PDF İndir
Transkript
PDF İndir
V('ı. Dil. Dcrg. (1998), 14,2: ı 11-119 GÖKKUŞAGI ALABALlGI (SALMO GAiRONERii) HYPOPHYSIS'iNiN ANATOMIK VE HiSTOLOJiK YAPıSı Mehmet Çakır' Anatomiseher und Histologiescher Structur des Hirnanhanges der Regenbogenforelle (Salmo gairdnerii) Zusammenfassung: Salmo gairdnerii isı eine kulturele Art der Foreilin. Wenn man sich mit der lorellinzucht beschMtigt, kommt man mit dem Gedanken zu Salmo gairdnerii. Die Kennlnis der biologischen Strtlclur dieses Fisches beiırlıgı hinsichtlich der zuchl auch zur Wirtschall. Aus diesem Grund habe ictı in diesem Beilrag die anaıomische und histologische Structer des Hirnanhanges in Angril genommen. Ich habe lesıgeschtelt, dass sicht das Gewicht des Hirnanhange nach Atfer und Grôsse des Fısches lındert . Histologich vorbereitele Prlıparate wurden mil Triple und He· matoxylin·Eosin gellırbt. Anatomisch gesehen siehl das Hypophysis wie ein ovaler Apfel, aus der genau durch die mitıe geschnitten isi. Oabei wurden zwei Teile Adenohypophysis und Neurohypophysis von Himanhang Sichtbar. Ausserdem habe ich die Oreiteilen von Adenohypophysis, pro-, meso- und meta·adenohypophysis, beobachten kÖnnen. Oabei hat sich herausgeslelt, dass die Existens der Zellen, deren Bau aus acidophyl, basophyl und chromophyt beslehen. Neurohypophysis streekı sich zu Meta·adenohypophysis hin aus. In Neurohypophysis habe ich die Existens der Pilucyfe Zellen und Herringformen lestgesıet. Schlüsselworts: Regenbogen Forelle, Hypophysis, Anatomie, Histologie Özet: Salmo gairdnerii, alabalığın bir kültOr tOrOdAr. Alabalık yetiştirmede bugün Salmo gairdnerii akla gelmektedir. Bu balığın biyolojik yapısının bilinmesinin alabalık yetiştiriciliğine-ekonomik bir katkısı olacaktır. Bu nedenle hypophysis'inin anatomik ve histolojik yapısı ele ahndl.Hypophysis'in ağırlığı, balığın yaş ve boyuna bağlı olarak değiştiği tesbit edil· miştir. Histolojik olarak haıırlanan preparatlar lriple ve hematoxilin-eosin ile boyandı . Kes~Jerde hypophysis, oval, or· tadan kesilmiş elmaya benzer şekilde olduğu tesbit edilmişti r. Histolojik incelemelerde adenohypophysis ve ne· urohypophysis bölgeleri görOldü. Adenohypophysis'in pro-, meso- ve meıa·adenohypophysis olmak üzere üç bOlgeden oluştuğu ve adenohypophysis'te acido!il, basol.1 ve chromophil yapıda hOcrelerin varlığıtesbit edilmiştir, Ne· urohypophysis'in metaadenohypophysls'e doğru uzandığı görüldü. Neurohypophysis'te pitucyte hücreleri ile Herring ci· simlerinin varlığı tesbit edildi. AnahlarKelimeler. Gökkuşağı Alabalığı, Hypophysis, Anatomi, Histoloji Giriş Balıklar gerek morfolojik ve anatomik yapıları, biyolojik özellikleri ve özellikle içinde yaşadıkları ortam koşullan bakımından, kendilerine özgü bir canh grubu oluşturmuşlardır (Sarıhan, 1989). gerek Bu araştırmada Gökkuşağı alabah{ıının (Salmo gairdnerii) Hypophysis'inin morfolojik (AnaGeliş Tanhi : 05.05.1997 1. Nığde Üni. Fen Bilimleri EnsıiıUsU, NICOE. tomohistolojik) yapısı incelenmiştir (Şekil 1). Salmo gairdnerii vücudunun, di{ıer alabalıklara göre daha tıknaz (Atay, 1968), ince, iğ şeklinde yanlardan basılmış oluşu ile Salmonidae formlarının temel yapı planını ve davranış tarzını en iyi şekilde temsil eder (Eschmeyer ve Ark., 1993). Bunların vücutları çok sayıda siyah nokta ile kaplı, ortası gökkuşa{ıı renginde bantlıdır (Atay, 1988). Salmo gairdnerii'lerin esas anavatanlan Kuzey Amerika'da Kalifon:ıia'nın da{ıltk nehmerinden Mc-Coud-River ÇAKIR (Atay, 1988; Eschmeyer ve Ark., 1993) olup buradan bütün dünyaya oldu~u gibi Türkiye'yede kültür yoluyla yayılmıştır (Atay, 1988). Bugün ala.balık yetişti ricili~i denilince büyük ölçüde ve ilk planda akla G ökkuşa~ ı alabalı~ı gelmektedir (Çelikkale, 1994). Gökkuşa~ı alabalı~ının yetiştiriciliğinde elde edilecek başarı bu balığın biyolojik özelliklerinin iyi bilinmesine bağlıdır. Di~er bir deyimle Salmo gairdnerii'nin yetişt i rilmesi için geliştirilmiş olan yöntemler biyolojik özelliklerin bilinmesi ile daha iyi anlaşılacaktır (Atay, 1988; Sarıhan, 1991; Çelikkale, 1994). Bu Balığın Sistematikteki Yeri: Classis-OSTEiCHTHYES SUbclassis-ACTINOPTERYGII(Acanthopterygii) Superordo-TELEOSTEI Ordo·ClUPElFORMES (Sa lmon ilomıes) Subordo·SAlMONOIDEI Familia-SALMONIDAE Subfamilia-SALMONINAE (Grzimek. 1972). Salmo gairdnerii'dir Bugüne kadar yapılmış olan çalışmalarda alaendokrin o rganı olan Hypophysis gen i ş bir şekilde ele alınmamıştır. Araştırmacılar, morfolojisi üzerinde gere~i kadar yer vermeksizin fizyolojisi üzerinde durmuşlardır. balı~ın Balıkların endokrin bezleri, yüksek omurbenzerlik gösterir (Lager ve Ark., 1977) ve onlarınki ile karşılaştırılabilen bir sistem oluşturm uştur (Demir. 1992). Kara hayvanlarında olduğu kadar detaylı I ncelenmem işti r (Lager ve Ark. , 1977; Çelikkale, 1991). Gerek morfolojisi gerekse fizyolojisi az bilinmektedir (Ekingen,. 1983). Fonksiyonların hormonal kontrolü araştırılmaktadır (Lager ve Ark .. 1977). galı la nnkine 1982), meşe palamutu şeklinde ve krem beyazı renktedir (Lager ve Ark., 1977; Hı bıya, 1982; Özen ve Ark., 1993). Hypophysis bezi seksüel organları yönetir, sa lgı sı ile seksOel olgunluk hızlanır (Ekingen, 1983). Yapısı ve i şlevi bak ı mından birbirinden farklı iki kısımdan oluşmuştur (Ball ve Ark., 1969; Erhangi, 1985; Çakır, 1990; Demir, 1992). Bu kısımlardan biri diencephalon'un tabanından aşağıya doğru bir ç ık ıntıoluşturan neurohypophysis, diğeri kökeni embriyolojik dönemde ağız boşluğunun tavanında oluşan Rathke cebinden o~in alan adenohypophysis'tir (Hıbıya , 1982; Atay, 1988; Çakır, 1990; Amlacher, 1992; Demir, 1992; Çelikkale, 1995). Rathke kesesi infundibulum olarakta adlandırılan arabeyine derece derece yaklaşarak yayılmıştır (Hıbıya, 1982; Özen ve Timur, 1993). Neurohypophysis'in; hücre kısımları hypotalamus'ta bulunan neurosekresyon hücrelerinin aksonlarından ol uşur (H ıbıya, 1982; Demir, 1992; Özen ve Timur, 1993). Adenohypophysis, önden arkaya doğru histolojik bakımdan birbirinden farklıd ı r (Demır, 1992) ve üç alt bölüme ayrılır (Lager ve Ark., 1977;' Hıbıya, 1982; .Demirsoy, 1988; Demir, 1992; Özen ve Timur, 1993). Bunlar prove adenohypophysis, meso-adenohypophysis meta-adenohypophysis'tir (pars intermedia). Bunlardan ilk ikisi memeliıerin adenohypophysis'inin pars distalis'ine (pro-adenohypophysis, rostral pars distalis'ine; meso-adenohypophysis Ise caudal pars distalisine gelmek Ozere); üçüncüsü, yani metaadeno hypophysis'de, pars intermedia'sına eşdeğer olarak kabul edilir (Hıbıya, 1982; Demir, 1992; Özen ve Timu r, 1993). AdenoHypophysis, pars tuberalis'in ve pars distalis'in integrasyonu ile yoğun bir organ halini almıştır (Demirsoy, 1988). bıya, Hypophysis bezi balıkların çoğunda az çok uzun bir biçimde olmasına karşılık kimi Salmonidae (alabal ıklar) ve Cyprinidae'de (sazan balıkları) küresele yakın meşe palamutu biçimindedir (Hıbıya, 1982; Demir, 1992; Özen ve Timur, 1993) Adenohypophysis'jn hücre çeşitleri AnguiJ1a anguilla (y ılan balığ,l) ve Forelle (alabalık) örnek alınarak şu Hypophysis, diencephalon'un ve hypotalamus'un basalinde (Amlacher, 1992; Demir, 1992); Praesphenoid'in cella turcica adı verilen odac ı~ı içinde yerleş miştir (Haimi ve Ark., 1966; Timur ve Ark., 1986. Öztürk ve Ark., 1992; Özen ve Ark., 1993). Hypophysis bezi küçüktür fakat balığın en önemli endokrin o rganıd ı r (Hıbıya, 1982). Alabalıklarda yuvarlak, oval (HaImi ve Ark., 1966; şekilde açıklanmıştır. A) Pro-adeno hypophysis; burada üç çeşit hücre tanımlanmı~tır. 112 Gökkuşağı Alabalığı (Salmo Gairdnerii) Hypophysis'inin .. , a) Prolactin (PRL) hücreleri alabalıklarda foliküler düzeydedir. Acidophilic'tir, asit boyası veya eritrosin ile boyanabilen Sıvı üreten pek çok granüle sahiptir (Balı ve Baker, 1969; Hıbıya , 1982; Özen ve Timur, 1993). Periodie Aslcd SchiH (PAS) veya Aldehit fuchsin (AF) ile boyanmazlar (Hıbıya, 1982). Bu çalışmada Pınarbaşı-Kayseri-Subatan balık üretim tesislerinde (yıllık 15 milyon yavru 700 lon yemeklik balık üretimi kapasiteli) yetiştirilen Gökkuşa{ıı alabalı{ıı kullanılmıştır. Araştınnada iki yaşlı 25 adet, 3 yaşlı 9 adet, 4 yaşlı 13 adet ve 5 yaşlı 11 adet olmak üzere toplam 58 damızlık (erkek-dişl) hayvan kullanılmıştır. b) Corticotroplar (ACTH-Hücreleri) bu hücreler pro-adenohypophysis'ln arka kısmında bulunurlar ve neurohypophysis'in sınırında iki veya üç katman oluştururlar. Hematoxilin ile boyanır. Anilin bleu ile boyanmazlar (Hıbıya, 1982; Özen ve Timur, 1993). Makroskopik incelemeler; kullanılan balıkların 41 tanesi dişI 17 tanesi erkek hayvandır. Hayvanlar Aralık 1995 tarihinde sa{ıım mevsiminin başlangıcında, sa{ıım esnasında lolal boyları ve a{ıırlıkları (canlı) ölçüldü (Şekil 1). Total boyu ve ağırlığı ölçülen hayvanlardan 2 yaş grubundan 17, 3 yaş grubundan 6, 4 yaş grubundan 9 ve 5 yaş grubundan 9 hayvanın başları gövdeden ayrıldı, solungaç yaylarıyla altçene birlikte uzaklaşıırıldı, keskin bir bıçak ile cranlum dorsale'ye median hattan bir enslzyon yapıldı. Bir enslzyonda başın boyuna ba{ılanlı yerinin 2 cm eranial'inden transversal olarak yapıldı. Cranlum'un sa{ı ve solunda kalan parçalar dikkatlice ikiye ayrıldı (Şekil 2). Encephalon titiz bir şekilde lateral'e (sol yada sa~n do{ıru çekildi. Hypophysis'in konumu ve beynin tabanına bağlantısı tetkık edilerek, foto§rafları çekildi. Hypophysis bezi praesphenold'ln cella turcica'daki kendine mahsus çukurluktan itina ile çıkarıldı ve rremen Libror-EB-32ooH hassas terazide ölçüldü. Sonra Hypophysls'ler Formalin sodyum aeetat solusyonuna bırakılarak 10 gün süreyle tesbit edildi. Balı{ıın sudan çıkarılması ile Hipofizin tesbit solusyonuna bırakılması arasındaki zaman hiçbir şekilde 30 dakikayı geçmemiştir. a) c) Thyrotroplar (TSH-Hücreleri; mesoadenohypophysis'te küme halinde veya tek olarak yer alır. Uzunca veya yuvarlak nucleus'ludur. Bu hücreler bazofiliktir. Chromohematoxilin veya Acid fuchsin ile boyanabilirler (Balı ve Baker, 1969; Hıbıya, 1982; Erbengi, 1985; Özen ve Timur, 1993). B) Meso-adenohypophysis; görülUr. iki tip hücre a) Somalotroplar (büyüme honnonu hücreleri), meso-adenohypophysis'in Onemli bır kısmını oluştururlar. STH hücreleri acidophilictlr (Halmi, 1966: Hıbıya, 1982; Özen ve Timur, 1993). b) Gonadolroplar (GTH hücreleri). Bu hücreler basophiliclir. PAS veya AF ile boyanır ve Sıvı üreten granül içerir (Balı ve Baker, 1969; Çakır, 1990; Özen ve Timur, 1993). c) Meta-adenohypophysis; pars inlermedia da denir (Hıbıya, 1982). Meta-adenohypophysis'te iki çeşit hücreden meydana gelir. Bunlardan biri pbH poziliflir, fakat PAS ile boyanmazlar. DIQeri PASpozitift!r, fakat pbH ile boyanmazlar (Hıbıya, 1982). Pars intermedia'da da hafif boyanan poligonal bazofilik hücreler bulunur (Özen ve Timu r, 199~). b) Mikroskopik incelemeler; 10 gün süreyle tesbit edilen Hypophysis'ler dereceli alkollerden ve Xylol'den geçirilerek, parafin blokları hazırlandı ve mikrolom'da 5-6 mm kalınlı§ında kesitleri hazırland ı. Kesitler Triple ve Hematoxilin-Eos in ile boyandı. Preparatlar Olympus-BXSO mikroskobunda incelenerek resimleri çekildi. D) Neurohypophysis; Hypotalamus'un myelinsiz sinir leli ve pitucyte diye adlandırılan da{ıınık glia hücreleri içeren sinirsel bır yapıda (Hıbıya, 1982) olup, neurohypophysis içinde çeşitli büyüklükte yuvarlak oval, poligonal şek~li H~rring cisimleri de görülür (Özen ve Timur, 1993). Araştırmada Nomina Anatomica Veterinaria (N. A. V., 1983) terimleri kullanıldı . 113 ÇAKIR Hypophysis'in corpus'una, pro- ve meta adenohyp.ophysis'in proximal'ine doğru parmak şeklinde uzantılar halinde Neurohypophysis'in yer aldığı gözlemlendi (Şekil 4). Neurohypophysis'in anterior'undaki Adenohypophysis bölümünün proadenohypophysis (rostral pars distalis), neurohypophysis'in uzantılarının bulunduğu bol sinusoid'li, penetrasyonlu, vacuollii ve iri hücreli olan kısmının meso-adenohypophysis yada proximal pars distalis, daha dar ve uzun pasterior parçasının da meta-adenohypophysis yada pars intermedia olduğu tesbit edilmiştir. Hypophysis'in median hattından yapılan kesitine totalolarak bakıldığında ortasından kesilmiş elmaya benzediği gözlemlenmiştir (Şematik Şekil 1). Bulgular kullanılan Gökkuşağı ala2 yaşlı 25 hayvanın total boyu 41-50 cm (en düşük boy ve en yüksek boy), 3 yaşlı 9 hayvanın total boyu 55-62 cm, 4 yaşlı 13 hayvanın 6270 cm, 5 yaşlı 11 hayvanın total boyu 68-74 cm. Ağırlıkları; 2 yaşlı hayvanların 537-570 gr (en düşük ve en yüksek ağırlıklar), 3 yaşlı hayvanların 964-1140 gr, 4 yaşlı olanların 1654-1916 gr, 5 yaşlı hayvanların 2530-2774 gr arasında bulunduğu tesbit edildi. Çıkarılan Hypophysis'ler 2 yaşlı balıklarda 0,01-0,02 gr ağırlıkta, 3 yaşlılarda 0,02-0,03 gr, 4 yaşlılarda 0,03-0,05 gr, 5 yaşlılarda 0,04-0,1 gr arasında bulunduğu ve bu değerlerin az da olsa yaş ve ağırlığa bağlı olarak değiştiği gözlemlendi (Tablo 1). Araştırmada balığından Tablo 1. Farklı yaşlardaki canlı ağırlık Salmo gairdnerii'de boy, ve Hypophysis'in 25 9 Yaş 2 3 4 5 6oy(Total)cm 41 ·50 55·62 60·70 68·74 (gr) 537·570 yaş, ağırlıkları. " Canlı Ağı rlık Salmo gairdnerii'lerde, Adenohypophysis'in rostral pars distalis'inde daha yoğun olmak üzere asidofilik hücrelerin kümeler oluşturduğu ve bu çalışmada kullanılan balıkların mesoadenohypophysis'inde daha az sayıda dağınık ve yuvarlak iri nucleus'lu granüllü, vacuolli bazofilik hücreler gözlemlendi (Şekil 5). Çoğunlukla mesove meta adenohypophysis'te polimorf şekilli chromophob hücreler kordonlar halinde infindibulum'un fossa'sından distal'e doğru kümeler halinde uzandığı tesbit edilmiştir (Şekil 6). " 11 964·1140 1654·1916 2530-2774 Hypophysis ağ ı rlığı (gr) 0,01·0,02 0 ,02-0,03 0,04-0,05 0,05·0, i Meso-adenohypophysis'te küme yapılı asidofilik hücreler gözlenmiştir. oluşturan iri Hypophysislerde Adenohypophysis'in tüm bölgelerinde granüllü hücrelere raslanmıştır. Meta-adenohypophysis'in az bir kısmı neurohypophysis tarafından dolduru l muş olmakla birlikte bol miktarda acidophil, basophil ve az sayıda chromophob hücrelerin varlığ ı gözlemlendi. Araştırmada kullanılan Salmo gairdnerii'nin Hypophysis'i gri-beyaz renkte ve diğer verlabraıılarda olduğu gibi morfolojik benzerlik gösterdiği tesbit edildi. Cerebrum'un tabanında ve praesphenoid'in kendine has dar enine genişlemiş (2 mm) çukurluğunda yerleştiği gözlenmiştir (Şekil 2, B). Infindibulum çok ince ve şeffaf bir yapıda olması nedeniyle beyni dorsal'e doğru kaldırma aşamasında Hypophysis ile olan bağlantısı kopmuştur. Çalışmada kullanılan Salmo gairdnerii Hypophysis'lerinde neurohypophysis'in sinir lifleri ile pitucyte adı verilen hücrelerden oluşmuş olduğu tesbit edilmiştir. Neurohypophysis'te sinir lifterinin terminal noktalarında çeşitli büyüklükte, oval veya yuvarlak şekilli değişik büyüklükte Herring cisimeikleri de gözlenmiştir (Şekil 4 Sarı ok, Şekil 7). Hypophysis'in median haliından yapılan kesillerden hazırlanan preparatlarda infindibulum'un Hypophysis'e bağlanan kısmında yarım daire şekli n de bir fossa'nın bulunduğu kesiti yap ı lan tüm Hypophysis'lerde tesbit edilmiştir (Şekil 3). Cavum Hypophysis tesbit edilememiŞtir. Bu fossadan 114 Gökku~ıığı Alııbıılığı (Sıılma Gairdnerii) Hypopbysis'inin ... Tartışma Araştırmada ve Sonuç kullanılan Salmo gairdnerii balıQının Hypophysis'i diQer vertabra'lılannkine benzer şekilde Cerebrum'un ventral'inde, presphenoid'ln dorsal'indeki çukurlukta yerleşmiş olarak bulunmuştur (Timur, 1986; Amlacher, 1992; Demir, 1992; Öztürk ve Boztepe, 1992; Özen ve Timur, 1993) bilgiye uygunluk saQlamaktadır. Salmo gairdnerii'de diQer kemikli balıklarda olduQu gibi makroskobik olarak görülmesi oldukça güç olan çok ince, kısa ve şeffaf yapıda bir infindlbulum ile diencephalon'a baQrandlQı tesbit edilmiştir. Bu durumda literatür bilgide (Balı ve Baker, 1969; Lager ve Ark., 1977; Erbengi, 1985; Demirsoy, 1988; Amlacher, 1992; Demir, 1992; Özen ve Timur, 1993) aynıdır. Literatürde alabalık Hypophysis'inin koni; yuvarlak, oval veya meşe palamutuna benzer krem beyazı renkte olduQu bildirilmiştir (Seruggs, 1936; Halmi, 1966; Hıbıya, 1982; Demir, 1992;). Bu araştırmada kullanılan Salmo gairdnerii'lerde Hypophysis gri-beyaz renkte ve oval şekilde ortadan kesilmiş görünüşünün yarım elmaya benzediQi gözlemlenmiştir. Anatomik yapı bakımından alabalıkların Hypophysis'i vertebralılarınkine oldukça çok benzemekle birlikte bazı farklılıkları bulunmaktadır (Balı ve Baker, 1969; Lager ve Ark., 1977; Hıbıya, 1982; Demirsoy, 1988; Özen ve Timur, 1993). Araştırmada kullanılan Hypophysis'lerde infindibulum'un bir fossa ile Hypophysis'e baQlandlQı tesbit edilmiştir. Bu özellikten hypophysis ile ilgili literatür bilgide hiç bahsedilmemişlir. Cavum hypophysis tesbit edilememiştir. olduQu thyrotropların meso-adenohypophysiste daha çok ve kümeler halinde (Hıbıya, 1982) bu· lunduQu bildirilmiştir (Balı ve Baker, 1969; Lager ve Ark. , 1977; Hıbıya, 1982; Özen ve Timur, 1993). Araştırmada kullanılan alabalıklarda pro ve mesoadenohypophysis'ıe bulunan asidop!il ve basophil hücrelerin identifikasyonu yapılmamıştır. Mesoadenohypophysis'ıe asidofilik kareıerdeki hücrelerin somatotroplar (büyüme hormonu hücreleri), basofilik hücrelerin gonadotrap hücreler olduQu ve vakuolleşmeleri ve granül taşımaları ile kolayca ayrıldlQı bildirilmiştir (Hıbıya, 1982; Özen ve Timur, 1993). Histolojik araştırma için hazırlanan preparatlarda benzer hücrelerin meso-adenohypophysis'in ventral kısmında kümelendiQi tesbit edilmiştir. Lileratürde pars intermedia'da (mela-adenahypophysis) polimorf şekilli cromophob hücreler kordonlar halinde meso-adenohypophysis'e doQru uzandlQı, kümeler oluşturduQu, bunların çok az maviye boyandlQı bildirilmiştir (Seruggs, 1936; Lager ve Ark., 1977; Hıbıya, 1982; Demirsoy, 1988; Özen ve Timur, 1993). Bu araştırmadaki bulgular da literatür bilgiyi destekler durumdadır. Teleost balıklarda ve diQer vertabrah hayvanlarda olduQu gibi bu araşıırmada da incelenen Salmo gairdnerii'lerin Neurohypophysis'i; sinir lifleri, pitucyte hücreleri çeşitli büyüklükte oval veya yuvarlak Herring cisimclklerinden oluŞluQu tesbit edilmiştir. Kaynaklar Amlacher, E. (1992). Taschenbuch der Fischkrankheiten 6., überarbeitete Auflage. Gustaw Fischer Verlag jena· Sluttgart. Memelilerde Adenohypophysis'te cromophilic, (acidolil. basolil) ve chromophobic hücre tipleri olduQu söylenmiştir (Balı ve Baker, 1969; Hıbıya, 1982; Erbengl, 1985; Timur, 1986; Çakır, 1990; Özen ve Timur. 1993), araştırmada kullanılan Hematoxilin·Eosin ve Triple ile boyanan preparatlarda, Adenohypophysis 'ıe chromophil, aejdophil ve basophil hücre tipleri tesbit edilmiştir. Lileralürde pro-adenohypophysis'te acidophil hücrelerin prolaclin ve ACTH hormon hücreleri, baSOphi] hücrelerin Thyrotroplar (TSH hücreleri) Atay,D. (1988). Iç ,Su Balıkları Üretim Tekni§i. Ankara Oni. Basımevi·Ankara. Ball.J. N, Baker. B. i. (1969). The pituitary Gland; Ana· tomy and Histophysiology. In lish physiology (Ed. by Hoar, W. S., Randal, D. S.). Academic press. New York and London. Çakır, M. (1990). SIQır, Koyun ve Keçilerde Hypophysis Morfolojik Yapısı ve Meninges'lerfe Ilişkileri. Istanbul Üni. Sa~ıık Bilimleri Enstitüsü. Cerebri 'niır Çelikkale, M. S. (1995). Iç Su Balıkları ve Yetiştiriciliği. Kara~niz Tek. Oh!. Basımevi , Cill i 2. Baskı, Trabzon. 115 ÇAKIR Hıbıya, Çelikkale, M. S. (1991). Balık Biyolojisi. Karadeniz Tek. Üni. Surmene Deniz Bilim ve Tek. Yuk. Ok. Trabzon. Lager. F. K. Bardach, J. E., Miller, A. R., Maypassino, D. R., (1977) lchtyology, New York, Brisbana, Toronlo. Demir, N. (1992). Ihtryoloji. Istanbul Üni. Fen Fak. Basımevi·lsıanbul. Demirsoy, A. (1988). Yaşamın Temel Kuralları Nomlna Anatomica (1983). Publ by International Commita on Veıarinary Anatomical Nomenclatura of the World Association. Vianna . (Omur· galılar Anamniota). Hacettepe Üro. Yayınları, Cilt ın An· kara. Özen, M. R., Timur, G. (1993) Turkish Journal of Biyology. Türkiye Biyoloji Dergisi (Doğa) 17,4,311-320. Ekingen, G. (1983). Su Ürünleri ve Balıkçılık. Ankara Üni. Basımevi-Ankara . Erbengi, T. (1985). Histolojl. 2. Beta Basım Yay. ÖZ1Cırk, A., Bozlepe, S. (1992). Balık Yetiştirme. Selçuk Üni. Ziraat Fak. Ofsel ve Teksir Atölyesi. Konya. Dağıtım Saflhan, E. (1989). Balıkçılık Biyolojisi. Çukurova ÜnL Ziraal Fak. Olsel ve Teksir Aıölyesi. Adana. A.Ş. , Yayın No: 46, IstanbuL. Ergüven, H. (1971). Abant alabalığının (Salmo lrutta abandicus) Dişi Üreme Sistemi Moliolojisi Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üni. Vet. Fak. Yayın No: 321, Çalışmalar; 221, Ankara. Sanhan, E. (1991). Balık ÜretimI. Çukurova Üni. Ziraat Fak. Olset ve Teksir Atölyesi. Adana. Scruggs, W. M. (1939). The Epithelial Component of the Teleost Pituitaıy Gland as ldenlified by Standardized Method of Selective Sıaining. S. Mrph. 65, 2,187·214. Eschmeyer, W. N. und Paxton, J. (1993). Fische EnzykIopadie der liere, jahr-verlag Hamburg. Grzimek, B. Munchen . (1972). Grzimek's Tierleben, T. (1982) An Atlas of Fish Histology, Tokyo. Timur, M. (1986). Balık Fizyolojisi. Akdeniz Üni. Isparta Muh. Fak.. Eğridir Su Ürünleri Yük. Ok. Ders Notu Yayın No: 8 Isparta. Kindler, Halmi, N. S. (1966). A Textbook of Comperative Endocrinology. Mc. Graw Hill Book Co. New York. Şematik Şekil 1. Salmo gairdnerii'de Hypophysis bezinin şemalik median kesiti. A) Pro-adenohypophysis B) Meso-adenohypophysis cı Meta- adenohypophysis O) Neuro hypophysis El Fossa hypophysis 116 ' Gökkuşalı Alabahlı (Salmo Galrdnull) Hypopbysis'inin ... Şekii I Al Balı~m lolal boyunun ôlçOmO. (5 yaşlı, 74 cm uzunlu~unda, 2774 gr ağırlıklı Şekıl 2. Salmo gairdnerii'nin cranlum'un median kesiti. Al Encephalon B) Hypophysis ve Fossa hypophysis. dişi Alabalıkl Şekil 3. Infindibulum'un bağlandığı Hypophysis 'ıe fossa (ok). Tripla boyama x4 bOyaıme. 117 ÇA KIR Şekil 4. A) Neurohypophysis'in meta-adenohypophysis-'1eki uzantıları (xl0 bCryOtme) Hematoxilen-Eosin boyama. Sarı ok: Neurohypophysis' ıe sinir lilleri. Şekil 5. Adenohypophysis'in (meso-adenohypophysis) venlralinde yer alan basolilic hücreler (okiar). Triple boyama x20 bıiyUtme . 118 Gökkuşağı Alabalığı (Snlnıo Gaird nerii) " ypophysis'inln ... Şekil 6. Meso- ve meta-adenohypophysis'te chromophob hücreler (oldar). Hematoxilen-Eosin boyama x10 büyütme. Şekil 7_ Neurohypoplıysis'te pitucyte hücreleri iie Herring cisimcilderi. Triple boyama)Qo Büyütma. A) Pitucyte'ler ~ Herring cisimcilderi. 119