrekking.org 206 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 KAYNAKLAR - http://www.ormansu.gov.tr, Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı - http://www.milliparklar.gov.tr, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü - http://www.yalova.gov.tr, Yalova Valiliği - http://yalova.ormansu.gov.tr, Yalova Orman ve Su ĠĢleri ġube Müdürlüğü - http://www.yalovakulturturizm.gov.tr, Yalova Kültür ve Turizm Ġl Müdürlüğü - Yalova Turizm GeliĢtirme Master Planı Ankara-2011 - http://www.yalova.bel.tr, Yalova Belediyesi - Türkiye Ġstatistik Kurumu, 2011, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2011, http://www.tuik.gov.tr/ - http://www.ktbyatirimisletmeler.gov.tr -BAHADIR,M. Yalova Ġli Arazi Kullanımının Uzaktan Algılama Teknikleri Ġle Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi (2007) - Prof. Dr. Ġsmail Hakkı UĞURTAġ, Yalova Ġlinin Faunasının Tespiti (2011) - Prof. Dr. Gönül KAYNAK, Armutlu Yarımadası Florası 1, Armutlu YArıadası Florası 2 - http://yalovatrekking.org - Yalova Ekoturizminde Trekking Parkurları Projesi Yalova-2011 - Yerel Gündem 21, Yalova Mevcut Durum Raporu, 2004. - Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, 2012; Strateji GeliĢtirme BaĢkanlığı Faaliyet Raporu, Ankara. - Akpınar, E., Bulut,Y.2010; Ülkemizde Alternatif Turizm Bir Dalı Olan Ekoturizm ÇeĢitlerinin Bölgelere Göre Dağılımı Ve Uygulama Alanları, III.Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, http://www.artvin.edu.tr/karok3/IV.Cilt/(1575-1594).pdf - Erdoğan N., 2008; Ekoturizm ve Doğa Temelli Turizmin Geldikleri Noktadaki Kavramsal Çerçeve, http://www.ekoturizmgrubu.org/makale/nazmiye.htm - Yürik,E.Ö., 2002; Turizmin Geleceği: Ekoturizm, Standart: Ekonomik ve Teknik Dergi, Sayı 500:68-71. 207 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 - Yılmaz E., Ok K., OKAN T., 2004; Ekoturizm Planlamasında Katılımcı YaklaĢımla Etkinlik Seçimi, Cehennemdere Vadisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 237 ISSN:1300-7912, DOA Yayın No: 30. - Kuter H., Ünal E., 2009; Sürdürülebilirlik Kapsamında Ekoturizmin Çevresel, Ekonomik ve SosyoKültürel Etkileri, Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 9 (2): 146-156. - TODEG, 2010; Türkiye Ormancılar Derneği Ekoturizm Grubu, Orman Ekosistemlerinde Ekoturizm ÇalıĢtayı, 20-22 Mayıs 2010, Ankara. - Selimoğlu, Ö., 2004; Dünyada ve Türkiye‟de Ekoturizm, Ġstanbul Ticaret Odası, Etüt ve AraĢtırma ġubesi Yayınları. - Temur Y., 2011; SüstaĢları, Süleyman Demirel Üniversitesi SDUGEO e-dergi, Ocak-ġubat-Mart 2011, ISSN 1309-6656, Sayı 1, http://www.geo.sdu.edu.tr/docs/sdugeo5.pdf. - http://www.kursatkarabulut.com/dersler/teknikler/manzara-fotografciligi.html 208 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI Yalova Doğa Turizmi Master Planı 2012 209 2012