müze eğitimi - Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Transkript
müze eğitimi - Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Ortaöğretim Genel Müdürlüğü GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSESİ MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 2009 MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI PROGRAM GELİŞTİRME ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU KOMİSYON ÜYELERİ Hasan MİRZA – Resim Öğretmeni Rasim SÖLPÜK – Resim Öğretmeni Mustafa DOĞAN – Resim Öğretmeni Sedat DAĞ – Program Geliştirme Uzmanı İsmail ŞENER – Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Mevlüt KAŞIKÇI Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Program Geliştirme Uzmanı GENEL KOORDİNATÖR Medine KARAPINAR Ortaöğretim Genel Müdürlüğü Program ve Ders Kitapları Şube Müdürü Ensar MANAV Bursa İl Millî Eğitim Müdürlüğü İl Millî Eğitim Müdür Yardımcısı 1. GİRİŞ Sanat insanlık tarihinin her döneminde yer alan bir olgudur. İnsanlığın geçirdiği sosyal değişimler, yaşama biçimlerini, yaşama ve sanata bakışlarını, sanat biçimlerini değiştirmiş, her dönemde ve her toplumda sanat farklı görünümle ortaya çıkmıştır (Etike, 2003, 6.sayı s.1). Dolayısıyla evrensel olmakla birlikte sanatın zamana, topluma ya da kişiye göre bazen birbirinden farklı ama çoğunlukla paralel anlamlarda değişik tanımları yapılmıştır. En genel tanımıyla sanat, insanın doğayı şekillendirme ve anlatma çabasıdır. Sanat doğaya eklenmiş insandır veya sanat, bireyin özgürleşmesi, ruhun maddeye dönüşmesidir. Bireyi diğer insanlardan hem farklı kılan hem de ortak değerlerde buluşturan bir varlıktır, evrensel bir araçtır, sözlü ya da sözsüz iletişim aracıdır (G.S. D, 2005, s.20). İlkel insanın sadece yararlılığını düşünerek belki güzel kaygısı hiç taşımadan yaptıkları eserler de sanat eseridir. Sanat eserleri birer belge özelliği de taşırlar. İnsanlık tarihi boyunca uygarlığın var olduğu her yerde sanat var olmuştur. Sanat maddi ve manevi kültürü aynı anda yansıtır. Bir toplumun kültürünü yansıtmak sanatın önemli misyonlarından biridir. İnsanın fikir ürünleri de doğa ürünleri gibi içinde bulunduğu çevre ile açıklanır. Günümüzün insanı, bildikleri ile yetinmeyen hızla değişen koşullarda kendini yenileyebilen, özgür, barışçıl, insancıl, hoşgörülü, toplumu ile bütünleşmiş, kendi kişiliğini geliştirirken başkalarının gelişimine de çalışan toplumsal bir varlık olmak durumundadır. Bu çağın gereklerine uygun ama kendi benliğinden, geçmişinden, toplumunun öz kaynaklarından kopmamış bir insandır. Çünkü insan ancak ulusal özelliklerini koruduğu oranda çağdaş uygarlığa, evrensel kültür değerlerinin oluşumuna ve zenginleşmesine katkıda bulunabilir. İnsan, içinde yetiştiği çevrenin bir ürünüdür. Benzer koşulları paylaşanlar, benzer biçimde düşünürler. Kültür; toplumu oluşturan bireylerin, duyuş, düşünüş ve davranış birliğidir. Duyuş, düşünüş ve davranış birliği ise; bir ulusun, bir toplumun, diğer toplumlardan değişik olan koşullarının etkisi ile oluşur. Bu anlamda kültür ulusal bir nitelik taşımaktadır ama özellikleri çok başka olan toplumların bile birbirlerine benzeyen bazı koşullara sahip olması ve çağdaş dünyada bu benzer koşulların hızla artması, kültürün evrensel yanını ortaya çıkarır (Kışlalı, 1979, s.5). Bir sanat yapıtı kendisinin de ait olduğu bir bütüne bağlıdır. Bu bütün, sahibinin yapıtlarının bütünü olduğu gibi sanatçının bağlı olduğu, toplum ve bu toplumun değerler bütünüdür (A. Ü. Sanat Eserlerini İnceleme, 1993, s.14). Bir ülke kültürü sanat yapıtlarında somutlaşır, bu yaklaşımla sanat yapıtları ulusların var olma kanıtlarıdır. Bu kanıtlar; ulusların düşünce hayatının geriye bıraktığı anıtlar gibi kabul edilmelidir. Anıtların, yani toplumların düşün ve varoluş kanıtlarının incelenmesi, birçok problemin bir arada sorgulanması anlamını taşımaktadır. İnsan kendi çevresinin bilgilerini sindirdiği oranda dünyadaki bilgi birikimlerinin de farkında olmalı, bununla yetinmeyip kendi çağından önceki bilgileri de kavramalıdır. Ancak böylece zamanı aşar, bütün zamanları kavramış, gerçek bir aydın olabilir (Kışlalı, 1979, s.6). Sanat eğitimi veren kurumlarda öğrenci; sadece dinleyen, okuyan, araştıran ve anlatan değildir. Aynı zamanda, gören, gözlemleyen, inceleyen, yorum katan, uygulayan ve değerlendirendir. Bu öğrenci tipi ile müze, tarihi kalıntılar, arkeolojik sit alanları, sanatçı atölyeleri gibi farklı mekânlarda bulunmak, incelemek, gözlem yapmak ve bu mekânlarda ders işlemek, o dersin öğretmenine ve öğrencilerine ayrıca farklı bir heyecan verecektir. Bireylerin estetik yetenekleri, algılama ve dikkat becerileri gelişmiş, sanat kültürünü yaşatabilen, ruhsal doyuma ulaşmış, sanat kültürünün evrensel bir dil olduğunu kavrayabilen kişiler olması toplumun geleceği açısından çok önemlidir. Çağdaş eğitim uygulamaları her türlü bilimsel öğretim materyalinin kullanıldığı farklı öğretim yöntemlerinin uygun biçimlerde programlara konulduğu ve işlerlik kazandığı sadece okulda değil, okul dışında da etkin biçimde devam edebilecek nitelikte olanıdır (G.S.D. 2005, s.9). Eğitim sürecinin sınıf, hatta okul duvarlarının dışına taşması ihtiyacına bir cevap olarak farklı mekânlar sunan müze eğitimi, müze ve müzecilik kültürü açısından sanat eğitiminde önemli bir ihtiyaca cevap verecektir. 2. MÜZE EĞİTİMİ Bilgi aktarımına dayalı eğitim sistemi toplumdaki değişim ve teknolojideki gelişmeye bağlı olarak yerini öğrenciyi aktif yapan bir anlayışa bırakmıştır. Buna paralel olarak görsel sanatlar eğitimi ise günlük yaşantımızın her alanında karşımıza çıkan ve bireyi etkileyen, bireye şekil veren vazgeçilmez bir alan olarak tüm eğitim sistemi içinde özel bir yere sahiptir. Bu alanın en önemli araştırma ve uygulama mekânları müzeler ve galerilerdir. Müzeler sanat, kültür, bilim ve teknikle ilgili yapıtların ve doğal nesnelerin yararlanılması için korunduğu ve sergilendiği mekânlardır. “Müzeler, kültürel değer taşıyan, bir bütünü farklı biçimlerde korumak, incelemek, değerlendirmek, halkın beğenisini yükseltmek ve eğitim için sergilemek amacıyla toplum yararına yönetilen kurumdur.” (Mimarlık Dergisi, 2002). Müzeler dünyanın pek çok ülkesinde yüzyılı aşkın bir süredir yaygın eğitim kurumları olarak, eğitim amacıyla kullanılmakta; hatta gelişmiş ulusların okullarında müze eğitimi dersi verilmektedir. “Son yıllarda ülkemizde önem kazanmaya başlayan müzeler ve müze eğitimi konusu, sanat eğitiminde öğretmenlere yeni ufuklar açan, değişik ve etkili sanat imkânları sunan bir alan olarak karşımıza çıkar.” (G.S.D.Y. 2, 2005, s.107). Yaşam boyu eğitim sürecinde çok yönlü öğrenme ve yaşam alanları olarak müzelerin; yaşantılara dayalı etkin kullanımını içeren müze eğitimi, tarihî ve kültürel zenginlikleriyle Türkiye için yeni ve ihtiyaç duyulan bir alandır. Müze eğitimi amacı ve konuları, sergileri, objeleri, çevresi, öğrenciyi merkeze alan ve disiplinler arası yönleriyle müzenin temel eğitim kuramları ve ilkeleri ışığında aktif bir öğrenme ve gelişme alanı olarak kullanılmasını içerir. Müze eğitiminin bireysel, sosyal ve fiziksel boyutları objelerle, algılar ve ilgiler yoluyla etkileşim, gözlem yapma, düşünce ve duyguları ifade etme, hayal gücünü kullanma, kendi yaşamına bağlama, bilgileme, müzenin bakış açısını görme ve anlama, objeleri okuma, kültürel değerleri ve yaşamı paylaşma, gerçeği arama, uygulamalar yapma ve değerlendirme gibi konuları içerir. Müze eğitimi özellikle zaman ve mekân içinde kendini ve insanları anlama, kültürel mirası devam ettirme, geçmişi, bugünü ve geleceği anlamlı bir biçimde ilişkilendirme, kültürel varlıklar, eski eserleri anlama, koruma ve yaşatma, kendi kültürünü ve farklı kültürleri çok yönlü ve hoşgörülü bir yaklaşımla tanıma ve anlama, müzeyi bir yaşam biçimi hâline getirme ve müzeleri yaşayan kurum niteliğini kazandırma, kültürler arası anlayış ve empati geliştirme gibi hedeflere hizmet etmektedir (Paykoç 2000-2002). Kültürel ve tarihî zenginlikleriyle tanınan, medeniyetlerin beşiği olarak bilinen ülkemizde güzel sanatlar ve spor lisesinde öğrenim gören öğrenciler bu ders aracılığıyla kültür ve sanata, sanat eserine, sanatçıya, eski eserlere bakış açılarını geliştirerek onları koruma bilinci, farklı kültürleri ve eserlerini tanıma ve saygı duyma, araştırma, uygulama yapma, değerlendirme gibi becerileri kazanacaktır. 3. PROGRAMIN UYGULANMASINA İLİŞKİN İLKE VE AÇIKLAMALAR 1. Müze eğitimi dersi yalnızca teorilere bağlı değil; çağdaş bir düşünce içinde araştırmacı kimliği de aşılamayı amaçlamalıdır. Klasik-geleneksel estetik ile günümüz estetiğinin birbirinden farklılıklarını ve benzerliklerini görüp-gösterebilen bireyler yetiştirmeyi hedeflemektedir. 2. Müze Eğitimi Dersi Öğretim Programı’nda, öğretmen kazanımları gerçekleştirirken çevre özelliklerini, öğrenci grubunun ilgilerini, ihtiyaçlarını, beklentilerini, hazır bulunuşluk düzeylerini ve dolayısıyla da ön bilgilerini dikkate almalıdır. 3. Öğretim programında, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iletişim, araştırma ve sorgulama, problem çözme, bilgi teknolojilerini kullanma, girişimcilik ve Türkçeyi doğru, etkili ve güzel kullanma becerisi gibi ortak becerilerin yanı sıra, müze eğitimi dersine ait kronoloji oluşturma, yapıtları müze eğitimi bağlamında inceleme ve biyografi oluşturma becerileri yer almaktadır. Öğretmen dersi planlarken hazırladığı öğretimsel işlerin tümünde yukarıda belirtilen becerilerin bir veya uygun olan birkaç tanesinin kullanılabileceği ortamlar oluşturmalıdır. 4. Tablolarda yer alan araştırma etkinlikleri ile öğrencilerin konuya ilişkin yazılı ve görsel dokümanları derleyip sınıf ortamında akranları ile paylaşması amaçlanmaktadır. Bu araştırma sürecinin sonunda derse aktif katılımları sağlanacaktır. Öğrenciler çevrelerinde bulunan tarihsel yapılar ile müzelerde kullanılan ikonların anlamlarını araştırmaya ve kendi sanat yapıtlarında kullanabilecekleri öteki imge kaynakları için İnternetten araştırma yapmaya yöneltilebilir. Bu araştırmalar seçilmiş sanatçıların yaşam öyküleri veya önemli sanat eserlerinin özelliklerini tanıtan çalışmalar olabilir. Öğrencilerden sanatçılarla röportaj yaparak bunu yazıya dökmeleri veya müzede önemli sanat eserlerinden taslak çizimler hazırlamaları istenebilir. 5. Öğretmen programda yer alan değer ve tutumları, öğretme-öğrenme sürecinde yeri geldiğinde bu değer ve tutumları vurgulayan bölümler oluşturarak pekiştirmelidir. 6. Öğretmen, okulun bulunduğu çevre ve imkânları dikkate alarak programda örnek olarak verilen etkinlikleri aynen uygulayabilir ya da kendisi yeni etkinlikler geliştirebilir. Yeni etkinlikler geliştirilirken kazanımlar doğrultusunda, farklı öğrenme stil ve zekâ türlerine sahip öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçları göz önüne alınarak aktif öğrenmeye dayalı etkinlikler hazırlanmalıdır. Öğretmen bilgi dağıtıcı rolü yerine, öğrencilerinin anlam kurmalarına yardımcı rolünü benimsemelidir. 7. Millî ve dinî bayramlar, mahallî kurtuluş ve kutlama günleri, önemli olaylar, belirli gün ve haftalardan yararlanılarak, öğrencilerin millî duyarlılığı geliştirilmelidir. 8. Bir ifade olarak objektifleşmeyen bir şey sezgi değildir. Sezgi ifadedir ve bu anlamda da bir objektifleştirme ve dışlaşmadır. Sezgi ve ifade, gündelik sezgi ve ifadelerden sanat sezgisi ve sanat ifadelerine kadar birçok alana yayılır. Sanat eğitimi gören gençlerin estetik sezgileri gelişmiş bireyler olarak yetişmeleri müze eğitimi dersinin öncelikli hedeflerinden biridir. Öğretmen, etkinlik (müze, ören yeri, sergi vb.) gezilerine önem vermelidir. Bu gezilerin her aşaması planlanmalı ve değerlendirilmelidir. Öğrenciler için çalışma kâğıtları hazırlanmalı sonuç raporları istenmelidir. Bu geziler aracılığı ile öğrencilerin tarih bilinci, sanat zevki ve estetik duygularını geliştirmeleri sağlanmalıdır. 9. Çağdaş sanatlarda gerçekliğe inme yönünde yapılan devrim, nasıl sanatı müze ve galerilerin tutsaklığından kurtarıp onları, içinde insanın yaşadığı, çalıştığı, gezdiği kentlere, kentlerin sokaklarına götürüyorsa, sanatta meydana gelen kökten değişmelere, yeni bir estetik ve yeni bir değerler sistemi oluşturmaya götürüyor. Bu bağlamda sanatta yaşanan devrimi gören ve geçmişle karşılaştıran, bağdaştıran, günlük yaşamın içine dâhil edebilen bir felsefeyi benimsemiş bir ders olarak müze eğitimi öğrencilere yeni ufuklar açmayı misyon edinmelidir. 10. Öğretmen, öğrencileri millî, ahlaki, insani, manevi, kültürel değerler bakımından besleyici; demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını yerine getirmede yol gösterici olmalıdır. 11. Öğretmen, kazanımların yapısına uygun olan değerlendirme araç ve yöntemlerini seçmelidir. Değerlendirme, öğrenmenin ayrılmaz bir parçasıdır. Öğretmen sadece öğrenme ürününü değil, öğrenme sürecini de değerlendirmelidir. Değerlendirmede geleneksel yöntemlerle alternatif değerlendirme yöntemleri birlikte kullanılmalıdır. Bu değerlendirme yöntemleri ve araçları; gözlem, performans, görüşmeler, öz değerlendirme ölçekleri, projeler vb.dir. Öğrenciler etkinlikler çerçevesinde fotoğraf, resim, proje, poster gibi çalışmalar yapabilmeli ve bunlar aileleri ve çevreleriyle paylaşmak için sergilenmelidir. 12. Ölçme ve değerlendirme sürecinde kullanılmak amacıyla geliştirilen, örnek formlar yeri geldikçe öğretmen ve öğrenciler tarafından uygulanır. Formlar aynen kullanılabileceği gibi öğretmen tarafından yeni formlar da geliştirilebilir. 13. Öğrenci düzeyi ve çevre etkenleri dikkate alınarak öğrenme-öğretme etkinliklerinde farklı ünitelerin birbirleriyle bağlantılı olan kazanımları birlikte ele alınabilir. 14. Öğrenme-öğretme etkinliklerinde, kazanımların edinilmesine yardımcı olabilecek uygun görsel, işitsel ve basılı materyallerden yararlanılır. Konular sınıf içi etkinlikler ve görsel sunumlarla somutlaştırılmalı, öğrencide ilgi uyandırmalıdır. Sanat eserinin ne olduğu, nasıl, nerede, ne zaman ve niçin insanlar tarafından yaratıldığı sorularına yanıt aranmalıdır 15. Etkinlikler planlarken bir sonraki haftanın etkinlikleri dikkate alınarak planlama yapılması öğretmenin ve öğrencilerin hazırlığı açısından önemlidir. 16. Kültür incelemesi açısından farklı ülkelerin, dönemlerin, sanatçıların kültürel sanat formları karşılaştırılmalı aradaki benzerlik ve farklılıklar tartışılmalıdır. 17. Müze eğitimi, sanat eserlerini inceleme, estetik, sanat tarihi gibi konular açısından bağlantı kurulabilecek diğer derslerle ilişkilendirilmelidir. 18. Müzeler ziyaret edilerek yapıtların yerinde incelenmesine imkân hazırlanmalıdır. Tarihi yörelerin, ören yerlerinin görülüp tanınması, bunların incelenmesi ve korunması gibi konularda eğitici öğretici çalışmalar yapılmalıdır. 19. Müze eğitiminde yakın çevrede bulunan yapıtlardan hareket etmekle öğrenci tarihsel ve estetik değerleri daha somut olarak kavrayacaktır. Evrensel yapıtlarla birlikte kendi vatanındaki kültürel yapıtları da tam olarak anlayacak, millî karakterini, kültürel düşünce ve inançlarını öğrenecektir. 20. Farklı kültürlerin sanat eserlerinin yer aldığı yabancı müzelere, İnternet ortamı aracılığıyla sanal müze gezileri düzenlenmelidir. 4. PROGRAMIN TEMEL YAKLAŞIMI Günümüz öğrenci profili, bilimsel ve akılcı düşünme becerisine sahip, araştırmacı ve sorgulayıcı, bilgiyi ezberleyen değil bilgiye ulaşabilen, bu bilgiyi kullanıp paylaşabilen, iletişim kurma becerilerine sahip, teknolojiyi etkin bir şekilde kullanabilen, kendini gerçekleştirmiş ve bunun yanı sıra insanlığın ortak değerlerini de sahiplenmiş, yaratıcı, üretken, takım çalışmasına yatkın, öğrenmeyi öğrenmiş ve yaşam boyu öğrenmeyi benimsemiş bireyler olarak tanımlanabilir. Öğrenci profilindeki değişim eğitim, öğretim sürecinde okula da yeni anlamlar yüklemektedir. “öğrenci merkezli eğitim”, “öğrenci merkezli okul” kavramları bu değişim ve gelişimin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Öğrenci merkezli eğitimin temel hedefi öğrenciyi merkeze alarak kendisinin ve sistemin ihtiyaç duyduğu değişim sürecini başlatmaktır. Bu anlayışla geliştirilen müze eğitimi dersinde öğrenci merkezli eğitimin ilkelerini aşağıdaki başlıklar altında sıralayabiliriz: 1. Müze eğitimi dersi; genel eğitimin bütünleyici ve birleştirici bir unsuru olmalıdır. Sanatta yaratıcılık temel ögedir. Yaratıcılık yalnız zihinsel bir olgu değildir. Bunun yanında duyular, duygular, imgeleme gücü, yetenekler ve tümünün birbiriyle bütünleşmesi yaratıcılıkta rol oynar. Sanat eğitimi, öğrenciyi böyle bir bütünlüğe götürdüğü için ondaki yapıcı ve yaratıcı güçleri ortaya çıkarır. Diğer derslerde öğrendiklerini, doğa ve çevre gözlemlerine serbestçe ortaya koyma olanağı bulur. Böyle bir eğitim, bireyin, değişmenin, ilerlemenin isteklerine başarılı bir biçimde uyum sağlayabilmesi açısından da önemlidir. Öğrenci tek doğru yanıtı olmayan sorunlar karşısında yargılayarak, hayal gücünü kullanarak diğer derslerde öğrendiklerini de birleştirerek sorunu çözecek yanıtı bulacaktır. Bu beceriler, öğrenciye yetişkin bir insan olduğunda sorunlar karşısında, doğru yolu bulmakta yardımcı olacaktır. 2. Öğrenmeyi öğrenmek esastır. Öğrenme sürecinin doğası olarak öğrenme, bireyin kendi algıları, düşünceleri ve duygularından süzerek edindiği bilgi ve deneyimlerden anlamı keşfetmesi ve yapılandırması sürecidir. Bu açıdan öğrencilerin soru sormalarına, kendilerinin neleri ve nasıl öğreneceklerine karar vermelerine yardımcı olunmalıdır. 3. Her öğrenci öğrenebilir. Her öğrenci, elde ettiği verilerden bir anlam yaratmak, bunu gözden geçirmek ve diğerleri için anlaşılır hâle getirmek üzere çaba gösterir. Her öğrencinin öğrenebileceği ilkesinden hareketle yapılması gereken şey öğrencileri iyi tanıyarak onların kuvvetli yönlerini keşfederek başarılarını artırmalarında yol gösterici olunmalıdır. 4. Her öğrenci öğrenirken eski ve yeni bilgiler arasında özgün bağlantılar kurar. Bilginin yapısı gereği her öğrenci daha derin bir anlama etkinliğini yapılandırmak için eski ve yeni bilgileri arasında özgün bağlantılar kurar. Bu nedenle, her öğrencinin yeni bilgi ile eski bilgileri arasında bağlantılar kurmasına önem verilmelidir. 5. Bilim ve teknolojiyi içerecek biçimde insanın her alanda yaratıcı, tasarlayıcı düşünce üreten yanını geliştiren bir eğitim anlayışı olmalıdır. Yaşayarak, aynı zamanda yapılmış olanın üzerinde düşünerek kendini gerçekleştirme çabasında, çevresiyle ilişki kuran, bu çevreyi düzenleyebilmek için neler gerektiğini hesaplayan, dış dünyadan kopmayıp tersine onunla bağdaşmaya çalışan, dünya ile günün sanat biçimleriyle barışık bireyler yetiştirmek amaçlanmalıdır. 6. Düşünmeyi öğrenmek sorgulayıcı ve yaratıcı düşünceyi geliştirir. Öğrenci, nasıl düşüneceğini planlayıp, gözlemleyip, değerlendirerek, sorgulayıcı ve yaratıcı düşünme becerilerini geliştirir. Bu nedenle, her öğrencinin düşünmeyi öğrenmesine öncülük edilmeledir. 7. Duyarlılığı güçlendirmek ve ön plana çıkarabilmek önemlidir. Güzel sanatlar ve spor lisesinin, eğitim sürecinde öğrencilere kazandırması gereken en önemli değerlerden biri de duyarlılıktır. Öğrenci ilgisini dış dünyaya yönelterek dünyadaki değişiklikler hakkında algılarını kuvvetlendirir. İnsan gücüyle oluşan dünya teknolojisiyle bağ kurmayı başarır. Duygularını, algılarını, deneyimlerini sanat etkinlikleri yoluyla, kullandığı gereçlerle bağ kurmayı öğrenir. 8. Başarabilme duygusu içsel güdülenmeyi sağlar. Öğrencinin kontrol düzeyi, sorumluluk duygusu, hedefleri, ilgi alanları, yeterlikleri ve beklentileri başarma güdüsünü besleyen etmenlerdir ve güdüleme öğrenmeyi etkiler. Bu nedenle, her öğrencinin motivasyonuna önem verilerek başarabilme duygusunu yaşamalarına uygun ortamlar hazırlanmalıdır. 9. Öğrenme olumsuz deneyimlerle engellendiğinde zorlaşır. Her öğrenci doğal bir öğrenme eğilimine sahiptir. Bu eğilim olumsuz deneyimlerle engellendiğinde öğrenme zorlaşmaya başlar. Bu nedenle, her öğrencinin başarabilme deneyimini yaşaması için onların bireysel farklılıklarını dikkate alan fırsatlar yaratılmalıdır. 10. Merak, yaratıcılık ve kompleks düşünmeyi harekete geçiren ödevler öğrenciyi daha zorlarını başarabilmeye güdüler. Merak, yaratıcılık ve kompleks düşünmeyi harekete geçiren, güdü artırıcı ve öğrenmeyi öğrenmeye yönelik ödevler öğrenciyi giderek zorlaşan ödevler yapmaya güdüler. Bu nedenle, ödevler her öğrencinin başarabilme deneyimini yaşaması için yaratılacak fırsatlardan biri olarak görülür. 11. Sanat eğitimiyle eleştiri ve eleştiriyi kabul edebilme yeteneği gelişir. Eleştiri; var olan bir durumun, olgunun olumlu-olumsuz yönlerinin nesnel bir yaklaşımla irdelenerek değerlendirilmesi ve bunun yazıyla ya da sözle anlatılmasıdır. Eleştiri; gelişmenin birinci koşuludur. Yanlışlar eleştirilerek doğruya ulaşılır. Eleştirmek ve eleştiriyi kabul etmek, uygar insan davranışıdır ancak, eleştirinin saygı-görgü kuralları çerçevesinde yapılması, eleştirinin de hoşgörüyle karşılanması gerekir. Bu kapsamda kendini eleştirme de oldukça önemlidir. Kendini geliştirme, kendini eleştirmeyle olasıdır. Yapıcı eleştirel tavır ve davranışlar eğitim yoluyla kazanılır ve geliştirilir. Eğitim sisteminin tüm ders ve etkinliklerinde yer alması gereken eleştiri, müze eğitimi dersinde de etkili olarak kullanılmalıdır. 12. Her öğrenci farklı zamanda, farklı türde ve farklı hızda ilerleyerek gelişir. Öğrenmenin gelişimine bağlı olarak her öğrenci farklı zamanlarda, farklı gelişim adımları boyunca ilerleyerek gelişir. Bu nedenle, öğretim etkinliklerinin ve ortamlarının planlanmasında farklı öğrenme türleri ve hızları dikkate alınmalıdır. 13. Farklı özelliklerdeki öğrencilerin birbirleri ile etkileşimi öğrenmeyi kolaylaştırır. Farklı öz geçmiş, ilgi ve değerlere sahip bireylerin birbirleri ile etkileşimi, öğrenmeyi kolaylaştırır. Müze eğitiminde iş birliğine dayalı öğrenme gibi grup çalışmalarını ön plana çıkaran öğretim stratejilerine ağırlık verilmelidir. 14. Öğrenciler arasındaki olumlu ilişkiler öğrenmeyi artırır. Öğrencilerin birbirine destek olması, ilgi ve saygı göstermesi gibi olumlu ilişkiler öğrenmeyi artırır. Müze eğitiminde grup çalışmaları ve sosyal etkinlikler öğrenciler arasında olumlu ilişkilerin geliştirilebilmesi için yaratılacak fırsatlar olarak görülmelidir. 15. Her öğrenci öğrenmeye karşı farklı yetenek ve eğilime sahiptir. Her öğrenci kalıtsal olarak taşıdığı genler ve çevresel etmenlerin bir araya gelmesi ile şekillenir ve bu nedenle öğrenciler öğrenmeye karşı farklı yetenek, tercih ve eğilimlere sahiptir. Müze eğitiminde bu farklılıklar dikkate alınarak öğretim etkinlikleri çeşitlendirilerek teknoloji ile desteklenmelidir. 16. Her öğrenci yeni bilgileri kendi kalıplarına göre kavrayıp benzersiz bir anlam yaratır. Her öğrenci yeni fikirleri inanç, anlama, yorumlama ve tutum süzgeçlerinden geçirerek işler ve benzersiz bir anlam yaratır. Bu nedenle, öğrenci merkezli eğitimde ölçme ve değerlendirme çalışmalarında her öğrencinin gelişiminde gösterdiği ilerleme de dikkate alınmalıdır. Müze eğitimi dersi öğretim programında kazanımlar; sanata saygı, farklılıklara saygı, bilimsellik ve paylaşımcı düşünceyi vurgulamakta, öğrenme süreçlerinde ise aktif öğrenme yöntemlerinin kullanımını gerektirmektedir. Öğretmenler programda önerilen etkinliklerin yanı sıra kazanımlarda öngörülen bilgi, beceri, değer ve tutumları kazandırmada farklı etkinlikler de planlayıp uygulayabilirler. 5. PROGRAMIN YAPISI Müze Eğitimi Dersi Öğretim Programı, genel amaçlar, temel beceriler, değerler ve tutumlar, kazanımlar, etkinlik örnekleri ve açıklamalardan oluşmaktadır. 5.1. Genel Amaçlar Bu program öğrencilerin; • Eser inceleme, kronoloji, değişim ve sürekliliği algılama becerisi kazanmalarını, • Müzelerden sanat eğitimi amaçlı yararlanma bilinci geliştirmelerini, • Farklı kültürlere ait sanat eserleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları değerlendirmelerini, • Müzelerdeki sanat eserleri aracılığıyla diğer toplumlara karşı saygı duyma bilinci kazanmalarını, • Müze çalışmalarına dayalı projeler hazırlamalarını, • Sanat eserlerini inceleyerek ve yaparak uygulamalı sanatsal deneyimler kazanmalarını, • Müzelerde yer alan sanat eserlerine değer verme, ilgi ve koruma bilinci geliştirmelerini, • Görsel algılama becerisi geliştirmelerini, • Müzelerde sanat eğitimi yoluyla yaratıcılık becerisi geliştirmelerini amaçlamaktadır. 5.2. Temel Beceriler Beceri, öğrencilerde, öğrenme sürecinde kazanılması, geliştirilmesi ve yaşama aktarılması tasarlanan kabiliyetlerdir. Bu program ortak becerileri kazandırmanın yanında, alana özgü olarak geliştirilen becerileri kazandırmayı da amaçlamaktadır. Programda yer alan beceriler aşağıda gösterilmiştir. Bu becerilere, üniteler göz önünde bulundurularak doğrudan verilecek beceri olarak programda yer verilmektedir. Programla ulaşılması beklenen ortak beceriler şunlardır: • • • • • • • • Eleştirel Düşünme Yaratıcı Düşünme İletişim Araştırma-Sorgulama Problem Çözme Bilgi Teknolojilerini Kullanma Girişimcilik Türkçeyi Doğru, Etkili ve Güzel Kullanma Programla ulaşılması beklenen alana özgü beceriler ise şunlardır. Eser İnceleme Becerisi Öğrencilerin bu beceri ile inceledikleri esere yönelik olarak eserin sanatçısını, dönemini, çalışma tekniğini, eserin konusunu, döneme göre sanatçıların birbirinden etkilenme durumlarını sorgulamaları beklenmektedir. Bu kapsamda yapılacak çalışmalarda eser örneklerine ilişkin bilgi ve belgeler (röprodüksiyon, CD, DVD, film şeritleri vb.) sınıf ortamına getirilerek veya eser yerinde incelenerek öğrencilerin incelenen eserleri tanımaları ve tartışmaları sağlanır. Kronoloji Becerisi Kronoloji becerisi, müze eğitimi kapsamında Türk ve dünya müzeciliğini dönemlerine göre inceleme becerisidir. Sanatçıların yaşadığı dönemleri içeren eserleri dönem ve üsluplara göre sınıflandırabilmeyi, farklı dönemlere ait değişik kültürel eserleri karşılaştırabilmeyi içerir. Öğrencilerin motivasyonunu artırmak için sınıfta panolar oluşturulabilir veya yakın çevredeki müzelere geziler yapılabilir. Öğrenciler, farklı dönemlerde farklı coğrafyalarda yaşayan toplumlara ait sanat eserlerini tanıma ve sıralama imkânı bulabilir. Değişim ve Sürekliliği Algılama Becerisi Öğrenciler müze eğitimi dersinde müzeciliğin ilk dönem özellikleri ile günümüz müzeciliği arasındaki benzerlik ve farklılıkları karşılaştırmayı, beceriye dönük olarak araştırma yoluyla kazanacaklardır. 5.3. Değerler ve Tutumlar Müze Eğitimi Dersi Öğretim Programı’nın diğer önemli unsurunu da değerler ve tutumlar oluşturmaktadır. Değer, toplumun varlığını, işleyişini, devamını sağlamak ve sürdürmek için doğru ve gerekli olduğu kabul edilen ortak düşünce, ahlaki ilke ve inançlardır. Program ile eğitim, öğretim sürecinde aşağıdaki değer ve tutumların kazandırılması da önemsenmektedir: • • • • • Dayanışma Hoşgörü Sevgi Sanata saygı Duyarlılık • • • • • Ulusallık Barış Estetik Sorumluluk Paylaşım 5.4. Üniteler Müze Eğitimi Dersi Öğretim Programı, üniteler adı altında düzenlenmiş bilgi, beceri, değer ve tutumların birbirleriyle ilişkilendirildiği konu alanlarından oluşmaktadır. Ünitelere ilişkin program tablosu kazanımlar, etkinlik örnekleri ve açıklamalar başlığı altında sütunlara ayrılmış üç ana bölümden oluşmaktadır. Ünitelerdeki kazanımlar tespit edilirken müze eğitiminin amaç, içerik ve uygunluğu göz önüne alınmıştır. Bu kazanımlar birbirleri ile ardışık ve bütün oluşturacak şekilde düzenlenmiştir. Müze eğitimi dersi altı ünite çerçevesinde yapılandırılmıştır. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Müze ve Müzecilik Müzeciliğin Tarihsel Gelişimi Müze Eğitiminin Uygulama Alanları Müze ve Eğitim Görsel Sanatlar Eğitiminde Okul-Müze İlişkisi Müzelerde Görsel Sanatlar Eğitimi Ünitelerin içerikleri aşağıda yer almaktadır. 1. Müze ve Müzecilik Müze ve müzecilik ünitesinde müze düşüncesinin doğuşu, müze çeşitleri, müzelerin işlevleri ve müze ile ilgili yapılmış tanımlamaların sorgulanmasına yer verilmelidir. Müze türleri, müzelerin işlevleri incelenirken her müzenin ve her işlevin anlamı örneklenerek kavratılmalıdır. Müze ve müzecilik ünitesi işlenirken; • Müze fikrinin doğuşu, müze sözcüğünün mitolojideki gelişimi, müze türleri ve müzelerin işlevleriyle ilgili resim, slayt, fotoğraf gibi görsel malzemeler derslikte hazır bulundurulur. • Müzelerin tanımları yapılarak şema üzerinde açıklanır. • Müze türleri arasındaki farklılıklarla ilgili görsel sunum yapılırken İnternet ortamından da faydalanılır. • Müzelerin işlevleri ve müze çeşitleri işlenirken bir müze ziyareti yapılarak, sergi salonları, müze yöneticisi, uzmanı, eğitimcisi, araştırmacısı olup olmadığı ve müzenin işleyişi ile bilgi alınır. 2. Müzeciliğin Tarihsel Gelişimi Müzeciliğin tarihsel gelişimi ünitesinde dünyada ve Türkiye’de müzeciliğin tarihsel gelişimi ile Osmanlı İmparatorluğu ve Cumhuriyet dönemindeki Türk müzeciliği konularına yer verilmiştir. Dünyada müzeciliğin tarihsel gelişimi incelenirken Antik dönemde müzecilik anlayışının, yüzyıllar içinde Avrupa ve Amerika’daki gelişmelerine örnek vererek açıklanmalıdır. Müzeciliğin tarihsel gelişimi açıklanırken müze eğitiminin gelişmesine ayrıca dikkat edilmeli, dünyadaki müze eğitimi uygulamalarından örnekler verilmelidir. Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki müze ve müzecilikle ilgili ilk örneklere yer verilmeli, son dönemlerde Anadolu’da yaşanan tarihî eser yağmacılığından bahsedilmelidir. Tanzimatla birlikte Türk müzeciliğindeki gelişmeler ve Osman Hamdi Bey’in katkılarının önemi vurgulanmalıdır. Cumhuriyet döneminde Atatürk’ün Türk müzeciliğine katkıları, müze ve müzeciliğin yaygınlaşması, dünya ve Türk müzeciliği karşılaştırılarak örneklerle kavratılmalıdır. Müzeciliğin tarihsel gelişimi ünitesi işlenirken; • Dünyada müzeciliğin tarihsel gelişimi ile ilgili; İlkçağ, Rönesans ve çağdaş dünya sanat eserlerine ilişkin resim, fotoğraf, slaytlar gibi görsel malzemelerin yanı sıra İnternet ortamından faydalanılır. • Çevrede bulunan başta Arkeoloji, Etnografya olmak üzere çeşitli müzelere geziler düzenlenerek müzelerin tarihsel gelişimi ile ilgili eserler incelenir. • Türkiye’deki müzeciliğin tarihsel gelişimiyle ilgili araştırmalara önem verilir. • Resim heykel müzesine gezi düzenlenerek buradaki eserler Türkiye’deki müzeciliğin tarihsel gelişimi içinde değerlendirilir. • Atatürk’ün Türkiye’deki müzeciliğe olan katkılarının araştırılmasına önem verilir. • Müze eğitiminin yaygınlaşması için yapılan çalışmalara katkısı olan kurumların araştırılmasına önem verilir. 3. Müze Eğitiminin Uygulama Alanları Müze eğitiminin uygulama alanları ünitesinde antropoloji, kültür, sanat medeniyet, etnoloji, etnografya, arkeoloji ve sanat tarihi konularına yer verilmiştir. Müze eğitiminin uygulama alanları işlenirken her alanın terim olarak anlamına sanat ve müze açısından karşılaştırma yapılarak yer verilmelidir. Müze eğitiminin uygulama alanları ünitesi işlenirken; • Müze eğitiminin uygulama alanları tartışılır. • Öğrenciler gruplara ayrılarak her gruba müzeciliğin bir uygulama alanı verilip, araştırılan konular drama yönteminden yararlanılarak işlenir. • Arkeoloji ve Etnografya müzelerine geziler düzenlenip, müze eğitiminin uygulama alanlarına ait eserler incelenir. • Farklı toplumlara ait kültür, medeniyet ve sanat olayları ile kendi kültürümüze ait destan, şiir ve hikâyeler araştırılıp bunların karşılaştırması yapılır. 4. Müze ve Eğitim Müze eğitimi ünitesinde müze eğitiminin kapsamı, amaçları, müzelerin eğitimdeki rolü, müze araştırmacısı, müze eğitimcisi ve müze uzmanı konularına yer verilmiştir. Müze eğitiminin kapsamı belirlenirken müzeciliğin tarihi, müze türleri, işlevleri, gerekliliği, uygulama alanları, müze ve eğitim, müze ve toplum ilişkisi, okul-müze ilişkisi gibi alanlar olduğu unutulmamalıdır. Müze eğitiminin amaçları da planlanan ünite ve konular çerçevesinde oluşturulmuştur. Müze işleyişi içerisinde müze araştırmacısı, müze uzmanı ve müze eğitimcisinin önemi vurgulanmıştır. Müze ve eğitim ünitesi işlenirken; • Bir müze ziyareti yapılır. • Müze eğitimcisinden müze eğitiminin amaçları, müze eğitiminin temel ilkeleri, müze eğitim politikaları, kapsamı ve eğitim yöntemleriyle ilgili bilgi edinilir. • Müze eğitim yöntemleri sınıflandırılarak şema üzerinde tartışılır. • Müze ziyaret sürecinde, toplanan bilgilerle bir sunum yapılır. • Dünyada ve ülkemizdeki müze eğitimi çalışmalarıyla ilgili araştırmalar yapılır. 5. Görsel Sanatlar Eğitiminde Okul Müze İlişkisi Görsel sanatlar eğitiminde okul müze ilişkisi ünitesinde okul-müze ilişkisi, müze ve okulun görevleri ile müzelerin araştırma ve inceleme görevleri konularına yer verilmiştir. Görsel sanatlar eğitiminde okul-müze ilişkisi incelenirken müze eğitimi açısından okul-müze ilişkisinin önemi vurgulanmalı, okul-müze arasında yardımlaşmanın nasıl yapılacağı örneklerle açıklanmalı, bu konuda okul ve müzeye düşen görevler saptanmalıdır. Müzelerin araştırma ve inceleme görevinin toplum ve ziyaretçiler açısından önemi vurgulanmalıdır. Görsel sanatlar eğitiminde okul-müze ilişkisi ünitesi işlenirken; • Okul-müze ilişkisinin önemi ve nasıl yapılacağına ilişkin araştırma yapılması istenir. • Okul-müze iş birliği çerçevesinde okulun ve müzenin görevlerine ilişkin araştırmada müze ve okul müdürlüklerinden faydalanılır. • Müze ve toplum ilişkisi çerçevesinde, ziyaretçilerin müzelerden beklentilerine yönelik bir anket düzenlenir. • Müzelerin araştırma ve inceleme görevlerine ilişkin araştırma, müze ziyaret süreçlerinde gerçekleştirilir. 6. Müzelerde Görsel Sanatlar Eğitimi Müzelerde görsel sanatlar eğitimi ünitesinde müze ziyaret süreci, görsel sanatlar içinde müze ve galerilerin önemi, görsel sanatlar eğitiminde müzelerin rolü, müzelerden yararlanma yöntemleri ve müzelerde sanat dersinin işlenmesi konularına yer verilmiştir. Müzelerde görsel sanatlar eğitimi incelenirken etkili ve verimli bir ziyaret sürecinin planlanmasına, ziyaret öncesi hazırlıklara, ziyaret esnasında ve ziyaret sonrası yapılması gerekenlere dikkat edilmelidir. Müze ziyaretinin, müze eğitimi açısından önemi vurgulanmalıdır. Görsel sanatlar eğitiminin genel eğitim sistemi içindeki yeri, galeri ve müzelerin önemi unutulmamalı, müze ve galeriler arasındaki farklılık ve benzerliklere değinilmelidir. Müzelerin görsel sanatlar eğitimine katkılarına yer verilirken müzelerde yer alan sanat eseri ve etkinliklerinden verimli bir şekilde faydalanmanın yolları açıklanmalıdır. Müzelerde görsel sanatlar eğitimi ünitesi işlenirken; • Bir müze ziyaret süreci planlanırken ziyaret öncesi yapılması gereken hazırlıklara dikkat edilmeli, örnek müze rehberlerinden faydalanılmalıdır. • Görsel sanatlar eğitiminin eğitim sistemi içindeki yeri ile ilgili makale hazırlanırken yazılı kaynak taramaları için İnternet ortamından da faydalanılmalıdır. • Müze ve galerilerin görsel sanatlar eğitimindeki yeri ve önemi ile ilgili araştırmalar yaparken müze ve galeri müdürleri ile birer röportaj yapılmalıdır. • Öğrencilerinden müze veya galerilerdeki herhangi bir sanat eserini tanıtan proje hazırlamaları istenmelidir. • Müze veya galeride bir çalışma ortamı oluşturulmalı, yapılan çalışmalar değerlendirilmeli, çalışılan eserin ikonografik ve plastik açıdan incelenmesi istenmelidir. 6. ÖĞRENME - ÖĞRETME SÜRECİ Öğrenci özellikleri doğru belirlendiğinde ve öğrencinin planlama aşamasına katılımı sağlandığında hedeflere ulaşmak daha kolay olacaktır. Öğrenci merkezli eğitim için ilkeler, değerler ve hedefler, yöntem, teknik ve stratejilerin belirlenmesinde temel oluşturmaktadır. Bu teknik, bir öğretme yöntemini uygulamaya koyma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünü olarak tanımlanabilir. Yöntem ve tekniklerin belirlenmesinde etkili olan bazı faktörler vardır. Bunlar, ulaşılacak hedefler, öğretmenin yöntem konusundaki becerisi, içeriğin yapısı, süre, maliyet, kullanım kolaylığı, öğrenci sayısı, derslik ve büyüklüğü, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyi vb. olarak sıralanabilir (Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama Modeli, 2004). Çağdaş yöntemlerde öğrenci aktiftir. Öğrenci öğrenme sürecine katılmaktadır. Bunun nedeni de öğretmenin öğrenciye ne sunduğundan çok öğrencinin ne yaptığı, nasıl yaptığı ve hangi yolları izlediği görüşünün benimsenmesidir. Öğretmenin buradaki görevi; öğrencinin öğrenmesini kolaylaştırmak için ona rehberlik etmek, öğrenim sürecine katılımını sağlamak için gerekli önlemleri almak ve öğrenciyi güdülemektir. Öğrenme kaynağı ile öğrencinin doğrudan etkileşimini sağlamak ve ihtiyaç duyduğu anda ona öğrenme öğretme sürecinde rehberlik etmektir. Öğrenme öğretme sürecinde müze ziyaretleri, müzedeki yaşantı ile ilgiler yoluyla etkileşim, gözlem yapma, düşünce ve duyguları ifade etme, hayal gücünü kullanma, kendi yaşamına bağlama, bilgilenme, müzenin mesajını görme ve anlamlandırma, objeleri okuma, kültürel değerleri ve yaşamı paylaşma, gerçeği arama, uygulamalar yapma ve değerlendirme gibi becerileri doğrudan kazanmak mümkün olacaktır. Müze ziyaretleri aracılığıyla eski uygarlıklarda yaratılan eserler ve yaşam biçimleri ile ilişki kurma, sorgulama, yorumlama, oyun veya canlandırmayla o anı yaşama, sınıfa göre daha aktif bir eğitim ortamı oluşturmaktadır. Okul ortamında yapılan etkinliklerin devamı olarak, müzede yapılan etkinlikler tarih bilincinin, estetik beğeninin oluşmasına ve düşünmeyi öğrenmeye yardımcı olmaktadır. Müzelerde sanatsal mirası öğretme ve sanatsal değerlendirme yapabilmek için etkin yöntem ve tekniklerin galeri oyunları, doğaçlama, keşif ve eser karşısında tartışma gibi aktif etkinlikler olduğu kabul edilmektedir (Kuruoğlu, 2002, s.276-280). Müze eğitimi dersi kapsamında tarihsel çevreye yapılan eğitim gezileri ile öğrencilerin gözlem, değerlendirme, sınıflama becerilerini, kavramlar bilgisini geliştirmek, görsel kanıt değerlendirmeyi kolaylaştırmak, değişimi ve sürekliliği algılamaya yardımcı olmak ve tarihsel çevreyle empati kurabilmek mümkün olabilecektir. Müze Eğitimi Dersi Öğretim Programı’nda verilen etkinlikler birer öneri niteliğindedir. Öğretmen bu etkinlikleri aynen kullanabilir, ekleme veya çıkarma yapabilir. Amacına hizmet edecek başka etkinlikler de geliştirebilir. Etkinliklerin uygulanması aşamasında öğrenci merkezli olmasına dikkat edilmelidir. Örneğin; öğrencinin önceden araştırma yapmasını, derse hazırlıklı gelmesini sınıfta arkadaşları ile tartışarak, görüşlerini açıklayarak, sorgulayarak, başka arkadaşlarına aktararak öğrenme sürecine etkin olarak katılmasını amaçlamalıdır. 7. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Eğitim-öğretimin ayrılmaz bir parçası da ölçme ve değerlendirmedir. Kırışoğlu’na (1991) göre eğitim-öğretim sürecinde uygulanan programlarda, amaçlanan başarının sağlanıp sağlanmadığı, öğrencilerde hedeflenen bilgi, beceri ve tutumların gelişip gelişmediği ölçme ve değerlendirme yoluyla tespit edilir. Bu sayede eğitim öğretim sürecinin her aşamasında ortaya çıkan problemlerin belirlenmesi ve düzenlenmesi imkânı sağlanır. Ölçme, nesnelerde, olgularda ya da bireylerde bulunduğu düşünülen özelliklerin gözlemlenip, gözlem sonuçlarının sayılarla veya başka sembollerle gösterilmesidir (Turgut, 1987, Yıldırım, 1999). Ölçme, öğrencilerin neleri bildikleri, neleri yapabildikleri hakkında bilgi toplamak olarak da tanımlanabilir. En genel anlamı ile ölçme, bir nesneye ilişkin gözlemlerin sayı ve sembollerle ifade edilmesi, değerlendirme ise ölçme sonuçlarını bir ölçüte vurarak ölçülen nitelik hakkında değer yargısına varma sürecidir. Değerlendirme derecelendirmeden ayrı olarak yalnız bitmiş iş için değil, işin yapılış süresi içinde öğrencinin sergilediği önceden saptanan ya da süreçte ortaya çıkan bazı davranışları da kapsar (Kırışoğlu, 1991). Müze eğitimi dersi için yapılacak ölçme ve değerlendirme etkinliklerinde, öğrencilerin programın tüm boyutlarında sağladığı gelişme ve başarı ölçülmeye ve kaydedilmeye çalışılır. Öğretmenler, öğrencilerin programla ilgili bilgi, beceri, değer ve tutumlara yönelik eksiklerini belirlerken, bireysel gelişimlerini izlerken, karşılaştıkları zorlukları tanımlarken, öğrencileri öğrenmeye ve becerilerini geliştirmeye özendirirken değerlendirme yaparlar. Böylece, değerlendirme öğrencilerin eğitiminde geliştirici bir rol oynar. Öğrencilerin öğrenmesi ve gelişimiyle ilgili elde edilen bilgiler, öğretmenler tarafından kullanılabileceği gibi öğrencinin kendini değerlendirmesine ve kişisel hedefler belirlemesine de yardım eder. Hazırlanmış olan programda değerlendirme, öğrencilerin neyi bilmediğini değil, ne bildiklerini belirlemeye yarayan bir araçtır. Bu amaçla öğretmenler programda yer alan gözlem, görüşme, performans, öz değerlendirme formları, projeler, posterler vb. araç ve yöntemleri kullanarak öğrencilerin bilgiyi nasıl yapılandırdığını ve üst zihinsel becerilerinin ne kadar geliştiğini öğrenim süreci içinde değerlendirirler. Bu amaçla, geliştirilen Müze Eğitimi Dersi Öğretim Programı’nda, eğitim–öğretim sürecini destekleyici nitelikte çeşitli ölçme ve değerlendirme araç ve yöntemlerine yer verilmiştir. Müze ziyaretlerinde öğrencilerin müzelerden etkili bir biçimde yararlandırılması ziyaret öncesi iyi güdülenme ve hazırlanmalarına bağlıdır. Bunu sağlamak için öğretmen hem kendisine hem de öğrencilere yönelik hazırlıkları kaydetmelidir. Ayrıca müzeye yapılacak gezi öncesinde ve gezi esnasında gerçekleşecek eğitim etkinlikleri ve uygulamaların değerlendirilmesi gereklidir. Bu amaçla bir ön anket/son anket hazırlanmalıdır (http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/153-154/ozsoy.htm). Öğretmenler ayrıca programda verilen ölçme ve değerlendirme araç ve yöntemlerini ya da bunlardan esinlenerek ünitelerdeki kazanımlara uygun ölçme ve değerlendirme araç ve yöntemleri geliştirerek kullanabilirler. Örneğin, derslerin işleniş sürecinde öğrencilerin yapılan etkinliklere katılma düzeylerini belirlemede gözlem formlarından, grup etkinliklerine katılmalarını belirlemede grup değerlendirme formlarından ya da üniteler sonunda öğrencilerin hangi becerilere sahip olduklarını kendilerinin belirleyebilmeleri için öz değerlendirme formlarından yararlanılabilir. 8. MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTELER VE SÜRELERİ Kazanım Sayıları Süre/Ders Saati Oranı (%) MÜZE VE MÜZECİLİK 11 6 17 MÜZECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ 17 9 25 MÜZE EĞİTİMİNİN UYGULAMA ALANLARI 7 4 11 MÜZE VE EĞİTİM 10 6 17 GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİNDE OKUL-MÜZE İLİŞKİSİ 6 3 8 MÜZELERDE GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ 12 8 22 63 36 100 ÜNİTELER Toplam MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÜNİTELER VE AÇILIMLARI I. MÜZE VE MÜZECİLİK 1. Müze Düşüncesinin Doğuşu 2. Müze Türleri a. Koleksiyonuna Göre Müzeler b. Bağlı Oldukları Kurumlara Göre Müzeler c. Hizmet Alanlarına Göre Müzeler ç. Hizmet Ettikleri Topluma Yönelik Müzeler d. Koleksiyonlarını Sergiledikleri Mekânlarına Göre Müzeler e. İşlevlerine Göre Farklı Müzeler 3. Müzelerin İşlevleri a. Müzelerin Toplama İşlevi b. Müzelerin Belgeleme (Arşivleme) İşlevi c. Müzelerin Koruma İşlevi ç. Müzelerin Sergileme işlevi d. Müzelerin Eğitim İşlevi II. MÜZECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ 1. Dünyada Müzeciliğin Tarihsel Gelişimi 2. Türkiye’de Müzeciliğin Tarihsel Gelişimi a. Osmanlı İmparatorluğu Döneminde Müzecilik b. Cumhuriyet Döneminde Müzecilik c. Günümüz Türk Müzeciliği III. MÜZE EĞİTİMİNİN UYGULAMA ALANLARI 1. Antropoloji 2. Sanat 3. Medeniyet 4. Etnoloji 5. Arkeoloji 6. Sanat Tarihi 7. Etnografya IV. MÜZE VE EĞİTİM 1. Kapsamı 2. Amaçları 3. Müzelerin Eğitimdeki Rolü 4. Müze Araştırmacısı 5. Müze Eğitimcisi 6. Müze Uzmanı V. GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİNDE OKUL MÜZE İLİŞKİSİ 1. Okul Müze İlişkisi a. Müzelerin Görevleri b. Okulun Görevleri 2. Müzelerin Araştırma ve İnceleme Görevi VI. MÜZELERDE GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ 1. Görsel Sanatlar İçinde Müze ve Galerilerin Önemi 2. Görsel Sanatlar Eğitiminde Müzelerin Rolü 3. Müze Ziyaret Süreci 4. Müzelerden Yararlanma Yöntemleri 5. Müzelerde Sanat Dersinin İşlenmesi 9. ORTAÖĞRETİM GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSESİ MÜZE EĞİTİMİ DERSİ KİTAP FORMA SAYILARI Kitap Boyutu Forma Sayısı 19,5 X 27,5 6–8 10. PROGRAMDA KULLANILAN SEMBOLLER + Sınıf-okul içi etkinlik Bu sembol, ilgili etkinliklerin (grup çalışması, çalışma kâğıdı doldurma, görsel materyal okuma, sanal alan gezisi, slayt/film izleme, dinleti, çalgı çalma, eser okuma, eser çözümleme vb.) sınıf içinde yapılacağını gösterir. v Okul dışı etkinlik Bu sembol, ilgili etkinliklerin (araştırma, grup çalışması, proje çalışmaları, konser/sergi vb. etkinlikleri) tamamının veya bazı aşamalarının ev, kütüphane ve konuyla ilgili kurum ve kuruluşlarda yapılabileceğini gösterir. [!] Uyarı Bu sembol, ilgili ünitede doğrudan verilecek beceri ve değer ifadelerini, işlenecek konuların sınırlarını, kullanılması önerilen araç-gereç ve dikkat edilmesi gereken noktaları gösterir. Y İnceleme gezisi Bu sembol, ilgili etkinliklerin okul dışında inceleme ve araştırma gezileriyle yapılabileceğini gösterir. C Diğer derslerle ilişkilendirme Bu sembol, ilgili üniteyle iş birliği yapılabilecek diğer derslerin adını gösterir. Ölçme ve değerlendirme Bu sembol, eğitim öğretim sürecinde yapılabilecek ölçme ve değerlendirme etkinliklerini göstermektedir. Belirtilen ölçme ve değerlendirme etkinlikleri öneri niteliğindedir. MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI MÜZE VE MÜZECİLİK ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ 1. Müze düşüncesinin tarihi gelişimini açıklar. 2. Müzeleri türlerine göre sınıflandırır. 3. Koleksiyonuna göre müzelere örnekler gösterir. 4. Bağlı oldukları kurumlara göre müzelere örnekler gösterir. 5. Hizmet alanlarına göre müzelere örnekler gösterir. 6. Hizmet ettikleri topluma yönelik müzelere örnekler gösterir. 7. Koleksiyonlarını sergiledikleri mekânlarına göre müzelere örnekler gösterir. + Müze fikrinin doğuşu, müze sözcüğünün mitolojideki gelişimi ile ilgili görsel sunum yapılır (1. kazanım). + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi + Müzelerin iki kategoride tanımlandığı şema üzerinde gösterilir. Müze türleri arasındaki farklılıklar görsel sunum aracılığıyla tartışılır (2–7. kazanımlar). YBir müzeye gezi düzenlenerek ne tür müze olduğu ve diğer müzelerden farkı tartışılır (2–7. kazanımlar). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme AÇIKLAMALAR [!] Müze, mitoloji kavramları vurgulanır. [!] Müze ziyaretinde müzede sergilenen eserler, mekân, sergileme biçimi, öğrenciler için çalışma ortamı ve bir müze eğitimcisi olup olmadığı araştırılmalıdır. [!] Arkeoloji, etnografya, sanat tarihi kavramları vurgulanır. [!] Müze çeşitleri ile ilgili dialar, slaytlar, resimler gösterilebilir. [!] Müze ve müzecilikle ilgili olarak internet ortamında sanal alan gezisi yapılabilir (1-13. kazanımlar). [!] Uyarı C Diğer derslerle ilişkilendirme MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI MÜZE VE MÜZECİLİK ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ 8. Müzelerin toplama işlevini örneklerle açıklar. 9. Müzelerin belgeleme işlevini örneklerle açıklar. 10. Müzelerin koruma ve sergileme işlevini örneklerle açıklar. 11. Müzelerin eğitim işlevini gerekçeleriyle açıklar. + Müzelerin işlevleri şematik olarak gösterilerek (toplama, belgeleme, koruma, sergileme, eğitim) her bir işlevi sorgulanır (8–11. kazanımlar). [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin müze eğitimi bağlamında eser inceleme, biyografi oluşturma ile kronoloji becerisi kazanmaları beklenir. Y Ziyaret edilen müzede, sergi Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalışmalarında gözlem, yazılı değerlendirme, sözlü sunum, öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu ve performans değerlendirme formlarından yararlanılabilir. + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi salonları, müze yöneticisi, araştırmacısı, eğitimcisi, uzmanları olup olmadığı ve müze işleyişi hakkında ilgili kişilerle röportaj yapılarak bilgi toplanır. Müze yönetimi ve işleyişi şema üzerinde tartışılır (2 ve 11. kazanım). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı AÇIKLAMALAR C Diğer derslerle ilişkilendirme ÜNİTE KAZANIMLAR MÜZECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1. İlk Çağ müzeciliğinin özelliklerini örneklerle açıklar. 2. XV. yy dünya müzeciliğine Roma sanat eserlerinin etkisini açıklar. 3. XVI. yy’da koleksiyonculuğun önemini açıklar. 4. XVII. yy’da müzecilik bilincinin oluşumunu açıklar. 5. XVIII. yy’da müzeciliğin sanat tarihi ve müzeografi ile ilişkisini sorgular. 6. XIX. yy’da müzeciliğin gelişimini örneklerle açıklar. 7. XX. yy’ın müzecilik ve müze eğitimi açısından önemini açıklar. 8. Türkiye’deki müzeciliğin başlangıcı ile dünyadaki müzecilik arasındaki bağlantıyı sorgular. 9. Türkiye’deki ilk müze oluşumlarına örnekler verir. 10. Tanzimat ile başlayan Batılılaşma hareketlerinin Türkiye’deki müzeciliğe katkılarını belirler. + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi ETKİNLİK ÖRNEKLERİ + İlk Çağdan itibaren dünya müzeciliğindeki gelişmelerle ilgili sunum yapılır. İlkçağ, Rönesans ve çağdaş dünya sanat eserlerine ait örnekler görsel sunum aracılığıyla tartışılır (1–7. kazanımlar). AÇIKLAMALAR [!] Dünyanın bilinen ilk resmî müzesinin 1750 yılında açılan Lüksemburg Müzesi olduğu vurgulanır. [!] XIX. yy’da müzelerin eğitim işlevinin yaygınlaştığı vurgulanır. YArkeoloji müzesine gezi düzenlenir. Müzede hangi dönemlere ait ne tür eserler sergilendiği incelenir. İzlenimler sınıf ortamında tartışılır (1–7 kazanımlar). [!] Mecma-i Asari Atika, Müze-i Hümayun terimleri vurgulanır. v /+ Öğrenciler, Türkiye’deki müzeciliğin başlangıcı ve gelişimini araştırmaya yönlendirilir. Araştırma sonuçları sınıf ortamında sunulur (8–10. kazanımlar). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı C Diğer derslerle ilişkilendirme MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI MÜZECİLİĞİN TARİHSEL GELİŞİMİ ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ 11. Cumhuriyetin kuruluşu ile müzecilik alanındaki değişimleri açıklar. 12. Atatürk’ün Türk müzeciliğine verdiği önemi açıklar. 13. Türk Tarih Kurumunun Türk müzeciliğine katkılarını açıklar. 14. Dil ve Tarih, Coğrafya Fakültesinin açılmasını Türk müzeciliği ile ilişkilendirir. 15. Müze eğitiminin yaygınlaşması ve Millî Eğitim sistemine dâhil edilmesi için yapılan çalışmaları açıklar. 16. I. Millî Kültür Şûrası’nın müze eğitimine katkılarını sorgular. 17. Günümüz Türk müzeciliği ile dünya müzeciliğini eğitime katkıları bakımından karşılaştırır. v /+ XIX. yy’da Anadolu’da yapılan tarihî eser yağmacılığı ve nedenlerinin araştırılması istenir. Araştırma sonuçları sınıf ortamında tartışılır (8–10. kazanımlar). + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi + Resim Heykel Müzesinin kuruluşu ve faaliyetleriyle ilgili görsel sunum yapılır (11. kazanım). v /+ Atatürk’ün Türk müzeciliğine olan katkıları ve müzecilik ile ilgili görüşleri araştırılır. TTK ve DTCF’nin açılışı ve müzeciliğe katkıları değerlendirilir (12–14. kazanımlar). v /+ Müze eğitiminin yaygınlaşması için yapılan çalışmalar, katkılar ve Türk müzeciliğinin dünya müzeciliğindeki yeri araştırılır. Araştırma sonuçları sınıf ortamında değerlendirilir (15–17. kazanımlar). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı AÇIKLAMALAR [!] Osman Hamdi Bey’in Türk müzeciliğine katkılarına değinilir. [!] 20 Eylül 1937’de Atatürk’ün teşvikiyle Resim Heykel Müzesinin açıldığı vurgulanır. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin müze eğitimi bağlamında eser inceleme, biyografi oluşturma ile kronoloji becerisi kazanmaları beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalışmalarında, gözlem, yazılı değerlendirme, sözlü sunum, öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu ve performans değerlendirme formlarından yararlanılabilir. C Diğer derslerle ilişkilendirme MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI MÜZE EĞİTİMİNİN UYGULAMA ALANLARI ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ 1. Antropolojinin müzeciliğe katkılarını örneklerle açıklar. 2. Sanat-müze ilişkisini açıklar. 3. Uygarlığın müze eğitimi açısından önemini açıklar. 4. Araştırma ve uygulama merkezi müzeler ile etnoloji bilimi arasındaki ilişkiyi açıklar. 5. Arkeolojinin müzeciliğe katkılarını belirler. 6. Zengin sanat koleksiyonlarına sahip müzelerin sanat tarihi bilimi açısından önemini açıklar. 7. Etnografya-müze ilişkisini sorgular. v /+ Öğrenciler gruplara ayrılır. Her gruba müzeciliğin uygulama alanları ile ilgili birer konu verilir. Belirlenen konular araştırılarak drama yöntemiyle sunum yapılır (1-7. kazanımlar). [!] Antropoloji, etnoloji, etnografya, arkeoloji terimleri vurgulanır. Y/+ Arkeoloji veya etnografya [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin müze eğitimi bağlamında eser inceleme, biyografi oluşturma ile kronoloji becerisi kazanmaları beklenir. + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi müzelerine gezi düzenlenir. Müzelerin uygulama alanlarıyla ilgili sanat eserleri incelenir. İnceleme sonuçları sınıf ortamında tartışılır (1-7. kazanımlar). v /+ Farklı toplumlara ait kültür, medeniyet ve sanat olayları ile ilgili öykü, hikâye, destan ve şiir vb. araştırılır (1-7.kazanımlar). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı AÇIKLAMALAR [!] Kültür, sanat, medeniyet kavramları arasındaki ilişki vurgulanır. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalışmalarında, gözlem, yazılı değerlendirme, sözlü sunum, öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu ve performans değerlendirme formlarından yararlanılabilir. C Diğer derslerle ilişkilendirme ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ MÜZE VE EĞİTİM MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI 1. Müze eğitiminin kapsamını belirler. 2. Müze eğitiminin amaçlarını belirler. 3. Müzelerin eğitim işlevlerini sorgular. 4. Müzelerin eğitim amaçlı kullanımını örneklerle açıklar. 5. Müze eğitiminin temel ilkelerini açıklar. 6. Müze eğitimi için politika oluşturmanın gerekliliğini sorgular. 7. Müze araştırmacısının görevlerini belirler. 8. Müze eğitimcisinin görevlerini belirler. 9. Müze uzmanının görevlerini belirler. 10. Dünyada ve ülkemizdeki müze eğitimi çalışmalarını karşılaştırır. Y/+ Müze ziyareti yapılır. Müze eğitimcisinden müze eğitiminin amaçları, müze eğitiminin temel ilkeleri, eğitim politikaları, kapsamı, eğitim yöntemleri ile ilgili bilgi toplanır. Araştırma sonuçları sınıf ortamında tartışılır (1-6. kazanımlar). + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi Y/+ Öğrencilerin yapılan müze ziyaretinde müze araştırmacısı, eğitimcisi ve uzmanından görevleriyle ilgili bilgi toplaması sağlanır, yapılan araştırmalar ışığında sunum yapılır (7-9. kazanımlar). AÇIKLAMALAR [!] Müzede müze eğitimcisi yoksa müze yöneticisinden yardım istenebilir. [!] Dünyada ve ülkemizdeki müze eğitimi çalışmaları için İnternet ortamında araştırma yapılabilir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin müze eğitimi bağlamında eser inceleme, biyografi oluşturma ile kronoloji becerisi kazanmaları beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalışmalarında, gözlem, yazılı değerlendirme, sözlü sunum, öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu ve performans değerlendirme formlarından yararlanılabilir. v /+ Öğrencilerden dünyadaki ve ülkemizdeki müze eğitimi çalışmalarını araştırması istenir. Araştırma sonuçları sınıf ortamında tartışılır (10. kazanım). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı C Diğer derslerle ilişkilendirme MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİNDE OKUL MÜZE İŞBİRLİĞİ ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ 1. Okul - müze iş birliğinin önemini açıklar. 2. Okul-müze iş birliğinin kriterlerini belirler. 3. Okul-müze iş birliğinde okulun görevlerini belirler. v/+ Öğrencilerden okul-müze iş birliğinin nasıl yapılacağını ve önemini araştırmaları istenir. Araştırma sonuçları doğrultusunda oluşturulan kriterler tartışılır (1 ve 2. kazanım). v/+ Öğrencilerden okul-müze 4. Okul-müze işbirliğinde müzenin işbirliği çerçevesinde okul ve görevlerini belirler. müzenin görevlerini içeren bir araştırma yapmaları istenir. Araştırma sonuçları sınıf 5. Müze ve ziyaretçilerin ortamında tartışılır (3 ve 4. beklentileri açısından müzekazanım). toplum ilişkisini sorgular. 6. Müzelerin araştırma ve inceleme görevini sorgular. + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi AÇIKLAMALAR [!] İmkânlar dâhilinde geliştirilen anketin uygulaması yaptırılabilir ve sonuçlar tartışılabilir. [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin müze eğitimi bağlamında eser inceleme, biyografi oluşturma ile kronoloji becerisi kazanmaları beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalışmalarında, gözlem, yazılı değerlendirme, sözlü sunum, öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu ve performans değerlendirme formlarından yararlanılabilir. v/+ Müze-toplum ilişkisi açısından ziyaretçilerin beklentilerine yönelik bir anket hazırlanır (5. kazanım). v/+ Öğrencilerden müzelerin araştırma ve inceleme görevleriyle ilgili araştırma yapmaları istenir. Yapılan çalışma sınıf ortamında paylaşılır (6. kazanım). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı C Diğer derslerle ilişkilendirme MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTE KAZANIMLAR MÜZELERDE GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ 1. Görsel sanatlar eğitiminin eğitim sistemi içindeki yerini sorgular. 2. Görsel sanatlar eğitiminde müze ve galerilerin yerini sorgular. 3. Müze ve galeri arasındaki farkları belirler. 4. Müze ziyareti öncesi yapılması gereken hazırlıkları planlar. 5. Etkili ve verimli müze ziyaret sürecini planlar. 6. Müzede yer alan sanat eseri ve etkinliklerinden verimli olarak faydalanmanın yollarını belirler. ETKİNLİK ÖRNEKLERİ AÇIKLAMALAR v/+ Görsel sanatlar eğitiminin eğitim sistemi içindeki yeri konulu kaynak taraması yapılarak bir makale hazırlamaları istenir. Yazılan makaleler sınıf ortamında sunulur (1. kazanım). [!] Verimli bir müze ziyaret sürecinin üç aşamada gerçekleştiği bunların ön hazırlık, müze ya da galeri ziyareti, izleme çalışması olduğu vurgulanır. v/+ Öğrencilerden müze ve galerilerin görsel sanatlar eğitimindeki yeri, aralarındaki benzerlik ve farklılıkları içeren bir araştırma yapmaları istenir. Araştırma sonuçları sınıf ortamında sunulur (2 ve 3. kazanım). Y/+ Sınıf iki gruba ayrılır. Birinci gruptan müze rehberi hazırlamaları, ikinci gruptan ise müze ziyaret sürecini planlamaları istenir (46. kazanımlar). +/v Öğrencilere önceden bir tablo tanımlanır. Tanımlanan tabloyu çizmeleri ve 7. Müzede sanat uygulamaları yapar. hazırladıkları taslakları müzeye getirmeleri istenir. Kendi taslakları ile sanat eseri 8. Sanat uygulamalarına bağlı olarak karşılaştırılır. Öğrencilerden sanat eserini ikonografik ve plastik açıdan sanat eseri eleştirisi yapar. değerlendirmeleri istenir (7 ve 8. kazanım). + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı [!] Müze ziyaret rehberinde müze ile ilgili bilgilerin yer alması, not tutulabilmesi, çizim yapılabilmesi için sayfaların yer alması gerektiği vurgulanır. [!] Plastik ve ikonografik terimleri vurgulanır. [!] İki boyut, üç boyut, tasarım ilke ve ögeleri vurgulanır. C Sanat eserlerini inceleme ve estetik dersi ile ilişkilendirilir (7. kazanım). C Diğer derslerle ilişkilendirme MÜZE EĞİTİMİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI MÜZELERDE GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ ÜNİTE KAZANIMLAR ETKİNLİK ÖRNEKLERİ 9. Müzedeki sanat eserlerini yorumlarken iki ve üç boyut kavramlarını kullanır. 10. Müzedeki sanat eserlerini yorumlarken tasarım ilke ve ögelerini kullanır. 11. Müze ziyaretini, müze eğitimi açısından yorumlar. 12. Müzelerin görsel sanatlar eğitimine katkılarını açıklar. + Sınıf-okul içi etkinlik Yİnceleme gezisi +/v Öğrencilerden müzede ya da galeride baktıkları her sanat yapıtına (resim, heykel, fotoğraf vb.) yaklaşıldığında herhangi bir şey söylemeden bir an için bakmaları ve bu anda olabildiğince çok çizgi bulmaları istenir. Gördükleri her tür çizgiyi kâğıt üzerine aktarmaları istenir. Çalışma bittiğinde yapılan işler bir araya getirilir ve değerlendirmesi yapılır (9 ve 10. kazanım). AÇIKLAMALAR [!] Bu ünitenin sonunda öğrencilerin müze eğitimi bağlamında eser inceleme, biyografi oluşturma ile kronoloji becerisi kazanmaları beklenir. Bu ünite ile ilgili olarak ölçme ve değerlendirme çalışmalarında, gözlem, yazılı değerlendirme, sözlü sunum, öz değerlendirme formu, öğrenci gözlem formu ve performans değerlendirme formlarından yararlanılabilir. + Gezi dönüşü yapılan hazırlıklar, planlar ve incelemeler sınıf ortamında tartışılarak değerlendirilir (11 ve 12. kazanım). v Okul dışı etkinlik Ölçme ve değerlendirme [!] Uyarı C Diğer derslerle ilişkilendirme ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖRNEK FORMLARI Ölçme ve değerlendirme bölümünde eğitim öğretim sürecinde öğrencileri değerlendirmek için öğretmenlere yardımcı olmak amacıyla örnek formlar ve ölçekler verilmiştir. Öğrencilerin bilişsel becerilerinin yanında duyuşsal ve psikomotor becerilerinin değerlendirilmesi için bu formlar aynen kullanılabileceği gibi amaca uygun değişiklikler yapılarak da kullanılabilir. Bu formlara veya ölçeklere göre öğrencileri değerlendirirken ölçütlere göre hangi alanda yeterli, hangi alanlarda eksiklikleri olduğu belirlenebilir. Öğrencilerin eksiklikleri varsa bu eksiklikleri gidermeye yönelik gereken önlemler alınır. Öz değerlendirme, grup değerlendirme gibi formlarla öğrencileri değerlendirirken amaç, puan vermekten çok, onların eksikliklerini belirlemek ve bu eksiklikleri gidermeye yönelik önlemler almak olmalıdır. MÜZE ZİYARETİ ETKİNLİK FORMLARI FORM 1 ÖĞRETMENİN HAZIRLIĞI 1. Müze veya tematik sergiyi önceden görünüz. 2. Müze yetkilileri -varsa müze eğitimcileri ya da küratörleri ile tanışınız. 3. Gezi için müzeden ve diğer ilgililerden izin alınız. 4. Müze dâhilinde yapılacak gezi ve incelemenin tarih, saat ve süresini karşılıklı olarak belirleyiniz. 5. Gezi giderlerini karşılıklı olarak tespit ediniz. 6. Müze veya sergi ile ilgili bilgi toplayınız. 7. Ulaşım aracını sağlayınız. 8. Gezi ile ilgili anketler hazırlayınız. 9. Öğrenciler için müze ve gezi planı ve diğer çalışma yapraklarını hazırlayınız. 10. Müzedeki birkaç eserle ilgili hikâyeler araştırıp öğreniniz. FORM 2 ÖN ANKET Tarih Adı ve Soyadı: Sınıfı: Numarası: Müze ne demektir? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………. Hangi tür müzeler vardır? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………. Müzelere eserler nerelerden gelmektedir? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………. Müzeler ne işe yarar? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………. Daha önce hiç müze gezdiniz mi? Hangilerini? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………. Cevaplarınız için teşekkür ederim. FORM 3 SON ANKET Tarih Adı ve Soyadı: Sınıfı: Numarası: 1. Gezdiğiniz müzenin türü nedir? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 2. İncelediğiniz eserlerin türü nedir? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 3. Eserler nasıl ve nereden sağlanmıştır? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 4. Daha çok hangi tür eserlerden hoşlandınız? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 5. Bu müze gezisinde önemli olarak neleri ilk defa öğrendiniz? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 6. Müzede neleri görmek isterdiniz? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 7. Gezide sizce eksik ve aksayan şeyler nelerdi? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. 8. Bu gezi sizce daha iyi ve yararlı nasıl olabilirdi? ……………………………………………………………………………………………… …………………………. Cevaplarınız için teşekkür ederim. Müzelerde sanat öğretiminde sanat tarihi, sanat eserlerini inceleme, estetik gibi derslerden yararlanılacağı gibi teşhir edilen eserlerden yararlanarak öğrencilere özgün sanatsal çalışmalar da yaptırılabilir. Öğrencilere yönelik olarak düzeyi ayarlanmış aşağıda sunulan “sürece yönelik” genel bir “Sergi Değerlendirme Formu” gezi sırasında öğrencilere dağıtılabilir. Ayrıca “sanat eleştirisi” yöntemi müzelerde yapılacak bir ders için yararlı olabilecektir. Bunlar aşağıda sunulduğu gibi ve ayrı ayrı formlar şeklinde olmalıdır. FORM 4 SANAT SERGİSİNİ DEĞERLENDİRİNİZ 1. Hangi parça veya eser en iyi biçimde işlenmiş veya çalışılmıştır? 2. En çarpıcı olan hangisidir? 3. En kavramsal olan ya da sizi en fazla düşündüren hangisidir? Neden? 4. En zekice düşünülmüş olan hangisidir? 5. En iç karartıcı olan hangisidir? Şimdi kendi sorularınızı oluşturunuz: 6. 7. 8. Serginin, gösterinin en iyisi hangisidir? Neden? FORM 5 YENİ BOYUTLARIN KEŞFİ TANIMLAMA: Sanatçının Adı:__________________ Sanat Eserinin Adı:_______________ Bu hangi sanat formudur? _____________________________ Ne görüyorsunuz? Konuyu adlandırınız ______________ _______________ ______________ _______________ Eserde neler olmaktadır? _______________________________ Hangi teknikler kullanılmıştır? (Oyma, suluboya, asamblaj=montaj) __________________________________ ÇÖZÜMLEME: Çizgiler daha çok (düz, eğri, kırık, hepsi de) ?__ Şekiller daha çok (geometrik, organik, her ikisi de) ?___ Renkler daha çok ( sıcak, soğuk, her ikisi de) ?___ Mekân daha çok ( düz, üst üste biçimler olarak; derin bir alan olarak, her ikisi de)? Doku daha çok (kaba, yumuşak, her ikisi de) ?___ Değer (valör) daha çok (açık, koyu, orta ayar ya da yüksek kontrast) ?____ YORUMLAMA: ________________gibi kokuyor? ________________gibi tadı var? ________________gibi ses veriyor? ________________gibiymiş hissi (duygusu) uyandırıyor? ________________gibi görünüyor? Hangi sembolleri fark ettiniz?_____________________ Hangi renkler sembolik olarak kullanılmıştır? (örneğin, kırmızı aşk veya ölüm)__ Niçin bu çalışmayı seçtiniz?___________________________ YARGILAMA: Bu çalışma önemlidir çünkü: Eser yansıtmacı=taklitçidir—bir gerçekçi olayı ifade etmektedir. Eser biçimcidir—belirgin çizgiler, renkler, şekiller vb. Eser anlatımcıdır— çeşitli duygular veya sembolik mesajlar taşıyor. Eser işlevseldir— uygulama, dini, politik, eğitsel, diğer amaçlı. Eserde iyi bir işçilik var mı? Bu çalışmaya yeni bir ad veriniz:_________________________ MİNİ UYGULAMA (Bu kâğıdın arka yüzeyine incelediğiniz eserin kendinize özgü bir desenini çiziniz) SUNUM İÇİN DERECELENDİRME ÖLÇEĞİ Açıklama: Bu form öğrenciler sunum yaparken aşağıda belirlenen ölçütleri gözlemeniz amacıyla hazırlanmıştır. Konu : Adı Soyadı Öğrenci Nu Sınıfı : : : DERECELER ÖLÇÜTLER Mümkün olduğunca farklı kaynaklardan bilgi topladı. Araştırma esnasında öğretmenden danışma aldı. Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekledi. Faydalanılan kaynakları belirtti. Konuyu dinleyicilerin ilgisini çekecek şekilde sundu. Verilen sürede sunuyu yaptı. Sunuya kendi düşüncelerini ekledi. Severek sunu yaptı. Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullandı. Sorulara cevap verebildi. TOPLAM Kötü 1 Geçer 2 Orta 3 İyi 4 Çok İyi 5 ÖZ DEĞERLENDİRME Adı ve Soyadı :………….. Sınıfı : …………… Nu : …………… Tarih: …………… Bu çalışmada neler yaptım? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………… Bu çalışmada neler öğrendim? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………… Bu çalışmada başarılı olduğum bölümler: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………… Bu çalışmada en çok zorlandığım bölümler: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………. Çalışmamı yaparken beklemediğim nelerle karşılaştım? ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………….. Bu çalışmayı tekrar yapsaydım şu şekilde yapardım: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………….. GRUP DEĞERLENDİRME FORMU Yönerge: Aşağıdaki form gruptaki her bir öğrencinin değerlendirilmesi için geliştirilmiştir. Toplam Puan Çalışmalarını dosyalama Çalışmalarını tamamlama 1. Zayıf Zamanı verimli kullanma Görev almaya istekli olma 2. Geçer Farklı görüşlere saygı duyma Tasarımları uygulayabilme Çalışmalara katılma 3. Orta Grubunu destekleme 4. İyi Sorumlulukları paylaşma Başkalarını dinleme Çalışmaya hazır olma Öğrencinin Adı ve Soyadı: Puanlama Anahtarı: 5. Çok iyi Yorumlar: ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………… GRUP ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU Grubun Adı: Gruptaki Öğrencilerin Adları: Açıklama: Aşağıdaki tabloda grubunuzu en iyi şekilde ifade eden seçeneğin altına (X) işareti koyunuz. BECERİLER DERECELER Her zaman Bazen Hiçbir zaman 1. Araştırma planı yaptık. 2. Görev dağılımı yaptık. 3. Araştırmada çeşitli kaynaklardan yararlandık. 4. Etkinlikleri birlikte hazırladık. 5. Tasarımlarımızı paylaştık. 6. Grupta uyum içinde çalıştık. 7. Birbirimizin görüşlerini ve önerilerini dinledik. 8. Grupta birbirimize güvenerek çalıştık. 9. Grupta birbirimizi takdir ettik. 10.Çalışmalarımızda birbirimizi destekledik. 11.Sorumluluklarımızı yerine getirdik. 12.Çalışmalarımızı etkin bir biçimde sunduk. TOPLAM Aşağıdakileri grubunuza göre cevaplayınız. Çalışmalar sırasında karşılaştığımız en büyük problem, ............................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................... Problem nereden kaynaklanıyordu? ............................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................... Grubumuzun en iyi olduğu alan, ............................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................... Grup olarak daha iyi olabilirdik. Fakat, ............................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................... ÖĞRENCİ GÖZLEM FORMU Ünite Adı: …………… Adı Soyadı: …………………….. Sınıfı: ……………… Öğrenci Nu : …………................ DERECELER BECERİLER I.DERSE HAZIRLIK 1. Bilgi kaynaklarına nasıl ulaşacağını bilir. 2. Kaynaklardan etkin biçimde yararlanır. 3. Derse yardımcı kaynaklarla gelir. 4. Derste sunuma hazırlanır. Toplam II. ETKİNLİKLERE KATILMA 1. Görüşlerini çekinmeksizin ifade eder. 2. Görüşü sorulduğunda söyler. 3. Yeni ve özgün sorular sorar. 4. Özgün çalışmalar yapar. 5. Çalışmalarını eleştirir duruma gelir. Toplam III. İNCELEME-ARAŞTIRMA-GÖZLEM 1. Bilgi toplamak için çeşitli kaynaklara başvurur. 2.Kendisine verilen kaynaklarla yetinmeyip başka kaynaklar araştırır. 3.İnceleme ve araştırma ödevlerini özenerek yapar. 4.Gözlemlerini dikkatli bir şekilde yapar. 5.Gözlemleri sonucunda mantıksal çıkarımlarda bulunur. 6.Araştırma ve inceleme sonucunda genellemeler yapar. Toplam GENEL TOPLAM Hiçbir zaman Nadiren Bazen Sıklıkla Her zaman 1 2 3 4 5 PROJE DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Projenin Adı: Öğrencinin; Adı ve soyadı: Sınıfı: Nu: BECERİLER Kötü 1 DERECELER Geçer Orta İyi 2 3 4 Çok İyi 5 I. PROJE HAZIRLAMA SÜRECİ Projenin amacını belirleme Projeye uygun çalışma planı yapma Grup içinde görev dağılımı yapma İhtiyaçları belirleme Farklı kaynaklardan bilgi toplama Projeyi plana göre gerçekleştirme TOPLAM II. PROJENİN İÇERİĞİ Uygun araç-gereçleri belirleme Konuya uygun tasarımlar oluşturma Tekniğe uygun eskizler hazırlama Eskizler arasından seçim yapma Özgün formlar oluşturma TOPLAM III. SUNU YAPMA Türkçeyi doğru, etkili ve güzel konuşma Sorulara cevap verebilme Konuyu ilgi çekecek şekilde sunma Sunuyu hedefe yönelik materyalle destekleme Sunuda akıcı bir dil ve beden dilini kullanma Sunum sırasında öz güvene sahip olma Verilen sürede sunuyu yapma TOPLAM GENEL TOPLAM Yorumlar:………………………………………………………………………………………… ………...…………………………………………………………………………………………… …….................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................ ......................................................................................................................... KAYNAKÇA • Açıkgöz, Kamile Ün, Aktif Öğrenme, Eğitim Dünyası Yayınları, İzmir, 2003. • Atagök, Tomur, Müzelerin Toplumsallaştırılması, Türkiye Müzelerinde Geciken Olgu, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzecilik Yüksek Lisans Programı, İstanbul, 2005. • Akyol, Akın Ali, Müze ve Galerilerin Eğitim İşlevleri, Evrensel Basım Yayın, Sayı 140, İstanbul, 2003. • Bekar, Onur, Müze Eğitimi Semineri 1, Akdeniz Bölgesi Müzeleri, Antalya, 2003. • Baykul, Yaşar, İlköğretimde Ölçme ve Değerlendirme, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999. • Buyurgan, Serap; Levent Mercin, Görsel Sanatlar Eğitiminde Müze Eğitimi ve Uygulamaları, Varan Matbaacılık San.tic.Lt.Şti. Ankara, 2005. • Etike, Serap, Fotoğrafya Dergisi 6. Sayı, İstanbul, 2003. • Kırışoğlu, Olcay; Mary Stokrocki, Ortaöğretim Sanat Öğretimi, YÖK, Dünya Bankası MEB Geliştirme Projesi, Ankara, 1997. • Kışlalı, Ahmet Taner, Rönesans Sanatı, Millî Eğitim Basımevi, İstanbul,1979. • Komisyon, Sanat Eserlerini İnceleme, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, 1979. • Kuruoğlu, N, Müzelerin Eğitim Ortamı Olarak Kullanımı, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 15 (1) 275-285, 2002. • MEB, Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama Modeli, Millî Eğitim Basımevi, 2004. • Mimarlık Dergisi, Güney Marmara Yayınları Sayı:15, Bursa, Aralık 2002. • Oğuzkan, Ferhan, Eğitim Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1974. • Özgüven, İbrahim Ethem, Psikolojik Testler, PDREM Yayınları, Ankara, 1999. • Özsoy, Vedat, Millî Eğitim Dergisi, Sanat Eğitiminde Müze ve Okul İş Birliği ve Müzeye Dayalı Bazı Öğretim Yöntemleri, İstanbul, 2002. • Paykoç, F, ODTÜ Geliştirme Vakfı Müze eğitimi Uygulamaları Antalya Semineri, Antalya, 2000-2002. • Paykoç, F; Baykal, S, Müze Pedagojisi, Antalya, 2000. • Resmî Gazete, Sayı 26378, 16.12.2006. • Safran, Mustafa; Bahri Ata, Okul Dışı Tarih Öğretimi, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 18 (1) 87-94, 1998. • Tavşancıl, Ezel, Tutumların Ölçülmesi ve Spss ile Veri Analizi, Nobel Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2002. • Tunalı, İsmail, Estetik, Cem Yayınevi, İstanbul, 1984. • Turgut, Mehmet Fuat, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları, Saydam Matbaacılık (5. Basım), Ankara: 1987. • Yıldırım, Cemal, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, ÖSYM Yayınları (4. Basım), Ankara, 1999. INTERNET ADRESLERİ • http://programlar.meb.gov.tr/program_giris/yaklasim_2.htm • http://talimterbiye.mebnet.net/program-gel-birimi/ana.html • http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/153-154/ozsoy.htm • http://uretim.meb.gov.tr/egitekhaber/s84/yazarlar/oguz.htm • http://www.erg.sabanciuniv.edu/iok2004/bildiriler/Nurgul%20Ugur.doc • http//www.ef.sakarya.edu.tr/sayfa/bildiri/sayı_3/40 • http://www.meb.gov.tr/mebasp/mebdata/mevzuat/ • http://www.tebd.gazi.edu.tr/arsiv/2005_cilt3/sayi_4/487-501.pdf MÜZE INTERNET ADRESLERİ • http://kvmgm.kulturturizm.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF0D262A49C72 7F2325A19570EB48D9460 • http://muze.isbank.com.tr/ • http://muze.sabanciuniv.edu/main/default.php • http://seyristanbul.com/index.php/tag/istanbuldaki-muzeler • http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=343 • http://www.ataturktoday.com/MuzeKoleksiyon.htm • http://www.antalya-ws.com/turkce/museum/about.asp • http://www.istanbul.net.tr/istanbul_muzeler_detay.asp?id=105 • http://www.kirsehir.web.tr/syf/muze.htm • http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2 EFA921E9EDE01F4A70 • http://www.rmk-museum.org.tr/turkce/index.htm • http://www.urfakultur.gov.tr/muze.htm • www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/ • www.burdurmuzesi.gov.tr/ • www.dzkk.tsk.mil.tr/muze/ • www.sanalmuze.org • www.tokatmuze.gov.tr/ • www.yozgatmuzesi.gov.tr/