Broschüre Eisennetzwerk_türkisch_druckerei.indd
Transkript
Broschüre Eisennetzwerk_türkisch_druckerei.indd
Yorgun Gergin ve bitkin misiniz? ve konsantrasyonsuz musunuz? Sebebi olabilir. Daha fazla bilgi edinin. mi var? Eğer... yorgun ve bitkinseniz? konsantrasyon kaybınız varsa? gücünüzün yetmediğini hissediyorsanız? soğuğa hassasiyetiniz varsa? Eğer... hafıza ve dikkat bozukluğu yaşıyor? ağız kenarınızda çatlaklar oluşuyor? saç ve tırnaklarınız kırılıyor? enfeksiyonlara karşı direnciniz düşüyor? çarpıntı ve soluk alamama yaşıyor? depresyon benzeri semptomlar gösteriyor? dikkat eksikliği ve hiperaktivite sendromu yaşıyorsanız? huzursuz bacak sendromunuz varsa? kansızlık belirtileri gösteriyorsanız? Tüm bunların sebebi demir eksikliği olabilir. www.eisen-netzwerk.de k.de sayfasında bu şüphelerinizi kontrol edebileceğiniz bir hızlı zlı test ve demir ihtiyacınızı tespit eden bir demir hesaplayıcı bulabilir; ulabilir; gerek gördüğünüz halde doktorunuzu bilgilendirebilirsiniz. g rsiniz. Demir metabolizmamız Tıpta All dies demir können metabolizmasının Symptome fürüç Eisenmangel evresinden bahsedilir: sein. Lassen Sie sich testen! İdeal durum (1. evre) Demir depoları doludur (ferritin normal düzeyde) ve demiri tüketilecek yerlere taşımaya yarayan demir taşıma kapasitesi kullanılmaktadır (transferrin satürasyonu normal). Dolayısıyla vücudumuzda yeni alyuvar üretmeye ve kan miktarını sabit tutmaya yetecek kadar demir bulunmaktadır. Demir eksikliği (2. evre) Vücudun aldığından fazla demir tüketmesiyle demir depoları boşalmaya başlar. Ama vücut hala yeterli miktarda alyuvara sahiptir. Bu nedenle Hb değeri hala normal aralıkta yer alırken ferritin ve transferrin satürasyonu değerleri düşmeye başlar. Organizmanın hücre işlevleri için yeterli miktarda demir olmadığı durumlar ortaya çıkabildiğinden, demir eksikliği artık kendini fziksel olarak da belli etmeye başlar. Demir eksikliği anemisi (3. evre) 2. evrede demir tedavisi yapılmayacak olursa, kan boyar maddesi (hemoglobin) miktarının düşmesine bağlı kansızlık (anemi) baş gösterir. Demir depoları çoktan boşaldığından vücutta yeni kan hücrelerinin üretilmesi için gerekli demir bulunmaz. Bu rahatsızlıktan mustarip olanlar nefes darlığı, baş dönmesi, baş ağrısı, halsizlik, konsantrasyon bozukluğu, huzursuzluk, mide bağırsak rahatsızlıkları, bitkinlik atakları, enfeksiyona kolay tutulma, yutkunma zorluğu ya da mide yanması gibi kuvvetli semptomlar sergiler. Kimler risk altında? Kadınların demir eksikliği ya da kansızlık (anemi) gibi rahatsızlıklara yatkın olma riski daha yüksektir. Çocuk doğuracak yaştaki kadınların yaklaşık %20‘si demir eksikliği yaşamaktadır. Demir eksikliğinin nedenleri ... ... adet kanamaları. Aylık adet kanamaları esnasında yaşanan kan kaybı, kadınların erkeklere göre yaklaşık %50 oranında daha yüksek olan demir ihtiyacının başlıca nedenidir. Özellikle şiddetli adet kanamaları (hipermenore) geçiren kadınlar ve henüz gelişme çağında bulunan genç kızlarda, demir depolarını tüketip demir eksikliği yaşama tehdidi çok daha yüksektir. Hipermenorenin yanı sıra sır adet kanamasının süresi de uzayabilir (7 g günden fazla) ya da adet kanamaları kısa aralıklarla (21 günden az) tekrarlanabia lir. Tüm bu adet döngüsü bozukluklarında kaybı ve bununla bağlantılı olarak kan ka demir kaybı normalin üstünde olabiBunlar dışında tıbbi sorunlar ya da lir. Bu spiral gibi doğum kontrol yöntemleri spira adet döngüsüne etki edebilir. Kode ad nuyla ilgili sorularınızı jinekoloğunuza danışabilirsiniz. danış ... çocuk istenmesi. Kadın doğum doktorları, hamile kalmak isteyen kadınlara planlanan gebelikten en az 2 ile 3 ay öncesinde demir, iyot, çinko, folik asit ve B vitamini gibi eser maddelerin daha yoğun şekilde alınmasını ve alkol ile nikotinden tamamen vazgeçilmesini önerir. Hamileliğe hazırlanırken demir depolarının dolu olması önemlidir, zira gizli demir eksikliği bile gebe kalmayı güçleştirebilir. ... hamilelik. Hamilelik esnasında vücudun demir gereksinimi daha yüksektir. Nedeni: Vücut fetus, plasenta ve göbek kordonu gibi yapıları oluşturmak için demire gereksinim duyar. Bu nedenle hamile kadınlardaki kan miktarı, gelişmekte olan fetusun gereksinimlerini yerine getirebilmek için %30 - 40 oranında artış gösterir. Demir eksikliğine müdahale edilmediği halde, anemi (kansızlık) baş gösterebilir. Aneminin artması durumunda hamilelerin enfeksiyona yakalanması kolaylaşır ve oksijen eksikliği oluşabilir. Bu durum erken doğum riskini arttırabilir. İleri düzey aneminin çocuk üzerindeki doğrudan etkileri, gelişim bozukluğunun yanı sıra organ hasarları olabilir. Vücudun demir gereksinimi salt beslenme yoluyla genellikle karşılanamaz, çünkü besin maddelerinin içindeki demirin sadece %10‘u vücut tarafından emilir. Çocuğa zarar vermeden demir almanın başka yolları da vardır. ... doğum sonrası. Demir eksikliği, doğum sonrası depresyonunun nedeni olabilir. Tıp dilinde post-partum ya da post-natal depresyon olarak da bilinen doğum sonrası depresyonu, özellikle doğum sonrasında görülen bir depresyon türüdür. Özellikle erken yaştaki ilk doğumlarda sık gözlemlenir. Doğumdan sonra meydana gelen yüksek hormonel değişiklik, vücudun alışık olmadığı süt üretimi, ağlayan yenidoğan ve uykusuzluğun elbette bir bedeli vardır. Öte yandan demir eksikliği de doğum sonrası depresyonunun oluşumuna uygun ortam hazırlayabilir. Birçok hormon yeterli miktarda demir seviyesine gereksinim duyar. Bu nedenle ilk belirtileri gözlemlediğinizde doktorunuza danışmakta fayda var -doktorunuz kan değerlerine bakarak vücutta yeterli miktarda demir olup olmadığını ya da tiroid bozukluğu gibi başka rahatsızlıkların varlığını tespit edebilir. Diğer risk grupları Yaşlılar Yaşı ilerleyenlerin iştahı da eskisi gibi değildir. Daha az ve genellikle tek yönlü beslenirler. Yaşlılıkta daha çok görülmeye başlanan mide bağırsak hastalıklarının yanı sıra buna eşlik eden böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği yetmezliğ ya da şeker hastalığı gibi kronik rahatsızlıklar demir alımını alımın engeller. Ancak kronik hastalıklar, laboratuvar ha değerlerinin yorumlanmasını değerler güçleştirdiğinden yaşlılarda güçleş demir eksikliğini tespit etmek çoğu kez güç olur. Aşırı kilolular Her ne kadar şaşırtıcı olsa da aşırı kilolular, normal kilodaki insanlardan daha sık olarak besin maddesi eksikliği çeker. Çünkü şekerleme gibi yüksek kalorili besinlerin çoğu ancak az miktarda mikro besin maddesi içerir. Uzun lafın kısası, kilolu insanların çoğu bol miktarda yemek yemekle beraber yanlış yiyecekleri tüketir. Obezite ile mücadele amacıyla çok sayıda farklı diyet önerilmektedir. Ne yazık ki bunların çoğu tek yönlü beslenmeye dayalıdır. Buradaki en büyük tehlike, mikro besin maddelere olan ihtiyacın giderilememesidir. Bunun da ötesinde obezite genellikle diyabet, eklem tutulmaları ya da enfeksiyon gibi hastalıkların sebebidir. Bu tablolarının çoğunu, enflamasyonlu hastalıklar meydana getirir. Enflamasyon geçirdiği hallerde hem vücudun demir alımı azalır, hem de demir depolarındaki demirin harekete geçirilmesi de güçleşir. Kronik hastalar Özellikle şu hastalıklar demir eksikliği ya da kansızlık gibi rahatsızlık riskleri yaratır. Böbrek hastalıkları Kronik-enflamatuar bağırsak hastalıkları Kronik kalp yetmezliği Kanser vakaları Kişide demir eksikliği söz konusuysa, bu eksiğin giderilmesi genellikle yaşam kalitesinin yükselmesiyle sonuçlanır. Yapılan bir araştırma demir enjeksiyonunun, demir eksikliği olan kalp yetmezliği hastalarına belirgin biçimde yardımcı olduğunu göstermiştir. Bunun ötesinde anemi tedavisiyle beraber, kan nakillerinin azaldığı ve hastane ziyaretlerinin süresinin kısaldığını kanıtlarla tespit edilmiştir. Kronik hastalıklar ve demir eksikliğiyle ilgili daha ayrıntılı bilgiye www.eisen-netzwerk.de adresinden ulaşabilirsiniz. Vejetaryenler Bitkilerdeki demirin (iyonik demir) vücudumuz tarafından emilimi, hayvansal kaynaktaki (örneğin et, karaciğer) demirden daha zordur. Bitkisel temelli gıda maddeleri yeterli miktarda demir içerse de, verimsiz değerlendirilme nedeniyle bunların sadece küçük bir kısmı bağırsaklar üzerinden kana karışır. En önemli risk grubunu veganlar meydana getirirken, demir ihtiyaçlarını yumurta ve süt ürünleri üzerinden sağlayan vejetaryenler daha az etkilenir. Sporcular Yapılan sporun türüne ve antrenman yoğunluğuna bağlı ğlı olarak (özellikle performans sporu yapan) sporcularda g demir kaybı normalin iki katı, yani günde yaklaşık 2 mg ellikle düzeyinde olabilir. Sporu hobi olarak yapanlar bile, özellikle ormukavement antrenmanlarını, eskiden ancak ağır sporlarda görülen bir yüklenmeyle yapıyorlar. Bunun sonucunda sporcular, beslenmeleriyle artan besin maddesi ve eser elementleri çoğu zaman karşılayamadıklarında demir eksikliği meydana gelihızlı yor. Enerji barları, içerdikleri karbonhidrat nedeniyle „hızlı enerji“ sunsa da, bunların demir içeriği düşüktür. neden ihtiyacımız var? Demir, vücudumuzda oksijenin taşınmasından sorumludur. bizleri odaklı ve performanslı yapar. sağlıklı cilt, saç ve tırnaklar için gereklidir. bağışıklı sistemimiz için önemlidir. Demir, zihnimizde yenidoğanların beyin gelişiminde önemli bir rol oynar. konsantrasyonu destekler. sinir hücreleri arasındaki sinyal aktarımını etkiler. ne zaman meydana gelir? Patolojik demir eksikliği, kaybettiğimiz demir miktarının uzun vadede aldığımızdan fazla olmasıyla oluşabilir. Sağlıklı insanlarda demir eksikliğinin en sık rastlanan sebepleri ameliyat, kaza, kan bağışı, doğum ya da adet kanamaları gibi kan kayıplarıdır. Uzun vadede normalden fazla demir kaybedersek, vücudumuz besinlerden demir alımını arttırır. Ancak bazı durumlarda bu kadarı yeterli olmaz, bu durumda vücudumuzdaki demir depolarından faydalanılır. Vücuda demir takviyesi yapılmaz ya da bu takviye kısıtlı kalırsa, demir depoları boşalır ve demir eksikliği söz konusu olur. nasıl tespit edilir? Kandaki All dies können boyar madde Symptome yoğunluğunu für Eisenmangel gösterensein. Hb değeri, Lassen basit birSie kansich tahliliyle testen! aile doktorunuz tarafından tespit edilebilir. Bu değer sonraki teşhislerin ve olası bir demir eksikliği tedavisinin temelini oluşturur. Kolay test: Demir eksikliği şikayetiniz mi var? Son zamanlarda okuduğunuz bir metni, sunumu ya da izlediğiniz bir televizyon programını, sizin için önemli olduğunu düşünmenize karşın doğru dürüst „anlayamadığınızı“ mı fark ediyorsunuz? İşinizi eskiden olduğu gibi hızla, fazla ara verme ihtiyacı hissetmeden yürütmekte zorlanıyor musunuz? Bir problem ya da yerine getirilmesi gereken bir görevi yoğun biçimde düşünerek çözmekte giderek daha çok mu güçlük çekiyorsunuz? Meslektaşlarınız, dost ya da akrabalarınız artık daha keyifsiz olduğunuz ya da sinirli tepkiler verdiğinizden mi şikayet ediyor? Kendinizde artan bir huzursuzluk, iş yükü karşısında yorulma görüyor ve çabucak „köpürüyor“ musunuz? (Özellikle eskiden sakin ve rahat kalabildiğiniz durumlarda.) Cevaplardan sadece birinin „evet“ olması demir eksikliği anlamına gelmeyebilir. İpucu: Konsantrasyon yeteneğinizi bellek oyunları gibi yöntemlerle çalıştırın. Cevaplarınızın 2 ile 5 tanesi „evet“ ise bir demir eksikliği tablosu söz konusu olabilir, özellikle de evet cevabını verdiğiniz sorular hem zihinsel etkinliği hem de ruh halini kapsıyorsa. Kesin bir sonuç için aile doktorunuzu ziyaret etmenizi tavsiye ederiz. Bunun dışında www.eisen-netzwerk.de adresi altında on bir kısa sorudan meydana gelen kolay bir demir testi yapabilirsiniz; nitekim burada ortaya çıkan sonuçlar eğilimleri belli eder ve aile doktorunuza teşhiste yardımcı olabilir. tedavi Demir eksikliğinin çok çeşitli nedenleri olabilir. Örneğin dengesiz beslenme ve kanamaların yanı sıra kronik hastalık ya da enfeksiyonlar gibi. Bu yüzden doktorun tedavi öncesinde demir eksikliğinin nedenini tespit etmesi gerekir. Hastayla yapılan görüşmenin yanı sıra bir kan tahlili de yapılmalıdır. Doktor burada hemoglobin ve ferritin gibi, demirle ilintili değerleri ölçer. Tedavinin nasıl yürütüleceği kararı, öncelikle demir eksikliğinin hangi aşamada olduğuna bağlıdır. Demir depoları halihazırda boşalmış halihazır ve anemi anem (kansızlık) su götürmez biçimde götü teşhis edilmişse, beslenme rejiminin besl değiştirilmesi tek değ başına yeterli ba gelmeyecektir, ge zira bağırsağımız besindeki demibe rin sadece yüzde 10‘unu emebilir. 1 Hesaplama örneği Normal koşullar altında yetişkinlerdeki hemoglobin değeri en az 12 g/dl (7,5 mmol/l) civarındadır. Anemide bu değer sınırın altına düşer. Hemoglobin değerini 1 g/dl (0,6 mmol/l) arttırabilmek için, yaklaşık 200 mg demir alımı gereklidir : 100 gram hindi etinde yaklaşık 3 mg demir bulunur. Ancak bunun sadece 0,3 mg‘ı bağırsak üzerinden kana karışır. Dolayısıyla 200 mg demir alabilmek için en az 66 kilo hindi eti tüketilmesi gerekir. Gıda takviyesi preparatları ve demir içerikli sıvılar da anemide ancak kısıtlı şekilde etkili olur, zira vücut gerekli demir miktarını bu yolla yeterince hızlı alamaz. Artık ilaçlara gereksinim vardır. Ağız yolu ya da damar içi tedavileri Tablet ya da sıvı biçimde Anemiyi ortadan kaldırmak ve demir depolarını tekrar doldurmak için normal koşullar altında üç ile altı aylık uzun bir süre boyunca düzenli ve istikrarlı biçimde ağız yoluyla demir alınmalıdır. Bu yöntemin dezavantajı tedavinin uzun sürmesi ve yan etkilerin görülmesidir. Birçok hasta bulantı, kusma, ishal, kabızlık ya da mide krampları gibi mide bağırsak rahatsızlıklarından şikayet etmektedir. Eş zamanlı olarak alınacak ilave C vitamini aracılığıyla daha fazla demir emilimi sağlanmakla beraber, yan etkilerin şiddeti de artabilir. Örneğin Morbus Crohn gibi belli bazı mide bağırsak hastalıklarına sahip hastalarda ağız yoluyla alınan demirin, semptomları daha da kuvvetlendirmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle ağız yoluyla tedavi ancak hafif demir eksikliği vakalarında ve/veya ağız yoluyla alınan demirin zarar vermediği durumlarda akıllıcadır. Enjeksiyon ya da infüzyon yoluyla Demir çözeltisi ya doktor tarafından doğrudan vene enjekte edilir ya da kısa süreli infüzyon olarak bağlanır. Demir tabletinden farklı olarak bu yolla bağırsak baypaslanacağından ihtiyaç duyulan miktarda demir doğrudan vücuda ulaşır. Bunun sonucunda mide bağırsak alanında çok daha az yan etki görülür. Günümüzde piyasada vücuda yüklenmeyen ve kolayca kullanılabilen modern preparatlar bulunmakta. Nitekim bu yolla bazı hastalara gerekli miktarda demiri tek bir uygulamayla vermekk mümkün olabilir. Böyle bir uygulama özellikle kle demir eksikliğine hızla müdahale edilmesi lmesi gerektiğinde önem kazanır. Uluslararası tıp referansları, yüksekk verimliliği nedeniyle örneğin kronik böbrek yetmezliği, kronik enflamatuar bağırsak hastalıklarında alıklarında ve kanser ile kemoterapide, demirin rin damar içi yoldan verilmesini önerir. Muayenehane kaşesi Kişisel demir ihtiyacınızı, adresindeki öğrenebilirsiniz. hakkında bilgiler kapsamlı - anlaşılır - ücretsiz: Vifor Pharma Deutschland GmbH | Baierbrunner Straße 29 | 81379 München