Sayfa 17 - Ayrıntı Dergisi
Transkript
Sayfa 17 - Ayrıntı Dergisi
Günlerce Aç Kalıyorum, Spor Yapıyorum Ama Zayıflayamıyorum ÖZET: Bucak Lider Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Diyetisyen Mustafa Yöntem: “Kilo kontrolü sanıldığı kadar zor, özel çaba gerektiren bir durum değildir. Uzman hekim ve beslenme uzmanı tarafından gerekli muayeneler ve ölçümlerin yapılması ile hazırlanacak olan sağlıklı, sizin şartlarınıza uygun bir beslenme programı ve düzenli bir fiziksel aktivite ile kilo fazlalıklarınızdan kurtulmak imkânsız değildir. Önemli olan sizin kilo alamama veya verememe sebebinizin doğru bir şekilde tespiti ve buna uygun gerekli tedavinin yapılması ve başlanıp düzenli olarak takibinin yapılmasıdır. Her bireyin kendine öz bir metabolizma hızı, aktivite durumu vardır. Bunlar bilinmeden, bilinçsiz şekilde yapılan diyetlerin sonu hüsranla sonuçlanmaktadır ve günlerce aç kalarak yapılan diyetler sonucu verilen emekler boşa gitmektedir. Artık birey zayıflayamadığını, kilo vermesinin mümkün olmadığını düşünmekte, karamsarlığa kapılmaktadır, hatta bazıları ipin ucunu güzelce bırakıp aşırı derecede kilo almaktadır. Kilo problemi olan bireyler, gün içerisinde kilo alma korkusuna ve zayıflama isteği doğrultusunda kendilerince diyet yaparlar. Sadece çorba salata tüketerek, hayatlarında birçok şeyden kısıtlayarak kilo verebileceklerini düşünürler ve bunun doğrultusunda diyete başlarlar. ABSTRACT: Dietician of Bucak Lider Hospital Mustafa Yöntem reports “Weight control is not as hard and struggling as it is thought. It is not impossible to lose weight with regular physical activities and a proper healthy diet schedule which fits you and which is prepared by experts and dieticians after having the required measurements and examination. The crucial point is that the reason for putting or not losing weight should be detected and the treatment should be determined according to this and it should be tracked. Every individual has his/her own metabolism rate and activity potential. The diets started blindly without measuring these result in disappointment. The efforts to diet being hungry for days are in vain. Thus the individuals believes that losing weight is impossible and gets pessimistic, moreover some no more minds the weight gets overweighed. Overweighed individuals start a diet by themselves for the sake of the desire to slim and the fear of putting on weight. They believe that they could lose weight just by having soup and salad and restricting many foods in their lives, thus they diet. Bucak Lider Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Diyetisyen Mustafa Yöntem Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 17 Günlük hayatta, kilo problemi olan bireyler sürekli kendilerine kısıtlamalar getirerek, aç kalarak zayıflama çabalarına hepimiz tanık olmaktayız. Ancak her bireyin kendine öz bir metabolizma hızı, aktivite durumu vardır. Bunlar bilinmeden, bilinçsiz şekilde yapılan diyetlerin sonu hüsranla sonuçlanmaktadır ve günlerce aç kalarak yapılan diyetler sonucu verilen emekler boşa gitmektedir. Artık birey zayıflayamadığını, kilo vermesinin mümkün olmadığını düşünmekte, karamsarlığa kapılmaktadır, hatta bazıları ipin ucunu güzelce bırakıp aşırı derecede kilo almaktadır. Bunun sonucunda obezite durumu görülmekte, erkeklerde karın bölgesinde, bayanlarda kalça bölgelerinde yağlanmalar, iç yağlanma dediğimiz dışardan bakıldığında belli olmayan ancak karaciğer yağlanması, kalp krizi, böbrek yetmezliği gibi durumlara sebep olan organların çevresindeki yağlanmalar oluşmaktadır. İç yağlanma her bireyde meydana gelebilecek bir durumdur. Yani bir bireyin iç yağlanma durumu olması için kilolu, obez olmasına gerek yoktur, kilosu normal olan bireylerde de bu durum söz konusu olmaktadır. Bunu yapılan kan bulguları ve BIA vücut analiz cihazı ile tespit etmek mümkündür. Kilo kontrolün de başarısızlıkta bazı etkenler söz konusudur. Bunların başlıcaları şu şekildedir; •Metabolizma hızı, •Tiroid bezlerindeki düzensizlik, •Bilinçsiz ezbere yapılan diyetler, düzenli bir beslenmenin olmaması, •Bilinçsiz şekilde vücuda zarar vererek yapılan aktiviteler. Tüm bu durumlar günlerce aç kalarak, saatlerce spor yapılmasına rağmen kilo verememenin sebepleridir. Şimdi bu maddeleri inceleyelim; Metabolizma Hızı: Her bireyin metabolizma hızı farklıdır. Bazal Metabolizma Hızı dediğimiz kavram, istirahat durumunda vücudun harcamış olduğu enerji miktarı demektir. Buna gün içerisinde ki aktivitelerde eklenince enerji harcaması artmaktadır. Metabolizma hızı yaş ilerledikçe azalmaktadır.30 yaşını geçtikten sonra bu hız her yıl %1 kadar azalmaktadır. Her zaman ki kadar yeseniz de, her zaman ki gibi fiziksel aktivitenize devam etseniz de arada ki farkı almış olduğunuz kilolarla hissedeceksinizdir. Ancak metabolizma hızını artırmanın, bununla baş etmenin farklı yolları vardır. Bunun için ilk olarak metabolizma hızı ölçümü yapılmalıdır. Belirlenen bu hıza uygun beslenme programı, uygun aktivite türü seçilip buna devam edilmelidir. Bunun Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 18 sonucu olarak da metabolizma hızı artırılır. Metabolizma hızını artırma da yardımcı olan bazı besinler vardır. Bunlar da beslenme programına eklenerek hızı daha da artırabiliriz. Metabolizma hızlanmaya başladıktan sonra kilo kaybını da hızlandırmak önemlidir. Bunu yapmak için; •Günlük su alımına dikkat edilmelidir, en az 2 litre su içilmelidir. •Yağ yakımını hızlandıran Besinlerle hazırlanmış, metabolizma hızına uygun bir beslenme programına uyulmalıdır. •kilo kaybederken asla aç kalınmamalı, diyete saati ve porsiyonları ile uyulmalıdır. Aksi takdirde metabolizma yavaşlayacaktır. •Asla hızlı kilo vermemizi sağlayacak besin destekleri kullanmamalıyız. Bunlar hızlı kilo vermemize büyük oranda yardım ettikleri iddiasıyla kafamızı karıştırabilir ancak karaciğer ve böbrek harabiyeti, hiperaktivite, çarpıntı ve daha kötü ciddi yan etkileri vardır. Güvenilirlikleri yoktur, ciddi riskleri vardır ve beslenme alışkanlıklarımızda, yaşam tarzımızda değişiklik yapmadıkları için kalıcı kilo kaybı sağlamazlar. • Metabolizmayı hızlandırmanın, kilo kaybetmede etken durum olan fiziksel aktiviteye çok dikkat edilmelidir, gereğinden fazla yapılan aktivite kas kaybına, vücutta yıkımlara sebep olmaktadır. Dolayısıyla siz özel düzenlenmiş olan aktivite takip edilmelidir. Tiroid Bezinde ki düzensizlik: Tiroid bezi boynumuzun önünde bulunan kelebek seklinde bir iç salgı bezidir. Tiroid bezinin görevi tiroid hormonlarını üretmek, depolamak ve gerektiğinde kana vermek ve böylece metabolizmamızı kontrol altında tutmaktır. Tiroid bezinden salgılanan hormonlar T3 ve T4 hormonlarıdır. Tiroid bezinden salgılanan tiroid hormonlarının kanda değerinin az veya çok olması durumunda bazı tiroid hastalıkları oluşmaktadır; hipertiroid ve hipotiroid kişinin sağlık ve yaşam kalitesi üzerinde önemli etkileri olan hastalıklardır. Hipotiroid: Tiroit bezinin yeterli hormon üretememesine bağlı olarak kanda çok az bulunması durumuna hipotiroidi veya hipotiroidizm denir. Bu hastalığın kadınlarda görülme oranı erkeklere nazaran çok daha fazladır. Beslenme ile ilgili görülen en önemli tepkisi yavaşlayan metabolizma ile kilo artışıdır. Hipotiroidinin en belirgin bulguları nelerdir? •Halsizlik, •Yorgunluk, •Kabızlık, •Eklem ağrıları, adale krampları •Deride kuruluk, saçlarda dökülme •Yüz ve özellikle göz kapaklarında şişme • İştahları azalır ama iştah azalmasına rağmen ağırlıkları artar ve kilo problemi gelişebilir. Yiyeceklere dikkat edilmesine ve spor yapılmasına rağmen hem vücut ağırlığında hem de kolesterol düzeylerinde artma gerçekleşebilir. Hipotirodi ve Beslenme Önerileri: •Hipotiroidi olan bireyler bir beslenme uzmanı tarafından kişinin yaşam tarzına, fiziksel ve hemotolojik bulgularına göre özel olarak diyet programı hazırlanması gerekmektedir. •Derisiz tavuk, yağsız kırmızı et tüketimi de yine sağlıklı beslenme çerçevesinde vücudun protein, demir ve diğer vitamin ihtiyacının karşılanması için önem taşımaktadır. Kişinin yaşına, aktivitesine, gereksinimine uygun oranlarda günlük beslenme planı içinde bulunmalıdır. •Hipotiroidi hastalarında sıklıkla karşılaşılan bir sorun da bireylerde görülen ödemdir. Bunun için bu kişilerde sıvı tüketimi özelliklede su tüketimi arttırılmalı, ortalama günlük 2-2,5 litre arasında su tüketilmelidir. •Hipertroidi olan bireylerde demir eksikliği görülmektedir. Bu nedenle kişilerin günlük beslenmesinde demir alımına özen göstermesi gerekmektedir. Kırmızı et, yumurta, kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler günlük beslenmede mutlaka yer almalıdır. •Sıklıkla hipotiroidi ile birlikte görülen kolesterol problemine bağlı olarak kolesterolden fakir, posa içeriği yüksek bir diyet programı tercih edilmelidir. •Hipotrioidi durumunda kemik mineral yoğunluğunun takibi de önem kazanmaktadır. Düzenli kemik taramaları yapılmalı ve diyet tedavisi sağlıklı beslenme kriterlerine uygun miktarda kalsiyum kaynaklarını da içermelidir Hipertiroid: Tiroit bezinin gereğinden fazla çalışmasına bağlı olarak tiroit hormonlarının fazla miktarda üretilip kana salınması sonucu ortaya çıkar. En önemli tepkilerinden biri metabolik hızın artması ile kilo kaybı görülmesidir. Yukarda da bahsetmiş olduğumuz gibi, bazal metabolizma hızındaki değişiklikler, gün içerisindeki enerji dengesi üzerine etkilidir. Enerji dengesi, bireyin besinlerden sağladığı, vücuda aldığı kalori ile vücudun harcadığı kalori arasındaki fark ile hesaplanabilir. Tiroid hormonlarındaki değişiklik, bazal metabolizma hızını etkileyerek, enerji dengesinde değişikliklere bağlı olarak bireyin kilo durumunu etkilemektedir Sonuç olarak, sadece tiroid fonksiyonundaki bozukluğun tek başına vücut ağırlığı üzerinde büyük etkisinin olduğu görülmektedir. Ancak tiroidlerinde düzensizlik tespit edilen bireylerin kilo veremeyecek anlamına gelmemektedir. Yapılan tetkikler sonucunda gerekli görülürse uzman doktor tarafından ilaç tedavisi, bunun yanında beslenme programı ve düzenli aktivite ile kilo yönetimi sağlanmaktadır. Bilinçsiz Ezbere Yapılan Diyetler, Düzenli Bir Beslenmenin Olmaması Kilo problemi olan bireyler, gün içerisinde kilo alma korkusuna ve zayıflama isteği doğrultusunda kendilerince diyet yaparlar. Sadece çorba salata tüketerek, hayatlarında birçok şeyden kısıtlayarak kilo verebileceklerini düşünürler ve bunun doğrultusunda diyete başlarlar. Sabah yapılan küçük çaplı bir kahvaltı sonucu akşama kadar aç olarak beklenir ve akşam içilen 1 kâse çorba ve 1 tabak salata ile günü tamamlarlar. Günlerce bu şekilde bir beslenme ile tartıda çok fazla değişiklik görülmemektedir. Bunun sonucunda diyetten kısa sürede bıkılır ve devamı gelmez. Çünkü bu şekilde yapılan bir diyet gün içerisinde halsizlik, göz kararması, ellerde ayaklarda titreme, tatlı isteği, baş ağrısı gibi durumlar yaratacak, hayatımıza büyük kısıtlama getirerek sıkılmamıza yol açacaktır. Vücut gün içerisinde aç kaldığı için, kendisini savunma durumuna alacak ve metabolizmanın yavaşlamasına sebep olacaktır. Dolayısıyla da kilo kaybı duracaktır. Tüm bu durumlardan kurtulmak için, yapılmış olan vücut analizinize uygun, metabolizma hızınıza, bireyin kimyasal bulgularına göre diyetisyen kontrolünde hazırlanmış bir beslenme programı ile gün içerisinde tüm besinlerden yiyerek, porsiyon miktarları bireye özgü şekilde ayarlanarak, sıkılmadan, vücutta sarkmaların olmadığı, düzenli bir kilo kaybı sağlanmalıdır. Bilinçsiz Şekilde Vücuda Zarar Verecek Derecede Yapılan Aktiviteler Diyet yapan bireyler genelde bunu spor yaparak, yürüyüş yaparak desteklemek kilo verimini hızlandırmak isterler. Dolayısıyla her gün vücuda zarar verebilecek, kas su kaybına neden olabilecek düzeyde spor yapılır. Sağlıksız yapılan diyetlerin yanında saatlerce yapılan spor ile de vücutta istenmeyen yıkımlar, sakatlıklar görülür. Planlı bir diyet programı ile planlı bir spor, fiziksel aktivite yapılırsa vücudun kas miktarı korunup yağ miktarının azalması sağlanır. Diyet yapan bir bireyin günlük 30 ile 45 dakika arasında tempolu, hiç duraksama olmadan düzenli bir yürüyüş bunun arkasından yarım saatlik vücudun sıkılaşması, sarkmaması için bölgesel hareketlerle desteklenmesi, kilo kaybında, kas korunmasında ve bölgesel zayıflama da yeterli olacaktır. Yapılan bu fiziksel aktivite esnasında sıvı ve mineral kaybı olacaktır. Vücudun bu kaybını karşılamak için spor süresince kaybedilen su miktarı kadar su içilmelidir. Kaybedilen suyun miktarını saptayabilmek için aktivite öncesi tartıdaki rakam ile aktivite sonrası tartıdaki rakamlar arasındaki fark bu konuda bize ortalama su kaybını gösterecektir. Mineral kayıplarını önlemek için ise aktivite sonrası 1 adet maden suyu içilebilir. Yapılacak olan Fiziksel aktivitenin süresi, türü spor eğitmenleri tarafından planlanmış daha profesyonel bir programla daha bilinçli ve düzenli şekilde yapılması, kilo kaybındaki başarıyı artırmada etkili olacaktır. Sonuç olarak, kilo kontrolü sanıldığı kadar zor, özel çaba gerektiren bir durum değildir. Uzman Hekim ve Beslenme Uzmanı tarafından gerekli muayeneler ve ölçümlerin yapılması ile hazırlanacak olan sağlıklı, sizin şartlarınıza uygun bir beslenme programı ve düzenli bir fiziksel aktivite ile kilo fazlalıklarınızdan kurtulmak imkânsız değildir. Önemli olan sizin kilo alamama veya verememe sebebinizin doğru bir şekilde tespiti ve buna uygun gerekli tedavinin yapılması ve başlanıp düzenli olarak takibinin yapılmasıdır. ANAHTAR KELİMELER: Bucak Lider Hastanesi, Diyetisyen, Mustafa Yöntem, kilo, tiroid, zayıflama, hipertiroid, obezite, troid bezi, beslenme, spor, aktivite, hiperaktivite, bazal, istirahat. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 19