Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri
Transkript
Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri
Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri ve Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Eckart Schultes - GTZ GmbH Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri /Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları İçerik 1. Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri 2. Atık Bertaraf Edenler için “Bertaraf Fiyatları”nın Bileşenleri 3. Tehlikeli Atık Arıtımı ve Bertarafının Yatırım Maliyetleri 4. Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması 5. Almanya’daTehlikeli Atık Yakma İşlemi için Piyasa Fiyatları 6. Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı 7. Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı 8. Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri 1. Bertaraf Edilecek Tehlikeli Atık için Beyan Analizi 2. Tehlikeli Atık Beyan/Bildirimi yani ÇOB tarafından gerçekleştirilecek olan Tehlikeli Atık Denetim ve Gözetimi için Yönetim Ücreti 3. Atık için Ambalaj Malzemesi (varil, teneke kutu, palet, büyük poşetler, IBC vb.) 4. Atık Berteraf Tesisinde Muamele Maliyetleri 5. Atık Taşıma Maliyetleri 6. Atık Bertaraf Maliyetleri (Almanya 2002 ve Türkiye 2007) 7. Yakma ve Düzenli Depolama için Fiyat Listesi (Türkiye 2007) Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Almanya (2002) ve Türkiye’den Örnekler 1. Bertaraf Edilecek Tehlikeli Atık için Beyan Analizi - herbir atık türü için yapılmak üzere - atık karakteristikleri (proses, hammadde) değiştiği zaman tekrarlanmak üzere - HIM‟de atık türü ve bertaraf türüne bağlı olarak 350 – 500 €/Analiz - Türkiye‟de 1.000 – 2.000 YLT/Analiz 2. Tehlikeli Atık Beyan/Bildirimi için Ücret örneğin Atık Gözetim ve Denetim Kuruluşu ya da Merci tarafından - herbir atık türü için yapılmak üzere - atık karakteristikleri (proses, hammadde) değiştiği zaman tekrarlanmak üzere - HIM‟de: ~ 190 €/Beyan - Almanya‟nın Rhineland-Palatinate Eyaleti‟nin Atık Gözetim ve Denetim Kuruluşu SAM „de bertaraf ücretinin %3’ü Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Atık için Ambalaj Malzemesi (varil, teneke kutu, palet, büyük poşetler, IBC vb.) Tek yönlü muhafaza örnekleri (geri dönüşsüz) ~5€ 10 -15 € varil:17-25 €, palet :~ 12 € büyük poşet 1 m³ ~ 12 € Geri dönüşlü muhafaza Örnekleri: IBC ve hacimli yükler için konteyner IBC 450 – 1.000 l: 20 - 40 €/ay 7 – 12 m3: 25 - 30 €/ay Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Ambalaj Maliyetleri 3. Atık Ambalajlama Maliyetleri (Örnek: varillenmiş atık Almanya 2002) - herbiri 60 kg atık taşıyan 120 l plastik varillere konulmuş atık - 16 x 120 l plastik varil, herbiri15 € - 4 palet, herbiri 12 € ~ 250 €/t ~ 36 €/t => Toplam ambalajlama maliyeti~ 280 €/t 4. Atık Berteraf Tesisinde Muamele Maliyetleri (Örnekler: Almanya 2002) - Tartma, kabul kontrolü ve atığın tanımlanması vb. için servis ücreti herbir taşıma formu için sabit ücret: ~ 40 €/form başına - Palet ve varillerin araçtan boşaltılması: ~ 15 €/unite - 1000 l‟ye kadar hacimli katı atık konteynerlerinin boşaltılması (IBC): ~ 30 €/unite - 1000 l‟ye kadar sıvı atık tank konteynerlerinin boşaltılması (IBC): ~ 80 €/unite - Kamyon/tank temizliği (atıksuyun kimyasal/fiziksel arıtım ile bertarafı): ~ 30 € - Kamyon/tank temizliği (atıksuyun yakma işlemi ile bertarafı): ~ 80 € Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Taşıma Maliyetleri 5. Atık Taşıma Maliyetleri (yükleme/boşaltma zamanı ve geri dönüş dahil) (Almanya ve Türkiye‟den örnekler ve Tunus (2002) için hesaplamalar) - hacimli katı atık, yarı römorkör ~ 25 t yük(Almanya): ~ 650 €/gün - hacimli katı atık, damperli konteyner kamyon ~ 6 t yük(Tunus):~ 0,2 €/t*km - sıvı atık, vakumlu tanker ~ 8 t yük(Tunus): ~ 0,2 €/t*km - platform kamyon, paletli ~ 5 t load (Tunus): ~ 0,23 €/t*km - 5 t ve 700 km için ortalama taşıma maliyetleri (Tunus) ~ 700 €/t Ankara – İZAYDAŞ arası taşıma maliyeti = 700 km ~ 700 €/t Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Bertaraf Maliyetleri 6. Bertaraf Maliyetleri (Almanya 2002 veTürkiye 2007) [€/t] Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahaları 50 – 140 (İzaydaş: 70 – 120 €/t) Katılaştırma & Düzenli Depolama 80 - 100 Kimyasal-Fiziksel Arıtım 60 - 450 Tehlikeli Atık Yakma - Sıvı ve kıvamlı atık - Katı atık - Varil ve teneke kutular - Toplam ortalama 100 - 1.200 100 - 350 200 - 300 300 - 1.200 (lab kimyasalları < 5.000) 200 - 300 (Türkiye: 300 – 500 €/t) Çimento fırınları, Enerji Santralleri < 150 (Türkiye: 200 – 300 €/t) Evsel Katı Atık Yakma ~ 100 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Bertaraf Maliyetleri 1. 7. Yakma ve Düzenli Depolama için Fiyat Listesi (Türkiye 2007) ATIK TÜRÜ SIVI ATIKLAR( ÇAmur Oranı < % 10 ) Kalorifik Değer > 36000 kj/kg Kalorifik Değer > 32000 kj/kg Kalorifik Değer > 25000 kj/kg Kalorifik Değer > 18000 kj/kg Kalorifik Değer > 10000 kj/kg Kalorifik Değer < 10000 kj/kg Special Liquid Wastes İzaydaş ( YTL/t ) (€/t) PETKİM ( YTL/t ) (€/t) Ekolojik Enerji ( YTL/t ) (€/t) 70 175 300 330 710 815 980 39,77 99,43 170,45 187,50 403,41 463,07 556,82 70 175 300 330 710 815 - 39,77 99,43 170,45 187,50 403,41 463,07 - - 600 775 890 540 340,91 440,34 505,68 306,82 600 775 890 540 340,91 440,34 505,68 306,82 550 700 850 500 312,50 397,73 482,95 284,09 KATI ATIKLAR( Çamur Oranı > %75 ) Katı Atıklar Kalorifik Değer > 18000 kj/kg Katı Atıklar Kalorifik Değer > 10000 kj/kg Katı Atıklar Kalorifik Değer < 10000 kj/kg 1055 1370 1500 599,43 778,41 852,27 1055 1370 1500 599,43 778,41 852,27 1000 1200 1300 568,18 681,82 738,64 Waste car cycle Mastik Kontamine olmuş atıklar(paketler.,bez,üst.,kartuş,toner,vb) İzosiyanat ile kontamine olmuş variller Farmostatic wastes (product-same productl) 1000 1610 1370 568,18 914,77 778,41 1000 - 568,18 900 1600 1250 511,36 909,09 710,23 KIVAMLI ATIKLAR( Çamur Oranı %25-75 ) Kalorifik Değer > 18000 kj/kg Kalorifik Değer > 10000 kj/kg Kalorifik Değer < 10000 kj/kg Boya ve Fosfatlama Çamurları Tarrıtma Çamurları Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Üreticisi için “Bertaraf Maliyeti” nin Bileşenleri Bertaraf Maliyetleri 7. Yakma ve Düzenli Depolama için Fiyat Listesi (Türkiye 2007) ATIK TÜRÜ İzaydaş ( YTL/t ) (€/t) PETKİM ( YTL/t ) (€/t) Ekolojik Enerji ( YTL/t ) FIÇI İLE YAKILACAK ATIKLAR 1610 914,77 - YAKILACAK ATIKLAR İÇİN EKSTRA MASRAFLAR Halojen ve fosfor için ekstra masraflar % 1-5 arası % 10‟a kadar % 20‟a kadar % 30‟a kadar % 40‟a kadar % 50‟a kadar 77 120 320 540 760 955 43,75 68,18 181,82 306,82 431,82 542,61 77 120 320 540 760 955 165 418 93,75 237,50 165 418 200 130 150 35 220 113,64 73,86 85,23 19,89 125,00 - - 380 380 380 1240 215,91 215,91 215,91 704,55 - - Sülfür için ekstra masraflar % 2-5 arası % 10‟a kadar TEHLİKELİ ATIK DÜZENLİ DEPOLAMA SAHASI Tehlikeli Katı Atıklar İnert endüstriyel atıklar Evsel atıklarla karıştırılabilecek endüstriyel atıklar Sanayi kaynaklı evsel atıkları Surface deponie ÖZEL PROSESLER Floresan Lambalar Aküler Piller Pressure cup (€/t) - - 43,75 68,18 181,82 306,82 431,82 542,61 - - 93,75 237,50 - - Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için “Bertaraf Fiyatları”nın Bileşenleri 1. Sermaye maliyetleri(yatırım maliyetlerinin finansmanı) 2. Return on Own Capital (getiri??) 3. Personel Giderleri 4. Değişken maaliyetler 5. Sabit işletme maliyetleri 6. Yönetim/Satış maliyetleri ________________________ 7. Toplam maliyet[€] = ∑ (1 - 6) 8. Ton başına ortalama maliyet [€/t] = Toplam maliyet[€] / Toplam girdi [t] Ortalama maliyet, tesiste bertaraf edilen değişik atıkların maliyetlerinin ortalamasının alınması ile bulunur. 9. Ton başına özel maliyetler [€/t], çeşitli değişken arıtma/bertaraf meliayetlerine bağlı olarak bazı atık türleri için farklı olabilir. 10. Bertaraf satış fiyatı [€/t] = Özel maliyetler [€/t] + “Piyasa Marjini” Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Tehlikeli Atık Arıtım/Bertaraf Tesislerinin Yatırım Maliyetleri 3.1 Tehlikeli Atık Bertaraf Merkezi 3.2 Fizikokimyasal Arıtım ve Stabilizasyon 3.3 Düzenli depolama 3.4 Yakma Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Örnek:Tunus, Jradou Merkezi (2007) Jradou Merkezi Toplam kapasite: 70.000 t/yıl Toplam yatırım maliyeti: 16.5 Mio. € KfW tarafından eşfinansman Uygulama 9.2005-12.2007 Jradou, Tunus Endüstriyel tehlikeli atıklar için atık bertaraf merkezi Toplam kapasite: 70.000 t/yıl Fizikokimyasal Arıtım: Stabilizasyon/Katılaştırma: Düzenli depolama: Özel atıklar için düzenli depolama bölümü: Yakma için atık depolama: Değerlendirme için atık depolama : 17.500 t/yıl 19.500 t/yıl 29.000 t/yıl 1.500 t/yıl 1.500 t/yıl 1.000 t/yıl Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Entegre Tehlikeli Atık Tesisi Fizikokimyasal Arıtım + Katılaştırma + Ara Depolama + Düzenli Depolama (Örnek: Tunus, Jradou Merkezi, 2007) Yıl başına toplam kapasite: 70.000 t/yıl Fizikokimyasal arıtım: 17.500 t/yıl Stabilizasyon/Katılaştırma: 19.500 t/yıl Düzenli depolama(toplam kapasite~ 1.400.000 t) 29.000 t/yıl Özel atıklar için düzenli depolama bölümü: 1.500 t/yıl Yakma için atık depolama : 1.500 t/yıl Değerlendirme için atık depolama: 1.000 t/yıl Proses ekipmanı için yatırım (mühendislik işleri dışında) ~ 5 Mio. € Toplam yatırım maliyeti 16,5 Mio. € Yakma (genişletme için maliyet tahmini) Yakılacak her tür atık için döner fırın teknolojisi Katı, kıvamlı, sıvı, hacimli ve varil içindeki atıklar Hacimli atıkların en az 5 gün ara depolanması Yıl başına toplam kapasite: Toplam Yatırım Maliyeti (genişletme için maliyet tahmini) 30.000 t/yıl ~ 30 Mio. € Ana Yatırım Toplamı ~ 47 Mio. € Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası (25.000 t/a) IRST ile birlikte (Toplama, Ara Depolama, Nakil) Tesisleri ve Katılaştırma Tesisi ile birlikte IRST Örnek: HIM Billigheim, Almanya Örnek: Tunus, IRST (2003) Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek:Tunus, IRST (2003) Yıl başına düzenli depolanacak atık t/yıl 25.000 t 500.000 Toplam Atık Hacmi m³ 335.000 Toplam Düzenli Depolama Alanı m² 33.000 Sızıntı Suyu Buharlaştırma Havuzu Yüzey Alanı m² 5.000 Toplam Atık Kapasitesi (20 yıllık işletim süresi) Nihai Yüzey Kapatma ve yeşillendirme harici Toplam Yatırım Maliyetleri € ~ 5 Mio. Nihai Yüzey Kapatma ve yeşillendirme (23 yıl sonra) € ~ 2,5 Mio. Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek: HIM Biebesheim, Almanya, 1988 - 1999 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek: HIM Biebesheim, Almanya, 1988 - 1999 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Katı atık depolama kutuları Katı atık besleme seviyesi Katı atıklar için çift kapılı baca Döner yataklı fırın İkincil yanma odası Cürüf boşaltımı ve soğutucu Isı gerikazanım buhar jeneratörü Buhar kazanı uçucu kül boşaltımı Baca gazı Sprey kurutucu (scrubber bleed evaporator) Kurutulmuş tuz ve toz boşaltımı 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Elektrostatik çöktürücü (elektro filtre) Çekiş artırıcı havalandırma 1. Baca gazı ısı kaydırıcı eşanjör Baca gazı soğutma Baca gazı yıkama kulesi (asidik ve kostik) 2. Baca gazı ısı kaydırıcı eşanjör Bag house filter (kireç/aktif karbon katkısı) Çekiş artırıcı havalandırma Baca Katkı silosu Acil durum baca gazı boşaltım (güvenlik çıkışı) Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Yatırım Maliyeti Tehlikeli Atık Düzenli Depolama Sahası Örnek: HIM Biebesheim, Almanya, 1988 - 1999 Atık türleri: Kapasite: Tampon kapasitesi: Katı hacimli, variller, sıvı atıklar, kıvamlı atıklar, özel atıklar 100.000 t/yıl 5 gün Ambar Döner Yataklı Fırın+ İkincil yakma Oda Buhar kazanı Sprey kurutucu Elektrostatik Filtre Baca gazı yıkama kulesi Bag House Filter Baca+ Acil durum güvenlik çıkışı El. Güç kaynağı Tank Farm Varil Depolama Altyapı Toplam yatırım maliyeti [€ Mio.] 6 13 8 27 3 2 10 18 33 4 12 11 4 9 100 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması 1. Sermaye maliyetleri(yatırım maliyetlerinin finansmanı) 2. Return on Own Capital (getiri) 3. Personel giderleri 4. Değişken maliyetler 5. Sabit işletim maliyetleri 6. Yönetim/Satış maliyetleri ________________________ 7. Toplam maliyet [€] = ∑ (1 - 6) 8. Ton başına ortalama maliyet [€/t] = Toplam maliyet[€] / Toplam girdi [t] Ortalama maliyet, tesiste bertaraf edilen değişik atıkların maliyetlerinin ortalamasının alınması ile bulunur. 9. Ton başına özel maliyetler [€/t] çeşitli değişken arıtma/bertaraf meliayetlerine bağlı olarak bazı atık türleri için farklı olabilir. 10. Bertaraf satış fiyatı [€/t] = Özel maliyetler [€/t] + “Pazar Marjini” Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Tipik Tasarım Verisi Girdi 100.000 t/yıl (İzaydaş ~ 35.000 t/yr) Isıl kapasite 2 x 20 - 22 MWth Atık türleri Hacimli katı atıklar Variller Sıvı atıklar Macunlar Özel atıklar Tampon kapasitesi 5 gün Yatırım maliyeti (2007) 50 Mio. € Özel yatırım maliyeti 2007 (50 Mio. € / 100.000 t/yıl): Özel yatırım maliyeti HIM Biebesheim 1988/99: Özel yatırım maliyeti İZAYDAŞ Izmit: ~ 500 €/t/yıl ~ 1.700 €/t/yıl ~ 2.500 €/t/yıl ? Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Sermaye maliyeti %70 dış finansman 35 € Mio. %30 iç finansman 15 € Mio. Amortisman süresi 15 Yıl Hesaplanmış amortisman 3.3 € Mio. Hesaplanmış faiz oranı 6% Hesaplanmış faiz 1.1 € Mio. Toplam sermaye maliyeti 4.4 € Mio. Return on Own Capital vergilerden önce % 15 (Türkiye’de~ vergilerden önce %25 2.2 € Mio. 3,7 € Mio.) Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Personel [Ma] İşletme (5 vardiya) 45 Bakım 10 Kabul/Tasnif 10 Laboratuvar (İşletim ve atıklar için) Kantar/Teslimat planlaması Yönetim/Dokümantasyon/İzinler 10 3 7 Toplam personel 85 Personel giderleri 85 Ma x 0,06 € Mio./Ma = 5.1 € Mio. Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını Değişken İşletim Maliyetleri Cürüf Uçucu kül, tuzlar Kimyasallar [t/yıl] [€/t] 25.000 7.500 35 112 Toplam değişken giderler [€ Mio./yıl] 0.9 0.8 0.3 2.0 Sabit İşletim Maliyetleri Personel Enerji Sermaye Maliyetleri Bakım Laboratuvar Diğer masraflar (sigorta, iş istasyonu maliyetleri vb.) Toplam Sabit İşletim Maliyeti 5.1 0,2 4.4 1.5 0,3 1,0 12.5 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Atık Bertaraf Edenler için Bertaraf Fiyatının Hesaplanması Ortalama Bertaraf Fiyatı için Örnek Hesaplama : İleri Teknolojiye Sahip Tehlikeli Atık Yakma Fırını [€ Mio./yıl] [€/t] Değişken İşletim Maliyeti 2.0 20 Sabit İşletim Maliyeti 12.5 125 Yönetim/Satış maliyetleri 1.5 15 Return on Own Capital 2.2 22 Toplam maliyet = Ciro 18.2 Ortalama Bertaraf Fiyatı (değişik atık türleri için ortalama alınmış) = toplam maliyet(18,2 Mio. €/yıl) / girdi (100.000 t/yıl) = 182 €/t = (Ortalama) En Düşük Fiyat Sınırı Bertaraf Satış Fiyatı= En Düşük Fiyat Sınırı+ “Piyasa Marjini” Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Almanya’da Tehlikeli Atık Yakma İşleminin Piyasa Fiyatları 1995 öncesi: Bertaraf Kapasitesi Yetersiz 1995‟ten günümüze: Kapasite fazlalığı: “Struggle for Waste” [€/t] 800 700 600 500 400 300 200 Biebesheim’de bulunan HIM Tehlikeli Atık Yakma Fırını için ortalama bertaraf fiyatları 100 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Temel fiyatlar içeriği 1% halojen, 1% fosfat, 2% sülfür ve 10% çamur olanları içermektedir Birim € Kalorifik değer > 36.000 kJ/kg t 90 Kalorifik değer > 32.000 kJ/kg t 220 Kalorifik değer > 25.000 kJ/kg t 380 Kalorifik değer > 18.000 kJ/kg t 430 Kalorifik değer > 11.000 kJ/kg t 720 Kalorifik değer < 11.000 kJ/kg t 840 t 50 Sıvı Atıkların Temel Fiyatları: Sıvı Atıkların Ek Ücreti: Çamur içeriği 10 -25% Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Temel fiyatlar 1% halojen, 1% fosfat, 2% sülfür ve 10% çamur içeriğini içermektedir Birim € Kıvamlı Atık t 800 Katı Atık t 960 Katı Atık, yoğunluk < 0,7 t/cbm t 1.060 Katı Atık, yoğunluk < 0,5 t/cbm t 1.250 Varillenmiş Atık t 1.100 Varillenmiş Atık , yoğunluk < 0,5 t/cbm t 1.400 Kalorifik değer > 18.000 kJ/kg t 290 Kalorifik değer > 10.000 kJ/kg t 400 Kıvamlı Atık, Katı Atık ve Varillenmiş Atıkların Temel Fiyatları: Kıvamlı Atık, Katı Atık ve Varillenmiş Atıkların Ek Ücretleri Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Tüm Atık Türleri için Sabit Ücretler Dışındaki Ek Ücretler Birim € 10%‟a kadar t 120 20%‟ye kadar t 310 30%‟a kadar t 520 İsteğe göre 30%‟dan fazla t Halojen ve fosfat içeriği için ek ücretler: Sülfür içeriği için ek ücretler: 2% - 5% t 170 10%‟a kadar t 410 İsteğe göre 10%‟dan fazla t Tuz içeriği için ek ücretler: %5 muhteviyat başına t 60 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Tehlikeli Atık Yakma İşlemi için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Bütün ek ücretleri içeren sabit ücretler Birim € Boya/vernik atık ve çamurları ve matbaa mürekkebi çamuru t 430 Tarım ilaçları t 1.250 Teneke kutulardaki sıvı atıklar < 30 l t 2.100 Laboratuvar kimyasalları t 5.000 Bulaşıcı hastalık taşıyan atıklar, gövde parçaları ve organlar, hücreye zehirli/sitostatik ilaçlar t 800 Tarihi geçmiş ilaçlar t 430 Püskürteçler t 900 Kıvamlı Atık, Katı Atık ve Varillenmiş Atık: Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Yağ Su Karışımları (kimyasal olarak ayrılabilir) Birim € Çamur içeriği < 2% t 60 Çamur içeriği < 10% t 85 Çamur içeriği < 20% t 150 Çamur içeriği < 30% t 220 Fotokimyasallar t 190 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! Yağ/Su Ayırıcılarının İçeriği, Kum Ayırıcılarının Atıkları Birim € Çamur içeriği < 5% t 70 Çamur içeriği < 15% t 90 Çamur içeriği < 30% t 120 Çamur içeriği < 50% t 290 Çamur içeriği > 50% t 450 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! İnorganik Maddelerle Kirlenmiş Atık Su Birim € Atık Su ph 6-9 t 60 Atık Su ph 2-6 ve 9-12,5 t 75 Asidik ve Bazik Çözeltiler < 5% t 95 Asidik ve Bazik Çözeltiler < 20% t 160 Asidik ve Bazik Çözeltiler < 30% t 200 Asidik ve Bazik Çözeltiler > 30% Harcama başına t Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! İnorganik Maddelerle Kirlenmiş Atık Suların Ek Ücretleri Birim € < 100 mg/l t 25 < 500 mg/l t 40 < 1 g/l t 70 < 10 g/l t 120 > 10 mg/l harcama başına t Siyanür, Kromat ve Nitritin Detoksifikasyonu için Ek Ücretler: Sülfat Arıtımı için Ek Ücretler: > 1,5 g/l t 40 > 3 g/l t 60 > 10 g/l t 80 > 20 g/l t 170 > 50 g/l harcama başına t Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Bertaraf Fiyatlarının Yapısı Almanya‟dan örnek (HIM 2002) Not: Bu fiyat listesi, gerçek piyasa fiyatlarını değil yalnizca fiyatların yapısını göstermektedir! İnorganik Maddelerle Kirlenmiş Atık Suların Ek Ücretleri Birim € < 10% t 60 < 25% t 130 < 50% t 200 < 75% t 280 > 75% t 370 > 1 mg/l t 30 > 10 mg/l t 40 > 20 mg/l t 90 50 mg/l – 100 mg/l t 170 > 50 mg/l harcama başına t Nötralize edilmiş Çamur için Ek Ücretler: Organik Çözücülerin Arıtımı için Ek Ücretler (halojenli çözücüler dahil): Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) A, B ve C Atık Kategorilerinin Tanımları (olası değişkenlikleri dikkate alarak): A Sadece “düşük harcamalı” arıtım gerektiren inorganik atıklar: Yüksek konsantrasyonlu asidik ve bazik çözeltiler yerine yumaklaşma/çökeltme ve filtrasyon ile nötralizasyon gerektiren sulu çamur, boya ve vernikli atıksular vb. B Organik madde içeren atıklar: Yağ-su karışımları, yağ/su ayırıcı içerikleri, kum ayırıcılardan çıkan atıkların ki bu atıkların sulu çözeltileri yüzen yağ fazı ve katı maddelerin ayrılmasından sonra yumaklaştırma ve çökeltme yöntemi ile arıtılır (dekantör). C “Yüksek harcamalı” arıtma gerektiren ağırlıklı olarak inorganik atıklar: - Nötralize etmeden önce seyreltme gerektiren yüksek konsantrasyonlu asidik çözeltiler, (reaction temperature), -Yüksek kireç içerikli çamur üreten sülfürik ve fosforik asit - Genellikle yükseltgenme-indirgenme reaksiyonları gibi zaman alan teknikler ile arıtılan kompleks yapıcı, siyanür, kromat, nitrit ve AOX (aktif karbon ihtiyacı) içeren atıklar. Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) Bertaraf Fiyatı (€/t) Atık Kategorisi Fiyat Seviyesi 1 Fiyat Seviyesi 2 Fiyat Seviyesi 3 A İnorganik Atıklar “Düşük Harcamalı” 50 % 100 % 150 % B Organik Madde İçeren Atıklar 80 % 100 % 120 % C İnorganik Atıklar “Yüksek Harcamalı” 40 % 100 % 160 % Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemine Önerilen Fiyat Seviyeleri Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) Arıtma Maliyet Hesabı için baz alınan temel Atık Kategorisi İnorganik Atıklar “Düşük harcamalı" Organik madde içeren atıklar İnorganik Atıklar “Yüksek harcamalı" A B C CPT Atığının oranı Atık miktarı HCl 30% Ca(OH)2 FeCl 2 FeCl 3 NaOCl NaHSO3 % t/a t/a t/a t/a t/a t/a t/a 50 8.625 700 500 120 50 20 3.450 30 10 60 20 Na 2S Yumaklaştırıcılar t/a t/a 20 70 Düzenli depolanabilecek katı maddeler (Süzme çamuru) CPT atık girdisi % Katı madde miktarı t/a Atık sular Atık suların miktarı Toplam 30 5.175 40 30 420 150 90 40 17.250 770 540 600 220 90 40 80 130 40 150 190 31 2.700 22 750 16 850 4.300 t/a 7.385 2.840 5.265 15.490 Doğrudan boşaltıma giden kısım t/a 4.085 2.840 3.875 10.800 Buharlaştırma havuzuna giden kısım t/a 3.300 0 1.390 4.690 Atık Yönetim Sistemleri için Yatırım ve İşletim Maliyetleri/Çeşitli Atık Türleri için Arıtım Fiyatları Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Tarife Sistemi Kavramı Tunus Örneği (2002) Kimyasal-Fiziksel Arıtım için Önerilen Fiyat Seviyeleri Kategori/ Fiyat Seviyesi A1 A2 A3 Örnek Tanım Düşük seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu, ph 4-9, yalnız nötralizasyon/filtrasyon Orta seviyede kontamine olmuş asidik ve kostik çözeltiler, yalnız nötralizasyon/filtrasyon Yüksek seviyede kontamine olmuş asidik ve kostik çözeltiler, yalnız nötralizasyon/filtrasyon Fiyat €/t 50 % A 100 % A 150 % A B1 Yağ-su karışımları, çamur içeriği < 5% 80 % B B2 Yağ-su karışımları, çamur içeriği < 25% 100 % B B3 Yağ-su karışımları, çamur içeriği < 25% 120 % B C1 C2 C3 Kimyasal arıtım gerektiren düşük seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu Kimyasal arıtım gerektiren orta seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu Kimyasal arıtım gerektiren yüksek seviyede inorganikle kontamine olmuş atıksu 40 % C 100 % C 160 % C Örnek Eşdeğer Kaynaklar salamura, yüzey kaplama, elektrikle kaplama, fotokimya, baskı salamura, yüzey kaplama, elektrikle kaplama, baskı salamura, yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi metal işleme, araba servisi, yağ tankı, petrokimya endüstrisi metal işleme, araba servisi, yağ tankı, petrokimya endüstrisi metal işleme, araba servisi, yağ tankı, petrokimya endüstrisi yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi, deri işleme yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi, deri işleme yüzey kaplama, elektrikle kaplama, kimya endüstrisi İlginize teşekkürler!