belediye gelirleri - Türkiye Belediyeler Birliği
Transkript
belediye gelirleri - Türkiye Belediyeler Birliği
Dr. Fazıl AYDIN Samsun’da(Havza)doğmuştur. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü’nde Lisans, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Yüksek Lisans ve Doktorasını tamamlamıştır. Ankara Üniversitesi’nde “AT Temel Eğitim Sertifika Programı” ile “Avrupa Topluluğu Uzmanlık Eğitim Sertifika Programı”nı, Harvard Üniversitesi Program on Tax Analysis and Revenue Forecasting sertifika programını tamamlamış, ABD’de Kalamazoo Valley Communite College İşletme eğitimi almıştır. 1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1989 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yetki Sınavını vererek Yetkili Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yeterlik Sınavını vererek Gelirler Kontrolörü ve 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur. Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı’nda Başkan Yardımcılığı, Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Grup Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Gelirler Kontrolörleri Ar-Ge Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan ve Yönetim Kurulu Danışmanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Danışmanı görevlerini ifa etmiştir. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde öğretim görevlisidir. Vergi Başmüfettişi görevini ifa etmektedir. Yayımlanmış onaltı kitabı ve çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Evli ve iki çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir. Tunus Caddesi No: 12 Kavaklıdere / ANKARA Tel: (0312) 419 21 00 | Faks: (0312) 419 21 30 www.tbb.gov.tr ISBN: 978-975-6311-83-7 Fatih ACAR Dr. Fazıl AYDIN TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ Tüm Yönleri ile Belediye Gelirleri Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları Fatih ACAR Samsun’da(Ladik)doğmuştur. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümünde Lisans, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mali Hukuk Ana Bilim Dalında Yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler Kontrolörü, 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur. Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. 1998 yılında dokuz ay süre ile İngiltere’de vergi konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak üzere yurtdışında görevlendirilmiştir. 2003 yılında Bursa Defterdarı, 2004 yılında Adana Defterdarı ve 2005-2007 yılları arasında Adana kurucu Vergi Dairesi Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. 2007 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak atanmıştır. 2008 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan Vekilliği görevini ifa etmiştir. 2011 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı’na atanmıştır. 2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarlık görevine atanmış olup, Müsteşarlık görevini ifa etmektedir. Petrol mevzuatı ve muhasebesi ile anonim şirketlerde kar dağıtımının vergilendirilmesi konulu iki ayrı tez çalışması, Adana Vergi Dairesi Başkanlığı kalite geliştirme ekibince hazırlanan “Toplam Kalite Yönetimine Bakış”, “Mükellef Hakları ve Ödevleri”, “Vergi ve İstihdam Politikası Açısından Kayıt Dışı Ekonomi”, “Hükümet Programları ve Kalkınma Planlarında Sosyal Güvenlik”, “Hükümet Programları ve Kalkınma Planlarında Tarım”, “Başarı İçimizde(Yöneticiler İçin Başarının Anahtarları)”, “Türkiye’nin Sosyal Güvenlikle İmtihanı” konulu kitapları ile vergi ve ekonomi konusunda çok sayıda yayımlanmış makalesi bulunmaktadır. Evli ve üç çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir. Tüm Yönleri İle BELEDİYE GELİRLERİ Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları Fatih ACAR - Dr. Fazıl AYDIN Ankara 2013 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ TÜRKĠYE BELEDĠYELER BĠRLĠĞĠ TÜM YÖNLERĠ ĠLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları Fatih ACAR Dr. Fazıl AYDIN ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı MüstaĢarı Vergi BaĢmüfettiĢi (E. Gelirler BaĢkontrolü) Aralık, 2013 Ankara TBB |i TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ TÜRKĠYE BELEDĠYELER BĠRLĠĞĠ Tunus Caddesi No: 12, 06680 Kavaklıdere / ANKARA Tel: (0 312) 419 21 00 Faks: (0 312) 419 21 30 www.tbb.gov.tr tbb@tbb.gov.tr ISBN: 978-975-6311-83-7 Tasarım: Bilal BERBER Gizem GÖZ Baskı: Sarıyıldız Ofset Ġvogsan AğaçiĢleri Sanayi Sitesi 523 Sok. No:31 Yenimahalle/ANKARA Tel:(0 312) 395 99 94 Faks:(0 312) 394 77 49 ii | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Bu kitapta yer alan tüm görüĢ ve değerlendirmeler yazarların Ģahsi görüĢ ve değerlendirmeleri olup, hiçbir Ģekil ve surette çalıĢtıkları ve mensubu oldukları Kurumları bağlamaz ve iliĢkilendirilemez. TBB | iii TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ ÖNSÖZ Mahalli yerinden yönetim, hizmet yerinden yönetiminde olduğu gibi hizmetin değil, alanın, yerin önem taĢıdığı yönetim biçimidir. Mahalli yerinden yönetim idareleri belli bir yer, alan içinde o bölgede yaĢayan insanların mahalli, ortak ve uygar ihtiyaçlarının giderilmesi ile görevlidirler.1 Onuncu Kalkınma Planında2 mahalli idareler ile ilgili olarak temel amaç; mahalli idarelerin daha etkin, hızlı ve nitelikli hizmet sunabilen, katılımcı, Ģeffaf, çevreye duyarlı, dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını gözeten ve mali sürdürülebilirliği sağlamıĢ bir yapıya kavuĢturulması olarak açıklanmıĢtır. Mahalli idarelerin temel hedefi ise vatandaĢlara sunulan hizmetlerden duyulan memnuniyeti en üst düzeye çıkarmak Ģeklinde belirtilmiĢtir. Osmanlı Ġmparatorluğunda ilk belediye teĢkilatı 1271 (1855) tarihinde Ġstanbul’da teĢkil olunan Ģehremanetile ile baĢlamıĢtır.3 Türkiye’de belediye teĢkilatı Ġstanbul ve taĢraya ait olmak üzere 1293 (1876) yılında yayınlanan iki Kanun’a dayanıyordu. 14 Nisan 1930 tarih ve 1580 sayılı Kanun’la da Türkiye belediyeciliği en yeni esaslara göre ıslah edilmiĢtir.4 Ülkemizde anayasa düzenleme bakımından yerel yönetim birimleri; il özel idaresi, belediye ve köylerden oluĢmaktadır. Bu yerel yönetim birimlerinin idari yapılanma süreci değiĢik evrelerden geçerek kendine özgü bir seyir izlemiĢtir.5 Belediyelerin toplum hayatındaki öneminin giderek artmasının esas nedeni, son 30-40 yıllık devrede Ģehirlerdeki nüfusun önemli ölçüde artmıĢ olmasıdır. Çünkü belediyeler, Ģehir yerel yönetimleridir. ġehirlerin büyümesi ve yeni Ģehir merkezlerinin oluĢması ile belediyelere düĢen görevlerle birlikte belediyelerin sayısı da artmıĢtır.6 1Nuri TORTOP: Mahalli Ġdareler, Türkiye ve Orta Doğu Amme Ġdaresi Enstitüsü Yayınları No: 211, Ankara, 1984,s,11. 2Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,152.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 3Tevfik KORAL: Mahalli Ġdarelerde Vergi Resim ve Harçlar, Ġstanbul Halk Basımevi, Ġstanbul 1944,s,36. 4 Tevfik KORAL,a.g.e.,s,38. 5 Duran BÜLBÜL: Yerel Yönetimler Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara,2006,s,120. 6 Osman PEHLĠVAN: Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon, 2005,s,209. iv | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Ülkemizde belediye yönetiminde yaĢayan nüfus, geliĢme sürecine paralel olarak sürekli artıĢ göstermektedir. Nitekim 2007 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre belediye yönetiminde yaĢayan nüfus yaklaĢık 58,6 milyon ve bu nüfusun toplam nüfusa oranı % 83 iken, 2012 yılında bu rakamlar sırasıyla 63,7 milyon ve % 84,3 olmuĢtur. Bu çerçevede belediyelerin önemi giderek artmakta, bu durum belediye gelirlerinin önemini de artırmaktadır. Belediye gelirleri 26.05.1981 tarih ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda7 düzenlenerek günümüzde uygulanmaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu ile ilgili düzenleme ve uygulamalar Maliye Bakanlığı ve ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından yerine getirilmektedir. Belediye gelirleri; 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda dört ayrı kısım olarak düzenlemiĢtir. Vergiler birinci kısımda, harçlar ikinci kısımda, harcamalara katılma payları üçüncü kısımda, vergi ve harç tarifelerinin tespitine iliĢkin düzenlemeleri de içeren çeĢitli hükümler ise dördüncü kısımda düzenlenmiĢtir. Anayasa’nın 127’nci maddesinde mahalli idarelere görevleriyle orantılı gelir sağlanır hükmü yer almaktadır. Belediye gelirlerinin en önemli kaynağını 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu8 ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu9 çerçevesinde tahsil edilen gelirler oluĢturmaktadır. Söz konusu kanunlar dolayısı ile elde edilen gelirler belediyelerin öz gelirlerini oluĢturmaktadır. Ayrıca 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun10 “Belediyenin Gelirleri” baĢlıklı 59’uncu maddesi çerçevesinde elde edilen gelirler de belediyelerin öz gelirleri kapsamındadır. Belediyelerin öz gelirleri dıĢında merkezi bütçeden yapılan transferler de diğer gelirlerini oluĢturmaktadır. Mahalli idareler açısından elde edilecek olan gelir büyük önem taĢımaktadır. Bu neden ile belediye gelirleri sürekli tartıĢma konusu olmuĢ ve olmaya da devam etmektedir. Söz konusu tartıĢma ülkemizin Avrupa Birliği’ne üyelik sürecinde ivme kazanarak devam etmektedir.11 29.05.1981 tarih ve 17354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 29.05.1981 tarih ve 17354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 9 11.08.1970 tarih ve 13576 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 10 13.07.2005 tarih ve 25326 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 11Fazıl AYDIN: “Belediye Gelirleri ve Belediye Gelirleri ile Ġlgili Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi’nin Aralık/2010,Sayı:267,s,12. 7 8 TBB |v TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Vergiler, harçlar ve katılma paylarından oluĢan belediye gelirlerinden harcamalara katılma payları; hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamı üzeriden ve Belediye Gelirleri Kanunu’nun üçüncü kısmında öngörülen yöntem ve esaslara göre tahakkuk ettirildiğinden belli tarifeye göre alınan belediye gelirleri, vergi ve harçlardan oluĢmaktadır. Mükelleflerin büyük bir bölümünü ilgilendiren belediye gelirleri ile ilgili kitabımızın yayımını gerçekleĢtirerek okuyuculara ulaĢmasını sağlayan Ġstanbul BüyükĢehir Belediye BaĢkanı ve Türkiye Belediyeler Birliği BaĢkanı sayın Dr. Kadir TOPBAġ beyefendiye, kitabın yayımında her daim ilgisini ve desteğini esirgemeyen Türkiye Belediyeler Birliği Genel Sekreteri sayın Hayrettin GÜNGÖR beyefendiye teĢekkür ederiz. Mahalli idarelerin artan önemi, belediye gelirlerinin önemine de olumlu Ģekilde yansımaktadır. Belediye gelirleri ile ilgili olarak gerek mükelleflere gerekse uygulamacılara yol göstermek ve ıĢık tutmak amacı ile hazırlanan kitabın tüm okuyuculara yararlı olmasını dileriz. Ankara, 12.11.2013 Fatih ACAR – Dr. Fazıl AYDIN vi | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠÇĠNDEKĠLER ÖNSÖZ .......................................................................................................... iv ĠÇĠNDEKĠLER ............................................................................................. vii KISALTMALAR ....................................................................................... xvii TABLOLAR ............................................................................................... xviii 1.BÖLÜM BELEDĠYE GELĠRLERĠ .................................................................... 1 1. BELEDĠYE GELĠRLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ .......................... 1 2. BELEDĠYE GELĠRLERĠ TÜRLERĠ .......................................................... 1 2.1. Belediyelerin Öz Gelirleri ................................................................... 1 2.2. Merkezi Bütçeden Yapılan Transferler ............................................. 5 3. BELEDĠYELERĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ ......................................... 5 3.1. Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre Belediyelerin Dağılımı ......................................................................... 5 3.2. Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler ............... 8 3.3. Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları .................................................. 8 4.BELEDĠYELERĠN GELĠRLERĠNĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ ........... 9 4.1. Mahalli Ġdarelerin Gelirleri ................................................................ 9 4.2. Mahalli Ġdarelerin Gelir Türlerine Göre Gelirleri.......................... 10 4.3. Mahalli Ġdarelerin Vergi Gelirleri .................................................... 10 4.4. Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri ......................................... 12 4.5. Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldıkları Paylar ................................................................................................... 12 4.6. Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi ....................... 15 5. ONUNCU KALKINMA PLANINDA MAHALLĠ ĠDARELER ....... 19 5.1. Durum Analizi ................................................................................... 20 5.2. Amaç ve Hedefler .............................................................................. 21 5.3. Politikalar............................................................................................ 21 6. ORTA VADELĠ PROGRAMDA (2014-2016) MAHALLĠ ĠDARELER . 22 7. 2014 YILI PROGRAMINDA MAHALLĠ ĠDARELER ...................... 22 TBB | vii TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 7.1.Mevcut Durum ................................................................................... 23 7.2. Politika ve Tedbirler .......................................................................... 24 2.BÖLÜM ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ......................................................26 1. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN KONUSU .................................... 26 2. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU .. 26 3.ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR .. 26 4. BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ TARĠFE VE ORANI ................................................................................ 27 5. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN TARHI VE ÖDENMESĠ .......... 29 6. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ................. 31 6.1. Ġlan ve Reklam Vergisi Ġle Ġlgili Yargı Kararı ................................. 35 3.BÖLÜM EĞLENCE VERGĠSĠ .......................................................................39 1. EĞLENCE VERGĠSĠ KONUSU ............................................................ 39 2. EĞLENCE VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ ....................................................... 39 3. EĞLENCE VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR ................. 40 4. EĞLENCE VERGĠSĠNDE MATRAH ................................................... 40 5. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ORAN VE TUTARI ................................... 41 6. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ÖDENMESĠ ................................................ 42 7. ÖDEME KAYDEDĠCĠ CĠHAZLARLA DÜZENLENEN BĠLETLERDE EĞLENCE VERGĠSĠNĠN HESAPLANMASI VE ÖDENMESĠ ............................................................................................. 42 8. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ................................. 46 9. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI .................. 50 viii | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4.BÖLÜM HABERLEġME VERGĠSĠ .............................................................. 53 1. HABERLEġME VERGĠSĠ KONUSU .................................................... 53 2. HABERLEġME VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ .............................................. 53 3. HABERLEġME VERGĠSĠ MATRAHI ................................................. 53 4. HABERLEġME VERGĠSĠ ORANI ........................................................ 53 5.HABERLEġME VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ ................. 53 6. HABERLEġME VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ........................ 53 5.BÖLÜM ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ..................57 1. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN KONUSU 57 2. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU .......................................................... 58 3. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNALAR ........................................................................................... 58 4. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN MATRAHI ..... 59 5. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN ORANI .... 59 6. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN TARH, TAHAKKUK VE ÖDENMESĠ ............................................................. 60 7. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ............................................................................................ 61 8. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI ..................................................................................... 66 6.BÖLÜM YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ .................................................68 1. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN KONUSU .............................. 68 TBB | ix TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 2. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ ......................... 68 3. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MATRAHI ............................ 69 4. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN ORANI .................................. 70 5. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ... 70 6. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA ............................... 70 7. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE ................... 70 7.BÖLÜM ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ .......................................................73 1. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR ................... 73 2. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN KONUSU VE KAPSAMI ......... 75 3. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNE TABĠ OLMAYAN BĠNALAR..... 75 4. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ ............................... 76 5. BĠLDĠRĠM, TAHAKKUK VE ÖDEME ................................................ 76 5.1. Çevre Temizlik Vergisi Bildirimi..................................................... 76 5.2. Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi .................. 78 6. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ UYGULANMASINDA BĠNA GRUPLARI .............................................................................................. 79 7. ĠNDĠRĠMLĠ ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ......................................... 81 8. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ TARĠFESĠ ............................................ 82 8.1. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi ..................................................... 83 8.2. 2012 Yılı Çevre Temizlik Vergisi ..................................................... 84 8.3. 2011 Yılı Çevre Temizlik Vergisi ..................................................... 86 8.4. 2010 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ....................................... 88 8.5. 2009 Yılı Çevre Temizlik Vergisi ..................................................... 90 8.6. 2008 Yılı Çevre Temizlik Vergisi ..................................................... 91 9. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER.................. 92 8.BÖLÜM ĠġGAL HARCI ...............................................................................101 x | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 1. ĠġGAL HARCININ KONUSU ............................................................ 101 2. ĠġGAL HARCININ MÜKELLEFĠ ....................................................... 101 3. ĠġGAL HARCI ĠSTĠSNALARI ............................................................ 101 4. ĠġGAL HARCININ MATRAHI (Belediye Gelirleri Kanunu Madde 55) ............................................................................................... 102 5. ĠġGAL HARCI TARĠFESĠ .................................................................... 102 6. ĠġGAL HARCININ ÖDENMESĠ ........................................................ 102 7. ĠġGAL HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ DÜZENLEMELER ................................ 103 7.1. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Özelgeler ........................................................ 103 7.2. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Yargı Kararları ............................................... 103 9.BÖLÜM TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI..........105 1. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ KONUSU ................................................................................................ 105 2. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ MÜKELLEFĠ .......................................................................................... 105 3. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI TARĠFESĠ105 4. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ MÜKELLEFĠYET DÖNEMĠ VE ÖDENMESĠ .................................. 106 5. ADĠ ORTAKLIKLARDA TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ MUHATABI ................................................ 106 6. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER .......................................................................................... 106 10.BÖLÜM KAYNAK SULARI HARCI .........................................................111 1. KAYNAK SULARI HARCININ KONUSU ...................................... 111 2. KAYNAK SULARI HARCININ MÜKELLEFĠ ................................. 111 3. KAYNAK SULARI HARCI TARĠFESĠ .............................................. 111 TBB | xi TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4. KAYNAK SULARI HARCININ ÖDENMESĠ .................................. 112 5. KAYNAK SULARI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE ........................... 112 11.BÖLÜM TELLALLIK HARCI .....................................................................114 1. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR ................................. 114 2. TELLALLIK HARCININ KONUSU................................................... 114 3. TELLALLIK HARCININ MÜKELLEFĠ ............................................. 114 4. TELLALLIK HARCI MATRAHI ........................................................ 115 5. TELLALLIK HARCI ORANI ............................................................... 115 6. TELLALLIK HARCININ ÖDENMESĠ .............................................. 115 7. VERGĠ DAĠRESĠ ARACILIĞI ĠLE YAPILAN SATIġLARDA TELLALIK HARCI UYGULAMASI .................................................. 115 8. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER................................ 116 9. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI ................ 120 12.BÖLÜM HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI ..122 1.HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI KONUSU ................................................................................................ 122 2. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI MÜKELLEFĠ .......................................................................................... 122 3. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARÇ TARĠFESĠ ............................................................................................... 122 4. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCININ ÖDENMESĠ ........................................................................................... 123 5. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ............................................................................ 124 xii | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 13.BÖLÜM ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI.................128 1. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ KONUSU .... 128 2. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI TARĠFESĠ ...... 128 3.ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ ÖDENMESĠ .. 131 14.BÖLÜM BĠNA ĠNġAAT HARCI ................................................................ 132 1. BĠNA ĠNġAAT HARCININ KONUSU VE VERGĠYĠ DOĞURAN OLAY....................................................................................................... 132 2. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠSTĠSNALARI ............................................. 132 3. BĠNA ĠNġAAT HARCI MÜKELLEFĠ ................................................ 133 4. BĠNA ĠNġAAT HARCI MATRAHI ................................................... 133 5. BĠNA ĠNġAAT HARCININ ÖDENMESĠ ......................................... 134 6. BĠNA ĠNġAAT HARÇ TARĠFESĠ ....................................................... 134 7. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER .......................... 136 8. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI .................... 143 15.BÖLÜM ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ....................................................144 1. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLARA ĠLĠġKĠN TANIMLAR ................. 144 2. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ............................................................. 145 3. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠSTĠSNASI ....................................... 145 4. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÇEġĠTLĠ HARÇLARIN TARĠFESĠ.................... 146 5. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER............... 149 TBB | xiii TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 16.BÖLÜM ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ......................................................154 1. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ............................................................... 154 2. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI TARĠFESĠ ........................................... 154 3. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCININ HESAPLANMASI .................... 155 4. FAALĠYET TÜRÜNÜN VEYA MÜSTECĠRĠN DEĞĠġMESĠ DURUMUNDA ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI UYGULAMASI .. 155 5. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER................. 155 6. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI .......... 158 17.BÖLÜM SAĞLIK BELGESĠ HARCI..........................................................159 1. SAĞLIK BELGESĠ HARCI ................................................................. 159 2. SAĞLIK BELGESĠ HARCI TARĠFESĠ ............................................... 159 18.BÖLÜM HARCAMALARA KATILMA PAYI .........................................161 1. KATILMA PAYLARI ÇEġĠTLERĠ ...................................................... 161 1.1. Yol Harcamalarına Katılma Payı ................................................... 161 1.2.Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı .................................. 162 1.3. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ..................................... 163 2. YOL HARCAMALARINA KATILMA PAYI, KANALĠZASYON HARCAMALARINA KATILMA PAYI VE SU TESĠSLERĠ HARCAMALARINA KATILMA PAYI UYGULAMASI .............. 163 2.1. Katılma Paylarının Hesaplanma ġekli .......................................... 163 2.2. Katılma Paylarının Üst Sınırı ......................................................... 164 2.3. Katılma Paylarında Ġstisna ............................................................. 164 2.4. Katılma Paylarının Tahakkuku ..................................................... 164 2.5. Katılma Paylarının Tahakkuk Zamanı ......................................... 165 2.6. Katılma Paylarının Ġlanı .................................................................. 165 2.7. Katılma Paylarının Tahsili .............................................................. 165 2.8. Katılma Paylarına Ġtiraz .................................................................. 165 3. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER . 166 xiv | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI ......................................................................................... 170 19.BÖLÜM ÜCRETE TABĠ ĠġLER ..................................................................171 1. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ........................................................................... 171 2. BELEDĠYELERCE ÜCRET UYGULAMA ESASLARI .................... 171 3. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER ............................. 172 4. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI .............. 176 20.BÖLÜM MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE PAY ...................................................................177 1. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE PAY .......................................................................................................... 177 2. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE PAY ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI ..................................................... 177 21.BÖLÜM BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KANUNLARDA YER ALAN ĠSTĠSNA VE MUAFĠYETLER ....178 22.BÖLÜM BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ ......186 1.KANUNĠ DÜZENLEMELER ................................................................ 186 2.UZLAġMANIN KAPSAMI ................................................................... 187 2.1.Genel Olarak UzlaĢmanın Kapsamı ............................................... 187 2.2. UzlaĢma Kapsamındaki Belediye Gelirleri .................................. 188 3.UZLAġMA KOMĠSYONU .................................................................... 189 4.UZLAġMA KOMĠSYONU YETKĠSĠ .................................................. 189 5.UZLAġMA SÜRECĠ ............................................................................... 189 TBB | xv TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 5.1.UzlaĢma Talebi.................................................................................. 189 5.2.UzlaĢma Daveti ................................................................................. 190 5.3.UzlaĢmaya Katılım ........................................................................... 190 6.UZLAġMANIN SONUÇLARI ............................................................. 191 6.1.UzlaĢmanın Sağlanması................................................................... 191 6.2.UzlaĢmanın Sağlanamaması ........................................................... 191 6.3.UzlaĢmanın Vaki Olmaması ........................................................... 191 6.4.UzlaĢmanın Ertelenmesi .................................................................. 192 EKLER ............................................................................................. 193 EK 1: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU BAKANLAR KURULU KARARLARI ............................................................................................... 194 EK 2: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU GENEL TEBLĠĞLERĠ ....... 196 EK 3: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU SĠRKÜLERĠ ........................ 198 EK 4: BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU UYGULAMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠKLER .................................................................................... 199 EK 4/1: 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN ÇEġĠTLĠ HARÇLARLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK .................................... 199 EK 4/2: 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK . 204 EK 5: BELEDĠYE GELĠRLERĠ UZLAġMA MEVZUATI ...................... 209 xvi | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ KISALTMALAR a.g.e. : Adı geçen eser BGK: Belediye Gelirleri Kanunu ÇSGB: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı GĠB: Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı Ġ.Ġ.B.F.: Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Md : Madde MĠGM: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü RG: Resmi Gazete VUK: Vergi usul Kanunu TBB | xvii TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ TABLOLAR Tablo 1: Tablo 2: Tablo 3: Tablo 4: Tablo 5: Belediyelerin Öz Gelirleri .......................................................... 2 Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Vergiler ....................... 3 Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Harçlar ........................ 4 Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Paylar .......................... 5 Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre Belediyelerin Dağılımı (2012) .................................................... 6 Tablo 6: 6360 ve 6447 Sayılı Kanunlar Uyarınca Türlerine Göre Belediye Sayıları.......................................................................... 7 Tablo 7: Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler(2009-2013) ...................................................................... 8 Tablo 8: Türleri Ġtibarıyla Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları (2012)........ 9 Tablo 9: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Gelirleri (2008-2012) ...... 9 Tablo 10: Gelir Kalemlerine Göre Mahalli Ġdarelerin Gelirleri (20082012) ............................................................................................ 10 Tablo 11: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam Gelirler (2012) ............................................................................ 11 Tablo 12: Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam Gelirler (2012) .......................................................................................... 12 Tablo 13: Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldıkları Paylar (2011-2012) .................................................... 14 Tablo 14: Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi (2012) .. 15 Tablo 15: Mahalli Ġdarelerin Gelirlerine Toplu BakıĢ (2006-2011) ...... 15 Tablo 16: Belediyeler Bütçe Dengesi (2006-2012) .................................. 16 Tablo 17: 2013 Yılı Tüm Belediyelerinin Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması ........................................................................ 17 Tablo 18: Mahalli Ġdarelerin Gelir ve Harcamalarına ĠliĢkin GeliĢmeler ve Hedefler ............................................................ 18 Tablo 19: Ġlan ve Reklam Vergisi Tarifesi ............................................... 28 Tablo 20: Eğlence Vergisi Oran ve Tutarı ............................................... 41 Tablo 21: Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi Oranı ....................... 60 Tablo 22: Çevre Temizlik Vergisi Uygulamasına Esas Bina Grupları ..... 80 Tablo 23: ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi (2013) ................................................. 82 Tablo 24: Tablo XXIV. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi....... 83 xviii | TBB TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 25: 2013 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ........................................................................................ 84 Tablo 26: 2012 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............ 85 Tablo 27: 2012 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ........................................................................................ 85 Tablo 28: 2012 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............................. 86 Tablo 29: 2011 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi .................................... 87 Tablo 30: 2011 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi ............................................................ 87 Tablo 31: 2011 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............................. 88 Tablo 32: 2010 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi .......................... 89 Tablo 33: 2010 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi ........................................................................ 89 Tablo 34: 2010 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............................. 90 Tablo 35: 2009 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............ 91 Tablo 36: 2009 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ........................................................................................ 91 Tablo 37: 2008 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ............ 92 Tablo 38: 2008 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi ........................................................................................ 92 Tablo 39: ĠĢgal Harcı Tarifesi.................................................................. 102 Tablo 40: Kaynak Suları Harcı Tarifesi ................................................. 111 Tablo 41: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç oranları..........111 Tablo 42: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç oranları 112 Tablo 43: Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Tarifesi .... 123 Tablo 44: Belediye Grupları Ġtibariyle KüçükbaĢ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Oranları............................... 123 Tablo 45: Belediye Grupları Ġtibariyle BüyükbaĢ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Oranları............................... 123 Tablo 46: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi ................... 128 TBB | xix TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 47: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Tartı Ağırlıklarının Her Birinden) .............................................. 129 Tablo 48: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Uzunluk Ölçülerinin Her Birinden) ................................................... 129 Tablo 49: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Akıcı ve Kuru Daneli Maddelerin Hacim Ölçeklerinin Her Birinden) .................................................................................. 129 Tablo 50: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (El Terazilerinden) ...................................................................... 130 Tablo 51: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Normal Masa Terazilerinden) ........................................................... 130 Tablo 52: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Otomatik (Ġbreli) Terazilerden) ............................................................ 130 Tablo 53: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Elektronik Terazilerden) .......................................................................... 131 Tablo 54: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Kantar ve Basküllerden) ......................................................................... 131 Tablo 55: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (Konutlar Ġçin) .......................... 134 Tablo 56: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (ĠĢyerleri Ġçin) ........................... 135 Tablo 57: Belediye Grupları Ġtibariyle Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (Konutlar Ġçin) ........................................................................ 135 Tablo 58: Belediye Grupları Ġtibariyle Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (ĠĢyerleri Ġçin) ......................................................................... 135 Tablo 59: Ġmar Ġle Ġlgili Harçların Tarifesi ............................................ 146 Tablo 60: Ġlk Parselasyon Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) .................. 147 Tablo 61: Ġfraz ve Tevhit Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) ................... 147 Tablo 62: Plan ve Proje Tasdik Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) ........ 147 Tablo 63: Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcı Tarifesi (Beher Metreküp ve Metrekare Ġçin) ................................................ 148 Tablo 64: Yapı Kullanma Ġzin Harcı Tarifesi (Beher ĠnĢaat m2 Ġçin) ...... 148 Tablo 65: ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı Tarifesi ............................................ 154 Tablo 66: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi ................................................. 159 Tablo 67: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi ................................................ 159 Tablo 68: Diğer Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Muafiyet ve Ġstisnalar .................................................. 178 xx | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ 1.BÖLÜM BELEDĠYE GELĠRLERĠ 1. BELEDĠYE GELĠRLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ12 Belediyelerin gelirlerine iliĢkin ilk temel düzenleme 1914 yılında Rüsumu Belediye Kanunu ile yapılmıĢtır. 1924 yılında 423 sayılı Belediye Vergi ve Resimleri Kanunu’yla mali yapı yeniden düzenlenmiĢtir. 1948 yılında 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu yürürlüğe girmiĢtir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu ile 5237 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmıĢtır. Söz konusu 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulamasına günümüzde devam edilmektedir. Belediye gelirleri açısından önemli bir düzenleme olan 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu 01.03.1971 tarihinde yürürlüğe girmiĢ ve uygulamasına devam edilmektedir. Belediye gelirleri ile ilgili diğer önemli bir düzenleme olan 2380 sayılı Belediyelere ve Ġl Özel Ġdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun13 01.07.2008 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılarak, söz konusu Kanun yerine 5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun14 uygulanmaya baĢlanmıĢtır. 2. BELEDĠYE GELĠRLERĠ TÜRLERĠ Belediye gelirleri; Öz Gelirler ve Merkezi Bütçeden Yapılan Transferler olmak üzere iki kaynaktan oluĢmaktadır. 2.1. Belediyelerin Öz Gelirleri Belediyelerin öz gelirleri aĢağıdaki Ģekilde sınıflandırılır. i. 1319 Sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na Göre Alınan Emlak Vergisi ii. 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na Göre Alınan Vergiler, Harçlar, Harcamalara Katılma Payları, Ücretler ve Madenlerden ve Müze GiriĢ Ücretlerinden Aktarılan Paylar ve Diğer Öz Gelirler 12Fazıl AYDIN: “Belediye Gelirleri ve Belediye Gelirleri ile Ġlgili Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi’nin Aralık/2010,Sayı:267,s,12. 13 05.02.1981 tarih ve 17242 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 14 15.07.2008 tarih ve 26937 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. TBB |1 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ iii. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin Gelirleri” baĢlıklı 59’uncu maddesinde, taĢınır ve taĢınmaz malların kira, satıĢ ve baĢka suretle değerlendirilmesinden elde edilen gelirler ile her türlü giriĢim, iĢtirak ve faaliyetler karĢılığı elde edilen gelirler 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda belediyeler için altı adet vergi ve on üç adet harç öngörülmüĢtür. Vergi ve harçlardan maktu olarak düzenlenenler için alt ve üst limitler konulmuĢ, bu limitler arasında miktar tespit etme yetkisi; vergiler ve harçlarda Bakanlar Kuruluna verilmiĢtir.15 Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 tarih ve Esas Sayı 2010/62, Karar Sayı 2011/175 sayılı Kararı ile anılan Kanun’un 96’ncı maddesinin (B) fıkrasında belediye meclislerine tanınan yetki Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmiĢtir. Anayasa Mahkemesi Kararı çerçevesinde 6487 sayılı “Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun”da yapılan düzenleme ile Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan bütün vergi ve harçlar için, Kanun’da en az ve en çok miktarları gösterilen vergi ve harç tarifelerinin Bakanlar Kurulunca tespit edilmesi sağlanmıĢtır. Emlak Vergisi Kanunu’na göre tahsil edilen emlak vergisi ve Belediye Gelirleri Kanunu’nda belediyeler için ön görülmüĢ olan öz gelirlerin ayrıntısı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 1: Belediyelerin Öz Gelirleri VERGĠLER HARÇLAR PAYLAR ÜCRETLER Harcamalara Katılma Payı Emlak Vergisi ĠĢgal Harcı -Yol Harcamalarına Katılma Payı -Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı -Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı Kitap yayımı esnasında Bakanlar Kurulu Kararı yayımlanmamıĢ olduğundan kitapta yer almamktadır. 15 2 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ Ġlan ve Reklam Vergisi Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı Eğlence Vergisi Kaynak Suları Harcı HaberleĢme Vergisi Tellallık Harcı Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Yangın Sigortası Vergisi Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Madenlerden ve Müze GiriĢ Ücretlerinden Aktarılan Pay Çevre Temizlik Vergisi Bina ĠnĢaat Harcı Kayıt ve Suret Harcı Ġmar ile Ġlgili Harçlar -Parselasyon Harcı -Ġfraz ve Tevhit Harcı -Plan ve Proje Harcı -Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyat Harcı -Yapı Kullanma Ġzni Harcı ĠĢyeri Açma Ġzin Harcı Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı Sağlık Belgesi Harcı Belediyeler tarafından Belediye Gelirleri Kanunu ve Emlak Vergisi Kanunu’na göre tahsil edilen vergiler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 2: Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Vergiler Vergi Ġlan ve Reklam Vergisi Kanun No./Madde No. 2464 /12-16 Eğlence Vergisi 2464/17-22 HaberleĢme Vergisi 2464/29-33 Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi 2464/34-39 Yangın Sigorta Vergisi 2464/40-44 2464/ mükerrer Çevre Temizlik Vergisi 44 TBB |3 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Belediyeler tarafından Belediye Gelirleri Kanunu’na göre tahsil edilen harçlar aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 3: Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Harçlar Harç Kanun No./Madde No. ĠĢgal Harcı 2464/52-57 Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı 2464/58-62 Kaynak Suları Harcı 2464/63-66 Tellallık Harcı 2464/67-71 Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı 2464/72-75 Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı 2464/76-78 2464/Ek Md.1-Ek Md.6 Bina ĠnĢaat Harcı 2464/79 Kayıt ve Suret Harcı Parselasyon Harcı 2464/80 Ġfraz ve Tevhit Harcı Plan ve Proje Harcı Ġmar ile Ġlgili Harçlar Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyat Harcı Yapı Kullanma Ġzni Harcı ĠĢyeri Açma Ġzin Harcı 2464/81 Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı 2464/82 Sağlık Belgesi Harcı 2464/83 Belediyeler tarafından Belediye Gelirleri Kanunu’na göre tahsil edilen paylar aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 4 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 4: Belediyeler Tarafından Tahsil Edilen Paylar Kanun No./Madde No. Paylar Yol Harcamalarına Katılma Payı Harcamalara Katılma Payı Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı 2464/86-87-88 Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı Madenlerden ve Müze GiriĢ Ücretlerinden Aktarılan Pay 2464/97 2.2. Merkezi Bütçeden Yapılan Transferler 5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun ile belediyelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamı üzerinden pay verilmektedir. Merkezi bütçe vergi gelirlerinden belediyelere yapılan transferler belediye gelirlerinin önemli bir kısmını oluĢmaktadır. Merkezi idareden yerel yönetimlere yapılan transfer sistemi Türkiye’de pay ayırma yöntemine göre yapılmaktadır. Merkezi bütçe vergi gelirlerinden bu idarelere yapılan transferler, genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının; %2,85’i büyükĢehir dıĢındaki belediyelere, % 2,50’si büyükĢehir ilçe belediyelerine ve % 1,15’i ise il özel idarelerine ayrılmaktadır. Bu ayırma yöntemi 01.07.2008 tarihinden itibaren uygulanmaktadır. BüyükĢehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının %5’i ile genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamı üzerinden büyükĢehir ilçe belediyelerine ayrılan payların %30’u büyükĢehir belediye payı olarak ayrılmaktadır. 3. BELEDĠYELERĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ 3.1. Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre Belediyelerin Dağılımı 2012 yılı itibarıyla nüfus sayımına ülkemizdeki belediyelerin türleri ve nüfuslarına göre dağılımı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. TBB |5 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 5: : Nüfus Sayımına Göre Türlerine ve Nüfuslarına Göre Belediyelerin Dağılımı(2012) TOPLAM BÜYÜKġEHĠR ĠL BÜYÜKġEHĠR ĠLÇE ĠLÇE BELDE BELEDĠYELER 2.950 16 65 143 749 1977 Nüfusu 0-1.999 Arası Olan Belediyeler 1.009 64 945 Nüfusu 2.0004.999 Arası Olan Belediyeler 1.041 196 845 Nüfusu 5.0009.999 Arası Olan Belediyeler 325 6 181 138 Nüfusu 10.00024.999 Arası Olan Belediyeler 231 1 8 179 43 Nüfusu 25.00049.999 Arası Olan Belediyeler 92 6 20 62 4 Nüfusu 50.00099.999 Arası Olan Belediyeler 86 19 15 50 2 Nüfusu 100.000249.999 Arası Olan Belediyeler 77 29 31 17 Nüfusu 250.000499.999 Arası Olan Belediyeler 53 1 8 44 Nüfusu 500.000999.999 Arası Olan Belediyeler 26 5 2 19 Nüfusu 1.000.000 Dan Büyük Olan Belediyeler 10 10 Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,12.(TÜĠK ADNKS 2012 nüfus sayımı verilerine dayanılarak hazırlanmıĢtır, 2013) Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; nüfusu 2.000’in altında 1.009, 5.000’in altında 2.050, 10.000’in altında 2.375, belediye bulunmaktadır. Nüfusu 10.000’in altındaki belediyelerin toplam belediye sayısına oranı % 80,50’dir. Nüfusu 100.000’in üzerinde 166 belediye 6 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ bulunmaktadır. Ülkemizdeki nüfusun (75.715.997) % 84’ü (63.743.047) belediye sınırları içerisinde, % 16’sı (11.972.950) belediye sınırları dıĢında yaĢamaktadır. Belediye sınırları içerisinde yaĢayanların % 55,6’sı (35.467.356) büyükĢehir belediyesi, % 44,4’ü ise diğer belediye sınırları içerisinde bulunmaktadır.16 2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükĢehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükĢehir belediye sınırları il mülki sınırları ile bütünleĢtirilmekte, büyükĢehirlerdeki il özel idareleri ile büyükĢehir sınırları içerisindeki belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır. Ayrıca, 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre büyükĢehir belediyesi dıĢındaki illerde nüfusu 2 binin altındaki belediyeler köye dönüĢtürülmekte ve genel bütçeden belediyelere aktarılan paylar yeniden düzenlenmektedir. 2014 yılı mahalli idare seçimleri sonrasında toplam belediye sayısının 1.395’e düĢmesi ve toplam nüfusun yüzde 90’ından fazlasının belediye sınırları içerisinde kalması beklenmektedir.17 Tablo 6: 6360 ve 6447 Sayılı Kanunlar Uyarınca Türlerine Göre Belediye Sayıları Mevcut Durum (2013) Ġlk Yerel Seçimlerde Esas Alınacak Durum1 (2014) BüyükĢehir Belediyesi 16 30 BüyükĢehir Ġlçe Belediyesi 143 519 Ġl Belediyesi 65 51 Ġlçe Belediyesi 749 400 Belde Belediyesi 1.977 3952 Toplam Belediye 2.950 1.395 Kaynak: Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,152.(ĠçiĢleri Bakanlığı) (1) Haziran 2013 itibarıyla (2) 6360 Sayılı Kanun gereğince bazı belediyelerin birleĢme veya katılma yoluyla nüfusu 2.000’in üzerine çıkabileceğinden tüzel kiĢilikleri korunacak ve bu listede yer alan belediye sayısı artabilecektir. Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,12. 17 Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,150.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 16 TBB |7 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 3.2. Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler 2009 ve 2013 yılları mahalli idarelerin seçilmiĢ görevlilerine iliĢkin bilgiler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 7: Mahalli Ġdarelerin SeçilmiĢ Görevlilerine ĠliĢkin Bilgiler (2009-2013) Erkek Oran (%) Kadın Oran (%) Mevcut Durum Seçim Sonrası Durum Belediye BaĢkanı 2.923 99,08 27 0,92 2.950 1.396 Belediye Meclis Üyesi 30.450 95,78 1.340 4,22 31.790 23.149 Ġl Genel Meclis Üyesi 3.269 96,74 110 3,26 3.379 4.046 Köy Muhtarı 34.210 99,81 65 0,19 34.275 18.250 Köy Ġhtiyar Meclis Üyesi 137.848 99,76 329 0,24 138.177 79.095 Mahalle Muhtarı 18.178 97,69 429 2,31 18.607 31.604 Mahalle Ġhtiyar Heyeti Üyesi 71.174 98,06 1.409 1,94 72.583 126.416 Toplam 298.052 98,77 3.709 1,23 301.761 283.956 Türü Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,15. (MĠGM verilerine dayanılarak hazırlanmıĢtır, 2013) 3.3. Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları 2012 yılına ait, türleri itibarıyla mahalli idarelerin personel sayıları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 8 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 8: Türleri Ġtibarıyla Mahalli Ġdarelerin Personel Sayıları (2012) Mahalli İdare Türü Memur Sözleşmeli Personel İşçi (Sürekli) ĠĢçi (Geçici) Toplam İl Özel İdaresi Belediyeler 9.559 1.950 22.000 319 33.828 84.313 18.772 86.269 6.198 195.552 Belediye Bağlı Ġdareleri 8.405 1.812 15.465 290 25.972 Mahalli Ġdare Birlikleri 746 418 442 1.362 2.968 Toplam 103.023 22.952 124.176 8.169 258.320 Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,15. (MĠGM verilerine dayanılarak hazırlanmıĢtır, 2013) 4.BELEDĠYELERĠN GELĠRLERĠNĠN SAYISAL GÖRÜNÜMÜ 4.1. Mahalli Ġdarelerin Gelirleri Mahalli idarelerin gelirleri 2008 ve 2012 yılları itibarıyla türlerine göre aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 9: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Gelirleri (2008-2012) (1.000 TL) Türü 2009 Belediyeler 25.736.012 26.844.961 34.233.863 40.740.227 45.131.525 Belediye Bağlı Ġdareleri 5.983.883 7.333.985 7.459.228 9.581.186 Ġl Özel Ġdareleri 7.121.956 7.299.672 9.752.093 11.678.259 12.440.479 - 1.291.325 2.317.412 2.221.391 38.841.851 42.477.177 53.582.118 63.415.789 69.263.300 Mahalli Ġdare Birlikleri* Toplam** 2010 2012 2008 2011 10.257.480 2.152.998 * Muhasebat Genel Müdürlüğünce Mahalli Ġdare Birliklerine ait bilgiler 2009 tarihinden itibaren yayınlanmaya baĢlanmıĢtır. **Muhasebat Genel Müdürlüğünce hesaplanan konsolide toplam esas alınmıĢtır. Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,97.(Muhasebat Genel Müdürlüğü, http://www.muhasebat.gov.tr/ 2013) TBB |9 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4.2. Mahalli Ġdarelerin Gelir Türlerine Göre Gelirleri Mahalli idarelerin gelirlerinin gelir türleri itibarıyla 2008-2012 dönemi gerçekleĢme sonuçları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 10: Gelir Kalemlerine Göre Mahalli Ġdarelerin Gelirleri (2008-2012) (1.000 TL) Türü Vergi Gelirleri TeĢebbüs Gelirleri ve 2008 2009 2010 2011 2012 4.190.482 3.776.080 5.904.388 6.901.489 7.249.848 Mülkiyet 9.187.821 Alınan BağıĢ ve Yardım- 5.208.655 lar ile Özel Gelirler 10.558.298 11.922.406 13.868.818 16.050.147 6.150.040 8.876.235 10.261.712 10.330.824 Faizler, Paylar ve Cezalar 18.404.010 19.885.113 24.172.266 28.852.081 32.546.882 Sermaye Gelirleri 1.731.648 1.333.119 2.690.268 3.483.632 3.049.318 Alacaklardan Tahsilâtlar 119.235 1.067.293 16.555 48.057 36.281 Toplam Gelirler 38.841.851 42.477.177 53.582.118 63.415.789 69.263.300 *Muhasebat Genel Müdürlüğünce hesaplanan konsolide toplam esas alınmıĢtır. Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,101.(Muhasebat Genel Müdürlüğü, http://www.muhasebat.gov.tr/, 2013.) 2012 yılı itibarıyla mahalli idarelerin gelirleri 69.263.300.000 TL’dir. Vergi gelirleri 7.249.848.000 TL, teĢebbüs ve mülkiyet gelirleri 16.050.147.000 TL, alınan bağıĢ ve yardımlar ile özel gelirler 10.330.824.000 TL, faizler, paylar ve cezalar 32.546.882.000 TL, sermaye gelirleri 3.049.318.000 TL ve alacaklardan tahsilâtlar 36.281.000 TL’dir. 2008 yılına ait gelire mahalli idare birliklerinin geliri dâhil değildir.18 4.3. Mahalli Ġdarelerin Vergi Gelirleri Vergi gelirleri, ilgili mahalli idarece alınan emlak (bina, arsa, arazi) vergisi, çevre temizlik vergisi, haberleĢme vergisi, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, eğlence vergisi, yangın sigorta vergisi, ilan ve reklam vergisi ile bina inĢaat harcı, iĢyeri açma izni harcı, yapı kullanma izni harcı, ölçü ve tartı aletlerinin muayene harcı, hayvan Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,102. 18 10 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ kesimi muayene ve denetleme harcı, iĢgal harcı, kaynak suları harcı, tatil günlerinde çalıĢma ruhsat harcı, tellallık harcı, toptancı hali resmi ve diğer harçlardan oluĢmaktadır. Belediyelerin topladığı vergiler Belediye Gelirleri Kanunu’nda ve Emlak Vergisi Kanunu’nda düzenlenmiĢtir. Yerel vergiler nispi ve maktu olmak üzere iki Ģekilde belirlenmektedir. Nispi vergiler, enflasyon dönemlerinde reel olarak kendilerini korumaktadır. Maktu vergiler ise enflasyon karĢısında aĢınmaktadır. Türkiye’de Bina Vergisi, Arazi Vergisi, Eğlence Vergisi gibi vergiler nispi olarak hesaplanırken, Ġlan ve Reklam Vergisi, Çevre Temizlik Vergisi ve harçların tamamına yakını (Tellallık Harcı hariç) maktu olarak hesaplanmaktadır. BüyükĢehir belediyelerinde büyükĢehir sınırları ve mücavir alanları içinde belediyelerince tahsil edilen emlak vergisi tutarının tamamı ilgili ilçe ve ilk kademe belediyeleri tarafından alınır. Bunlardan büyükĢehir belediyesine veya özel idareye ayrıca pay kesilmez. Ġl özel idarelerine ait vergi gelirleri yok denecek kadar azdır. Çünkü özel idarelere belediyelerde olduğu gibi vergi ve harç toplama konusunda henüz yetki verilmemiĢtir.19 2012 yılı itibarıyla türlerine göre mahalli idarelerin vergi gelirleri ve toplam gelirler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 11: Mahalli Ġdarelerin Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam Gelirler (2012) (1.000 TL) Türü Belediyeler Belediye Bağlı Ġdareleri Vergi Gelirleri Toplam Gelir % 7.232.437 45.131.525 16,03 0 10.257.480 0,00 Ġl Özel Ġdareleri 15.509 12.440.479 0,12 Mahalli Ġdare Birlikleri 1.902 2.152.998 0,09 7.249.848 69.982.482 10,36 Toplam Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu,Ankara, Haziran, 2013,s,103.(Muhasebat Genel Müdürlüğü, http://www.muhasebat.gov.tr/, 2013.) Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; 2012 yılında vergi gelirleri olarak belediyeler 7.232.437.000 TL, il özel idareleri 15.509.000 TL ve mahalli idare birlikleri 1.902.000 TL gelir elde etmiĢtir. Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,102-103. 19 TBB | 11 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4.4. Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri 2012 yılı itibarıyla belediye türlerine göre vergi gelirleri ve toplam gelirler karĢılaĢtırmalı olarak aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 12: Belediye Türlerine Göre Vergi Gelirleri ve Toplam Gelirler (2012) (1.000 TL) Türü Vergi Gelirleri 256.984 Toplam Gelir 17.228.427 % 1,49 661.356 5.183.880 12,76 Ġlçe ve Belde Belediyeleri 6.314.097 22.719.218 27,79 Toplam 7.232.437 45.131.525 16,03 BüyükĢehir Belediyeleri Ġl Belediyeleri Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,104.(Muhasebat Genel Müdürlüğü, http://www.muhasebat.gov.tr/, 2013.) Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere; 2012 yılında vergi gelirleri olarak; büyükĢehir belediyeleri 256.984.000 TL, il belediyeleri 661.356.000 TL, ilçe ve belde belediyeleri 6.314.097.000 TL gelir elde etmiĢtir. 4.5. Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldıkları Paylar 2008 yılında yapılan düzenlemeyle mahalli idarelere merkezi bütçeden aktarılacak payların oranları ve dağıtım esasları değiĢtirilmiĢ, nüfus kriterinin yanı sıra geliĢmiĢlik endeksi ile özel idareler için illerin yüzölçümü, köy sayısı, kırsal alan nüfusu gibi yeni kriterler eklenmiĢ ve böylece belediyeler ve il özel idarelerinin genel bütçe vergi paylarında artıĢ sağlanmıĢtır.20 Yerel yönetim kuruluĢlarının ihtiyaç duydukları fonları; vergi ve benzeri uygulamalardan yeterli ölçüde sağlayamamaları, mali, iktisadi, sosyal ve diğer faktörler; ticari giriĢimlerde bulunmalarını, mülk geliri elde etmeye çaba göstermelerini ve bazı durumlarda borçlanmaya baĢvurmalarını gerekli hale getirmektedir. Yerel yönetim kuruluĢlarının, kanunların belirlediği sınırlar içerisinde merkezi yönetim tarafından kendilerine verilmiĢ olan görevleri gerçekleĢtirebilmeleri, sistemli bir mali paylaĢım (tevzin) ile sağlanabilir. Söz konusu kuru- Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,153.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 20 12 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ luĢların görevlerini gerçekleĢtirebilmeleri, merkezi yönetimin destek ve yardımını zorunlu bir hale getirmektedir.21 5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden pay Verilmesi Hakkında Kanun’a göre Genel Bütçe vergi gelirleri tahsilatının yüzde 1,15’i il özel idare payı olarak ayrılır ve bu payın; yüzde 50’lik kısmı illerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı illerin yüzölçümüne, yüzde 10’luk kısmı illerin köy sayısına, yüzde 15’lik kısmı illerin kırsal alan nüfusuna, yüzde 15’lik kısmı ise illerin Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığınca tespit edilen en son geliĢmiĢlik endeksindeki grubuna göre dağıtılır. BüyükĢehir Belediyeleri: 5779 sayılı Ġl Özel Ġdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun hükümleri uyarınca; büyükĢehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi tahsilâtı toplamının yüzde 5’i ile genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 2,5’u olarak büyükĢehir ilçe belediyelerine ayrılan ve bu belediyelere nüfus esasına göre dağıtılan payın yüzde 30’u büyükĢehir belediye payı olarak ayrılır. BüyükĢehir sınırları içerisindeki genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamından ayrılan yüzde 5’lik payın yüzde 70’i doğrudan ilgili büyükĢehir belediyesine aktarılır, kalan yüzde 30’luk kısmı ise ortak bir havuzda toplanarak tüm büyükĢehir belediyelerinin nüfuslarına göre dağıtılır. Genel bütçe vergi gelirleri tahsilatı toplamının yüzde 2,5’u olarak ayrılan büyükĢehir ilçe belediye payı nüfusa göre dağıtılarak yüzde 30’luk büyükĢehir belediye payı ve 2560 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesi gereğince dağıtılacak yüzde 10’luk büyükĢehir belediyesi bağlı su ve kanalizasyon idaresi payı ayrıldıktan sonra geri kalan kısmı büyükĢehir ilçe belediyelerine nüfusa göre dağıtılır. Ġl, ilçe ve Belde Belediyeleri: 5779 sayılı Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun’a göre; genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 2,85’i büyükĢehir dıĢındaki belediyelere ayrılır. Bu yüzde 2,85’lik belediye payının; yüzde 80’lik kısmı belediyelerin nüfusuna, yüzde 20’lik kısmı ise belediyelerin Devlet Planlama TeĢkilatı MüsteĢarlığı tarafından tespit edilen en son “geliĢmiĢlik endeksi” verileri esas alınarak, en az geliĢmiĢ ilçeden en çok geliĢmiĢ olana doğru, eĢit sayıda oluĢturulan beĢ gruptan dâhil oldukları grubun aldığı paydan nüfuslarına göre dağıtılır. Belde belediyeleri bağlı bulundukları ilçenin geliĢmiĢlik endeksindeki grubunda değerlendirilir. DenkleĢtirme Ödeneği ise; kesinleĢmiĢ en son genel bütçe vergi gelir- 21 Abdurrahman AKDOĞAN: Kamu Maliyesi, 14. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2011,s,422. TBB | 13 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ leri tahsilâtı toplamının binde biri oranında her yıl Maliye Bakanlığı bütçesine belediyeler denkleĢtirme ödeneği olarak konan ödenek olup, Maliye Bakanlığınca, mart ve temmuz aylarında iki eĢit taksit halinde dağıtılmak üzere bu ödenek Ġller Bankası hesabına aktarılır. Bu ödeneğin yüzde 60’ı, nüfusu 5.000’e kadar olan belediyelere, yüzde 40’ı ise nüfusu 5.001-9.999 arasında olan belediyelere eĢit Ģekilde dağıtılır.22 Mahalli idarelerin genel bütçe vergi gelirlerinden aldıkları paylar 2011-2012 dönemi gerçekleĢme sonuçları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 13: Mahalli Ġdarelerin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldıkları Paylar (2011-2012) (1.000 TL) Türü Belediyeler Belediye Bağlı Ġdareleri Ġl Özel Ġdareleri Mahalli Ġdare Birlikleri Toplam Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alınan Pay (2011) 20.738.988 Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alınan Pay (2012) 620.183 674.083 2.776.516 3.119.433 3.046 9.446 24.138.733 27.243.013 23.440.051 Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,121.(Muhasebat Genel Müdürlüğü, http://www.muhasebat.gov.tr/, 2013.) 2012 yılı genel bütçe vergi gelirlerinden mahalli idarelere aktarılan pay 27.243.013.000 TL olup; bu gelirin toplam mahalli idare gelirleri içindeki payı % 38,93’dır. Toplam bütçe gelirleri içerisindeki genel bütçe vergi gelirleri payı il özel idarelerinde % 25,07, belediyeler genelinde % 51,94, büyükĢehir belediyelerinde % 68,92, il belediyelerinde % 47,03, ilçe ve belde belediyelerinde % 40,18, belediye bağlı idarelerinde ise % 6,57’dir.23 Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,119-120. 23 Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013,s,154. 22 14 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4.6. Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi 2012 yılında mahalli idarelerin toplam gelirleri 69.263.300.000 TL olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu miktarın gelir kalemlerine göre yüzde olarak dağılımı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 14: Mahalli Ġdare Gelirlerinin Genel Değerlendirmesi (2012) Gelirler Yüzde (%) Vergi Gelirleri % 10,36 TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri % 22,93 Alınan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirler % 15,32 Faizler, Paylar ve Cezalar % 46,51 Sermaye Gelirleri % 4,36 Alacaklardan Tahsilatlar % 0,52 Kaynak: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü’nün 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporundan yararlanılarak Yazarlar tarafından hazırlanmıĢtır. Mahalli idarelerinin gelirlerindeki geliĢme ve değiĢimler 20062011 dönemi itibarıyla aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 15: Mahalli Ġdarelerin Gelirlerine Toplu BakıĢ (2006-2011) Mahalli Ġdareler (Bin TL) 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Vergiler 15.313.428 16.930.170 20.012.377 20.558.890 26.423.648 31.365.180 -Vasıtasız 3.692.643 -Vasıtalı 10.269.309 11.090.841 12.852.495 12.852.519 17.342.341 20.110.578 -Servet 1.351.477 1.467.414 1.717.384 1.824.097 2.669.031 3.467.764 3.442.208 3.919.405 3.924.954 5.315.056 4.243.754 6.043.869 4.725.791 5.666.120 6.000.148 6.279.051 7.281.578 8.911.313 821.701 390.132 581.742 0 234.405 237.744 Vergi DıĢı Gelirler Normal Faktör Gelirleri Sermaye ri(Net) Transferle- 4.371.615 5.442.498 5.882.274 6.412.276 7.786.838 TOPLAM GELĠR 24.303.129 26.905.827 30.519.221 32.152.997 38.183.385 46.558.106 Cari Giderler 14.488.973 16.946.296 20.691.746 21.055.972 23.899.640 28.125.907 Yatırım Harcamaları 10.399.788 12.855.263 14.201.535 11.835.401 11.322.712 12.978.229 -Sabit Sermaye 10.397.848 12.859.440 14.201.564 11.829.072 11.314.201 12.976.364 -Stok DeğiĢmesi 1.941 -4.177 -0.29 6.329 8.510 1.865 -Cari Transferler 1.403.079 1.589.195 2.219.513 3.077.295 2.931.108 3.048.217 -795.382 -530.597 -527.743 -322.642 -991.083 -119.397 -KamulaĢtırma S.Değer Ar. ve TBB | 15 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Sermaye ri(Net) TOPLAM MA TransferleHARCA- 0 0 0 543.465 0 0 25.496.458 30.860.157 36.585.051 36.189.490 37.162.377 44.032.957 GELĠR-GĠDER FAR-1.193.329 -3.954.330 -6.065.830 -4.036.493 1.021.008 KI 2.525.150 Kaynak: http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIcerikGosterim.aspx?Enc=83D5A6F F03C7B4FC24167FD221FC949EC4509EC3C88ACF04A5D626369EB5C535 (EriĢim:09.09.2013) 2006-2012 yılları itibarıyla belediyelerin bütçe dengesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 16: Belediyeler Bütçe Dengesi (2006-2012) (Bin TL) Harcamalar - Gelirler 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Harcamalar 21.640.204 25.832.553 30.959.084 31.012.132 34.474.935 41.132.755 46.988.113 Personel Giderleri 4.769.213 5.072.880 5.944.940 6.429.912 6.961.389 7.579.178 8.212.752 Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 627.262 748.204 831.219 978.137 1.191.385 1.289.262 1.329.199 Mal ve Hizmet Alımları 6.705.399 8.239.236 10.565.757 10.486.169 12.247.627 15.296.432 18.552.457 Faiz Harcamaları 495.978 434.574 631.434 1.004.952 1.043.586 1.074.701 1.189.199 Cari Transferler 1.067.966 1.294.659 1.493.257 1.619.737 1.967.553 1.887.236 1.861.478 Sermaye Giderleri 7.494.824 9.587.781 11.000.982 8.650.100 9.548.125 11.398.589 13.849.438 Sermaye Transferleri 211.713 137.925 136.729 519.968 115.196 849.903 527.250 Borç Verme 267.849 317.294 354.766 1.323.157 1.400.074 1.757.454 1.466.340 Gelirler 20.372.864 23.648.122 25.736.012 26.844.961 34.233.863 40.740.227 45.131.525 Vergi Gelirleri 3.347.587 3.678.464 4.077.274 3.631.028 5.854.566 6.878.140 7.232.437 TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 3.008.719 3.742.518 3.751.749 4.123.985 4.824.058 5.365.883 6.505.295 16 | TBB 2012 BELEDĠYE GELĠRLERĠ Alınan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirler 369.334 578.895 496.871 375.120 444.597 626.713 645.662 Faizler, Paylar ve Cezalar 11.498.098 13.687.222 15.709.413 16.787.113 20.408.332 24.391.216 27.437.036 Sermaye Gelirleri 1.819.114 1.897.844 1.664.835 1.243.331 2.533.815 3.351.272 2.988.174 Alacaklardan Tahsilatlar 330.012 63.179 35.870 684.384 168.495 127.003 322.921 Bütçe Dengesi -1.267.340 -2.184.431 -5.223.072 -4.167.171 -241.072 -392.528 -1.856.588 Kaynak: https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/faces/khbDetay_yeni?birimDizini=Belediyeler+B %C3%BCt%C3%A7e+%C4%B0statistikleri&_afrLoop=1019285184151404&tur=B%C3%BCt%C3 %A7e+%C4%B0statistikleri&donusSayfa=index&_afrWindowMode=0&_adf.ctrlstate=vjn2prcte_70(EriĢim:09.09.2013) 2013 yılı Ocak-Mart dönemi itibarıyla tüm belediyelerin gelirlerinin ekonomik sınıflandırması aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 17: 2013 Yılı Tüm Belediyelerinin Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırılması Ocak-Mart BÜTÇE GELĠRLERĠ HESABI 11.560.173 Vergi Gelirleri 1.499.146 Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler 579.063 Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergileri 445.245 Harçlar 470.994 BaĢka Yerde Sınıflandırılmayan Vergiler TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri Mal ve Hizmet SatıĢ Gelirleri 3.844 1.433.500 864.760 Malların Kullanma veya Faaliyette Bulunma Ġzni Gelirleri 1.655 KĠT ve Kamu Bankaları Gelirleri 5.050 Kurumlar Hasılatı 198.697 Kurumlar Karları 31.034 Kira Gelirleri 304.005 Diğer TeĢebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 28.299 Alınan BağıĢ ve Yardımlar ile Özel Gelirler 161.518 Yurt DıĢından Alınan BağıĢ ve Yardımlar 185 TBB | 17 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Merkezi Yönetim Bütçesine Dahil Ġdarelerden Alınan BağıĢ ve Yardımlar 37.444 Diğer Ġdarelerden Alınan BağıĢ ve Yardımlar 6.114 Kurumlardan ve KiĢilerden Alınan Yardım ve BağıĢlar 86.180 Proje Yardımları 31.595 Faizler, Paylar ve Cezalar 7.698.007 Faiz Gelirleri 39.238 KiĢi ve Kurumlardan Alınan Paylar 7.162.084 Para Cezaları 187.231 Diğer ÇeĢitli Gelirler 309.454 Sermaye Gelirleri 749.164 TaĢınmaz SatıĢ Gelirleri 744.677 TaĢınır SatıĢ Gelirleri 4.428 Menkul Kıymet ve Varlık SatıĢ Gelirleri 1 Diğer Sermaye SatıĢ Gelirleri 58 Alacaklardan Tahsilat 18.838 Yurtiçi Alacaklardan Tahsilat 18.838 Kaynak: https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/faces/khbDetay_yeni?birimDizini=Belediyeler+B %C3%BCt%C3%A7e+%C4%B0statistikleri&_afrLoop=1019285184151404&tur=B%C3%BCt%C3 %A7e+%C4%B0statistikleri&donusSayfa=index&_afrWindowMode=0&_adf.ctrlstate=vjn2prcte_70(EriĢim:08.09.2013) GSYH’ya oranla 2007-2009 döneminde ortalama yüzde 0,5 düzeyinde açık veren mahalli idareler dengesi, 2010-2012 döneminde ekonomik büyüme ve genel bütçe vergi gelirlerinden aktarılan paylardaki artıĢın etkisiyle pozitife dönmüĢtür.24 Tablo 18: Mahalli Ġdarelerin Gelir ve Harcamalarına ĠliĢkin GeliĢmeler ve Hedefler (GSYH’ya Oran, %) 2006 2012 2013 2018 2014-2018 Gelirler 3,20 3,66 3,78 4,46 4,32 Vergiler 2,02 2,47 2,54 3,21 3,14 Vergi DıĢı Normal Gelirler 0,45 0,45 0,44 0,48 0,46 Faktör Gelirleri 0,62 0,74 0,72 0,77 0,72 Sermaye Transferleri (Net) 0,11 0,00 0,08 0,00 0,00 Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,153.(06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 24 18 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ Harcamalar 3,36 3,61 3,90 4,80 4,44 Cari Giderler 1,91 2,29 2,48 2,85 2,69 Yatırım Harcamaları 1,37 1,07 1,19 1,52 1,39 Cari Transferler 0,19 0,25 0,26 0,29 0,27 KamulaĢtırma ve Sabit Kıymet -0,10 -0,05 -0,02 0,00 -0,01 Sermaye Transferleri (Net) 0,00 0,06 0,00 0,14 0,09 Denge -0,16 0,04 -0,11 -0,34 -0,12 Kaynak: Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018),s,153.(2006 ve 2012 yılı verileri Kalkınma Bakanlığına aittir. 2013 ve 2018 yılı verileri Onuncu Kalkınma Planı tahminleridir.) Not: Mahalli idareler dengesi; il özel idareleri, belediyeler, Ġller Bankası, belediyelerin oluĢturduğu birlikler ve büyükĢehir belediyelerine bağlı idareleri kapsamaktadır. 5. ONUNCU KALKINMA PLANINDA MAHALLĠ ĠDARELER Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018), 30.10.1984 tarihli ve 3067 sayılı Kanun gereğince, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu’nun 01.07.2013 tarihli 127’nci BirleĢiminde onaylanarak, 06.07.2013 tarih ve 28699 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. Onuncu Kalkınma Planının temel amacı; “Gelecek nesillere yönelik sosyal politikalar, demografik fırsat penceresi göz önüne alındığında, toplumumuz açısından ayrıca önemlidir. Nitelikli nüfus yapısına yönelik etkili nüfus, eğitim ve sağlık politikalarının uygulanmasının yanında; bireylerin değiĢime uyum sağlama becerilerinin geliĢtirilmesi, yeni bilgi ve teknolojilerin sadece kullanıcısı değil, araĢtırıcısı ve üreticisi olması; çalıĢma ve sosyal güvenlikle ilgili düzenlemeler ile doğal kaynakların kullanılmasında nesiller arası hakkaniyet ve sürdürülebilirliğin esas alınması sağlanacaktır.” Ģeklinde belirlenmiĢtir.25 Onuncu Kalkınma Planının hedefi ise; “Daha güçlü ve müreffeh bir toplum yapısına ulaĢmak ve beĢeri sermayeyi güçlendirmek üzere temel hak ve özgürlükler, demokratikleĢme, adalet, eğitim, sağlık, istihdam, sosyal güvenlik ve kamu yönetimi gibi alanlarda uyumlu ve bütünleĢik politikaların uygulanmasına devam edilecektir.” Ģeklindedir.26 Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)’nda mahalli idarelere iliĢkin düzenlemeler aĢağıda yer aldığı Ģekildedir. 25 26 Onuncu Kalkınma Planı, s,29. Onuncu Kalkınma Planı, s,30. TBB | 19 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 5.1. Durum Analizi27 -Dokuzuncu Kalkınma Planı döneminde yerel yönetimlerin yeniden yapılandırılması çerçevesinde ölçek ekonomilerinden faydalanılarak hizmetlerde etkinlik, koordinasyon ve kalitenin yükseltilmesi amacıyla belediye sayıları azaltılmıĢtır. -2007 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre belediye yönetiminde yaĢayan nüfus yaklaĢık 58,6 milyon ve bu nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 83 iken, 2012 yılında bu rakamlar sırasıyla 63,7 milyon ve yüzde 84,3 olmuĢtur. -2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükĢehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükĢehir belediye sınırları il mülki sınırları ile bütünleĢtirilmekte, büyükĢehirlerdeki il özel idareleri ile büyükĢehir sınırları içerisindeki belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır. Ayrıca, 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre büyükĢehir belediyesi dıĢındaki illerde nüfusu 2 binin altındaki belediyeler köye dönüĢtürülmekte ve genel bütçeden belediyelere aktarılan paylar yeniden düzenlenmektedir. 2014 yılı mahalli idare seçimleri sonrasında toplam belediye sayısının 1.395’e düĢmesi ve toplam nüfusun yüzde 90’ından fazlasının belediye sınırları içerisinde kalması beklenmektedir. -GSYH’ya oranla 2007-2009 döneminde ortalama yüzde 0,5 düzeyinde açık veren mahalli idareler dengesi, 2010-2012 döneminde ekonomik büyüme ve genel bütçe vergi gelirlerinden aktarılan paylardaki artıĢın etkisiyle pozitife dönmüĢtür. -2008 yılında yapılan düzenlemeyle mahalli idarelere merkezi bütçeden aktarılacak payların oranları ve dağıtım esasları değiĢtirilmiĢ, nüfus kriterinin yanı sıra geliĢmiĢlik endeksi ile özel idareler için illerin yüzölçümü, köy sayısı, kırsal alan nüfusu gibi yeni kriterler eklenmiĢ ve böylece belediyeler ve il özel idarelerinin genel bütçe vergi paylarında artıĢ sağlanmıĢtır. -Plan döneminde KÖYDES, BELDES ve SUKAP gibi projeler kapsamında kırsal altyapı ve orta-küçük ölçekli belediyelerin altyapı yatırımları desteklenmiĢ, sürekli iĢçi kadrolarından merkezi idare kuruluĢlarına yapılan devir sonucunda, özelikle küçük ölçekli belediyelerde, cari harcamaların bütçe üzerindeki yükü hafifletilmeye çalıĢılmıĢtır. -Yapılan düzenlemeler sonucunda belediyelerin personel istihdamında disiplin sağlanmıĢ, personel sayıları düĢmüĢ ve personel 27 Onuncu Kalkınma Planı, s,152. 20 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ harcamalarının GSYH içerisindeki payları azalmıĢtır. Bununla birlikte hizmet alım yönteminin yaygın olarak kullanılması personel harcamalarında sağlanan bütçe tasarrufunu azaltmıĢtır. -BüyükĢehir belediye sisteminde yapılan son değiĢikliklerin Plan döneminde mahalli idarelerin kaynak ihtiyaçlarını artırması beklenmektedir. BüyükĢehirlerde hizmete ulaĢmayı kolaylaĢtırmak, altyapı hizmetlerinin sunumunda maliyetleri düĢürmek; geniĢleyen hizmet alanlarında bulunan tarım arazileri, meralar, orman alanları ve ekolojik hassasiyeti olan bölgeleri korumak; yerindenlik ilkesini zayıflatmamak gibi amaçlarla hizmet sunum yöntemlerinin yeni bir model çerçevesinde değerlendirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Diğer yandan, sürdürülebilir Ģehirler yaklaĢımı çerçevesinde, mahalli idarelerin desteklenmesi, kalkınma konusunda artan yetki ve sorumlulukları ile geniĢleyen hizmet alanları kurumsal kapasitelerinin geliĢtirilmesi ihtiyacını da artırmıĢtır. 5.2. Amaç ve Hedefler28 -Mahalli idarelerin daha etkin, hızlı ve nitelikli hizmet sunabilen, katılımcı, Ģeffaf, çevreye duyarlı, dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını gözeten ve mali sürdürülebilirliği sağlamıĢ bir yapıya kavuĢturulması temel amaçtır. -Mahalli idarelerin temel hedefi, vatandaĢlara sunulan hizmetlerden duyulan memnuniyeti en üst düzeye çıkarmaktır. 5.3. Politikalar29 -BaĢta yeni kurulan büyükĢehir belediyeleri olmak üzere mahalli idarelerde çalıĢan personelin uzmanlaĢma düzeyi yükseltilecek, proje hazırlama, finansman, uygulama, izleme ve değerlendirme, mali yönetim, katılımcı yöntemler ve benzeri konularda kapasiteleri artırılacaktır. -BüyükĢehir belediyelerinin geniĢleyen hizmet alanları ve farklılaĢan görev ve sorumluluklarıyla uyumlu, her kademede hizmetin niteliğine göre farklılaĢan ve mekânsal özellikleri dikkate alan düzenlemeler yapılacaktır. -BüyükĢehir belediyelerinin geniĢleyen görev alanları sebebiyle, su ve kanalizasyon idarelerinin hukuki ve kurumsal yapısı yeniden düzenlenecektir. 28 29 Onuncu Kalkınma Planı, s,153. Onuncu Kalkınma Planı, s,153. TBB | 21 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Mahalli idarelerin kaynaklarını, kamu mali yönetiminin temel ilke ve araçları çerçevesinde stratejik önceliklere göre tahsis etmeleri sağlanacak, temsil ve karar alma süreçlerine katılım mekanizmaları da gözetilerek hesap verebilirlik güçlendirilecektir. -Mahalli idarelerin öz gelirleri kentsel taĢınmazların değer artıĢlarını da kapsayacak Ģekilde artırılacaktır. -Mahalli idarelerin hizmet standartlarını uygulaması konusunda merkezi yönetimin etkili denetimi sağlanacaktır. -Köy yönetimleri güçlendirilerek köy yerleĢim yerlerinin sürdürülebilirliği sağlanacaktır. 6. ORTA VADELĠ PROGRAMDA (2014-2016) MAHALLĠ ĠDARELER 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun30 16’ncı maddesinde yer alan hüküm gereğince; Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulu’nun kabul ettiği “Orta Vadeli Program” ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Yüksek Planlama Kurulu tarafından karara bağlanan “Orta Vadeli Mali Plan” Resmi Gazete’de yayımlanarak, merkezi yönetim bütçesinin hazırlanma süreci baĢlamaktadır. Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan “2014-2016 Orta Vadeli Program” Bakanlar Kurulu’nca kabul edilerek 09.09.2013 tarihinde 2013/5444 sayılı Karar olarak kararlaĢtırılmıĢtır.31 “2014-2016 Orta Vadeli Program”da; mahalli idarelerin genel bütçe vergi paylarından kamuya olan borçlarına mahsuben yapılacak olan kesinti düzenli olarak uygulanmaya devam edileceği belirtilmiĢtir.32 7. 2014 YILI PROGRAMINDA MAHALLĠ ĠDARELER 2014 Yılı Programı 02.11.2013 tarihli ve 28809 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 2014 Yılı programında mahalli idareler ile ilgili amaç ve hedef; “Mahalli idareler daha etkin, hızlı ve nitelikli hizmet sunabilen, katılımcı, Ģeffaf, çevreye duyarlı, dezavantajlı kesimlerin ihtiyaçlarını gözeten ve mali sürdürülebilirliği sağlamıĢ bir yapıya kavuĢturularak, vatandaĢlara sunulan hizmetlerden 24.12.2003 tarihli ve 25326 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 08.10.2013 tarih ve 28789(Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 32 Orta Vadeli Program(2014-2016),s,15. 30 31 22 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ duyulan memnuniyet en üst düzeye çıkarılacaktır.” Ģeklinde belirtilmiĢtir.33 2014 Yılı programında mahalli idareler iel ilgili hedef ve politikalar aĢağıda yer almaktadır. 7.1. Mevcut Durum34 2012 yılı itibarıyla, 81 il özel idaresi, 2.950 belediye, 34.340 köy ile il özel idareleri, belediyeler ve köylerin üye oldukları 1.411 mahalli idare birliği bulunmaktadır. 2012 yılı ADNKS sonuçlarına göre belediyelerde 63.743.047 kiĢi yaĢamakta olup bu nüfusun toplam nüfusa oranı yüzde 84,3’tür. Mahalli idarelerde çıkarılan norm kadro yönetmelikleriyle personel istihdamına belli bir disiplin getirilmiĢ olup 2011 yılı itibarıyla, mahalli idarelerde çalıĢan personel sayısı 266.527 iken bu sayı 2012 yılında 258.320’ye düĢmüĢtür. 2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükĢehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükĢehir belediye sınırları il mülki sınırları ile bütünleĢtirilmekte, büyükĢehirlerdeki il özel idareleri ile belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır. Ayrıca, 2011 yılı ADNKS sonuçlarına göre büyükĢehir belediyesi dıĢındaki illerde nüfusu 2 binin altındaki belediyeler köye dönüĢtürülmekte ve genel bütçeden belediyelere aktarılan paylar yeniden düzenlenmektedir. 2014 yılı mahalli idare seçimleri sonrasında toplam belediye sayısının 1.395’e düĢmesi ve toplam nüfusun yüzde 90’ından fazlasının belediye sınırları içerisinde kalması beklenmektedir. Merkezi idare ile mahalli idareler arasında görev, yetki, kaynak paylaĢımı ve hizmet iliĢkilerinin esaslarına yönelik yasal düzenlemeler çerçevesinde ülke düzeyinde belirli hizmet seviyesine ulaĢmak için merkezi idarece gerekli standartların belirlenmesi ve bunlara uyumun sağlanmasına iliĢkin denetim ihtiyacı devam etmektedir. Mahalli idarelerin yeni yasal düzenlemelerle geniĢleyen hizmet alanları ile artan görev ve sorumlulukları da dikkate alınarak idari, mali ve teknik kapasitelerinin oluĢturulması ihtiyacı devam etmektedir. Bu çerçevede, özellikle büyükĢehirlerde hizmete ulaĢmayı kolaylaĢtırmak, altyapı hizmetlerinin sunumunda maliyetleri düĢürmek, geniĢleyen hizmet alanlarında bulunan yerleĢim bölgesi olmayan tarım arazileri, meralar, orman alanları ve ekolojik hassasiyeti bulu- 33 34 2014 Yılı Programı, s,284. 2014 Yılı Programı, s,283. TBB | 23 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ nan bölgeleri korumak, yerindelik ilkesini zayıflatmamak gibi hususlara öncelik verilerek hizmet sunum yöntemlerinin yeni bir model çerçevesinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Mahalli idarelerin hizmet önceliklerini ve finansman imkânlarını belirleyememeleri, bu idareleri teknoloji transferi ve büyük finansman gerektiren yatırım projelerinin yanı sıra diğer projeleri için de borçlanmaya yöneltmektedir. 7.2. Politika ve Tedbirler 2014 Yılı programında mahalli idareler ile ilgili politika ve tedbirler aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Politika / Tedbir Sorumlu/ ĠĢbirliği Yapılacak KuruluĢlar Süre Yapılacak ĠĢlem ve Açıklama Mahalli idarelerin hizmet standartlarını uygulaması konusunda merkezi yönetimin etkili denetimi sağlanacaktır. (Kalkınma Planı p.1005) ĠçiĢleri Bakanlığı (S), TODAĠE, Ġlgili Kamu Kurum ve KuruluĢları, Yerel Yönetimler, Meslek Odaları Aralık Sonu Tedbir 1. Yerel yönetimlerin asgari hizmet standartlarını belirlemeye yönelik mevzuat düzenlemesi ve teknik standart belirlenmesi çalıĢmaları baĢlatılacaktır. Ülke genelinde hizmet kalite ve standartlarının sağlanabilmesi amacıyla gerekli ilke ve kriterlerin ilgili bakanlıklarca belirlenmesi ve yerel yönetimlerin bu standartlara uygun hizmet vermesi için gerekli düzenlemeler yapılacaktır. Bu kapsamda TODAĠE tarafından yürütülen bir proje çerçevesinde yerel yönetimlerin hizmet alanlarına iliĢkin standart ihtiyacı ve önerileri araĢtırılmakta olup, çalıĢma sonucunda belirlenecek ihtiyaca göre gerekli mevzuat değiĢikliği ve teknik standart belirlenmesi çalıĢmaları baĢlatılacaktır. BüyükĢehir belediyelerinin geniĢleyen hizmet alanları ve farklılaĢan görev ve sorumluluklarıyla uyumlu, her kademede hizmetin niteliğine göre farklılaĢan ve mekânsal özellikleri dikkate alan düzenlemeler yapılacaktır. (Kalkınma Planı p.1001) 24 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠçiĢleri Bakanlığı (S), Yerel Yönetimler, TODAĠE, Türkiye Belediyeler Birliği, Ġlgili Kamu Kurum ve KuruluĢları Aralık Sonu Tedbir 2. BüyükĢehir belediyelerinin hizmet sunum yöntemleri yeni bir model çerçevesinde değerlendirilerek gerekli idari, kurumsal ve mevzuat düzenleme çalıĢmaları baĢlatılacaktır. BüyükĢehirlerde geniĢletilen alan ve yetkiler çerçevesinde hizmete ulaĢmayı kolaylaĢtırmak, hizmetlerin sunumunda maliyetleri düĢürmek, ekolojik dengeyi ve çevreyi korumak, yerindenlik ilkesini güçlendirmek gibi amaçlarla hizmet sunum yöntemleri geliĢtirilecektir. Bu kapsamda TODAĠE tarafından yürütülen bir proje çerçevesinde çalıĢmalar baĢlatılmıĢ olup, bu araĢtırma sonuçlarından da yararlanılarak gerekli idari, kurumsal ve mevzuat düzenlemeleri baĢlatılacaktır. BaĢta yeni kurulan büyükĢehir belediyeleri olmak üzere mahalli idarelerde çalıĢan personelin uzmanlaĢma düzeyi yükseltilecek, proje hazırlama, finansman, uygulama, izleme ve değerlendirme, mali yönetim, katılımcı yöntemler ve benzeri konularda kapasiteleri artırılacaktır. (Kalkınma Planı p.1000) ĠçiĢleri Bakanlığı (S), Kalkınma Bakanlığı, Yerel Yönetimler, Üniversiteler, TODAĠE, Türkiye Belediyeler Birliği, Kalkınma Ajansları, Ġlgili Kamu Kurum ve KuruluĢları Aralık Sonu Tedbir 3. BaĢta yeni kurulan büyükĢehir belediyeleri olmak üzere mahalli idarelerde çalıĢan personelin kapasitelerini artırmaya yönelik eğitim çalıĢmaları düzenlenecektir. Mahalli idarelerde çalıĢan personelin uzmanlaĢma düzeyi yükseltilecek, proje hazırlama, finansman, uygulama, izleme ve değerlendirme, mali yönetim, katılımcı yöntemler ve benzeri konularda kapasiteleri artırılmak üzere ilgili kurumlar tarafından eğitim çalıĢmaları düzenlenecektir. TBB | 25 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 2.BÖLÜM ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ 1. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN KONUSU Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, Ġlan ve Reklam Vergisine tabidir. 2. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU Ġlan ve Reklam Vergisinin mükellefi, yurt dıĢından gönderilen ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kiĢilerdir. Ġlan ve reklam iĢlerini mutat meslek olarak ifa edenler, baĢkaları adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yaptırmaktan sorumludurlar. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, ilan ve reklam vergisine tabi olup söz konusu verginin mükellefi, yurt dıĢından gönderilen ilan ve reklamlar da dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kiĢilerdir. Ancak gerçek veya tüzel kiĢilerden; - Herhangi bir ilan ve reklam yapmayan, herhangi bir levha, tabela vb. asmamıĢ olanlar ile - ĠĢ yerlerinin içine veya dıĢına ½ metrekareyi aĢmayan ve iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ıĢıksız levhaları asanların ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti bulunmamaktadır.35 3.ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR AĢağıda sayılan ilan ve reklamlardan vergi alınmaz. 1. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu tarafından yayınlanan ve yapılan ilan ve reklamlar, 2. Her türlü gazete, dergi ve kitaplarda yapılan ilan ve reklamlar, 3514.12.2006 tarih ve BGK-2/2006-1 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/2. 26 | TBB ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ 3. Gerçek kiĢilerin ikametgahlarının iç veya dıĢ kapılarına konan ve kimliklerini gösteren levhalar, 4. ĠĢletmelerin iĢtigal veya imal konusu maddelerinin ambalajları üzerinde bulunan ve kendi iĢlerine ait ilan ve reklamları ile ambalaj muhtevasından olan prospektüs ve tarifnameler, 5. Gerçek veya tüzelkiĢilere ait iĢyerlerinin içine veya dıĢına asılan iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ve alanı 1/2 metrekareyi aĢmayan ıĢıksız levhalar, (Alanı 1/2 metrekareyi aĢan levhalar, aĢan kısım üzerinden vergiye tabidir.) 6. Genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idarelerinin, belediyelerin, köylerin ve bunların kuracakları birliklerin ve Posta Telgraf Telefon ve T.C Devlet Demiryolları ĠĢletmelerinin yapacakları her türlü ilan ve reklamlar, 7. Siyasi Partiler Kanunu’na göre, siyasi partilerin siyasi faaliyet sınırları içinde yapacakları ilan ve reklamlar, 8. Altıncı bentte yazılı idarelerle, kooperatifler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluĢları tarafından ülke ürünlerinin ve turizminin reklamını yapmak ve herhangi bir ticari ve sınai kuruluĢa ait olmamak üzere hazırlanan her türlü levha ve afiĢlerle, aynı kuruluĢlar tarafından Türkiye'deki ticaret, sanayi, tarım ve mesleki müesseselerinin isim ve ticaret unvanları ile ad ve adreslerini ihtiva etmek üzere yayınlanacak kitap, broĢür, katalog ve dergiler, 9. Umumi mahallere reklam amacı ile konulacak sıra, bank ve benzeri gereçler üzerindeki ilan ve reklamlar, 10. Sinema ve tiyatroların kendi programlarına iliĢkin olarak gösterinin yapıldığı binanın içinde ve dıĢ yüzünde yaptıkları ilan ve reklamlar. 4. BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ TARĠFE VE ORANI Ġlan ve Reklam Vergisi aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre alınır. TBB | 27 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 19: Ġlan ve Reklam Vergisi Tarifesi Verginin Tutarı (TL) En az En çok Dükkân, ticarî ve sınaî müessese ve serbest meslek erbabınca çeĢitli yerlere asılan ve takılan her çeĢit levha, yazı ve resim gibi tüm sabit ilân ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak. 20 100 Motorlu taĢıt araçlarının içine veya dıĢına konulan ilân ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak. 8 40 Cadde, sokak ve yaya kaldırımları üzerine gerilen, binaların cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla yapılan geçici mahiyetteki ilân ve reklamların metrekaresinden haftalık olarak 2 10 IĢıklı veya projeksiyonlu ilân ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak. 30 150 Ġlân ve reklam amacıyla dağıtılan broĢür, katalog, duvar ve cep takvimleri, biblolar veya benzerlerinin her biri için. 0,01 0,25 Mahiyeti ne olursa olsun yapıĢtırılacak çeĢitli afiĢler ve benzerlerinin beherinin metrekaresinden. 0,02 0,50 Vergi tarifesinin uygulanmasında aĢağıdaki esaslara uyulur. a. Metrekare üzerinden yapılan hesaplamalarda, yarım metrekareye kadar olan kesirler yarım metrekareye, yarım metrekareyi aĢanlar ise tam metrekareye tamamlanır. b. Herhangi bir yüzeye yazılmak, takılmak veya çizilmek suretiyle yapılan ilan ve reklamlarda yazı ve resimlerin kapladığı alanın yüzölçümü esas alınır. c. Çok cepheli ilan ve reklamlarda metrekare hesabı her cephe için ayrı ayrı nazara alınır. d. Vergi tarifesinin 1, 2 ve 4'üncü bentlerinde belirtilen ilan ve reklamların süresi 6 aydan; 3'üncü bendinde belirtilen ilan ve reklamın süresi 1 haftadan az olursa vergi miktarının yarısı alınır. 6 ayı geçen süreler 1 yıl, hafta kesirleri de tam hafta sayılır. e. Vergi tarifesinin 5 ve 6'ncı bentlerinde yer alan ve çok nüsha olarak basılan ilan ve reklamlar üzerinde basımevinin ticari unvanı, adresi ve kaç nüsha olarak basıldığı ayrıca belirtilir. 28 | TBB ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ 5. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠNĠN TARHI VE ÖDENMESĠ Vergiye tabi ilan ve reklamlarda, ilan ve reklam iĢinin mükellefçe yapılması halinde ilan veya reklam iĢinin yapılmasından önce mükellef tarafından, ilan ve reklam iĢinin bu iĢi mutad meslek olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde ilan ve reklam iĢini yapanlarca ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20'nci günü akĢamına kadar verilecek beyanname üzerine, tarh ve tahakkuk ettirilir. Beyannameler vergi tarifesinin 1,2,3,4,5 ve 6'ncı bentlerinde yazılı ilan ve reklamlarda bunların yayınlandığı, dağıtıldığı veya teĢhir edildiği mahallin belediyesine verilir. Ġlan ve Reklam Vergisi, beyanname verme süresi içinde ödenir. ġu kadar ki belediye meclisleri vergi tarifesinin 1,2 ve 4'üncü bentlerinde yazılı yıllık ilan ve reklamlara ait vergileri, yılı içinde,iki eĢit taksitte almaya yetkilidirler. Ġlan ve Reklam Vergisinin ödendiğinin belgelendirilmesi yönünden ilgili belediyeler gerekli usulleri ihdas edebilirler. Ġlan ve reklâm vergisinin;- Mükellefler tarafından yapılması halinde ilan ve reklâm iĢinin yapılmasından önce,- Ġlan ve reklâm iĢini mutad meslek olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde ise ilan ve reklâmın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar, beyan edilerek tahakkuk ettirilmesi ve beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. DeğiĢmeden önceki Ģekli: Ġlan ve reklam vergisinin, mükellefler tarafından ilan ve reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar beyan edilerek tahakkuk ettirilmesi ve beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. i. Ancak gerçek veya tüzel kiĢilerden; - Herhangi bir ilan ve reklam yapmayan, herhangi bir levha, tabela vb. asmamıĢ olanlar ile - ĠĢ yerlerinin içine veya dıĢına ½ metrekareyi aĢmayan ve iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ıĢıksız levhaları asanların ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti bulunmadığından, bu kiĢilerin ilan ve reklam vergisi beyannamesi vermesine gerek bulunmamakta olup bu kiĢiler adına herhangi bir ilan ve reklam vergisi tarhiyatı yapılmaması gerekmektedir.36 ii. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu hükümlerinde ve tebliğlerinde, ilan ve reklâm vergisi mükelleflerine ilan ve reklâm vergisi beyannamesi dıĢında herhangi bir belge vereceklerine dair yükümlülük getiren bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, ilan ve reklâm vergisi mükelleflerinden beyanname dıĢında kimlik fotokopisi, kira 36 14.12.2006 tarih ve BGK-2/2006-1 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/2. TBB | 29 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ kontratı, vergi dairelerince düzenlenen yoklama fiĢi, vergi levhası, Ticaret Sicil Gazetesi veya baĢkaca bir belge talep edilmeyecektir. Mükelleflerin beyanname ve bildirimde belirttikleri bilgilere göre bu vergilerin tarh, tahakkuk ve tahsilinin yapılması gerekmektedir. Belediyelerce, ilan ve reklâm vergisi iĢlemlerinde mükellefler tarafından beyan edilen hususların teyidinin, mükelleflerden belge istenmeden ilgili kurum ve kuruluĢlardan yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda belediyelerce, mükelleflere ait kimlik bilgileri, ĠçiĢleri Bakanlığı Kimlik PaylaĢım Sistemi üzerinden, iĢyerlerinde çalıĢan iĢçi sayısına iliĢkin bilgilerin ise Sosyal Güvenlik Kurumundan elektronik ortamda sağlanması mümkün olabilecektir. Gerekli görülmesi halinde mükelleflerin vergi levhası bilgileri Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının kurumsal internet sayfası üzerinden e-vergi levhası sorgulamasıyla, ticaret sicil bilgileri ise Ticaret Sicil Gazetesi sorgulamasıyla teyit edilebilecektir. Ayrıca, belediyeler mükelleflerin iĢe baĢlama, adres değiĢtirme ve iĢyeri kapatmalarına iliĢkin bilgileri vergi dairelerinden talep etmeleri durumunda, vergi dairelerince söz konusu bilgiler yazılı veya elektronik ortamda verilebilecektir. Belediyeler, vergisel iĢlemlerde öncelikle kendi hizmet birimlerindeki kayıtlarında bulunan bilgi ve belgelerden faydalanacaklar ve gerek duymaları halinde beyannamelerin kontrolü amacıyla yerinde yoklama ve tespit yapacaklardır.37 Amme alacağı tahsilatının kolaylaĢtırılması, hizmet maliyetlerinin düĢürülmesi, bürokrasi ve kırtasiyeciliğin azaltılması amacı ile belediyeler tarafından tahsil edilen amme alacağı hükmündeki vergi, harç, katılım payı ve ücretlerin; 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un 41’inci maddesi çerçevesinde mükellef hesabından münakale, hesaba ödeme, PTT aracılığı ile ödeme, banka kartı, kredi kartı ve benzeri kartlar kullanmak suretiyle ödemelerinin yapılması mümkün bulunmaktadır. Konu ile ilgili olarak ĠçiĢleri Bakanlığı Mahalli Ġdereler Genel Müdürlüğü’nün 12.08.2009 tarih ve B050MAH.0.07.01.00/21108 sayılı Genelgesinde; belediyeler tarafından tahsil edilen vergilerin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un 41’inci maddesi çerçevesinde mükellef hesabından münakale, hesaba ödeme, PTT aracılığı ile ödeme, banka kartı, kredi kartı ve benzeri kartlar kullanmak suretiyle ödeme yapılmasının mümkün olduğu belirtilmektedir. 41 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(28.02.2012 tarih ve 28218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 37 30 | TBB ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ 6. ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge Anonim ġirketince yapılacak her türlü ilan ve reklamların ilan ve reklam vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.38 -Örnek Özelge 1. Ġlan ve reklam amacıyla iĢyerinin içine veya dıĢına asılan ve iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ıĢıksız levhaların birden fazla olması halinde, bir tanesinin 1/2 metrekaresinden ilan ve reklam vergisinin alınmaması; ancak, alanı 1/2 metrekareyi aĢan levhalarda aĢan kısım ile diğerleri üzerinden 15’inci maddenin ikinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen esaslara göre ayrı ayrı ölçülüp ilan ve reklam vergisinin alınması, 2. Ġlan ve reklam vergisinin, Kanun’da öngörülen sürelerde beyan edilerek tarh ve tahakkuk ettirilip beyanname verme süresi içinde ödenmesi; söz konusu verginin bu Ģekilde yapılan beyan esas alınarak süreklilik arz eden ilan ve reklamlar için ayrıca yeniden beyanname verilmeksizin (değiĢiklik beyanları hariç) her yılın Ocak ayı itibariyle tarh ve tahakkuk ettirilmesi ve bu süre içerisinde de ödenmesi, 3. Akaryakıt istasyonlarında bayisi olunan firmanın levha ve bayrakları için ilan ve reklam vergisinin, bu ilan ve reklamı yapanlar tarafından ilgili belediyeye yatırılması, gerekmektedir.39 -Örnek Özelge Ġlan ve reklam vergisinin mükellefi, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzelkiĢiler olup ilan ve reklam iĢlerini mutat meslek olarak ifa edenler ise baĢkaları adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmaktan sorumlu tutulmuĢlardır. Bu durumda, ......ġti.'nin ........... Ltd. ġti. ile 1 ay süreli reklam sözleĢmesi yapılmak ve ücreti ödenmek suretiyle yapılan reklamın, ilan ve reklam vergisinin sorumlu sıfatıyla Reklam ġirketi tarafından ödenmesi gerekmektedir. Söz konusu ilan ve reklama iliĢkin verginin beyan edilmemesi ve ödenmemesi durumunda ise tarhiyat vergi sorumlusu adına yapılmalıdır. Bu nedenle mükellef adına yapılan tarhiyatın Vergi Usul Kanunu’nun düzeltme Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 13.03.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6623-102/28424 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 39 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 22.03.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662384/25762 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 38 TBB | 31 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ hükümleri uyarınca düzeltilerek vergi sorumlusu adına yeniden cezalı tarhiyat yapılması gerekmektedir.40 -Örnek Özelge ...........mükelleflere ilan ve reklam iĢini yapmadan önce yapacakları ilan ve reklamlara iliĢkin beyannameleri ilgili belediyeye verme zorunluluğu getirilmiĢtir. Ancak, birden fazla belediyeyi ilgilendiren ilan ve reklamlarda her belediyenin ayrı ayrı ilan ve reklam vergisi alması söz konusu olamayacağından, yükümlülerin bu Ģekilde yapacakları ilan ve reklamlarda ilan ve reklam vergisini iĢ bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği iĢ merkezlerinin bulunduğu yer belediyesine vermeleri gerekir. Bu durumda, birden fazla belediye sınırları içinde yolcu ve yük taĢıyan araçlar üzerindeki ilan ve reklamların vergisinin, ilan ve reklamları kendi adına yapan veya yaptıranlarca, iĢ merkezlerinin bilfiil toplandığı ve idare edildiği belediyeye ödenmesi gerekmektedir.41 -Örnek Özelge 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, ilan ve reklam vergisine tabidir." hükmü yer almakta ve ilan ve reklam vergisinin istisna ve muafiyetleri düzenleyen 14’üncü maddesinde, iĢ yeri açmaları belediyelerin iznine tabi olmayan iĢ yerlerinin ilan ve reklam vergisi alınmayacağına dair herhangi bir hükme yer verilmemiĢtir. Bu nedenle, iĢ yeri açmaları belediyelerin iznine tabi olmayan iĢ yerleri tarafından, iĢ yerlerinin içine veya dıĢına asılan iĢ sahibinin kimliği ile iĢin mahiyetini gösteren ve alanı ½ metrekareyi aĢmayan ıĢıksız levhaları hariç olmak üzere, anılan Kanun’un 15’inci maddesinde yer alan ilan ve reklamların yapılması halinde belediyelerce ilan ve reklam vergisinin alınması gerekmektedir. Buna göre, belediyeler anılan Kanun’un 16’ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan ilan ve reklamlara ait vergileri yılı içinde, iki eĢit taksitte alma yetkisini kullanmamaları halinde ilan ve reklam vergisinin, her yıl Ocak ayı itibariyle tarh ve tahakkuk ettirilmesi ve bu süre içinde de tamamının ödenmesi gerekmektedir.42 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.09.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662388/84600 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 41 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 07.05.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662396/47320 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 42 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 20.12.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662382/99506 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 40 32 | TBB ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ -Örnek Özelge ….Bu durumda, birden fazla belediye sınırları içinde yolcu ve yük taĢıyan araçlar üzerindeki ilan ve reklamların vergisinin, ilan ve reklamları kendi adına yapan veya yaptıranlarca, iĢ merkezlerinin bilfiil toplandığı ve idare edildiği belediyeye ödenmesi gerekmektedir.43 -Örnek Özelge …..Yukarıda yer alan hükümlere göre, Bankanız müĢterilerinin kullanmıĢ olduğu yazar kasa fiĢlerinin arkasında Bankanız logosuna yer verilmesi halinde, 2464 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan tarifenin (6) numaralı bendi üzerinden, 16’ncı maddede belirtilen usul ve esaslara göre ilan ve reklam vergisi alınması gerekmektedir.44 -Örnek Özelge …Yukarıda yer alan hükümlere göre ilan ve reklâm vergisinin doğabilmesi için, belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki bankaların faaliyet konularına iliĢkin bilgilerin yer aldığı broĢürlerin, ilan ve reklâma yönelik olması gerekmektedir. Buna göre, bankalarca, faaliyet konularını tanıtıcı, verdikleri hizmetlerin kapsam ve niteliğine iliĢkin ve yeni müĢteri kazanmaya yönelik açıklamaların yer aldığı broĢürlerin dağıtımı ilan ve reklâm vergisine tabidir.45 -Örnek Özelge …..BüyükĢehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yollara cephesi bulunan binalar üzerinde olması halinde, her türlü ilan ve reklama ait vergilerinizin, söz konusu binaların sokaklara cephesi bulunup bulunmadığına bakılmaksızın büyükĢehir belediyesine ödenmesi gerekmekte olup ilçe belediyesine yatırılan vergilerin ilgili belediyece iadesi gerekmektedir.46 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 23.11.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662380/92544 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 44 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 17.11.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662382/90306 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 45 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 16.03.2012) 46 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 04.05.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02175-2[12-2012-13]-525 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013) 43 TBB | 33 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge47 2547 sayılı Kanun’un 56’ncı maddesinin (a) fıkrasında; "Yükseköğretim üst kuruluĢları, yükseköğretim kurumları ve bunlara bağlı kuruluĢlara yapılacak her türlü bağıĢ ve vasiyetler, vergi, resim, damga resmi ve harçlardan muaftır."; (b) fıkrasında ise, "Üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri, genel bütçeye dahil kamu kurum ve kuruluĢlarına tanınan mali muafiyetler, istisnalar ve diğer mali kolaylıklardan aynen yararlanırlar." hükümleri yer almaktadır. Aynı Kanun’un ek 7’nci maddesinde, "Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumları, bu Kanun’un 56’ncı maddesinde yer alan mali kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade ederler ve bunlar emlak vergisinden muaf tutulurlar." hükmüne yer verilmiĢtir. Ek’6’ncı maddesinde ise kurulacak yükseköğretim kurumunun, vakıf tüzelkiĢiliği dıĢında ayrı bir tüzel kiĢiliğe sahip olduğu belirtilmektedir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesinde, "Belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, Ġlan ve Reklam Vergisine tabidir." hükmü yer almakta olup 13’üncü maddesinde ise, "Ġlan ve Reklam Vergisinin mükellefi, yurt dıĢından gönderilen ilan ve reklamlar dahil olmak üzere, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kiĢilerdir." denilmektedir. Bu Kanun’un 14/6 maddesinde ise, genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idarelerinin, belediyelerin, köylerin ve bunların kuracakları birliklerin ve Posta-Telgraf-Telefon ve T.C. Devlet Demir Yolları ĠĢletmelerinin yapacakları her türlü ilan ve reklamlardan ilan ve reklam vergisi alınmayacağı hususu düzenlenmiĢtir. Yukarıda belirtilen açıklamalara göre, …..tarihli ve …… sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan …. sayılı Kanun’la kurulan ve kamu tüzel kiĢiliğine sahip Üniversitenin yapacağı her türlü ilan ve reklamın ilan ve reklam vergisinden muaf tutulması gerekmektedir. -Örnek Özelge …..ġirkete ait ürünlerin dağıtıcılarının seyir halindeki araçları üzerinde yer alan, Ģirkete ait ve Ģirket tarafından yaptırılan ilan ve reklamlara iliĢkin ilan ve reklam vergisi beyannamesinin muamelele- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 12.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-1797 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013) 47 34 | TBB ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ rin bilfiil toplandığı ve idare edildiği belediyeye verilmesi ve söz konusu verginin de bu belediyeye ödenmesi gerekmektedir.48 -Örnek Özelge 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli genel bütçeli idarelerin sayıldığı (I) sayılı cetvelde Milli Eğitim Bakanlığı yer almakta olup, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir birim olan okulunuz uygulama otelinin de anılan Kanun’un 14/6’ncı maddesine göre ilan ve reklam vergisinden istisna tutulması gerekmektedir.49 -Örnek Özelge50 …….Bankalarca, faaliyet konularını tanıtıcı, verdikleri hizmetlerin kapsam ve niteliğine iliĢkin ve yeni müĢteri kazanmaya yönelik açıklamaların yer aldığı broĢürlerin dağıtımı ilan ve reklâm vergisine tabidir. 6.1. Ġlan ve Reklam Vergisi Ġle Ġlgili Yargı Kararı Anayasa Mahkemesi Kararı51 Esas Sayısı : 2010/62 Karar Sayısı : 2011/175 Karar Günü : 29.12.2011 Karar Özeti ….2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin (A) fıkrasında Bakanlar Kurulu, yasada en az ve en çok miktarları gösterilen ve aynı fıkrada yer alan vergi ve harçların tarifelerini, belediye grupları itibarıyla tayin ve tespite yetkili kılınmıĢtır. Maddenin birinci fıkrası gereğince Bakanlar Kurulunun 96’ncı maddenin (A) fıkrasında tanınan yetkiyi; Maliye Bakanlığı ve Devlet Planlama TeĢkilatının görüĢü de alındıktan sonra ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından, belediyelerin nüfusları ile ekonomik ve sosyal geliĢme durumlarına göre yapılan ve Resmi Gazete’de ilan edilen gruplandırmayı gözeterek kullanması gerekmektedir. ….Yasanın 96’ncı maddesinin (A) fıkrasında gösterilmeyen vergi ve harç tarifelerini yapmak konusunda Bakanlar Kuruluna tanınmıĢ Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.04.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.-20102464/16-5 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013) 49 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 07.09.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.42.16.02BGK-2/1783—72 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 12.02.2013) 50 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013) 51 19.05.2012 tarih ve 28297 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 48 TBB | 35 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ bir yetki bulunmamaktadır. Ġlan ve reklam vergisi, 96’ncı maddenin (A) fıkrasında yer almayan vergilerdendir. ….2464 sayılı Yasanın 96’ncı maddesinin (B) fıkrasında ise (A) fıkrasında sayılanlar dıĢındaki vergi ve harçlara ait maktu tarifelerin; bu Kanun’da belirtilen en alt ve en üst sınırları aĢmamak Ģartıyla mahallin çeĢitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak belediye meclislerince tespit olunması düzenlenmiĢtir. ….Ġlan ve reklam vergisine iliĢkin maktu tarifeler, 96’ncı maddenin (B) fıkrasında yer alan kuraldan dolayı, en az ve en çok tutarı 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 15’inci maddesinde öngörülen, 5281 sayılı Yasa ile değiĢik düzenlemedeki tutarlar gözetilerek belediye meclisleri tarafından yapılan tarifeye göre tahsil edilmektedir. Bu nedenle, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin (B) fıkrası, dava konusu ilan ve reklam vergisinin dayanağını oluĢturmaktadır. ….Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin (B) fıkrasında belediye meclislerine aynı maddenin (A) fıkrası dıĢında kalan vergi ve harçlara ait maktu tarifeler yapmak konusunda yetki tanıyan kural, Anayasanın 73’üncü maddesine aykırı düĢmektedir. Esasen Anayasa, maktu vergileri tespit konusunda Bakanlar Kuruluna dahi yetki tanımamıĢtır. ….2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesi uyarınca, Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilân ve reklâm, Ġlân ve Reklâm Vergisi’ne tabi kılınmıĢ, aynı Kanun’un 15’inci maddesinde de Ġlân ve Reklâm Vergisi’nin tarifeleri belirlenmiĢtir. Söz konusu maddenin (5) numaralı bendinde; ilan ve reklam amacıyla dağıtılan broĢür, katalog, duvar ve cep takvimleri, biblolar veya benzerleri için uygulanacak vergilerin alt ve üst sınırları belirlenmiĢ, itiraz konusu olan 96’ncı maddesinin (B) fıkrası ile de bu verginin maktu tarifelerinin, Kanun’da belirtilen en alt ve en üst sınırları aĢmamak Ģartıyla mahallin çeĢitli semtleri arasındaki sosyal ve ekonomik farklılıklar göz önünde tutularak belediye meclislerince tespit olunacağı belirtilmiĢtir. ….Anayasa’nın 73’üncü maddesinin dördüncü fıkrasında, “vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına iliĢkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aĢağı sınırlar içinde değiĢiklik yapmak yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir” denilmektedir. Buna göre, Bakanlar Kurulu, yasanın belirttiği alt ve üst sınırlar içinde değiĢiklik yapabilecek, ancak bu sınır36 | TBB ĠLAN VE REKLAM VERGĠSĠ ları aĢacak biçimde herhangi bir düzenleme getiremeyecektir. Bakanlar Kurulu’na verilen bu yetki istisnai bir yetkidir. Vergilendirmede esas kural, vergilerin kanunla konulup, kaldırılması ve değiĢtirilmesidir. Dolayısıyla bu konularda yukarı ve aĢağı sınırları belirleme yetkisi kanun koyucuya aittir. Bu sınırlar içinde değiĢiklik yapma yetkisi ise kanunun öngörmesi koĢuluyla ancak Bakanlar Kurulu’na verilebilir. ….Bu nedenle, belediye meclislerine vergi tarifesini belirleme yetkisi veren kural Anayasa’nın 73’üncü maddesine aykırıdır. Ġptali gerekir. …..2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesinin (B) fıkrasının Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline, 2464 sayılı Kanun’un 96’ncı maddesinin (B) fıkrasının iptal edilmesi nedeniyle, Anayasa’nın 153’üncü maddesinin üçüncü fıkrasıyla 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin KuruluĢu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 66’ncı maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince iptal hükmünün, kararın resmî gazete’de yayımlanmasından baĢlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesine, 29.12.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi. DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1991/2674 Karar No: 1992/1873 Özet : Ġlgili kurumun 2464 sayılı Yasa’nın 14’üncü maddesinde sayılan vergiden muaf kuruluĢlarda olmadığı ve ilgili kurumun sosyal tesislerinde kullandığı Ģirketin amblemini taĢıyan peçetelerdeki amblemin reklam niteliği taĢımadığı hakkındadır. DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1994/1032 Karar No: 1994/5048 Özet : Gazetelerin içine konulmak suretiyle dağıtılan ürünlerin tanıtımına iliĢkin ilan ve reklamların Ġlan ve reklam vergisinden muaf olduğu hakkındadır. TBB | 37 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 38 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ 3.BÖLÜM EĞLENCE VERGĠSĠ Yoksulluğun yükseliĢinin üstesinden gelmek için, 8 ġubat 1716’da bakımevi (the Hôtel-Dieu) yararına alınan bu vergi yükseltilmiĢ ve yaklaĢık olarak toplam eğlence gelirinin dörtte biri, vergi olarak alınmaya baĢlanmıĢtır. Bu yüzden Fransız devrimine kadar bu verginin adı “fakirler için bir çeyrek” (quart des pauvres) olarak anılmıĢtır. Bu dönemde verginin kaldırılması düĢünülse de, kaldırılmayıp farklı bir forma dönüĢtürülmesine karar verilmiĢtir. Yoksul hakkı vergisi, önemli ölçüde azaltılarak frank para birimi ile yoksullara fayda sağlamak için ve bütün tiyatro, konser, top oyunu ve at yarıĢlarını da kapsayacak Ģekilde bir yasa ile yeniden düzenlenmiĢtir. BaĢlangıçta bu düzenleme geçici bir süre için kabul edilse de birçok defa uzatılarak (1809 yılına kadar) Napolyon zamanına kadar gelmiĢtir. Sonrasında yine yoksul hakkı vergisinin, fiyatlarda keskin bir yükseliĢe yol açması nedeniyle, büyük tiyatrolar bu vergiye karĢı çıkmıĢ ve hatta bazı durumlarda ödemeyi reddetmiĢlerdir. Bu nedenle de o dönemde eğlence vergisi bir oran yerine sabit bir miktara dönüĢtürülmüĢtür. Eğlence vergisinden elde edilen gelir Paris ve Paris’e bağlı taĢra bölgelerine farklı paylaĢılmıĢtır. Paris’te düĢkünler evinin yönetimi tarafından doğrudan alınarak kullanılmıĢtır. Diğer bölgelerde ise hayır kurumu ve bakımevi tarafından bölüĢülmüĢtür. Yoksul hakkı vergisi, II. Dünya SavaĢı’nda Almanya'nın Fransa'yı iĢgali sırasında 1942’de Vichy rejimi sırasında kaldırılarak yerine buna benzer eğlence ve oyun üzerine konulan, yerel idarece tahsil edilen yeni bir vergi getirilmiĢtir.52 1. EĞLENCE VERGĠSĠ KONUSU Belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence iĢletmelerinin faaliyetleri Eğlence Vergisine tabidir. 2. EĞLENCE VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ Verginin mükellefi, eğlence yerlerini iĢleten gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Bernur AÇIKGÖZ ERSOY: “OECD Ülkelerinde Eğlence Vergisi Uygulamaları”, Celal Bayar Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, Yıl:2010, Cilt:17, Sayı:2, s, 1-2. 52 TBB | 39 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 3. EĞLENCE VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA VE MUAFLIKLAR AĢağıda belirtilen eğlence faaliyetlerinden bu vergi alınmaz. i. Ulusal bayramlar veya tarihi özellik taĢıyan günler nedeniyle genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri, belediyeler, köyler ve bunların kurdukları birlikleri tarafından düzenlenen ve kazanç amacı gütmeyen tören, Ģenlik, müsabaka ve gösterilerle balo, temsil ve benzeri faaliyetler, ii. Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler tarafından kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlarla düzenlenen kongre, konferans, fuar, festival, Ģenlik, sergi ve benzeri faaliyetler ile tertip edilen eğlenceler ve konserler, iii. Eğitim ve öğretim kuruluĢları ile okul dernekleri, kamu yararına çalıĢan dernekler, orduevleri, askeri gazinolar ve askeri dinlenme tesislerinde tertiplenen eğlenceler, iv. Spor Toto TeĢkilat BaĢkanlığı tarafından düzenlenen müĢterek bahis oynanması. v. Bira, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatnamelerde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocakları olduğu belirtilen yerler. Ġnternete bağlanma hizmeti veren, bira, alkollü içki içilmeyen, satılmayan ve ruhsatnamelerinde “Kahvehane” veya “Ġnternet Kafe” yazılı yerlerin eğlence vergisi ile yükümlü tutulmamaları gerekmektedir.53 4. EĞLENCE VERGĠSĠNDE MATRAH Eğlence vergisinin matrahı; i. Biletle girilen yerlerde, Eğlence Vergisi hariç olmak üzere bilet bedeli olarak sağlanan gayrisafi hasılat (Bilet bedeli dıĢında bağıĢ veya baĢka adlar altında alınan paralar dahil.) ii. MüĢterek bahislerde, iĢtirakçilerden tahsil edilen tutardan Katma Değer Vergisi düĢüldükten sonra kalan tutar. iii. Biletle girilmesi zorunlu olmayan bar, pavyon, gazino, gece kulübü, taverna, diskotek, kabare, dansing, bilardo ve masa futbolu salonları gibi eğlence yerlerinde iĢin mahiyetine göre çalıĢılan her gün için, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesine göre tespit edilen miktardır. Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı: 02.03.2005 tarih ve BGK-1/2005-1 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/1 53 40 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ 19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Bazı Kanunlar ile 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 14’üncü maddesi ile Belediye Gelirleri Kanunu’nun 20’nci maddesinin (3) numaralı fıkrasında yer alan “Belediye Meclislerince takdir edilecek miktardır.” ibaresi, “bu Kanun’un 96’ncı maddesine göre tespit edilen miktardır.” Ģeklinde değiĢtirilmiĢtir.54 Yapılan düzenleme ile Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 tarihli ve Esas Sayısı: 2010/62, Karar Sayısı: 2011/175 sayılı Kararı55 dikkate alınarak, biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinden alınacak eğlence vergisinin (en az ve en çok miktarları Belediye Gelirleri Kanunu’nun 21’inci maddesinde gösterilen) miktarlarını tayin ve tespit etme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmektedir.56 5. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ORAN VE TUTARI Eğlence Vergisi aĢağıdaki tabloda yer alan oran ve tutarda alınır. Tablo 20: Eğlence Vergisi Oran ve Tutarı Oran(%) I. Biletle Girilen Yerlerde 1.Yerli film göstermelerinden 10 2.Yabancı film göstermelerinden 10 3.Tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunundan 0 4.Spor müsabakaları, at yarıĢları ve konserlerden 10 5.Sirkler, lunaparklar, çalgılı bahçeler ve benzerlerinden 20 II. MüĢterek Bahislerde 5 III. Biletle Girilmesi Zorunlu Olmayan Eğlence Yerlerinden Günlük 5 (I) numaralı bendin (1) ve (2) numaralı alt bentleri ile yerli ve yabancı film gösterimlerine iliĢkin belirlenen vergi bu Kanun’un 22’nci maddesinin (1) numaralı bendinde öngörüldüğü Ģekilde hesaplanarak biletler kullanılmadan önce mahallin mal müdürlüğüne veya muhasebe müdürlüğüne emaneten yatırılır. Ödemenin yapıldığına Fazıl AYDIN: “6487 Sayılı Kanun Ġle Vergi Ve Harçlar Kanunlarında Yapılan Düzenlemeler”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Temmuz/2013, Sayı:303,s,6. 55 19.05.2012 tarih ve 28297 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 56 http://www2.tbmm.gov.tr/d24/2/2-1524.pdf(EriĢim: 30.05.2013) 54 TBB | 41 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ dair banka dekontunun ibrazı üzerine belediye tarafından biletlere özel damga konulur. Ödeme yapmayanlar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Bahsi geçen yerlerde toplanan meblağın % 75’i Kültür ve Turizm Bakanlığı Merkez Saymanlık hesabına, % 25’i ilgili belediyeye tahsilini takip eden ayın onbeĢinci günü akĢamına kadar aktarılır. Maliye Bakanlığı yukarıdaki Ģartlara bağlı kalmaksızın, biletle girilen yerlere iliĢkin eğlence vergisinin hesaplanması ve ödenmesine dair iĢlemlerin ödeme kaydedici cihaz kullanılarak yapılmasına ait usûl ve esasları belirlemeye yetkilidir. 6. EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ÖDENMESĠ 1.Vergi biletle girilen yerlerde bilet bedellerine eklenmek suretiyle hesaplanır ve belediye tarafından özel damga konulması sırasında ödenir. Bu suretle alınan biletlerin kullanılmadan iadesi halinde peĢin olarak ödenen vergi geri verilir. Genel ve Katma Bütçeli Ġdarelerle Ġl Özel Ġdareleri ve Köyler tarafından yürütülen spor müsabakaları, at yarıĢları ve benzeri faaliyetlerde bilet bedeli ile birlikte alınan vergi takip eden 20 gün içinde ilgili belediyeye ödenir. 2. MüĢterek bahislerde her aya ait vergi o ayı takip eden ayın 20'nci günü akĢamına kadar ilgili belediyeye bir beyanname ile bildirilir ve aynı sürede ödenir. 3. Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde her aya ait vergi o ayı takip eten ayın 20'nci günü akĢamına kadar ilgili belediyeye yatırılır. MüĢterek bahislere ait eğlence vergisinin, iĢtirakçilerden tahsil edilen toplam tutardan katma değer vergisi düĢüldükten sonra kalan kısım üzerinden % 5 oranının uygulanması suretiyle hesaplanması gerekmektedir.57 7. ÖDEME KAYDEDĠCĠ CĠHAZLARLA DÜZENLENEN BĠLETLERDE EĞLENCE VERGĠSĠNĠN HESAPLANMASI VE ÖDENMESĠ58 Biletle girilen eğlence yerlerini iĢletenlerden 2464 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (I) numaralı bendinin (1) ve (2) numaralı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı: 26.04.2007 tarih ve BGK-1/2007-1 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/3. 58 63 Seri No'lu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’la Ġlgili Genel Tebliğ. (12.02.2005 tarih ve 25725 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 57 42 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ alt bentleri kapsamında faaliyette bulunan (sinemalarda yerli ve yabancı film gösteren) mükellefler istemeleri halinde giriĢ biletlerini, Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında 3100 sayılı Kanun’un 5’inci maddesine göre Maliye Bakanlığınca onaylanan ödeme kaydedici cihazlarla düzenleyebileceklerdir. Bu Ģekilde düzenlenen ödeme kaydedici cihaz fiĢleri, “giriĢ bileti” olarak addedilir. Söz konusu ödeme kaydedici cihazların üretici veya ithalatçı kuruluĢlarca Bakanlığımızdan onay alınmak suretiyle iĢletme ihtiyaçlarına uygun Ģekilde programlanması ve bu cihazlar kullanılmak suretiyle düzenlenecek giriĢ biletlerinin aĢağıdaki örneğe uygun Ģekil ve muhtevada olması gerekir. ÖDEME KAYDEDĠCĠ CĠHAZLARLA DÜZENLENECEK GĠRĠġ BĠLETĠ ÖRNEĞĠ GĠRĠġ BĠLETĠ ........... TĠCARET LTD. ġTĠ. Saray Mah., Cumhuriyet Sok., No: 3 Keçiören/ANKARA Keçiören VD. 9876543210 Mükellefin Adı veya Unvanı, Adresi, Bağlı Olduğu Vergi Dairesi ve Vergi Kimlik Numarası TARĠH : 30.01.2005 FĠġ NO : 0001 SAAT : 10:45 ____________________________ ĠĢlemin Yapıldığı; Tarih, FiĢ (Bilet) No, Saat BĠLET BEDELĠ %8 24 (4 KiĢi) Hizmetin Türü, KDV Oranı, KDV Dahil Bilet Bedeli ---------------------------------------TOPKDV 1,78 TOPLAM 24 ____________________________ Katma Değer Vergisi Toplamı, KDV Dahil Toplam Tutar (BĠLET BEDELĠNE KDV., EĞLENCE VERGĠSĠ VE DĠĞER VERGĠ, RESĠM, FON VB. DAHĠLDĠR) SĠNEMA ADI : Emirdağ SALON ADI : Erciyes FĠLM ADI : XYZ SEANS : 14:30 KOLTUK NO : A/1-A/3 B/5-B/7 MF AB 12345678 Biletin içerdiği vergi ve kesintilerle ilgili açıklama GiriĢ biletine iliĢkin diğer bilgiler Mali Sembol, Firma Kodu ve Cihaz Sicil Numarası TBB | 43 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ GiriĢ bileti düzenlemede kullanılacak olan ödeme kaydedici cihazların kağıt rulolarına, 2464 sayılı Kanunu’nun 21’inci maddesi ile getirilen “belediyeler tarafından özel damga konulması Ģartı” aranmaz. Biletle girilen eğlence yerlerini iĢleten mükellefler giriĢ biletlerini yukarıda belirtilen ödeme kaydedici cihazları kullanmak suretiyle (belediye damgası olmaksızın) düzenlemeleri halinde, bu hizmetleriyle ilgili olarak müĢterilerine baĢkaca bir belge vermeyeceklerdir. Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle düzenlenen biletlerin bir nüshası müĢteriye verilecek (Kayıt rulosunda yazılı olan) diğeri ise Vergi Usul Kanunu’nun defter ve belgelerin muhafaza ve ibraz mecburiyetine iliĢkin hükümleri uyarınca mükellefçe saklanacaktır. MüĢteriye verilen hizmet karĢılığı düzenlenen bilet nüshası, sinemaya giriĢte biletin yırtılması veya iptal edilmesi gibi bir iĢleme tabi tutulmayacaktır. ġu kadar ki mükerrer kullanımların önlenmesine yönelik olarak giriĢ biletinin herhangi bir yerine, giriĢte iĢletmeci tarafından özel iĢaretlerini taĢıyan ve biletin kullanıldığını gösteren damga veya kaĢe uygulanacaktır. GiriĢ biletlerini ödeme kaydedici cihazları kullanmak suretiyle düzenleyen mükellefler eğlence vergisini; ödeme kaydedici cihazların günlük kapanıĢ fiĢleri (Z raporu) ve mali hafıza raporlarından yararlanarak hesaplayacaklardır. Mükellefler, hesaplanan her aya ait eğlence vergisini, en geç ertesi ayın 20’nci günü akĢamına kadar mahallin mal müdürlüğü veya muhasebe müdürlüğüne ödeyeceklerdir. Mal müdürlükleri ve muhasebe müdürlüklerince, tahsil edilen meblağın % 75’i Kültür ve Turizm Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına, % 25’i de ilgili belediyeye, tahsilini takip eden ayın onbeĢinci günü akĢamına kadar aktarılacaktır. Verginin ödendiğine dair belge ve o aya ait hasılatı gösteren ödeme kaydedici cihaz mali hafıza raporu, aĢağıda yer alan bilgi formu ekinde, ödemenin yapıldığı ayın sonuna kadar ilgili belediyeye verilecektir. Açıklanan usul ve esaslara uymayanlar hakkında, iĢledikleri fiile göre 3100 Sayılı Kanun ve 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yazılı cezalar uygulanacaktır. 44 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ EĞLENCE VERGĠSĠ BĠLGĠ FORMU ĠLGĠLĠ BELEDĠYENĠN ADI: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ADI, SOYADI VEYA ÜNVANI MÜKELLEFĠN GELĠR VEYA KURUMLAR VERGĠSĠ BAKIMINDAN BAĞLI OLDUĞU VERGĠ DAĠRESĠ VERGĠ KĠMLĠK NUMARASI KANUNĠ VEYA Ġġ MERKEZĠNĠN ADRESĠ ÖDENDĠĞĠ MALMÜDÜRLÜĞÜ VEYA MUHASEBE MÜDÜRLÜĞÜ EĞLENCE VERGĠSĠNĠN ÖDENMESĠNE ĠLĠġKĠN BELGENĠN TARĠH VE SAYISI DÖNEMĠ (AĠT OLDUĞU AY) MATRAH VE ORANI (Yerli Film Ġçin) MATRAH VE ORANI (Yabancı Film Ġçin) TOPLAM TUTARI Mükellefin EKLER: 1 Ödeme Belgesi Adı Soyadı veya Unvanı 1 Ö.K.C. Mali Hafıza Raporu ve Ġmzası Sinema giriĢ biletleri de dahil olmak üzere konser, sirk, her türlü spor karĢılaĢmaları biletleri internet aracılığı ile de satılabilmektedir. Biletle girilen yerlere iliĢkin eğlence vergisinin hesaplanması ve ödenmesine dair iĢlemlerin ödeme kaydedici cihaz kullanılarak yapılmasına ait usul ve esasları belirleyen 12.02.2005 tarihli ve 25725 sayılı 63 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Mükelleflerinin Ödeme Kaydedici Cihazları Kullanmaları Mecburiyeti Hakkında Kanun’la Ġlgili Genel Tebliğde, internet aracılığı ile yapılan bilet satıĢlarında eğlence vergisine iliĢkin bir düzenleme yer almamaktadır. Buna göre, TBB | 45 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ yerli ve yabancı film gösteren sinema mükelleflerinin isteklerine bağlı olarak sinema giriĢ biletlerini ödeme kaydedici cihaz aracılığı ile düzenleyebilme uygulamasının, söz konusu biletlerin internet aracılığı ile satılması durumunda da uygulanabilmesinin sağlanması uygulama açısından faydalı bir düzenleme olacaktır.59 Ödeme kaydedici cihaz fiĢlerini giriĢ bileti olarak kullanma uygulamasını tercih eden mükellefler; gerek ayrı bilet bastırarak damgalatma iĢleminden, gerekse satılmayan biletler ile ilgili olarak önceden ödeme yapma ve yapılan ödemeyi sonradan iade Ģeklinde almak yükümlülüğü gibi iĢlemleri yapmak zorunda kalmamaktadırlar. Ayrıca giriĢ biletlerinde eğlence vergisinin takip, tahsilat ve denetimi açısından büyük kolaylık sağlanmaktadır. Sinema biletleri yanında konser, sirk, her türlü spor karĢılaĢmaları biletlerinin de ödeme kaydedici cihaz aracılığı ile biletlerinin düzenlenebilmesi durumunda, gerek mükellefler gerekse belediyeler açısından uygulama, takip ve tahsilat kolaylığı sağlanmıĢ olacaktır. Ayrıca, sinema giriĢ biletleri de dahil olmak üzere konser, sirk, her türlü spor karĢılaĢmaları biletlerinin internet aracılığı ile de satılmasında da aynı uygulamanın tatbik edilmesi uygulama açısından yararlı olacaktır.60 8. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge ….Bu durumda, ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmelik uyarınca ruhsatlandırılmıĢ bulunan bir iĢyerine konulan makine ve aletlerin iĢyerlerinin asli faaliyet konusunu değiĢtirip değiĢtirmediği ve ruhsata tabi olup olmadığı hususunun Bakanlığınızca değerlendirilmesi ancak, iĢ yerine konulacak makineler kahvehane ve kafeleri, eğlence yerine dönüĢtürecek nitelikte ise tali faaliyet konusu ruhsatta belirtilmek suretiyle eğlence vergisinin alınması gerektiği düĢünülmektedir.61 -Örnek Özelge ….Buna göre, ruhsatnamelerinde "internet kafe" veya "internet salonu" yazan yerler Kanun’un 19/5’inci madde hükmü uyarınca eğlence vergisinden istisna olmakla birlikte, söz konusu yerlerin sözü Selda AYDIN: “Biletlerle Girilen Yerlerde Eğlence Vergisi Uygulaması”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, ġubat-2007, Sayı: 226, s, 38-41. 60 Selda AYDIN: “Biletlerle Girilen Yerlerde Eğlence Vergisi Uygulaması”,a.g.m.,s,38-41. 61 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 12.02.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6624186/13593 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 59 46 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ edilen Yönetmelikte yer alan tanım ve kapsamını aĢar mahiyette eğlence faaliyetine konu edilmesinde bu yerlerin eğlence vergisine tabi olacağı açıktır.62 -Örnek Özelge ….Bu durumda, biletle girilmesi zorunlu olmayan yerlerden olan Bilardo Federasyonuna bağlı olarak açılan bilardo salonlarının 2464 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin III’üncü bendinde belirtilen tarifeye göre Eğlence Vergisi ile yükümlü tutulmaları gerekmektedir.63 -Örnek Özelge ….Buna göre, ruhsatnamelerinde atari, oyun makinası ve bilgisayar oyunlarının oynatıldığı oyun salonu yazılı eğlence yerlerinin iĢleticilerinden 21'inci maddenin III'üncü bendinde belirtilen miktarlarda ve 22'inci maddedeki usul ve esaslara göre eğlence vergisi alınması gerekmektedir.64 -Örnek Özelge ….Bu durumda, ruhsatnamelerinde kahvehane, kıraathane, çayhane ve çay ocağı olduğu belirtilen kahvehane niteliğinde olan yerlerde bilardo masasının bulunması, iĢyerinin vasfını değiĢtirmeyeceğinden, bu tür iĢyerlerinin bilardo ve masa futbolu salonları gibi değerlendirilerek iĢleticilerinden Eğlence Vergisinin alınması mümkün değildir. Ancak, ruhsatnamelerinde "bilardo salonu" ve "masa futbolu salonu" olduğu belirtilen yerlerden Eğlence Vergisinin aranacağı tabiidir.65 -Örnek Özelge ...Diğer taraftan, eğlence vergisinin istisna ve muaflıkları düzenleyen 19’uncu maddesinde Turizm ĠĢletme Belgeli otellerde yer alan bar ve diskotekler ile ilgili bir muafiyet hükmüne yer verilmemiĢtir. Bu durumda, söz konusu otel iĢletmelerinde anılan Kanun’un 20’nci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılan eğlence faa- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 30.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6624186/68716 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 63 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.08.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6624165/63637 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 64 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 11.04.2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6624-107/16131 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 65 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 21.03.2005 tarih ve B.07.0.GEL0.66/6624-125/12997 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 62 TBB | 47 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ liyetlerinin yapılması halinde 21'inci maddenin 3'üncü fıkrası hükmüne göre eğlence vergisi alınması gerekmektedir.66 -Örnek Özelge ....Bu hükme göre, ..Belediyesi ve mücavir alan sınırları içinde bulunan plaj iĢletmelerinden eğlence vergisi alınması mümkün değildir. Ancak, plajlarda Ģenlik ve konser gibi eğlence tertiplenmesi halinde, bu faaliyetler eğlence vergisinin kapsamına gireceğinden, bu faaliyetlerden sağlanan gayrisafi hasılat bedeli üzerinden eğlence vergisi ödeneceği tabiidir.67 -Örnek Özelge ......Katma değer vergisinin matrahına eğlence vergisi dahil edilmektedir. Eğlence vergisi ise, bilet bedelinden katma değer vergisi düĢüldükten sonra kalan bedel üzerinden, yani katma değer vergisi matrahı üzerinden iç yüzde oranı ile hesaplanacaktır. Bu suretle hesaplanan eğlence vergisi, eğlence vergili bedelden çıkarılacak ve eğlence vergisinin matrahı bulunacaktır.68 -Örnek Özelge69 …….Ödeme kaydedici cihazlarla bilet düzenlenmesi sadece yerli ve yabancı film gösterimlerinde bulunanlara tanınmıĢ olup "HD-3D Flight Simulators" ve "Küre" hizmetlerine iliĢkin giriĢ biletlerinin ödeme kaydedici cihazlarla düzenlenmesine imkan bulunmamaktadır. Buna göre, yerli ve yabancı film gösterimlerine iliĢkin giriĢ biletlerinin, Bakanlığımızca onaylanan ödeme kaydedici cihazlarla düzenlemesi; "HD-3D Flight Simulators" ve "Küre" hizmetlerine iliĢkin giriĢ biletlerinin ise 2464 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (I) numaralı bendinin (5) numaralı alt bendinde belirtilen % 20 oranında eğlence vergisine tabi tutulması ve verginin 22’nci maddesinin 1’inci fıkrası hükmüne göre ödenmesi gerekmektedir. Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 18.03.2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6624-124/12923 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 67 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 08.10.2003 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6624-84/042004 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 68 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 30.05.2003 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6624-82/23100 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.03.2012) 69 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.35.17.02032-565 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 10.02.2013) 66 48 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ -Örnek Özelge70 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 17’nci maddesinde, belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence iĢletmelerinin faaliyetlerinin eğlence vergisine tabi olduğu hükme bağlanmıĢ olup söz konusu vergiye iliĢkin istisnaları düzenleyen 19’uncu maddesinde tek kiĢilik gösteriler için herhangi bir istisna hükmüne yer verilmemiĢtir. Anılan Kanun’un 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (I) numaralı bendinin 3’üncü alt bendinde, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunu için eğlence vergisi oranı 91/1365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yüzde sıfır (0) olarak belirlenmiĢtir. Konuyla alakalı ilgide kayıtlı form eki Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünün 10.01.2011 tarihli ve 02/168 sayılı yazısında; "Günümüzde tek kiĢilik gösteri sanatını seçmiĢ sanatçılar var. Bu sanatçılar tıpkı Meddah sanatını icra edenler gibi bir masaldan, destandan günlük hayattaki kimi olay, durum ve kiĢilerden yola çıkarak kendi kurguladıkları bir metni anlatırlar... ... Yabancı dilden stand-up olarak bize geçen gösteri dalı, bizde yüzyıllarca Meddahlar tarafından kahve, meydan, pazaryeri gibi halkın yoğun olduğu yerlerde icra edilmiĢtir. ... Günümüzde bu tür gösteri sanatını seçmiĢ sanatçılar ortaoyunumeddah geleneğinin bugünkü temsilcileridir diyebiliriz. Dolayısıyla özellikle fiziksel ve düĢünsel güçleri yüksek, becerisini sahnelerde bilemiĢ sanatçıların icra ettiği stand-up sanatı günümüzde modern meddahlık olarak değerlendirilebilir." denilmektedir. Bu itibarla, ... 'ın tek kiĢilik gösterilerinin ortaoyunu kapsamında değerlendirilerek eğlence vergisine tabi olması gerekmektedir. Ancak, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunu için eğlence vergisi oranı 91/1365 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yüzde sıfır (0) olarak belirlendiğinden bahse konu gösteriler için eğlence vergisinin ödenmemesi gerekmektedir. -Örnek Özelge …….Eğlence mahiyetinde olan atari, oyun makinesi ve bilgisayar oyunlarının oynatıldığı playstation oyun salonlarının iĢleticilerinden Kanun'un 21'inci maddesinin 3'üncü bendinde belirtilen mik- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 11.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-1785 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 10.02.2013) 70 TBB | 49 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ tarlarda ve 22'nci maddedeki usul ve esaslara göre eğlence vergisinin alınması gerekmektedir.71 -Örnek Özelge …….Buz pateni pisti iĢletilen yerde, bu tesis dıĢında eğlence yeri mahiyetinde (dansing, bar, bilardo ve masa futbolu gibi) yerlerin bulunmaması durumunda, söz konusu iĢyeri eğlence vergisine tabi olmayacaktır. Ancak, buz pateni pistinin 2464 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde belirtilen ve biletle girilen yerlerden olması veya bu iĢyerinde buz pateni pistinin yanı sıra bar, dansing, bilardo ve masa futbolu gibi eğlence yeri mahiyetinde yerlerin bulunması halinde, söz konusu iĢletmenin eğlence vergisine tabi olması gerekmektedir.72 9. EĞLENCE VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1992/839 Karar No: 1992/2392 Özet: Halı futbol sahalarının eğlence vergisine tabi değildir. DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1991/1191 Karar No: 1991/3347 Özet: Mini futbol sahası (halı saha) iĢletmelerinin, eğlence yerleri kapsamında kabul edilmesine imkan olmadığından, eğlence vergisine tabi olmadığı hakkındadır. DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1993/1659 Karar No: 1993/4594 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 18.05.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.35.17.02032-160 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013) 72 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 12.04.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02BGK:20.MD-2010-45-224 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013) 71 50 | TBB EĞLENCE VERGĠSĠ Özet: Spor kompleksinde yapılan gösterinin bir tiyatro olması, Kanun’un 21/3. maddesinde yer alan oyunlar arasında düĢünülmesi gerektiğinden % 5 eğlence vergisine tabi olmayacağı hakkındadır. TBB | 51 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 52 | TBB HABERLEġME VERGĠSĠ 4.BÖLÜM HABERLEġME VERGĠSĠ 1. HABERLEġME VERGĠSĠ KONUSU Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon ĠĢletmesi tarafından tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) HaberleĢme Vergisine tabidir. 2. HABERLEġME VERGĠSĠ MÜKELLEFĠ HaberleĢme Vergisinin mükellefi, telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon Ġdaresidir. 3. HABERLEġME VERGĠSĠ MATRAHI HaberleĢme Vergisinin matrahı, tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen ücrettir. Matraha gider vergileri dahil edilmez. 4. HABERLEġME VERGĠSĠ ORANI HaberleĢme Vergisinin nispeti yüzde 1'dir. Ancak genel ve katma bütçeli kurumlarla il özel idare ve belediyelere ve bunların kurdukları birliklere ait teleks, faksimili ve data ücretinden vergi alınmaz. 5.HABERLEġME VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ Bir ay içinde tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerine isabet eden HaberleĢme Vergisi, ilgili belediyeye tahsilatı takip eden ayın sonuna kadar bir beyanname ile bildirilir ve aynı süre içinde tediye edilir. Beyannamelerin Ģekil ve muhtevası ĠçiĢleri ve Maliye Bakanlıklarınca tayin ve tespit olunur. 6. HABERLEġME VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge ........haberleĢme vergisinin mükellefiyeti telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden ...... ...........'a yüklenmiĢ olup bu ġirket dıĢında telefon, teleks, faksimili ve data hizmetlerini veren ve ücretlerini alan iĢletmeciler verginin mükellefi durumunda değildirler. AnTBB | 53 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ cak, arama bazında taĢıyıcı seçimi yöntemi ile uzak mesafe hizmeti sunmak üzere yetkilendirilmiĢ iĢletmecilerin, ........ ...........'un telefon hatlarını kullanmak suretiyle hizmet verdiği ve telefon hizmetlerinin faturalandırılması ile verilen hizmet bedellerinin tahsilâtının da ....... ...........'ca yapılmıĢ olduğu göz önünde bulundurulduğunda söz konusu telefon tahsilâtı üzerinden haberleĢme vergisinin aranılması gerekmektedir. Bu itibarla, ...... ..........'un, arama bazında taĢıyıcı seçimi yöntemi ile uzak mesafe hizmeti sunmak üzere yetkilendirilmiĢ iĢletmeciler tarafından verilen telefon hizmetleri nedeniyle yaptığı telefon tahsilât bedelleri üzerinden haberleĢme vergisinin alınacağı tabiidir.73 -Örnek Özelge …..2. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 29’uncu maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon ĠĢletmesi tarafından tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerinin (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) haberleĢme vergisine tabi olduğu; 30’uncu maddesinde ise, haberleĢme vergisinin mükellefinin, telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon Ġdaresinin olduğu hüküm altına alınmıĢtır. 406 sayılı Kanun’un geçici 3’üncü maddesinde, "406 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda Türkiye Cumhuriyeti Posta, Telgraf ve Telefon İşletmesi Genel Müdürlüğüne yapılan atıflar, hizmet alanları itibariyle Türk Telekomünikasyon Anonim Şirketi veya Türkiye Cumhuriyeti Posta İşletmesi Genel Müdürlüğüne (P.İ.) yapılmış sayılır." hükmüne yer verilmiĢtir. Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3/b maddesi hükmü uyarınca, vergilendirmede, vergiyi doğuran olay ve bu olaya iliĢkin muamelelerin gerçek mahiyeti esastır. Bu hükümlere göre, Ģirketiniz tarafından tesis, devir ve nakil ücretleri hariç olmak üzere tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri haberleĢme vergisinin konusuna girmekte olup telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri dıĢında ya da niteliği itibariyle bu ücretler kapsamında olmayan ücret veya bedeller haberleĢme vergisinin konusunu oluĢturmamaktadır. Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaĢılacağı üzere, YAPA kapsamında iĢletmecilere altyapınızın blok olarak tahsis edilmesi karĢılığında tahsil edilen blok ve devre kullanım ücretinin; mahiyet itibariyle telefon, teleks, faksimili ve data ücretinin toplulaĢtırılması olarak değerlendirilmesi gerektiği açıktır. Bu nedenle, Ģirketinizce, Telekomünikasyon Kurumundan ruhsat veya genel izin almıĢ iĢletmecilere altyapınızın Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 06.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6625-12 /57221 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 11.03.2012) 73 54 | TBB HABERLEġME VERGĠSĠ blok olarak tahsis edilmesi karĢılığında alınan blok ve devre kullanım ücretinin haberleĢme vergisine tabi tutulması; söz konusu altyapınızın kullandırılmasına bağlı olarak alınan talep değerlendirme ücreti, hatalı arıza bildirim bedeli ve ortak yerleĢime açık Ģirketiniz birimleri içerisinde yapacakları çalıĢma nedeniyle 7/24 hizmet baĢlangıç ve saat baĢı ücret bedellerinden ise haberleĢme vergisinin aranılmaması gerekmektedir.74 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.04.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662513/39429 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 11.03.2012) 74 TBB | 55 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 56 | TBB ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ 5.BÖLÜM ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun75 34-39’uncu maddelerinde “Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi” ile ilgili hükümler düzenlenmiĢtir. “Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi” ile ilgili Belediye Gelirleri Kanunu’nun 35, 37 ve 39’uncu maddelerinde 5784 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanun76 ile değiĢiklikler yapılmıĢtır. Söz konusu değiĢikliklerden sonra bu defa 5828 sayılı 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu77 ile önemli değiĢiklik yapılmıĢtır. Yapılan değiĢiklik ile “Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi”nin tarh, tahakkuk ve tahsiline Maliye Bakanlığına bağlı vergi daireleri yetkili kılınmıĢ, söz konusu verginin sorumlularınca kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslara göre bir beyannameyle bildirilmesi ve verginin de aynı sürede ödenmesi esası 01.01.2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiĢtir. 1. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN KONUSU Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir. Belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında tüketilen elektrik ve havagazı ile belediye hizmetlerinin götürülmediği mücavir alanlarda tüketilen elektrik ve havagazı, vergiye tabi değildir. 2464 sayılı Kanun’un 104’üncü maddesine göre, elektrik ve havagazı tüketim vergisinin mücavir alanlarda uygulanabilmesi için belediye hizmetlerinin bu mahallere götürülmüĢ olması Ģarttır. Bu kapsamda mahalline götürülmesi gereken belediye hizmetleri; taĢıtların mahallin özelliğine göre gidebileceği yolun yapılması veya bakıma alınması ile temiz ve sağlığa uygun içme ve kullanma suyu temin edilmesidir. 29.05.1981 tarihli ve 17354 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıĢtır. 26.07.2008 tarihli ve 26948 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 77 31.12.2008 tarihli ve 27097 1.Mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıĢtır. 75 76 TBB | 57 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Ġlgili belediyeler veya valilikler kendi mülki veya mücavir alan sınırlarındaki değiĢiklikleri, değiĢikliğin vuku bulduğu tarihi izleyen 15 gün içinde elektriği tedarik eden veya havagazı dağıtımı yapan kuruluĢlara bildirirler. 2. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ VE SORUMLUSU Elektrik ve Havagazı tüketenler, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisini ödemekle mükelleftirler. 20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢlar, satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin de tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumludurlar. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kiĢiliklerine elektriği temin eden kuruluĢ öder. Elektrik ve havagazı tüketim vergisinin mükellefi; elektrik ve havagazını tüketenlerdir. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektriğin, elektrik ve havagazı tüketim vergisinin sorumlusu ise organize sanayi bölgesi tüzel kiĢiliğine elektriği temin eden kuruluĢtur.78 3. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNALAR i. Kazanç amacı gütmemek Ģartıyla iĢletilen; hastane, dispanser, klinik, sağlık ocağı ve merkezleri, rehabilitasyon, teĢhis ve tedavi merkez ve kurumları, doğum ve çocuk bakımevleri, kreĢler, sanatoryum, prevantoryum gibi sağlık kuruluĢları ile düĢkünler evi, yetimhaneler, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları ve bunlara bağlı iĢyerleri gibi sosyal yardım kuruluĢlarında tüketilen elektrik vergiden istisnadır. ii. Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan cami, mescit, kilise ve havra gibi ibadethanelerde tüketilen elektrik, elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesnadır. Fazıl AYDIN: “Elektrik ve Havagazı Vergisinde Yapılan DeğiĢikliklerin Değerlendirilmesi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Nisan/2009 Sayı:252. 78 58 | TBB ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ iii. Milletlerarası panayır, sergi ve fuarlarda, bunların giriĢ yerlerinde, mal teĢhir edilen ve satılan pavyonlarda tüketilen elektrik, elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesnadır. iv. Doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üreten dağıtım ve istihsal müesseselerinde tüketilen elektrik, elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesnadır. Elektrik üretimi yapan bir iĢletmenin sadece elektrik üretim tesisinde tükettiği elektrik bu vergiden istisna olup, bu iĢletme tarafından üretilen elektriğin, elektrik üretim tesisi dıĢında kullanılması veya diğer iĢletmelere satılması halinde istisna uygulanmayacaktır. Ayrıca, doğrudan doğruya elektrik ve havagazı üretmeyen yalnızca iletim ve dağıtım yapan iĢletmelerce tüketilen elektrik istisna kapsamında değerlendirilemeyeceğinden vergiye tabidir. Yukarıda sayılan kurum ve kuruluĢların kamu kurum veya kuruluĢu olup olmaması istisna uygulamasına engel değildir.79 4. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN MATRAHI Verginin matrahı; elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ hizmetlerine iliĢkin bedelleri hariç olmak üzere, elektrik enerjisi satıĢ bedeli ile havagazının satıĢ bedelidir. Matraha vergi, fon ve paylar dahil edilmez. Elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ hizmetlerine iliĢkin bedelleri hariç olmak üzere elektrik enerjisi satıĢ bedeli ile havagazının satıĢ bedeli, elektrik ve havagazı tüketim vergisi matrahıdır. Vergi matrahına vergi, fon ve paylar dâhil edilmez. Dolayısı ile elektrik satıĢ bedelinden; elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ hizmetlerine iliĢkin bedelleri düĢüldükten sonra kalan tutar elektriğe iliĢkin matrahı oluĢturmaktadır. Havagazına iliĢkin vergi matrahı ise doğrudan havagazının satıĢ bedelidir. 5. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN ORANI Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi oranları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. (Belediye Gelirleri Kanunu Madde 38) 36 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği (15.01.2009 tarih ve 27111 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 79 TBB | 59 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 21: Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi Oranı Bedel Oran(%) a. Ġmal ve istihsal, taĢıma, yükleme, boĢaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi iĢlerinde tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden %1 b. (a) bendi dıĢında kalan maksatlar için tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden %5 c. Havagazının satıĢ bedelinden %5 Elektrik ve havagazı tüketim vergisinin oranı, vergiye tabi tüketilen elektrik ve havagazının satıĢ bedeli üzerinden % 5’tir. Bu oran, imal ve istihsal, taĢıma, yükleme, boĢaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon haberleĢmesi iĢlerinde tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden % 1 olarak uygulanır. Ticari ve sınai amaçlı elektrik tüketimi ile haberleĢmeye yönelik vergi oranının düĢük tutulmasına karĢın, diğer Ģekillerde gerçekleĢen elektrik tüketiminde yüksek tutulmuĢtur. Özellikle, temel girdi olarak kullanıldığı alanlarda, enerji maliyetinin olumsuz etkilerinin ortaya çıkmaması bakımından, bu uygulamanın büyük önemi vardır.80 6. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠNĠN TARH, TAHAKKUK VE ÖDENMESĠ Elektrik ve havagazı tüketim vergisi, sorumluların kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesince tarh olunur. Elektrik enerjisini tedarik eden veya havagazını dağıtan kuruluĢlar tahsil ettikleri vergiyi, bu Tebliğin ekinde yer alan beyanname örneğine uygun olarak tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine beyan etmek ve aynı süre içinde ödemekle yükümlüdürler. Elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyannamelerinin, 340 ve 346 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda verilmesi zorunludur. Bu zorunluluğa uymayanlara, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 355’inci maddesi uyarınca durumlarına uygun özel usulsüzlük cezası kesilir. Abdurrrahman AKDOĞAN: Vergilerin Ġncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Yayın No: 165, ĠĠBF Yayın No: 54, Ankara, 1991,s,646. 80 60 | TBB ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ 7. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge81 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir." denilmekte, verginin mükellefi ve sorumlusunu belirleyen Kanun’un 35’inci maddesinde de, elektrik ve havagazı tüketenlerin verginin mükellefi olduğu ve elektrik veya havagazı dağıtan kuruluĢların satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumlu oldukları hükme bağlanmıĢtır. Aynı Kanun’un 38 ve 104’üncü maddelerinde; .....Elektrik ve havagazı tüketim vergisinin uygulanabilmesi için; - Mücavir alanlarda, belediyelerce taĢıtların mahallin özelliklerine göre gidebileceği yolun yapılmıĢ ve bakıma alınmıĢ olması, temiz ve sağlığa uygun içme ve kullanma suyu bulunması ancak, belediye tarafından tesislerin abonelere dağıtım yapabilecek duruma getirilmiĢ olması Ģartının aranmaması, - Belediye sınırları içerisinde ise belediyelerce herhangi bir hizmet verilmesi Ģartının aranmaması, - Belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında tüketilen elektriğin verginin konusuna girmemesi nedeniyle, bu alanlarda söz konusu verginin uygulanmaması, gerekmektedir. Öte yandan, Türkiye ................ devredilen verici istasyonları tarafından verilen hizmetin, telli ve telsiz telgraf ve telefon haberleĢmesi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından, elektrik ve havagazı tüketim vergisinin yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde %5 oranında alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge ....Elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyanı, verginin tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar yapılması gerektiğinden ve anılan Ģirket tarafından üretim yapılmayan dönemlerde buna bağlı elektrik üretimi ve tüketimi olmadığından, bu dönemlere iliĢkin elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyannamesinin verilmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak, vergi dairesinin mükellef ku- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 18.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662675/63960 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.03.2012) 81 TBB | 61 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ rum faaliyetlerini sağlıklı olarak takip edebilmesi için adı geçen Ģirketten üretim faaliyetlerine ara verdiğine iliĢkin yazılı bilgi alması uygun olacaktır.82 -Örnek Özelge83 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun "Beyan ve ödeme" baĢlıklı 5828 sayılı Kanun’la değiĢik 39’uncu maddesinde; elektrik enerjisini tedarik eden veya havagazını dağıtan kuruluĢların tahsil ettikleri vergiyi, tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine, Maliye Bakanlığınca belirlenecek usul ve esaslara göre bir beyannameyle bildirmeye ve vergiyi aynı sürede, Genel Bütçenin (B) iĢaretli cetveline gelir kaydedilmek üzere, ödemeye mecbur oldukları ile verginin tarh, tahakkuk ve tahsiline ilgili vergi dairelerinin yetkili olduğu hüküm altına alınmıĢtır. 2464 sayılı Kanun’un 35’inci maddesi uyarınca, elektrik ve havagazını tüketenler elektrik ve havagazı tüketim vergisinin mükellefidirler. 20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢlar, satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin tahsilinden ve kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine ödenmesinden sorumludurlar. Aynı Kanun’un 37’nci maddesine göre ise, verginin matrahı, elektriğin iletimi, dağıtımı ve perakende satıĢ hizmetlerine iliĢkin bedelleri hariç olmak üzere elektrik enerjisi satıĢ bedeli ile havagazının satıĢ bedelidir. Bu itibarla, elektrik ve havagazı tüketim vergisi sorumluları, tahsil ettikleri vergiyi, tahsil tarihini takip eden ayın 20’nci günü akĢamına kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine beyan etmek ve bu süre içinde ödemekle yükümlüdürler. Elektrik ve havagazı tüketim vergisi beyannamesinin "Verginin Hesaplanmasına ĠliĢkin Bildirim" bölümünde yer alan bedellerin, tahsil edilen bedeller olarak dikkate alınması gerekeceği tabiidir. -Örnek Özelge .....2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketiMaliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.03.2009 tarih B.07.1.GĠB.0.01.66/6626-89/33241 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.03.2012) 83 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 20.01.2010 tarih B.07.1.GĠB.0.02.66/6626-85/6160 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.03.2012) 82 62 | TBB ve ve ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ mi, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir." hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan madde hükmünde de açıkça belirtildiği üzere elektrik ve havagazı tüketim vergisinin konusuna, elektrik ve havagazı tüketimleri girmektedir. Bu nedenle, doğalgaz tüketimlerinden elektrik ve havagazı tüketim vergisinin alınması mümkün değildir.84 -Örnek Özelge 2464 sayılı Kanun’un 38’inci maddesinin (a) bendi gereğince Ģirketinizce metro taĢımacılığı faaliyetinde kullanılan elektrik enerjisi tüketimine yüzde 1 nispetinde elektrik ve havagazı tüketim vergisi oranının uygulanması gerekmektedir. Diğer taraftan, Ģirketinizin anılan Kanun’un 38’inci maddesinin (a) bendinde sayılan faaliyetler dıĢında kalan elektrik tüketimleri için aynı maddenin (b) bendi gereğince, satıĢ bedeli üzerinden yüzde 5 oranında elektrik ve havagazı tüketim vergisi hesaplanması gerekecektir.85 -Örnek Özelge86 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketiminin elektrik ve havagazı tüketim vergisine tabi olduğu; 35’inci maddesinde de, elektrik ve havagazı tüketenlerin, elektrik ve havagazı tüketim vergisini ödemekle mükellef oldukları; "istisnalar" baĢlıklı 36’ncı maddesinin 1’inci fıkrasında ise, kazanç amacı gütmemek Ģartıyla iĢletilen; hastane, dispanser, klinik, sağlık ocağı ve merkezleri rehabilitasyon, teĢhis ve tedavi merkez ve kurumları, doğum ve çocuk bakımevleri, kreĢler, sanatoryum, prevantoryum gibi sağlık kuruluĢları ile düĢkünler evi, yetimhaneler, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları ve bunlara bağlı iĢyerleri gibi sosyal yardım kuruluĢlarında tüketilen elektriğin elektrik ve havagazı tüketim vergisinden müstesna olduğu hükümlerine yer verilmiĢtir. Yukarıda yer alan hükümlere göre, kazanç amacı gütmemek Ģartıyla iĢletilen hastaneye ait elektrik tüketimlerinin elektrik ve havagazı tüketim vergisinden istisna tutulması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 04.04.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662678/35312 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.03.2012) 85 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 02.05.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.35.17.02032-478 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013) 86 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.10.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.28.10.00047-4-3 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013) 84 TBB | 63 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge87 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketiminin elektrik ve havagazı tüketim vergisine tabi olduğu; 35’inci maddesinde, elektrik ve havagazı tüketenlerin elektrik ve havagazı tüketim vergisini ödemekle mükellef oldukları, 20.02.2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢların satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumlu oldukları hüküm altına alınmıĢtır. Öte yandan, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 16’ncı maddesinde, belediyenin kamu hizmetine ayrılan veya kamunun yararlanmasına açık, gelir getirmeyen taĢınmazları ile bunların inĢa ve kullanımlarının katma değer vergisi ile özel tüketim vergisi hariç her türlü vergi, resim harç, katılım payı ve katkı paylarından muaf olduğu hükmüne yer verilmiĢtir. 5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Kanunu’nun 28’inci maddesinde, "Belediye Kanunu ve diğer ilgili Kanunların bu Kanun’a aykırı olmayan hükümleri ilgisine göre büyükĢehir, büyükĢehir ilçe ve ilk kademe belediyeleri hakkında da uygulanır." hükmü yer almaktadır. Yukarıda yer alan hükümlerden de anlaĢılacağı üzere, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, elektrik veya havagazı tüketimi üzerinden alınan bir vergidir. 5393 sayılı Kanun’da yer alan muafiyet ise, belediyenin kamu hizmetine ayrılan veya kamunun yararlanmasına açık, gelir getirmeyen taĢınmazları ile bunların inĢa ve kullanımlarına yönelik bulunmaktadır. Bu açıklamalar çerçevesinde, belediyelere ait resmi daire, ticarethane ve diğer yerlerde kullanılan elektrik veya havagazı tüketiminin 5393 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesi kapsamında değerlendirilmesi mümkün olmadığından sözü edilen yerlerde kullanılan elektrik ve havagazı tüketimi üzerinden tahakkuk eden elektrik ve havagazı tüketim vergisinin ödenmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge88 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve havagazı tüketimi, Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.08.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.41.15.01BGK-2010/1-123 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013) 88 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 31.05.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.41.15.01BGK-2010/4-55 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013) 87 64 | TBB ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisine tabidir"; 35’inci maddesinde de, "Elektrik ve Havagazı tüketenler, Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisini ödemekle mükelleftirler. 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluĢlar, satıĢ bedeli ile birlikte bu verginin de tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumludurlar. Organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kiĢiliklerine elektriği temin eden kuruluĢ öder." hükümleri yer almakta olup aynı Kanun’un 36’ncı maddesinde, tüketilen elektrik ve havagazı için elektrik ve havagazı vergisinden istisna olan yerler arasında organize sanayi bölgeleri sayılmamıĢtır. Öte yandan, 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgesi Kanunu’nun muafiyet baĢlıklı 21’inci maddesinde, "OSB tüzel kiĢiliği, bu Kanun’un uygulanması ile ilgili iĢlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır." hükmüne yer verilmiĢtir. Buna göre, organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik için; 2464 sayılı Kanun’da herhangi bir istisna hükmünün bulunmaması ve 4562 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinde yer alan muafiyet hükmünün de katılımcıları kapsamaması nedeniyle katılımcılar tarafından tüketilen elektrik için elektrik ve havagazı tüketim vergisinin alınması gerekmektedir. Ayrıca, organize sanayi bölgesi tüzel kiĢiliği ile katılımcılar tarafından tüketilen elektriğin ayrı sayaçlarda izleneceği tabiidir. -Örnek Özelge89 …..Düzenlemelere göre imal ve istihsal, taĢıma, yükleme, boĢaltma, soğutma, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi iĢlerinde tüketilen elektriğin satıĢ bedeli üzerinden % 1 oranında elektrik ve havagazı tüketim vergisi alınabilmesi, elektriğin söz konusu iĢler için tüketilmesine bağlıdır. Bu nedenle, elektriğin hangi amaç için harcandığının ayrı sayaçlar kullanılarak tespit edilebilmesi durumunda, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi iĢlerinde tüketildiği tespit edilen elektrik için % 1, bunun dıĢında tüketilen elektrik için ise % 5 vergi oranının uygulaması gerekmektedir. Öte yandan, söz konusu Ģirketin, telli ve telsiz telgraf ve telefon müraselesi iĢlerinde tükettiği elektriğin ayrı sayaçlar kullanarak tespit edilmiĢ olması durumunda, tespitin yapıldığı tüketim nedeniyle Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.07.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-282 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013) 89 TBB | 65 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ fazladan ödenen elektrik ve havagazı tüketim vergisinin, tahsilatı yapan idare tarafından 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre düzeltilerek iade edilmesi mümkün bulunmaktadır. -Örnek Özelge90 …..Düzenlemelere göre, Kurumunuza bağlı olarak faaliyet gösteren ... ĠĢletme Müdürlüğü ile ... ĠĢletme Müdürlükleri, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde olmaları durumunda, ... tan tedarik ederek tükettikleri elektriğin elektrik ve havagazı tüketim vergisi mükellefidirler. Söz konusu verginin tahsilinden ve ilgili belediyeye ödenmesinden ise tüketilen elektriği anılan kuruluĢlara satan ... sorumlu olacaktır. Diğer taraftan, ... ĠĢletme Müdürlüğü ile ... ĠĢletme Müdürlüklerince üretilen ihtiyaç fazlası elektriğin ulusal sisteme verilmesi durumu, ... söz konusu elektriğin tüketicisi olmadığından elektrik tüketim vergisine tabi bulunmamaktadır. Ancak ulusal sisteme verilen elektriğin ... tarafından tüketilmek üzere satılması elektrik ve havagazı tüketim vergisine tabi olacaktır. 8. ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1994/1108 Karar No: 1994/5288 Özet: Doğalgazın kullanım amacı bakımından havagazı ile iĢ değer olarak düĢünülmesi gereken gaz yakıt olduğu iddiası ile hava gazı tüketim vergisine tabi tutulamayacağı hakkındadır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nı 18.03.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02BGK:39.MD/2010-38-229 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 07.02.2013) 90 66 | TBB ELEKTRĠK VE HAVAGAZI TÜKETĠM VERGĠSĠ TBB | 67 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 6.BÖLÜM YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ Yangın Sigorta Vergisi; ilk olarak 01.07.1948 tarihli ve 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 15’inci maddesinde yer alan düzenleme ile “Yangından Korunma Giderlerine Sigorta Kumpanyalarının ĠĢtirak Payı” olarak mevzuattaki yerini almıĢtır. Yangından korunma masraflarını sigorta kumpanyalarının sigorta payı olarak tedvin edilen bu mükellefiyet, bir vergi olarak yeniden düzenlenmiĢ ve sistematikleĢtirilerek; 26.05.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 40 ile 44’üncü maddelerinde “Yangın Sigorta Vergisi” olarak bugünkü halini almıĢtır.91 1. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN KONUSU Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler; Yangın Sigortası Vergisine tabidir. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler, yangın sigortası vergisine tabi bulunmaktadır. Sigorta çeĢitlerinden yalnızca yangın sigortasının vergilendirmeye tabi tutulması, yangınla mücadele açısından bir yerel yönetim kuruluĢu olarak belediyelerin sunduğu itfaiye hizmetlerinin fonksiyonu ve kaynaklanabilecek zararın önlenmesi veya azaltılması ile açıklanabilir.92 2. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ Yangın Sigortası Vergisini, sigorta Ģirketleri ödemekle mükelleftir. Verginin mükellefi, sigorta Ģirketleri olmakla birlikte, vergi fiilen söz konusu menkul ve gayrimenkul iktisadi unsurları sigortalattıran kiĢiden tahsil olunmaktadır. Burada mükellef, sigorta Ģirketi ise de yüklenicisi, sigortalı olmaktadır.93 Fazıl AYDIN: “Yangın Sigorta Vergisi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Ağustos/2008, Sayı: 244. 92 Abdurrahman AKDOĞAN: Vergilerin Ġncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Ankara,1991,s,648. 93 Abdurrahman AKDOĞAN: Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 10.Baskı, Ankara,2011,s,611. 91 68 | TBB YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ 3. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN MATRAHI Yangın Sigortası Vergisinin matrahı, yapılan yangın sigorta muameleleri dolayısıyla alınan primlerin tutarıdır. Sigorta Ģirketleri vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme ait matrahtan indirebilirler. Yangın Sigortası Vergisinin matrahının, yapılan yangın sigorta muameleleri dolayısıyla alınan primler tutarı olduğunu hükme bağlamaktadır. Bu neden ile yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler, verginin matrahını oluĢturmaktadır. Dolayısıyla dönem içinde alınmayan bir primin beyan edilmesi ve bu prim üzerinden bir verginin de ödenmesi söz konusu değildir. Ayrıca, sigorta Ģirketlerinin devamlılık arz eden müĢterileri adına düzenlenen poliçelerin, sigortalılarca sigorta iĢlemlerini devam ettirmemeleri veya bir baĢka sigorta acentasına sigorta iĢlemlerini yaptırmaları nedeniyle sigorta iĢleminin gerçekleĢmemesi halinde, sadece sigorta Ģirketlerince düzenlenmiĢ sigorta poliçesine dayanılarak alınmıĢ ve beyan edilmiĢ bir sigorta priminden bahsedilemeyeceğinden, alınmamıĢ primlerin genel tahakkuktan düĢürülmesi gibi bir iĢlemden de söz etmek mümkün değildir. Ancak tahsil edilmediği halde, tahsil edilmiĢ primler arasında gösterilmiĢ bir primin beyanı söz konusu ise bu primlerle ilgili olarak gerekli düzeltme iĢleminin yapılacağı tabiidir. 2464 sayılı Kanun’un 42’nci maddesinde; sigorta Ģirketlerinin vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme ait matrahtan indirebilecekleri hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, sigorta Ģirketlerinin bir aylık vergilendirme dönemi içinde iptal olunan sigorta muamelelerine ait meblağların o ay beyannamesinde gösterilen vergi matrahından indirilmesi gerekmektedir. 2464 sayılı Kanun’un yangın sigortası ile ilgili maddelerinde vergilendirme döneminden sonra iptal edilen yangın sigorta primlerine ait verginin iade edileceğine dair bir hüküm de mevcut değildir. Bu neden ile sigorta Ģirketlerinin önceki aylarda yaptıkları bir sigorta muamelesine iliĢkin olarak aldıkları primleri, sigorta muamelelerinin daha sonraki bir ayda iptalinden dolayı iptal edilen aydaki yangın sigortası vergisi matrahından indirmeleri anılan Kanun’un 42’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükme aykırı olacaktır. TBB | 69 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN ORANI Yangın Sigortası Vergisinin oranı % 10'dur. 5. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNĠN BEYANI VE ÖDENMESĠ Mükellefler; bir ay içindeki vergiye tabi muamelelerini ertesi ayın 20'nci günü akĢamına kadar bağlı bulundukları belediyeye bir beyanname ile bildirmeye ve hesaplanan vergiyi aynı sürede ödemek zorundadırlar. 2464 sayılı Kanun’un 44’üncü maddesine göre mükellefler; bir ay içindeki vergiye tabi muamelelerini ertesi ayın 20’inci günü akĢamına kadar bağlı bulundukları belediyeye bir beyanname ile bildirme ve hesaplanan vergiyi de aynı sürede ödemek zorundadırlar. Mükelleflerin bağlı bulundukları belediyenin tespitinde, yangınla ilgili hizmetleri yürüten belediye esas alınmalıdır. Yangın Sigortası Vergisinin, yangınla ilgili hizmeti yürüten belediyeye, diğer bir ifade ile hizmeti büyükĢehir belediyesi yürütüyorsa söz konusu verginin bu belediyeye, ilçe belediyesi yürütüyorsa ilçe belediyesine ödenmesi gerekmektedir. 6. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠNDE ĠSTĠSNA 2464 sayılı Kanun metni içinde, yangın sigortası vergisinin istisna ve muaflıkları ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır. Bu itibarla yangın sigorta vergisinden muaf mükellef bulunmadığı gibi, vergiden istisna edilecek iĢlem de yoktur. Bu durum verginin bir özelliği olmaktadır.94 7. YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE -Örnek Özelge Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 15.01.2004 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6627-23/1894 sayılı özelgesi aĢağıda yer almaktadır. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun yangın sigortası vergisinin konusunu belirleyen 40’ıncı maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler yangın sigortası vergisine tabidir." denilmektedir. Selahattin TUNCER: Vergi Yayıncılık,Ankara,2006,s,200. 94 70 | TBB Hukuku ve Uygulaması, Cilt II,YaklaĢım YANGIN SĠGORTASI VERGĠSĠ Ayrıca, anılan Kanun’un 42’nci maddesinde de; "Yangın sigortası vergisinin matrahı, yapılan sigorta muameleleri dolayısıyla alınan primler tutarıdır. Sigorta Ģirketleri vergilendirme dönemi içinde iptal edilen yangın sigorta muamelelerine ait primleri, iptalin vuku bulduğu döneme ait matrahtan indirebilirler " hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre, sigorta Ģirketlerinin bir aylık vergilendirme dönemi içinde iptal olunan sigorta muamelelerine ait meblağların o ay beyannamesinde gösterilen vergi matrahından indirilmesi gerekmektedir. Ancak, 2464 sayılı Kanun’un yangın sigortası ile ilgili maddelerinde vergilendirme döneminden sonra iptal edilen yangın sigorta primlerine ait verginin iade edileceğine dair bir hüküm de mevcut değildir. Bu sebeple, sigorta Ģirketlerinin önceki aylarda yaptıkları bir sigorta muamelesine iliĢkin olarak aldıkları primleri, sigorta muamelelerinin daha sonraki bir ayda iptalinden dolayı iptal edilen aydaki yangın sigortası vergisi matrahından indirmeleri anılan Kanun’un 42’nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükme aykırı olacaktır. Diğer taraftan, yukarıda yer alan hükümlere göre, yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler, verginin matrahını oluĢturmaktadır. Dolayısıyla dönem içinde alınmayan bir primin beyan edilmesi ve bu prim üzerinden bir verginin de ödenmesi söz konusu değildir. Bu nedenle, sigorta Ģirketlerinin devamlılık arz eden müĢterileri adına düzenlenen poliçelerin, sigortalılarca sigorta iĢlemlerini devam ettirmemeleri veya bir baĢka sigorta acentasına sigorta iĢlemlerini yaptırmaları nedeniyle sigorta iĢleminin gerçekleĢmemesi halinde, sadece sigorta Ģirketlerince düzenlenmiĢ sigorta poliçesine dayanılarak alınmıĢ ve beyan edilmiĢ bir sigorta priminden bahsedilemeyeceğinden, alınmamıĢ primlerin genel tahakkuktan düĢürülmesi gibi bir iĢlemden de söz etmek mümkün değildir. Ancak tahsil edilmediği halde, tahsil edilmiĢ primler arasında gösterilmiĢ bir primin beyanı söz konusu ise bu primlerle ilgili olarak gerekli düzeltme iĢleminin yapılacağı tabiidir. Öte yandan, 213 sayılı Vergi Usul Kanun’un 114’üncü maddesinin göre, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın baĢından baĢlayarak beĢ yıl içinde tarh ve mükellefe tebliği edilmeyen yangın sigorta vergisinin zamanaĢımına uğraması gerekir. TBB | 71 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 72 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ 7.BÖLÜM ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ 1. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR95 -Belediye Sınırı: Belediye idaresinin görev ve yetki alanını belirlemek üzere çizen sınırı ifade etmektedir. Belediyelere iliĢkin kurallar, belediyelerin hak ve yetkileri ilke olarak bu sınırların içinde geçerlidir. Aynı Ģekilde, belediye görev ve hizmetleri de esas itibariyle bu sınırlar içinde yapılır. Belediye sınırlarının tespiti ve onaylama Ģekli, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 4 ve 5’inci maddelerinde belirtilen usul ve esaslar dahilinde belirlenecektir. -Mücavir Alan: 3194 sayılı Ġmar Kanunu’na göre, imar mevzuatı bakımından belediyelerin kontrol ve mesuliyeti altına verilmiĢ olan alanları ifade etmektedir. Mücavir alanın ilgili belediye sınırlarına bitiĢik olması gerekmez. Ayrıca bu alanlar köyleri de ihtiva edebilir. Mücavir alandan çıkarılma da aynı usule tabidir. Bayındırlık ve Ġskan Bakanlığı, gerekli gördüğü hallerde mücavir alana alma ve çıkarma hususunda re'sen karar verme yetkisini haizdir. Diğer taraftan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 104’üncü maddesinde, bu Kanun’un mücavir alanlarda uygulanabilmesi için bazı kriterlere yer verilmiĢtir. Bu kriterlerden bir tanesine göre, elektrik ve havagazı tüketim vergisi, bina inĢaat harcı, iĢ yeri açma izni harcı ile imar mevzuatı gereğince alınacak harçların mücavir alanlarda alınabilmesi, ancak belediye hizmetlerinin bu mahallere götürülmesi ile mümkün olabilmektedir. 3914 sayılı Kanun uyarınca çevre temizlik vergisinin mücavir alanlarda uygulanabilmesi için de verginin konusunu teĢkil eden belediye hizmetlerinin bu mahallerde yerine getirilmesi Ģartı aranacaktır. Ancak, belediye sınırları dahilinde verginin alınabilmesi için bu temizlik hizmetlerinin belediye bünyesinde tesis edilmesi yeterli görülecektir. Çevre temizlik vergisinin belediyelerin gelir kaynakları arasında yer alması ve verginin konusunu teĢkil eden hizmetlerin belediyeler- 14 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(08.01.1994 tarih ve 21812 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 95 TBB | 73 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ ce yerine getirilmesi nedenleriyle bu verginin il özel idarelerince uygulanması mümkün bulunmamaktadır. -Evsel Katı Atık Toplama Hizmeti: Beldenin evsel katı atıklarının yönetilmesi için biriktirilmesi toplanması, taĢınması, geri kazanılması, düzenli depolanması ve bertaraftı suretiyle çevreye ve insan sağlığına zararsız hale getirilmesi ve ekonomiye katkı sağlama iĢlemlerinin tümü veya birkaçıdır. -Kanalizasyon Hizmeti: KullanılmıĢ suların veya yağıĢ sularının yerleĢim yerlerinden toplanması uzaklaĢtırılması, arıtılması ve arıtılmıĢ atık suların nihai bertarafının sağlanmasıdır. -Atık Su: Evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar sonucunda kirlenmiĢ veya tamamen değiĢmiĢ sular ile maden ocakları ve cevher hazırlama tesislerinden kaynaklanan sular ve yapılaĢmıĢ kaplamalı ve kaplamasız Ģehir bölgelerinden cadde, otopark ve benzeri alanlardan yağıĢların yüzey veya yüzey altı akıĢa dönüĢmesi sonucunda gelen sulardır. -Evsel Katı Atık (Çöp): Bu Kanun kapsamındaki konut, iĢyeri ve diğer Ģekillerde bulundurulan binalarda yeme, içme, kullanma, büro ve benzeri faaliyetler sonucu oluĢan katı atıklar ile park ve piknik alanları gibi yerlerden gelen çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin önlenmesi için düzenli bir Ģekilde toplanması, taĢınması, depolanması ve bertaraftı gereken tehlikeli ve zararlı atık niteliği taĢımayan katı atıklardır. Kanun, Kararname ve Tebliğde geçen tüm "katı atık", "evsel atık" terimleri "evsel katı atık" anlamındadır. Çevreyi ve toplum sağlığını tehdit edebilen zararlarının önüne geçilebilmesi için toplanmaları, nakli ve bertarafları ayrı teknik, ayrı maliyet ve ayrı vasıtalar gerektiren endüstriyel, tıbbi katı atıklar ve arıtma çamurları bu Kanun’da belirtilen evsel katı atık tanımı kapsamı dıĢındadır. -Bina: Yapıldığı madde ne olursa olsun, gerek karada gerek su üzerindeki sanayii inĢaatı ifade eder. Bu maddenin uygulanmasında Vergi Usul Kanunu’nda yazılı bina mütemmimleri de bina ile birlikte değerlendirilir. Daimi surette faaliyet gösteren açık ve kapalı pazar yerleri ile çay bahçeleri ve benzerleri yerler verginin kapsamına dahil edilecektir. Ancak, yüzer havuzlar, sair yüzer yapılar, çadırlar ve nakil vasıtalarına takılıp çekilebilen seyyar evler ve benzerleri bina sayılmaz. Binaların bağımsız bölümlerinin birden çok amaçlı olarak kullanılması durumunda vergilendirmede bu binaya bir vergi uygulanacaktır. 74 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ 2. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN KONUSU VE KAPSAMI Çevre temizlik vergisi, vergiye konu seçimi bakımından mükellef psikolojisine uygun ve vergi uygulaması bakımından toplum tarafından benimsenen bir alana yönelik vergi uygulamasıdır. Çevre temizlik vergisi, yerel yönetim kuruluĢlarının fonksiyonları ile vergi ilkeleri göz önünde bulundurulduğunda, yapısal özellikler taĢıyan bir uygulama niteliğindedir.96 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun97 mükerrer 44’üncü maddesine göre belediye sınırları ve mücavir olanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iĢ yeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabidir. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabi bulunmaktadır. BoĢ bulunan, dolayısıyla hiçbir Ģekilde kullanılmayan binalar, çevre temizlik vergisine tabi değildir. Belediye Gelirleri Kanunu’nun 44’üncü maddesinin birinci fıkrasındaki “Çevre temizlik hizmetinden” ibaresinden; bu madde kapsamındaki konut, iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalarda yeme, içme, kullanma, büro ve benzeri faaliyetler sonucu veya park ve piknik alanları gibi yerlerde oluĢan ve çevrenin kirlenmesine neden olan her türlü çevresel atıkların, çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin önlenmesi için düzenli bir Ģekilde toplanması, taĢınması, geri kazanılması, düzenli depolanması ve ber tarafı suretiyle çevreye ve insan sağlığına zararsız hale getirilmesi ve bu suretle ekonomiye katkı sağlama iĢlemlerinin tümünün veya birkaçının anlaĢılması gerekir.98 3. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNE TABĠ OLMAYAN BĠNALAR Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların kuracakları birlikler, darülaceze ve benzeri kuruluĢlar ve üniversiteler tarafından münhasıran hizmetlerinde kullanılan binalar, Kızılay Genel Merkezi ile Ģubeleri ve kampları, kredi ve yurtlar ku- Abdurrahman AKDOĞAN: Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 10. Baskı, Ankara, 2011,s,599. 97 29.05.1981 tarihli ve 17354 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 98 30 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(10.01.2004 tarih ve 25342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 96 TBB | 75 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ rumuna ait öğrenci yurtları ile umuma açık ibadet yerleri, karĢılıklı olmak Ģartıyla elçilik ve konsolosluk hizmetlerinde kullanılanlarla elçilerin ikametine mahsus olan binalar, milletlerarası kuruluĢlar ve bunların temsilcilikleri tarafından kullanılan binalar ile bunların müĢtemilatı çevre temizlik vergisine tabi değildir. Darülaceze ve benzeri kuruluĢlar kapsamına, düĢkünler evi, yetimhaneler, huzurevleri, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları gibi sosyal yardım kuruluĢları girmektedir. Yukarıda belirtilenlere ait olup da baĢkaları tarafından kullanılan binalar vergiye tabi olacaktır. 4. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠNĠN MÜKELLEFĠ Çevre temizlik verginin mükellefi, her ne sıfatla ve ne Ģekilde olursa olsun binaları kullanan gerçek ve tüzel kiĢilerdir. Barınma amacı ile oturulan, dolayısıyla konut olarak kullanılan yerlerde, içme veya temizlik için su kullanan gerçek ve tüzel kiĢilerle belediyeler veya büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve kanalizasyon idareleri arasında bir hizmet sözleĢmesi yapılmakta ve hizmet sözleĢmesi yapan bu gerçek ve tüzel kiĢiler de “Abone” olarak adlandırılmaktadırlar. Dolayısıyla konutların vergilendirilmesinde, kullandıkları konuta ait su aboneliği bulunanlar, çevre temizlik vergisinin de mükellefi olup, adlarına su bedeli ile birlikte tahakkuk edecek çevre temizlik vergisini de ödemekle yükümlü bulunmaktadırlar. Kullandıkları konuta ait su aboneliğinin baĢka gerçek veya tüzel kiĢilerin yahut apartman yönetimi adına olması halinde vergi, su abonesi olanlar tarafından ödenecek ancak, su aboneliği olanlar ödediği bu vergiyi binayı kullananlardan talep edebileceklerdir.99 5. BĠLDĠRĠM, TAHAKKUK VE ÖDEME 5.1. Çevre Temizlik Vergisi Bildirimi Konutlara ait çevre temizlik vergisi, konutları kullananların su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle su tüketim bedeli ile birlikte tarh ve tahakkuk ettirileceğinden, konutları kullananlar tarafından ilgili belediyelere, büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve kanalizasyon idarelerine bildirim verilmeyecektir. 30 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(10.01.2004 tarih ve 25342 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 99 76 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacı belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinde karĢılayan konutlar ile iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binaların yıl içinde kullanılmaya baĢlanması halinde, mükellefler; kullanmaya baĢladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir. Ancak, kullandıkları binalarla ilgili olarak daha önce bildirim veren mükellefler, grup, derece veya mükellefiyetlerinde herhangi bir değiĢiklik olmadığı sürece bildirimde bulunmayacaklar ve vergi her yılın Ocak ayında kendiliğinden tahakkuk etmiĢ sayılacaktır. 2464 sayılı Kanun hükümlerinde ve tebliğlerinde çevre temizlik vergisi mükelleflerine çevre temizlik vergisi bildirimi dıĢında herhangi bir belge vereceklerine dair yükümlülük getiren bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, çevre temizlik vergisi mükelleflerinden bildirim dıĢında kimlik fotokopisi, kira kontratı, vergi dairelerince düzenlenen yoklama fiĢi, vergi levhası, Ticaret Sicil Gazetesi veya baĢkaca bir belge talep edilmeyecektir. Mükelleflerin bildirimde belirttikleri bilgilere göre bu vergilerin tarh, tahakkuk ve tahsilinin yapılması gerekmektedir. Belediyelerce, çevre temizlik vergisi iĢlemlerinde mükellefler tarafından beyan edilen hususların teyidinin, mükelleflerden belge istenmeden ilgili kurum ve kuruluĢlardan yapılması gerekmektedir. Bu bağlamda belediyelerce, mükelleflere ait kimlik bilgileri, ĠçiĢleri Bakanlığı Kimlik PaylaĢım Sistemi üzerinden, iĢyerlerinde çalıĢan iĢçi sayısına iliĢkin bilgilerin ise Sosyal Güvenlik Kurumundan elektronik ortamda sağlanması mümkün olabilecektir. Gerekli görülmesi halinde mükelleflerin vergi levhası bilgileri Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının kurumsal internet sayfası üzerinden e-vergi levhası sorgulamasıyla, ticaret sicil bilgileri ise Ticaret Sicil Gazetesi sorgulamasıyla teyit edilebilecektir. Ayrıca, belediyeler mükelleflerin iĢe baĢlama, adres değiĢtirme ve iĢyeri kapatmalarına iliĢkin bilgileri vergi dairelerinden talep etmeleri durumunda, vergi dairelerince söz konusu bilgiler yazılı veya elektronik ortamda verilebilecektir. Belediyeler, vergisel iĢlemlerde öncelikle kendi hizmet birimlerindeki kayıtlarında bulunan bilgi ve belgelerden faydalanacaklar ve gerek duymaları halinde bildirimlerin kontrolü amacıyla yerinde yoklama ve tespit yapacaklardır.100 41 Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(28.02.2012 tarih ve 28218 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 100 TBB | 77 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 5.2. Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi Çevre temizlik vergisi maktu bir vergi olmasına rağmen, her yıl Vergi Usul Kanunu gereğince saptanan yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırılmaktadır. Yani bu vergi türü kendini bir bakıma enflasyonun aĢındırmasından korumaktadır.101 Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesine göre; iĢ yeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiĢ sayılmaktadır. Tahakkuk eden vergi, bir defaya mahsus olmak üzere, belediyelerin ilan mahallerinde bir ay süreyle topluca ilan edilmektedir. ĠĢ yeri ve diğer Ģekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden çevre temizlik vergisi her yıl emlak vergisinin taksit süreleri ödenmektedir. i. Konutlara ĠliĢkin Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi Konutlara ait çevre temizlik vergisi Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesine göre su tüketim miktarı esas alınmak sureti ile metreküp baĢına hesaplanmaktadır. Konutlar için çevre temizlik vergisini mükellefler su tüketim bedeli ile birlikte su faturası ile ödemektedirler. Konutlara ait çevre temizlik vergisi, belediyeler tarafından su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına hesaplanacak ve su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacaktır. Bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir. Su ve kanalizasyon hizmetleri ayrı bir kanunla düzenlenmiĢ bulunan büyükĢehir belediye sınırları ve mücavir alanlardaki konutlara ait çevre temizlik vergisi ise 20.11.1981 tarihli ve 2560 sayılı Kanun hükümlerine göre kurulan su ve kanalizasyon idarelerince aynı esaslara göre tahakkuk ettirilerek tahsil edilecektir. ii. ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara ĠliĢkin Çevre Temizlik Vergisinin Tahakkuku ve Ödenmesi Belediyelerin çevre temizlik hizmetinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinde karĢılayan Ahmet ULUSOY, Tekin AKDEMĠR: Mahalli Ġdareler, Seçkin Yayıncılık, 5.Baskı, Ankara,2007,s,222. 101 78 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ konutlar ile iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisinin, binaların grupları itibariyle belediyelerce en son intibak ettirildikleri derecelere ait tarifedeki tutarlar üzerinden ilgili yılın Ocak ayında yıllık olarak tahakkuk ettirilir. Yıllık tutarı itibariyle tahakkuk eden çevre temizlik vergisinin, birinci taksiti emlak vergisinde olduğu gibi her yılın Mart, Nisan ve Mayıs aylarında, ikinci taksiti ise Kasım ayı içinde ödenir. Diğer taraftan, su ihtiyacını belediyece veya büyük Ģehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinde karĢılayan konutlar ile iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binaların yıl içinde kullanılmaya baĢlanması halinde; yıllık vergiden, mükellefiyetin baĢladığı tarihten (bu tarih dahil) o yılın sonuna kadar olan süreye tekabül eden vergi, bildirim verme süresi içinde tahakkuk ettirilir. Verginin ödenmesi ise mükellefiyetin ilk taksit süresi geçmeden baĢlaması halinde, yarısı emlak vergisinin birinci taksit süresi içinde, yarısı da Kasım ayı içinde ödenir. Mükellefiyetin ilk taksit süresi geçtikten sonra ancak, yılın ilk yarısında baĢlaması halinde ise tahakkuk edecek verginin yarısı bildirim verme süresi içinde, yarısı ise Kasım ayı içinde ödenir. Mükellefiyetin yılın ikinci yarısında ve taksit süresi geçmeden baĢlaması halinde, bildirim verme süresi içinde tahakkuk edecek verginin tamamı Kasım ayı içinde, mükellefiyetin ikinci taksit süresi geçtikten sonra baĢlaması halinde ise bildirim verme süresi içinde ödenir. 6. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ UYGULANMASINDA BĠNA GRUPLARI Belediye Gelirleri Kanunu’nun 5035 sayılı Kanun’la değiĢik mükerrer 44’üncü maddenin 12’nci fıkrası ile Bakanlar Kurulu; aynı maddenin beĢinci fıkrasındaki tarifede yer alan bina gruplarını belirlemeye ve bu maddenin dördüncü ve beĢinci fıkralarında yer alan tutarları yöreler, belediyelerin nüfusları ve bina grupları itibariyle ayrı ayrı dörtte birine kadar indirmeye veya yarısına kadar artırmaya yetkili bulunmaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu’nun geçici 5’inci maddesine göre 93/5105 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının uygulama süresi 31.12.2005 tarihinde sona ermiĢtir. Bu nedenle 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı102 düzenlenerek konu ile ilgili olarak yeni esaslar belirlenmiĢtir. 102 26.12.2005 tarihli ve 26035 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. TBB | 79 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 2005/9817 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre çevre temizlik vergisi uygulanmasına esas olan bina grupları aĢağıdaki Ģekilde belirlenmiĢtir. 5.PERSONEL SAYISI (1,2,3 ve 4’üncü sıradakiler hariç, ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetler için kullanılan binalar ile bunlar dıĢında kalan faaliyetlere mahsus binalar.) 4.KOLTUK SAYISI (Sinema, tiyatro, opera, bale vb. biletle girilen koltuklu eğlence yerleri.) b)Daimi surette faaliyet gösteren lunapark, panayır, fuar, stadyum, hipodrom, spor salonu gibi yerler ile eĢya depolamaya mahsus olan yerler. 3.KULLANIM ALANI (m2) a)Her türlü yeme, içme ve eğlence yerleri. 2.YATAK KAPASĠTESĠ (Konaklama tesisleri ile hastahaneler ve diğer yataklı sağlık tesislerine ait binalar.) 1.ÖĞRENCĠ SAYISI (Okul, yurt, kreĢ, dershane, kurs, eğitim merkezi, anaokulu, yuva vb. eğitim ve öğretim faaliyeti yapılan binalar.) BĠNA GRUPLARI Tablo 22: Çevre Temizlik Vergisi Uygulamasına Esas Bina Grupları I.GRUP 750’den fazla 500’den fazla 1000’den fazla 5000’den fazla 2000’den fazla 300’den fazla II.GRUP 750-500 500-300 1000-500 5000-4000 2000-1500 300-200 III.GRUP 499-250 299-150 499-250 3999-3000 1499-1000 199-100 IV.GRUP 249-100 149-50 249-100 2999-2000 999-500 99-50 V.GRUP 99-50 49-20 99-50 1999-1000 499-250 49-10 VI.GRUP 49-20 20’den az 50’den az 999-500 249-100 9-4 VII.GRUP 20’den az - - 500’den az 100’den az 3 ve daha az konutlar 2005/9817 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre çevre temizlik vergisi uygulanmasına esas olan bina grupları ile ilgili uygulama esasları ise aĢağıda belirtilmiĢtir. 80 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ i. Öğrenci sayılı ve yatak kapasitesi esas alınan binalar, yürütülen hizmetlerin bütünlüğü bakımından birlikte dikkate alınır. Buna göre hizmet bütünlüğünün gerektirdiği bina grupları tek bina olarak değerlendirilir. Ancak bunlardan hizmet bütünlüğü dıĢında kullanılanlar ile ayrı ayrı ya da bölümleri itibariyle hizmet bütünlüğü içinde veya dıĢında baĢka kiĢiler tarafından kullanılanlar ayrı bina olarak, dahil oldukları gruplar ve kriterler dikkate alınarak vergilendirilir. ii. Yatak kapasitesi ve koltuk sayısı dikkate alınarak vergilendirilecek binalarda kapasite doluluğu aranmaz. iii. Kullanım alanı dikkate alınarak belirlenen yerlerde metrekare ölçüsü kapalı ve açık alanların toplamı için dikkate alınır. iv. Personel sayısı dikkate alınarak vergilendirilecek binalar için mükellef ya da mükellefler, personel sayısına dahil edilir. v. 1 ton/gün ve daha fazla evsel atığı olan iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalar birinci grup bina olarak değerlendirilir. vi. Atıklarını arıtma, geri kazanma veya imha tesisi olan ve bu tesisleri faaliyette bulunan binalar, bu durumları belgelendirilmek Ģartıyla iki alt bina grubunda değerlendirilir. Bu tür yerlerin altınca ve yedinci grupta yer alması halinde en son grup dikkate alınır. vii. Belediye meclislerince, mükellefler dikkate alınmaksızın bina grupları itibariyle derecelere intibak yapılır. Bu intibak ve derecelere isabet eden vergi tutarlarını ihtiva eden liste, Ocak ayının ilk gününden itibaren bu ay süresince ilgili belediyenin ilan koymaya mahsus mahallerinde bir defaya mahsus olmak üzere ilan edilir. Takip eden yıllarda, bina grupları ve derecelerdeki değiĢiklikler ile vergi tutarlarını ihtiva eden liste her yıl Ocak ayı süresince yeniden ilan edilir. viii. Ġlgili belediyeler tarafından 1994 yılı Ocak ayında ilan edilen listelerde intibak ettirildikleri grup ve derecelere göre, mükellefler binalarına iliĢkin bir bildirimde bulunurlar ve verginin ilk taksitini bu sürede öderler. Binalara ait grup ve derecelerde veya mükellefiyette değiĢiklik olmadığı sürece mükellef tarafından yeniden bildirimde bulunulmak ve vergi her yıl Ocak ayından itibaren tahakkuk etmiĢ sayılır. 7. ĠNDĠRĠMLĠ ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesinin 12’nci fıkrasında, “Bakanlar Kurulu; beĢinci fıkradaki tarifede yer alan bina gruplarını belirlemeye ve bu maddenin dördüncü ve beĢinTBB | 81 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ ci fıkralarında yer alan tutarları yöreler, belediyelerin nüfusları ve bina grupları itibarıyla ayrı ayrı dörtte birine kadar indirmeye veya yarısına kadar artırmaya yetkilidir.” hükmü yer almaktadır. Bu hüküm çerçevesinde 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile konutlarda su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle uygulanması gereken çevre temizlik vergisi miktarı ile iĢyerleri ve diğer Ģekilde kullanılan binalara ait tarifede yer alan çevre temizlik vergisi tutarlarının BüyükĢehir belediye sınırları içinde bulunanlar hariç olmak üzere, kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az olan belediyelerde %50 indirimli uygulanması sağlanmıĢtır. 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı düzenlemesine göre kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000’den az olan belediyelerde bulunan konutlara ait çevre temizlik vergisi su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına 9 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. ĠĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi tutarları ise aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır. Tablo 23: ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi(2013) Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) Bina Grupları 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 1.150 900 750 590 485 2. Grup 750 550 430 350 295 3. Grup 485 375 295 235 185 4. Grup 235 185 140 115 90 5. Grup 140 115 80 75 59 6. Grup 75 59 40 35 25 7. Grup 25 20 14 12 9 8. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ TARĠFESĠ Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesinin 11’inci fıkrasında; “Bu maddenin dördüncü ve beĢinci fıkralarında yer alan tutarlar, her yıl yeniden değerleme oranında artırılır. Bu tutarın belirlenmesinde, vergi tutarlarının yüzde beĢini aĢmayan kesirleri dikkate alınmaz.” hükmü yer almaktadır. 82 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Bu çerçevede 2008-2013 yılları itibarıyla konutlar ve iĢyerleri ile diğer Ģekilde kullanılan binalara ait tahsil edilecek çevre temizlik vergisi tutarları aĢağıda belirtildiği Ģekildedir. 8.1. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi 2013 yılında uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tutarları 42 Seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinde103 belirtilmiĢtir. 2012 yılı için yeniden değerleme oranı, 419 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile %7,80 Ģeklinde tespit edilerek ilan edilmiĢtir. -Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Tutarı Konutlara ait Çevre Temizlik Vergisi; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına BüyükĢehirlerde 24 KuruĢ, diğer belediyelerde 19 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. Ayrıca, belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinden karĢılayan konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi, ilgili tarifelerin yedinci grubunun belediye meclislerince en son intibak ettirilen derecelere ait tutarlar üzerinden tahakkuk ettirilecektir. -2013 Yılı ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre Temizlik Vergisi i. BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi BüyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıda yer almaktadır. Tablo 24: Tablo XXIV. 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) Bina Grupları 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2. Grup 3. Grup 4. Grup 5. Grup 6. Grup 7. Grup 2300 1.500 970 470 280 150 50 1.800 1.100 750 370 230 118 40 1.500 860 590 280 160 80 28 1.180 700 470 230 150 70 24 970 590 370 180 118 50 19 103 31.12.2012 tarihli ve 28514(4.Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. TBB | 83 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ ii. BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak 2013 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesinin 5’inci fıkrasına göre; BüyükĢehir Belediyelerinde çevre temizlik vergisi, diğer belediyelerde uygulanan çevre temizlik vergisi tutarları %25 artırılarak uygulanacaktır. Buna göre BüyükĢehir Belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıda yer almaktadır. Tablo 25: 2013 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) Bina Grupları 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.875 2.250 1.875 1.475 1.212 2. Grup 1.875 1.375 1.075 875 737 3. Grup 1.212 937 737 587 462 4. Grup 587 462 350 287 225 5. Grup 350 287 200 187 147 6. Grup 187 147 100 87 62 7. Grup 62 50 35 30 23 8.2. 2012 Yılı Çevre Temizlik Vergisi 2012 yılında uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tutarları 40 Seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinde104 belirtilmiĢtir. -Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Konutlara ait Çevre Temizlik Vergisi; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına BüyükĢehirlerde 23 KuruĢ, diğer belediyelerde 18 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. Ayrıca, belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece veya büyükĢehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinden karĢılayan konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi, aĢağıda yer alan ilgili tarifelerin yedinci grubunun belediye meclislerince en son intibak ettirilen derecelere ait tutarlar üzerinden tahakkuk ettirilecektir. 104 26.12.2011 tarihli ve 28154 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 84 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ -ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre Temizlik Vergisi 2012 yılı için büyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 26: 2012 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.200 1700 1.400 1100 900 2. Grup 1.400 1.050 800 660 550 3. Grup 900 700 550 440 350 4. Grup 440 350 260 220 170 5. Grup 260 220 150 140 110 6. Grup 140 110 77 65 47 7. Grup 47 38 26 23 18 2012 yılı için büyükĢehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 27: 2012 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.750 2.125 1.750 1.375 1.125 2. Grup 1.750 1.312 1.000 825 687 3. Grup 1.125 875 687 550 437 4. Grup 550 437 325 275 212 5. Grup 325 275 187 175 137 6. Grup 175 137 96 81 58 7. Grup 58 47 32 28 22 Kalkınmada öncelikli yörelerdeki belediyeler ile nüfusu 5000'den az olan belediyelerde bulunan konutlara ait çevre temizlik vergisi su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına 9 KuruĢ olarak hesaplanacak; iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait TBB | 85 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ çevre temizlik vergisi tutarları ise aĢağıdaki tarifeye göre hesaplanacaktır. Tablo 28: 2012 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 1.100 850 700 550 450 2. Grup 700 525 400 330 275 3. Grup 450 350 275 220 175 4. Grup 220 175 130 110 85 5. Grup 130 110 75 70 55 6. Grup 70 55 38 32 23 7. Grup 23 19 13 11 9 8.3. 2011 Yılı Çevre Temizlik Vergisi105 01.01.2011 tarihinden itibaren konutlar ile iĢyerleri ve diğer Ģekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi aĢağıdaki tutarlara göre tahsil edilecektir. -Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Konutlara ait çevre temizlik vergisi; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına büyükĢehir belediyelerinde 21 KuruĢ, diğer belediyelerde 17 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. -ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre Temizlik Vergisi 2011 yılı için büyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 39 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği. (29.12.2010 tarih ve 27800 (6. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 105 86 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Tablo 29: 2011 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.000 1.600 1.290 1.000 850 2. Grup 1.290 960 750 600 500 3. Grup 850 640 500 400 320 4. Grup 400 320 240 200 160 5. Grup 240 200 140 129 100 6. Grup 129 100 70 59 43 7. Grup 43 35 24 21 17 2011 yılı için büyükĢehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 30: 2011 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.500 2.000 1.612 1.250 1.062 2. Grup 1.612 1.200 937 750 625 3. Grup 1.062 800 625 500 400 4. Grup 500 400 300 250 200 5. Grup 300 250 175 161 125 6. Grup 161 125 87 73 53 7. Grup 53 43 30 26 21 2011 yılı için iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait indirimli çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. TBB | 87 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 31: 2011 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 1.000 800 645 500 425 2. Grup 645 480 375 300 250 3. Grup 425 320 250 200 160 4. Grup 200 160 120 100 80 5. Grup 120 100 70 64 50 6. Grup 64 50 35 29 21 7. Grup 21 17 12 10 8 8.4. 2010 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi106 01.01.2010 tarihinden itibaren konutlar ile iĢyerleri ve diğer Ģekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi aĢağıdaki tutarlara göre tahsil edilecektir. -Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Konutlara ait çevre temizlik vergisi; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına büyükĢehir belediyelerinde 20 KuruĢ, diğer belediyelerde 16 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. -ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre Temizlik Vergisi 2010 yılı için büyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 38Seri No’lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği.(29.12.2009 tarih ve 27447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 106 88 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Tablo 32: 2010 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 1.900 1.500 1.200 970 790 2. Grup 1.200 900 700 570 480 3. Grup 790 600 480 390 300 4. Grup 390 300 230 190 150 5. Grup 230 190 130 120 97 6. Grup 120 97 68 55 40 7. Grup 40 33 23 20 16 2010 yılı için büyükĢehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 33: 2010 Yılı BüyükĢehir Belediyelerinde Uygulanacak Çevre Temizlik Vergisi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.375 1.875 1.500 1.212 987 2. Grup 1.500 1.125 875 712 600 3. Grup 987 750 600 487 375 4. Grup 487 375 287 237 187 5. Grup 287 237 162 150 121 6. Grup 150 121 85 68 50 7. Grup 50 41 28 25 20 2010 yılı için iĢyeri ve diğer Ģekillerde kullanılan binalara ait indirimli çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. TBB | 89 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 34: 2010 Yılı ĠĢyeri ve Diğer ġekillerde Kullanılan Binalara Ait Ġndirimli Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 950 750 600 485 395 2. Grup 600 450 350 285 240 3. Grup 395 300 240 195 150 4. Grup 195 150 115 95 75 5. Grup 115 95 65 60 48 6. Grup 60 48 34 27 20 7. Grup 20 16 11 10 8 8.5. 2009 Yılı Çevre Temizlik Vergisi107 01.01.2009 tarihinden itibaren konutlar ile iĢyerleri ve diğer Ģekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi aĢağıdaki tutarlara göre tahsil edilecektir. -Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Konutlara ait çevre temizlik vergisi; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına büyükĢehir belediyelerinde 20 KuruĢ, diğer belediyelerde 16 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. -ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre Temizlik Vergisi 2009 yılı için büyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 35 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği.(23.12.2008 tarih ve 27089 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 107 90 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Tablo 35: 2009 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 1.900 1.500 1.180 950 780 2. Grup 1.190 900 700 560 470 3. Grup 780 600 470 390 300 4. Grup 390 300 230 190 150 5. Grup 230 190 130 119 95 6. Grup 119 95 67 54 40 7. Grup 40 33 23 20 16 2009 yılı için büyükĢehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 36: 2009 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.375 1.875 1.475 1.187 975 2. Grup 1.487 1.125 875 700 587 3. Grup 975 750 587 487 375 4. Grup 487 375 287 237 187 5. Grup 287 237 162 148 118 6. Grup 148 118 83 67 50 8.6. 2008 Yılı Çevre Temizlik Vergisi108 -Konutlara Ait Çevre Temizlik Vergisi Konutlara ait çevre temizlik vergisi; su tüketim miktarı esas alınmak suretiyle metreküp baĢına büyükĢehir belediyelerinde 18 KuruĢ, diğer belediyelerde 15 KuruĢ olarak hesaplanacaktır. 34 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği (26.12.2007 tarih ve 26738 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 108 TBB | 91 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -ĠĢyerleri ve Diğer ġekilde Kullanılan Binalara Ait Çevre Temizlik Vergisi 2008 yılı için büyükĢehir belediyeleri dıĢındaki belediyelerde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 37: 2008 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri DıĢındaki Belediyelerde Uygulanacak Olan Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 1.700 1.390 1.060 850 700 2. Grup 1.070 840 630 500 420 3. Grup 700 560 420 350 270 4. Grup 350 270 210 170 139 5. Grup 210 170 117 107 85 6. Grup 107 85 60 49 36 2008 yılı için büyükĢehir belediyelerinde uygulanacak olan çevre temizlik vergisi tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 38: 2008 Yılı BüyükĢehir Belediyeleri Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi Bina Grupları Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL) 1. Derece 2. Derece 3. Derece 4. Derece 5. Derece 1. Grup 2.125 1.737 1.325 1.062 875 2. Grup 1.337 1.050 787 625 525 3. Grup 875 700 525 437 337 4. Grup 437 337 262 212 173 5. Grup 262 212 146 133 106 6. Grup 133 106 75 61 45 9. ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge109 .....Buna göre, Ġkitelli Organize Sanayi Bölgesinde bulunan katılımcıların 4562 sayılı Kanun’un 21’inci maddesine göre çevre temizlik vergisinden muaf tutulmaması; ancak, belediyece organize sanayi Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 20.12.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6619616/100131 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 109 92 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ bölgesinde bulunan katılımcılara 30 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinin I’inci bölümünün ikinci fıkrasında belirtilen temizlik hizmetlerinin verilmesi halinde, yalnızca çevre temizlik vergisi alınması ayrıca ücret alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge110 Bu itibarla mülkiyeti ...........' ya ait iki adet iĢyerinin; - 2004 yılına kadar ödenmesi gereken çevre temizlik vergilerinin; binayı kullananın kiracı olması halinde kiracıdan, binanın malik tarafından kullanılması ya da boĢ olması halinde ise malikten zaman aĢımı süresi de göz önünde bulundurulmak suretiyle alınması, - 2004 yılından sonra ödenmesi gereken çevre temizlik vergilerinin; binayı kullananın bulunması durumunda kullanandan alınması, boĢ bulunması halinde ise alınmaması, gerekmektedir. Buna göre, adı geçen mükellefe ait iĢyerlerinin çalıĢma ruhsatları, çevre temizlik vergisi bildirimleri, vergi dairesi kayıtları ve benzeri belgeleri dikkate alınarak, 01.01.2004-12/1/2009 tarihleri arasında mülk sahibince söz konusu iĢyerinin kullanılmadığının tespiti halinde bu dönemlere ait çevre temizlik vergilerinin iade edilmesi ve kiracı tarafından kullanılmıĢ ise kiracıdan tahsil edilmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge111 ......Buna göre, çevre temizlik vergisinin mükellefi binaları kullanan gerçek ve tüzel kiĢiler olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından ödenmesi gerekmektedir. Öte yandan kiracının çevre temizlik vergisini ödememesi halinde bina sahibinin kiracının tahliyesini isteyebilmesine iliĢkin mevcut bir düzenleme bulunmamaktadır. -Örnek Özelge112 .....Bu hükme göre, 01.01.2004 tarihinden önce bütün belediyeler tarafından katı atıklara iliĢkin, büyük Ģehir belediyeleri dıĢında kalan belediyelerce ise atık suya iliĢkin çevre temizlik vergisi alınmaktaydı. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 11.12.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6601-790sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 111 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.01.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6601-777/7927 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 112 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 14.03.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6601764/25453 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 110 TBB | 93 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Ancak, 2464 sayılı Kanun’un mükerrer 44’üncü maddesinde yer alan çevre temizlik vergisine iliĢkin hükümler, 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 5035 sayılı Kanun’un 41’inci maddesiyle yeniden düzenlenmiĢ ve sözü edilen tarihten itibaren atık suya iliĢkin çevre temizlik vergisi uygulamasına son verilmiĢtir. Söz konusu maddenin dokuzuncu fıkrasında ise, "Su ve kanalizasyon idareleri büyük Ģehir dahilindeki her ilçe veya ilk kademe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara iliĢkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akĢamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder. Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluĢ ve iĢletmelerinde kullanılmak üzere büyük Ģehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akĢamına kadar aktarır. Büyük Ģehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyük Ģehir belediyelerine aktarılır." hükmü yer almaktadır. Buna göre, büyükĢehir belediyesi sınırları içerisinde bulunan belediyeler ile su ve kanalizasyon idarelerince tahsil edilen çevre temizlik vergileri ve gecikme zamlarının yüzde yirmisi münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluĢ ve iĢletmelerinde kullanılmak üzere büyük Ģehir belediyelerine aktarılmakta olup, ............. Belediyeler Birliğine üye belediyelerce tahsil edilen çevre temizlik vergilerinin atık su arıtma tesislerinin iĢletilmesinde kullanılmak üzere adı geçen birliğe aktarılması mümkün değildir. -Örnek Özelge113 ....Buna göre, konutlarda çevre temizlik vergisi, konutları kullananların su tüketim miktarı esas alınarak ve su tüketim bedeliyle birlikte tarh ve tahakkuk ettirilmekte olup, konutları kullananlar tarafından ilgili belediyelere, büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve kanalizasyon idarelerine bir bildirim verilmeyecektir. Ancak, su ihtiyacı belediyelerce karĢılanmayan veya su ihtiyacını tesis edilmiĢ su Ģebekesi dıĢında karĢılayan konutlar ve iĢyerleri bu binaları kullanmaya baĢladıkları tarihten itibaren 30 gün içinde bildirim vereceklerdir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 07.08.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6676149/ 61587 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 113 94 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ Yukarıda açıklandığı üzere; bildirim vermek zorunda olan mükelleflerin, bu bildirimi süresinde vermemeleri halinde eskiden olduğu gibi Vergi Usul Kanunu’nun 352-II/7’nci maddesi uyarınca ikinci derece usulsüzlük cezası kesilmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge114 ......Çevre temizlik vergisinin 01.01.2000 tarihinden itibaren emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi hükme bağlanmıĢtır. Belediye Gelirleri Kanunu'nun mükerrer 44’üncü maddesinde 5035 sayılı Kanun’la yapılan değiĢiklik ile boĢ bulunan binalar 01.01.2004 tarihinden itibaren çevre temizlik vergisi kapsamından çıkarılmıĢ olduğundan vergiye tabi tutulmamaktadır. Buna göre, 01.01.2004 tarihine kadar boĢ binaların, çevre temizlik vergisinin binanın malikleri veya malik gibi tasarruf edenleri tarafından ödenmesi gerekir. Ancak, henüz tamamlanmamıĢ, ruhsatı alınmayan ve kullanılmayan fabrika binası için çevre temizlik vergisinin alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge115 ........Çevre temizlik vergisinin mükellefi, binaları her ne Ģekilde olursa olsun kullanan gerçek ve tüzel kiĢiler olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bu sebeple, binayı kullanandan (kiracıdan) tahsil edilemeyen verginin bina sahibinden tahsili yoluna gidilmesi mümkün değildir. Ayrıca, çevre temizlik vergisi mükellefiyetinin özel hukuk sözleĢmeleriyle ev sahibine bırakılması bu verginin uygulamasını değiĢtirmeyecektir. -Örnek Özelge116 .......Konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi 01.01.2004 tarihinden itibaren su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacak ve bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir. Buna göre, bahçe suyu aboneliklerinin konut gibi değerlendirilerek su faturaları üzerinden çevre temizlik vergisi alınması mümkün değildir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 13.08.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6601728/60690 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 115 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.04.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6601761/63410 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 116 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 25.03.2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6601-704/13966 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 114 TBB | 95 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Ancak, söz konusu bahçelerde zirai faaliyetin sürdürülmesi için yapılan binalar bulunmakta ise bunlardan personel sayısı üzerinden çevre temizlik vergisi alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge117 Barınma amacı ile oturulan, dolayısıyla konut olarak kullanılan yerlerde, içme veya temizlik için su kullanan gerçek ve tüzel kiĢilerle belediyeler veya büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve kanalizasyon idareleri arasında bir hizmet sözleĢmesi yapılmakta ve hizmet sözleĢmesi yapan bu gerçek ve tüzel kiĢiler de "Abone" olarak adlandırılmaktadırlar. Dolayısıyla konutların vergilendirilmesinde, kullandıkları konuta ait su aboneliği bulunanlar, çevre temizlik vergisinin de mükellefi olup, adlarına su bedeli ile birlikte tahakkuk edecek çevre temizlik vergisini de ödemekle yükümlü bulunmaktadırlar." denilmektedir. Yukarıda yer alan hükümlere göre, konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi 01.01.2004 tarihinden itibaren su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacak ve bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir. Bu nedenle, belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak, su ihtiyacını belediyece tesis edilmiĢ su Ģebekesi haricinden, abonelik sözleĢmesi düzenlenmeden arazide meyve ağaçlarını sulamak amacıyla mevsimlik olarak alınan ve masura diye tabir edilen birikmiĢ olarak verilen sulardan karĢılayan konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi, yıllık tarifenin yedinci grubunun belediye meclisince belirlenecek derecesi üzerinden hesaplanmak suretiyle emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi gerekmekte olup, belediye meclislerince ayrıca çevre temizlik vergisi tarifesi düzenlemesi mümkün değildir. -Örnek Özelge118 Barınma amacı ile oturulan, dolayısıyla konut olarak kullanılan yerlerde, içme veya temizlik için su kullanan gerçek ve tüzel kiĢilerle belediyeler veya büyükĢehir belediyesi bulunan yerlerde ise su ve kanalizasyon idareleri arasında bir hizmet sözleĢmesi yapılmakta ve Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 24.03.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6601-685/13786 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 118 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 09.08.2004 tarih B.07.0.GEL.0.66/6601- sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 117 96 | TBB ve ve ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ hizmet sözleĢmesi yapan bu gerçek ve tüzel kiĢiler de "Abone" olarak adlandırılmaktadırlar. Dolayısıyla konutların vergilendirilmesinde, kullandıkları konuta ait su aboneliği bulunanlar, çevre temizlik vergisinin de mükellefi olup, adlarına su bedeli ile birlikte tahakkuk edecek çevre temizlik vergisini de ödemekle yükümlü bulunmaktadırlar." denilmektedir. Yukarıda yer alan hükümlere göre, konutlara iliĢkin çevre temizlik vergisi 01.01.2004 tarihinden itibaren su faturasında ayrıca gösterilmek suretiyle tahakkuk etmiĢ sayılacak ve bu suretle tahakkuk eden vergi, su tüketim bedeli ile birlikte belediyelerce tahsil edilecektir. Buna göre, bahçe suyu aboneliklerinin konut gibi değerlendirilerek su faturaları üzerinden çevre temizlik vergisi alınması mümkün değildir. Ancak, bahçe suyu aboneliğinin bulunduğu bahçelerde konut bulunması ve konutun da su aboneliğinin bulunmaması halinde çevre temizlik vergisi, yıllık tarifenin yedinci grubunun belediye meclisince belirlenecek derecesi üzerinden hesaplanmak suretiyle emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge119 .......BüyükĢehir belediyeleri haricindeki belediyelerce su tüketim bedeli üzerinden alınmakta olan atık suya iliĢkin çevre temizlik vergisinin 01.01.2004 tarihinden itibaren alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge120 ......507 sayılı Kanun kapsamına giren dernek, birlik, federasyon ve konfederasyonun kuruluĢ amaçlarına uygun olarak kullanılmak üzere iktisap ettiği gayrimenkullerden hizmetlerinde kullandığı binaların, çevre temizlik vergisine tabi olmaması gerekmektedir. Ancak, iktisap ettiği gayrimenkullerden kuruluĢ amaçları dıĢında kullandığı gayrimenkuller ile baĢkalarına ait gayrimenkullerin kiralanarak kullanılması halinde, kullanılan bu binalara ait çevre temizlik vergisinin ödeneceği tabiidir. Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 18.06.2004 tarih B.07.0.GEL.0.66/6601-681/28241sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 120 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 04.07.1999 tarih B.07.0.GEL.0.66/6601-504/13216 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 119 TBB ve ve | 97 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge121 …..Banka Ģubelerince arĢiv olarak kullanılan depo niteliğindeki taĢınmaz malların, hizmet bütünlüğü kapsamında iĢyeri ile birlikte kullanılması halinde 2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki listenin 5’inci sırasına göre çalıĢan personel sayısı dikkate alınarak; iĢyeri binasından farklı bir yerde sadece depo olarak kullanılması halinde ise eĢya depolamaya mahsus olan yerler kapsamında listenin 3/b sırasına göre tespit edilen bina grubuna ve derecesine göre, çevre temizlik vergisine tabi tutulması gerekmektedir. -Örnek Özelge122 …….Çevre temizlik vergisinin mükellefi binaları kullananlar olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından ödenmesi gerekmektedir. 2464 sayılı Kanun’un 98’inci maddesinde, "Bu Kanun’da aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun’a göre alınacak vergi, harç ve katılma payları hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve bunların ek ve tadilleri hükümleri uygulanır." hükmüne yer verilmiĢtir. 213 sayılı Kanun’un 114’üncü maddesinde, "Vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın baĢından baĢlayarak beĢ yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler zamanaĢımına uğrar."; 6183 sayılı Kanun’un 102’nci maddesinde ise, "Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı baĢından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaĢımına uğrar." düzenlemeleri yapılmıĢtır. Bu hükümlere göre, çevre temizlik vergisinin mükellefinin kiracı olduğu ve verginin ödenmediği durumlarda, 6183 sayılı Kanun’un cebri takip hükümlerinin mükellef olan kiracı hakkında uygulanması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, çevre temizlik vergisi, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın baĢından baĢlayarak beĢ yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmezse tarh zamanaĢımına, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı baĢından itibaren beĢ yıl içinde tahsil edilmediği durumda da tahsil zamanaĢımına uğrayacaktır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 23.07.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.99.16.02175.02[Mük.44-2012]-166 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 122 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 04.05.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-69 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 121 98 | TBB ÇEVRE TEMĠZLĠK VERGĠSĠ -Örnek Özelge ….Çevre temizlik vergisinin mükellefi binaları kullanan gerçek ve tüzel kiĢiler olduğundan, binaları kullananların kiracılar olması halinde çevre temizlik vergisinin de kiracılar tarafından ödenmesi gerekmektedir. Öte yandan kiracının çevre temizlik vergisini ödememesi halinde bina sahibinin kiracının tahliyesini isteyebilmesine iliĢkin mevcut bir düzenleme bulunmamaktadır.123 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.01.2009 tarih B.07.1.GĠB.0.02.66/6601-777/7927 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) 123 TBB ve | 99 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 100 | TBB ĠġGAL HARCI 8.BÖLÜM ĠġGAL HARCI 1. ĠġGAL HARCININ KONUSU Belediye sınırları içinde bulunan aĢağıdaki yerlerden herhangi birinin satıĢ yapmak veya sair maksatlarla ve yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak iĢgal edilmesi iĢgal harcına tabidir. 1. Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından iĢgali, 2. Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için iĢgali, 3. Motorlu kara taĢıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüĢü alınarak belediyelerce Ģehir merkezlerinde tesis edilen ve iĢletilen mahallerin çalıĢma saatleri içinde, taĢıtlar tarafından iĢgali (Bisiklet ve motosikletler hariç), Yukarıda sayılan yerlerin izinsiz iĢgalleri mükellefiyeti kaldırmaz. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında korunan eser, icra ve yapımların tespit edildiği kitap, kaset, CD, VCD ve DVD gibi taĢıyıcı materyallerin birinci fıkrada bahsi geçen yerlerde satıĢına izin verilmez. 2. ĠġGAL HARCININ MÜKELLEFĠ ĠĢgal Harcının, iĢgali harca tabi yerleri 52'nci maddede yazılı maksatlarla iĢgal edenler ödemekle mükelleftir. 3. ĠġGAL HARCI ĠSTĠSNALARI AĢağıda gösterilen kara taĢıtlarının iĢgalleri ĠĢgal Harcından istisnadır. 1. Genel ve Katma Bütçeli Ġdarelerle, il özel idareleri, belediye ve köylerin ve bunların teĢkil ettikleri birliklerin kara taĢıtlarının iĢgalleri, 2. Ġlgili mevzuata uygun olarak kara ticari taĢıtlarının beklemelerine tahsis edilen yerlerin bu taĢıtlarca iĢgalleri. TBB | 101 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4. ĠġGAL HARCININ MATRAHI (Belediye Gelirleri Kanunu Madde 55) ĠĢgal Harcının matrahı 52'nci maddenin 1 ve 2'nci bentlerinde yazılı iĢgallerde, iĢgal edilen yerlerin metrekare olarak alanı veya hayvan adedi, 3'üncü bendinde yazılı iĢgallerde taĢıt adedidir. 5. ĠġGAL HARCI TARĠFESĠ ĠĢgal harcı aĢağıdaki tabloda yer alan hadler içinde düzenlenecek tarifeye göre alınır. (Belediye Gelirleri Kanunu Madde 52) Tablo 39: ĠĢgal Harcı Tarifesi ĠĢgal Niteliği ĠĢgal Harç Tutarı (TL) En Az En Çok 0,5 2,5 -SatıĢı yapılan küçükbaĢ hayvan baĢına 0,5 2,5 -SatıĢı yapılan büyükbaĢ hayvan baĢına 1 5 a. Her taĢıttan beher saat için 0,25 1,25 b. Parkmetre çalıĢtırılan yerlerde beher saat için 0,5 2,5 -Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından iĢgali, -Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için iĢgali beher metrekare için günde Yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının hayvan satıcılarının iĢgallerinde; Motorlu kara taĢıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüĢü alınarak belediyelerce Ģehir merkezlerinde tesis edilen ve iĢletilen mahallerin çalıĢma saatleri içinde, taĢıtlar tarafından iĢgali (Bisiklet ve motosikletler hariç), Pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından iĢgali ilgili harçların hesabında metrekare kesirleri tam sayılır ve tam günü aĢan iĢgallerde altı saatten az süreler atılır, fazlası tam gün sayılır. 6. ĠġGAL HARCININ ÖDENMESĠ ĠĢgal harcı belediyelerin yetkili kılacakları memur veya kiĢilerce makbuz karĢılığında tahsil edilir. 102 | TBB ĠġGAL HARCI 7. ĠġGAL HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ DÜZENLEMELER 7.1. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Özelgeler -Örnek Özelge124 .......Belediyelerce pazar yerlerinin esnaf tarafından usulüne uygun izin alınmak suretiyle geçici olarak satıĢ yapmak maksadıyla iĢgal edilmesi halinde, iĢgal harcı alınması ve bunun dıĢında herhangi bir bedel alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge125 .......Maksadı mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olayları, kayıtları ve mevzuları araĢtırmak ve tespit etmek olan yoklamanın neticeleri, tutanak mahiyetinde olan yoklama fiĢine geçirilmektedir. Bu durumda, Vergi Usul Kanunu’nun 1’inci maddesi uyarınca belediyelere ait harçlar hakkında da bu Kanun hükümleri uygulanacağından, mükelleflerden alınacak iĢgal harcının (mükellefiyetle ilgili maddi olayların ve mevzuların tespiti kapsamında değerlendirilmek suretiyle) belediye görevlilerince iĢgale konu olan yerde yapılacak tespit üzerine, tutanak mahiyetinde olan yoklama fiĢine geçirilmesi suretiyle alınması mümkün bulunmaktadır. -Örnek Özelge126 ……..Belediye mülkleri dıĢındaki özel veya kamusal mahallerde, malikler veya ilgili kurumlardan bedelleri karĢılığı kiralama veya taraflar arasında protokol yapılmak suretiyle, sözü edilen yerlerde kurulan para ödeme makinelerinden (ATM) belediyelerce iĢgal harcının alınması mümkün değildir. 7.2. ĠĢgal Harcı Ġle Ġlgili Yargı Kararları DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1993/96 Karar No: 1994/87 Özet: Belediyeye ait garajın iĢgali garajın kamuya ait yerlerden olmadığından iĢgal harcı alınması vergi hatasını teĢkil edeceği hakkındadır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 23.02.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/660255/15887 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 01.03.2012) 125 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 18.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/660260/61132 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 01.03.2012) 126 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013) 124 TBB | 103 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1989/4436 Karar No: 1990/3497 Özet: GeçmiĢe dönük iĢgal harcı tarhiyatının yapılabilmesi için, iĢgalin yapıldığına iliĢkin tutanağın yükümlü veya yetkili adamının iĢgal süresini kabul ederek imzalamasına bağlı olduğu hakkındadır. 104 | TBB ĠġGAL HARCI 9.BÖLÜM TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI 1. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ KONUSU Hafta tatili ve ulusal bayram günlerinde çalıĢmaları belediyelerce izne bağlı iĢyerlerine ruhsat verilmesi, Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcına tabidir. 2. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ MÜKELLEFĠ Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının mükellefi kendisine çalıĢma ruhsatı verilen gerçek veya tüzelkiĢidir. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının mükellefini belli eden bu maddeye göre, kendisine çalıĢma ruhsatı verilen gerçek veya tüzel kiĢiler harcı ödemekle yükümlü olacaklardır. 3. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI TARĠFESĠ Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı, iĢin mahiyetine göre yılda 20 TL’den az; 800 TL’den çok olmamak üzere Bakanlar Kurulu tarafından tespit edilir. 19.05.2013 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 11.06.2013 tarihinde yürürlüğe giren 6487 sayılı Kanun’un 15’inci maddesi ile Belediye Gelirleri Kanunu’nun 60’ıncı maddesinde yer alan “20 YTL’den az; 800 YTL’den çok olmamak üzere belediye meclislerince tespit edilir.” ibaresi “20 TL’den az, 800 TL’den çok olmamak üzere bu Kanun’un 96’ncı maddesine göre tespit edilir.” Ģeklinde değiĢtirilmiĢtir. Yapılan düzenleme ile Anayasa Mahkemesinin 29.12.2011 tarihli ve Esas Sayısı: 2010/62, Karar Sayısı: 2011/175 sayılı Kararı dikkate alınarak, Tatil günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı (en az ve en çok miktarları Belediye Gelirleri Kanunu’nun 60’ıncı maddesinde gösterilen) miktarlarını tayin ve tespit etme yetkisi Bakanlar Kuruluna verilmiĢtir. TBB | 105 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ MÜKELLEFĠYET DÖNEMĠ VE ÖDENMESĠ Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının mükellefiyet dönemi, çalıĢma izninin kullanılacağı takvim yılıdır. Yıl içinde mükellefiyete girilmesi veya iĢin terk edilmesi hallerinde mükellefiyet, çalıĢılan süreye inhisar eder. Mükellefiyete girilen veya mükellefiyetten çıkılan ay kesirleri tam ay sayılır. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı, makbuz karĢılığında peĢin olarak alınır. Harcı ödenmemiĢ ruhsatlar geçerli değildir. 5. ADĠ ORTAKLIKLARDA TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCININ MUHATABI Adi ortaklıklarda harç, ortaklık adına ortaklardan birinden alınır. Ortaklardan her biri harcın ödenmesinden müteselsilen sorumludur. 6. TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge127 .......Lokantalar 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun’a göre hafta tatilinden müstesna tutulduğundan, belediyelerce tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcının alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge128 ....02.01.1924 tarihli ve 394 sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun’un 4'üncü maddesinde "Atide zikrolunan müesseseler yevmi mahsusta hafta tatilinden müstesnadır. a. Hastaneler, dispanserler, eczaneler ve diĢ muayenehaneleri, kimya ve bakteriyoloji laboratuarları, hamamlar, tephirhaneler, b. Vapur, tramvay, su, elektirik, gaz, telefon Ģirketleri, kuvayı muharrike müeseseler, liman, iskele ve istasyon, gümrük ve antrepolardaki tahmiliye ve nakliye Ģirket ve cemiyetleri, berri ve bahri vesaiti umumiyei nakliye ve hidematı umumuyei belediye, vaki veya vukuu muhtemel bir kazaya ait tedabiri seria ittihazına muktasi ameliyat ile bu ameliyatın icrası için zaruri olan alat veedevatih zaredecek müesseseler, Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 11.03.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6603-21/11905 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 05.03.2012) 128 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 24.03.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6603-22/13805 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 05.03.2012) 127 106 | TBB ve ve ĠġGAL HARCI c. Matbaalar, münhasıran yevmi gazete bayileri, müzeler, umumi kütüphaneler, umumi bahçeler, tiyatrolar, spor konferans ve konser salonları, sinemalar, halkı eğlendirmeye mahsus oyun mahalleri, klüpler, münhasıran Tayyare Cemiyeti , Piyango bilet satıĢ Ģubeleri, d. Hanlar, oteller fotoğrafhaneler, lokantalar kahvehaneler, e. Mütesariülfesat mevad istimal ve imal eden ve tatili faaliyeti mamulatının bozulmasının veya tenzili kıymetini mucip olan sanayi müesseseleri; ġu kadar ki bu gibi müessesatta müstahden memurin ve amelenin mühavebe suretiyle haftada birer gün mezun olmaları mecburidir, f. apıcılık, tuğlacılık gibi iĢlerle tütün,incir, üzüm, meyankökü, zeytin, ağaçpalamutu,susam, fındık, pancar, ilh... gibi ziraii ve sınai mahsulatın iĢlenmesi ve maniplasyonu gibi açık havada ve senenin bir kısmında yürütülen veya faaliyeti mevsime tabi olan iĢler veya bu iĢlerin yürütüldüğü müesseseler, ı. Turistik, hediyelik ve hatıra eĢya satan ticarethane ve müesseseler." denilmektedir. Buna göre, tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcı, belediyelerden izin alma zorunluluğu bulunan iĢyerlerinden alınmakta olup, tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı talep etmeyen ve 394 sayılı Kanun’a göre hafta tatilinden müstesna tutulan iĢyerlerinden, belediyelerce Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcının alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge129 .......Tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcı belediyelerden izin alma zorunluluğu bulunan iĢyerlerinden alınmakta olup, tatil günlerinde ve ulusal bayram günlerinde, çalıĢmaları isteğe bağlı olmayıp kanuni bir zorunluluk olan iĢyerlerinin, belediyeden herhangi bir izin alması söz konusu değildir. Bu nedenle, kahvehaneler 394 sayılı Kanun’a göre hafta tatilinden müstesna tutulduğundan, kahvehanelerden tatil günlerinde çalıĢma ruhsatı harcının alınmaması gerekmektedir. Ancak, internet kafeler ise anılan Kanun’da müstesna tutulan iĢyerleri arasında yer almadığından söz konusu harcın alınması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 27.04.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6603-24/18740 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2012) ve TBB | 107 129 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ TATĠL GÜNLERĠNDE ÇALIġMA RUHSATI HARCI UYGULAMASINA ĠLĠġKĠN ÖZEL KANUN 394 Sayılı Hafta Tatili Hakkında Kanun130 Madde 1. On bin veya on binden fazla nüfusu havi Ģehirlerde alelumum fabrika, imalathane, tezgah, dükkan, mağaza, yazıhane, ticarethane, sınai ve ticari bilimum müessesat ve tevabiinin haftada bir gün tatili faaliyet etmeleri mecburidir. (Hafta sonu tatilinin Cuma günü olacağına dair, ikinci fıkra, 27.05.1935 tarih ve 2739 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesi ile yürürlükten kaldırılmıĢtır. Bu kanun vasıtasıyla, hafta sonu tatili Cuma gününden pazar gününe alınmıĢtır. 2739 sayılı Kanun ise 2429 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmıĢ olup, 2439 sayılı Kanun'un 3’üncü maddesi gereğince hafta tatili Pazar günü olarak kabul edilmiĢtir.) Madde 2. Resmi dairelerle umumi, hususi, ticari ve sınai herhangi bir müessesede müstahdemini ve ameleyi haftada altı günden fazla çalıĢtırmak memnudur. Madde 3 . Sanayi zümreleri dıĢında kalan iĢlerden ziraat, avcılık, balıkçılık, çobanlık, ormancılık ve emsali mesai erbabı iĢbu kanun ahkamından müstesnadır. Madde 4 .Atide zikrolunan müesseseler yevmi mahsusta hafta tatilinden müstesnadır. a. Hastaneler, dispanserler, eczaneler ve diĢ muayenehaneleri, kimya ve bakteriyoloji laboratuvarları, hamamlar, tephirhaneler, b. Vapur, tramvay, su, elektrik, gaz, telefon Ģirketleri, kuvayı muharrike müesseseler, liman, iskele ve istasyon, gümrük ve antrepolardaki tahmiliye ve nakliye Ģirket ve cemiyetleri, berri ve bahri vesaiti umumiye nakliye ve hidematı umumuyei belediye, vaki veya vukuu muhtemel bir kazaya ait tedbiri seria ittihazına muktasi ameliyat ile bu ameliyatın icrası için zaruri olan alat ve edevatı ihzar edecek müesseseler; c. Matbaalar, münhasıran yevmi gazete bayileri, müzeler, umumi kütüphaneler, umumi bahçeler, tiyatrolar, spor konferans ve konser salonları, sinemalar, halkı eğlendirmeye mahsus oyun mahalleri, kulüpler, münhasıran Tayyare Cemiyeti , Piyango bilet satıĢ Ģubeleri, d. Hanlar, oteller fotoğrafhaneler, lokantalar kahvehaneler. 130 21.01.1924 tarih ve 54 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 108 | TBB ĠġGAL HARCI e. Mütesariülfesat mevad istimal ve imal eden ve tatili faaliyeti mamulatının bozulmasının veya tenzili kıymetini mucip olan sanayi müesseseleri; ġu kadar ki bu gibi müesses atta müstahdem memurin ve amelenin münavebe suretiyle haftada birer gün mezun olmaları mecburidir. f. Yapıcılık, tuğlacılık gibi iĢlerle tütün, incir, üzüm, meyankökü, zeytin, ağaç palamutu, susam, fındık, pancar, ilh... gibi zirai ve sınai mahsulatın iĢlenmesi ve manipülasyonu gibi açık havada ve senenin bir kısmında yürütülen veya faaliyeti mevsime tabi olan iĢler veya bu iĢlerin yürütüldüğü müesseseler. ı. Turistik, hediyelik ve hatıra eĢya satan ticarethane ve müesseseler. Madde 5. Fırıncılar, yalnız sebze, yaĢ meyve ve tütün satanlar, nalbantlar, alat ve edevatı ziraiye tamircileri dördüncü maddedeki müesseseler gibi kasaplarda saat 13'e kadar açık bulundurulabilir. Ramazan ve Kurban Bayramları arifesine rastlayan pazar günleri tatilden istisna edilebilir. Madde 6. Pazar günleri tatil eden fabrika, maden ocağı, ve sair müesses atta bekçilik, kapıcılık etmek veyahut makine ve kazanları temizlemek, iĢletmek ve maden ocaklarının inkıtasız faaliyeti bir mecburiyeti fenniye tahtında bulunan hidematını devam ettirmek gibi ifası zaruri hizmetlerde Pazar günleri çalıĢtırılan müstahdemin ve ameleye o hafta içinde yirmi dört saatten dun olmamak üzere birer gün mezuniyet verilir. Madde 7. Devletin tahtı idare ve murakabesinde bulunan veya Devlet nam ve hesabına iĢleyip de Müdafai Milliye ile alakadar olan müesseseler, senede on beĢ defa Pazar tatilini tavik edebilirler. Madde 8. ĠĢbu Kanun'un ahkamını istin iyesinden istifade etmek isteyen müesseselerin sahip veya müdiri mesullerinin mahalli belediye meclislerine müesseselerinin nebi, evsaf ve Ģeraitini ve istihdam ettikleri memurin ve amele miktarını mübeyyin bir beyanname vererek ruhsatname almaları lazımdır. Belediye mıntıkalarından hariç bulunan müesseseler en yakın belediyelere müracaat ederler. Ruhsatnameler bir sene için muteberdir. Madde 9. ĠĢbu Kanun'un ahkamına muhalif olarak Pazar günleri açılan dükkan ve müessese, zabıta memurları tarafından kapattırılmakla beraber keyfiyeti mübeyyin bir zabıt varakası tanzim "edilerek belediye baĢkanlığına" tevdi olunur. Bu baptaki zabıt varakaları aksi sabit olununcaya kadar mamulünbih ve muteberdir. TBB | 109 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Madde 10. ĠĢbu Kanun'un ahkamına muhalefet eden dükkan ve mağaza ve müessese sahip veya müdürlerinden "seksenyedi milyon lira idari para cezası" alınır ve müessese sahipleri malen mesuldür. Sulh mahkemeleri iĢbu eĢhasının muhakemetlerini müstacelen icraya ve esbabı kanuniye olmadıkça nihayet bir hafta zarfında intaca mecburdurlar. Verilen kararlar ancak kabili temyizdir. Madde 11. Alınan idari para cezaları belediye sandıklarına teslim olunur ve belediyece münhasıran halkın yevmi tatilini münfit ve sıhhi bir tarzda geçirmesine hadim olacak hususlara ve müesseselere sarf edilir. Madde 12. ĠĢbu Kanun ahkamının nüfusu on binden dun olan Ģehir ve kasabalarda dahi tatbiki, mahalli belediye meclislerinin karar ve ilanına vabestedir. Madde 13. ĠĢbu Kanun'un ahkamı tarihi neĢrinden on gün sonra muteberdir. Madde 14. ĠĢbu Kanun'un tatbiki ahkamına Heyeti Vekile memurdur. 110 | TBB KAYNAK SULARI HARCI 10.BÖLÜM KAYNAK SULARI HARCI 1. KAYNAK SULARI HARCININ KONUSU Özel kaplara doldurup satılacak olan kaynak sularının (iĢlenmiĢ sular dahil) belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarını gösterecek Ģekilde bu kaplara özel iĢaret konulması, Kaynak Suları Harcına tabidir. 2. KAYNAK SULARI HARCININ MÜKELLEFĠ Kaynak Suları Harcını, kaynak sularını özel iĢaretli kaplara doldurup satanlar ödemekle mükelleftirler. 3. KAYNAK SULARI HARCI TARĠFESĠ Kaynak suları harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 40: Kaynak Suları Harcı Tarifesi Kap/Litre Harç Tutarı (TL) En az En çok 1 litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan (kap baĢına) 0,01 0,03 1 litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan (beher litre) 0,005 0,015 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre belediye grupları itibarıyla Kaynak Suları Harç oranları (Kap baĢına) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.131 Tablo 41: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç oranları(Kap BaĢına) 1 1 Litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan Kap BaĢına Harç Tutarı (TL) 0.020 2 1 Litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan 0.018 3 1 Litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan 0.016 4 1 Litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan 0.014 5 1 Litreye kadar olan ĢiĢe ve benzeri kaplardan 0.012 Belediye Grubu 131 Cinsi 07.05.2005 tarihli ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. TBB | 111 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre belediye grupları itibarıyla Kaynak Suları Harç oranları (Litre) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.132 Tablo 42: Belediye Grupları Ġtibarıyla Kaynak Suları Harç oranları(Litre) Belediye Grubu Cinsi Beher Litrede Harç Tutarı (TL) 1 1 Litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan(1 litre dahil) 0.013 2 1 Litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan(1 litre dahil) 0.011 3 1 Litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan(1 litre dahil) 0.009 4 1 Litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan(1 litre dahil) 0.007 5 1 Litreden büyük ĢiĢe ve benzeri kaplardan(1 litre dahil) 0. 005 4. KAYNAK SULARI HARCININ ÖDENMESĠ Kaynak Suları Harcı, bu suların satıĢa arzı için kaplara doldurulmasını müteakip, kaplar üzerine özel iĢaret konulması sırasında bu iĢi yapan belediyeye makbuz karĢılığı peĢin olarak ödenir. BaĢka bir belediye sınırları ve mücavir alanları içinde satıĢa arz edilen kaynak sularından ikinci bir kez harç alınmaz. 5. KAYNAK SULARI HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGE -Örnek Özelge133 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.11.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6604-10-112872 sayılı özelgesi aĢağıda yer almaktadır. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 63’üncü maddesinde; "Özel kaplara doldurup satılacak olan kaynak sularının (işlenmiş sular dahil) belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarını gösterecek şekilde bu kaplara özel işaret konulması, Kaynak Suları Harcına tabidir." hükmü yer almakta olup 64’üncü maddesinde de, harcın mükellefinin kaynak sularını özel iĢaretli kaplara doldurup satanlar olduğu belirtilmektedir. Aynı Kanun’un 65’inci maddesinde yer alan kaynak suları harcının tarifeleri 31.12.2004 tarih ve 25687 (3.mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5281 sayılı Vergi Kanunların Yeni Türk Lirasına Uyumu ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Ka132 133 07.05.2005 tarihli ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. www.gib.gov.tr (EriĢim: 21.03.2012) 112 | TBB KAYNAK SULARI HARCI nun’un 21’inci maddesiyle yeniden belirlenmiĢ ve 01.01.2005 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir. Öte yandan, kaynak suları harcını da kapsayan ve Kanun’da en az ve çok miktarları gösterilen tarifelerin belediye grupları itibariyle tayin ve tespitine iliĢkin 13.04.2005 tarihli ve 2005/8730 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2464 sayılı Kanun’un 96’ncı maddesinin (A) fıkrası uyarınca, 07.05.2005 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıĢ ve yayımı tarihinde yürürlüğe girmiĢ bulunmaktadır. Bu itibarla, kaynak sularının ilgili belediyeden ücret karĢılığında alınıp alınmadığına bakılmaksızın bu suların satıĢa arzı için özel kaplara doldurulmasını müteakip belediyece hangi kaynağa ait olduğunu belirten iĢaretin kapların üzerine konulması sırasında bu iĢi yapan belediyeye 2005/8730 sayılı Kararnameyle belediye grupları itibariyle belirlenen tarifeye göre harç ödenmesi gerekmektedir. TBB | 113 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 11.BÖLÜM TELLALLIK HARCI 1. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ TANIMLAR 5237 sayılı ilk Belediye Gelirleri Kanunu’nda Tellallık Resmi adıyla yer alan bu yükümlülük, 2464 sayılı Kanun’da harç olarak düzenlenmiĢ olan tellallık harcı ile ilgili tanımlar aĢağıda yer aldığı Ģekildedir. Tellallık: Türk Ticaret Kanunu’na göre; bir satıĢın gerçekleĢtirilmesi veya bir sözleĢmenin uygulanması konusunda aracılık yapma faaliyetidir. Belediye Münadisi : Yüksek sesle bağırarak halka duyurmakla görevlendirilen belediye çalıĢanıdır. Mezat Yerleri: Açık arttırma usulü ile satıĢ yapılan yerlerdir. Balıkhane : Su ürünlerinin belediyelerce kontrollerinin yapılıp toptan pazarlandığı yerlerdir. Hal : Gıda maddelerinin, belediye denetimi altında çeĢitli yöntemlerle pazarlandığı yerlerdir. 2. TELLALLIK HARCININ KONUSU Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde, gerçek veya tüzelkiĢiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı, Tellallık Harcına tabidir. 3. TELLALLIK HARCININ MÜKELLEFĠ Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkiĢiler ödemekle mükelleftirler. Gerçek veya tüzelkiĢiler yapacakları satıĢları, satıĢ yapmadan önce belediyeye veya mahallindeki belediye ilgililerine haber vermekle ödevlidirler. Haber verilmediği takdirde harç yüzde 50 fazlasıyla tahsil olunur. 114 | TBB TELLALLIK HARCI 4. TELLALLIK HARCI MATRAHI Tellallık harcının matrahı, harcın konusuna giren satıĢların gayrisafi tutarıdır. Bu tutardan hangi ad ile olursa olsun hiçbir indirim yapılmaz. 5. TELLALLIK HARCI ORANI Tellallık Harcının oranı %2’dir. 100 Türk Lirasını aĢan satıĢlarda ise aĢan kısım için tellallık harcı % 1'dir. 6. TELLALLIK HARCININ ÖDENMESĠ Tellallık Harcı; belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz karĢılığında tahsil olunur. 7. VERGĠ DAĠRESĠ ARACILIĞI ĠLE YAPILAN SATIġLARDA TELLALIK HARCI UYGULAMASI 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde; tellallık harcının alınacağı yerler açıkça belirtilmiĢ olup, maddede yer alan “her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı tellallık harcına tabidir.” ibaresiyle harcın uygulama alanı geniĢ tutulmuĢ, böylelikle vergi dairesi aracılığı ile yapılan satıĢlar da harcın kapsamında bulunmaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu’nun 67’nci maddeye göre sair yerlerde yapılan satıĢların tellallık harcının kapsamına girebilmesi için satıĢ esnasında ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye tarafından tellal veya münadi bulundurulması gerekmektedir. Eğer bu koĢul gerçekleĢmemiĢ ise ilgili belediye tarafından bir hizmet götürülmesi düĢünülemeyeceğinden, tellallık harcı aranılmaz. Belediye Gelirleri Kanunu’nun 67’nci maddesinde yer alan “ilgili” tabiri ile mal veya mahsulün satıĢı ile doğrudan ilgisi olan kiĢi veya makam kastedilmiĢtir. Bu çerçevede vergi dairesi yolu ile yapılan satıĢlarda “ilgili” deyiminden; mal veya mahsul satıĢının yapıldığı vergi dairesi belirtilmektedir. Dolayısı ile vergi dairesince yapılan bu nev’i satıĢlarda vergi dairesinin yetkisi sadece mal veya mahsulün satıĢı ile ilgili bulunmaktadır. Bu neden ile vergi dairesi marifeti ile yapılan satıĢlarda tellal veya münadi talebinin vergi dairesince yapılması gerekmektedir. Vergi dairesince tellal veya münadi talebinde bulunulmaması halinde tellaliye harcının ödenmesi yapılmamaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu’nun 68’inci maddesine göre tellallık harcının mükellefi, mal ve mahsulünü satan gerçek veya tüzel kiĢiTBB | 115 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ lerdir. Vergi dairesi marifeti ile yapılan satıĢlarda, her ne kadar satılan menkul veya gayrimenkul mal ve mahsul üzerinde vergi dairesinin tasarruf yetkisi var ise de, bunu vergi dairesinin harç mükellefiyetinin tesisi açısından yeterli görmemek gerekmektedir. Dolayısıyla vergi dairesinin değil, mal veya mahsulün gerçek malikinin; mal veya mahsulü vergi dairesi marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢi harcın mükellefidir. Gerçek ve tüzel kiĢilerin yapacakları satıĢları, satıĢ yapmadan önce belediyeye veya mahallindeki belediye ilgililerine haber vermekle ödevli oldukları ve haber verilmediği takdirde harcın yüzde 50 fazlasıyla tahsil olunacağı Belediye Gelirleri Kanunu’nda hüküm altına alınmıĢtır. Haber verme zorunluluğu; belediyeye ait hal, balıkhane ve mezat yerlerinde her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı için hüküm ifade etmektedir. Sair yerlerde yapılan satıĢlar için haber verme zorunluluğu ilgilinin isteğine bırakılmıĢ bulunmaktadır. Belediye Gelirleri Kanunu’nun 71’inci maddesinde tellallık harcının belediyeler tarafından görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsili esasını yer almaktadır. Vergi dairelerinin talebine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan satıĢlarda; harcın belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla mal veya mahsulü vergi dairesi kanalı ile satılan gerçek veya tüzel kiĢiden veya bu kiĢi adına vergi dairesinden satıĢ anında defaten makbuz mukabilinde tahsili gerekmektedir. 8. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge134 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 67’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hâl, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı tellallık harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmü- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 20.04.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605192/36458 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011) 134 116 | TBB TELLALLIK HARCI ne yer verilmektedir. Diğer taraftan, 4706 sayılı Kanun’un 7’nci maddesinin son fıkrasında ise, "Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Satışı yapılan taşınmaz mallar, satış tarihini takip eden yıldan itibaren beş yıl süre ile emlak vergisine tâbi tutulmaz." hükmü yer almaktadır. 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 26’ncı maddesinin üçüncü fıkrasında; "Balıkhanelerde, belediyeler tarafından alınacak ücretin miktarı satış bedelinin % 3'ünü geçemez. Bunun dışında her ne ad altında olursa olsun başka bir resim ve ücret alınmaz." denilmektedir. Yukarıda yer alan hükümlere göre, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsül satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hâl, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın mükellefi, mal ve mahsulleri satılan gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Mal müdürlüğünce yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü malmüdürlüğü marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢi olduğundan, söz konusu harcın mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hâl, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın yapılacak müzayedelerden tellallık harcı aranılmaması gerekir. Buna göre, yazıya konu su ürünleri ile ilgili olarak; -Belediyelere ait balıkhanelerde satılması halinde, 1380 sayılı Kanun hükmü gereği satıĢ bedelinin % 3'ü tutarında ücret alınması, ayrıca tellallık harcının aranılmaması, -Belediyelere ait hâl ve mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması halinde, tellallık harcının mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi, -Hazine taĢınmazlarının satıĢının 4706 sayılı Kanun’un 7’nci maddesi gereğince söz konusu harçtan istisna tutulması, gerekmektedir. TBB | 117 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge135 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kiĢiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı tellallık harcına tabidir denilmektedir. Tetkikinden de anlaĢılacağı üzere, Kanun’un 67’nci maddesinde tellallık harcının alınacağı yerler açıkça belirtilmiĢ olup, bu madde içinde yer alan "her ne surette olursa olsun her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satıĢı tellallık harcına tabidir." ibaresiyle harcın uygulama alanı geniĢ tutulmuĢ, böylelikle mahkeme kanalıyla yapılan satıĢlar da harcın kapsamına girmiĢ bulunmaktadır. Anılan Kanun’un 68’inci maddesine göre harcın mükellefi, mal ve mahsulünü satan gerçek veya tüzel kiĢilerdir. Mahkeme marifeti ile yapılan satıĢlarda, her ne kadar satılan menkul veya gayrimenkul mal ve mahsul üzerinde mahkemenin tasarruf yetkisi var ise de, bunu mahkemenin harç mükellefiyetinin tesisi açısından yeterli görmemek gerekir. Dolayısıyla, mahkemenin değil, mal veya mahsulün gerçek malikinin; diğer bir deyimle mal veya mahsulü mahkeme marifeti ile satılan gerçek veya tüzel kiĢinin harcın mükellefi olması gerekmektedir. Diğer taraftan, Kanun’un 67’nci maddesine göre, sair yerlerde yapılan satıĢların tellallık harcının kapsamına girebilmesi için satıĢ esnasında ilgilinin isteğine bağlı olarak belediyece tellal veya münadi bulundurulması gerekecektir. ġayet bu koĢul gerçekleĢmemiĢ ise belediyece bir hizmet götürülmesi düĢünülemeyeceğinden, tellallık harcı aranılmayacaktır. Madde metninde yer alan "ilgili" deyimi ile mal veya mahsulün satıĢı ile doğrudan ilgisi olan kiĢi veya makam kastedilmiĢtir. Dolayısıyla mahkeme kanalı ile yapılan satıĢlarda "ilgili" deyiminde mal veya mahsul satıĢının yapıldığı mahkemeyi anlamak gerekecektir. Keza, mahkemece yapılan bu nev'i satıĢlarda mahkemenin yetkisi sadece mal veya mahsulün satıĢı ile alakalıdır. Bu itibarla mahkeme marifeti ile yapılan satıĢlarda tellal veya münadi talebinin mahkemece yapılması gerekecektir. Kanun’un 71’inci maddesi ise harcın, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil esasını getirmiĢtir. Bu durumda, harcın belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla mal veya mahsulü mahkeme kanalı ile satılan gerçek veya Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 23.02.1999 tarih B.07.0.GEL.0.66/6605174/6253 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011) 135 118 | TBB TELLALLIK HARCI tüzel kiĢiden veya bu kiĢi adına mahkemeden satıĢ anında defaten makbuz mukabilinde tahsili gerekmektedir. -Örnek Özelge136 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı tellallık harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmüne yer verilmektedir. Bu hükümlerin incelenmesinden de anlaĢılacağı üzere, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsul satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın mükellefi, mal ve mahsulleri satılan gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Buna göre, vergi dairesi marifeti ile yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü vergi dairesi marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢi olduğundan, söz konusu harcın mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına vergi dairesinden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hal, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın vergi dairelerinin kendi satıĢ mahallerinde yapacakları müzayedelerden tellallık harcı aranılmaması gerekir. -Örnek Özelge137 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun tellallık harcının konusunu belirleyen 67’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.12.2006 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605189/101487 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011) 137 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.09.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605199-88330 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 24.12.2011) 136 TBB | 119 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı tellallık harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 77’nci maddesinin birinci fıkrasında, "Genel Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait taşınmazlar Devlet malı imtiyazından yararlanır, haczedilemez, rehnedilemezler. Tüm iş ve işlemleri, her türlü vergi, resim, harç ve katılım payından istisnadır." hükmüne yer verilmiĢtir. Yukarıda yer alan hükümlerin incelenmesinden de anlaĢılacağı üzere, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsul satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın mükellefi, mal ve mahsulleri satılan gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Buna göre, icra müdürlükleri tarafından yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü icra müdürlükleri marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢiler olduğundan, söz konusu harcın mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına icra müdürlüklerinden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hal, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın icra müdürlüklerinin kendi satıĢ mahallerinde yapacakları müzayedelerden tellallık harcının aranılmayacağı tabiidir. 9. TELLALLIK HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1989/412 Karar No: 1991/256 Özet: Yükümlünün iradesi dıĢında bir sebeple feshedilen ve satıcı sıfatını da taĢımadığı bir ihale nedeni ile tellaliye harcı salınamayacağı hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1989/435 Karar No: 1990/3378 120 | TBB TELLALLIK HARCI Özet: Ġzale-i Ģüyu suretiyle yapılan satıĢında ihalenin paydaĢlardan biri üzerinde kalması durumunda Tellallık Harcının mükellefinin satıcı olması ve yükümlünün kendi hissesini satması nedeniyle bu harçtan kendi hissesine isabet eden miktarı ödemesi gerektiği hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1984/2466 Karar No: 1986/1071 Özet: 2464 sayılı Kanun’un 67’nci maddesinde sayılan yerlerde yapılmayan satıĢ iĢlemlerinden tellallık harcı alınamayacağı hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1989/127 Karar No: 1989/1136 Özet: Harç bir hizmet karĢılığı olarak alındığından ihalenin feshi nedeniyle satıĢın yapılmadığı hallerde tellaliye harcı alınamaz. TBB | 121 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 12.BÖLÜM HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI 1.HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI KONUSU Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kiĢi ve kuruluĢlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırı içinde satıĢa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır. 5237 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda, Hayvan Kesim Ücreti ve Resmi yerine düzenlenen bu harcın konusu; belediyelerce tesis edilen mezbaha ve kanaralarda hayvan muayene ve kesimidir. Belediye sınırları ve mücavir alan dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırı içinde satıĢa sunulacak etlerin sağlık bakımından muayenesi de bu harca tabi tutulacaktır. 2. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI MÜKELLEFĠ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcını; hayvan veya et sahipleri ödemekle yükümlüdür. 3. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARÇ TARĠFESĠ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı; hayvan baĢına aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır. 122 | TBB HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI Tablo 43: Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Tarifesi Hayvan Cinsi Harç Tutarı (TL) En Az En Çok KüçükbaĢ Hayvan 1 3 BüyükbaĢ Hayvan 2,5 7,5 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla belirlenen KüçükbaĢ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı; aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.138 Tablo 44: Belediye Grupları Ġtibariyle KüçükbaĢ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Oranları Belediye Grubu Cinsi Hayvan BaĢına Harç Tutarı (TL) 1 KüçükbaĢ Hayvan 3 2 KüçükbaĢ Hayvan 2.50 3 KüçükbaĢ Hayvan 2 4 KüçükbaĢ Hayvan 1.50 5 KüçükbaĢ Hayvan 1 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla belirlenen BüyükbaĢ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı; aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 45: Belediye Grupları Ġtibariyle BüyükbaĢ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı Oranları Belediye Grubu Cinsi Hayvan BaĢına Harç Tutarı (TL) 1 BüyükbaĢ Hayvan 6 2 BüyükbaĢ Hayvan 5.5 3 BüyükbaĢ Hayvan 5 4 BüyükbaĢ Hayvan 4.5 5 BüyükbaĢ Hayvan 4 4. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCININ ÖDENMESĠ Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı; makbuz karĢılığında peĢin olarak ödenir. 138 07.05.2005 tarih ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. TBB | 123 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 5. HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge139 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 72’nci maddesinde “Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kiĢi ve kuruluĢlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırları içinde satıĢa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir.” denilmektedir. Öte yandan, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin 2’nci fıkrasında “Yenilecek, içilecek ve umumun sıhhatine müteallik kullanılacak Ģeylerle yerlerinin mahsus kanun, nizamname veya talimatnamesine tevfikan murakabesi,” amir hükmü ile genel sağlıkla ilgili görevler belediyelere bırakılmıĢtır. Kaldı ki, 1234 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Kanunu ve Hayvan Sağlığı Zabıtası Tüzüğünde hayvani menĢeli yenilecek Ģeylerin muayene ve denetlenmesinin belediyelerce yapılacağına dair hükümler yer almıĢtır. Diğer taraftan, 3239 sayılı Kanun’un 120’nci maddesiyle 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanun’un 72’nci maddesine eklenen fıkra ile 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalarda Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcından muaf tutulmuĢtur. Ayrıca, 2678 sayılı Kanun dıĢında kalan kombinalar, belediyelerin muayene ve denetimlerine tabi olduklarından, belediyelere bu hizmetleri karĢılığında, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcının ödenmesi gerekir. Ancak, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcının hizmet karĢılığı alınması esas olduğundan, belediyelerce hizmetin götürülmeden harcın tahsili mümkün bulunmaktadır. -Örnek Özelge140 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 72’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kesilmiş olup da belediye sınırı içinde satışa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetMaliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 23.05.1991 tarih ve BELG: 263000614/36836 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim:05.03.2012) 140 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/660617/59521 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim:05.03.2012) 139 124 | TBB HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI lenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanun’un 97’nci maddesinde de, "Belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiş işler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmüne yer verilmiĢtir. 2678 sayılı Kanun ile, 1580 sayılı Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesine, "6’ncı fıkrada yer alan hüküm dışında; belediyelerin gerekli muayeneleri yapmak yetkileri ve karşılığındaki hakları ve ilgili diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, günün kesim teknolojisine ve sağlık şartlarına uygun nitelikte hayvan kesimi, et ve et mamulleri ve her türlü yan ürünlerinin (Bağırsak dahil) üretimi, bunların işlenmesi, iç ve dış piyasalarda pazarlanması ve taşınması konularında faaliyette bulunmak üzere Ticaret Bakanlığınca özel ve resmi kombinaların kurulmasına izin verilir." hükmü eklenmiĢtir. Ancak, söz konusu hüküm 560 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 21’inci maddesinin üçüncü fıkrası ile 28/06/1995 tarihinde yürürlükten kaldırılmıĢtır.3285 sayılı Kanun’a istinaden çıkarılan Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinin 66’ncı maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında, "Yurtiçinde küçükbaş hayvan ve kanatlı etleri bütün gövde halinde veya ortadan ikiye ayrılmış olarak nakledilir. Kesimin yapıldığı belediye veteriner hekimince düzenlenen menşe şahadetnamesi hükümet veteriner hekimince veteriner sağlık raporuna çevrilir. Küçükbaş hayvan etleri Bakanlıkça verilen numarayı taşıyan damga ile mühürlenir. Hükümet veteriner hekiminin raporu bulunan ve damgalanmış olan etlerin gittikleri ve satıldıkları yerlerdeki kontrolü belediyelere aittir. Büyükbaş hayvan gövdeleri en çok dört parçaya ayrılıp nakledilir. Her parça ayrı ayrı mühürlenir." denilmektedir. 3285 sayılı Kanun’a, 22.01.2004 tarih ve 5074 sayılı Kanun’un 1’inci maddesiyle eklenen hükümde, hayvancılık iĢletmelerinin kamu sağlığı, hayvan sağlığı ve gıda güvenliği yönünden; ilgili mevzuat kapsamında her türlü izin ve ruhsatların verilmesi ile bu iĢletmelerin kontrol ve denetimlerinin Tarım ve Köy ĠĢleri Bakanlığınca yapılacağı ve bu hususlara iliĢkin usul ve esasların yine bu Bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği açıklanmıĢtır. Ayrıca, özel ve resmi kombina ve mezbahaların çalıĢma izinlerinin verilmesi ve denetimlerinin yapılması 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanunu’na göre Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığı tarafından yapılacağı ifade edilmektedir. Öte yandan, konu ile ilgili olarak Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığı, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünden alınan 19.09.2007 tarih ve 35302 sayılı yazıda, "3285 sayılı Kanun’a istinaden çıkarılan Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Yönetmeliğinin TBB | 125 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 66’ncı maddesinde geçen ... etlerin nakledildikleri ve satıldıkları yerlerdeki kontrolü belediyelerce yapılır...." ifadesi ile belediyelerin satışa arz edilmek üzere gelen karkas ve etlere eşlik etmesi zorunlu olan veteriner sağlık raporunun olup olmadığının kontrolünü yapacağı ve belediyelere getirilen yeni bir denetim görevinin tanımlanmadığı düşünüldüğü" belirtilmektedir. Yukarıda yer alan Kanun hükümleri ile Yönetmeliğin incelenmesinden; özel ve resmi kombina ve mezbahalarda hayvanların kesim öncesi muayeneleri ile kesim sonrası karkas ve etlerin muayenesinin, bu tesislerde noter onaylı sözleĢme ile çalıĢan veteriner hekimlerce yapılması ve nakledilecek etlerin il ve ilçe hükümet veteriner hekimi tarafından kontrolleri yapıldıktan sonra sağlık raporunun verildiği ve bu etlerin gittikleri ve satıldığı yerlerdeki kontrolünün ise belediyelerce yapıldığı; bu aĢamada belediyelerce yapılan kontrollerin 2464 sayılı Kanun’da öngörülen hayvan kesimi muayenesi ve denetiminden ziyade satıĢı yapan iĢyerlerinin sıhhi Ģartlara uygunluğu ile yetkili bakanlık tarafından muayene ve kontrolden geçirilmeyen kaçak etlerin bulunup bulunmadığının denetimi ile sınırlı olduğu anlaĢılmaktadır. Bu açıklamalar çerçevesinde, belediye sınırları ve mücavir alanları dıĢında kesilmiĢ olup da belediye sınırları içinde satıĢa sunulan etlerin belediyelerce sağlık bakımında muayenesi ve denetiminin yapılması mümkün olmadığından 2464 sayılı Kanun’un 74’üncü maddesinde yer alan tarife üzerinden hayvan kesimi, muayene ve denetimi harcının alınmaması gerekmektedir. Ayrıca, 16.05.2005 tarihli ve 25817 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 31 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinde belediyelerce ücret uygulaması ile ilgili gerekli açıklamalar yapılmıĢtır. Ancak, belediyelere ait mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi ve denetiminden, hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı aranılacaktır. -Örnek Özelge141 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 72’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kesilmiş olup da belediye sınırı içinde satışa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır." hük- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 11.11.2009 B.07.1.GĠB.0.02.66/6606-18 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim:05.03.2012) 141 126 | TBB tarih ve HAYVAN KESĠMĠ MUAYENE VE DENETLEME HARCI mü yer almaktadır. Buna göre özel kombinalarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesinin belediyelerce yapılması halinde hayvan kesimi muayene ve denetleme harcı alınacak olup söz konusu kesim öncesi ve sonrası muayene iĢlemlerinin belediyece yapılmaması halinde ise bu harç aranılmayacaktır. Ancak, 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaf tutulacaktır. 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu’nun 32/A maddesinde, hayvancılık iĢletmelerinin kamu sağlığı, hayvan sağlığı ve gıda güvenliği yönünden; ilgili mevzuat kapsamında her türlü izin ve ruhsatların verilmesi ile bu iĢletmelerin kontrol ve denetimlerinin Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığınca yapılacağı ve bu hususlara iliĢkin usul ve esasların yine bu Bakanlıkça çıkartılacak yönetmelikle belirleneceği açıklanmıĢtır. Aynı Kanun’un 33’üncü maddesi ve 5179 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun’un 4’üncü maddesine göre, özel ve resmi kombina ve mezbahaların çalıĢma izinlerinin verilmesi ve denetimlerinin yapılması Tarım ve Köy iĢleri Bakanlığının yetkisindedir. Bu itibarla, , 2678 sayılı Kanun’a göre kurulan resmi ve özel kombinalarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayeneleri belediyelerce yapılsa dahi söz konusu harcın alınmaması, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde bulunan ve 2678 sayılı Kanun’a göre kurulmayan özel kombinalarda kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesinin belediyece yapılması halinde ise alınması gerekmektedir. TBB | 127 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 13.BÖLÜM ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI 1. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ KONUSU Ölçü ve tartı alet ve vasıtaları ile ölçeklerin ilgili kanun ve tüzük hükümlerine göre belediyelerce damgalanması, Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcına tabidir. 2. ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI TARĠFESĠ Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı; ölçü ve tartı alet ve vasıtaları ile ölçeklerin belediyelerce damgalanması karĢılığında aĢağıdaki tarifeye göre alınır. Tablo 46: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi Harç Tutarı (TL) En az En çok Tartı Ağırlıklarının Her Birinden 0,5 1,5 Uzunluk Ölçülerinin Her Birinden 0,5 1,5 Akıcı ve Kuru Deneli Maddelerin Hacim Ölçeklerinin Her Birinden 1 3 El Terazilerinden 2 6 Normal Masa Terazilerinden 3 9 Otomatik (Ġbreli) Terazilerden 4 12 Elektronikterazilerden 5 15 10 30 Kantar ve Basküllerden 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı aĢağıdaki tablolarda yer almaktadır.142 i. Tartı ağırlıklarının her birine göre ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 142 07.05.2005 tarih ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 128 | TBB ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI Tablo 47: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Tartı Ağırlıklarının Her Birinden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Tartı ağırlıklarının her birinden 1.50 2 Tartı ağırlıklarının her birinden 1.25 3 Tartı ağırlıklarının her birinden 1 4 Tartı ağırlıklarının her birinden 0.75 5 Tartı ağırlıklarının her birinden 0.50 ii. Uzunluk ölçülerinin her birine göre ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 48: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Uzunluk Ölçülerinin Her Birinden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Uzunluk ölçülerinin her birinden 1.50 2 Uzunluk ölçülerinin her birinden 1.25 3 Uzunluk ölçülerinin her birinden 1 4 Uzunluk ölçülerinin her birinden 0.75 5 Uzunluk ölçülerinin her birinden 0.50 iii. Akıcı ve kuru daneli maddelerin hacim ölçeklerinin her birine göre ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 49: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Akıcı ve Kuru Daneli Maddelerin Hacim Ölçeklerinin Her Birinden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Akıcı ve kuru deneli maddelerin hacim ölçeklerinin her birinden 3 2 Akıcı ve kuru döneli maddelerin hacim ölçeklerinin her birinden 2.75 3 Akıcı ve kuru deneli maddelerin hacim ölçeklerinin her birinden 2.50 4 Akıcı ve kuru deneli maddelerin hacim ölçeklerinin her birinden 2.25 5 Akıcı ve kuru deneli maddelerin hacim ölçeklerinin her birinden 2 iv. El terazilerinin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. TBB | 129 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Tablo 50: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (El Terazilerinden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 El terazilerinden 6 2 El terazilerinden 5.50 3 El terazilerinden 5 4 El terazilerinden 4.5 5 El terazilerinden 4 v. Normal masa terazilerinin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 51: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Normal Masa Terazilerinden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Normal masa terazilerinden 9 2 Normal masa terazilerinden 8 3 Normal masa terazilerinden 7 4 Normal masa terazilerinden 6 5 Normal masa terazilerinden 5 vi. Otomatik (ibreli) terazilerin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 52: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Otomatik (Ġbreli) Terazilerden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Otomatik (ibreli) terazilerden 12 2 Otomatik (ibreli) terazilerden 11 3 Otomatik (ibreli) terazilerden 10 4 Otomatik (ibreli) terazilerden 9 5 Otomatik (ibreli) terazilerden 8 vii. Elektronik terazilerin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 130 | TBB ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCI Tablo 53: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Elektronik Terazilerden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Elektronik terazilerden 15 2 Elektronik terazilerden 14 3 Elektronik terazilerden 13 4 Elektronik terazilerden 12 5 Elektronik terazilerden 11 viii. Kantar ve basküllerin ölçü ve tartı aletleri muayene harcı tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 54: Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı Tarifesi (Kantar ve Basküllerden) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Kantar ve basküllerden 25 2 Kantar ve basküllerden 22 3 Kantar ve basküllerden 19 4 Kantar ve basküllerden 16 5 Kantar ve basküllerden 13 3.ÖLÇÜ VE TARTI ALETLERĠ MUAYENE HARCININ ÖDENMESĠ Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı; damgalama sırasında makbuz karĢılığında ödenir. TBB | 131 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 14.BÖLÜM BĠNA ĠNġAAT HARCI 1. BĠNA ĠNġAAT HARCININ KONUSU VE VERGĠYĠ DOĞURAN OLAY Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınması bina inĢaat harcına tabidir. Konut veya iĢyerlerinin kullanılıĢ tarzlarının değiĢtirilmesi (konutun iĢyerine veya harca tabi olmayan iĢyerinin harca tabi iĢyerine dönüĢtürülmesi) halinde de bu değiĢiklik tadilat sayılarak ek harca tabi tutulur. ĠnĢaata ruhsatsız baĢlanması halinde de harç alacağı doğmuĢ sayılır. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı ilave ve tadiller dahil olmak üzere bina inĢaat harcına tabi tutulmuĢtur. Bina ĠnĢaat Harcı; inĢaat ve tadilat ruhsatının alınması esnasında ilgili belediyeye yatırılır. Konut veya iĢyerlerinin kullanıĢ biçimlerindeki değiĢiklikler tadilat sayılarak harç kapsamındadır. Ruhsat almadan kaçak olarak inĢaata baĢlanmıĢ olması harcın doğması açısından yeterlidir. 2. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠSTĠSNALARI AĢağıda yer alan bina inĢaatları Bina ĠnĢaat Harcından istisna tutulmuĢtur. a. ĠnĢaat giderleri genel ve katma bütçeler ile il özel idareleri ve belediye bütçelerinden karĢılanan her türlü binalar, b. Hastane, prevantoryum, sanatoryum, dispanser ve benzeri sağlık kuruluĢları, c. Her türlü fabrika, değirmen, sınai nitelikteki imalathaneler ve tersaneler, organize sanayi bölgelerinde yapılan her türlü bina inĢaatı ile sera ve benzeri örtü altı tarım yapılan tesisler, ahır, samanlık, kümes, su ürünleri ve hayvan barınağı ile yemlik gibi yapı ve tesis inĢaatı, d. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca teĢviki karara bağlanmıĢ otel, motel ve benzeri turistik tesisler, e. Kooperatifler eliyle, ana sözleĢmelerine uygun olarak yapılan sanayi ve küçük sanat siteleri ile esnaf çarĢıları, 132 | TBB BĠNA ĠNġAAT HARCI f. Dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler, bunların müĢtemilatı, g. KarĢılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla inĢa edilen okullar ve öğrenci yurtları, h. Deprem, su basması, yangın gibi tabii afetler sebebiyle binaları yanan, yıkılan ve kullanılmaz hale gelen kiĢiler tarafından, afetin vuku bulduğu tarihten itibaren en geç 5 yıl içinde, afetin vuku bulduğu yerlerde veya kamu kuruluĢlarınca gösterilen yerlerde inĢa edilen binalar, i. Yangın, su basması, kaya düĢmesi, çığ ve benzeri afetlerden zarar görmesi muhtemel yerlerdeki binaların sahipleri tarafından, afete maruz kalınacağının yetkili kuruluĢlarca tebliğ tarihinden itibaren en geç 5 yıl içinde, kamu kuruluĢlarınca gösterilen yerlerde inĢa edilen binalar, j. Bina inĢaat harcı ödemek veya istisnadan yararlanmak suretiyle inĢaat ruhsatı alınmıĢ olup da Ġmar Kanunu’nun 10'uncu maddesi gereğince, ruhsatları yenilenen binalar. Yukarıda (h) ve (i) fıkralarında belirtilen hallerde, kamu kuruluĢlarınca ilgili kanunlarına göre hak sahiplerine teslim edilmek üzere inĢa olunan binalar da bu istisnadan faydalandırılır. Ancak, bu bentlerde yer alan istisnadan faydalanacak mükellefler, Çevre ve ġehircilik Bakanlığından veya bu Bakanlığın yetkili kıldığı kuruluĢlardan afete maruz kaldıklarına dair alacakları bir belgeyi belediyeye ibraz etmek zorundadırlar. 3. BĠNA ĠNġAAT HARCI MÜKELLEFĠ ĠnĢaat, ilave veya tadilat için inĢaat ruhsatı alanlar Bina ĠnĢaat Harcını öderler. ĠnĢaata ruhsatsız baĢlanılmasında mükellef, inĢaat ruhsatı almak zorunda olanlardır. Binanın kullanıĢ tarzının değiĢtirilmesi halinde mükellef, binanın sahipleridir. 4. BĠNA ĠNġAAT HARCI MATRAHI Bina inĢaat Harcının matrahı, her bir konut veya iĢyeri biriminin ayrı ayrı inĢaat sahasının yüzölçümleridir. Konut inĢaatlarında inĢaat alanının tespitinde, sığınak, merdiven sahanlığı, müĢterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ile kömürlükler hariç tutulur, özel garaj ve özel depo gibi müĢtemilat dahil edilir. ĠĢyeri inĢaatlarında, inĢaat alanına müĢtemilat ve ortak yerlerden gelen hisselerin tümü dahildir. Matrahın hesaplanmasında metrekare kesirleri atılır. TBB | 133 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 5. BĠNA ĠNġAAT HARCININ ÖDENMESĠ Bina ĠnĢaat Harcı, inĢaat ruhsatının alınmasından önce makbuz karĢılığında ilgili belediyeye ödenir. ĠnĢaatın kısmen yapılması veya hiç yapılmaması halinde inĢaat ruhsatı kısmen veya tamamen iptal edilirse, daha önce ödenmiĢ olan harçta gerekli düzeltme ve iadeler yapılır. ĠnĢaatın hangi belediye sınırları ve mücavir alanlarında yapılıyorsa Bina ĠnĢaat Harcı ödemesi o belediyeye yapılır. (“Ġlgili belediyeye ödenir”) ĠnĢaatın kısmen veya hiç yapılmamıĢ olması nedeniyle inĢaat ruhsatının kısmen veya tamamen iptal edilmesi durumlarında; harç miktarında bu ölçüde düzeltme ve iade yapılır. 6. BĠNA ĠNġAAT HARÇ TARĠFESĠ Bina inĢaat harsı tarifesi; inĢaatın gerek kullanıĢ tarzı, gerekse inĢaat nevi dikkate alınarak, inĢaat alanı (toplam yüzölçümü miktarı esas alınarak) konutlarda beĢ gruba, iĢyeri inĢaatlarda ise dört gruba ayrılmak suretiyle hesaplanmıĢtır. Konutlar için bina inĢaat harcı; aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır. Tablo 55: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (Konutlar Ġçin) ĠnĢaat Alanı m² BaĢına (TL) En Az En Çok 100 m² ye kadar 0,50 1,5 101-120 m² 1 3 121-150 m² 1,5 4,5 151-200 m² 2 6 200 m2’den yukarı 2,50 7,5 ĠĢyerleri için bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır. 134 | TBB BĠNA ĠNġAAT HARCI Tablo 56: Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (ĠĢyerleri Ġçin) ĠnĢaat alanı m² BaĢına (TL) En Az En Çok 25 m² ye kadar 2 6 26-50 m² 3 9 51-100 m² 4 12 100 m2’den yukarı 5 15 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla belirlenen bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.143 Belediye grupları itibariyle konutlar için bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır. Tablo 57: Belediye Grupları Ġtibariyle Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (Konutlar Ġçin) ĠnĢaat Alanı Belediye Grupları 1 2 3 4 5 100 m2ye kadar 0,75 0,70 0,65 0,60 0,50 101 – 120 m2 1,5 1,40 1,35 1,20 1 121 – 150 m2 2,25 2 1,90 1,75 1,5 151 – 200 m2 3 2,75 2,50 2,25 2 3,75 3,50 3 2,75 2,50 m2’ den 200 yukarı Belediye grupları itibariyle iĢyerleri için bina inĢaat harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre hesaplanır. Tablo 58: Belediye Grupları Ġtibariyle Bina ĠnĢaat Harcı Tarifesi (ĠĢyerleri Ġçin) ĠnĢaat Alanı Belediye Grupları 1 2 3 4 5 25 m2ye kadar 3 2,75 2,50 2,25 2 26 – 50 m2 4,5 4 3,75 3,5 3 51 – 100 m2 6 5,5 5 4,5 4 100 m2’ den yukarı 7,5 7 6 5,5 5 143 07.05.2005 tarihli ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. TBB | 135 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 7. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge144 ......3194 sayılı Ġmar Kanunu’nun 29'uncu maddesinde "Yapıya baĢlama müddeti ruhsat tarihinden itibaren iki yıldır. Bu müddet zarfında yapıya baĢlanmadığı veya yapıya baĢlanıp da her ne sebeple olursa olsun, baĢlama müddetiyle birlikte beĢ yıl içinde bitirilmediği takdirde verilen ruhsat hükümsüz sayılır. Bu durumda yeniden ruhsat alınması mecburidir. BaĢlanmıĢ inĢaatlarda müktesep haklar saklıdır. Ruhsat yenilenmesi ve plan tadili sırasında ayrıca harç alınmaz. Ancak inĢaat sahasında artıĢ, bağımsız bölümlerin brüt alanında veya niteliğinde değiĢme olması halinde yeniden hesaplanacak harçtan evvelce ödenen harç tutarı, tenzil edilir. Yeni durumda hesaplanan harç tutarında azalma olması halinde iade yapılmaz. Diğer kanunlardaki muafiyet hükümleri saklıdır." denilmektedir. Buna göre, binaların 1999 yılında meydana gelen depremde yıkılan ve beĢ yıl içinde inĢa edilen binalardan bina inĢaat harcı alınmaması gerekir. Ancak, beĢ yıldan sonra inĢa edilecek binalardan bina inĢaat harcının alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge145 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1'inci maddesinin birinci fıkrasında, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inĢaat harcına tabidir." üçüncü fıkrasında "inĢaata ruhsatsız baĢlanılması halinde de harç alacağı doğmuĢ sayılır." hükmü yer almakta, Ek 3'üncü maddesinde ise, "Bina ĠnĢaat Harcını inĢaat, ilave tadilat için inĢaat ruhsatı alanlar öder. ĠnĢaata ruhsatsız baĢlanılmasında mükellef, inĢaat ruhsatı almak mecburiyetinde olanlardır." denilmektedir. Anılan Kanun’un 80'inci maddesinin (c) fıkrasına göre, proje tasdik iĢlemleri "Plan ve Proje Tasdik Harcına", (d) fıkrasına göre de , zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taĢınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcına" tabi tutulması gerekmekte olup, 85'inci maddesi ile de, harçların Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 14.03.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6609-447/12351 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012) 145 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 19.03.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6609-444/11497 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012) 144 136 | TBB ve ve BĠNA ĠNġAAT HARCI makbuz karĢılığında veya basılı damga vurulmak suretiyle peĢin olarak ödeneceği hüküm altına alınmıĢ bulunmaktadır. Diğer taraftan, anılan Kanun’un Ek 6'ncı maddesinde yer alan bina inĢaat harcı ile 84'üncü maddesinde yer alan imarla ilgili harçlara iliĢkin tarifeler 31.12.2004 tarihli ve 25687 (3. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 5281 sayılı Vergi Kanunlarının Yeni Türk Lirasına Uyumu ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 25 ve 26'ncı maddeleriyle yeniden belirlenmiĢ bulunmaktadır. Anılan Kanun’un 98’inci maddesinde de "Bu Kanun’da aksine hüküm bulunmayan hallerde, bu Kanun’a göre alınacak vergi, harç ve katılma payları hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve bunların ek ve tadilleri hükümleri uygulanır" denilmektedir. Buna göre, söz konusu inĢaata ruhsatsız olarak 2004 yılında baĢlanıldığı anlaĢıldığından, inĢaata baĢlama tarihinin bir tutanakla tespit edilerek, 2004 yılı tarifeleri esas alınmak suretiyle bina inĢaat harcının gecikme faizi ile birlikte alınması ve zamanında ödenmeyen bina inĢaat harcı için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344'üncü maddesinde yer alan vergi ziyaı cezasının uygulanması gerekmektedir. -Örnek Özelge146 ....Harç, bazı kamu hizmetlerinden doğrudan doğruya yararlanan kiĢilerden kanunla belirtilen miktarda alınan ve özel nitelikte bir çeĢit vergiden ibaret olan ödemedir. Harcın, kural olarak hizmetten faydalanılmadan önce ödenmesi gerekmektedir. Buna göre, bina inĢaat harcının, ruhsat alınmadan önce makbuz karĢılığında ilgili belediyeye ödenmesi ve konut inĢaatlarında da inĢaat alanının tespitinde sığınak, merdiven sahanlığı, müĢterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ile kömürlüklerin hariç tutulması, özel garaj ve özel depo gibi müĢtemilatların ise dahil edilmesi gerekmektedir. Bu durumda, adı geçen Ģirket tarafından bina inĢaat harcı 31.12.2004 tarihinde yatırıldığından, inĢaat ruhsatı 2005 yılında verilmiĢ olsa dahi 01.01.2005 tarihinden itibaren uygulaması yapılan tarifeye göre hesaplanacak fark harcın alınmaması gerekir. Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 01.04.2005 tarih B.07.0.GEL.0.66/6609-451/14849 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012) ve TBB | 137 146 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge147 ..2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde; "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil) inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek madde 6 da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabidir." hükmü yer almakta ve bina inĢaat harcına iliĢkin istisna hükümlerini düzenleyen Ek 2’nci maddesinde 775 sayılı Gecekondu Kanunu hükümlerine göre yapılacak inĢaatların bina inĢaat harcından istisna tutulacağına dair herhangi bir hükme yer verilmemiĢtir. ....775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 33’üncü maddesinin birinci fıkrasında, "Bu Kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaştırma, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhit, tescil, cins değişikliği, rehin tesis ve terkini, ıslah, değişiklik, onarım inşa ve ikmal gibi her türlü işlemler, sözleşmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır." hükmüne yer verilmiĢtir. Bu durumda, ilçeniz sınırları içerisinde Gecekondu Önleme Bölgesinde konut yapı kooperatifleri tarafından yapılacak olan inĢaatların 775 sayılı Gecekondu Kanunu’nun 33’üncü maddesi hükmüne göre, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan bina inĢaat harcı ile imarla ilgili harçlardan istisna tutulması gerekmektedir. -Örnek Özelge148 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dahil) inşaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inşaat harcına tabidir." denilmektedir. Aynı Kanun’un, bina inĢaat harcına iliĢkin istisnaları düzenleyen Ek 2’nci maddesinin (d) bendinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca teĢviki karara bağlanmıĢ otel, motel ve benzeri turistik tesislerin bina inĢaat harcından istisna tutulacağı hüküm altına alınmıĢtır. Ancak, yatırım teĢvik belgeleri 09/12/1994 tarih ve 4059 sayılı Kanun’un 2’nci maddesinin (g) fıkrasına göre BaĢbakanlık Hazine MüsteĢarlığı TeĢvik ve Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından verilmektedir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 23.03.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-627/31885 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012) 148 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 03.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609595/55957 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012) 147 138 | TBB BĠNA ĠNġAAT HARCI 2464 sayılı Kanun’un 97’nci maddesinde, belediyelerin; bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkili oldukları belirtilmiĢ olup, belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢlerin kendi özel hükümlerine tabi olacağı hükme bağlanmıĢtır. Yukarıda yer alan hükümlere göre, 2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu olan iĢ ve hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya hizmet verilmeyen hallerde, harç ve katılma payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydalananlardan yapılan hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak adalet, eĢitlik ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi gerekmektedir. Bu durumda, ..........Belediyesi sınırları içerisinde yaptırılacak olan otel inĢaatı yatırımının teĢviki Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca karara bağlanmıĢ ise, söz konusu otel binası inĢaatının bina inĢaat harcından istisna tutulması ve inĢaat ruhsat ücretinin alınmaması, imar durum ücretinin de yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alınmak suretiyle alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge149 ......Para ödeme makinelerinden (ATM), 2464 sayılı Kanun’a göre bina inĢaat harcı alınabilmesi için, inĢaatın konut ve iĢyeri niteliğinde olması ve Ġmar Kanunu’nun 5’inci maddesinde yer alan bina tanımına uygun olması gerekmekte olup (ATM)' ler, iĢyeri ve konut niteliğinde bulunmadığından ve bu tanıma da uygun olmadığından bina inĢaat harcının alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge150 ……ġirketinizin konut dıĢı kentsel çalıĢma alanında bulunan parselde sera çelik konstrüksiyon üretimi yapmak üzere inĢaat edilecek fabrika binası ile aynı alanda olması Ģartıyla idari ve personel binası gibi diğer ünitelerin de 2464 sayılı Kanun’un Ek 2’nci maddeMaliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.03.2012) 150 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.08.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.07.16.02DH.2012.37-398 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013) 149 TBB | 139 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ sinin (c) fıkrasına istinaden bina inĢaat harcından istisna tutulması; söz konusu binalar organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yer almaması nedeniyle yapı kullanma izni harcının ise alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge151 Derneğiniz tarafından inĢaatı yaptırılacak öğrenci yurdunun, karĢılık gözetilmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla yaptırılması halinde bina inĢaat harcından istisna tutulması, aksi halde bina inĢaat harcının ödenmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge152 …….Derneğin dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık olmak üzere yaptıracağı camii inĢaatının, bina inĢaat harcından istisna tutulması ve aynı Ģekilde harcamalara katılma paylarının da alınmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge153 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde; "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inĢaat harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanun’un bina inĢaat harcına iliĢkin istisnaları düzenleyen Ek 2’nci maddesinin (f) fıkrasında; dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan ibadethaneler, bunların müĢtemilatı; (g) fıkrasında da, karĢılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla inĢa edilen okullar ve öğrenci yurtlarının bina inĢaat harcından müstesna tutulacağı hükme bağlanmıĢ olup anılan Kanun’da, dernekler tarafından yaptırılacak Kur'an kursu inĢaatının bina inĢaat harcından istisna tutulacağına dair her hangi bir hükme yer verilmemiĢtir. Buna göre, adı geçen dernek tarafından yaptırılacak Kur'an kursu inĢaatı için belediyeden alınacak olan inĢaat ruhsatından, bina inĢaat harcının alınması gerekmektedir. Öte yandan, söz konusu Kur'an kursunun dini hizmetlerin ifasına mahsus ve umuma açık bulunan Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 31.07.2010 tarih ve B.07.4.DEF.0.80.10.00080-6-2 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013) 152 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.11.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.01KDV-2:2010-14001-66-1004 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013) 153 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 19.10.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.80.10.00080-35-11 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 13.02.2013) 151 140 | TBB BĠNA ĠNġAAT HARCI ibadethanelerin müĢtemilatı olarak yapılması halinde mezkur harçtan müstesna tutulacaktır. -Örnek Özelge154 Kooperatifiniz ana sözleĢmesinin tetkikinden, yapılması düĢünülen iĢyerlerinin, organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yapılan yapı ve tesislerden olmadığı ve Kooperatifinizin toplu iĢyeri yapı kooperatifi olduğu anlaĢıldığından, ayrıca imar planında küçük sanayi alanı olarak planlanan iĢyerlerinin 2464 sayılı Kanun’un 80'inci maddesi ile Ek 2'nci maddesinin (e) fıkrasında sayılanlar arasında yer almaması nedeniyle, bina inĢaat harcından istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, Kooperatifiniz aracılığıyla yapılacak iĢyerlerinin, ilgili belediyece "esnaf çarĢısı" kapsamında değerlendirilmesi halinde anılan Kanun’un Ek 2'nci maddesinin (e) fıkrası hükmü gereğince bina inĢaat harcından istisna tutulması mümkün olabilecektir. -Örnek Özelge155 2464 sayılı Kanun’un Ek 1’inci maddesinin birinci fıkrasında, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatının (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatının alınmasında Ek Madde 6'da yer alan tarifede gösterilen nispet ve hadlerde bina inĢaat harcına tabi olduğu hükme bağlanmıĢtır. Aynı Kanun’un Ek 2’nci maddesinin (d) fıkrasında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca teĢviki karara bağlanmıĢ otel, motel ve benzeri turistik tesisler, bina inĢaat harcından istisna tutulmuĢ bulunmaktadır. Bu itibarla, adı geçen firma tarafından Kültür Bakanlığından "Kültür Yatırım Belgesi" alınan ve ayrıca "Yatırım TeĢvik Belgesi" alınacağı belirtilen eğitim ve kültür yatırımının 2464 sayılı Kanun’un Ek 2’nci maddesinin (d) fıkrası kapsamında değerlendirilerek bina inĢaat harcından istisna tutulması mümkün değildir. -Örnek Özelge156 …..ĠnĢaat giderleri genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri ve belediye bütçelerinden karĢılanan her türlü binalar ve Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 20.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.48.15.0115.01/HK-10-99 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013) 155 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.08.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.06.17.02BGK:EK-2 MD-2010-42-674 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013) 156 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 10.05.2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6609457/20694 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 09.02.2013) 154 TBB | 141 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ üniversitelerce inĢa edilecek olan okul ve yurt binaları ile dernekler tarafından karĢılık gözetmeksizin Devlete devrolunmak Ģartıyla inĢa edilen okul ve yurt binası inĢaatlarının, bina inĢaat harcından istisna tutulması, bunun dıĢında yapılan okul ve yurt binası inĢaatlarından bina inĢaat harcının alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge157 ......Bina inĢaat harcının hesaplanmasında; konutlarda, sığınak, merdiven sahanlığı, müĢterek garaj, depo, kalorifer ve kapıcı dairesi gibi ortak yerlerden gelen paylar ile kömürlükler hariç tutulup, özel garaj ve özel depo gibi müĢtemilat dahil edilmek suretiyle inĢaat alanı her bir bağımsız bölüm için, binada iĢyerleri bulunması halinde ise, inĢaat alanı müĢtemilat ve ortak yerlerden gelen hisselerin tümü dahil edilmek suretiyle her bağımsız bölüm için ayrı ayrı inĢaat alanının tespit edilmesi, TOKĠ tarafından yaptırılacak yapılardan belediyelerin hangi grupta yer aldığına bakılmaksızın bina inĢaat harcının, 2464 sayılı Kanun’un Ek 6’ncı maddesinde belirtilen en az tutarlar ile her bağımsız bölümün inĢaat alanının ayrı ayrı çarpılması suretiyle hesaplanması, gerekmektedir. -Örnek Özelge158 Kat karĢılığı inĢaat için yapılan inĢaat sözleĢmesine istinaden, yapı denetim firması tarafından yapı sahibi adına düzenlenen, ancak ödemesi Ģirketçe yapılan giderlerin ve yapı sahibi adına ödenen belediye harçlarının ve emlak vergilerinin maliyet hesaplarına dâhil edilip edilemeyeceği hususunda; ………arsanın maliki veya mükellefi değiĢmeksizin arsa sahipleri ile ... arasında düzenlenen Kat KarĢılığı ĠnĢaat SözleĢmesi gereği vergi ve harcamaların adı geçen ġirket tarafından ödeneceği yönündeki belirlemeler, 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu bakımından herhangi bir hüküm ifade etmemektedir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 09.04.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.65.10.00Bina ĠnĢaat Harcı-3 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 03.02.2013) 158 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 22.08.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.35.16.01176300-401 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 157 142 | TBB BĠNA ĠNġAAT HARCI -Örnek Özelge159 Yukarıda yapılan açıklamalara göre, ........................ ġirketi tarafından ............. Belediyesi sınırlarında ……….karayolu üzerinde bulunan 2392 parsel sayılı taĢınmaz üzerine yapılacak un fabrikasına ait depolama alanı (silo) inĢaatının fabrika sahası içinde yer alması halinde bina inĢaat harcından istisna tutulması gerekmektedir. Ancak, söz konusu depolama alanı (silo) inĢaatının fabrika binasından ayrı bir sahada yapılması halinde bina inĢaat harcının alınacağı tabiidir. 8. BĠNA ĠNġAAT HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1998/1237 Karar No: 1999/1058 Özet: Bina inĢa edilmesi sonuç olarak bina edinme niteliğinde olup, satın alma ile aynı mahiyette bulunduğundan, yükümlü kooperatifin 1581 sayılı Kanun’un 15’inci ve 19’uncu madde hükümleri uyarınca bina inĢaat harcından muaf olduğu hakkındadır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 07.05.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-643/47619 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 159 TBB | 143 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 15.BÖLÜM ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR 1. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLARA ĠLĠġKĠN TANIMLAR160 a. Ġlk Parselasyon Bir taĢınmazın onaylı 1/1000 ölçekli Ġmar Uygulama Planları gereğince tapuya tescil edilebilecek ve üzerinde imar mevzuatına uygun inĢaat yapılabilecek parçalara bölünmesidir. b. Ġfraz Bir taĢınmazın imar mevzuatı yönünden inĢaata elveriĢli parsellere bölünmesidir. c. Tevhit (BirleĢtirme) Birden fazla parseli, üzerinde bina yapılabilecek Ģekilde birleĢtirmektir. d. Plan ve Proje Tasdiki 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun 20.07.1972 tarih ve 1605 sayılı Kanun’la değiĢik 4’üncü maddesinde belirtilen ve ruhsatı almak için dilekçe ekinde belediyeye verilmesi gereken mimari, statik ve tesisat, plan, proje resim ve hesapların tasdikidir. e. Zemin Açma ve Toprak Hafriyatı - Zemin Açma Gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının yapının bulunduğu sokaktaki lağım Ģebekesine veya umumi fosseptiğe bağlanması veya elektrik, temiz su, P.T.T. hattı gibi teknik altyapı hizmetlerinin götürülmesi amacı ile belediyelerce tespit edilen esaslar dahilinde yol, kaldırım, meydan veya benzeri yerlerin kazanılmasıdır. - Toprak Hafriyatı Temel kazısı ile inĢaat sahasında daha önceden mevcut olup da bu inĢaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütündür. 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 7(21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 160 144 | TBB ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR f. Yapı Kullanma Ġzni Belediye fen ve sağlık görevlilerince yapının tamamlanmasını müteakip, 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun ilgili maddelerine göre yapılan kontrol sonucunda verilen iskan (oturma) iznidir. 2. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR Ġmar mevzuatı gereğince verilecek ifraz ve tevhit, temel vizesi, yapı kullanma izni harca tabi tutulmuĢtur. Ancak, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun uyarınca yapılan yapı ve tesisler bu harca tabi değildir. Ancak, yapım ve yıkım artığı malzemelerin ve toprak kazısının belediyelerce gösterilen yere taĢınması, taĢıma harcına tabidir. Ġmar mevzuatı gereğince aĢağıda belirtilen imar ile ilgili harçlar belediyeler tarafından tahsil olunur. a. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Ġmar Kanunu'na göre ilk kez yapılan veya istek üzerine gerçekleĢtirilen müteakip parselasyon iĢlemleri "Parselasyon Harcına", (TeĢvik belgesini haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere) b. Verilecek ifraz ve tevhit kararları "Ġfraz ve Tevhit Harcına", c. Proje tastik iĢlemleri "Plan ve Proje Tasdik Harcına", d. Zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taĢınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesi "Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcına", e. Yapı kullanma izni verilmesi iĢlemi "Yapı Kullanma Ġzni Harcına" tabidir. 3. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠSTĠSNASI 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun Hükümleri uyarınca yapılan yapı ve tesisler ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde veya dıĢında inĢa edilecek ahır, samanlık, kümes ve hayvan barınakları ile yemlik gibi yapı ve tesisler Bina ĠnĢaat Harcı dahil imar ile ilgili harçlardan istisnadır. Organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yapılan yapı ve tesisler; Bina ĠnĢaat Harcı ve Yapı Kullanma Ġzni Harcından istisnadır. TBB | 145 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÇEġĠTLĠ HARÇLARIN TARĠFESĠ Ġmar mevzuatı gereğince alınacak harçlar, Belediye Gelirleri Kanun’un 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca tayin ve tespit edilecek esaslar dahilinde aynı Kanun’un 84’üncü maddesinde belirlenmiĢ tarifeye göre hesaplanır. Ġmarla ilgili harçların ödenme zamanı ve Ģekli belediye meclislerince tespit edilir. ġu kadar ki mükellef arzu ettiği takdirde adına tahakkuk edecek harç miktarının tamamını peĢin olarak ödeyebilir. Ġmar ile ilgili harçların tarifesi aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 59: Ġmar Ġle Ġlgili Harçların Tarifesi Harç Tutarı (TL) Ġmarla Ġlgili Harçlar (Ticaret Ve Konut Bölgeleri Ġçin Ayrı Ayrı) En Az En Çok Ġlk Parselasyon Harcı (Beher Metrekare Ġçin) 0,05 0,15 Ġfraz ve Tevhit Harcı (Beher Metrekare Ġçin) 0,05 0,15 Plân ve Proje Tasdik Harcı (Beher ĠnĢaat Metrekaresi Ġçin) 0,05 0,15 a. Toprak (Beher Metreküp Ġçin) 0,15 0,45 b. Kanal (Beher Metrekare Ġçin) 0,50 1,50 0,05 0,15 Zemin Açma Ġzni Ve Toprak Hafriyatı Harcı Yapı Kullanma Ġzni Harcı (Beher ĠnĢaat Metrekaresi Ġçin) 13.04.2005 tarihli 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla alınması gereken harç tutarları aĢağıdaki tablolarda yer almaktadır.161 i. Ġlk parselasyon harcı tarifesi (Beher m2 Ġçin) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. 161 07.05.2005 tarihli ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 146 | TBB ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR Tablo 60: Ġlk Parselasyon Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) Ticaret Konut 1 Ġlk parselasyon harcı (beher m2 için ) 0.12 0.09 2 Ġlk parselasyon harcı (beher m2 için ) 0.11 0.08 3 Ġlk parselasyon harcı (beher m2 için ) 0.10 0.07 4 Ġlk parselasyon harcı (beher m2 için ) 0.09 0.06 5 Ġlk parselasyon harcı (beher m2 için ) 0.08 0.05 ii. Ġfraz ve tevhit harcı tarifesi (beher m2 için)aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 61: Ġfraz ve Tevhit Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) Ticaret Konut 1 Ġfraz ve tevhit harcı (beher m2 için ) 0.12 0.09 2 Ġfraz ve tevhit harcı (beher m2 için ) 0.11 0.08 3 Ġfraz ve tevhit harcı (beher m2 için ) 0.10 0.07 4 Ġfraz ve tevhit harcı (beher m2 için ) 0.09 0.06 5 m2 için ) 0.08 0.05 Ġfraz ve tevhit harcı (beher iii. Plan ve proje tasdik harcı tarifesi (beher m2 için) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 62: Plan ve Proje Tasdik Harcı Tarifesi (Beher m2 Ġçin) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) Ticaret Konut 1 Plan ve proje tasdik harcı (beher inĢaat m2 için ) 0.12 0.09 2 Plan ve proje tasdik harcı (beher inĢaat m2 için ) 0.11 0.08 3 Plan ve proje tasdik harcı (beher inĢaat m2 için ) 0.10 0.07 4 Plan ve proje tasdik harcı (beher inĢaat m2 için ) 0.09 0.06 5 Plan ve proje tasdik harcı (beher inĢaat m2 için ) 0.08 0.05 TBB | 147 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ iv. Zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı tarifesi (beher metreküp ve metrekare için) aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 63: Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcı Tarifesi (Beher Metreküp ve Metrekare Ġçin) Belediye Grubu 1 2 3 4 5 Cinsi Harç Tutarı (TL) Ticaret Konut Toprak (Beher metreküp için) 0.35 0.30 Kanal (Beher metrekare için) 1.30 1.10 Toprak (Beher metreküp için) 0.31 0.26 Kanal (Beher metrekare için) 1.15 0.95 Toprak (Beher metreküp için) 0.27 0.22 Kanal (Beher metrekare için) 1 0.80 Toprak (Beher metreküp için) 0.23 0.18 Kanal (Beher metrekare için) 0.85 0.65 Toprak (Beher metreküp için) 0.19 0.15 Kanal (Beher metrekare için) 0.70 0.50 v. Yapı kullanma izin harcı tarifesi (beher inĢaat için)aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. m2 Tablo 64: Yapı Kullanma Ġzin Harcı Tarifesi (Beher ĠnĢaat m2 Ġçin) Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) Ticaret Konut 1 Yapı kullanma izin harcı (beher inĢaat m2 için) 0.11 0.09 2 Yapı kullanma izin harcı (beher inĢaat m2 için) 0.10 0.08 3 Yapı kullanma izin harcı (beher inĢaat m2 için) 0.09 0.07 4 Yapı kullanma izin harcı (beher inĢaat m2 için) 0.08 0.06 5 Yapı kullanma izin harcı (beher inĢaat m2 için) 0.07 0.05 148 | TBB ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR 5. ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge162 ......Ticaret ve konut bölgeleri dıĢında kalan alanlarda ifraz yapılması halinde, 2464 sayılı Kanun’un 80’inci maddesinde yer alan ifraz ve tevhit harcının alınmaması gerekmektedir. Ancak, üniversite alanı içinde kaldığı belirtilen taĢınmazın ticaret ve konut bölgelerinde bulunması halinde ifraz harcının alınması gerekir. -Örnek Özelge163 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80’inci maddesinin (a) fıkrasında; Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Ġmar Kanunu’na göre ilk kez yapılan veya istek üzerine gerçekleĢtirilen müteakip parselasyon iĢlemlerinin "Parselasyon Harcına" (teĢvik belgesini haiz organize sanayi bölgeleri hariç olmak üzere) tabi olduğu, 85’inci maddesinde de, harçların makbuz karĢılığında veya basılı damga vurulmak suretiyle peĢin olarak ödeneceği, hükme bağlanmıĢtır. Ġmar Kanunu’nun 18’inci Maddesi Uyarınca Yapılacak Arazi ve Arsa Düzenlemesi Ġle Ġlgili Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Uygulama Masrafının Tahsili" ile ilgili 13’üncü maddesinde, "İmar planına ve beş yıllık imar uygulama programına dahil olmak şartıyla düzenleme sahaları, mal sahiplerinin arsa payı oranı itibariyle çoğunluğun talebi üzerine de tespit edilir. Bu takdirde, parselasyon masrafları, talepte bulunan mal sahipleri tarafından karşılanır." denilmektedir. Bu hükümler çerçevesinde, söz konusu taĢınmazlar üzerine yapılacak parselasyon iĢleminde, parselasyon harcının tamamının talepte bulunan mal sahipleri tarafından peĢin olarak ödenmesi gerektiği, taksitler halinde ödeme yapılması imkânın ise bulunmadığı değerlendirilmektedir. -Örnek Özelge164 .......Adı geçen kooperatif tarafından ..... Belediyesi sınırları içinde 1995 yılında 150 m2'nin altında konut yapmak amacıyla, bina inĢaat harcından istisna tutularak ruhsatı alınan inĢaatın, ruhsatının 2005 yılında yenilenmesi ve plan tadili yapılması halinde bina inĢaat harcının alınmaması gerekmektedir. Ancak, ruhsat yenilenmesi sıra- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.11.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-669 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 163 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 09.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609599/57582 sayılı özelgesi (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 164 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 24.05.2005 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6609-452 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 162 TBB | 149 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ sında inĢaat sahasında artıĢ, bağımsız bölümlerin brüt alanında veya niteliğinde değiĢme olması halinde harç alınması gerekmektedir. Harç, binanın toplam yüzölçümüne göre tabi olduğu tarife esas alınarak ve yalnız ilave edilen kısmın yüzölçümü üzerinden hesaplanmak suretiyle alınır. -Örnek Özelge165 ...........Toplu Konut Ġdaresi tarafından yaptırılan ve yapı kullanma ruhsatları da adı geçen idare adına alınacak olan okul, cami, kütüphane ve sağlık ocağı gibi yapılardan belediyelerin hangi grupta yer aldığına bakılmaksızın yapı kullanma izni harcının, 2464 sayılı Kanun’un 84’üncü maddesinin (2) numaralı bendinin (e) alt bendinde belirtilen en az tutarlar üzerinden alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge166 .......Ġmar mevzuatı gereğince alınacak harçlar ile ilgili olarak genel bütçeli idareler için herhangi bir istisna hükmü bulunmadığından, söz konusu idarelere ait binaların imar mevzuatı gereğince ticaret ve konut bölgelerinde bulunması halinde, belediyece yapı kullanma izni verilirken yapı kullanma izni harcının alınması gerekir. -Örnek Özelge167 Organize Sanayi Bölgeleri: Ülke kalkınmasının sağlanması, sanayinin geliĢmesi, kentleĢmenin yönlendirilmesi, çevre sorunlarının önlenmesi, bilgi ve biliĢim teknolojilerinden yararlanılması amacıyla sanayi tesislerinin belirli bir plan dahilinde sınırları onaylı arazi parçaları üzerinde yerleĢtirilmesi ve kümelenmesiyle oluĢan, gerekli altyapı ve sosyal tesisler ile donatılan sanayi sektöründe mal ve hizmet üretim bölgeleridir. Küçük sanayi siteleri ise: Her tür küçük sanayi iĢletmesinin, aynı iĢ kolundaki küçük iĢletmelerle bir araya gelerek, genel olarak büyük entegre sanayi iĢletmelerine ara mal üretmek üzere kurulmuĢ olan yerlerdir. Bu itibarla, Kooperatif eliyle yapılacak iĢyerlerinin yukarıda tarifi yapılan organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yer alması halinde bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından istisna tutulması; ayrıca söz konusu iĢyerlerinin bu kapsama Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.10.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609615-100350 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 166 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.03.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609586/21700 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 167 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.03.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.41.15.01BGK-2012/1-79 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 165 150 | TBB ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR girmemekle birlikte "esnaf çarĢısı" kapsamında bulunması halinde ise bina inĢaat harcından istisna tutulması gerekmektedir. Öte yandan, Kooperatifin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcı dıĢında 2464 sayılı Kanun'da belirtilen diğer imar ile ilgili harçlarından istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır. -Örnek Özelge168 2464 sayılı Kanun’un 80'inci maddesinin (f) fıkrasında, yapı kullanma izni verilmesi iĢlerinin "Yapı Kullanma Ġzni Harcına" tabi olduğu hüküm altına alınmıĢ olup genel bütçeli kuruluĢlar ile kamu veya vakıf üniversitelerine yönelik herhangi bir istisna hükmüne yer verilmemiĢtir. Aynı Kanun’un 97'nci maddesinde de; "Belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmü bulunmaktadır. Bu açıklamalar çerçevesinde, üniversitenizce yaptırılan binalar için yapı kullanma izni harcının ödenmesi gerekmektedir. Ayrıca, belediye tarafından verilen bir hizmetin bulunması halinde belediye meclisince belirlenen tarife üzerinden ücret talep edilebilecek olup hizmet verilmeyen hallerde ise harç ve katılma payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel veya ücretin talep edilmesine imkân bulunmamaktadır. -Örnek Özelge169 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun "imar ile ilgili harçlar" baĢlıklı 80’inci maddesinin (f) bendinde, imar mevzuatı gereğince yapı kullanma izni verilmesi iĢleminin yapı kullanma izni harcına tabi tutulacağı hükme bağlanmıĢtır. Söz konusu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında ise, 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun Hükümleri uyarınca yapılan yapı ve tesisler ile belediye ve mücavir alan sınırları içinde veya dıĢında inĢa edilecek sera ve benzeri örtü altı tarım faaliyetinde kullanılmak üzere inĢa edilen tesisler, ahır, samanlık, kümes ve hayvan barınakları ile yemlik gibi yapı ve tesisler 5302 sayılı Ġl Özel ĠdaMaliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 17.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-1825 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 169 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 27.06.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.45.15.01HARÇ-63-6-51 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 168 TBB | 151 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ resi Kanunu uyarınca alınacak ücretler ile Bina ĠnĢaat Harcı dahil yukarıda sayılan Harçlardan müstesnadır. Organize Sanayi Bölgeleri ile Sanayi ve Küçük Sanat Sitelerinde yapılan Yapı ve Tesisler Bina ĠnĢaat Harcı ve Yapı Kullanma Ġzni Harcından müstesnadır." Hükümleri yer almakta olup kamu yararına çalıĢan sosyal yardım dernekleri ile ilgili olarak bir istisna hükmüne yer verilmemiĢtir. Bu itibarla, Derneğinizin belediyeden yapı kullanma izni alırken 2464 sayılı Kanun’a göre yapı kullanma izni harcını ödemesi gerekmektedir. -Örnek Özelge170 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Ek-1’inci maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inĢaatı (ilave ve tadiller dahil), inĢaat veya tadilat ruhsatı alınmasının bina inĢaat harcına tabi olduğu; 80’inci maddesinin 1’inci fıkrasında da, imar mevzuatı gereğince belediyece tahsil olunacak harçların, parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı ile yapı kullanma izni harcı olduğu, bu maddenin 3’üncü fıkrasında ise organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde yapılan yapı ve tesislerin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından müstesna olduğu belirtilmiĢtir. Aynı Kanun’un 97’nci maddesinde, "Belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediye'ye tekel olarak verilmiĢ iĢler kendi özel hükümlerine tabidir." hükmüne yer verilmiĢ ve konuya iliĢkin açıklamalar 31 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği ile yapılmıĢtır. Buna göre, ücretin, belediyelerin 2464 sayılı Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan hizmetleri karĢılığında alınması ve bu hizmetlerin ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edilmesi gerekmektedir. Bu itibarla, Kooperatifinizce küçük sanayi sitesinde yaptırılan iĢyerlerinin 2464 sayılı Kanun’un 80’inci maddesinin 3’üncü fıkrası gereğince bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından istisna tutulması, maddede sayılan diğer harçların ise istisna tutulmaması; ısı yalıtım kontrolü ve kat kontrol harcı adı altında alınan bedellerin, Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 26.07.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.38.15.01HARÇ-20-277-27 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 170 152 | TBB ĠMAR ĠLE ĠLGĠLĠ HARÇLAR ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edilen hizmetler karĢılığı ve belediye meclisince düzenlenecek tarifeye bağlı olarak alınması durumunda ödenmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge171 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 80’inci maddesinin (d) fıkrasında, zemin ve yol kanal açma izni verilmesi, yapım ve yıkım artığı malzeme ile toprak kazısının taĢınması için belediyelerce yer gösterilmesi ve bu yerlerin tesviyesinin "Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcına", tabi olduğu hükme bağlanmıĢ bulunmaktadır. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmeliğin 7’nci maddesinin (e) fıkrasının 2’nci bendinde "Toprak Hafriyatı: Temel kazısı ile inĢaat sahasında daha önceden mevcut olup da bu inĢaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütünüdür." denilmektedir. Buna göre, Ģirketinize ait fabrika sahası içindeki hafriyatın yine fabrika sahası içinde kullanılması halinde, belediyece zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcının aranılmaması gerekir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 24.06.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6609-650/61728 sayılı özelgesi. (wwww.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 171 TBB | 153 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 16.BÖLÜM ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI 1. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılması "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına" tabidir. Bu harcın uygulanmasında iĢyeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, fabrika, Ģube, depo, otel, kahvehane, eğlence, dinlenme ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taĢ ocakları inĢaat Ģantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai ve mesleki bir faaliyetle baĢka bir iĢ ve giriĢimin yapılmasına ayrılan ya da bu faaliyet, iĢ ve teĢebbüslerde kullanılan yerlerdir.172 Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde yeni bir iĢyeri açacak olan veya mevcut iĢyerindeki faaliyet türünü değiĢtirmek isteyen gerçek veya tüzel kiĢiler; iĢyerini faaliyete geçirmeden önce; iĢyerine ait bilgileri içeren bir beyannameyi ilgili belediyeye vererek hesaplanacak harç miktarını ilgili belediyeye ödemek zorundadırlar.173 2. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI TARĠFESĠ ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı; Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca gösterilen esaslar içinde, aynı Kanun’un 84’üncü maddesinde belirlenen tarifeye göre hesaplanır. ĠĢyeri açma izni harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre alınır. Ancak harç tutarı, hiçbir Ģekilde beĢbin metrekareye isabet edecek tutarı aĢamaz. Tablo 65: ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı Tarifesi Beher Metrekare Ġçin ĠĢin Mahiyetine Göre (TL) En Az En Çok 0,10 1 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 7.(21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 173 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 13. 172 154 | TBB ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI 3. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCININ HESAPLANMASI ĠĢyeri Açma Ġzni Harcının hesaplanmasında; gösterilen faaliyet alanında faydalanılma Ģartıyla iĢyerinin üzerinde kurulduğu arsanın tamamı göz önünde tutulur. Ancak, bu Ģekilde hesaplanan iĢyerinin kapalı ve açık alanlarının toplam 5.000 m2 ye kadar olan kısmı harca tabidir. Bu miktarı aĢan kısımlardan iĢyeri Açma Ġzni Harcı alınamaz.174 4. FAALĠYET TÜRÜNÜN VEYA MÜSTECĠRĠN DEĞĠġMESĠ DURUMUNDA ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI UYGULAMASI Bir iĢyerindeki faaliyet türünün veya müstecirin değiĢmesi durumu; Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulanması açısından yeniden iĢyeri açma sayılmaktadır. Bu durumda iĢyeri açma izin harcı alınır.175 5. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge176 10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmeliğin 2’nci maddesinde, "Bu Yönetmelik, sıhhî ve gayrisıhhî işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetlenmesine dair iş ve işlemleri kapsar." denilmekte ve aynı Yönetmeliğin 13.04.2007 tarihli ve 26492 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren değiĢik 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında ise, "Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır." denilmektedir. Aynı Yönetmeliğin "İşletmecinin değişmesi ve işyerinin nakli" baĢlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasında, ruhsatta belirtilen faaliyet konusu ve adresin değiĢmemesi kaydıyla iĢyerinin devredilmesi halinde, devralan kiĢinin baĢvurusu üzerine dosyadaki 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 11. 175 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 12. 176 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.12.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6610-90 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 28.02.2012) 174 TBB | 155 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ bilgi ve belgeler esas alınmak suretiyle yeni iĢletmeci adına tekrar ruhsat düzenleneceği belirtilmektedir. Buna göre, ........ Otelcilik A.ġ.'nin ..... ve..... Vakfından kiraladığı taĢınmazda otelcilik faaliyetinde bulunması nedeniyle bu faaliyet ile ilgili olarak iĢyeri açma izni harcından muaf tutulması mümkün değildir. -Örnek Özelge177 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılması ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Maddenin tetkikinden de görüleceği üzere, maddenin baĢlığı dahi iĢyeri açma harcından değil, ĠĢyeri Açma Ġzni Harcından bahsetmektedir. Maddede açıklıkla belirlendiği üzere, herhangi bir iĢyerinin açılması hususunda alınması gerekli izin (ruhsat) nedeniyle harç ödenmesi söz konusudur. Bu durumda, belediyenin ruhsat vermekle görevli olmadığı bir iĢyeri için, ruhsat harcı veya "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" alması yasaya göre mümkün bulunmamaktadır. Bu itibarla belediyenin, ruhsat vermekle görevli olduğu iĢyerleri için vereceği izin (ruhsat) nedeniyle "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" alması, muayenehane, sağlık kabini gibi ruhsat vermekle görevli olmadığı bir iĢyeri için ise ruhsat harcı veya "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" almaması gerekmektedir. Ancak, yargı organlarınca verilen kararlar olayına münhasıran kararlar olduğundan, ..... Belediyesinin yazısında belirtilen DanıĢtay Kararının uygulanacağı tabiidir. Diğer taraftan, vergi dairelerince alınan harçlar 492 sayılı Kanun’la belirlenmiĢ olup, söz konusu kanun hükümlerine göre alınmaktadır. -Örnek Özelge178 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde, "Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması "İşyeri Açma İzni Harcına" tabidir." hükmüne yer verilmiĢtir. 21.08.1981 gün ve 17435 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmeliğin 10’uncu maddesinde, iĢyeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, fabrika, Ģube, depo, otel, kahvehane, eğlence, dinlenme ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taĢ ocakları inĢaat Ģantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınaî, zirai ve mesleki Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 25.12.2009 tarih ve B.07.0.GEL.0.66/6610-58/15906 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 28.02.2012) 178 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 28.02.2012) 177 156 | TBB ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI bir faaliyetle baĢka bir iĢ ve giriĢimin yapılmasına ayrılan ya da bu faaliyet, iĢ ve teĢebbüslerde kullanılan yerler olarak tanımlanmıĢtır. Buna göre, mükelleflerin ticari, sınai ve zirai faaliyetlerini sürdürdükleri yerlerin iĢyeri özelliğini taĢıyabilmesi için bu yerlerin "faaliyetin icrasına tahsis edilmesi" veya faaliyetin icra edildiği "yer" olma özelliğini taĢıması Ģarttır. Bankalar esas itibariyle hizmetlerini Ģubeler aracılığı ile görmekte, bazı Ģubelerde iĢlemlerin daha hızlı yürütülmesi amacıyla ATM'ler kullanılmaktadır. Bankalara ait ATM'lerde, sınırlı bazı iĢlemlerin herhangi bir personel kullanımı olmaksızın elektronik olarak müĢteriler tarafından yapılması söz konusu olup, bu Ģekilde kullanılan ATM'lerin bankaların bir Ģubesi olarak kabul edilmesi ve bu çerçevede yukarıda tanımlanan iĢyeri kapsamında değerlendirmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, para ödeme makinelerinin (ATM), iĢyeri açma izni harcına tabi tutulmaması gerekmektedir. -Örnek Özelge179 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81’inci maddesinde, "Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılması "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına" tabidir." hükmü yer almaktadır. Bu Kanun’a göre alınmakta olan harçların uygulaması ile ilgili olarak 21/8/1981 tarihli ve 17435 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmeliğin 12’nci maddesinde; "Bir iĢyerindeki faaliyet türünün veya müstecirin değiĢmesi Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulanması bakımından yeniden iĢyeri açma sayılır." denilmektedir. 10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ĠĢyeri Açma ve ÇalıĢma Ruhsatlarına ĠliĢkin Yönetmeliğin 8’inci maddesinin birinci fıkrasında da, iĢyerinin devredilmesi halinde, devralan kiĢinin baĢvurusu üzerine dosyadaki bilgi ve belgeler esas alınmak suretiyle yeni iĢletmeci adına tekrar ruhsat düzenleneceği belirtilmektedir. Buna göre, firmaların nevi değiĢikliğine giderek unvan değiĢtirmeleri halinde müstecirin değiĢmesi söz konusu olduğundan, nevi değiĢtirilen firmanın baĢvurusu üzerine dosyadaki bilgi ve belgeler esas alınmak suretiyle yeni ruhsat düzenlenmesi gerektiğinden iĢyeri açma izni harcının alınması gerekmektedir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 02.02.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.20.15.0137-MUK-2011-537-68 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 179 TBB | 157 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge180 30 seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğinin "Vergiye Tabi Olmayan Binalar" baĢlıklı II’nci bölümünde, Darülaceze ve benzeri kuruluĢlar kapsamına, düĢkünler evi, yetimhaneler, huzurevleri, Çocuk Esirgeme Kurumu ve korunmaya muhtaç çocukları koruma birliklerine ait çocuk yurtları gibi sosyal yardım kuruluĢlarının girdiği belirtilmiĢtir. Aynı Kanun’un "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı" baĢlıklı 81’inci maddesinde, belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢyerinin açılmasının "ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına" tabi olduğu hüküm altına alınmıĢ olup maddede herhangi bir muaflık ve istisna hükümlerine yer verilmemiĢtir. Öte yandan, ... tarih ve ... sayılı Resmi Gazete’de yer alan ilanda, Vakfınızın amacı; Vakfa baĢvuran zihinsel yetersiz çocukların eğitimi için eğitim merkezleri ile rehabilitasyon tesisleri kurmak, yeteneklerine göre istihdam için beceri kazandırmak ve geliĢmelerine yardımcı olmak Ģeklinde belirtilmiĢtir. Bu itibarla, Vakfınızın ……..iĢyeri açma izni harcından ise muaf tutulmaması gerekmektedir. 6. ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1991/107 Karar No: 1991/1804 Özet: Aynı belediye sınırları içindeki nakillerin iĢ yeri açma izni harcına tabi tutulamayacağı hakkındadır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 21.04.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.45.15.01BGK-1-5 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 180 158 | TBB ĠġYERĠ AÇMA ĠZĠN HARCI 17.BÖLÜM SAĞLIK BELGESĠ HARCI 1. SAĞLIK BELGESĠ HARCI Yaptıkları iĢler ve gördükleri hizmetler dolayısıyla özel mevzuatı gereğince belediyelerden sağlık belgesi almak zorunda olan kiĢilere verilecek bu tür belgeler ile bunların belli aralıklarla yenilenmeleri "Sağlık Belgesi Harcına" tabidir. 2. SAĞLIK BELGESĠ HARCI TARĠFESĠ Sağlık Belgesi Harcının miktarı, Kanun’un 84’üncü maddesindeki tarife cetvelinde yazılı miktarlar üzerinden 96’ncı maddeye göre Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek belediye grubu esas alınarak tespit olunur.181 Sağlık belgesi harcı aĢağıdaki tabloda yer alan tarifeye göre alınır. Tablo 66: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi Harcın Tutarı(TL) En Az En Çok 1 3 13.04.2005 tarihli ve 2005/8730 Karar Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belediye grupları itibarıyla alınması gereken harç tutarları aĢağıdaki tabloda yer almaktadır.182 Tablo 67: Sağlık Belgesi Harcı Tarifesi Belediye Grubu Cinsi Harç Tutarı (TL) 1 Sağlık Belgesi Harcı 2.25 2 Sağlık Belgesi Harcı 2 3 Sağlık Belgesi Harcı 1.75 4 Sağlık Belgesi Harcı 1.50 5 Sağlık Belgesi Harcı 1 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ÇeĢitli Harçlarla Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 17. 182 07.05.2005 tarihli ve 25808 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 181 TBB | 159 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge183 ….Kooperatif eliyle, ana sözleĢmenize uygun olarak yapılan sanayi ve küçük sanat siteleri ile esnaf çarĢılarına ait bina inĢaatlarının 2464 sayılı Kanun’un Ek 2’nci maddesinin (e) fıkrası uyarınca bina inĢaat harcından müstesna tutulması, söz konusu bina inĢaatının organize sanayi bölgesi ile sanayi ve küçük sanat sitelerinde bulunmuĢ olması halinde aynı Kanun’un 80’inci maddesinin son fıkrası hükmü uyarınca yapı kullanma izni harcından da müstesna tutulması gerekmektedir. Öte yandan, Kooperatifinizin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izin harcı dıĢında 2464 sayılı Kanun’da belirtilen vergi ve harçlardan istisna tutulması mümkün bulunmamaktadır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 11.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01006.01-1786 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 14.02.2013) 183 160 | TBB HARCAMALARA KATILMA PAYI 18.BÖLÜM HARCAMALARA KATILMA PAYI 1. KATILMA PAYLARI ÇEġĠTLERĠ Yerel yönetimlerce gerçekleĢtirilen bazı hizmetlerin bedellerinin bir kısmına yerel halkın katılmasını öngören harcamalara katılma payı uygulamasında; yasal sınırların düĢüklüğü, tahakkuk tahsil sürecinin uzun bir zaman dilimine yayılması gibi sorunlar yerel yönetimleri bu gelir kaynağını tahsil etmek konusunda isteksizliğe sevk etmektedir.184 Harcamalara katılma payı, belediyelerin kendi sınırları ve mücavir alanlar içerisinde yol yapımı, yol geniĢletmesi ve yolların yeniden düzenlenmesi, kanalizasyon tesisi yapılması ve mevcut tesislerin onarılması ile yeni içme suyu tesisi yapılması ve mevcut Ģebekelerin onarılması karĢılığında bu hizmetlerden faydalanan gayrimenkul sahiplerinden alınan paydır.185 Yol Harcamalarına Katılma Payı, Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı ve Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı olmak üzere üç çeĢit katılma payı bulunmaktadır. 1.1. Yol Harcamalarına Katılma Payı Belediye veya bağlı kuruluĢlarca belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde, a. Yeni yol açılması, b. Mevcut yolların % 40 oranında veya daha fazla geniĢletilmesi, c. Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya Ģose halindeki yalların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi, Nihat FALAY: “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısına ĠliĢkin Eğilimler”, ÇağdaĢ Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt VI, Sayı:2, Nisan 1997,s,5. 185 BarıĢ KURTULUġ: Türkiye’de Belediyelerin Mali Yapısı ve Harcamalarının Finansmanı, DPT Yayını, Yayın No: 2692, Ankara,2006,s,55. 184 TBB | 161 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ d. Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi, Durumlarında, bu yolların iki tarafında bulunan veya baĢka bir yola çıkıĢı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır. Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere 15 metreden fazla geniĢliklerine düĢen giderler, belediyelere ait olup harç payına konu teĢkil etmez. Ġki veya daha fazla yol kenarında bulunan gayrimenkuller için asıl cepheyi teĢkil eden yoldan düĢen pay tam, diğer yollara ait pay ise yarım olarak hesaplanır. Belediyeler, Ģehirlerarası yolların bir bağlantısı olarak Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yollar için yol harcamalarına katılma payı, kanalizasyonun Ģehir dıĢı ve ana bağlantılarına iliĢkin harcamalarla, bakım ve tamir giderleri için kanalizasyon harcamalarına katılma payı isteyemezler.186 1.2.Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı Yeni kanalizasyon veya içme suyu tesislerinin inĢa edilmesi ve mevcut tesislerin geniĢletilmesi veya ıslah edilmesi için birtakım harcamalar yapılır. Bu harcamaların çok büyük bir kısmı belediyeler tarafından karĢılanırken, çok az bir kısmı, su ve kanalizasyon hizmetlerinden faydalanan kimselerden alınma yoluna gidilmekte, yani onların da bu harcamalara katılmaları istenmektedir.187 Belediye veya bağlı kuruluĢlarınca, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde, a. Yeni kanalizasyon tesisi yapılması, b. Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni Ģartlara göre ıslah edilmesi durumlarında, bu tesislerden faydalanacak gayrimenkullerin sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı alınır. Ġki veya daha fazla yol kenarlarında bulunan gayrimenkuller hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmıĢ iseler, payın hesabından o yola ait kanalizasyon giderleri dikkate alınır. M. Cengiz ÜNLÜ - Mehmet KORKUSUZ: Açıklamalı-Uygulamalı Belediye Gelirleri Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara,1996,s,234. 187 Cumhur RÜZGARESEN: “Su ve Kanalizasyon Hizmetleri Ġçin Alınan Harcamalara Katılım Payları ve Bu Paylar Nedeniyle Tüketici Mahkemelerinde Açılan Davalar”, Ankara Barosu Dergisi 2012/3,s,97. 186 162 | TBB HARCAMALARA KATILMA PAYI Kanalizasyon harcamalarına katılma payı alınabilmesi için gayrimenkulün yapılan veya ıslah edilen kanalizasyondan faydalanıyor veya gelecekte faydalanacak olması gerekir.188 1.3. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce beldede aĢağıdaki Ģekillerde su tesisleri yapılması halinde, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden, Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınır. a.Yeni içme suyu Ģebeke tesisleri yapılması, b.Mevcut Ģebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı. Birden fazla yol kenarında bulunan gayrimenkullere ait payın hesabında, bunların yalnız suya bağlandıkları yol üzerindeki uzunlukları esas alınır. 2. YOL HARCAMALARINA KATILMA PAYI, KANALĠZASYON HARCAMALARINA KATILMA PAYI VE SU TESĠSLERĠ HARCAMALARINA KATILMA PAYI UYGULAMASI 2.1. Katılma Paylarının Hesaplanma ġekli i. Harcamalara katılma payları, bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan iĢlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin 1/3’üdür. Yapılacak giderlerin peĢin olarak ödenmesi durumunda katılma payları ilgililerinden yüzde yirmibeĢ noksanı ile alınır. Ancak, bu tür hizmet giderleri Çevre ve ġehircilik Bakanlığı ile Ġller Bankası tarafından tespit edilen ve yayınlanan rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aĢamaz. ii. Özel Devlet yardımları, karĢılıksız fon tahsisleri, bu iĢler için yapılacak bağıĢ ve yardımlar ve istimlak bedelleri giderler tutarından indirilerek kalan miktarın 1/3’ü mükellefler adına Belediye encümeninin kararını müteakip tahakkuk ettirilir. iii. Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere 15 metreden fazla geniĢliklerine düĢen giderler, belediyelere ait olup harç payına konu teĢkil etmez. vi. Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin %2'sini geçemez. v. Katılma paylarına karĢı dava açılabilmesi için, katılma paylarının yarısının önceden belediyelere ödenmesi gerekir. M. Cengiz ÜNLÜ - Mehmet KORKUSUZ: Açıklamalı-Uygulamalı Belediye Gelirleri Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara,1996,s,236. 188 TBB | 163 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ vi. Vergi değeri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen kesinleĢmiĢ değeri ifade eder. Vergi değerinin ihtilaflı olması halinde, kesinleĢmiĢ değer belirleninceye kadar mükellefin Emlak Vergisi tarhına esas olmak üzere beyan ettiği değer nazara alınır. Vergi değerinin bilinmemesi halinde gayrimenkul için en son verilmiĢ bulunan Emlak Vergisi Bildirimindeki değer esas alınır. Bu da bilinmiyorsa Emlak veya Veraset ve intikal Vergilerinin tarhına esas olan değerlerden en yükseği uygulanır. vii. Harcamalara Katılma Payının hesaplanmasında, gayrimenkulün vergi değerinde tahakkuktan sonra meydana gelen değiĢiklikler dikkate alınmaz. viii. Belediyelerin (3030 sayılı Kanun’un uygulandığı Ģehirlerde hizmeti veren belediyelerin) görüĢü alınmak suretiyle, Harcamalara Katılma paylarını 1/2′ye (peĢin ödemede 1/3′e) kadar indirmeye, pay çeĢitlerine göre farklılaĢtırma yapmaya, payların ödenecek miktarını birlikte veya pay çeĢitlerine göre ayrı ayrı olmak üzere ĠçiĢleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarını da dikkate almak suretiyle ve belediyeler itibariyle tespit etmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. 2.2. Katılma Paylarının Üst Sınırı Harcamalara katılma payları bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2'sini geçemez.189 2.3. Katılma Paylarında Ġstisna Ġbadet yerleri Harcamalara Katılma Paylarından istisnadır. 2.4. Katılma Paylarının Tahakkuku Yol Harcamalarına Katılma Payı, bu hizmetin yapıldığı yollardan faydalanan, Su Tesisleri ile Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payları ise hizmetten faydalanma Ģekillerine göre ilgili gayrimenkul sahipleri arasında vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. Ġki veya fazla yok kenarında bulunan gayrimenkul için asıl cepheyi teĢkil eden yoldan dolayı düĢen pay tam, diğer yollardan dolayı düĢen paylar ise yarım olarak tahakkuk ettirilir. Bu oran 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları Ġle Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 16’ncı maddesinde halen %1 olarak geçmektedir. (21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 189 164 | TBB HARCAMALARA KATILMA PAYI 2.5. Katılma Paylarının Tahakkuk Zamanı Harcamalara katılma paylarının tahakkuku, iĢler hangi ihale usulü ile yapılmıĢ olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın kullanımına sunulmuĢ olmasından sonra yapılır. Ancak, yapılacak yazılı tebliğ ile verilecek süre içinde ilgililerin harcamalara katılma paylarını peĢin ödemeyi kabul etmeleri halinde, bu paylar, kabule iliĢkin yazılı baĢvuru tarihinden itibaren bir ay içinde tahakkuk ettirilir. Görüldüğü üzere, halkın kullanımına sunulmadan önce harcamalara katılma payı tahakkuku yapılamamaktadır. 2.6. Katılma Paylarının Ġlanı Hesaplanan Harcamalara Katılma Paylarına ait tahakkuk cetvelleri bir ay süre ile Belediye ilan tahtasında ve varsa belediye ses yayın aracı ile ilan edilir. Tahakkuk cetvellerinde mükelleflerin adı ve soyadı, adresi, payın mahiyeti ile isabet eden katılma payı miktarı belirtilir. Tahakkuk cetvelleri mahalle, cadde ve sokak itibariyle ayrı ayrı düzenlenir. Katılma payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunur. Katılma Payının tahakkuk ve tahsilinde tebliğ tarihi esas alınır. Harcamalara Katılma Paylarındaki sahip deyimi; gayrimenkulün malikini, varsa intifa hakkı sahibini, bunlar yoksa gayrimenkulün malik gibi tasarruf edenleri ifade eder.190 2.7. Katılma Paylarının Tahsili Harcamalara katılma payları belediyelerce veya bunlara bağlı müesseselerce, payların ilan ve tebliğ edildiği yılı takip eden yıldan itibaren iki yılda ve dört eĢit taksitte, peĢin ödemelerde tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde tahsil olunur. SatıĢ, hibe ve trampa gibi devir hallerinde ferağ sırasında o tarihe kadar ödenmemiĢ taksitler peĢin olarak tahsil olunur. Harcamalara Katılma Payına tabi gayrimenkullerin bir listesi belediyelerce ilgili tapu dairelerine bildirilir. Bu gayrimenkullerin satıĢ hibe ve trampaları halinde tapu dairesi payın tahsilini sağlamak üzere ilgili Belediyeyi haberdar eder. Pay ödenmedikçe intikal iĢlemi yapılmaz. 2.8. Katılma Paylarına Ġtiraz Harcamalara Katılma Payları ile ilgili itirazlar 213 sayılı Vergi Usulü Kanunu hükümlerine göre çözümlenir.191 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları Ġle Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 18. 190 TBB | 165 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Örnek Harcamalara Katılma Payının Hesaplanması -Belediyenin Yol Harcaması Tutarı: 60.000 TL, -Yoldan Faydalanan Gayrimenkullerin Vergi Değerleri Toplamı: 2.500.000 TL -Katılma Payı Oranı: 0.024 (60.000/2.500.000) -Yola Cephesi Bulunan Gayrimenkulün Vergi Değeri: 200.000 TL -Yola Cephesi Bulunan Gayrimenkul Sahibinin Ödemesi Gereken Katılma Payı: 4.800 TL (200.000 X 0.024) Bu tutar (4.800 TL) gayrimenkulün vergi değerinin %2’sinden fazla olamaz. Bu nedenle gayrimenkul sahibi tarafından ödenmesi gereken katılma payı tutarı 4000 TL olacaktır. 3. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge192 ......... Sosyal YardımlaĢma ve DayanıĢma Vakfına ait taĢınmazların bina inĢaat harcı ile plan ve proje tasdik harcından istisna tutulması; bu taĢınmazlarla ilgili olarak kanalizasyon harcamalarına katılma payının ise aranılması gerekmektedir. -Örnek Özelge193 .......Bu durumda, yol harcamalarına katılma payının, hizmetin yapıldığı yollardan faydalanan gayrimenkul sahipleri arasında ve 89’uncu maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanarak dağıtılması suretiyle tahakkuk ettirilmesi gerekmektedir. Ancak, bu suretle hesaplanacak harcamalara katılma paylarının, bina ve arsalarda vergi değerinin yüzde 2’sini geçmemesi gerekmektedir. Dolayısıyla, gayrimenkullerin vergi değerleri dikkate alınmadan her bir daire sahibi 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları Ġle Ġlgili Hükümlerinin Uygulanmasına ĠliĢkin Yönetmelik Madde 25. 192 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 16.01.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/666619-767/4940 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 193 Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 17.04.2001 tarih ve B.07.0.GEL.66/6613-15/21369 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 191 166 | TBB HARCAMALARA KATILMA PAYI adına ....... lira yol harcamalarına katılma payı tahakkuk ettirilmesi hususu kanun hükümlerine uygun görülmemektedir. -Örnek Özelge194 ....18 Nisan 1961 tarihli "Diplomatik ĠliĢkiler Hakkında Viyana SözleĢmesi" ile 20.05.1975 tarih ve 1901 sayılı Kanun’la uygun bulunan 24 Nisan 1963 tarihli "Konsolosluk ĠliĢkileri Hakkında Viyana SözleĢmesi" hükümlerine göre, gönderilen Devlet veya misyon Ģefi misyon binaları bakımından, ayrıca gönderilen Devlet hesabına hareket eden her kiĢinin malik veya kiracısı olduğu konsolosluk binaları ile meslekten konsolosluk Ģefinin ikametgahı, yerine getirilen belirli hizmetlerin bedeli alan ödemelerin dıĢında bütün milli bölgesel veya beledi vergi ve resimlerden bağıĢıktırlar. Diğer taraftan, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 100’üncü maddesinde, "Yabancı Devletlerin Türkiye'de bulunan elçi konsolos ve maslahatgüzarları (Fahri olanlar hariç) ile yabancı devletin uyruğunda bulunan elçilik ve konsolosluk memurları, bu Kanun hükümlerinden karĢılıklı olmak Ģartıyla muaftır." hükmü yer almaktadır. Bu itibarla, 2464 sayılı, Kanun’un 86’ncı maddesine göre, ..... Belediye BaĢkanlığı tarafından yol ve kaldırımların yapım masraflarına katılım payı (yol harcamalarına katılma payı) karĢılığı istenen meb1ağ, yerine getirilen belirli hizmetlerin bedeli olduğundan adı geçen Büyükelçiliğin anılan sözleĢme hükmüne göre muaf tutulması mümkün değildir. Ancak, söz konusu yazıda Rusya'daki Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliğinden, kamuya ait yol ve kaldırımların yapımı masraflarına katılma payı talep edilmediği belirtilmektedir. Bu durumda, Rusya Federasyonu Büyükelçiliğinin karĢılıklı olmak Ģartıyla yol harcamalarına katılma payından muaf tutulması mümkün bulunmaktadır. -Örnek Özelge195 ……..Tapu kütüğüne korunması gerekli taĢınmaz kültür varlığı kaydı konulmamıĢ ve II’nci grup olarak gruplandırılmıĢ olan gayrimenkulünüzün 2863 sayılı Kanun’un 21’inci maddesi hükmü uyarınca, 2464 sayılı Kanun’a göre alınmakta olan harcamalara katılma paylarından müstesna tutulmasına imkan bulunmamaktadır. Ancak, sözü edilen gayrimekulünüzün tapu kütüğüne "korunması gerekli taĢınmaz kültür varlığıdır" kaydı konulması halinde, söz konusu taĢın- Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü’nün 25.05.2001 tarih ve B.07.0.GEL.66/6614-28/28691 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 22.02.2012) 195 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 06.12.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01007.01-2179 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.02.2013) 194 TBB | 167 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ maz kültür varlıklarında yapılacak onarım ve inĢaat iĢleri harcamalara katılma paylarından istisna edilecektir. -Örnek Özelge196 …..Belediye tarafından yapılan yol çalıĢmaları nedeniyle, sahip olduğunuz gayrimenkulün vergi değeri üzerinden 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na istinaden hesaplanarak ….. tarihinde tarafınıza tebliğ edilen ve …… tarihinde %25 indirimli olarak ödenen yol harcamalarına katılma payı bedeli, ödenmiĢ olan tutar esas alınarak Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi uyarınca 2010 hesap döneminde kurum kazancından indirilebilecektir. -Örnek Özelge197 ….2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 56/b maddesinde, üniversiteler ve ileri teknoloji enstitülerinin genel bütçeye dahil kamu kurum ve kuruluĢlarına tanınan mali muafiyetler, istisnalar ve diğer mali kolaylıklardan aynen yararlanacağı; Ek 7’nci maddede de, vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumlarının, bu Kanun’un 56’ncı maddesinde yer alan mali kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade edeceği ve bunların emlak vergisinden muaf tutulacağı hüküm altına alınmıĢtır. Yukarıda yer alan düzenlemelere göre, sadece ibadet yerlerinden harcamalara katılma payı alınmayacağı hususu düzenlenmiĢ olduğundan, belediyelerce tahsil edilen harcamalara katılma payının Üniversiteniz tarafından ödenmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge198 ….2464 sayılı Kanun’un 86-94’üncü maddelerinde, harcamalara katılma paylarına iliĢkin hükümler düzenlenmiĢ olup organize sanayi bölgeleri ve küçük sanat sitelerinde yapılacak alt yapı yatırımları için söz konusu payların istisna olacağına iliĢkin herhangi bir hükme yer verilmemiĢtir. Buna göre adı geçen kooperatif ortaklarınca sanayi sitesinde yapılmıĢ iĢyerlerinin bina inĢaat harcı ve yapı kullanma izni harcından Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 15.11.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.48.15.0148.15.01/KV-11-113 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.02.2013) 197 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.10.2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.55.15.012011-BGK-ÖZE-01-437 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 08.02.2013) 198 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 05.10.2011 tarih ve B.07.4.DEF.0.72.10.00HARÇLAR-57-22 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 03.02.2013) 196 168 | TBB HARCAMALARA KATILMA PAYI istisna tutulması, yol ve kanalizasyon harcamalarına katılma paylarının ise ödenmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge199 …….Harcamalara katılma payları bina ve arsaların 1319 sayılı Kanun’un 29’uncu maddesine göre tespit edilen emlak vergi değerinin %2'sini geçmeyecek Ģekilde hesaplanacaktır. Bu itibarla, emlak vergi değeri ……..TL, tapu üzerindeki satıĢ bedeli ise ……..TL olan taĢınmaza ait harcamalara katılma payının satıĢ bedeli üzerinden değil, emlak vergi değeri üzerinden hesaplanması gerekmektedir. -Örnek Özelge200 2985 sayılı Toplu Konut Kanunu’nun Ek-9’uncu maddesinin 5492 sayılı Kanun’la eklenen ikinci fıkrasında, "Toplu Konut Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından yapılacak veya yaptırılacak her türlü alt yapı ve üst yapı inĢaatlarıyla ilgili olarak, 26.05.1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ek 6’ncı maddesinde yer alan bina inĢaat harcı ve 84’üncü maddesinin (1) ve (2) numaralı bentlerinde yer alan çeĢitli harçlar, Kanun’daki tarifesinde belirtilen en az tutarlar üzerinden alınır. Bu harçların dıĢında her ne ad altında olursa olsun hizmet karĢılığı olsa dahi baĢkaca bir ücret veya bedel alınamaz. Belediyeler, bu yapılarla ilgili yapı kullanma izin belgesi müracaatları üzerine, Toplu Konut Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından geçici kabulün yapılmıĢ olması kaydıyla baĢkaca belge aranmaksızın 15 gün içinde yapı kullanma izin belgesi vermek zorundadır. Ġstenen diğer belgeler Toplu Konut Ġdaresi BaĢkanlığı tarafından daha sonra tamamlanır." hükmü yer almaktadır. Bu hükümlere göre, TOKĠ tarafından yapılacak veya yaptırılacak her türlü alt yapı ve üst yapı inĢaatlarıyla ilgili olarak bina inĢaat harcının, kayıt ve suret harçlarının, imarla ilgili harçların (ilk parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı ve yapı kullanma izni harcı) 2464 sayılı Kanun’daki tarifesinde belirtilen en az tutarlar üzerinden alınması, söz konusu iĢlerle ilgili olarak belirtilen harçların dıĢında hizmet karĢılığı Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.05.2009 tarih ve B.07.1.GĠB.0.02.66/6614-98 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 03.02.2013) 200 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi BaĢkanlığı’nın 17.09.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.99.16.02.Bel.-Gel-36sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 10.09.2013) 199 TBB | 169 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ dahi olsa herhangi bir ücretin alınmaması ve harcamalara katılma payının ise alınması gerekmektedir 4. HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1991/107 Karar No: 1991/1804 Özet: Su katılım payının alınabilmesi için tesislerden fiilen yararlanılması Ģartının aranılmasının gerekmediği hakkındadır. DanıĢtay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu Esas No : 1991/107 Karar No: 1991/1804 Özet: Belediye encümeninin harcamalara katılma payını belirleyen ve tahsiline izin veren kararlar dava konusu yapılabileceği ancak dava açılabilmesi için katılma payının yarısının ödenmesi gerektiği hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1993/736 Karar No: 1993/3036 Özet: Belediyelerce harcamalara katılma payına karĢı açılacak davada, davanın açılma Ģartı olarak yatırılması öngörülen paranın taĢınmaz malın vergi değerinin % 2’sinin yarısından fazla olmaması gerektiği hakkındadır. 170 | TBB ÜCRETE TABĠ ĠġLER 19.BÖLÜM ÜCRETE TABĠ ĠġLER 1. ÜCRETE TABĠ ĠġLER Belediyeler bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet (...) için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkilidir. Belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢler kendi özel hükümlerine tabidir. 2464 sayılı Kanun’un 97’nci maddesinde, belediyelerin; bu Kanun’da harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaya yetkili oldukları belirtilmiĢ olup, belediyeye tekel olarak verilmiĢ iĢlerin kendi özel hükümlerine tabi olacağı hükme bağlanmıĢtır. 5272 sayılı Belediye Kanunu’nun 59’uncu maddesinin (e) fıkrasında, belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karĢılığı ücretler, belediyelerin gelirleri arasında yer almaktadır. 5216 sayılı BüyükĢehir Belediyesi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin (e) fıkrasında, büyükĢehir belediyesinin yetki alanındaki meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilan ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri ve (m) fıkrasında da, yapılacak hizmetler karĢılığı alınacak ücretler, büyükĢehir belediyelerinin gelirleri arasında sayılmıĢtır. 2. BELEDĠYELERCE ÜCRET UYGULAMA ESASLARI201 Belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydalananlardan yapılan hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak adalet, eĢitlik ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi gerekmektedir. 31 Seri No'lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(16.05.2005 tarih ve 25817 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 201 TBB | 171 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu olan iĢ ve hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya hizmet verilmeyen hallerde; harç ve katılma payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması mümkün bulunmamaktadır. Örnek: Mükellefler tarafından yukarıda açıklanan zemin açma ve toprak hafriyatı için belediyeden izin talebinde bulunulması halinde anılan Kanun’da yer alan tarifelere göre harç alınması gerekmekte olup, bunun için ayrıca ücret alınması mümkün değildir. Ancak, hafriyatta meydana gelen yıkım artığı malzemenin mükellefin talebi üzerine belediyece kaldırılması ve taĢınması halinde ücret alınması mümkün bulunmaktadır. Örnek: BüyükĢehir belediyeleri ile diğer belediyeler, ilan ve reklam vergisi dıĢında verecekleri hizmete karĢılık olarak asma, tahsis ve bakım ücreti alabileceklerdir. Sözü edilen ücretlerin alınabilmesi için mükelleflerin hizmet binaları dıĢında, meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu alanlara cephesi bulunan binalara ve diğer yerlere ilan ve reklamlarını asabilmek için belediyelerden asma, tahsis ve bakım hizmeti talebinde bulunması ve belediyelerin de bu hizmeti yerine getirmesi gerekmektedir. Bu durumda belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmaktadır. Buna karĢılık, ücrete konu edilen ve mükelleflerin hizmet binalarında ve diğer yerlerde bulunan ve belediyelerden asma, tahsis ve bakım hizmeti talep edilmeyen ilan ve reklamları için, 2464 sayılı Kanun’da yer alan ilan ve reklam vergisi dıĢında herhangi bir ücret alınması söz konusu değildir. 3. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ ÖZELGELER -Örnek Özelge202 2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu olan iĢ ve hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya hizmet verilmeyen hallerde, harç ve katılma payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda, belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmakla beraber, ücretlerin hizmetten faydala- Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 21.05.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6614 91/51352 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.02.2012) 202 172 | TBB ÜCRETE TABĠ ĠġLER nanlardan yapılan hizmetin maliyeti göz önünde bulundurularak adalet, eĢitlik ve genellik prensiplerine uygun olarak tespit edilmesi gerekmektedir. -Örnek Özelge203 Belediyelerin harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre ücret almaları mümkün bulunmaktadır. Bu kapsamda, 2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu olan iĢ ve hizmetler için, belediyelerce bu kapsam dıĢında baĢkaca bir iĢ veya hizmet verilmeyen hallerde, harç ve katılma payı dıĢında her ne ad altında olursa olsun baĢka bir bedel alınması mümkün değildir. -Örnek Özelge204 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 67’nci maddesinde, "Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelere ait hâl, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul veya gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı tellallık harcına tabidir." hükmü yer almaktadır. Ayrıca, anılan Kanun’un 68’inci maddesinin birinci fıkrasında, "Tellallık Harcını, mal ve mahsullerini satan gerçek veya tüzelkişiler ödemekle mükelleftirler." denilmekte ve 71’inci maddesinde ise "Tellallık Harcı, belediyelerce görevlendirilecek yetkililer tarafından makbuz mukabili tahsil olunur." hükmüne yer verilmektedir. Diğer taraftan, 4706 sayılı Kanun’un 7’nci maddesinin son fıkrasında ise, "Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Satışı yapılan taşınmaz mallar, satış tarihini takip eden yıldan itibaren beş yıl süre ile emlak vergisine tâbi tutulmaz." hükmü yer almaktadır.1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu’nun 26’ncı maddesinin üçüncü fıkrasında; "Balıkhanelerde, belediyeler tarafından alınacak ücretin miktarı satış bedelinin % 3'ünü geçemez. Bunun dışında her ne ad altında olursa olsun başka bir resim ve ücret alınmaz." denilmektedir. Yukarıda yer alan hükümlere göre, her çeĢit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsul satıĢından tellallık harcının alınabilmesi için satıĢın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hâl, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 25.07.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/662390-066348 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.02.2012) 204 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 21.04.2007 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6605192/36458 sayılı özelgesi (www.gib.gov.tr EriĢim: 20.02.2012) 203 TBB | 173 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte olup harcın mükellefi, mal ve mahsulleri satılan gerçek veya tüzelkiĢilerdir. Mal müdürlüğünce yukarıda belirtilen yerlerde yapılan satıĢlarda, tellallık harcının mükellefi, mal veya mahsulü mal müdürlüğü marifetiyle satılan gerçek veya tüzel kiĢi olduğundan, söz konusu harcın mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi gerekmektedir. Öte yandan, belediyeye ait hâl, balıkhane ve mezat yerleri dıĢında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın yapılacak müzayedelerden tellallık harcı aranılmaması gerekir. Buna göre, yazıya konu su ürünleri ile ilgili olarak; -Belediyelere ait balıkhanelerde satılması halinde, 1380 sayılı Kanun hükmü gereği satıĢ bedelinin % 3'ü tutarında ücret alınması, ayrıca tellallık harcının aranılmaması, -Belediyelere ait hâl ve mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellalı bulundurulan sair yerlerde yapılması halinde, tellallık harcının mal veya mahsulü satılan gerçek veya tüzel kiĢilerden ya da bu kiĢiler adına mal müdürlüğünden belediyece görevlendirilecek bir yetkili vasıtasıyla satıĢ anında defaten makbuz mukabili tahsil edilmesi, gerekmektedir. -Örnek Özelge205 ……5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 77’nci maddesinde; "Genel Müdürlüğe ve mazbut vakıflara ait taĢınmazlar Devlet malı imtiyazından yararlanır, haczedilemez, rehnedilemezler. Tüm iĢ ve iĢlemleri, her türlü vergi, resim, harç ve katılım payından istisnadır..." hükmü yer almaktadır. Aynı Kanun’un 3’üncü maddesinde de; mazbut vakıf tanımının bu Kanun uyarınca Genel Müdürlükçe yönetilecek ve temsil edilecek vakıflar ile mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuĢ ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıfları ifade edeceği açıklanmıĢtır. Bu itibarla, BaĢbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü Ġstanbul 2. Bölge Müdürlüğünce yazılan ve çeĢitli kurumlara dağıtımı yapılan Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 30.04.2012 tarih ve B.07.1.GĠB.4.34.18.01175.02[Ek-1-2012/7-1.3.4398]-1494 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2013) 205 174 | TBB ÜCRETE TABĠ ĠġLER 6/4/2010 tarihli yazıda bahsi geçen Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı görüĢü Vakıflar Genel Müdürlüğüne ve mazbut vakıflara ait taĢınmazlar ile ilgili olup bu statüde olmayan Vakıf Üniversitenizin 5737 sayılı Kanun’un 77’nci maddesi hükmünden yararlanmasına imkân bulunmamaktadır. Yukarıda yer alan kanun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, yaptırılacak olan üniversite binasının inĢaat giderlerinin Üniversiteniz tarafından karĢılanması kaydıyla bina inĢaat harcından istisna tutulması; imar ile ilgili harçlar, harcamalara katılma payları ve ücretlerin ise alınması gerekmektedir. -Örnek Özelge206 775 sayılı Kanun’un 33’üncü maddesinde; "Bu Kanun hükümlerine dayanılarak yapılan ivazlı veya ivazsız devir, temlik, kamulaĢtırma, alım, satım, kira, geri alma, geri verme, ifraz, tevhit, tescil, cins değiĢikliği, rehin tesis ve terkini, ıslah, değiĢiklik, onarım, inĢa ve ikmal gibi her türlü iĢlemler, sözleĢmeler, beyannameler ve benzerleri, tasarruf bonosundan ve her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır." hükmü bulunmaktadır. Öte yandan imar çapı; belediyelerce bir arsanın üzerine yapılabilecek olan yapının taban alanını, toplam inĢaat alanını, kat adedini, binanın yüksekliğini, komĢu mesafelerini ve yol cephelerini gösteren onaylı belge Ģeklinde olup, imar çapı ücreti ise belediyeler tarafından 2464 sayılı Kanun’da harç ve katılma payı konusu yapılmayan, ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edilecek hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre alınan bir bedeldir. Yukarıda yer alan Kanun hükümleri ve açıklamalar uyarınca, Kooperatifinizin 775 sayılı Kanun kapsamında inĢa edeceği konutlar ile ilgili olarak inĢaat ruhsatı çıkarmak için ilgili belediyece istenilen imar çapı ücreti, ifa edilecek hizmet için belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre alınan bir bedel olduğundan ve 2464 sayılı Kanun ile 775 sayılı Kanun’da imar çapı ücretine iliĢkin bir muafiyet hükmü bulunmadığından, Kooperatifiniz tarafından 2464 sayılı Kanun’un 97’nci maddesi gereğince imar çapı ücretinin ödenmesi gerekmektedir. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 17.03.2010 tarih ve B.07.1.GĠB.4.26.15.0166-2/1-5 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 02.03.2013) 206 TBB | 175 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ -Örnek Özelge207 ……. Belediyesi sınırları içerisinde yaptırılacak olan otel inĢaatı yatırımının teĢviki Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Devlet Planlama TeĢkilatınca karara bağlanmıĢ ise, söz konusu otel binası inĢaatının bina inĢaat harcından istisna tutulması ve inĢaat ruhsat ücretinin alınmaması, imar durum ücretinin de yukarıda yapılan açıklamalar dikkate alınmak suretiyle alınması gerekmektedir. 4. ÜCRETE TABĠ ĠġLER ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARLARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1991/107 Karar No: 1991/1804 Özet: MenĢe Ģahadetnamesi ve muayene belgesi belediyenin bir hizmeti karĢılığında verildiğinden, belediyenin bu hizmeti karĢılığında ücret talep etmesinin yerinde olduğu hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1991/107 Karar No: 1991/1804 Özet: Proje onanmasına iliĢkin alınan ücret vergi, resim ve harç niteliğinde olmadığından kendi Kanunu ile tanınan istisnanın olaya uygulanamayacağı hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1994/67 Karar No: 1994/4245 Özet: Ruhsatsız faaliyet muayene ücreti belediyelerin Asli ve zorunlu kamusal görevlerinden olduğu için istenilen ücretin kanuni olmadığı hakkındadır. DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1989/4796 Karar No: 1990/3636 Özet: Belediye tarafından iĢletilen iskeleye yanaĢan feribotun iskeleye yanaĢtığı an Palamar bağlama iskeleden ayrıldığı anda da Palamar çözme hizmetlerinin verildiği doğal olduğundan, bu hizmetler için 2464 sayılı Yasa’nın 97’nci maddesine istinaden ücret istenebileceği hakkındadır. Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı’nın 03.06.2008 tarih ve B.07.1.GĠB.0.66/6609595/55957 sayılı özelgesi. (www.gib.gov.tr EriĢim: 01.03.2013) 207 176 | TBB ÜCRETE TABĠ ĠġLER 20.BÖLÜM MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE PAY 1. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE PAY Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı milli saraylar hariç belediye ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzelkiĢilerce iĢletilen her türlü müzelerin giriĢ ücretlerinin %5'i belediye payı olarak ayrılır. Belediye payı olarak ayrılan miktarın, tahsili takip eden ayın 15'inci günü akĢamına kadar müzenin bulunduğu yer (27.6.1984 gün ve 3030 sayılı Kanun’un uygulandığı Ģehirde Büyük ġehir Belediyelerine) belediyesine ödenmesi mecburidir. Büyük ġehir Belediyelerince tahsil edilen payın yüzde 75'i ĠçiĢleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusları oranında ilgili ilçe belediyelerine dağıtılır. Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde faaliyet gösteren maden iĢletmelerince, 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 14’üncü maddesinde yer alan paylara ilaveten yıllık satıĢ tutarının % 0,2'si nispetinde belediye payı ayrılır. Bu pay, Devlet hakkının Hazineye ödenmesi sırasında ruhsat sahibi tarafından ilgili belediyeye ödenir. 2. MÜZE GĠRĠġ ÜCRETLERĠ ĠLE MADENLERDEN BELEDĠYELERE PAY ĠLE ĠLGĠLĠ YARGI KARARI DanıĢtay Dokuzuncu Daire Esas No : 1991/1456 Karar No: 1991/4138 Özet: Eski eserleri ihtiva eden, özel koruma altına alınan ve Kültür Bakanlığınca giriĢ ücretine tabi tutulan yerlerin giriĢ ücretlerinin %40’ının belediye payı olarak ayrılması gerektiği hakkında. TBB | 177 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 21.BÖLÜM BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KANUNLARDA YER ALAN ĠSTĠSNA VE MUAFĠYETLER Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer almayan, ancak diğer kanunlarda düzenlenmiĢ bulunan Belediye Gelirleri Kanunu ile ilgili diğer muafiyet ve istisnalar bulunmaktadır. Söz konusu muafiyet ve istisnalar; ilgili kanun, kanun hükmünde kararnameler ile düzenleme içerikleri aĢağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo 68: Diğer Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Yer Alan Muafiyet ve Ġstisnalar Sıra KANUN No NO 1 2 KANUN’UN, K.H.K. ADI 320 Milli Piyango TeĢkiline Dair Kanun 4759 Ġller Bankası Kanunu 178 | TBB KABUL TARĠHĠ 05.07.1939 13.06.1945 R.G. TARĠHĠ VE KONU ÖZETĠ NO.SU 11.07.1939 4255 23.06.1945 6039 Madde 9- Piyango Ġdaresinin hasılatı ile bilet, liste ve ilanları ve resmi dairelerle olan muhaberatı, keĢidede kazananların ikramiye ve amortileri: Devlet, belediye ve özel idarelere ait her türlü vergi ve resimden muaf tutulmuĢtur. Madde 23/B- Bankanın malı olup görevleri için kullandığı gayrimenkuller her türlü vergi ve resimden muaftır. BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KAN. YER ALAN ĠS. VE MUA. Madde13- I- ġehir içinde postayı taĢıyan memur ve dağıtıcılar; resmi idareler, belediyeler ve ortaklıklar tarafından alınan yolculuk ücretlerini ve bu ücretlere zammolunan vergi ve resimleri vermekten muaftırlar. Madde13- II - Postanın kendi taĢıtları da özel idare ve belediyelerce alınan resimlerden muaftır. 3 5584 Posta Kanunu 02.03.1950 08.03.1950 7451 Madde 19 – P.T.T. Ġdaresi tarafından posta maddelerinin ve paraların kabulünde verilen makbuzlarla, teslim veya ödemede kullanılan haber verme kağıtları, senetler, posta çekleri, biriktirme sandığı cüzdanları, posta maddelerine veya paralara ait olarak talimatları gereğince idare veya ilgililer tarafından doldurulan formüller, postaya verilen maddeler ile paralar hakkındaki her türlü istek ve Ģikayetleri bildiren yazılar, tazmin edilen maddelere ve havalelere ait senetler, posta maddeleriyle paralar hakkında P.T.T. Ġdaresince ilgililerden istenilen belge ve bildirimler, P.T.T. servisleri hakkında halk tarafından yapılabilecek teklifler ve bunların iliĢkileri ve posta vasıtasıyla yapılan ilanlar, damga resmi ile her türlü vergi ve resimden muaf olduğu gibi posta maddeleri veya içlerinde bu maddelerin bulunduğu çuval, sandık ve benzerleri rıhtım, iskele ve müruriye resimleri ile özel idare ve belediyelerce alınan diğer her türlü vergi ve resimlerden muaftır. TBB | 179 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 4 5 6 6529 1606 5362 180 | TBB TMO Tarafından veya Nam ve Hesabına Hariçten Ġthal Olunacak Hububat ve Unlarla Bunların Naklinde Kullanılacak Her Nevi Malzemenin Ġthal Vergisi ile Resim ve Harçlardan Muaf Tutulması Hakkında Kanun Madde 1- TMO tarafından veya nam ve hesabına hariçten ithal olunacak 25.03.1955 Bazı Dernek ve Kurumların Bazı Vergilerden, Bütün 11.07.1972 Harç ve Resimlerden Muaf tutulmasına ĠliĢkin Kanun Esnaf ve Sanatkarlar Meslek KuruluĢları 07.06.2005 Kanunu 02.04.1955 8971 hububat ile unlar ve bunların ambalaj maddeleri giriĢ gümrük vergisiyle hususi ve idari belediyelere ait her türlü vergi, resim, harç, rıhtım resmi ve ithalde alınan sair bilumum vergi, resim ve harçlardan istisna edilmiĢtir. Madde 1- Türkiye Kızılay Derneği, Türk Hava Kurumu, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme 20.07.1972 14251 Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye Yardım Sevenler Derneği ve resmi darülaceze kurumları ile DarüĢĢafaka Cemiyeti ve YeĢilay Derneği kendilerine terettüp eden vergi, resim ve harçtan muaf tutulmuĢtur. 21.06.2005 25852 Madde 65 - Esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluĢlarının, kuruluĢ amaçlarını gerçekleĢtirmek ve bu amaçlarına uygun olarak kullanılmak üzere iktisap ettikleri ve edecekleri gayrimenkuller ile bu kuruluĢların görevleri dolayısıyla elde ettikleri gelirler, katma değer vergisi ve emlak vergisi hariç her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır. BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KAN. YER ALAN ĠS. VE MUA. Madde 21 – Tapu kütüğüne "korunması gerekli taĢınmaz kültür varlığıdır" kaydı konulmuĢ olan ve I’inci ve II’nci grup olarak gruplandırılmıĢ bulunan taĢınmaz kültür varlıkları ile arkeolojik sit alanı ve doğal sit alanı olmaları nedeniyle üzerlerine kesin yapılanma yasağı getirilmiĢ taĢınmaz kültür ve tabiat varlıkları olan parseller her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Kültür varlıklarının korunması maksadıyla tespit, proje, bakım, onarım, restorasyon ve 7 2863 Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kazı ile müzelerin güven- 21.07.1983 23.07.1983 18113 liği için kullanılmak Ģartıyla, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Milli Savunma Bakanlığı, Bakanlıkça ve Vakıflar Genel Müdürlüğünce dıĢardan getirilecek her türlü araç, gereç, makine, teknik malzeme ve kimyevi maddeler ile altın ve gümüĢ varak, her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Koruma bölge kurulları kararına uygun olarak bu taĢınmaz kültür varlıklarında yapılan onarım ve inĢaat iĢleri Belediye Gelirleri Kanunu gereğince alınacak vergi, harç ve harcamalara katılma paylarından müstesnadır. TBB | 181 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Madde 48 – Türkiye Radyo - Televizyon Kurumunun ihtiyacı için yurt dıĢından getirilecek radyo ve televizyon vericileri, stüdyo cihazları, iĢletme malzemesi ve 8 2954 Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu yedekleri ile yayınlarda 11.11.1983 14.11.1983 18221 kullanılan alet ve edevat, program yüklü film ve bantları; damga resmi dahil, gümrük vergi ve resimleri, belediye hissesi ve harçlarından muaftır. Kurumun iktisap ettiği ve edeceği radyo ve televizyon verici ve aktarıcı binaları emlak vergisi ve tapu harçlarından muaftır. 9 2982 Konut ĠnĢaatında Ve Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Yapılacak Yatırımlarda Vergi, 24.02.1984 Resim ve Harç Ġstisna Ve Muaflıkları Tanınması Hakklnda Kanun Madde 2 – Bu Kanun hükümlerine göre uygulanacak istisna ve muaflıklar; veraset ve intikal vergisi, damga vergisi, 01.03.1984 18328 banka ve sigorta muameleleri vergisi, emlak vergisi, harçlar ve resimler ile Belediye Gelirleri Kanunu gereğince alınan vergi, resim ve harçları kapsar. Madde 21 – OSB tüzel kiĢiliği, bu Kanun’un uygulanması ile ilgili 10 4562 Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu 12.04.2000 15.04.2000 24025 iĢlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Atık su arıtma tesisi iĢleten bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz. 182 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KAN. YER ALAN ĠS. VE MUA. 11 4636 Millî Savunma Bakanlığı Akaryakıt Ġkmal ve NATO POL Tesisleri ĠĢletme BaĢkanlığının KuruluĢu ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin DeğiĢtirilerek 05.04.2001 Kabulü ve Devlet Memurları Kanunu ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Eki Cetvellerde DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun Madde 8- BaĢkanlığın her türlü faaliyet ve gelirleri; katma değer vergisi hariç 13.04.2001 24372 olmak üzere Hazineye, katma bütçeli idarelere, belediyelere ve özel idarelere ait her türlü vergi, resim, harç, fon, zam ve ardiye ücretlerinden muaftır. Madde 8 – Bölgelerin kurulması için gerekli arazi temini, alt yapı ve idare binası inĢası ile ilgili giderlerin yönetici Ģirketlerce karĢılanamayan kısmı yardım amacıyla 12 4691 Teknoloji GeliĢtirme Bölgeleri Kanunu Bakanlık bütçesine konu- 26.06.2001 06.07.2001 24454 lan ödenekle sınırlı olmak üzere karĢılanabilir. Yönetici Ģirket, bu Kanun’un uygulanması ile ilgili iĢlemlerde her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır. Atık su arıtma tesisi iĢleten Bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz. TBB | 183 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 13 2547 Yüksek Öğretim Kanunu 04.11.1981 06.11.1981 17506 Ek Madde 7 – (Ek:17/8/1983 - 2880/32 md.; DeğiĢik:3/4/1991 3708/6 md.) Vakıflarca kurulacak yükseköğretim kurumları, bu Kanun’un 56’ncı maddesinde yer alan mali kolaylıklardan, muafiyetlerden ve istisnalardan aynen istifade ederler ve bunlar emlak vergisinden muaf tutulurlar. Madde 23/d- Kurumca yapılan bütün iĢlemler ve bu iĢlemler için ilgililere verilmesi veya bunlardan alınması gereken yazı ve belgeler ve bunların suretleri, ilgili kanunlarda Kurumun adı veya kuruluĢ kanununda yazılı 14 4904 Türkiye ĠĢ Kurumu Kanunu olmasa dahi her türlü 25.06.2003 05.07.2003 25159 vergi, resim ve harç ile belediyelerde yürütülecek her türlü hizmet karĢılığından alınan ücretler ve Kurumun doğrudan doğruya hizmetlerinden yararlanmadığı fon ve kuruluĢlara katkı paylarından muaftır. Diğer kanunlarda yer alan bütün muafiyet ve istisnalar saklıdır. 15 7269 184 | TBB Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Ted- 15.05.1959 birler Yapılacak Yardımlara Dair Kanun Madde 45- Afetlerden zarar görenlere yardımda bulunmak üzere kurulan 25.05.1959 10213 Milli Yardım Komitesi ile Mahalli Yardım Komitelerine makbuz mukabilinde yapılacak bağıĢ ve yardımlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna tutulmuĢtur. BELEDĠYE GELĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ OLARAK DĠĞER KAN. YER ALAN ĠS. VE MUA. 16 2560 ĠSKĠ Genel Müdürlüğünün KuruluĢ ve 20.11.1982 Görevleri Hakkında Kanun 23.11.1981 17523 Madde 21 - a) ĠSKĠ'nin görevleri için kullandığı taĢınmaz malları, tesisleri, iĢlemleri ve faaliyetleri her türlü vergi resim ve harçtan muaftır. b) (DeğiĢik bent: 05.06.1986 - 3305/1 md.) Yabancı ülkelerden getirilecek veya bagıĢ yoluyla sağlanacak araç ve gereçler için BüyükĢehir Belediyesine kanunlarla tanınan muafiyetler ĠSKĠ' için de geçerlidir. TBB | 185 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 22.BÖLÜM BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde düzenlenmiĢ bulunan uzlaĢma hükümleri, belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için de yalnızca tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin olarak uygulanmaktadır. Dolayısı ile belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için tarhiyat öncesi uzlaĢma müessesesi bulunmamaktadır. UzlaĢma müessesi mükellefler hakları açısından son derece önemli bir uygulamadır. Özellikle Belediye Gelirleri Kanunu kapsamındaki vergi ve harçlar mükelleflerin sayısal olarak büyük bir bölümünü ilgilendirmektedir.208 1.KANUNĠ DÜZENLEMELER Vergi Usul Kanunu’nun “UzlaĢmanın Konusu, Kapsamı, Komisyonlar ve ġekli” baĢlığını taĢıyan Ek 1’inci maddesinin 2’nci fıkrasında; “Sürekli, geçici ve merkezi uzlaĢma komisyonlarının teĢkili, uzlaĢmaya müracaat etmeye yetkili olanların belirlenmesi, uzlaĢmanın Ģekli, uzlaĢmaya konu edilebilecek vergi, resim ve harçların belirlenmesi, uzlaĢma komisyonlarının yetkileri, uzlaĢmanın yapılmasına iliĢkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir. Ġl özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar için bu yönetmelik ĠçiĢleri Bakanlığınca hazırlanır.” hükmü yer almaktadır. Belediyeler tarafından uygulanan Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin usul ve esaslar ĠçiĢleri Bakanlığı tarafından düzenlenen Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği209 ile belirlenmiĢtir. Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesine dayanılarak çıkarılan Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; belediyelere ait vergi, resim ve harçlardan hangilerinde uzlaĢma yoluna gidilebileceği ve uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri Fazıl AYDIN: “Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyelerde UzlaĢma Uygulaması”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Ağustos/2013, sayı:304,s,7. 209 01.08.2003 tarih ve 25186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 208 186 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda ĠçiĢleri Bakanlığı yetkili kılınmıĢtır. 5604 sayılı Malî Tatil Ġhdas Edilmesi Hakkında Kanun’un210 1/7’nci maddesinde; belediyeler tarafından tarh ve/veya tahsil edilen vergi, resim ve harçlarla ilgili olarak mali tatil uygulanmayacağı hüküm altına alınmıĢtır. Bu yetki çerçevesinde uzlaĢma kapsamına girecek vergi, resim ve harçlar ile uzlaĢma komisyonlarının yetkileri ise 1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği211 ile belirlenmiĢtir. Konu ile ilgili 5393 sayılı Belediye Kanunu’ndaki212 ilgili hükümler aĢağıda yer almaktadır. Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu uyuĢmazlıkların anlaĢmayla tasfiyesine karar vermek belediye yetkisinde bulunmaktadır. (Madde 15/k) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan ve miktarı beĢbin TL'den fazla dava konusu olan belediye uyuĢmazlıklarını sulh ile tasfiyeye, kabul ve feragate karar vermek belediye meclisinin yetkisi dahilindedir. (Madde 18/h) Vergi, resim ve harçlar dıĢında kalan dava konusu olan belediye uyuĢmazlıklarının anlaĢma ile tasfiyesine karar vermek belediye encümeninin yetkisinde bulunmaktadır. (Madde 34/f) 2.UZLAġMANIN KAPSAMI 2.1.Genel Olarak UzlaĢmanın Kapsamı Belediyelere ait vergi, resim ve harçlarda tarhiyat sonrası uzlaĢma uygulamasının genel olarak kapsamına; belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi, resim ve harçların asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları girmektedir. Vergi Usul Kanunu’nun 352’nci maddeye göre kesilen usulsüzlük cezaları ise uzlaĢma kapsamına girmemektedir. Ayrıca, Belediye Gelirleri Kanunu’na göre alınacak katılım paylarında uzlaĢma yapılamaz. (Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği Madde 15) 28.03.2007 tarih ve 26476 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıĢtır. 29.06.2004 tarih ve 25507 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 212 13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır. 210 211 TBB | 187 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 2.2. UzlaĢma Kapsamındaki Belediye Gelirleri 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsilatı doğrudan belediyeler tarafından yapılan gelirler - Vergiler i. Ġlan ve Reklam Vergisi ii. HaberleĢme Vergisi iii. Eğlence Vergisi iv. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi v. Yangın Sigortası Vergisi vi. Çevre Temizlik Vergisi -Harçlar i. ĠĢgal Harcı ii. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı iii. Kaynak Suları Harcı iv. Tellallık Harcı v. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı vi. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı vii. Bina ĠnĢaat Harcı viii. ÇeĢitli harçlar a. Kayıt ve Suret Harcı b. Ġmar ile ilgili harçlar - Parselasyon Harcı - Ġfraz ve Tevhit Harcı c. ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı d. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı e. Sağlık Belgesi Harcı Ġmar ile ilgili harçlardan; Plan ve Proje Tasdik Harcı, Zemin Açma Ġzni ve Toprak Hafriyatı Harcı ile Yapı Kullanma Ġzni Harcı ise 1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliğinde belirtilmediğinden uzlaĢma kapsamı dıĢında bulunmaktadır.213 Ayrıca diğer kanunlarda belediye geliri olarak kabul edilecek ve bu idarelerce tarh ve tahakkuk edilecek diğer vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin 213 1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği Madde 1. 188 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları da uzlaĢma kapsamındadır. 3.UZLAġMA KOMĠSYONU UzlaĢma komisyonları; belediye bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için belediye baĢkanının veya görevlendireceği baĢkan yardımcısı (büyükĢehir belediyesinde genel sekreter, genel sekreter yardımcısı veya daire baĢkanı) baĢkanlığında, belediye gelir Ģube müdürü, gelir Ģube müdürü olmayan yerlerde belediye hesap iĢleri müdürü, hesap iĢleri müdürü olmayan yerlerde muhasebeci ile belediye encümenlerince saymanlık biriminden seçilecek bir memur üyeden müteĢekkil üçer üyeden kurulur.214 Bu komisyonlar üyelerinin tamamının katılmasıyla toplanırlar ve çoğunlukla karar verirler. Komisyon baĢkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin baĢında bulunmamaları halinde, vekalet edenler komisyonda görev yaparlar. 4.UZLAġMA KOMĠSYONU YETKĠSĠ Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda ĠçiĢleri Bakanlığı yetkili kılınmıĢtır. ĠçiĢleri Bakanlığı söz konusu yetki dahilinde uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda uzlaĢma komisyonlarını yetkili kılmıĢtır. Bu çerçevede; belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları konusunda uzlaĢmaya uzlaĢma komisyonları yetkilidir. 5.UZLAġMA SÜRECĠ215 5.1.UzlaĢma Talebi UzlaĢma talebinin, ceza ihbarnamesinin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde mükellef veya ceza muhatabı tarafından bizzat veya resmi vekaletnamesini haiz vekili; tüzel kiĢiler, küçükler, kısıtlılarla vakıflar veya cemaatler gibi tüzel kiĢiliği olmayan teĢekküllerde 214 215 Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği Madde 6. 1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği. TBB | 189 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ bunların kanuni temsilcileri tarafından yetkili uzlaĢma komisyonuna yazı ile yapılması gerekir. UzlaĢma dilekçeleri kanuni süresi içinde komisyonlara bizzat verilebileceği gibi posta ile taahhütlü olarak da gönderilebilir. UzlaĢma komisyonuna baĢvurma ve görüĢmelere katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kiĢinin avukat olması Ģart değildir. Bu kiĢilerin Noterlik Kanunu’nun 60’ıncı maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına kesilen ceza miktarında uzlaĢmaya yetkili oldukları Ģerhini taĢıyan resmi vekaletnameye sahip olmaları yeterlidir. UzlaĢma talebi, ihbarnamede yazılı vergi ve cezanın tamamı için yapılır. Kısmi uzlaĢma talebinde bulunulamaz. UzlaĢma talepleri; - Talebin uygun Ģekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığı, - UzlaĢmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığı, yönlerinden incelenir. Bu inceleme sonucunda, uzlaĢma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun Ģekilde yapılmadığının tespiti halinde, talep reddedilecektir. 5.2.UzlaĢma Daveti UzlaĢma talebinin süresinde ve usulüne uygun Ģekilde yapıldığının ve komisyonun yetkisi içinde bulunduğunun anlaĢılması halinde, uzlaĢma ile ilgili olarak yapılacak görüĢmelere bizzat katılması veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüĢmenin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekretaryası tarafından yazı ile en az 15 gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi üzerine onbeĢ günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir tarih uzlaĢma günü olarak belirlenebilir. UzlaĢma davetiyesi muhatabına Vergi Usul Kanunu’nun tebliğ hükümlerine göre tebliğ edilir. Tebliğ tarihini ve imzayı içeren alındı belgesi uzlaĢma dosyasına konulur. 5.3.UzlaĢmaya Katılım Mükellefin veya resmi vekaletini haiz vekilinin uzlaĢma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde, uzlaĢma görüĢmelerine baĢlanır. Mükellef, uzlaĢma görüĢmelerinde bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci veya 3568 sayılı Kanun’a göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubunu da bulundurabilir. Temsilci ve/veya 190 | TBB BELEDĠYE GELĠRLERĠNDE UZLAġMA MÜESSESESĠ meslek mensubu vekalete haiz olmaksızın ilgili tutanakları imzalayamaz. Temsilci ve/veya meslek mensubu görüĢlerini açıklamak üzere de uzlaĢma komisyonu toplantısına katılabilirler. 6.UZLAġMANIN SONUÇLARI216 6.1.UzlaĢmanın Sağlanması Yapılan görüĢme sonucunda uzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon baĢkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır. Bu tutanağın bir nüshası mükellef veya vekiline derhal verilir. Bir nüshası gerekli iĢlem yapılmak üzere hesap iĢleri servisine aynı gün intikal ettirilir. Bir nüshası da uzlaĢma komisyonunda oluĢan dosyalarda saklanır. 6.2.UzlaĢmanın Sağlanamaması UzlaĢma sağlanamadığı takdirde (mükellef veya vekilinin uzlaĢma komisyonunun davetine icabet etmemesi, komisyona geldiği halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır.) komisyonca bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası mükellefe verilir. Mükellefin uzlaĢma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tutanağın bir örneği tebliğ edilmek üzere mükellefin bildirdiği adresine, iki örneği de hesap iĢleri servisine gönderilir. UzlaĢmanın sağlanamaması halinde, vergi ve ceza için yeniden uzlaĢma talebinde bulunulamayacaktır. 6.3.UzlaĢmanın Vaki Olmaması UzlaĢmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda), komisyon nihai teklifini tutanağa geçirir. Mükellef dava açma süresinin son günü akĢamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap iĢleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaĢma vaki olmuĢ sayılacak ve buna göre iĢlem tesis edilir. Belirlenen uzlaĢma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün toplanamayacağının anlaĢılması halinde, yeni bir uzlaĢma günü belirlenerek mükellefe bildirilir. 216 1 Sıra No’lu Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyeler UzlaĢma Tebliği. TBB | 191 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 6.4.UzlaĢmanın Ertelenmesi UzlaĢma müzakeresinin belirlenen günde sonuçlandırılamaması veya daha ayrıntılı bir inceleme ya da araĢtırma yapılmasını gerektirmesi halinde, uzlaĢma görüĢmesi ya aynı gün belirlenen ya da sonradan belirlenerek mükellefe bildirilecek bir baĢka tarihe ertelenebilir. Bu durum, komisyon baĢkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunarak tutanak uzlaĢma dosyasında saklanır. 192 | TBB EKLER EKLER TBB | 193 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ 194 | TBB EKLER EK:1 BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU BAKANLAR KURULU KARARLARI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU BAKANLAR KURULU KARARLARI TABLOSU BAKANLAR KURULU KARARI Tarihi Sayısı Karar Sayısı: 91/1365 03.02.1991 20780 Karar Sayısı: 92/3278 05.09.1992 21336 Karar Sayısı: 93/5105 31.12.1993 21805 Karar Sayısı: 97/10349 16.12.1997 23202 Karar Sayısı: 2005/8730 07.05.2005 25808 Karar Sayısı: 2005/9817 26.12.2005 26035 TBB | 195 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ EK:2 BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU GENEL TEBLĠĞLERĠ BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU GENEL TEBLĠĞLER TABLOSU Resmi Gazete Tarihi Resmi Gazete Sayısı 1 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 21.08.1981 17435(Mülga)217 2 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460 3 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460 4 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460 5 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460(Mülga)218 6 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460 8 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460 9 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.09.1981 17460 11 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 25.09.1982 17823 12 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 19.04.1983 18023 14 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 08.01.1994 21812 15 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 28.02.1994 21858 16 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 14.05.1994 21934 17 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 29.06.1994 21975 18 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 28.07.1994 22004 19 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 21.12.1994 22148 21 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 25.12.1995 22504 GENEL TEBLĠĞ 28.06.2013 tarih ve 28691 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(Seri No: 1)’nin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ” ile 28.06.2013 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıĢtır. 218 28.06.2013 tarih ve 28691 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği(Seri No: 5)’nin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ” ile 28.06.2013 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıĢtır. 217 196 | TBB EKLER 22 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 13.12.1996 22846 23 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.12.1997 23202 24 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 01.12.1998 23540 25 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.01.1999 23585 26 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.12.1999 23908 27 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 21.12.2000 24267 28 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 14.12.2001 24613 29 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 28.12.2002 24977 30 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 10.01.2004 25342 31 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 16.05.2005 25817 32 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 30.12.2005 26039 33 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 20.12.2006 26382 2007/1 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebli23.02.2007 ği 26443 34 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 26.12.2007 26738 35 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 23.12.2008 27089 36 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 15.01.2009 27111 37 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 12.08.2009 27317 38 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 29.12.2009 27447 39 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 29.12.2010 27800 (6.Mükerrer) 40 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 26.12.2011 28154 41 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 28.02.2012 28218 42 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği 31.12.2012 28514 (4.Mükerrer) TBB | 197 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ EK:3 BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU SĠRKÜLERĠ BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU SĠRKÜLERĠ TABLOSU SĠRKÜLER Tarihi Sayısı Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/1 02.03.2005 BGK-1/2005-1 Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/2 14.12.2006 BGK-2/2006-1 Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/3 26.04.2007 BGK-1/2007-1 Belediye Gelirleri Kanunu Sirküleri/4 06.07.2007 BGK-4/2007-2 198 | TBB EKLER EK:4 BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU UYGULAMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠKLER EK:4/1 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN ÇEġĠTLĠ HARÇLARLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN ÇEġĠTLĠ HARÇLARLA ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK Resmi Gazete Tarihi : 21.08.1981 Resmi Gazete Sayısı: 17435 Genel Hükümler Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı 26/5/1981 gün ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ikinci kısmının sekizinci bölümünde yer alan çeĢitli harçların uygulanması esaslarını göstermektir. Kapsam Madde 2- Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun a) Kayıt ve Suret Harçları ile ilgli 79’uncu, b) Ġmar ile ilgili Harçlara ait 80’inci, c) ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı ile ilgili 81’inci, d) Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı ile ilgili 82’nci, e) Sağlık Belgesi Harcı ile ilgili 83’üncü, Maddeleri ile bu harçlara iliĢkin tarifeleri gösterir 84’üncü ve uygulanma esasları ve ödenmeleri ile ilgili 85’inci maddede yer alan hükümleri kapsar. Yasal Dayanak Madde 3- Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 85’inci maddesi uyarınca ĠçiĢleri Bakanlığı’nca hazırlanmıĢtır. TBB | 199 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Uygulama Esasları Kayıt ve Suret Harcı Madde 4- Belediyeler ve Belediyelere bağlı müesseselerden istenecek her türlü kayıt suretleriyle, gayrimenkullerle ilgili harita, plan, proje ve kroki suretlerinin verilmesi bu harca tabidir. Harcın Hesaplanması Madde 5- Bu harcın hesaplanmasında sahifeye bağlı suretlerde sahife adedi, sahifeye bağlı olmayan suretlerde ise normal bir daktilo sahifesinin alanı birim kabul edilir, bulunacak itibari sahife adedi esas alınır. Harcın hesaplanmasında yarım ve yarımı aĢan sahifeler tam sahife sayılır. Harita, plan ve krokilerin suretlerine ait harçların hesaplanmasında, alanı 1 m2 den küçük olan suretler 1 m2 sayılır, metre kareyi aĢan miktarlar hesaplamada tam’a çıkarılır. Ġmar Ġle Ġlgili Harçlar Madde 6- Bu harçlar Ġmar Mevzuatı gereğince Belediyeler tarafından ilk parselasyon, ifraz ve tevhid, plan ve proje tasdiki, zemin açma ve toprak hafriyatı izni, yapı izni ve denetlenmesi ile yapı kullanma izni karĢılığında tahsil edilir. Tanımlar Madde 7- Yukarıdaki maddede yer alan deyimlerden; a) Ġlk parselasyon: Bir taĢınmazın onaylı 1/1000 ölçekli Ġmar Uygulama Planları gereğince tapuya tescil edilebilecek ve üzerinde imar mevzuatına uygun inĢaat yapılabilecek parçalara bölünmesidir. b) Ġfraz: Bir taĢınmazın imar mevzuatı yönünden inĢaata elveriĢli parsellere bölünmesidir. c) Tevhid (BirleĢtirme): Birden fazla parseli, üzerinde bina yapılabilecek Ģekilde birleĢtirmektir. d) Plan ve Proje Tasdiki : 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun 20/7/1972 tarih ve 1605 sayılı Kanun’la değiĢik 4’üncü maddesinde belirtilen ve yapı ruhsatı almak için dilekçe ekinde belediyeye verilmesi gereken mimari, statik ve tesisat, plan, proje resim ve hesapların tasdikidir. e) Zemin Açma ve Toprak Hafriyatı 1. Zemin Açma: Gayrimenkul sahiplerince pis su mecralarının yapının bulunduğu sokaktaki lağım Ģebekesine veya varsa umumi fosseptiğe bağlanması veya elektrik, temiz su, P.T.T. hattı gibi teknik alt yapı hizmetlerinin götürülmesi amacı ile belediyelerce tespit edi200 | TBB EKLER lecek esaslar dahilinde yol, kaldırım, meydan veya benzeri yerlerin kazanılmasıdır. 2. Toprak Hafriyatı : Temel kazısı ile inĢaat sahasında daha önceden mevcut olup da bu inĢaat sebebiyle kaldırılması gereken yıkım artığı malzemenin belediyece gösterilecek yere dökülmesi ve bu yerlerin tesviyesi faaliyetlerinin bütünüdür. f) Yapı Ġzni ve Denetleme: Ġmar Nizamnamesinin 7’nci maddesi uyarınca yapı yerinin gösterilmesi, temel vizesi ve inĢaat süresince belediyelerce sürdürülecek denetleme iĢlemlerinin bütünüdür. g) Yapı Kullanma Ġzni: Belediye Fen ve Sağlık görevlilerince yapının tamamlanmasını müteakip, 6785 sayılı Ġmar Kanunu’nun ilgili maddelerine göre yapılan kontrol sonucunda verilen iskan (oturma) iznidir. Ġmar ile Ġlgili Harçların Hesaplanması Madde 8- Ġmar Mevzuatı gereğince alınacak harçlar, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca tayin ve tespit edilecek esaslar dahilinde aynı Kanun’un 84’üncü maddesinde belirlenmiĢ tarifeye göre hesaplanır. Kanun’un geçici 3’üncü maddesi hükmü saklıdır. Ġmarla ilgili harçların ödenme zamanı ve Ģekli belediye meclislerince tespit edilir. ġu kadar ki mükellef arzu ettiği takdirde adına tahakkuk edecek harç miktarının tamamını peĢin olarak ödeyebilir. Ġstisnalar Madde 9- a) TeĢvik belgesini haiz Organize Sanayii Bölgelerinde yapılacak parselasyon iĢlemleri ilk parselasyon harcından; b) 7269 sayılı Umumi Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlar Hakkındaki Kanun hükümleri uyarınca yapılan yapı ve tesisler, imar ile ilgili Harçlar’ın tümünden müstesnadır. ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı Madde 10- Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir iĢ yeri açmak ĠĢyeri Açma Ġzni Harcına tabidir. Bu harcın uygulamasında iĢyeri; mağaza, yazıhane, idarehane, muayenehane, imalathane, fabrika, Ģube,depo, otel, kahvehane, eğlence, dinlenme ve spor yerleri, tarla, bağ, bahçe, çiftlik, hayvancılık tesisleri, dalyan ve voli mahalleri, madenler, taĢ ocakları inĢaat Ģantiyeleri, vapur büfeleri gibi ticari, sınai, zirai ve mesleki bir faaliyetle baĢka bir iĢ ve giriĢimin yapılmasına ayrılan ya da bu faaliyet, iĢ ve teĢebbüslerde kullanılan yerlerdir. TBB | 201 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Harcın Hesaplanması Madde 11- ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı, Belediye Gelirleri Kanunu’nun 96’ncı maddesi gereğince Bakanlar Kurulunca gösterilen esaslar içinde, aynı Kanun’un 84’üncü maddesinde belirtilen tarifeye göre hesaplanır. Harcın hesaplanmasında, gösterilen faaliyet alanında faydalanılma Ģartıyla iĢyerinin üzerinde kurulduğu arsanın tamamı göz önünde tutulur. ġu kadar ki bu Ģekilde hesaplanan iĢyerinin kapalı ve açık alanlarının toplam 5 000 m2 ye kadar olan kısmı harca tabidir. Bu miktarı aĢan kısımlardan ĠĢyeri Açma Ġzni Harcı alınamaz. Faaliyet Türünün veya Müstecirin DeğiĢmesi Madde 12- Bir iĢyerindeki faaliyet türünün veya müstecirin değiĢmesi Belediye Gelirleri Kanunu’nun uygulanması bakımından yeniden iĢyeri açma sayılır. BaĢvurma Madde 13- Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde yeni bir iĢyeri açacak olan veya mevcut iĢyerindeki faaliyet türünü değiĢtirmek isteyen gerçek veya tüzel kiĢiler, iĢyerini faaliyete geçirmeden önce belediyeye, iĢyerine ait bilgileri içeren bir beyanname vermeye ve hesaplanacak haç miktarını ödemeye mecburdurlar. Diğer yasaların iĢyeri açılıĢları için koydukları hükümler saklıdır. Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı Madde 14- Mevzuat gereğince alınması zorunlu veya isteğe bağlı olarak belediyeler veya bağlı kuruluĢları tarafından düzenlenen her türlü tıbbi, baytari ve fenni muayeneler ile kimyevi ve bakteriyolojik tahliller sonucunda düzenlenen raporlardan alınacak muayene, ruhsat ve Rapor Harcı, Kanun’un 96’ncı maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu’nca tayin ve tespit edilen belediye grubu ve hadler esas alınarak, 84’üncü maddede gösterilen tarife cetveline göre belediye meclisince belirlenir. Kanun’un Geçici 3’üncü maddesi hükmü saklıdır. Harcın Ödenmesi Madde 15- Muayene Ruhsat ve Rapor Harcı, harç konusu muayenenin yapılması, ruhsat veya raporun verilmesi sırasında belediye veya ilgili bağlı kuruluĢuna makbuz karĢılığında ödenir. Sağlık Belgesi Harcı Madde 16- ĠĢçilerin 1580 sayılı Belediye ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunları ve diğer kanunlar gereğince belediyelerden 202 | TBB EKLER aldıkları belgeler ve bunların belli aralıklarla yenilenmeleri Sağlık Belgesi Harcına tabidir. Harcın Hesaplanması Madde 17- Sağlık Belgesi Harcının miktarı, Kanun’un 84’üncü maddesindeki tarife cetvelinde yazılı miktarlar üzerinden 96’ncı maddeye göre Bakanlar Kurulu’nca belirlenecek belediye grubu esas alınarak belediye meclisince tespit olunur. Kanun’un Geçici 3’üncü maddesi hükmü saklıdır. ÇEġĠTLĠ HÜKÜMLER Harca Konu ĠĢlemlerden Ayrıca Ücret Alınamayacağı Madde 18- Belediyeler bu Yönetmelikte sayılan harç konusu hizmetlerinden dolayı mükelleflerden, her ne ad altında olursa olsun baĢkaca bir karĢılık isteyemezler. Kanun’un 97’nci maddesindeki ücrete tabi iĢlerle ilgili hükümler saklıdır. Yürürlük Madde 19- Bu yönetmelik 1 Temmuz 1991 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 20- Bu yönetmelik hükümleri ĠçiĢleri Bakanlığı’nca yürütülür. TBB | 203 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ EK:4/2 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK 2464 SAYILI BELEDĠYE GELĠRLERĠ KANUNU’NUN HARCAMALARA KATILMA PAYLARI ĠLE ĠLGĠLĠ HÜKÜMLERĠNĠN UYGULANMASINA ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠK Resmi Gazete Tarihi : 21.08.1981 Resmi Gazete Sayısı : 17435 BĠRĠNCĠ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç Madde 1. Bu Yönetmeliğin amacı 26.05.1981 gün ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun üçüncü kısmında yer alan yol, kanalizasyon ve su tesisleri harcamalarına katılma paylarının uygulanmasına iliĢkin esasları düzenlemektir. Kapsam Madde 2. Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun a) Yol harcamalarına katılma payı ile ilgili 86’ncı, b) Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı ile ilgili 87’nci, c) Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı ile ilgili 88’inci, d) Payların hesaplanması ile ilgili 89’ncı, e) Payların Tahakkuk ġekli ile ilgili 90’ıncı, f) F) Tahakkuk zamanı ile ilgili 91’inci, g) Payların ilanı ile ilgili 92’nci, h) Tahsil Ģekli ile ilgili 93’üncü, maddelerinde yer alan hükümlerin uygulanması esaslarını kapsar. Yasal Dayanak Madde 3. Bu yönetmelik 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 94’üncü maddesine göre Maliye, Bayındırlık ve Ġmar ve Ġskan Bakanlıklarının görüĢleri alınarak ĠçiĢleri Bakanlığınca hazırlanmıĢtır. 204 | TBB EKLER ĠKĠNCĠ BÖLÜM Uygulama Esasları Yol Harcamalarına Katılma PayıMahiyeti Madde 4. Belediye veya bağlı kuruluĢlarca, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde, e. Yeni yol açılması, f. Mevcut yolların % 40 oranında veya daha fazla geniĢletilmesi, g. Kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların kaldırım veya parke kaldırım haline getirilmesi veya asfalt yapılması, kaldırım veya Ģose halindeki yalların da parke, beton veya asfalta çevrilmesi, h. Mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden düzenlenmesi, hallerinde bu yolların iki tarafında bulunan veya baĢka bir yola çıkıĢı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden Yol Harcamalarına Katılma Payı alınır. Payın Hesaplanması Madde 5. Yol Harcamalarına Katılma Payı bir program dahilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan iĢlerde, 4’üncü madde de belirlenen hizmetler için yapılan giderlerin 1/3’üdür. Giderlerin hesaplanmasında maliyet, iĢler hangi ihale usulü ile yapılmıĢ olursa olsun, Bayındırlık Bakanlığı ve Ġller Bankası Genel Müdürlüğünün o yıllar için tespit ederek yayınlandığı birim fiyatlar ve rayiçlere göre hesaplanan gerçek bedeli geçemez. Yolların kaldırımlar da dahil olmak üzere (15) metreden fazla geniĢliklerine düĢen giderler, belediyelere ait olup, harç hesaplanmasında bu giderler nazara alınmaz. Böylece hesaplanan gider tutarından özel Devlet yardımları karĢılıksız fon tahsisleri, bu iĢ için yapılan bağıĢ ve yardımlar ile istimlak bedelleri düĢüldükten sonra kalan miktarın 1/3’ü, 4’üncü maddede belirtilen mükellefler adına Belediye encümeninin kararını müteakip tahakkuk ettirilir. Payın Tahakkuk ġekli Madde 6. Yol Harcamalarına Katılma Payı 5’inci maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin sahipleri arasında vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. Ġki veya fazla yok kenarında bulunan gayrimenkul için asıl cepheyi teĢkil eden yoldan dolayı düĢen pay tam, diğer yollardan dolayı düĢen paylar ise yarım olarak tahakkuk ettirilir. TBB | 205 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Payın Tahakkuk Zamanı Madde 7. Yol Harcamalarına Katılma Payının tahakkuku, iĢ hangi ihale usulüne göre yapılmıĢ olursa olsun, hizmetin tamamlanarak halkın istifadesine sunulmasından sonra yapılır. ġu kadar ki, belediyenin çalıĢma programı uygulaması gereğince veya teknik zorunluluklar dolayısıyla kısım kısım inĢa, tamir veya geniĢletme yapılması halinde, bitirilerek istifadeye açılmıĢ olması Ģartı ile, katılma payının kısım kısım da tahakkuku mümkündür. ĠĢin bitirilerek hizmete açılmıĢ olduğu geçici kabulünün yapılması ile belirlenir. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı Madde 8. Belediye veya bağlı kuruluĢlarınca, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde, a. Yeni kanalizasyon tesisi yapılması, b. Mevcut tesislerin sıhhi ve fenni Ģartlara göre ıslah edilmesi hallerinde, bu tesislerden faydalanacak gayrimenkullerin sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına katılma payı alınır. Ġki veya daha fazla yol kenarlarında bulunan gayrimenkuller hangi yoldaki kanalizasyona bağlanmıĢ iseler, payın hesabından o yola ait kanalizasyon giderleri nazara alınır. Payın Hesaplanması Madde 9. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 5’inci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde hesaplanır. Payın Tahakkuk ġekli Madde 10. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı 5’inci ve 6’ncı maddelere göre hesaplanacak katılma payları toplamının, ilgili gayrimenkullerin vergi değeri toplamına oranlanması ile bulunur. Payın Tahakkuk Zamanı Madde 11. Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı, bu Yönetmeliğin 7’nci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde tahakkuk ettirilir. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı Mahiyeti Madde 12. Belediye veya bağlı kuruluĢlarınca belediye sınırları ve mücavir alanları içerisinde, a) Yeni içme suyu Ģebeke tesisleri yapılması, b) Mevcut Ģebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı hallerinde dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkul 206 | TBB EKLER sahiplerinden Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınır. Payın Hesaplanması Madde 13. Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu Yönetmeliğin 5’inci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde hesaplanır. Payın Tahakkuk ġekli Madde 14. Su tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 5’inci ve 6’ncı maddelerine göre hesaplanan katılma payları tutarının, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanması ile bulunur. Payın Tahakkuk Zamanı Madde 15. Su tesisleri Harcamalarına Katılma Payı bu yönetmeliğin 7’nci maddesinde belirtilen esaslar dahilinde tahakkuk ettirilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Ortak Hükümler Payın Üst Sınırı Madde 16. Harcamalara Katılma Payı bina ve arsalarda vergi değerinin % 1’ini geçemez. Muaflıklar Madde 17. Ġbadet yerleri Harcamalara Katılma Paylarından muaftır. Sahip Deyimi Madde 18. Bu yönetmelikte geçen sahip deyimi gayrimenkullün malikini, varsa intifa hakkı sahibini, bunlar yoksa gayrimenkulün malik gibi tasarruf edenleri ifade eder. Payların Ġlanı Madde 19. Yukarıdaki maddelerde yazılı esaslara göre hesaplanan Harcamalara Katılma Paylarına ait tahakkuk cetvelleri bir ay süre ile Belediye ilan tahtasında ve varsa belediye ses yayın aracı ile ilan edilir. Tahakkuk cetvellerinde mükelleflerin adı ve soyadı, adresi, payın mahiyeti ile isabet eden katılma payı miktarı belirtilir. Tahakkuk cetvelleri mahalle, cadde ve sokak itibariyle ayrı ayrı düzenlenir. Katılma payları tutarları mükelleflere ayrıca tebliğ olunur. Katılma Payının tahakkuk ve tahsilinde tebliğ tarihi esas alınır. Vergi Değeri Deyimi Madde 20. Vergi değeri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen kesinleĢmiĢ değeri ifade eder. Vergi değerinin TBB | 207 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ ihtilaflı olması halinde, kesinleĢmiĢ değer belirleninceye kadar mükellefin Emlak Vergisi tarhına esas olmak üzere beyan ettiği değer nazara alınır. Vergi değerinin bilinmemesi halinde gayrimenkul için en son verilmiĢ bulunan Emlak Vergisi beyannamesindeki değer esas alınır. Bu da bilinmiyorsa Emlak Alım veya Veraset ve intikal Vergilerinin tarhına esas olan değerlerden en yükseği uygulanır. Vergi Değerinde DeğiĢiklik Madde 21. Harcamalara Katılma Payının hesaplanmasında, gayrimenkulün vergi değerinde tahakkuktan sonra meydana gelen değiĢiklikler nazara alınmaz. Tahsil ġekli Madde 22. Harcamalara Katılma Payları belediyeler veya bunlara bağlı kuruluĢlarca, yukarıda esaslara göre hesaplanarak ilan ve tebliğ edildikleri yılı izleyen bütçe yılından itibaren 4 yılda ve 4 eĢit taksitte tahsil olunur. Taksitlerin her yılın hangi ayında tahsil edileceği belediye meclislerince kararlaĢtırılarak mükelleflere duyurulur. PeĢin Tahsil Madde 23. Gayrimenkulün satıĢ, hibe ve trampa gibi yollarla devri halinde o tarihe tahsil edilmemiĢ katılma payı taksitleri peĢin olarak tahsil olunur. Tapu Dairelerinin Sorumluluğu Madde 24. Harcamalara Katılma Payına tabi gayrimenkullerin bir listesi belediyelerce ilgili tapu dairelerine bildirilir. Bu gayrimenkullerin satıĢ hibe ve trampaları halinde tapu dairesi payın tahsilini sağlamak üzere ilgili Belediyeyi haberdar eder. Pay ödenmedikçe intikal iĢlemi yapılmaz. Ġtiraz Madde 25. Harcamalara Katılma Payları ile ilgili itirazlar 213 sayılı Vergi Usulü Kanunu hükümlerine göre çözümlenir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Son hükümler Yürürlük Madde 26. Bu yönetmelik hükümleri 1 Temmuz 1981 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 27. Bu yönetmelik hükümleri ĠçiĢleri Bakanlığınca yürütülür. 208 | TBB EKLER EK:5 BELEDĠYE GELĠRLERĠ UZLAġMA MEVZUATI MAHALLĠ ĠDARELER UZLAġMA YÖNETMELĠĞĠ Resmi Gazete Tarihi : 01.08.2003 Resmi Gazete Sayısı: 25186 BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1 — Bu Yönetmelik, il özel idareleri ve belediyeler tarafından uygulanan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin usul ve esasları belirlemek amacıyla düzenlenmiĢtir. Kapsam Madde 2 — Bu Yönetmeliğin kapsamına il özel idareleri ve belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harçlar ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları (usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile Vergi Usul Kanunu’nun 344’üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca vergi ziyaı cezası kesilen tarhiyata iliĢkin vergi ve ceza hariç) girer. Hukuki Dayanak Madde 3 — Bu Yönetmelik, Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesinin son fıkrasına dayanılarak hazırlanmıĢtır. Tanımlar Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen; a) Bakanlık : ĠçiĢleri Bakanlığını, b) Genel Müdür: Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğünü, lük c) Kanun : Vergi Usul Kanunu’nu, d) UzlaĢma : Tarhiyat sonrası uzlaĢmayı, e) Komisyon : Ġl özel idaresi ve belediye uzlaĢma komisyonunu, TBB | 209 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ f) Vergi : Ġl özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçları, g) Mükellef : Kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek veya tüzel kiĢilerle, sorumluları ve müteselsil sorumluları, h) Ġdare : Ġl özel idaresi ve belediyeyi, ifade eder. ĠKĠNCĠ BÖLÜM Komisyonların TeĢkili ve Yetkileri UzlaĢma Komisyonlarının Yetkisi Madde 5 — Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesi ile bu Kanun’un kapsamına giren il özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlardan hangilerinde uzlaĢma yoluna gidilebileceği ve uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda ĠçiĢleri Bakanlığı yetkilidir. Bakanlığa tanınan bu yetkiye dayanılarak uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarlarının üst sınırı genel tebliğler ile belirlenir. UzlaĢma Komisyonlarının TeĢkili Madde 6 — UzlaĢma komisyonları; Ġl özel idareleri bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için il özel idare müdürünün baĢkanlığında, vali tarafından saymanlık biriminden seçilecek iki memur üyeden, Belediye bütçesine giren vergi, resim ve harçlar için belediye baĢkanının veya görevlendireceği baĢkan yardımcısı (büyükĢehir belediyesinde genel sekreter, genel sekreter yardımcısı veya daire baĢkanı) baĢkanlığında, belediye gelir Ģube müdürü, gelir Ģube müdürü olmayan yerlerde belediye hesap iĢleri müdürü, hesap iĢleri müdürü olmayan yerlerde muhasebeci ile belediye encümenlerince saymanlık biriminden seçilecek bir memur üyeden müteĢekkil üçer üyeden, kurulur. Bu komisyonlar üyelerinin tamamının katılmasıyla toplanırlar ve çoğunlukla karar verirler. Komisyon baĢkan ve üyelerinin herhangi bir nedenle görevlerinin baĢında bulunmamaları halinde, vekalet edenler komisyonda görev yaparlar. 210 | TBB EKLER ÜÇÜNCÜ BÖLÜM UzlaĢmanın Yapılması UzlaĢma Talebi Madde 7 — UzlaĢma talebinin, ceza ihbarnamesinin tebliği tarihinden itibaren 30 gün içinde mükellef veya ceza muhatabının bizzat veya resmi vekaletini haiz vekili vasıtası ile yetkili uzlaĢma komisyonuna yazı ile yapılması gerekir. UzlaĢma talebi, ihbarnamede yazılı vergi ve cezanın tamamı için yapılır. Kısmi uzlaĢma talebinde bulunulamaz. UzlaĢma komisyonları bir yargı organı olmayıp, kesilmiĢ olan cezada uyuĢmak üzere yetkili kılınmıĢ idareyi temsil eden kuruluĢlardır. Bu nedenle, uzlaĢma komisyonuna baĢvurma ve görüĢmelere katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kiĢinin avukat olması Ģart değildir. Bu kiĢilerin Noterlik Kanunu’nun 60’ıncı maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına kesilen ceza miktarında uzlaĢmaya yetkili oldukları Ģerhini taĢıyan resmi vekaletnameye sahip olmaları yeterlidir. Sekretarya Hizmetleri Madde 8 — UzlaĢma komisyonlarının sekretarya hizmetlerini il özel idareleri ve belediyelerin hesap iĢleri ile ilgili servisleri yerine getirir. UzlaĢma Talep Süresi Madde 9 — UzlaĢma talebinin, vergi veya ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini takip eden günden itibaren 30 gün içinde yapılması Ģarttır. UzlaĢma Talebinin Ġncelenmesi ve GörüĢmelerinin Yapılması Madde 10 — UzlaĢma komisyonlarına verilen veya posta ile taahhütlü olarak gönderilen uzlaĢma dilekçeleri üzerine sekretarya talebi komisyona intikal ettirmeden önce; a) Talebin uygun Ģekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığını, b) UzlaĢmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığını, inceler. Bu inceleme sonucunda, uzlaĢma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun Ģekilde yapılmadığının veya komisyonun yetkisi dıĢında bulunduğunun tespiti halinde talep reddedilir. UzlaĢma talebinin süresinde ve usulüne uygun Ģekilde yapıldığının ve komisyonun yetkisi içinde bulunduğunun anlaĢılması halinde, uzlaĢma ile ilgili olarak yapılacak görüĢmelere bizzat katılması veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüĢmeTBB | 211 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ nin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekretaryası tarafından yazı ile en az onbeĢ gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi üzerine onbeĢ günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir tarih, uzlaĢma günü olarak belirlenebilir. UzlaĢma davetiyesi muhatabına Vergi Usul Kanunu’nun tebliğ hükümlerine göre tebliğ edilir. Tebliğ tarihini ve imzayı içeren alındı belgesi uzlaĢma dosyasına konulur. Mükellefin veya resmi vekaletini haiz vekilinin uzlaĢma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde, uzlaĢma görüĢmelerine baĢlanır. Yapılan görüĢme sonucunda uzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon baĢkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır. Bu tutanağın bir nüshası mükellef veya vekiline derhal verilir. Bir nüshası gerekli iĢlem yapılmak üzere hesap iĢleri servisine aynı gün intikal ettirilir. Bir nüshası da uzlaĢma komisyonunda oluĢan dosyalarda saklanır. Tutanağın alt kısmında bir yere “Bu tutanağın bir nüshasını uzlaĢma komisyonunda .../.../... tarihinde aldım”. ibaresi ve mükellef veya vekilinin adı ve soyadı yazıldıktan sonra imzası karĢılığında tebliğ edilerek tebliğ iĢlemi gerçekleĢtirilir. UzlaĢma sağlanamadığı takdirde (mükellef veya vekilinin uzlaĢma komisyonunun davetine icabet etmemesi, komisyona geldiği halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır) komisyonca bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası mükellefe verilir. Mükellefin uzlaĢma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tutanağın iki örneği hesap iĢleri servisine gönderilir. UzlaĢmanın sağlanamaması halinde, vergi ve ceza için yeniden uzlaĢma talebinde bulunulamaz. UzlaĢmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda) komisyon nihai teklifini tutanağa geçirir. Mükellef dava açma süresinin son günü akĢamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap iĢleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaĢma vaki olmuĢ sayılır ve buna göre iĢlem tesis edilir. UzlaĢma Gününün Ertelenmesi Madde 11 — Belirlenen uzlaĢma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün toplanamayacağının anlaĢılması halinde, yeni bir uzlaĢma günü belirlenerek mükellefe bildirilir. 212 | TBB EKLER UzlaĢma müzakeresinin belirlenen günde sonuçlandırılamaması veya daha ayrıntılı bir inceleme ya da araĢtırma yapılmasını gerektirmesi halinde, uzlaĢma görüĢmesi ya aynı gün belirlenen ya da sonradan belirlenerek mükellefe bildirilecek bir baĢka tarihe ertelenebilir. Bu durum, komisyon baĢkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunur ve bu tutanak uzlaĢma dosyasında saklanır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM UzlaĢmanın Sonuçları UzlaĢmanın Kesinliği Madde 12 — UzlaĢma vaki olduğu takdirde komisyonların düzenleyecekleri uzlaĢma tutanakları kesin olup, gereği hesap iĢleri servisince derhal yerine getirilir. UzlaĢma tutanağının hesap iĢleri servisine intikali üzerine tarih ve tebliğ edilmiĢ olan vergi ve ceza, uzlaĢılan vergi miktarına göre düzeltilir. UzlaĢma ve Cezalarda Ġndirme Madde 13 — Yapılan tarhiyata karĢı cezada indirim veya uzlaĢma hükümlerinden sadece birisinden yararlanılabilir. UzlaĢma talebinde bulunan mükellef, uzlaĢma tutanağını imzalayıncaya kadar uzlaĢma talebinden vazgeçtiğini beyan ederek adına salınan cezalar hakkında Kanun’un 376’ncı maddesinin uygulanmasını isteyebilir. Ödeme Zamanı Madde 14 — UzlaĢma konusu yapılan vergi ve cezalar; a) UzlaĢma vaki olduğu takdirde buna iliĢkin düzenlenen ve tebliğ olunan uzlaĢma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce tebliğ edilmiĢse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmiĢse ödeme süreleri geçmiĢ olanlar uzlaĢma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde; b) UzlaĢma vaki olmadığı takdirde, Vergi Usul Kanunu’nun 112 ve 368’inci maddeleri ile 2577 sayılı Ġdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 27’nci maddesinin (3) numaralı bendi hükmü çerçevesinde, ödenir. TBB | 213 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ BEġĠNCĠ BÖLÜM ÇeĢitli ve Son Hükümler UzlaĢma Konusu Yapılabilecek ve Yapılamayacak Cezalar Madde 15 — 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na göre alınacak katılım paylarında uzlaĢma yapılamaz. Vergi Usul Kanunu’nun Ek 1’inci maddesinde 24/6/1994 tarihli ve 4008 sayılı Kanun’la yapılan değiĢiklikle kaçakçılık suçu cezası kesilen tarhiyata iliĢkin vergi ve ceza uzlaĢma kapsamından çıkarılmıĢ olduğundan, 1/1/1995 tarihinden sonraki vergilendirme dönemlerine ait olup kaçakçılık suçu cezası kesilen vergi ve cezada uzlaĢma yapılmaz. Bu tarihten (1/1/1995) önceki dönemlere iliĢkin olarak kesilecek kaçakçılık cezası ise uzlaĢma konusu yapılabilir. 1/1/1995 ile 1/1/1999 tarihleri arasındaki vergilendirme dönemlerine iliĢkin olarak kesilecek kusur ve ağır kusur cezaları uzlaĢma konusu yapılabilir. 1/1/1999 tarihinden itibaren baĢlayan vergilendirme dönemine iliĢkin olarak kesilen usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları ile Kanun’un 344’üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca vergi ziyaı cezası kesilen tarhiyata iliĢkin vergi ve ceza hariç vergi ziyaı cezası da vergi aslından bağımsız olarak uzlaĢma konusu yapılabilir. Yürürlük Madde 16 — Maliye Bakanlığı ve SayıĢtay’ın görüĢü alınarak hazırlanan bu Yönetmelik, yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde17 — Bu Yönetmelik hükümlerini ĠçiĢleri Bakanı yürütür. 214 | TBB EKLER ĠL ÖZEL ĠDARELERĠ VE BELEDĠYELER UZLAġMA TEBLĠĞĠ (SIRA NO : 1) Resmi Gazete Tarihi : 29.06.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25507 Ġl özel idareleri ve belediyeler tarafından uygulanan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat sonrası uzlaĢmaya iliĢkin usul ve esaslar, Bakanlığımızca 01.08.2003 gün ve 25186 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliğiyle belirlenmiĢtir. Anılan Yönetmelik, esas itibariyle il özel idareleri ve belediyelerin vergi, resim ve harçlar ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezalarına iliĢkin tarhiyat sonrası uzlaĢması düzenlenmiĢtir. Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesi ile bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; il özel idareleri ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlardan hangilerinde uzlaĢma yoluna gidilebileceği ve uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda Bakanlığımız yetkili kılınmıĢtır. Bu yetkiye dayanılarak uzlaĢma kapsamına girecek vergi, resim ve harçlar ile uzlaĢma komisyonlarının yetkileri aĢağıdaki Ģekilde tespit olunmuĢtur. I. UzlaĢmanın Kapsamı UzlaĢmanın kapsamına il özel idareleri ve belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları girmektedir. Yine, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 344’üncü maddesinin ikinci ve dördüncü fıkraları uyarınca kesilecek vergi ziyaı cezaları uzlaĢma konusu olabilecek, aynı maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kesilecek vergi ziyaı cezaları ile 352’nci maddeye göre kesilen usulsüzlük cezaları ise uzlaĢma kapsamında değerlendirilmeyecektir. Ayrıca, kanuni süresi içinde yapılan beyan üzerinden, tarh ve tahakkuk ettirilen vergi, resim ve harçlar ile tahakkuku tahsile bağlı bulunan vergi, resim ve harçlar üzerinde uzlaĢma yapılması mümkün değildir. TBB | 215 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Bu bağlamda il özel idareleri ile belediyelerin uzlaĢma kapsamına giren gelirleri Ģunlardır: A) Ġl özel idareleri gelirleri 1. TaĢ Ocakları Harç ve Resimleri, 2. Bina ĠnĢaat ve Yapı Kullanma Ġzni Harcı, 3. Maden Suları Resim ve Temettü Payları. B) Belediye gelirleri 1. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tahsil edilen bina ve arazi vergileri, 2. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca tahsilatı doğrudan belediyeler tarafından yapılan gelirlerden; a) Vergiler 1. Ġlan ve Reklam Vergisi, 2. HaberleĢme Vergisi, 3. Eğlence Vergisi, 4. Elektrik ve Havagazı Tüketim Vergisi, 5. Yangın Sigortası Vergisi, 6. Çevre Temizlik Vergisi, b) Harçlar 1. ĠĢgal Harcı, 2. Tatil Günlerinde ÇalıĢma Ruhsatı Harcı, 3. Kaynak Suları Harcı, 4. Tellallık Harcı, 5. Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı, 6. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı, 7. Bina ĠnĢaat Harcı, 8. ÇeĢitli harçlar: a) Kayıt ve Suret Harcı, b) Ġmar ile ilgili harçlar; - Parselasyon Harcı, - Ġfraz ve Tevhit Harcı, - ĠĢyeri Açma Ġzin Harcı, - Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı, - Sağlık Belgesi Harcı. Ayrıca, yeni bir tebliğe gerek kalmaksızın baĢka kanunlarda il özel idareleri ve belediye geliri olarak kabul edilecek ve bu idarelerce 216 | TBB EKLER tarh ve tahakkuk edilecek diğer vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezalarında da uzlaĢmaya gidilebilecektir. II. UzlaĢma Komisyonlarının Yetkileri Vergi Usul Kanunu’nun değiĢik Ek 1’inci maddesi ile Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği’nin 5’inci maddesinde; uzlaĢma komisyonlarının uzlaĢabilecekleri vergi, resim ve harç miktarının üst sınırının tayini hususunda Bakanlığımız yetkili kılınmıĢtır. Bakanlığımız, kendisine tanınan bu yetkinin uzlaĢma komisyonlarınca kullanılmasını uygun görmüĢtür. Bu nedenle, il özel idareleri ve belediyelerce ikmalen, re’sen veya idarece tarh ve tebliğ edilen vergi, resim ve harç asıllarına iliĢkin olarak özel kanunlarında belirtilen kanuni hadlerin altına düĢmemek kaydıyla vergi asılları ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi ziyaı cezaları konusunda uzlaĢmaya uzlaĢma komisyonları yetkilidir. III. UzlaĢmada Göz önünde Tutulacak Hususlar 1. UzlaĢma talebinin, mükellef veya ceza muhatabı tarafından bizzat veya resmi vekaletnamesini haiz vekili; tüzel kiĢiler, küçükler, kısıtlılarla vakıflar veya cemaatler gibi tüzel kiĢiliği olmayan teĢekküllerde bunların kanuni temsilcileri tarafından yetkili uzlaĢma komisyonuna yapılması gerekir. UzlaĢma komisyonları, bir yargı organı olmayıp, kesilmiĢ olan cezada uyuĢmak üzere yetkili kılınmıĢ idareyi temsil eden kuruluĢlardır. Bu nedenle, uzlaĢma komisyonuna baĢvurma ve görüĢmelere katılma konusunda mükellef veya ceza muhatabı adına hareket edecek kiĢinin avukat olması Ģart değildir. Bu kiĢilerin Noterlik Kanunu’nun 60’ıncı maddesi uyarınca düzenlenen ve mükellef adına salınan vergi ve kesilen ceza miktarında uzlaĢmaya yetkili oldukları Ģerhini taĢıyan resmi vekaletnameye sahip olmaları yeterli bulunmaktadır. 2. UzlaĢma talebinin, vergi/ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde yapılması Ģarttır. 3. UzlaĢma müessesesinin konuluĢ amaçları göz önünde bulundurularak, uygulamaya iĢlerlik kazandırılması için uzlaĢma talepleri; - Talebin uygun Ģekilde ve süresi içinde yapılıp yapılmadığı, - UzlaĢmanın komisyon yetkisi içinde bulunup bulunmadığı, yönlerinden incelenir. TBB | 217 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ Bu inceleme sonucunda, uzlaĢma talebinin süresi içinde ve usulüne uygun Ģekilde yapılmadığının tespiti halinde, talep reddedilecektir. UzlaĢma talebinin süresinde ve usulüne uygun Ģekilde yapıldığının ve komisyonun yetkisi içinde bulunduğunun anlaĢılması halinde, uzlaĢma ile ilgili olarak yapılacak görüĢmelere bizzat katılması veya resmi vekaletini haiz vekilini bulundurması hususu, görüĢmenin tarihi, yapılacağı yer ve saati komisyon sekretaryası tarafından yazı ile en az 15 gün önceden mükellefe bildirilir. Mükellefin istemesi üzerine onbeĢ günlük süreye bağlı kalınmaksızın daha önceki bir tarih uzlaĢma günü olarak belirlenebilir. UzlaĢma davetiyesi muhatabına Vergi Usul Kanunu’nun tebliğ hükümlerine göre tebliğ edilir. Tebliğ tarihini ve imzayı içeren alındı belgesi uzlaĢma dosyasına konulur. Mükellefin veya resmi vekaletini haiz vekilinin uzlaĢma davetiyesinde belirtilen yer, tarih ve saatte toplantıya katılması halinde, uzlaĢma görüĢmelerine baĢlanır. Mükellef, uzlaĢma görüĢmelerinde bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci veya 01.06.1989 gün ve 3568 sayılı Kanun’a göre kurulan meslek odasından bir meslek mensubunu da bulundurabilir. Bu kiĢiler uzlaĢma komisyonu toplantısına, uzlaĢma ile ilgili tutanaklara imza koymaksızın, sadece görüĢlerini açıklamak üzere katılabilirler. Yapılan görüĢme sonucunda uzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma komisyonu durumu üç nüsha olarak düzenlenen tutanakla tespit eder. Bu tutanağın üç nüshası da komisyon baĢkan ve üyeleri ile mükellef veya vekili tarafından imzalanır. Bu tutanağın bir nüshası mükellef veya vekiline derhal verilir. Bir nüshası gerekli iĢlem yapılmak üzere hesap iĢleri servisine aynı gün intikal ettirilir. Bir nüshası da uzlaĢma komisyonunda oluĢan dosyalarda saklanır. Tutanağın alt kısmında bir yere (Bu tutanağın bir nüshasını uzlaĢma komisyonunda ..../..../..... tarihinde aldım.) ibaresi ve mükellef veya vekilinin adı ve soyadı yazıldıktan sonra imzası karĢılığında tebliğ edilerek, tebliğ iĢlemi gerçekleĢtirilir. UzlaĢma sağlanamadığı takdirde (mükellef veya vekilinin uzlaĢma komisyonunun davetine icabet etmemesi, komisyona geldiği halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır.) komisyonca bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenecektir. Tutanağın bir nüshası mükellefe verilecektir. Mükellefin uzlaĢma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tuta218 | TBB EKLER nağın bir örneği tebliğ edilmek üzere mükellefin bildirdiği adresine, iki örneği de hesap iĢleri servisine gönderilecektir. UzlaĢmanın sağlanamaması halinde, vergi ve ceza için yeniden uzlaĢma talebinde bulunulamayacaktır. UzlaĢmanın vaki olmaması halinde (komisyon teklifinin mükellefçe kabul edilmediği durumda), komisyon nihai teklifini tutanağa geçirecektir. Mükellef dava açma süresinin son günü akĢamına kadar komisyonun nihai teklifini kabul ettiğini bir dilekçe ile hesap iĢleri servisine bildirdiği takdirde, bu tarih itibariyle uzlaĢma vaki olmuĢ sayılacak ve buna göre iĢlem tesis edilecektir. Belirlenen uzlaĢma günü bildirildikten sonra komisyonun o gün toplanamayacağının anlaĢılması halinde, yeni bir uzlaĢma günü belirlenerek mükellefe bildirilecektir. UzlaĢma müzakeresinin belirlenen günde sonuçlandırılamaması veya daha ayrıntılı bir inceleme ya da araĢtırma yapılmasını gerektirmesi halinde, uzlaĢma görüĢmesi ya aynı gün belirlenen ya da sonradan belirlenerek mükellefe bildirilecek bir baĢka tarihe ertelenebilir. Bu durum, komisyon baĢkan ve üyeleri tarafından imzalanan bir tutanakla tespit olunacak ve bu tutanak uzlaĢma dosyasında saklanacaktır. 4. Tüzel kiĢiliği haiz Ģahıs ortaklarında uzlaĢma yapılırken tüm ortakları kapsamına almasına dikkat edilecektir. Bilindiği gibi, bu tür ortaklıklarda tarhiyat ortaklık faaliyetinden doğmakla birlikte vergiler ortaklar, cezalar tüzel kiĢilik adına salındığından, ortakların tamamının hem cezada hem de kendi adlarına salınan vergilerde uzlaĢma talebinde bulunmaları halinde, bu talepleri kabul edilecektir. Ancak, ortaklardan birinin veya birkaçının yurtdıĢında bulunması ya da yurt içinde bulunmakla birlikte adreslerinin tespit olunamaması gibi zorunlu hallerde, uzlaĢmanın tüm ortakları kapsaması prensibinin dıĢına çıkarılarak uzlaĢma talepleri kabul edilecektir. 5. UzlaĢma konusunda bu Tebliğ’de belirtilmeyen ve tereddüte düĢülen diğer hususlar hakkında Vergi Usul Kanunu’nun uzlaĢmaya iliĢkin hükümleri ve Mahalli Ġdareler UzlaĢma Yönetmeliği hükümleri uygulanır. 6. 5 Aralık 1987 gün ve 19655 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 seri nolu "Ġl Özel Ġdareleri ile Belediye Gelirleri UzlaĢma Genel Tebliği" yürürlükten kaldırılmıĢtır. Tebliğ olunur. TBB | 219 TÜM YÖNLERĠYLE BELEDĠYE GELĠRLERĠ KAYNAKÇA AKDOĞAN, Abdurrrahman: Vergilerin Ġncelenmesi ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Yayın No: 165, ĠĠBF Yayın No: 54, Ankara, 1991. AKDOĞAN, Abdurrahman: Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 10. Baskı, Ankara, 2011. AKDOĞAN, Abdurrahman: Kamu Maliyesi, 14. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2011,s,422. AYDIN, Selda: “Biletlerle Girilen Yerlerde Eğlence Vergisi Uygulaması”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, ġubat-2007, Sayı: 226. AYDIN, Fazıl: “Belediye Gelirleri ve Belediye Gelirleri Ġle Ġlgili Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, Aralık/2010,Sayı:267. AYDIN, Fazıl: ―Elektrik ve Havagazı Vergisinde Yapılan DeğiĢikliklerin Değerlendirilmesi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Nisan/2009 Sayı:252. AYDIN, Fazıl: “Yangın Sigorta Vergisi”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Ağustos/2008, Sayı: 244. AYDIN, Fazıl: “Ġl Özel Ġdareleri ve Belediyelerde UzlaĢma Uygulaması”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Ağustos/2013, Sayı:304. AYDIN, Fazıl: “6487 Sayılı Kanun ile Vergi ve Harçlar Kanunlarında Yapılan Düzenlemeler”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, Temmuz/2013, Sayı:303. BÜLBÜL, Duran: Yerel Yönetimler Maliyesi, Gazi Kitabevi, Ankara,2006. ERSOY, Bernur AÇIKGÖZ: “OECD Ülkelerinde Eğlence Vergisi Uygulamaları”, Celal Bayar Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Yönetim ve Ekonomi, Yıl:2010, Cilt:17, Sayı:2. FALAY, Nihat: “Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Mali Yapısına ĠliĢkin Eğilimler”,ÇağdaĢ Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt VI,Sayı:2, Nisan 1997. KORAL, Tevfik: Mahalli Ġdarelerde Vergi Resim ve Harçlar, Ġstanbul Halk Basımevi, Ġstanbul 1944. KURTULUġ, BarıĢ: Türkiye’de Belediyelerin Mali Yapısı ve Harcamalarının Finansmanı, DPT Yayını, Yayın No: 2692, Ankara,2006. 220 | TBB KAYNAKÇA Muhasebat Genel Müdürlüğü: Mahalli Ġdareler Bütçe GerçekleĢmeleri Raporu 2011(Ocak-Eylül). NADAROĞLU, Halil: Mahalli Ġdareler, Beta Basım Yayın, 5. Baskı, Ġstanbul,1994. PEHLĠVAN, Osman: Kamu Maliyesi, Derya Kitabevi, Trabzon, 2005. RÜZGARESEN, Cumhur: Su ve Kanalizasyon Hizmetleri Ġçin Alınan Harcamalara Katılım Payları ve Bu Paylar Nedeniyle Tüketici Mahkemelerinde Açılan Davalar, Ankara Barosu Dergisi 2012/3. T.C. BaĢbakanlık: Ġl Özel Ġdaresi ve Belediye Gelirleri Kanun Tasarısı Taslağı, Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma 10, Ankara, Haziran,2005. T.C. ĠçiĢleri Bakanlığı Mahalli Ġdareler Genel Müdürlüğü: 2012 Yılı Mahalli Ġdareler Genel Faaliyet Raporu, Ankara, Haziran, 2013. TORTOP, Nuri: Mahalli Ġdareler, Türkiye ve Orta Doğu Amme Ġdaresi Enstitüsü Yayınları No: 211, Ankara, 1984. TUNCER, Selahattin: Vergi Hukuku ve Uygulaması, Cilt II,YaklaĢım Yayıncılık,Ankara,2006,s,200. ULUSOY, Ahmet- AKDEMĠR, Tekin: Mahalli Ġdareler, Seçkin Yayıncılık, 5.Baskı, Ankara,2007. ÜNLÜ, M. Cengiz-KORKUSUZ, Mehmet: AçıklamalıUygulamalı Belediye Gelirleri Kanunu, Seçkin Yayınları, Ankara,1996. Onuncu Kalkınma Planı(2014-2018) (06.07.2013 tarih ve 28699 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) Orta Vadeli Program(2014-2016) (08.10.2013 tarih ve 28789(Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) 2014 Yılı Programı (02.11.2013 tarihli ve 28809 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıĢtır.) www.kalkinma.gov.tr www.gib.gov.tr www.mahalli-idareler.gov.tr www.muhasebat.gov.tr www.tbmm.gov.tr TBB | 221 Dr. Fazıl AYDIN Samsun’da(Havza)doğmuştur. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü’nde Lisans, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde Yüksek Lisans ve Doktorasını tamamlamıştır. Ankara Üniversitesi’nde “AT Temel Eğitim Sertifika Programı” ile “Avrupa Topluluğu Uzmanlık Eğitim Sertifika Programı”nı, Harvard Üniversitesi Program on Tax Analysis and Revenue Forecasting sertifika programını tamamlamış, ABD’de Kalamazoo Valley Communite College İşletme eğitimi almıştır. 1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1989 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yetki Sınavını vererek Yetkili Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler Kontrolörlüğü Yeterlik Sınavını vererek Gelirler Kontrolörü ve 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur. Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. Gelirler Kontrolörleri Başkanlığı’nda Başkan Yardımcılığı, Gelirler Genel Müdürlüğü Daire Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Grup Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Yönetimi Daire Başkanlığı, Gelir İdaresi Başkanlığı Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Gelirler Kontrolörleri Ar-Ge Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan ve Yönetim Kurulu Danışmanı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Danışmanı görevlerini ifa etmiştir. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi’nde öğretim görevlisidir. Vergi Başmüfettişi görevini ifa etmektedir. Yayımlanmış onaltı kitabı ve çok sayıda makalesi bulunmaktadır. Evli ve iki çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir. Tunus Caddesi No: 12 Kavaklıdere / ANKARA Tel: (0312) 419 21 00 | Faks: (0312) 419 21 30 www.tbb.gov.tr ISBN: 978-975-6311-83-7 Fatih ACAR Dr. Fazıl AYDIN TÜRKİYE BELEDİYELER BİRLİĞİ Tüm Yönleri ile Belediye Gelirleri Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları Fatih ACAR Samsun’da(Ladik)doğmuştur. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümünde Lisans, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Mali Hukuk Ana Bilim Dalında Yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. 1986 yılında Maliye Bakanlığı Stajyer Gelirler Kontrolörü, 1990 yılında Gelirler Kontrolörü, 1996 yılında Gelirler Başkontrolörü olmuştur. Gelirler Kontrolörleri Derneği yayın organı olan Vergi Sorunları Dergisi’nin Genel Yayın Yönetmenliğini yapmıştır. 1998 yılında dokuz ay süre ile İngiltere’de vergi konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak üzere yurtdışında görevlendirilmiştir. 2003 yılında Bursa Defterdarı, 2004 yılında Adana Defterdarı ve 2005-2007 yılları arasında Adana kurucu Vergi Dairesi Başkanlığı görevlerinde bulunmuştur. 2007 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu Üyesi olarak atanmıştır. 2008 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkan Vekilliği görevini ifa etmiştir. 2011 yılında Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Başkanlığı’na atanmıştır. 2013 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müsteşarlık görevine atanmış olup, Müsteşarlık görevini ifa etmektedir. Petrol mevzuatı ve muhasebesi ile anonim şirketlerde kar dağıtımının vergilendirilmesi konulu iki ayrı tez çalışması, Adana Vergi Dairesi Başkanlığı kalite geliştirme ekibince hazırlanan “Toplam Kalite Yönetimine Bakış”, “Mükellef Hakları ve Ödevleri”, “Vergi ve İstihdam Politikası Açısından Kayıt Dışı Ekonomi”, “Hükümet Programları ve Kalkınma Planlarında Sosyal Güvenlik”, “Hükümet Programları ve Kalkınma Planlarında Tarım”, “Başarı İçimizde(Yöneticiler İçin Başarının Anahtarları)”, “Türkiye’nin Sosyal Güvenlikle İmtihanı” konulu kitapları ile vergi ve ekonomi konusunda çok sayıda yayımlanmış makalesi bulunmaktadır. Evli ve üç çocuk sahibi olup İngilizce bilmektedir. Tüm Yönleri İle BELEDİYE GELİRLERİ Vergiler, Harçlar, Ücretler, Katılım Payları Fatih ACAR - Dr. Fazıl AYDIN Ankara 2013