Proje Bilgilendirme Broşürü
Transkript
Proje Bilgilendirme Broşürü
Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Proje Bilgilendirme Broşürü 800 MW Doğalgaz Kombine Çevrim Elektrik Santrali Kaklık, Denizli, Türkiye. 1 GİRİŞ 1.1 PROJENİN ARKA PLANI RWE Holding A.Ş. 1, Turcas ile birlikte (Yatırımcı), yaklaşık 800 MW kurulu kapasiteye sahip bir doğal gaz kombine çevrim elektrik santralini (DGKÇS) Denizli İlinde inşa etmek ve işletmek niyetindedir. Yatırımcı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun (EPDK) EÜ/2070-1/1460 sayılı kararıyla 22 Nisan 2009 tarihinde üretim lisansı almıştır. Elektrik Santrali iki adet gaz türbinli jeneratör, iki adet atık ısı kazanı (AIK) ve bir adet buhar türbinli jeneratör ile tüm gerekli yardımcı ve yan sistemler ve teçhizattan oluşacaktır. Yakıt olarak kullanılacak doğalgaz, bölgenin yakınından geçen yakındaki ana gaz iletim hattından bir tali boru hattı aracılığıyla sağlanacaktır. Ayrıca proje, elektrik santralinin şebekeye bağlanması için gerekli iletim hatlarının da inşasını gerektirmektedir. Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ) Türkiye'nin ilave kapasite ihtiyaçlarını 2016'ya kadar 20 ile 30 GW arasında tahmin etmektedir. Denizli bölgesinde elektrik tüketimi yüksektir ancak bölge diğer büyük elektrik üretim tesislerinden uzaktadır. Dolayısıyla bu projenin amacı bölgede bir elektrik santrali inşa ederek elektrik teminini artırmaktır. 1.2 PROJENİN ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ Bu belge paydaşlar ve halk açısından planlanan elektrik santralinin geliştirilmesinin başlangıç aşamasında Proje Bilgilendirme Broşürü görevi görür. Projenin çevresel etki değerlendirmesi süreci bulgularının sunumu 1 Proje başlangıçta E.ON ve Turcas tarafından geliştirilmiştir. Mart 2009’da, E.ON projedeki hisselerini RWE’ye satmaya karar vermiştir. RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 1 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN amacıyla hazırlanmıştır. Yatırımcı, projenin çevre açısından onaylanması için başvuru belgesi olarak T.C. Çevre ve Orman Bakanlığına (ÇOB) verilecek olan Projenin Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) çalışmasının yürütülmesi için yerel danışmanlık şirketleri olan TÇT-Ekotest’i görevlendirmiştir. ÇED Olumlu Belgesi 20 Kasım 2008'de alınmıştır. Buna ek olarak, Yatırımcının ve muhtemel uluslararası proje finansörlerinin beklentilerinin karşılanması amacıyla, yatırımcı ERM (Frankfurt ofisi/Almanya) ekibiyle sözleşme yaparak, yerel olarak TÇT (İstanbul) ve Ekotest (Ankara) desteğinde daha geniş kapsamlı bir Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED) raporu dahilinde ek çalışmalar hazırlanmasını ve ilave bilgiler derlenmesini istemiştir. Türk mevzuatına göre, 17 Haziran 2008'de, planlanan proje hakkında bölgede resmi bir halkın katılımı toplantısı düzenlenmiştir. Yatırımcının çevresel ve sosyal etki değerlendirmesi konusundaki uluslararası standartlara uygun hareket etme politikası uyarınca halkın katılımı toplantısından önce bir proje bilgilendirme broşürü aracılığıyla paydaşlara ve halka genel proje bilgileri sunulmuştur. Bu arada, Taslak ÇSED raporu hazırlanmıştır ve Yatırımcı, uluslararası standartlara uygun olarak Taslak ÇSED raporunu halkla paylaşmayı ve bölgede ikinci bir halkın katılımı toplantısı yapmayı planlamaktadır. Bu güncellenmiş proje bilgilendirme broşürü, planlanan proje hakkındaki belli başlı bilgileri ve rakamları ve ÇSED sürecinde projenin çevresel ve sosyal etkilerini değerlendirmek amacıyla yapılan çalışmaların belli başlı bulgularını özetler. Bu broşür aynı zamanda öngörülen zaman çizelgelerini ve proje uygulamasının sonraki adımlarının özetini içerir. Yatırımcının tercihiyle yapılan, daha geniş kapsamlı Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (ÇSED), ekosistemlerin ve toplulukların projeden etkilenmesinin olası olduğu hallerin önüne geçilmesi, bu etkilerin kaçınılmaz olduğu durumlarda ‘Taslak ÇSED Raporu’nda belirtildiği gibi uygun şekilde azaltılmaları, hafifletilmeleri ve/veya telafi edilmeleri amacıyla, uluslararası standartlara paralel yürütülmüştür. ÇSED başlıca aşağıda yer almakta olan ilave bilgileri içerir: • Sosyal/sosyoekonomik anketler dahil ek Mevcut Durum Çalışmaları; • Genişletilmiş Proje Açıklaması (Alternatifler dahil); • Destekleyici modelleme (kümülatif etkilerle birlikte) dahil Çevresel ve Sosyal Etki Değerlendirmesi • Sosyal ve Çevresel Eylem Planı ve RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 2 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü 1.3 KESİN • Genişletilmiş Bilgilendirme ve Paydaş Katılımı Planı • Halkın Katılımı ve Bilgilendirilmesi tüm ÇSED süreci boyunca zorunludur. Halk, projeden etkilenen kişiler ile toplulukları ve projenin diğer paydaşlarını kapsar. Halkın katılımı ve bilgilendirilmesi konusundaki yol haritası, Halkın Katılımı ve Bilgilendirilmesi Planında (HKBP) özetlenmiştir. MEKANSAL PLANLAMA DURUMU Proje, arazi kullanımları ve kalkınma stratejilerine ilişkin yönetmeliklere uygundur. Proje alanı başlangıçta tarım arazisi olarak tayin edilmiş olup, Bölge Planlama Süreci sırasında ilgili makam olan Toprak Koruma Kurulu’ proje sahasının tarım statüsünden çıkarılıp ‘Enerji Üretim Alanı’ statüsüne sokulması yönünde 22 Ağustos 2008'de olumlu karar vermiştir. Belediye seviyesinde bir imar (1:5.000) ve bir uygulama planı (1:1.000) Yatırımcı tarafından hazırlanmış ve yetkili Kaklık Belediye Meclisi tarafından 5 Eylül 2008'de onaylanmıştır. Bölge Planlamanın ikinci aşaması (Uygulama Aşaması) da aynı meclis tarafından 3 Ağustos 2009'da onaylanmıştır. Her iki onayın duyurusu Belediye panolarında 30 gün boyunca askıya çıkmış ve bu süreler zarfında hiçbir itiraz alınmamıştır. 2 DENİZLİ YAKINLARINDAKİ 800 MW'LIK DOĞAL GAZ ELEKTRİK SANTRALİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ 2.1 PROJENIN BELLİ BAŞLI ÖZELLİKLERİ Planlanan, 800 MW kombine çevrim elektrik santrali doğal gazla çalışacaktır ve her biri bir gaz türbini, jeneratör ve atık ısı kazanından (AIK) oluşan iki hatta yapılandırılmış çok şaftlı tasarım olması öngörülmektedir. Her iki AIK'den gelen yüksek basınçlı buhar kendi jeneratörüne sahip ortak bir buhar türbinine aktarılır. Soğutma işlemi hava soğutmalı yoğuşturucularla yapılacaktır, doğrudan suyla soğutma yapılması planlanmamaktadır. Elektrik santralinin ürettiği elektrik enerjisi, tesisin yanına inşa edilecek yeni bir alt istasyon yoluyla, ilave iki doğrudan bağlantı aracılığıyla, 380 kV ulusal iletim şebekesine iletilecektir. En yakındaki 380 kV elektrik şebekesi bağlantı noktaları 18 km uzaklıkta, Denizli'dedir. RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 3 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Gaz temini amacıyla, elektrik santrali BOTAŞ tarafından işletilen mevcut boru hatlarına yeni inşa edilecek gaz boru hatlarıyla bağlanacaktır. (yaklaşık 250 m uzunlukta) Tesis tüm yıl boyunca taban yükte doğal gazla çalışacak şekilde tasarlanmıştır. 3 SAHANIN GENEL ÖZELLİKLERİ Saha, Ege bölgesinde, İzmir'in 280 km güneydoğusunda, Denizli İline bağlı Kaklık belediyesi sınırları dahilindedir. Elektrik Santrali yakın zaman önce açıklanan Kaklık sanayi bölgesinin doğu sınırında bulunmaktadır. Alanın deniz seviyesinden yüksekliği 545 metre'dir. Alanın büyüklüğü toplamda yaklaşık 26,7 hektardır. Saha, elektrik santralinin ana binası ve tesisleri ile elektrik santralinin inşası için gerekli alan için kullanılacaktır. Bu saha, birkaç farklı özel malsahibine ait ve halihazırda kısmen tarım arazisi olarak kullanılan 19 parselden oluşmakta idi. Özel mülk olan parsellerin tamamı uzlaşıyla satın alınmıştır. Geri kalan devlet arazisi kısım Honaz Mali İdaresinden kiralanacaktır; bu konu ile ilgili EPDK kararı alınmış durumdadır. Sürec2010 yılı birinci çeyreğinde tamamlanması beklenmektedir. Saha, mermer kesim atölyelerinin ve bir çimento fabrikasının yakınında bulunmaktadır. Sahada hiçbir yerleşim bulunmamaktadır ve en yakın köyler yaklaşık 2 km uzaklıktadır. Saha, yaklaşık 250 metre mesafedeki ulusal doğalgaz boru hattına yakın konumdadır. Alan çevre koruma alanı olarak belirlenmemiştir. Saha birinci derece deprem bölgesinde bulunmaktadır ve yapısal tasarımda bu durum hesaba katılacaktır. Alanın güney yarısı kuvaterner yaşlı alüvyon malzemeyle kaplıdır. Alüvyon malzemenin kalınlığı güneydeki düzlükten kuzeydeki tepe yamaçlarına gidildikçe azalmaktadır. Tepe yamacında, Alüvyon malzeme, Neosen yaşlı ince-orta katmanlı kırmızı, sarı renkli kiltaşı, kumtaşı, marn malzemeleri gözlemlenmiştir. En yakın fay hattının konumunun belirlenmesi amacıyla jeolojik ve sismik çalışma gerçekleştirilmiştir. Proje sahasının batı tarafında yaklaşık 200 m boyunca sahadan geçen küçük bir sulama kanalı bulunmaktadır. RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 4 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü 4 KESİN ALTERNATİFLER Denizli konumu elektrik santrali kurulması için aşağıdaki üstünlük ve sakıncalara sahiptir : Üstünlükler: • Sahada ve yakın çevresinde hiçbir yerleşim yeri bulunmamaktadır, • Sahada veya yakın çevresinde çevre koruma alanı bulunmamaktadır, • Sahanın konumu sayesinde bölgesel enerji talebi güvence altına alınabilir, • Mevcut gaz bağlantısına uzaklık kısadır (elektrik santralinin sınır bölgesinin yanında), • Mevcut elektrik durumdadır, • Nispeten düz olan alan az hafriyat gerektirecektir. • Çukur alanlar kazıdan çıkan toprakla doldurulabilir. şebekesi bağlantısına uzaklığı kabul edilebilir Sakıncaları: • Bölgede soğutma suyu sistemi için devasa miktarda su bulunmamaktadır; (bu durum Türkiye'deki pek çok muhtemel sahada ve özellikle Bölgede ortaya çıkmaktadır ve özel mühendislik yaklaşımıyla yönetilebilir) bu nedenle hava soğutmalı sistem planlanmıştır ve bu uygulama su tüketiminde önemli oranda azalmaya yol açacaktır. • Mevcut fay hattına yakın mesafede, 1. derece deprem bölgesidir. Bu jeolojik durum da Türkiye'nin çoğu kesiminde vardır ve özel yapısal mühendislik yaklaşımıyla çözülebilir. • Proje sahası Kalkınma Planında Enerji Üretim Alanı’ olarak temsil edilmemiştir ancak arazi statüsü yeni imar planıyla değiştirilmiştir. RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 5 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Bu saha, aşağıdaki tabloda verilen 4 farklı saha arasından seçilmiştir: Alternatif 1 Alternatif 2 Alternatif 3 Alternatif 4 Konum Denizli İli Samsun İli Adana İli İzmir İli Stratejik incelemeler Ekonomik açıdan hızlı büyüyen alan Az talep Gölovası alanında talep (---) (+++) Altyapı 380 kV şebeke kavşağına yakın (+++) civar az Ekonomik açıdan hızlı büyüyen alan (+++) (---) 380 kV şebeke için önemli oranda kuvvetlendirme gerekmektedir. Şebeke bağlantısı çok pahalı olacaktır. 380 kV şebeke kavşağına yakın (+++) (---) (---) Gaz boru hattı Sahaya komşu (+++) "Mavi Akım" boru hattının yanında bulunur. Gaz boru hattına yakın. Gaz boru hattına yakın. (+++) (+++) (+++) Sismik durum Parsel sayısı Birinci derece deprem bölgesi Üçüncü derece deprem bölgesi Birinci derece deprem bölgesi Birinci derece deprem bölgesi (---) (++) (---) (---) Tüm arazilerin dostane şekilde satın alınabileceği öngörülmektedir. Saha sahipleri aynı taşınmaz malda bir DGKÇS inşa etmektedir. Arazi sahibi EGEGAZ ilgi göstermemektedir. (+++) (---) Bir ES alanını da içeren rafineri projesi nedeniyle arazi satın alma ve arazi kullanımı görüşmeleri Turcas tarafından yapılmaktadır. (---) (+++) RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 6 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Saha Seçim Sürecinin Sonucu: Tüm sahaların başlıca üstünlüklerini barındırdığından Denizli İlindeki Kaklık sahası seçilmiştir. Bu saha mevcut bir gaz boru hattının yakınındadır. Elektrik şebekesine bağlantı uzaklığı diğer sahalara kıyasla sınırlı olacaktır. Ayrıca saha mevcut yollara yakın konumdadır. Alan ekonomik olarak kalkınmakta, bu nedenle de enerji talebi yaratmaktadır. Arazi sahibi sayısı sınırlıdır. 5 ÇEVREYLE İLGİLİ ETKİLER Fosil yakıt kullanılan elektrik üretim teknolojileri arasında yüksek verimliliğe sahip doğal gaz kombine çevrim santralleri sera gazı emisyonları (SGE) açısından da görece en temiz seçenektir. Öngörülen soğutma teknolojisi hava soğutmalı yoğuşturucu (HSY) tabanlıdır. Su-buhar çevrimini beslemek için tatlı su tüketimi yeraltı suyundan karşılanabilir. Çeşitli su tasarruf yöntemleri uygulanarak ham su kullanımından en üst seviyede tasarruf edilmesi planlanmaktadır. Uygulanacak HSY soğutma teknolojisi sayesinde suyla soğutma sistemlerine göre çok daha az su kullanılacaktır. Bir diğer önlem çözülmüş ve dağılmış katı maddeleri kondensattan ayıracak bir kondensat işleme tesisinin kurulmasıdır. Bu, kondensatın su-buhar döngüsünde yeniden kullanımını arttıracaktır. Bir diğer su tasarruf önlemi, dahili su ve filtre temizleme sularının yeniden kullanılmak üzere demineralizasyon tesisi ve atıksu işleme tesisinde maksimum seviyede işlenmesi ve geri dönüştürülmesidir. En düşük seviyeye indirilen işlem atıksuyu yakındaki belediye veya sanayi atıksu işleme tesisine aktarılarak Türkiye Atıksu Standartlarına göre işlenecektir. Atıksu işleme tesisinden çıkacak tortu ilgili Türk çevre standartları uyarınca bertaraf edilecektir. Projenin beklenen başlıca çevresel etkileri aşağıda listelenmiştir. Çevresel etki değerlendirmesi, proje yapılarının etkisinin yanısıra Doğal Gaz Elektrik Santralinin inşası ve işletilmesi sırasındaki etkileri de dikkate alacaktır. 6 SEÇİLEN PROJE SAHASININ ETKİLERİNİN İLK DEĞERLENDİRMESİ VE PLANLANAN TEDBİRLER Aşağıda, seçilen sahayla ilgili beklenen çevresel sorunların bir özeti verilmiştir. Ayrıca, çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi amacıyla Elektrik Santralinin inşası ve işletilmesi sırasında uygulanacak hafifletme tedbirleri de özetlenmiştir. RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 7 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Elektrik santrali yakıt olarak doğal gaz kullanacaktır. Bu yakıt, planlanan elektrik santrali için kullanılabilecek en iyi ve en temiz yakıtlar arasındadır. Gazın yakılması atık veya kül çıkarmaz. Etkilerin ve gerekli hafifletme tedbirlerinin daha ayrıntılı bir değerlendirmesi Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporlarında (ÇED) verilmiştir. Mevcut bilgiler ışığında göz önünde tutulacak proje özellikleri ve etkileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. RWE&TURCAS, Türkiye P0084930 ŞUBAT 2010 8 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Tablo 1 KESİN Planlanan DGKÇS'nin Tahmini Özellikleri ve Etkileri Özellikler Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri Arazi kullanımı ve Topraklar Saha marjinal tarım arazisi olarak sınıflandırılmıştır ve çoğunlukla su erozyonu, taşlılık ve tuzluluktan etkilenmiş verimliliği düşük kahverengi topraklar ile erozyon etkisi altında kolüvyal topraklarla kaplıdır. Sahanın dörtte üçü kuru tarımla buğday ve arpa yetiştirilen tarım arazisi olarak kullanılmıştır. Sahanın kuzey batı kesiminde Denizli Çimento Fabrikası tarafından kil ocağı olarak kullanılmış olan bir açık çukur bulunmaktadır. Proje başlangıcında (2008) hiçbir bölge planı yürürlükte değildir ve sahanın belediye seviyesinde mekansal planları da bulunmamaktadır. Saha kısmen özel mülk, kısmen devlet arazisidir. Özetle, saha için mekansal planlamanın belirlenmesi ve arazi edinme işleri çözülmüştür. Resmi idari arazi kullanımı tayin prosedürleri, Eylül 2008'de tamamlanmıştır ve 1:5.000'lik nazım imar planı ile 1:1.000'lik uygulama imar planı Kaklık Belediyesi tarafından onaylanmıştır. Bu prosedürlerle (Denizli İli Toprak Koruma Kurulu ve son olarak Tarım Bakanlığı) proje alanının enerji üretimi amaçlı kullanılmasını da onaylanmıştır. Tüm özel arazileri satın alma işlemleri karşılıklı görüşme yoluyla yapılmıştır. Her bir parsel için görüşmeler ayrı ayrı yapılmıştır. Arazi sahiplerine nakit veya ikame arazi seçeneği önerildiğinde hepsinin tek tercihi nakit olmuştur. Saha çalışmaları sırasında arazi sahipleriyle yapılan örnek görüşmelerde şikayet alınmamıştır. Arazi sahipleri görüşmeler yoluyla en azından ikame bedelinden tazmin edildiklerinden ve genellikle bölgede benzer kalitede araziler satın alabildiklerinden, bu etkinin düşük olacağı düşünülmektedir. Resmi idari arazi kullanımı tayin prosedürleri sürecinde makamlar, önemli eğimler veya özel yeraltı karakteristikleri nedeniyle özel jeoteknik tedbirlerin alınmasının gerekli olacağı alanları belirlemiş ve çoğunlukla toprak erozyonunun önlenmesine yönelik bir Toprak Koruma Planı talep etmişlerdir. RWE&TURCAS yetkililer tarafından talep edilen bu tedbirlerin tamamını uygulayacaktır. Havaya emisyonlar Proje alanı, temelde kırsal arazi kullanımı ile bir miktar sanayi kökenli havaya yapılan emisyon kaynaklarının (çimento fabrikası, DGKÇS için baca emisyonlarının atmosferde dağılım modellemesi tesisin faaliyetinin yer seviyesindeki konsantrasyonlar üzerindeki etkilerinin Dağılım modelinin sonuçları havaya yapılan emisyonların azaltılması için doğal gazın ve düşük NOx brülörlerinin planlanan yapılan RWE&TURCAS, Turkey P0084930 ŞUBAT 2010 9 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Özellikler KESİN Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri kireçtaşı ve mermer ocakları) ile yolların (Denizli - Ankara karayolu) ve bir demiryolu hattının (dizel emisyonları) bir karması olarak nitelendirilebilir. Tarım faaliyetleri kuru ve güçlü rüzgar şartlarında toz emisyonu kaynağı olabilmektedir. Örneğin Kaklık gibi konut faaliyetleri ile ticari faaliyetlerin (ısıtma, pişirme, odun yakma) yer aldığı yerleşim yerleri de emisyon kaynakları olabilir. Mevcut ortam havası kalitesinin özelliklerinin belirlenmesi amacıyla azot dioksit (NO2), kükürt dioksit (SO2) ve parçacık madde (PM) değerleri 2 ay boyunca 35 konumda ölçülmüş ve elde edilen değerler Türk ve Uluslararası hava kalitesi standartlarıyla (AB veya IFC standartları gibi) karşılaştırılmıştır. Özetle, Projenin hava kuşağı küçük ölçekte sanayileşmiş alanlara özgü şekilde ılımlı bir arka plan kirlenmesi göstermektedir. Bununla birlikte, yürürlükteki tüm ulusal standartlar karşılanmıştır. Ayrıca, aylık konsantrasyonlara göre azot dioksit (NO2), kükürt dioksit (SO2) ve parçacık madde (PM) değerlerinde uluslararası ortam havası kalite standartları da (IFC; AB) karşılanmıştır. değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Uygulanan modelde aynı zamanda yerel topografya ve meteorolojik durumlar da göz önünde bulundurulmuştur. İlgili baca emisyonları çoğunlukla NOx'tir; kullanılan doğal gazda önemli oranda SOx konsantrasyonları bulunmadığından ve doğal gazın yanması sonucu neredeyse hiç toz açığa çıkmadığından, toz veya SOx gibi havaya yapılan diğer emisyonlar ihmal edilebilir düzeydedir. Özetle, yeni elektrik santrali tarafından ilgili gazların konsantrasyonlarındaki hesaplanan artışlar yürürlükteki ulusal ve uluslararası standartları karşılayacaktır. DGKÇS tarafından yayılan ilave NOx, SOx ve toz konsantrasyonlarının katkısı standartlara kıyasla uzun vadeli ortalamalarda yerleşim yerlerinde (Kaklık, Yokuşbaşı, Alikurt, Aşağıdağdere) çok düşüktür. Kısa süreli standartlar açısından elektrik santralinin katkı oranı %20'nin altındadır ve bu da önemli değildir. Karbondioksit (CO2) emisyonları elektrik santralinde yüksek verimliliğe sahip DGKÇS tasarımı kullanılmasıyla görece düşük olacaktır. İnşaat faaliyetleri sırasında taşıtların hareketi, toprak işleri ve yüzeydeki materyallerin kaldırılması ile rüzgar erozyonu sayesinde sahada toz oluşabilecektir. İnşaat sırasında özel kullanımının ötesinde başka bir hafifletme tedbirine gerek olmadığını göstermektedir. İlgili hava kirleticilerinin (örneğin, NOx) ve teknik başvuru parametrelerini sürekli izlenmesi ve uluslararası standartlarla kıyaslama yapılması tesisin en uygun çalışma koşullarında işletilmesini mümkün kılacaktır. Düzensiz emisyon seviyeleri bu şekilde belirlenecek ve uygun karşı tedbirler kısa sürede alınabilecektir. İnşaat faaliyetlerinin hava kalitesi üzerindeki etkilerinin sınırlandırılması amacıyla örneğin kuru hava şartlarında sulama yapılması, yolların ve taşıt motorlarının bakımının iyi yapılması, vb. gibi birkaç hafifletme tedbiri uygulanacaktır. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 ŞUBAT 2010 10 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Özellikler Mevcut Durum KESİN Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri tedbirlerin alınması halinde bu etkinin düşük olacağı düşünülmektedir ( bir önceki sayfada, sağ sütuna bakın). Su tüketimi Soğutma suyu atıksu deşarjı ve Kaklık bölgesindeki yeraltı suyu akiferi yaklaşık 200 m kalınlığındadır ve killer, siltli kumlar, konglomerler ve kumlu çakıl katmanlarının ara katmanlı tabakalarından oluşmaktadır. Yeraltı suyuna zemin seviyesinden yaklaşık 30 m aşağıda veya daha alt seviyelerde rastlanmıştır. Bölgede yeraltı suyu sulama için ve aynı zamanda içme suyu olarak kullanılmaktadır. Saha yakınlarında sulama amacıyla yılda yaklaşık 15 milyon m³ yeraltı suyu kullanılmaktadır. Kaklık bölgesinde geçen 10 yıl içinde yeraltı suyu seviyelerinde azalma gözlemlenmiştir. Su tüketiminin mümkün olduğunca azaltılması için DGKÇS'nin tasarımına hava soğutmalı yoğuşturucu (HSY) ile soğutma, kondensat iyileştirme tesisini kurulması gibi su tasarrufu sağlayan bazı teknolojiler dahil edilmiştir. DGKÇS'nin çalışması için gerekli olan su miktarı sulama amaçları için gerekli olan su miktarına kıyasla düşüktür (%10'dan az). Yeraltı su tablası DGKÇS için kullanılacak kuyuların yakınlarında yılda üç kez (sulama öncesi, sulama sırasında ve sulama sonrası) ölçülecektir. Sahanın yaklaşık 2,8 km güneyinden Çürüksu (Aksu, Emir) Nehri geçer. Çürüksu Nehri güneyde Honaz Dağı'ndan gelen sularla Kaklık bölgesinden gelen suları toplar ve en sonunda Menderes Nehri'ne akar. Çürüksu Nehri genellikle yaz aylarında neredeyse kurur. Yaklaşık 500 m kuzeybatıda Çaykara çayı sahadan geçer. Uygulanan su tasarrufu teknolojileri sayesinde elektrik santrali sınırlı miktarda atıksu üretecektir. Atıksu bir atıksu arıtma tesisinde arıtılacaktır. Demineralizasyon tesisinde, kondensat iyileştirme tesisinde kullanılan ve atıksu arıtma tesisinde üretilen suyun tamamı azami oranda dahili olarak yeniden kullanılacaktır. Daha fazla temizlenmeye uygun olmayan geri kalan az miktardaki atıksu ilgili Türk standartlarına uygun Deşarj sınır değerlerinin karşılanmasının sağlanması için atıksu deşarjının düzenli izlenmesi. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 ŞUBAT 2010 11 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Özellikler Doğa üzerindeki etki KESİN Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Sahanın yaklaşık 500 m doğusunda Hasıl Çayı bulunur. Her iki çay da geçici küçük akarsulardır. olarak arıtılmak üzere yakındaki bir atıksu arıtma tesisine deşarj edilecektir. Arıtma işlemi, arıtma tesisinden gelen suyun alıcı ortam üzerindeki etkisinin en düşük düzeyde olmasını sağlayacaktır. İnşaat sırasında şantiye kampından gelen sıhhi atıksu deşarjı (geçici atıksu arıtma tesisleri dahil) ÇOB sınırları ve uluslararası standartlar dahilinde yapılacaktır. İşletme sırasında sınırlı miktarda sıhhi atıksu üretilecektir. Deşarja bağlı etki ÇOB sınırları ve uluslararası standart sınırları içinde tutulacaktır. Sahanın önemli bir kısmı (yaklaşık üçte dördü) buğday ve arpa ile kuru tarım faaliyetleri için kullanılmaktadır. Geri kalan kısımlar ekilmemiş arazi, maki ve taş ocaklarından oluşmaktadır. Saha çalışması sırasında doğu kesiminde (maki) çalılık bitkiler dışında doğal bitki neredeyse bulunmamıştır. IUCN Listelerinde (Uluslararası Kırmızı Liste) yer alan veya bölge için endemik olan bazı bitki türleri proje alanında düşük yoğunlukta bulunmuştur ve aynı zamanda civarında da bulunmaktadır. Proje sahasında Uluslararası Bern Sözleşmesinde listelenen iki ikiyaşayışlı, bir sürüngen, sekiz kuş DGKÇS yapısına yönelik arazi ihtiyacı nedeniyle güneybatı ve güney kesimlerdeki yaşam alanlarının kaybolması kaçınılmazdır. Sahanın kuzeyindeki (taş ocağının batısı ve doğusu) ve doğusundaki alanlar inşaat süresince geçici olarak kullanılacaktır ancak elektrik santrali yapılarıyla kalıcı şekilde kaplanmayacaktır. Endemik olan veya IUCN listelerinde yer alan bitki türleri gerek Türkiye'nin tamamında, gerekse Ege Bölgesinde yaygın ve bol miktardadır. Ayrıca bunlar saha sınırlarının dışında ekili arazilerde, step ve maki alanlarda da gözlenmiştir. Dolayısıyla bu bitki türleri projenin geliştirilmesiyle önemli bir tehlike RWE&TURCAS, Turkey P0084930 Hafifletme ve İzleme Tedbirleri İnşaat ve inşaat sonu için en azından aşağıdaki konuları içeren ekolojik inşaat yönetimi planının hazırlanması: • Gerekirse, inşaat başlangıcından önce uygun tedbirlerin alınmasıyla yuva yapma dönemleri boyunca kuşların rahatsız edilmesinden kaçınılması. • Sızan sular ve dökülmeler yoluyla inşaat sırasında flora ve fauna yaşam alanlarında herhangi bir kontaminasyon olmasından kaçınmak için iyi inşaat yönetimi planının hazırlanması. • Listelenen türler için uygun yaşam alanlarının sağlanması amacıyla inşaatın tamamlanmasından sonra maki ve ŞUBAT 2010 12 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Özellikler KESİN Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri ve bir memeli türü gözlemlenmiştir. Kuş türlerinden üçü aynı zamanda Türkiye Kırmızı Listesine göre tehlikede veya hassas olarak listelenmiştir. Sahada hiçbir kuşun ürediği gözlemlenmemiştir. altında olmayacaktır ve bitki türleri üzerindeki etkinin düşük olacağı düşünülmektedir. İki amfibi tür (sulama kanalında gözlenmiştir) dışında Bern, IUCN veya Türkiye kırmızı listesinde yer alan fauna türlerinin tamamı proje sahasının dışında maki ve step alanlarında, bir miktar da ekili alanlarda da gözlenmiştir. Gözlemlenen kuş türlerin hiçbirinin sahada yetiştiği gözlenmemiştir ancak yalnızca geçerken veya beslenme amacıyla sahada bulunmaktadırlar. Alanda benzeri yaşam alanları bulunduğundan, fauna türlerinin sahanın hemen yakınlarında yeterli beslenme yaşam alanlarına sahip olma olasılığı yüksektir. Dolayısıyla, listelenen fauna türlerinin proje boyunca önemli bir risk altında olması beklenmemektedir. Alanın yakınlarında benzeri yaşam alanları bulunduğundan, flora ve fauna türleri üzerindeki genel etkinin sınırlı olacağı düşünülmektedir. Sahanın yakınlarında üreyen veya yuva yapan kuş türleri belirlenmediğinden, saha oluşturma çalışmalarının neden olacağı toz ve gürültü gibi geçici etkilerin önemli olduğu düşünülmemektedir. Dolayısıyla, etkiler hareket ve beslenme alanlarının kaybıyla sınırlı kalmaktadır. Proje alanında hiçbir endemik fauna türü bulunmamıştır. step yaşam alanlarının oluşturulması. • Sıhhi koruma bölgesinde saha çevresinde ağaç ekilmesi. • Yetkililer tarafından sulama kanalının yerinin değiştirilmesinin istenmesi halinde yeri değiştirilen sulama kanalı ikiyaşayışlı türler için yaşam alanı olmaya uygun şekilde oluşturulacaktır. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 ŞUBAT 2010 13 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Özellikler Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri Gürültü Yürürlükteki gürültü standartlarıyla karşılaştırmak amacıyla mevcut durum olarak Haziran 2008'de beş noktada saha yakınlarındaki mevcut gürültü seviyelerinin gündüz (öğleden sonra), akşam ve gece (gece yarısı) vakitlerinde ölçümleri yapılmıştır. Ölçülen gündüz seviyeleri 36 dB(A) ile 52 dB(A) arasındadır ve en yüksek değerler yerleşim yerlerindedir. Bu sonuçlar Türk gündüz gürültü standardı olan 65 dB(A) ile konut bölgeleri için IFC standardını (55 dB(A)) karşılamaktadır. Ölçülen gece seviyeleri 38 dB(A) ile 53 dB(A) arasında değişmektedir. Türk standardı (55 dB(A)) karşılanırken IFC'nin gece standardı olan 45 dB(A) değeri Kaklık'ta bulunan alıcı noktasında aşılmıştır ve karayolu trafiğinin bunu etkilediği düşünülmektedir. Türbinler ve hava soğutmalı yoğuşturucu gibi tüm gürültü kaynakları göz önünde bulundurularak DGKÇS için bir gürültü modellemesi yapılmıştır. DGKÇS'nin tahmini gürültü seviyeleri mevcut durum çalışmalarında ölçülen mevcut gürültü seviyelerine eklenmiştir. Bu toplam gürültü seviyeleri Türk standartları ve Uluslararası (IFC) standartlar ile karşılaştırılmıştır. Toplam gürültü seviyeleri (mevcut gürültü ile DGKÇS için tahmin edilen gürültünün toplamı) Kaklık ve Yokuşbaşı'nın her ikisinde de gündüz ve gece saatlerinde Türk gürültü standartlarının altındadır. Uluslararası IFC standartları açısından Yokuşbaşı için toplam gündüz ve gece seviyeleri IFC standardını karşılayacaktır. Ancak, ölçülen mevcut değer zaten IFC standardının üzerinde olduğundan, Kaklık'taki gece seviyeleri IFC standardını aşmaktadır. Bu durumda IFC standartları, yeni tesisin neden olduğu gürültü seviyelerinin mevcut durum değerine kıyasla 3 dB(A)'dan daha yüksek olmaması gerektiği şeklinde ek bir ölçüt açıklar. Bu projede DGKÇS'nin gece saatlerindeki toplam gürültü seviyesi olan 53,1 dB(A)'ya katkısı yalnızca 0,4 dB(A)'dır. Bu etki insan kulağı tarafından Ayrıntılı tasarım MSİ yüklenicisi tarafından yapılacaktır. Farklı gürültü seviyelerinin ortaya çıkmasına yol açabilecek bazı değişiklikler yapılabilecektir. Dolayısıyla, gürültü modellemesi söz konusu rakamlara göre tekrarlanacaktır. MSİ Yüklenicisinin bir gürültü tahminiyle tasarımının yeterliliğini sergilemesi gerekecektir. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 Ayrıca, sahadaki ses gücü seviyesi gürültü kaynaklarına 1 m mesafede ulaşılabilir noktalarda 85 dB (A) değerini aşmayacaktır çünkü 85 dB (A) değeri mesleki sağlık ve güvenlik konusunda uluslararası standarttır. Belirlenmiş başvuru yerlerinde saha dışı yerel gürültünün düzenli izlenmesi için bir Gürültü İzleme Planı oluşturulacaktır; faaliyetin 1. yılı boyunca gündüz ve gece ölçümleri yapılacaktır. ŞUBAT 2010 14 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Özellikler Katı Atık Mevcut Durum Yakıt olarak doğal gaz kullanan DGKÇS'nin çalışmasının niteliği göz önünde bulundurulursa, yalnızca az miktarda atık üretilecektir. Doğal gazın yanması sonucu kül oluşmayacaktır. Ofis ve evsel atıklar gibi geleneksel katı atıkların ve atık ambalaj malzemelerinin yanı sıra teçhizatın onarım ve bakımından gelen su açısından zararlı veya tehlikeli çeşitli atıkları üretilebilir. Sahada üretilen tehlikeli atıklar örneğin atık laboratuar kimyasallarından, atık yağlayıcılardan, yağ/su ayrıştırıcılardan gelen yağlı arıtma çamurundan oluşur. KESİN Etki Değerlendirmesi algılanamaz durumdadır ve IFC standardının ek ölçütüne uygundur. Tüm atıklar sahada ayrıştırılacak, gereğince saklanacak ve yönetilecektir. Tüm atıklar belediye veya lisanslı yükleniciler tarafından Türk çevre yönetmelikleri ve uluslararası iyi uygulama standartları uyarınca bertaraf edilecektir. Tehlikeli atık lisanslı yükleniciler tarafından örneğin İzaydaş veya İzmit'teki tehlikeli atık düzenli depolama sahasında bertaraf edilecektir. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 Hafifletme ve İzleme Tedbirleri Katı atık üretiminden ve bertarafından doğacak etkilerden uzak durulmasını başarılı şekilde sağlamak için tesisin inşaat ve işletme aşamalarında aşağıdaki hafifletici tedbirler alınacaktır: • Sahadan alınan atıkların tamamı lisanslı bir atık yüklenicisi tarafından taşınacak ve İşletmeci bertaraf prosedürünü denetleyecektir; • Katı atıklar saha dışındaki mümkünse geri dönüşüm ve bertaraf tesislerine gönderilmeden önce farklı atık türlerine göre sahada ayıklanacak, toplanacak ve belirlenen depolama tesislerinde ve alanlarında depolanacaktır. • Bertaraf edilmek üzere sevk edilen tüm ilgili atıklar sahadan uzaklaştırılmadan önce türlerine, varış yerlerine ve diğer ilgili bilgilere göre kaydedilecektir ve • Depolama alanları, yönetim sistemleri ve bertaraf tesislerine yönelik standartlar üzerinde ilgili taraflarca anlaşılacaktır. • Tehlikeli atıklar ayrıca saklanacak ve nihai bertaraf için lisanslı bir tesise taşınacaktır. Sahada katı atık yönetiminden bir çevre mühendisi sorumlu olacak ve ŞUBAT 2010 15 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü Özellikler Mevcut Durum KESİN Etki Değerlendirmesi Taşıma Sahayı ulusal karayoluna bağlayan mevcut toprak yol asfaltlanacaktır. Planlanan DGKÇS'nin sahasında hiçbir yerel ulaşım güzergahı veya yolu bulunmamaktadır. DGKÇS'nin işletimi sırasında önemli bir trafik ilavesi olması beklenmemektedir. Erişim yolunun asfaltlanması aynı zamanda yolun diğer kullanıcıları (mermer sanayi, çiftçiler) açısından da yararlı olacaktır. İnşaat sırasında artan trafik sahayı D595 devlet karayoluna bağlayan kavşakta güvenlik riski doğurabilir. MSİ yüklenicisi inşaat sahasıyla ilgili trafik kaynaklı güvenlik risklerinin hafifletilmesi için uygun tedbirleri alacaktır. Kültür mirası üzerindeki etki Sahada veya civarında önemli hiçbir arkeolojik, tarihi veya kültürel kalıntının varlığı bilinmemektedir. Saha da bilinen hiçbir kültürel kalıntı olmadığından inşaatın herhangi bir etki yapması beklenmemektedir. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 Hafifletme ve İzleme Tedbirleri tüm atıkların çevresel riskleri en düşük seviyeye indirecek şekilde yönetilmesini sağlayacaktır. MSİ Yüklenicisi aynı zamanda saha içinde ve dışında inşaat trafiği güvenliğini (taşıma trafiği güvenliği, saha bağlantı yolu ile ulusal karayolunun kavşak noktasında güvenlik önlemleri, çalışanlara ve sürücülere talimat verilmesi) de içeren bir inşaat Sağlık ve Güvenlik Planı oluşturacaktır. Olasılık dışında olsa da, inşaat sırasında arkeoloji/kültür mirası bulunması halinde Türk Yönetmeliklerine göre MSİ Yüklenicisinin her türlü muhtemel buluntuyu yetkili idari mercie (Denizli Müze Müdürlüğü, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü) bildirmesi, yetkililerin taleplerine uygun hareket etmesi ve önemli buluntuların kaydını ve iyileştirilmesini yapması gerekmektedir. İnşaatın başlangıcından önce bir Şanseseri Buluntu Prosedürü oluşturulacak ve çalışanlara bilinçlendirme eğitimi verilecektir. ŞUBAT 2010 16 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Özellikler Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri Kazara salımlar, acil durumlar ve halk sağlığı üzerindeki etki: Kazara salımlar veya acil durumlar çevre koşulları (toprak, su) veya insan sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yapabilir. Termal elektrik santrallerinde gerçekleşebilecek büyük felaket veya acil durum türleri şunlardır: • Yangın; • Patlama; • Elektriğe çarpılma ve • Dökülmeler (yağ, asit, kimyasallar). Bunun yanı sıra gazla çalışan tesislere özgü tehlikeler temel olarak şunlardır: • Taşma önleme sistemi kaybı; • İçeride gaz patlaması ve • Döner makinelerin katastrofik arızası. DGKÇS'nin tasarımında yangın ve patlama riskinin en aza indirileceği şekilde can ve yangın güvenliği konusundaki Türk ve RWE (Alman/Avrupa) standartları uygulanacaktır ve büyük felaketlerin muhtemel olmadığı düşünülmektedir. Tesisin üçüncü şahıslara yönelik önemli bir muhtemel risk oluşturması beklenmemektedir. Bunun yanı sıra doğal gaz tesise boru hattıyla ulaştırılacağından, sahada doğal gaz depolama tesisi bulunmayacaktır. Ayrıca, sahada büyük tehlike oluşturmaya yetecek miktarlarda tehlikeli kimyasal tutulmayacaktır. DGKÇS tesisleri yürürlükteki tasarım standartlarına ve ölçütlerine göre doğal afet etkilerine dayanacak şekilde tasarlanacaktır. Yetkili merci olan DSİ'ye göre, saha geçmişte taşkına uğramamıştır ve gelecekte uğraması da olası değildir. Proje operatörü alt planları da içeren bir İşletme Yönetimi Planı geliştirecektir. Aynı zamanda alt planları içeren bir inşaat yönetimi planı da inşaat sırasında oluşturulacaktır. İnşaat ve işletme yönetimi planları şunlardan oluşur: • Dökülme Önleme ve İhtiyat Planı; • Malzeme Kullanma ve Depolama Talimatları • Tehlikeli Malzeme Kullanma Planı (uluslararası etiketleme sistemi dahil) • Atıksu İzleme • Acil Durum Müdahale Planı (kimyasal dökülmeleri ve salımları, yangın ve patlama gibi felaketleri, deprem veya fırtına gibi doğal afet yönetimlerini ele alır) Ayrıca Proje etkin bir deprem bölgesinde bulunmaktadır ve depremler meydana gelerek kazara salımlara veya acil durumlara neden olabilir. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 RWE&TURCAS İşletme Yöneticisi ile Çevre ve Sağlık Güvenliği Sorumlusu belirlenecektir. Çalışanlar kazalardan nasıl uzak durulacağı yönünde eğitilecektir. ŞUBAT 2010 17 ERM Denizli Elektrik Santrali - Proje Bilgilendirme Broşürü KESİN Özellikler Mevcut Durum Etki Değerlendirmesi Hafifletme ve İzleme Tedbirleri Sosyal Etkiler ve geçim kaynağı üzerindeki etkiler Bölgedeki başlıca geçim kaynakları yakındaki sanayi tesisleri ve çiftçiliktir. Alanda zaten çok yüksek oranda iç ve dış göç bulunmaktadır. İnşaat süresi boyunca inşaat faaliyetlerine bağlı olarak sahaya 200 ile 400 çalışanın erişmesi beklenmektedir. Civar alandan yeterli miktarda vasıflı işçi bulunamayacağı yüksek olasılık olduğundan sahada inşaat işçileri için bir kamp kurulması gerekeceği kabul edilmiştir. Yukarıda açıklandığı gibi arazi sahipleri geçim kaynağı üzerinde hiçbir etkinin meydana gelmeyeceğinin düşünüldüğü şekilde tazmin edilmiştir. Mümkün olduğunda ve yeterli beceriye sahip işçiler bulunduğunda yerli Türk çalışanların işe alınması amaçlanmaktadır. Çok sayıda işçinin yerel altyapı (örneğin, sağlık hizmetleri) üzerindeki muhtemel baskısını sınırlandırmak için Yüklenici tarafından inşaat işçilerine yönelik olarak Saha sınırları içinde uygun tedbirler (örneğin, sağlık merkezi veya kantin gibi tıbbi ve sosyal tesisler) sağlanacaktır. MSİ yüklenicisinin yabancı (varsa) ve yerel işgücü ile yerli halk arasında olması muhtemel kültürle ilgili çatışmaları azaltmak için her ikisi de RWE ve Turcas tarafından onaylanmış bir İş Sahası Yönetmeliği ve bir de Çalışanlara Yönelik Davranış Kuralları yayınlaması gerekecektir. RWE&TURCAS, Turkey P0084930 Anlaşmazlık giderme prosedürünü de içine alan bir halka yönelik şikayet mekanizması DGKÇS'nin inşaat ve işletme aşamalarında oluşturarak yerli halkın DGKÇS ile ilgili veya inşaat sırasındaki sorunlarını çözebilmeleri sağlanacaktır. ŞUBAT 2010 18 ERM