Slayt 1 - Karadeniz Hamsi Projesi
Transkript
Slayt 1 - Karadeniz Hamsi Projesi
Karadeniz hamsisi Ali Cemal GÜCÜ ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü TÜBİTAK 1007 KAMU PROJESİ Ulusal Balıkçılık Veri Toplama Programı İçin Karadeniz’de Hamsi Stoklarının Akustik Yöntem İle Belirlenmesi Ve Sürekli İzleme Modelinin Oluşturulması Proje sahibi Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Proje Yürütücüleri ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü 400000 350000 Av miktarı (ton) 300000 250000 200000 150000 100000 50000 0 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 Karadeniz’den elde edilen yıllık hamsi av miktarları Son 20 yıl dikkate alındığında ~ 250 000 ton/yıl (TUIK, 1968-2011) 2015 Neden stok değerlendirme çalışmasına gerek var? Orkinos örneği Kota 13 500 tona düşürülürken 2013 yılı için ICCAT’ın için Türkiye’ye verdiği kota 500 ton. 102 orkinos teknesinden ancak 9’una dağıtılabildi. Daily Egg Production Po (eggs/m2) Spawning Area A (m2) Mean Female Weight W (gr) Sex Ratio R 57.16 38.89 17.78 8.0 X 109 218 X 109 436 X 109 14.25 “ “ 0.54 “ “ Batch Spawning Fecundity Frequency F S (eggs/batch) (day 1) 8006 “ “ 0.361 “ “ Spawning Biomass Estimate (Tm) 4 199 75 0001 70 0002 1) Niermann et al. (1994) 2) Einarson and Gürtürk (1960) Total landing in 1993 was 220 000 tons Karadeniz’deki ilk akustik stok büyüklüğü tahmin çalışması (Johannesson & Losse, 1973) 1973 yılıda yapılan çalışmanın sonuçları (Johannesson & Losse, 1973) ~ 1 000 000 ton Tarih 26 27-28 30 31 Bölge Mart Mart Mart Mart Samsun körfezi Sinop körfezi Çaltı brn – Ünye Ordu Toplam 2 Nisan 3-4 Nisan 4 Nisan Toplam Biokütle (ton) 383 269 303 35 990 Sinop körfezi Sinop brn. – Inceburun Inceburun’un batisi 11 92 173 276 ODTÜ – DBE’nin 1989-1994 arasında yürüttüğü çalışma ODTÜ-DBE’nin sonuçları 280 000 – 360 000 ton Bir gırgır teknesinin günlük ortalama av miktarının değişimi 100000 90000 CPUE (kg/boat) 80000 Observed 70000 1st group 60000 2nd group 50000 40000 30000 20000 10000 0 12-Jan-12 2-Jan-12 23-Dec-11 13-Dec-11 3-Dec-11 23-Nov-11 13-Nov-11 3-Nov-11 24-Oct-11 14-Oct-11 4-Oct-11 Geçen sezon boyunca gözlenen sorunlar - Av gücü çok yüksek Hamsi avlama ruhsatı alan 303 teknenin toplam motor gücü 270 000 HP; bu boyutun mazot tükemine çevrimi yaklaşık 1.3 milyon litre / gün = 200 milyon TL / sezon (ÖTVsiz) - Hamsi çok hızlı stoklardan çekiliyor Hamsi avcılığı 9 Ekim tarihinde başladı ve 16 Aralık tarihinde son buldu. Toplam sezon 68 gün - Hızlı avlanması piyasada kısa süreli doygunluk yaratıyor - Doygunluk hamsinin piyasa değerini düşürüyor Yoğun avcılığın yapıldığı dönem (Kasım) 1 kasa (12 kg) hamsinin tekneden çıkış fiyatı 6-7 TL - Balık unu yağı fabrikalarına giden miktar artıyor (%76) Hamsinin balık unu ve yağına dönüştürülmesi doğru bir kullanım mı? Önce halkın doğrudan kullanımının sağlanması; arta kalanın işlenmesi gerekmez mi? Ne yaptık? Ne yaptık? CTD istasyonları ve uydu görüntüleri 2011-2012 av sezonunda hamsinin dağılımı 2011-2012 av sezonunda karaya çıkartılan günlük hamsi miktarının zamana ve karaya çıkış noktasına göre dağılımı Pazar örneklemesi ve denizde örnekleme sonucu elde edilen boy dağılımları 6000 5000 frequency 4000 3000 2000 1000 0 3 4 5 6 7 8 9 10 Length (cm) 11 12 13 14 15 Resampled discarded anchovies Fish graders 2011-2012 anchovy fishing season Landing Landing Discard (in weight) (in numbers) (in weight) Discard (in numbers) November 85% 55% 0% 0% December 15% 45% 15% 77% - - 5% 35% Season Fishmeal and fish oil processing factories (∑ 13) 2012-2013 av sezonu için yapılan akustik seferde izlenen rota ve akustik hatlar Uydu verilerinden elde edilen Kasım’ın 2. Haftasına ait yüzey sıcaklık dağılımı ([°C] = [K] − 273.15) Hamsi projesi kapsamında hidrografik ölçüm yapılan istasyonlardan bazılarındaki (sol) ve bir önceki sene aynı dönemde ölçülen dikey sıcaklık profilleri 1978-1993 yılları arasında Kasım ayında alınan dikey sıcaklık ölçümleri Karadeniz hamsisi Engraulis encrasicolus ponticus Azak hamsisi Engraulis encrasicolus maeoticus Shulman G.E., Anchovies of the Azov and the Black Sea: regularities of wintering migrations. Marine Ecology Journal 2002;1:67-77. 2010 – 2012 Mevsimlik yüzey klorofil dağılımı (MODIS aqua) Göçün başlatan faktröler – I SıcaklıkSıcaklık ya da enerji Vücuttaki yağ oranı en az % 14% 15–16° hatta 16 –17°C (Shulman, 2002) Sıcaklık kışın kuzeyde 15°C’nin altına düştüğünde Karadeniz hamsisi kışlama göçüne başlar. İlkbahar sonunda sıcaklık 10 °C ‘ın üstüne çıktığında kuzeye doğru üreme göçü başlar. Sıcaklık baharda 10°C’nin üstüne çıktığında Azak hamsisi geri dönüşe başlar ve Azak’ta sıcaklık üremeye uygun hale geldiğinde (17°C) göç tamamlanmış olur. Berdnikov, ve ark. 1999. Trophodynamic model of the Black and Azov Sea pelagic ecosystem: consequences of the comb jelly, Mnemiopsis leidyi, invasion. Fisheries Research, 42:261-289. p = p1 * p2 * p3 p1 = verilen koordinattaki sıcaklık değerine (temp) göre hamsi bulunma olasılığı olup temp >tempmig_üst ise p1 = 1-(temp- tempmig_üst)/tempmax tempmig_alt ≤temp≤ tempmig_üst ise p1=1 temp < tempmig_alt ise p1 = 0, olduğu kabul edilmiştir. p2 =verilen koordinatın kor üreme alanına olarak kabul edilen noktaya (45.5⁰ N – 31.0⁰ E) uzaklığına göre hamsi bulunma olasılığı olup p2 = 1-dist/distmax bağıntısı üzerinden hesaplanmıştır p3 = bir önceki en olası konuma ve optimum göç hızına göre hamsinin bulunma olasılığıdır; hamsinin optimum göç hızı toplam boyunun fonksiyonu olarak L *2/sn olarak alınmıştır. Hamsinin göçü ile ilgili olarak yapılan analizde kullanılan başlangıç verisi – tahmini yumurtlama alanı (Ivanov ve Beverton, 1985[1] esas alınmış, sıcaklık ile birleştirilmiştir) Beklenen varış noktası itibarı ile 15 Kasım 2012 tarihi için yapılan olası hamsi bulunma alanı tahmini Kuzeyden inmesi beklenen hamsi sürülerinin bulunma olasılığın en yüksek bölgeler (batı Karadeniz hamsisi; doğu Azak hamsisi içindir) Aralık 2012’de Güney Karadeniz’de “0 yaş grubu” hamsilerin dağılımı 15 Aralık 2012 tarihinde BSGM’ne sunulan rapor 15 Aralık 2012 tarihi itibarı ile Karadeniz’de örneklenen hamsi sürülerinin ortalama boyları ve boy kompozisyonları 1 Kasım – 15 Aralık 2012 tarihleri arasında Karadeniz’de örneklenen hamsi sürülerine ait boy dağılımı Length composition of the anchovies landed in 2011-2012 and 2012-2013 fishing season 30 2012-2013 25 2011-2012 15 10 5 Length (cm) 13.5 13 12.5 12 11.5 11 10.5 10 9.5 9 8.5 8 7.5 7 6.5 6 5.5 5 0 4.5 % 20 1 Aralık 2012 Azak Denizi – Kerç Boğazı http://the-day-x.ru/kerchenskie-specialisty-uznali-masshtab-i-prichinu-gibeli-xamsy-v-yuzhnoj-chasti-kerchenskogo-proliva.html 2011-2012 anchovy fishing season Landing Landing Discard (in weight) (in numbers) (in weight) Discard (in numbers) November 85% 55% 0% 0% December 15% 45% 15% 77% - - 5% 35% Season 2012-2013 anchovy fishing season Landing Landing Discard (in weight) (in numbers) (in weight) Discard (in numbers) November 0% 0% 0% 0% Dec + Jan ? ? 41% 74% Season To be estimated at the end of the season 75 2012/2013 70 50 2012 50 25 20 10 5 0 70 75 2011/2012 50 50 25 20 10 5 0 75 70 2010/2011 50 50 25 20 10 2012 5 0 0 I II III IV Toplam kayıplar (mortalite) = Predasyon Doğal kayıplar + Diğer Balıkçılık Büyük balık küçük balıktan uzun yaşar Metabolizması yüksek balık düşük olandan uzun yaşar Daniel Pauly Soğuk sudaki balık sıcak sudakinden uzun yaşar 75 2012/2013 70 70 50 30 2012 50 25 20 10 5 0 70 75 2011/2012 50 50 25 20 10 5 0 75 70 2010/2011 50 50 25 20 10 2012 5 0 0 I II III IV Years 0 1 2 3 2006 23368 142640 67087 6172 2007 29180 255042 92125 5945 2008 6575 120777 113175 8081 2009 12878 110520 73142 7512 2010 6517 80509 123078 12380 2011 2724 126449 81633 3754 Stoğa katılım Ebevyn stok Av Sömürülme oranı Gözlenen ve modellenen CPUE'nin yıllara göre değişimi Referans değerlere göre hamsi stoğunun durumu MSY’ye ulaşılabilmesi için mevcut F’in 6.7 kat azaltılması gerekmektedir. Ancak bu şekilde son derece küçüldüğü görülen ebeveyn stoğun da büyümesine olanak sağlanabilecektir. Mevcut balıkçılık şiddetinin 2012 yılında önerilen Fmsy’ye indirilmesi durumunda ise elde edilen toplam ürün 40 bin ton civarında olacaktır.