BODTrak™ II
Transkript
BODTrak™ II
DOC022.94.90072 BODTrak™ II KULLANIM KILAVUZU 02/2010, 2. Baskı © Hach Company, 2008, 2010. Tüm hakları saklıdır. Çin'de basılmıştır.. İçindekiler Bölüm 1 Teknik Özellikler ............................................................................... 5 Bölüm 2 Genel Bilgiler ..................................................................................... 7 2.1 Güvenlik bilgileri .......................................................................................... 7 2.1.1 Tehlikeyle ilgili bilgilerin kullanımı ..................................................... 7 2.1.2 Uyarı amaçlı etiketler ........................................................................ 7 2.2 Çalışma kuramı ........................................................................................... 8 2.2.1 Numuneye oksijen aktarımı .............................................................. 8 2.2.2 Basınç sensörü işlevi ........................................................................ 9 2.2.3 Karbondioksit çıkarma ...................................................................... 9 Bölüm 3 Montaj ................................................................................................ 11 3.1 Bileşen listesi ............................................................................................ 11 3.2 Elektriksel kurulum .................................................................................... 12 Bölüm 4 Çalıştırma ......................................................................................... 13 4.1 Operasyonel kontroller .............................................................................. 13 4.1.1 Kanal seçim tuşları ......................................................................... 14 4.1.2 Ok tuşları ........................................................................................ 14 4.1.3 ON (AÇ) tuşu .................................................................................. 14 4.1.4 OFF (KAPATMA) tuşu ................................................................... 14 4.2 Şişe bağlantıları ........................................................................................ 14 4.3 Saat ayarı ................................................................................................. 15 4.4 RS232 Arayüzü ......................................................................................... 15 4.5 Test sonuçlarını indirme ............................................................................ 15 4.5.1 Veri alma ........................................................................................ 17 4.5.2 Veri biçimi ....................................................................................... 18 4.5.3 Test sonuçlarını yazdırma .............................................................. 19 Bölüm 5 BODTrak™ II prosedürleri ........................................................... 20 5.1 Genel Bilgiler ............................................................................................ 20 5.2 Basitleştirilmiş prosedür ............................................................................ 21 5.3 Hach GGA (glukoz/glutamik asit) prosedürü ............................................. 23 5.4 Hach Standart Metot prosedürü ................................................................ 25 5.5 Tüm prosedürler için tamamlama adımları ............................................... 28 5.5.1 Sonuçların saptanması ................................................................... 31 5.6 Tipik eğriler ............................................................................................... 33 5.7 Özel durumlar ........................................................................................... 34 5.7.1 Numune seyreltme ......................................................................... 34 5.7.2 Numune tohumlama ....................................................................... 34 5.7.3 Numune sıcaklığı ............................................................................ 34 5.7.4 Zehirli maddeler .............................................................................. 34 5.7.5 Klor ................................................................................................. 35 5.7.6 pH etkisi .......................................................................................... 35 5.7.7 Aşırı doygunluk ............................................................................... 35 Bölüm 6 Bakım ................................................................................................. 37 6.1 Cihazın temizlenmesi ................................................................................ 37 6.1.1 Örnek şişeleri .................................................................................. 37 3 İçindekiler 6.1.2 Karıştırma çubukları ve sızdırmaz kapaklar ....................................37 6.1.3 Şişe koruyucuları .............................................................................37 Bölüm 7 Sorun giderme .................................................................................39 7.1 Yüksek oksijen ihtiyacı ..............................................................................40 7.2 Nitrifikasyon ...............................................................................................40 7.3 Aşırı gecikme .............................................................................................40 7.4 Numune sıcaklığı .......................................................................................40 7.5 Şişe sızıntısı ..............................................................................................41 Bölüm 8 Yedek Parçalar ve Aksesuarlar ..................................................43 8.1 Yedek parçalar ..........................................................................................43 8.2 Reaktifler ...................................................................................................43 8.3 İsteğe bağlı reaktifler .................................................................................43 8.4 Aksesuarlar ................................................................................................44 4 Bölüm 1 Teknik Özellikler Teknik özellikler, önceden bildirilmeksizin değiştirilebilir. Tablo 1 Teknik Özellikler Genel Aralık Seçilebilir; 0 - 35, 0 - 70, 0 - 350, 0 - 700 mg/L Boyutlar 28,9 x 26 x 9,8 cm (11 3/8 x 10 ¼ x 3 7/8 inç) Harici güç kaynağı Giriş: 110 - 240 V, 50/60 Hz; Çıkış: 24 V, UL CSA ve TUV onaylı Kapasite Altı adet 492 mL'lik şişe Sevkiyat ağırlığı 4 kg (8.8 lb) Çalışma sıcaklığı 20ºC (68ºF) Saklama sıcaklığı 0 - 40ºC (104ºF) Metot performans özellikleri Hassasiyet Her biri 150 mg/L glukoz ve glutamik asit içeren standart üzerinde, 6 adet BODTrak II cihazı kullanan tek bir analizci, 44 adet numune test ettiğinde %95 oranında 11 mg/L Güvenli Dağılım Limitine sahip 235 mg/L BOİ ortalaması ya da 224 ila 246 mg/L BOİ aralığı elde eder. Düşme 5 günde 3 mg/L'den daha az BOİ Çözünürlük 1 mg/L BOİ Tablo 2 Belgelendirme Belgelendirme Hach Şirketi, bu cihazın fabrikadan gönderilmeden önce uygun şekilde test edildiğini, incelendiğini ve cihaz için yayınlanan özellikleri taşıdığını belgeler. BODTrak II test edilmiş ve aşağıda belirtilen cihaz standartlarına sahip olduğu onaylanmıştır. FCC Bölüm 15, B Alt Bölüm B, Sınıf A: Hach Company tarafından onaylı Intellistor deney kayıtlarını destekler. Kanada Parazite Neden Olan Ekipman Yönetmelikleri, ICES-003, A Sınıfı: Hach Company tarafından onaylı Intellistor deney kayıtlarını destekler. 89/336/EEC EMC uyarınca EN 55011/CISPR 11(EMI) “B” Sınırları: Hach Company tarafından onaylı Intellistor deney kayıtlarını destekler. 89/336/EEC EMC uyarınca EN 50082-1 (İmmünite): Hach Company tarafından onaylı Hach Company deney kayıtlarını destekler. Standartların kapsamı: • IEC 801-2 ve EN 61000-4-2 (ESD) • IEC 801-3 ve EN V50140 (RF ve EM Alanları) • IEC 801-4 ve EN 61000-4-4 (Hızlı Değişken) • EN 61000-4-5 (Dalgalanma) Garanti: ABD'de 1 yıl, AB'de 2 yıl 5 Teknik Özellikler Tablo 2 Belgelendirme (devamı) Radyo frekans paraziti Bu A Sınıfı dijital cihaz, Kanada Parazite Neden Olan Cihaz Yönetmeliğinin tüm şartlarını karşılamaktadır. Bu cihaz, FCC Kuralları, Bölüm 15’e uygundur. Çalıştırma aşağıdaki iki koşula bağlıdır: (1) Bu cihaz, zararlı parazitlere neden olmaz ve (2) bu cihaz istenmeyen işlemlerin neden oldukları da dahil olmak üzere her türlü paraziti kabul eder. Uyarı: Bu birim üzerinde yapılan ve açık şekilde uygunluktan sorumlu tarafça onaylanmayan değişiklikler ve modifikasyonlar, kullanıcının bu cihazı kullanma yetkisini geçersiz kılabilir. Bu cihaz, test edilmiş ve FCC Kuralları, Bölüm 15 uyarınca A Sınıfı bir dijital cihaz sınırlarını karşıladığı tespit edilmiştir. Bu sınırlar, ekipmanın bir işyeri ortamında çalıştırılması durumunda zararlı parazitlere karşı uygun koruma sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu cihaz, telsiz frekansı enerjisi üretir, kullanır ve yayabilir ve kullanım kılavuzuna uygun olarak kurulmazsa ve kullanılmazsa telsiz iletişimlerine zararlı parazitlere neden olabilir. Bu cihazın bir konut alanında kullanılması zararlı parazitlere neden olabilir. Böyle bir durumda kullanıcının masrafları kendisine ait olmak üzere bu parazitleri gidermesi gerekecektir. Sınıf A FCC sınırlamalarına uygun olarak bu ünitede koruyuculu kablolar kullanılmalıdır. Bu cihaz radyo frekans enerjisi kullandığı ve çalıştırdığı için radyo ve televizyon alıcılarında parazit görülebilir. Bu tür bir parazit oluşursa, kullanıcı parazitten kurtulmak için gerekli adımları izlemelidir. Parazit sorunlarının azaltılmasına dair aşağıdaki yöntemler, kolaylıkla uygulanabilir: • Cihazın parazite sebep olduğunu onaylamak için BODTrak II cihazını kapatın. • BODTrak II, parazit oluşturduğu cihazla aynı prize takılıysa başka bir prize takmayı deneyin. • BODTrak II'yi parazite neden olduğu cihazdan uzak bir noktaya taşıyın. • Cihazın parazite neden olduğu cihazın alıcı antenini başka bir yere taşıyın. • Yukarıda sıralanan önlemleri birlikte uygulamayı deneyin. 6 Bölüm 2 Genel Bilgiler 2.1 Güvenlik bilgileri Bu cihazı paketinden çıkarmadan, kurmadan veya çalıştırmadan önce lütfen bu kılavuzun tümünü okuyun. Tehlikeler ve uyarılarla ilgili tüm ifadeleri dikkate alın. Aksi halde, kullanıcının ciddi şekilde yaralanması ya da ekipmanın hasar görmesi söz konusu olabilir. Bu cihazın korumasının bozulmadığından emin olun, cihazı bu kılavuzda belirtilenden başka bir şekilde kullanmayın veya kurmayın. 2.1.1 Tehlikeyle ilgili bilgilerin kullanımı TEHLİKE Potansiyel olarak veya yakın bir zamanda olmasından korkulan, önlenmediği takdirde ölümle ya da ciddi yaralanmalarla sonuçlanacak tehlikeli bir duruma işaret eder. UYARI Potansiyel olarak veya yakın bir zamanda olmasından korkulan, önlenmediği takdirde ölümle ya da ciddi yaralanmalarla sonuçlanabilecek tehlikeli bir duruma işaret eder. DİKKAT Potansiyel olarak küçük veya orta dereceli bir yaralanmaya neden olabilecek tehlikeli duruma işaret eder. Önemli Not: Engellenmediği takdirde cihazda hasara neden olabilecek bir durumu belirtir. Özel olarak vurgulanması gereken bilgiler. Not: Ana metindeki hususları destekleyen bilgiler. 2.1.2 Uyarı amaçlı etiketler Cihaza yapıştırılmış olan tüm etiketleri ve uyarı notlarını okuyun. Burada belirtilenlere uyulmadığı takdirde kişisel yaralanmalar ortaya çıkabilir ya da cihaz hasar görebilir. Cihazın üzerinde bulunan semboller; kılavuzda tehlike veya dikkat ifadesiyle yer alır. Bu simge, aletin üzerinde belirtildiği takdirde, çalıştırma ve/veya güvenlik bilgileri için kullanım kılavuzuna referansta bulunur. Bu simgeyle işaretlenmiş elektrikli ekipmanlar, 12 Ağustos 2005 tarihinden itibaren Avrupa genel atık sistemlerine atılamaz. Avrupa yerel ve ulusal düzenlemeleri (2002/96/EC sayılı AB Direktifi) uyarınca, Avrupa'daki elektrikli ekipman kullanıcılarının artık eski veya kullanım süresi dolmuş ekipmanları atılmak üzere, kullanıcının hiçbir bedel ödemesine gerek olmadan, Üretici'ye iade etmeleri gerekmektedir. Not: Geri dönüşüm için iade etmeden önce lütfen kullanım süresi dolmuş cihazın, üretici tarafından verilen elektrikli aksesuarların ve tüm yardımcı bileşenlerin uygun şekilde bertaraf edilebilmesi için nasıl iade edilmesi gerektiği konusunda gerekli talimatları almak üzere üretici veya tedarikçi ile irtibata geçiniz. 7 Genel Bilgiler 2.2 Çalışma kuramı Respirometrik Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ) kontrollü bir ortamda 20°C'de (68°F) gerçekleştirilen bir testtir. Test süresi analize veya protokole göre 5, 7 veya 10 gün olabilir. BOİ testi, bir su numunesinde organik madde oksitleyen bakteriler tarafından tüketilen oksijen miktarını ölçer. Test, atık su arıtma tesislerindeki atık yüklenmelerini ölçmek ve atık su arıtmanın etkinliğini incelemek için kullanılır. BOİ test sonuçları, genel oksijen alım modellerinin bulunmasına yardımcı olur. Bu, operatörlerin tesis işleme etkinliğini değerlendirmelerini ve doğru arıtma prosedürlerini bulmalarını sağlar. Seyreltme metoduna bir alternatif olarak BODTrak™ II'nin avantajları şöyle sıralanabilir: • Numune oluşturmak için minimum süre. • Daha az toplam test süresi. • BODTrak II metodu 2 ila 3 gün arasında, seyreltme yöntemine (BOD5) benzer sonuçlar verir. • Kalibrasyon ve çözünmüş oksijen ölçümü gerekli değildir. • BODTrak II testinin izlenmesi kolaydır. • Numune devamlı olarak karıştırılır ve doğal koşullar altında saklanır. Böylece BODTrak II, doğal ortamda karşılaşılan oluşumlara benzer sonuçlar verir. Seyreltme metodu, numuneye ilave oksijen katmaz. Bu durum daha yüksek oksijen tükenme oranına ve biyokimyasal tepkilerin muhtemel gecikmelerine yol açabilir. • Cihaz devamlı olarak BOİ sonucunu gösterdiğinden, BOİ her zaman izlenebilir. Kapalı BODTrak II sistemindeki basınç değişiklikleri bir LCD ekranda grafiksel şekilde litre başına miligram olarak (mg/L) gösterilmektedir. Sistem, seçilen süre aralığında 360 tek tip veri noktası sağlar. • BODTrak II sistemi, sistemden devamlı olarak karbondioksit çıkarır, böylece izlenen basınç farklılığının kullanılan oksijen miktarıyla orantılı olması sağlanır. • Deneysel sıcaklık elde etmek için numuneye ısı uygulandığında gaz arıtımı negatif hatalara sebep olabilir. BODTrak II, bu oluşumu düzeltir. BODTrak II, sıcaklık dengelenene kadar testi başlatmaz. 2.2.1 Numuneye oksijen aktarımı Numunedeki bakteriler numune şişelerindeki organik maddeleri tüketirken oksijen kullanır. Numune üzerindeki şişedeki hava %21 oranında oksijen içerir ve bakteriler tarafından kullanılan çözünmüş oksijeni yeniler. Test sırasında, her şişedeki numune karıştırma çubuklarıyla devamlı olarak karıştırılır. Böylece numuneye havadan oksijen taşınır ve böylece doğal koşullarla benzerlik sağlanır. 8 Genel Bilgiler 2.2.2 Basınç sensörü işlevi BODTrak II, test şişesinde dıştan gelen atmosferik basınç değişikliklerin oluşmasına engellemek için sızdırmaz şekilde yalıtılmıştır. Basınç sensörleri numune şişelerindeki hava basıncını izler. Oksijen tüketildiğinde, şişe başlığındaki basınç düşer. Basınç düşüşü doğrudan BOİ ile ilişkilidir. 2.2.3 Karbondioksit çıkarma Mikroorganizmalar numunedeki organik maddeyi oksitlerken karbondioksit oluşur. Karbondioksitin ölçüme engel olmaması için sistemden atılması gerekir. Testten önce tüm numune şişelerinin sızdırmaz kapaklarına konan potasyum hidroksit peletleri, karbondioksiti atar. 9 10 Bölüm 3 Montaj 3.1 Bileşen listesi Aşağıda belirtilen öğeleri sevkiyatla gelen ürünlerle karşılaştırın. Öğelerden biri eksik veya zarar görmüş ise, üreticiye başvurun. • BODTrak™ II cihazı • NEMA 5-15P tip prize sahip UL/CSA onaylı 115 VAC güç kaynağı • Avrupa kıtasında kullanılan fişe sahip uyumlu hale getirilmiş 230 VAC güç kablosu • 115 V ila 230 V arasında otomatik geçişe sahip güç kaynağı • 6 sızdırmaz kapak • 6 BODTrak II sarı numune şişesi • 6 BODTrak II manyetik karıştırma çubuğu • Spatül • Bir paket besin tampon solüsyon yastığı • Bir kutu potasyum hidroksit pelet 11 Montaj 3.2 Elektriksel kurulum Güç adaptörü, evrensel IEC konnektörüne AC gücü sağlar (Şekil 1). Güç düğmesi cihazı açar ve kapatır. Şekil 1 Harici bağlantılar 1 Güç düğmesi 2 Evrensel IEC konnektörü 12 3 RS232 konnektörü Bölüm 4 Çalıştırma 4.1 Operasyonel kontroller BODTrak™ II operatör kontrolleri Şekil 2'de gösterilmektedir. Şekil 2 Operasyonel kontroller 1 Ekran 4 ON/OFF (AÇ/KAPAT) tuşları1 2 Kanal seçim tuşları 5 Güç göstergesi 3 Ok tuşları 1 ON/OFF (AÇ/KAPAT) tuşları testi başlatır ve durdurur. Cihazı açmaz veya kapatmazlar. 13 Çalıştırma 4.1.1 Kanal seçim tuşları 6 şişeden birine ait verileri göstermek için ilgili kanal seçim tuşuna basın. Kanal seçim tuşları aynı zamanda düzeltilecek bir parametreyi seçmek için cihaz kurulum menüsünde de kullanılır. Tablo 3 Tablo 3 Kanal tuşu kurulum parametreleri 4.1.2 Kanal Parametre 1 Yıl (0-99) 2 Ay (1-12) 3 Gün (1-31) 4 Saat (0-24) 5 Dakika (0-59) 6 Test Uzunluğu (5, 7 veya 10 gün) Ok tuşları Ekran, dikey eksende BOİ değerlerinin bir grafiğini ve yatay eksende gün olarak süreyi gösterir. Seçilen veri noktasının yaklaşık koordinatlarını (süre, BOİ) göstermek amacıyla imleci BOİ eğrisi boyunca hareket ettirmek için sol ve sağ ok tuşlarına basın. Veri noktası zaman aralığı ve BOİ değeri ekranın sağ alt köşesinde gösterilir. İmleç, kanal ekranı üzerinde otomatik olarak son alınmış veri noktası üzerinde konumlanır. Cihaz kurulum menüsüne gitmek için ok tuşlarına aynı anda basılı tutun. Ok tuşları aynı zamanda saat, tarih, test uzunluğunu ve aralığını değiştirmek için de kullanılır. 4.1.3 ON (AÇ) tuşu Aralık seçim menüsüne erişmek için kanal görüntüleme ekranından ON (AÇ) tuşuna basın. Ardından, seçilen kanalda testi başlatmak için ON (AÇ) tuşuna basılı tutun. 4.1.4 OFF (KAPATMA) tuşu Test, DELAY (ERTELEME) veyaRUN (ÇALIŞMA) modundayken, OFF (KAPATMA) tuşuna basılı tutulduğunda test manuel olarak durdurulur. Cihaz ekranında END (SONLANDIR) öğesi görüntülenir. OFF (KAPATMA) tuşu aynı zamanda cihaz kurulum menüsünden veya aralık seçim menüsünden çıkmak için de kullanılır. Çıkıştan önce yapılan her türlü değişiklik kaydedilecektir. 4.2 Şişe bağlantıları Her şişe konumunda/kanalında plastik bir manşonla numaralandırılmış kullanılabilir bir tüp bulunur. Şişe konumları 1'den 6'ya kadar numalandırılmıştır, gövdenin sol 14 Çalıştırma arka köşesinde 1 numaralı şişe bulunur. Kılavuz olarak kanal seçim tuşlarını kullanın. 4.3 Saat ayarı Saat ayarlanmadan önce tüm kanallarda END (BİTTİ) veya CLEAR (Boş) öğesi görüntülenmelidir. Cihaz kurulum menüsü görüntülenene kadar iki ok tuşunu aynı anda basılı tutun. Kullanılabilir kanal tuşuna (Tablo 3 sayfa 14) basarak ayarlanacak saat parametresini seçin. Seçili parametreyi düzenlemek için ok tuşlarını kullanın. Her parametreyi aynı şekilde ayarlayın. Tüm saat ayarları yapıldığında, ayarları kaydedip veri görüntüleme ekranına dönmek için OFF (KAPATMA) tuşuna basın. 4.4 RS232 Arayüzü Tüm RS232 bağlantıları, Seri I/O portu (Şekil 1 sayfa 12) aracılığıyla gerçekleştirilir. Cihazda bulunan Seri I/O portuna, bilgisayar arayüz kablosunun 9 pinli D konnektörünü bağlayın. Kablonun diğer ucunu bilgisayarın Seri I/O portuna (Com 1 veya Com 2) bağlayın. BODTrak II cihazı bir Veri İletişim Cihazı (VİC) olarak donatılmıştır. BODTrak II, eşitlik ve bir dur biti olmadan 8 veri biti ile 9600 baud'da çalışır. Cihaza devamlı 9600 baud'da aktarım sağlanamazsa bilgisayar veya yazıcı tamamlanmış aktarım alamaz. Not: Radyo Frekans Emisyonları gerekliliklerini karşılamak için belirlenmiş kablonun veya dengi bir korumalı kablonun kullanılması zorunludur. 4.5 Test sonuçlarını indirme Test sonuçlarını bir bilgisayara aktarmak için: 1. Sırasıyla PROGRAMS (Programlar), ACCESSORIES (Donatılar), COMMUNICATIONS (Bağlantılar), HYPERTERMINAL (HyperTerminal) öğelerini seçin. 2. Connection Description (Bağlantı Tanımı) penceresinde, bağlantı için bir isim girin ve bu bağlantı için bir simge seçin. OK (TAMAM) öğesine tıklayın. 3. Connect To (Bağlantı Hedefi) penceresinde, BODTrak II cihazına bağlı COM portunu seçmek için aşağı açılır menüyü kullanın. OK (TAMAM) öğesine tıklayın. 4. COM portu özelliklerini yapılandırın: BPS = 9600, Veri Biti = 8, Eşlik = Yok, Durdurma Biti = 1, Akış Denetimi = Yok. 5. OK (TAMAM) öğesine tıklayın. Bağlantı simgesi görüntülenecektir. 6. Sırasıyla TRANSFER (Aktarma), CAPTURE TEXT (Metin yakala) öğelerini seçin. 7. Capture Text (Metin Yakala) penceresinde belirli bir kaydetme yeri seçmek için BROWSE (Gözat) öğesine tıklayın. Dosyaya isim verin ve SAVE (Kaydet) öğesine tıklayın. 8. Capture Text (Metin Yakala) penceresinde START (Başlat) öğesine tıklayın. 9. BODTrak II'yi çalıştırın. İndirilecek veri için kullanılabilir kanal tuşuna basın. 15 Çalıştırma 10. HyperTerminal penceresinde GA yazın ve ardından ENTER tuşuna basın. Ekran yeni veri eklemeyi sonlandırdığında aktarım tamamlanmış olur. 11. Sırasıyla TRANSFER (Aktar), CAPTURE TEXT (Metin yakala), STOP (Durdur) öğelerini seçin. 12. Ardından CALL (Çağır), DISCONNECT (BAĞLANTIYI KES) ÖĞELERINI SEÇIN. Bağlantısı kesilen gösterge görüntülenir. 13. HyperTerminal oturumunu sonlandırmak için sırasıyla FILE (Dosya), EXIT (Çık) öğelerini seçin. 14. Oturumu ve tüm cihaz/port yapılandırma ayarlarını kaydetmek için YES (Evet) öğesine tıklayın. 16 Çalıştırma 4.5.1 Veri alma Yakalanan metin dosyasından veri almak için: 1. Yeni veya mevcut bir elektronik çizelge açın. Sırasıyla DATA (Veri), IMPORT EXTERNAL DATA (Dış Veri Al), IMPORT DATA (Veri Al) öğelerini seçin. 2. HyperTerminal'de yakalanan metin dosyasını seçin. IMPORT (Al) öğesine tıklayın. 3. Text Import Wizard'da (Metin Alma Sihirbazı) dosya türü olarak Delimited (Sınırlı) öğesini, elektronik çizelgedeki başlangıç satırını ve dosya kaynağı olarak Windows (ANSI) öğesini seçin. NEXT (Sonraki) öğesine tıklayın. 4. Space (Alan) sınırlandırıcısı ve Treat consecutive delimiters as one (Ardışık sınırlayıcıları tek olarak işle) işaret kutularını işaretleyin. NEXT (Sonraki) öğesini tıklayın. 5. Column (Sütun) veri formatı olarak General (Genel) öğesini seçin ve FINISH (Bitir) öğesini tıklayın. 6. Import Data (Veri Al) penceresinde Existing worksheet (Mevcut çalışma sayfası) öğesini seçin. Başlangıç hücresini seçin ve OK (TAMAM) öğesine tıklayın. Veri, elektronik çizelgenizde görüntülenecektir. 7. Elektronik çizelgeyi kaydetmek için sırasıyla Dosya (Dosya), Save As (Farklı Kaydet) öğelerini seçin. Elektronik çizelge verileri HyperTerminal'de veya BODTrak II ile düzenlenemez veya biçimlendirilemez. 17 Çalıştırma 4.5.2 Veri biçimi HyperTerminal'e bir sonuç dizisi indirildiğinde, teste ait tüm veriler duraklama olmadan gönderilir. Veri akışı durdurulamaz veya duraklatılamaz. Şekil 3 kanal sayısını, başlangıç tarihini, başlangıç saatini ve indirilen veri biçimini gösterir. Bunu mg/L cinsinden BOİ değerleri takip eder. Bu örnekte sadece maksimum 360 eşit uzaklık noktasına sahip ilk veri noktaları gösterilir. Her satırın ardından bir satış başı ve yeni satır gelir. Veri akışının sonunda "Test Run to Completion" (Test Çalıştırması Tamamlandı) gibi bir mesaj ve dolar işareti ($) görüntülenir. Testin başlangıcında küçük negatif BOİ değerleri görülürse, Sorun giderme sayfa 39'e başvurun. BOD Log for Ch 1 (1. Kanal için BOİ Günlüğü) Status (Durum): END (BİTTİ) Full Scale (Tam Ölçek): 700 mg/L Test length (Test uzunluğu): 7 gün Start Date (Başlangıç Tarihi): 3/3/08 Time (Saat): 13:04 Days (Gün), Reading (Okuma) (mg/L) 0,00.0 0,05.10 0,11.12 0,16.12 0,22.14 0,27.14 0,33.12 0,38.8 0,44.10 0,50.12 0,55.12 0,61.14 Test Run to Completion (Test Çalıştırması Tamamlandı) $ Şekil 3 İndirilen test verisi 18 Çalıştırma 4.5.3 Test sonuçlarını yazdırma BODTrak II, isteğe bağlı bir aksesuar olarak satılan Citizenship PD-24 yazıcısı ile uyumludur (Bölüm 8 sayfa 43). Yazıcı ile birlikte verilen soket adaptörünü kullanarak yazıcı kablosunu BODTrak II'deki seri porta bağlayın. Yazıcı arayüzü ayarlarının doğru olduğundan emin olun (bölüm 4.4 sayfa 15). BODTrak II cihazını açın. Test sırasında herhangi bir anda yaklaşık 5 saniye boyunca kullanılabilir kanal numarasını basılı tutun. Böylece BODTrak II'deki test sonuçları yazıcıya aktarılır. Cihaz grafiksel ekran görüntüsünün bir kopyasını ve kesilmiş bir veri akışı (127 veri noktası) gönderecektir. 19 Bölüm 5 BODTrak™ II prosedürleri 5.1 Genel Bilgiler Üç çeşit BODTrak II prosedürü bulunur. Uygulama gerekliliklerini en iyi karşılayan prosedürü seçin. Numune tohumlama, ekstra besin veya tampon gerekli değilse Simplified procedure (Basitleştirilmiş prosedür)(bölüm 5.2 sayfa 21) önerilir. Bu prosedür, doğruluk gereklilikleri bağlayıcı olmadığında da önerilir. Hach GGA (glucose/glutamic acid) procedure (Hach GGA glukoz/glutamik asit prosedürü)(bölüm 5.3 sayfa 23) tohumlanmış GGA kullanılarak gerçekleştirilen tüm doğruluk ve performans kontrolleri için önerilir. Test doğruluğunun önemli olduğu durumlarda da önerilir. Numuneler tohumlandığında veya ekstra besin veya reaktif eklendiğinde Hach Standard Method procedure (Hach Standart Metot prosedürü)(bölüm 5.4 sayfa 25) önerilir. Su ve Atık Su İncelemesinde Standart Metotlar, 21. Baskı, Metot 5210 D Respirometrik Metot standardını uygularken bu prosedürü kullanın. Tüm prosedür çeşitlerini, bu prosedürlere ilişkin tamamlama adımları takip eder (bölüm 5.5 sayfa 28). Aynı cihazda ama farklı şişelerde bu prosedürlerin bir kombinasyonunu kullanmak mümkündür. Sadece bir test uzunluğu seçilebilir. Teste başlamadan önce: Her prosedür için kullanılabilir numune hacim tablosunu kullanın. Cihaz DELAY (ERTELEME) modundayken güç kesilirse, test duracak ve güç yeniden geldiğinde durum CLEAR (BOŞ) olarak değişecektir. Testi yeniden başlatın. Cihaz RUN (ÇALIŞMA) durumundayken güç kesilirse, güç yeniden bağlandığında test kaldığı yerden devam edecektir. Deiyonize suyu bir gece boyunca 20ºC'deki bir inkübatörde bekletin. Havayla doyurmak için deiyonize suyu çalkalayın. Tohumu gece boyunca 20ºC sıcaklığa sahip bir inkübatörde bekletin. Bekletilen solüsyonu sallamamaya özen gösterin. Tohum solüsyonunun üzerinden pipetle alın. Numunelerin BOİ değerleri 700 mg/L'den büyükse seyreltme gerekir (5.7 sayfa 34). Deniz seviyesinden 5000 fitten daha yüksekte ise 0 ila 35 mg/L arasındaki BOİ aralığı 0 ila 25 mg/L BOİ'ye düşer. Diğer test aralıkları için ayarlama yapmak gerekli değildir. Numune tohumlama ve ön işlem dahil olmak üzere özel durumlar için bölüm 5.7 sayfa 34'e bakın. Sadece BODTrak II karıştırma çubuklarını ve şişelerini kullanın. Bunlar, özel olarak BODTrak II ile kullanım için tasarlanmıştır. 20 BODTrak™ II prosedürleri 5.2 Basitleştirilmiş prosedür Gerekli aparatlar: BODTrak II şişesi Termometre Karıştırıcı (isteğe bağlı) Dereceli silindir Gerekli reaktifler: 1 besin tampon yastığı Tablo 4 Basitleştirilmiş numune hacimleri BOİ aralığı mg/L Numune hacmi mg/L 0 - 35 420 0 - 70 355 0 - 350 160 0 - 700 95 1. Numuneyi 19 - 21ºC (66 F - 70ºF) arasında bir değere ısıtın veya soğutun. 2. Büyük oranda çökelebilir veya yüzebilir katı maddeler varsa numuneyi karıştırıcıda homojen hale getirin. 3. Numune aralığı için doğru numune boyutunu seçin (Tablo 4). Numuneyi dereceli silindirde ölçün. 21 BODTrak™ II prosedürleri 4. Dereceli silindire 1 besin 5. Dereceli silindir içeriğini tampon yastığı içeriğini BODTrak II şişesine ekleyin. aktarın. İlave numuneler için adım 1 ve 5 arasındaki işlemleri tekrarlayın. 22 6. Tüm prosedürler için tamamlama adımlarına geçin (bölüm 5.5 sayfa 28). BODTrak™ II prosedürleri 5.3 Hach GGA (glukoz/glutamik asit) prosedürü Gerekli aparatlar: BODTrak II şişesi Dereceli silindir Volumetrik pipet ve pipet doldurucu Tensette® pipet ve pipet uçları Yıkama suyu şişesi Ampül kırıcı Gerekli reaktifler: Deiyonize su Hach GGA solüsyonu 1 besin tampon yastığı Teste başlamadan önce: Manometrik Metot için Hach BOİ Standart Solüsyon Ampüllerini (3000 mg/L Glukoz, 3000 mg/L Glutamik asit) kullanın. Her biri 150 mg/L glukoz ve glutamik asit içeren standart üzerinde, 6 adet BODTrak II cihazı kullanan tek bir analizci, 44 adet numune test ettiğinde %95 oranında 11 mg/L Güvenli Dağılım Limitine sahip 235 mg/L BOİ ortalaması ya da 5 günün ardından 224 ila 246 mg/L BOİ aralığı elde eder. GGA numunelerinden önce daima boş tohum hazırlayın. Tüm GGA numuneleri ve boş tohumlar için aynı miktarda tohum kullanın. Özel durumlar için bölüm 5.7 sayfa 34'e bakın. Boş tohum hazırlama 1, 3'den 7'ye kadar olan adımları uygulayın. Numune hazırlama Adım 1 ve 7 arasındaki işlemleri uygulayın. 23 BODTrak™ II prosedürleri Tablo 5 GGA numune hacimleri BOİ aralığı (mg/L) GGA hacmi (mL) Tohum hacmi (mL) Son Hacim (mL) 0 - 350 8,0 10 - 35 160 Not: Tohum dayanıklılığı bilinmiyorsa 20 ML kullanın. Optimum GGA sonuçlarını elde etmek üzere tohum hacmini gerektiği şekilde ayarlayın. Tüm GGA numuneleri ve boş tohumlar için aynı miktarda tohum kullanın. 1. 200 mL'lik dereceli silindire ortalama 30 mL'lik deiyonize su ekleyin. 2. Hach GGA solüsyonunun 8,0 mL'sini dereceli silindire aktarmak için volumetrik bir pipet kullanın. 3. Dereceli silindire 1 besin tampon yastığı içeriğini ekleyin. 5. Deiyonize yıkama suyu şişesi kullanarak numuneyi 160 mL'ye kadar seyreltin. 6. Hazırlanmış numuneyi dereceli silindirden BODTrak II şişesine aktarın. Not: Boş tohum hazırlarken bu adımı atlayın. 4. Dereceli silindire doğru miktarda tohum eklemek için tensette pipeti kullanın (Tablo 5). 7. Tüm prosedürler için tamamlama adımlarına geçin (bölüm 5.5 sayfa 28). 24 Not: İlave GGA numuneleri için adım 1 ve 6 arasındaki işlemleri tekrarlayın. BODTrak™ II prosedürleri 5.4 Hach Standart Metot prosedürü Gerekli aparatlar: Termometre BODTrak II şişesi Karıştırıcı (isteğe bağlı) Dereceli silindir Tensette pipeti ve pipet uçları Yıkama suyu şişesi Gerekli reaktifler: 1 besin tampon yastığı İlave besin veya tampon (isteğe bağlı) Deiyonize su Teste başlamadan önce: Doğru numune boyutunu seçmek için numune hacim tablosunu kullanın (Tablo 6). Numune tohumlayacaksanız, numune hazırlamadan önce boş bir tohum hazırlayın. Boş tohumu da diğer numuneler gibi değerlendirin ve 5. adımı atlayın. Özel durumlar için bölüm 5.7 sayfa 34'e bakın. Tablo 6 Hach Standart Metodu numune hacimleri BOİ aralığı (mg/L) Numune hacmi (mL) Tohum hacmi (mL) Son hacim (mL) Seyreltme faktörü 0 - 35 370 10 - 35 420 1,14 0 - 70 305 10 - 35 355 1,16 0 - 350 110 10 - 35 160 1,45 0 - 700 45 10 - 35 95 2,11 Not: Tohum dayanıklılığı bilinmiyorsa 20 ML kullanın. Optimum sonuçlar elde etmek üzere tohum hacmini gerektiği şekilde ayarlayın. 25 BODTrak™ II prosedürleri 1. Numuneyi 19 - 21ºC (66 - 70ºF) arasında bir değere ısıtın veya soğutun. 2. Büyük oranda çökelebilir veya yüzebilir katı maddeler varsa numuneyi karıştırıcıda homojen hale getirin. 4. Dereceli silindire 1 besin 5. Numune tampon yastığı içeriğini tohumlayacaksanız, ekleyin. dereceli silindire doğru miktarda tohum eklemek için tensette pipeti kullanın (Tablo 6 sayfa 25). 26 3. Numune aralığı için doğru numune boyutunu seçin (Tablo 6 sayfa 25). Numuneyi dereceli silindirde ölçün. 6. Gerekirse daha fazla besin veya tampon ekleyin. Toplamda 50 mL'den daha fazlasını (tohum, besin, tampon) eklemeyin. BODTrak™ II prosedürleri 7. Gerekliyse deiyonize bir yıkama suyu şişesi ile son test aralığı hacmine kadar doldurun (Tablo 6 sayfa 25). 8. Hazırlanmış numuneyi dereceli silindirden BODTrak II şişesine aktarın. 9. Tüm prosedürler için tamamlama adımlarına geçin (bölüm 5.5 sayfa 28). Not: İlave numuneler için adım 1 ve 8 arasındaki işlemleri tekrarlayın. 27 BODTrak™ II prosedürleri 5.5 Tüm prosedürler için tamamlama adımları Gerekli aparatlar: BODTrak II Spatül BOİ inkübatörü Sızdırmaz kapak Karıştırma çubuğu Gerekli reaktifler: 2 adet potasyum hidroksit peleti 1. Şişeye bir adet BODTrak II karıştırma çubuğu koyun. 28 2. Şişenin boynuna bir sızdırmaz kapak koyun. 3. Koruyucu kapağa 2 adet potasyum hidroksit peleti eklemek için spatül kullanın. Her numune şişesi için adım 1 ve 3 arasındaki işlemleri uygulayın. BODTrak™ II prosedürleri 4. Şişeleri BODTrak II gövdesi üzerine koyun. Kullanılabilir tüpü numune şişesine bağlayın ve kapağı sıkıca kapatın. 5. Cihazı inkübatöre koyun. İnkübatör sıcaklığı 20 ± 1ºC (68 ± 1ºF) olmalıdır. 6. Cihazı prize takın ve çalıştırın. Tüm karıştırma çubuklarının döndüğüne emin olun. Çubuklardan dönmeyen olursa şişeyi kaldırıp yeniden yerine koyun. 7. Cihaz kurulum menüsüne erişmek için aynı anda sol ve sağ ok tuşlarını basılı tutun. 8. Test uzunluğu parametresine erişmek için Channel 6 (6. Kanal) tuşuna basın. 5, 7 veya 10 günlük bir test seçmek için ok tuşlarını kullanın. 9. Seçimlerinizi kaydedip menüden çıkmak için OFF (KAPAT) tuşuna basın. Not: Gerekliyse saat ve tarih ayarı yapın (bölüm 4.3 sayfa 15). Not: Cihaz performansı diğer sıcaklıklarda test edilmemiştir. Not: Seçilen test uzunluğu 6 kanalın tümü için geçerlidir. 29 BODTrak™ II prosedürleri 10.Testi başlatmak için şişe için kullanılabilir kanal numarasına basın. 11.ON (AÇ) tuşuna basın. Aralık seçim menüsü görüntülenir. 13.Testi başlatmak için ON (AÇ) tuşunu basılı tutun. Bir grafik görüntülenecektir. 14.Test aralığını ayarlamak için adım 10 ve 13 arasındaki işlemleri tekrar uygulayın ve 6 kanalın her birini başlatın. 6'dan daha az numune mevcutsa 6 kanalın tümünü çalıştırmak gerekli değildir. Not: Testi iptal etmek için OFF (KAPAT) tuşunu basılı tutun. Not: Veri toplamadan önce yerleşik olarak 1 saatlik cihaz/numune dengeleme süresi vardır. Bu süre boyunca ekranda DELAY (ERTELEME) yazısı görüntülenecektir. 30 12.Test aralığını seçmek için ok tuşlarını kullanın. Not: 0 ile 35 ve 0 ile 70 mg/L aralıkları için sol ok tuşunu kullanın. 0 ile 350 ve 0 ile 700 mg/L aralıkları için sağ ok tuşunu kullanın. BODTrak™ II prosedürleri 5.5.1 Sonuçların saptanması Seçili test süresinin (5, 7 veya 10 gün) ardından, ekranda END (BİTTİ) yazısı görüntülenecektir. Gerçekleştirilen prosedür, sonuçların saptanmasını belirler. Sonuçlar, Basitleştirilmiş, Hach GGA veya Hach Standart Metodu olmak üzere seçilen prosedüre göre belirlenir. 5.5.1.1 Basitleştirilmiş numune sonuçları BODTrak II ekranında Basitleştirilmiş Prosedür sonuçları görüntülenir. Sonuçları görüntülemek için kullanılabilir kanal seçim tuşuna basın. Not: Numune önceden seyreltilmişse, cihaz okuyucusuna bir seyreltme faktörü uygulayın (bölüm 5.7.1 sayfa 34). 5.5.1.2 Hach GGA (glukoz/glutamik asit) sonuçları Hach GGA prosedürü sonuçları için boş tohum ve tohumlanan GGA numune sonuçları gereklidir. 1. Boş tohum şişesi için kanal seçim tuşuna basın. Sonuçlar görüntülenir. 2. Tohumlanmış GGA numune şişesi için kanal seçim tuşuna basın. Sonuçlar görüntülenir. 3. Sonuçları hesaplayın: BOD mg/L = tohumlanan GGA numune sonucu - boş tohum sonucu 5.5.1.3 1. Hach Standart Metot sonuçları Hach Standart Metodu numune şişesi için kanal seçimi tuşuna basın. Sonuçlar görüntülenir. Not: Tohum boşluğunu tüm diğer numuneler gibi değerlendirin. Not: Numune önceden seyreltilmişse, cihaz okuyucusuna bir seyreltme faktörü uygulayın (bölüm 5.7.1 sayfa 34). 2. Seçili aralığa bağlı seyreltme faktörünü bulun (Tablo 6 sayfa 25). Örneğin: Seçilen numune aralığı 0 ile 350 mg/L BOİ arasındaysa seyreltme faktörü 1,45'tir. 3. Düzeltilmiş sonuçları hesaplayın: BOİ mg/L = BOİ mg/L (cihaz okuma değeri) X seyreltme faktörü Örneğin: Cihaz Okuma Değeri = 200 mg/L, BOİ seyreltme faktörü = 1,45 200 mg/L x 1,45 = 290 mg/L BOİ (Düzeltilmiş Sonuç) 31 BODTrak™ II prosedürleri 4. Numuneler tohumlandığında, sonuçları bu denklemi ve düzeltilmiş sonuçları kullanarak hesaplayın: SA BOD ( mg/L ) = A – B x -------- SB Burada: A = tohumlanan numunenin düzeltilmiş BOİ değeri B = boş tohumun düzeltilmiş BOİ değeri SA = numunedeki tohum hacmi (numune aynı zamanda GGA olabilir) SB = boş tohum, tohum hacmi Örneğin: A= 290 mg/L BOİ B= 120 mg/L BOİ SA= 20 mL SB= 110 mL 20mL BOD ( mg/L ) = 290mg/L – 120mg/L x ------------------- 110mL BOİ mg/L = 268 mg/L 32 BODTrak™ II prosedürleri 5.6 Tipik eğriler 10 günlük bir test süresindeki tipik eğriler Şekil 4'de gösterilmektedir. Hatalı eğimler için Şekil 5 sayfa 39'ye bakın. Şekil 4 Tipik eğriler 1 Substrat varyasyonu için tipik 2 Tipik 3 Gecikme süresi için tipik 33 BODTrak™ II prosedürleri 5.7 Özel durumlar 5.7.1 Numune seyreltme Bilinmeyen numune BOİ sıvı atığı genellikle 0 ila 70 mg/L aralığındadır. Bilinmeyen numune BOİ giriş sıvısı genellikle 0 ila 700 mg/L aralığındadır. Bir numunenin oksijen ihtiyacı 700 mg/L'den fazla olduğunda yüksek kaliteli distile veya deiyonize su ile numuneyi seyreltin. İlave seyreltme faktörünü eklemek için sonuçları hesaplayın. Örneğin: numunenin BOİ değeri 1000 mg/L ise, numune 1:1'i distile veya deiyonize su ile seyreltin. Tahmin edilen mevcut BOİ değeri 500 mg/L'dir. Seçilen prosedürün 0 ila 700 mg/L'lik aralığı için tabloda belirtilen numune hacmini kullanın. Cihaz okuma sonucunu 2 ile çarpın. Hach Standart Metot prosedürünü uyguluyorsanız, kalan hesaplamalarla devam edin. 5.7.2 Numune tohumlama BOİ numunelerinin bazı türleri numunedeki organik maddeyi oksitlemek için yeterince bakteri içermez. Çoğu endüstriyel atık bu türdendir. Bazı kanalizasyon arıtma tesisi atıkları klorlanır ve esasen steril hale getirilir. Yaşayabilir bakterilerin yokluğunda BOİ testi yapılamaz. Bu tür numuneleri test etmek için her şişeye yaşayabilir bakteri popülasyonu içerdiği bilinen bir kaynaktan tohum doldurun. Çoğu numuneyi tohumlamak için sabit evsel atık su tesisi giriş sıvısı veya ana arıtıcı sıvı atığı tercih edilen tohum kaynaklarıdır. Karışık çözelti veya dezenfekte edilmemiş sıvı atığı tohumlama için kullanılabilir ancak nitrifikasyon inhibitörünün eklenmesi önerilmektedir. Ticari tohum kaynakları bazen uygundur. Hazırlık için üreticinizin talimatlarına bakın. 5.7.3 Numune sıcaklığı Su ve Atık Su İncelemesinde Kullanılan Standart Metotlar; 21. Baskı, 2005; 5210 D, BOİ testi için 20 ±1°C'lik (68°F) bir inkübasyon sıcaklığı önermektedir. BODTrak II cihazını 20 ±1 °C'ye ayarlanmış bir inkübatöre koyun. Hach marka uygun bir BOİ inkübatörü mevcuttur.bölüm 8.1 sayfa 43 Numuneleri 20 ± 1°C'ye kadar ısıtın veya soğutun. Not: Cihaz performansları 20°C'nin dışındaki sıcaklıklarda onaylanmamıştır. 5.7.4 Zehirli maddeler Endüstriyel ve klorlanmış numuneler sıklıkla zehirli madde içerir ve BOİ testi gerçekleştirilirken özel durumlar gerektirirler. Numunedeki zehirli maddeler BOİ değerlerinin düşmesine sebep olacaktır. Zehirli maddeleri veya bu maddelerin etkilerini en aza indirmek için numuneyi seyreltin. Su ve Atık Su İncelemesinde Kullanılan Standart Metotlar, 21. Baskı, 5210 D'ye bakın. 34 BODTrak™ II prosedürleri 5.7.5 Klor Testten önce numunedeki klor temizlenmelidir. Düşük klor konsantrasyonlarını yok etmek için numuneyi testten önce 1-2 saat oda sıcaklığında bekletin. 2 saat beklettikten sonra hala klor kalmış veya klor konsantrasyonu yüksek ise, kloru temizlemek için sodyum tiyosülfat ekleyin: 1. 250 mL'lik bir erlenmayer şişesine numunenin 100 mL'sini ekleyin. 2. 100 g/L'lik potasyum iyodür solüsyonunun 10 mL'sini ve 0,02 N sülfürik asit standart solüsyonunun 10 mL'sini erlanmayer şişesine ekleyin. 3. Nişasta indikatör solüsyonundan 3 damla ekleyin ve karıştırmak üzere döndürün. 4. 0,025 N Sodyum Tiyosülfat standart solüsyonu koyu maviden renksiz hale gelene kadar titrasyon yapın. 5. Kalan numuneyi klorsuzlaştırmak için gerekli olan sodyum tiyosülfat miktarını hesaplayın: ( kullanılan mL ) ( mL sample to be dechlorinated odyum Tiyosülfat mL'si = ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------100 6. Numuneye gereken 0,025 N sodyum tiyosülfat standart solüsyon miktarını ekleyin ve iyice çalkalayın. 10 ila 20 dakika ardından BOİ testini uygulayın. 5.7.6 pH etkisi Numune pH değeri 6 ila 8 aralığının dışında ise, düşük BOİ test sonuçları ortaya çıkabilir. Bu pH değerini kaynak numune koşullarıyla simüle etmek için koruyun veya pH değerini nötral (pH 7'ye tamponlanmış) değere ayarlayın. Kostik numunelerini nötrleştirmek için 1.0 N (veya daha zayıf) sülfürik asit kullanın. Asidik numuneleri nötrleştirmek için 1.0 N (veya daha zayıf) sodyum hidroksit kullanın. Numuneler pH'a ayarlandığında aynı zamanda tohumlanmalıdır. 5.7.7 Aşırı doygunluk Aşırı doygunluğa ulaşan soğuk numuneleri (20°C'de 9 mg/L'den fazla çözünmüş oksijen içeren) doygunluk seviyesine getirmek için: 1. Numune sıcaklığını yaklaşık 20°C'ye kadar ısıtın veya soğutun. 2. Numune şişesinin yarısını numune ile doldurun. 3. 2 dakika boyunca çalkalayın veya 2 saat boyunca filtreli basınçlı hava ile havalandırın. 35 BODTrak™ II prosedürleri 36 Bölüm 6 Bakım TEHLİKE Kullanım kılavuzunun bu bölümünde açıklanan görevler ancak yetkili personel tarafından gerçekleştirilmelidir. 6.1 Cihazın temizlenmesi BODTrak™ II cihazına dökülen damlaları deiyonize veya distile su ile nemlendirilmiş yumuşak bir bezle temizleyin. 6.1.1 Örnek şişeleri Her testin ardından numune şişelerini boşaltın ve bol sıcak su ile iyice temizleyin. Kalıntıları temizlemek için fırça, sıcak su ve sabun kullanın. Kalıntılar BOİ'ye neden olur. Tüm deterjanı çıkarmak için musluk suyu ve ardından distile veya deiyonize su ile şişeleri iyice temizleyin. 6.1.2 Karıştırma çubukları ve sızdırmaz kapaklar Karıştırma çubuklarını sıcak su ve sabun ile temizleyin. Birikintileri temizlemek için fırça kullanın. Tüm deterjanı çıkarmak için musluk suyu ve ardından distile veya deiyonize su ile şişeleri temizleyin. Sızdırmaz kapakları dikkatlice boşaltın ve su ile durulayın. Kurumaları için ters çevirin. 6.1.3 Şişe koruyucuları Şişe koruyucuları, şişelerin devrilmesine engel olur ve saklama sırasında tüpün idaresini sağlar. Saklamak için tüpü şişe koruyucusundaki boşluğa koyun. Tüpü saat yönünün tersine doğru çevirin ve koruyucunun içindeki şişe kapağını kapatın. 37 38 Bölüm 7 Sorun giderme 10 günlük bir test süresindeki hatalı BOİ eğrileri Şekil 5'de gösterilmektedir. Tipik eğrileri için Şekil 4 sayfa 33'ye bakın. Şekil 5 Hatalı BOİ eğrileri 1 Yüksek oksijen ihtiyacı 4 İlk numune sıcaklığı 20 ºC altında ya da oksijen ile aşırı doygun durumda 2 Nitrifikasyon 5 Şişe sızıntısı 3 Aşırı gecikme 39 Sorun giderme 7.1 Yüksek oksijen ihtiyacı Aralığın üstündeki (örn. 160 mL'lik numune alındığında 350 mg/L'den yüksek olan BOİ) numuneler 1. Eğride gösterilen sonuçlara sebep olacaktır (Şekil 5 sayfa 39). Numuneyi seyreltin (bölüm 5.7 sayfa 34) veya daha yüksek bir BOİ aralığı ve farklı bir numune hacmi (Tablo 4 sayfa 21, Tablo 5 sayfa 24 veyaTablo 6 sayfa 25) kullanın. Numunenin BOİ aralığı bilinmiyorsa: • Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ) testinden elde edilen sonuçları kullanın. KOİ'nin 0,68 ile çarpılmasıyla yaklaşık bir BOİ değeri elde edilebilir. • Aynı numuneyi farklı hacimlerde kullanarak bir dizi BOİ testinden elde edeceğiniz sonuçları kullanın. • Ya da kullanılabilir bir BOİ aralığı seçmek için seyreltme oranlarını kullanın. Genellikle, giriş sıvısı 0-700 mg/L aralığında iken sıvı atığı 0-70 mg/L aralığındadır. Numunenin BOİ'si 700 mg/L'den yüksek olduğunda numuneyi seyreltin (bölüm 5.7 sayfa 34). 7.2 Nitrifikasyon 2. Eğri ile gösterilen durum nitrifikasyona bir örnektir (Şekil 5 sayfa 39). Tipik eğriden sapma (kesikli çizginin gösterdiği gibi) test süresinin sonuna doğru içbükeyin büyümesinden açıkça anlaşılmaktadır. Organik nitrojenin biyolojik olarak oksidasyonu normal evsel atık suda 5 gün sonra görülür. Bakterileri nitratlaştırmak diğer bakteri türlerinden daha yavaş ilerler. Ancak, bazı numuneler yüksek oranda bakteri nitratlaştırma konsantrasyonu içerir ve nitrifikasyon daha çabuk gerçekleşebilir. Hach Nitrifikasyon İnhibitörü ile nitrifikasyon sorunlarını kontrol edebilirsiniz. İnhibitör tozunu boş bir numune şişesine dağıtın ve numuneyi ekleyin. Hach Dağıtma kapağı ile boş şişeye 6 damla (yaklaşık 0,48 gram) dağıtın. Yedek parçalara ve aksesuarlara başvurun (Bölüm 8 sayfa 43). 7.3 Aşırı gecikme 3. Eğri (Şekil 5 sayfa 39) inkübasyon sürecine yeterli bakteri ile başlamayan bir testi göstermektedir. Yeterli bakteri olmayan bir numune ile test yapmak için numuneyi tohumlayın (bölüm 5.7.2 sayfa 34). Bakteri aklimasyonu da 3. Eğriyi oluşturabilen durumlara sebep olur. Bu bazen standartlarda ve eklenen tohumda görülür. Daha fazla tohum ekleyin veya farklı bir tohum kaynağı seçin. 7.4 Numune sıcaklığı 4. Eğrinin ilk negatif sonuçları (Şekil 5 sayfa 39) ilk numune sıcaklığının belirlenen 20 ± 1ºC aralığının altında olduğunu göstermektedir. Oksijenle aşırı doyurulmuş bir numune aynı zamanda bu tür bir eğri (bölüm 5.7.3 sayfa 34 ve bölüm 5.7.7 sayfa 35) oluşturacaktır. 40 Sorun giderme 7.5 Şişe sızıntısı 5. Eğri (Şekil 5 sayfa 39) bir şişe sızıntısı göstermektedir. Şişe sızıntısı aynı zamanda sistemden yanıt alınmamasına sebep olabilir. Bu tür bir durum oluşursa, korucuyu kapağın ve şişe kapağının kirli veya hasarlı olmadığını kontrol edin. 41 42 Bölüm 8 Yedek Parçalar ve Aksesuarlar 8.1 Yedek parçalar Miktar Ürün Numarası BODTrak™ II Cihazı, 115/230 VAC 1 2952400 Açıklama Şişe, BODTrak II, sarı (6x) 1 714421 Güç kablosu, 18/3 SVT 7.5', Kuzey Amerika'daki 115 VAC'lik kullanım için 10A-125 VAC 1 2959200 Güç Kablosu, 8' ve Avrupa'da kullanım için 230 VAC'lik priz 1 2959100 Güç Kaynağı 1 2952500 Bilgisayara veri aktarmak için bilgisayar kablosu 1 2959300 Sızdırmaz kapak 1 2959500 Spatül 1 1225700 Karıştırma Çubuğu, manyetik, BODTrak II 1 2959400 Miktar Ürün Numarası Respirometrik BOİ besin tamponu yastığı 1 2962266 Potasyum hidroksit peletleri 1 31425 Miktar Parça Numarası Nitrifikasyon inhibitörü, 35 g 1 253335 35 g'lık şişeler için (nitrifikasyon inhibitörüyle kullanım için) dağıtma kabı 1 45901 Çok Tohumlu İnoklum (50x) 1 2918700 8.2 Reaktifler Açıklama 8.3 İsteğe bağlı reaktifler Açıklama Potasyum iyodür solüsyonu, 100 g/L, 500 mL 1 1228949 Sodyum Hidroksit standart solüsyonu, 1,0 N, 900 mL 1 104553 Sodyum Tiyosülfat standart solüsyonu, 0,025 N, 1000 mL 1 35253 Nişasta indikatör solüsyonu, damlatma şişesi, 100 mL MDB 1 34932 Sülfürik asit, ACS, 500 mL 1 97949 43 8.3 İsteğe bağlı reaktifler (devamı) Miktar Parça Numarası Sülfürik asit, 0,02 N standart solüsyon, 1000 mL 1 20353 Sülfürik asit, 1,0 N standart solüsyon, 1000 mL 1 127053 BOİ için standart voluette ampül, manometrik için 3000 mg/L, 10-mL/ampül, 16 ampül 1 1486610 Miktar Parça Numarası Voluette ampülleri için ampül kırma kiti 1 2196800 Şişe, yıkama suyu, 500 mL 1 62011 Şişe, polietilen, tıkaçlı, 4 L 1 1486817 Açıklama 8.4 Aksesuarlar Açıklama Fırça, silindir, boyut 2 1 68700 Büret, düz musluk, Teflon tapa, 25 mL 1 1405940 Klamp, büret, çift 1 32800 Silindir, dereceli, 10 mL 1 50838 Silindir, dereceli, 25 mL 1 50840 Silindir, dereceli, 50 mL 1 50841 Silindir, dereceli, 100 mL 1 50842 Silindir, dereceli 250 mL 1 50846 Silindir, dereceli, 500 mL 1 58049 Silindir, dereceli, 1000 mL 1 50853 Şişe, erlenmayer 1 50546 İnkübatör, BOİ, Model 205, 110 V 1 2616200 İnkübatör, BOİ, Model 205, 220/240 V 1 2616202 Pipet, Tensette®, 0,1 - 1,0 mL 1 1970001 Pipet, Tensette, 1 - 10 mL 1 1970010 Pipet uçları, 0,1 - 1,0 mL (50x) 1 2185696 Pipet uçları, 0,1 - 1,0 mL (1000x) 1 2185628 Pipet uçları, 1 - 10 mL (50x) 1 2199796 Pipet uçları, 1 - 10 mL (250x) 1 2199725 Pipet doldurucu, 3 valf 1 1218900 Pipet, serolojik, cam, 10 mL 1 53238 Yazıcı, kablolu Citizen PD-24 1 2960100 44 Yedek Parçalar ve Aksesuarlar 8.4 Aksesuarlar (devamı) Miktar Parça Numarası Su ve Atık Su İncelemesinde Kullanılan Standart Metotlar 1 2270800 Destek sehpası, büret 1 32900 Termometre, Cıvalı, -20 ila 110°C 1 56601 Açıklama Termometre, Cıvasız, -20 ila 110°C 1 2635702 Su Damıtma Cihazı, 120 V 1 2615900 Su Damıtma Cihazı, 220 V 1 2615902 Su Sistemi, Ultra Saf, Millipore Direct -Q 3 1 2512100 DQ3 arıtma paketi 1 2512201 45 Yedek Parçalar ve Aksesuarlar 46 47 HACH COMPANY World Headquarters P.O. Box 389, Loveland, CO 80539-0389 U.S.A. Tel. (970) 669-3050 (800) 227-4224 (U.S.A. only) Fax (970) 669-2932 orders@hach.com www.hach.com HACH LANGE GMBH Willstätterstraße 11 D-40549 Düsseldorf, Germany Tel. +49 (0) 2 11 52 88-320 Fax +49 (0) 2 11 52 88-210 info@hach-lange.de www.hach-lange.de HACH LANGE Sàrl 6, route de Compois 1222 Vésenaz SWITZERLAND Tel. +41 22 594 6400 Fax +41 22 594 6499 © Hach Company/Hach Lange GmbH, 2011. Tüm hakları saklıdır. A.B.D.'de basılmıştır 02/2011 2. Baskı