22,5 mw - Markit
Transkript
22,5 mw - Markit
ZİYARET RES ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. Hakkı Yeten Caddesi No. 10/C Selenium Plaza Kat: 16 Fulya 34357 Beşiktaş – İstanbul / TÜRKİYE Tel : + 90 (212) 215 60 60 Faks : + 90 (212) 215 60 65 ZİYARET RÜZGAR ENERJİ SANTRALI KAPASİTE ARTIRIMI PROJESİ (22,5 MW) HATAY İLİ SAMANDAĞ İLÇESİ PROJE TANITIM DOSYASI ENVY Enerji ve Çevre Yatırımları A.Ş. Çetin Emeç Bulvarı 1314. Cadde No: 7 Aşağı Öveçler 06450 ANKARA - TÜRKİYE Tel: +90(312) 583-8800 (Pbx) Faks: +90(312) 472-6710 e-posta: envy@envy.com.tr www.envy.com.tr ANKARA – 2011 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası BAŞLIK SAYFASI Proje Sahibinin Adı: ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. Adresi: Hakkı Yeten Caddesi No. 10/C Selenium Plaza Kat: 16 Fulya 34357 Beşiktaş – İstanbul / TÜRKİYE Telefon ve Faks Numaraları: Tel: + 90 (212) 215 60 60 Faks: + 90 (212) 215 60 65 Projenin Adı: ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Bedeli: 75 Milyon Euro Proje için Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii): Hatay İli Samandağ İlçesi Proje için Seçilen Yerin Köşe Koordinatları ve Türbin Koordinatları, Zon: Türbin No UTM Zon 37 Datum ED50 X Y GEO WGS84 X Y 1 234136 4000885 36,04603997 36,11469895 2 234079 4000580 36,04551042 36,11193721 3 233826 4000341 36,04278383 36,10971601 4 233603 3999956 36,04043961 36,10618844 5 233863 3999873 36,04335244 36,10551242 6 234088 3999696 36,04590860 36,10398040 7 233336 3999615 36,03759253 36,10304492 8 233520 3999402 36,03970601 36,10117764 9 233522 3999081 36,03983670 36,09828802 10 233039 3998907 36,03453712 36,09658877 11 233278 3998629 36,03728262 36,09415140 12 233102 3998095 36,03551087 36,08929512 13 232771 3998133 36,03182624 36,08954629 14 233299 3998000 36,03772830 36,08849386 15 233576 3998575 36,04060677 36,09374697 16 233782 3998155 36,04303384 36,09002188 17 234000 3998961 36,04518026 36,09733858 18 233620 3997696 36,04139177 36,08584478 19 233807 4001471 36,04219115 36,11988494 20 234362 4001253 36,04842370 36,11807418 21 234597 4001043 36,05110229 36,11624767 22 233929 4001071 36,04368015 36,11631692 23 234245 4000346 36,04743133 36,10987579 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası UTM Koordinatı (6 derece) ED 50 Köşe No Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü): Grid Bölge İşareti Enlem Boylam No Harfi K1 233.695 4.001.759 37 S K2 234.046 4.001.856 37 S K3 234.585 4.001.758 37 S K4 235.012 4.001.329 37 S K5 235.103 4.000.960 37 S K6 235.047 4.000.358 37 S K7 234.953 4.000.142 37 S K8 235.053 3.999.859 37 S K9 235.055 3.999.553 37 S K10 234.963 3.999.260 37 S K11 234.774 3.999.018 37 S K12 234.532 3.998.826 37 S K13 234.564 3.998.425 37 S K14 234.471 3.998.133 37 S K15 234.265 3.997.864 37 S K16 234.169 3.997.546 37 S K17 233.977 3.997.307 37 S K18 233.738 3.997.121 37 S K19 233.446 3.997.028 37 S K20 233.139 3.997.078 37 S K21 232.746 3.997.194 37 S K22 232.594 3.997.221 37 S K23 232.301 3.997.287 37 S K24 232.065 3.997.476 37 S K25 231.872 3.997.715 37 S K26 231.777 3.998.006 37 S K27 231.776 3.998.313 37 S K28 231.870 3.998.605 37 S K29 232.070 3.998.882 37 S K30 232.071 3.999.065 37 S K31 232.165 3.999.356 37 S K32 232.360 3.999.622 37 S K33 232.456 4.000.067 37 S K34 232.906 4.000.642 37 S K35 233.185 4.001.062 37 S K36 233.266 4.001.332 K37 233.446 4.001.579 37 37 S S EK-II; Madde 29 Raporu Hazırlayan Kuruluşun / Çalışma Grubunun Adı: ENVY Enerji ve Çevre Yatırımları A.Ş. Raporu Hazırlayan Kuruluşun / Çalışma Grubunun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları: Çetin Emeç Bulvarı 1314. Cadde No: 7 06450 Öveçler / ANKARA Telefon : + 90 (312) 583 88 00 (Pbx) Faks : + 90 (312) 472 67 10 Rapor Hazırlanış Tarihi: Haziran 2011 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası İÇİNDEKİLER Sayfa i iii iv v İçindekiler Tabloların Listesi Şekillerin Listesi Kısaltmalar I. I.1. I.2. I.3. I.4. I.5. II. II.1. II.2. PROJENİN ÖZELLİKLERİ 1 Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı 6 I.1.a. İş Akım Şeması 6 I.1.b. Proje Alanı 7 I.1.c. Proje Kapasitesi ve Teknolojisi 7 I.1.d. Personel 10 Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) 11 I.2.a. Arazi Kullanımı 11 I.2.b. Su Kullanımı 11 I.2.c. Enerji Kullanımı 11 Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri11 I.3.a. Sıvı Atıklar 11 I.3.b. Katı ve Tehlikeli Atıklar 12 I.3.c. Emisyonlar 13 I.3.d. Gürültü 16 Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski 22 I.4.a. İnşaat Aşaması 22 I.4.b. İşletme Aşaması 22 Proje’nin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler 22 I.5.a. İnşaat Aşaması 22 I.5.b. İşletme Aşaması 23 PROJENİN YERİ 26 Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (tarım alanı, orman alanı, plânlı alan, su yüzeyi vb.) 28 II.1.a. Büyük Toprak Grupları 28 II.1.b. Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı 29 II.1.c. Erozyon Derecesi 29 II.1.d. Mevcut Arazi Kullanımı 30 EK-V’teki Duyarlı Yöreler listesi Dikkate Alınarak; Sulak Alanlar, Kıyı Kesimleri, Dağlık ve Ormanlık Alanlar, Tarım Alanları, Millî Parklar, Özel Koruma Alanları, Nüfusça Yoğun Alanlar, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik ve Benzeri Önemi Olan Alanlar, Erozyon Alanları, Heyelan Alanları, Ağaçlandırılmış Alanlar, Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları ile 167 Sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler 30 II.2.a. Sulak Alanlar 30 II.2.b. Kıyı Kesimleri 30 II.2.c. Dağlık ve Ormanlık Alanlar 30 II.2.d. Tarım Alanları 31 II.2.e. Millî Parklar ve Özel Koruma Alanları 31 II.2.f. Nüfusça Yoğun Alanlar 31 i / vi ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası II.2.g. II.2.h. II.2.i. II.2.j. II.2.k. II.2.l. II.3. III. IV. V. Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik ve Benzeri Önemi Olan Alanlar Erozyon Alanları Heyelan Alanları Ağaçlandırılmış Alanlar Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları 167 Sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler Diğer Özellikler II.3.a. Jeolojik Özellikler II.3.b. Proje Alanının Jeolojisi: II.3.c. Depremsellik II.3.d. Flora ve Fauna II.3.e. Meteorolojik Özellikler PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ SONUÇLAR KAYNAKÇA 35 36 36 36 36 37 37 37 38 39 39 48 52 54 57 NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER Ek-1 Türbin ve Saha Koordinatları Ek-2 Meteorolojik Bilgiler Ek-3 1/25 000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek-4 Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Görüş yazısı Ek-5 Büyük Toprak Grupları, Şimdiki Arazi Kullanma Şekli, Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfı Ve Erozyon Derecesi Haritaları Ek-6 ÇED Gerekli Değildir Kararı Ek-7 1/500.000 Ölçekli jeoloji Haritası ii / vi ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası TABLOLARIN LİSTESİ Sayfa Tablo I-1: 2006 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Dağılımı....................................................... 3 Tablo I-2: 2006 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı . 3 Tablo I-3: Türbinlerin Teknik Özellikleri .............................................................................................. 8 Tablo I-4: Toz Hesaplamaları Emisyon Faktörleri ............................................................................ 14 Tablo I-5: İş Makinalarından Kaynaklanan Günlük Kirletici (CO, HC ve NOx) Emisyonları............. 16 Tablo I-6: Şantiye Alanı için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY, Tablo 5) ........................... 16 Tablo I-7: Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi ................................................................................ 17 Tablo I-8: Proje’nin İnşaatında-Türbinlerin Yerleştirilmesi Aşamasında Kullanılacak Olan İş Makineleri ve Ses Gücü Düzeyleri ............................................................................................ 17 Tablo I-9: İnşaat Aşamasında Mesafeye Göre Leq Değerlerinin Dağılımı....................................... 19 Tablo II-1: Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunluk ..................................................... 29 Tablo II-2: Hatay İl Sınırları İçerisinde Bulunan Sulak Alanlar ......................................................... 30 Tablo II-3: Hatay İli ve Samandağ İlçesi Nüfus Sayım Sonuçları ..................................................... 32 Tablo II-4: İlçelere Göre Tarım Arazisinin Dağılımı .......................................................................... 33 Tablo II-5: Çalışma Alanı ve Yakın Çevresi Flora Listesi ................................................................. 41 Tablo II-6: Proje Alanı ve Civarında bulunabilecek Sürüngenler ................................................ 45 Tablo II-7: Proje Alanı ve Civarında Bulunabilecek Kuş Türleri .................................................. 46 Tablo II-8: Samandağ Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Normalleri (1975-2010) ................................ 49 Tablo II-9: Samandağ Meteoroloji İstasyonu Yağış Normalleri (1975-2010) ................................... 49 Tablo II-10: Samandağ Meteoroloji İstasyonu Meteorolojik Veriler (1975-2010) ............................. 50 Tablo II-11: Rüzgar Yönüne Göre Ortalama Rüzgar Hızı ................................................................ 50 Tablo II-12: Bölgenin Bulutluluk Durumu.......................................................................................... 51 Tablo II-13: Meteoroloji Verileri ........................................................................................................ 51 Tablo III-1: CO2 için Elektrik Üretimi Sırasında Karşılaştırmalı Emisyonlar ..................................... 53 iii / vi ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası ŞEKİLLERİN LİSTESİ Sayfa Şekil I-1: 2006 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı ... 3 Şekil I-2: Rüzgar Enerjisinin Küresel olarak Gelişimi ......................................................................... 4 Şekil I-3: Türkiye Rüzgar Atlası .......................................................................................................... 5 Şekil I-4: İş Akım Şeması ................................................................................................................... 6 Şekil I-5: GE 2.5xI Boyutları ve Motor Görünümü ............................................................................ 10 Şekil I-6: İnşaat Aşamasında Ses Basınç Seviyesinin Mesafelere Göre Dağılımı .......................... 19 Şekil I-7: Aerodinamik Ses Düzeyinin Rüzgar Hızı ve Kanat Dönme Hızına göre Dağılımı ............ 21 Şekil I-8: İşletme Aşamasında Ses Basınç Seviyesinin Mesafelere Göre Dağılımı......................... 21 Şekil I-9: Türkiye’de Kuş Göç Yolları ................................................................................................ 25 Şekil II-1: Proje Alanı’nın Konumu.................................................................................................... 26 Şekil II-2: Rüzgar Türbinlerinin Konumları ....................................................................................... 27 Şekil II-3: Proje Alanı ........................................................................................................................ 31 Şekil II-4: St. Simon Manastırı .......................................................................................................... 36 Şekil II-5: Hatay İli Depremsellik Haritası ......................................................................................... 39 Şekil II-6: Makilik alan Vejetasyonu .................................................................................................. 40 Şekil II-7: Nerium oleander ............................................................................................................... 43 Şekil II-8: Cistus creticus .................................................................................................................. 43 Şekil II-9: Daphne sericea ................................................................................................................ 43 iv / vi ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası KISALTMALAR % yüzde ≥ büyük-eşit φ ‘ A.Ş. Aatm bkz. cm cm³ CO CO2 ÇED ÇGDYY dB dBA DİE dk DMİ EİE EPDK g GWsaat ha HC Hz kg KHGM km km² kV kW L Leq LPG LPT Lwi LWT m m² m³ MTA MW NOx º ºC Havanın bağıl nemi dakika anonim şirket Atmosferik yutuş bakınız santimetre santimetre küp karbon monoksit karbon dioksit Çevresel Etki Değerlendirmesi Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği desiBel A-Ağırlıklı desiBel Devlet İstatistik Enstitüsü Dakika Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu gram Gigawatt.saat hektar hidrokarbonlar Hertz kilogram Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü kilometre kilometrekare Kilovolt kiloWatt litre Eşdeğer Gürültü Seviyesi likit petrol gazı Toplam ses basınç düzeyi Ekipmanın ses güç düzeyi Toplam ses güç düzeyi metre metrekare metreküp Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü megawatt azot oksitler derece santigrat derece v / vi ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş PM r RES RSP s SO2 SKHKKY T.C. TEİAŞ TM TUİK USEPA vb. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası partikül madde Kaynaktan mesafe Rüzgar Enerji Santrali Rüzgar Santrali Projesi saniye Kükürtdioksit Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Türkiye Cumhuriyeti Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Trafo Merkezi Türkiye İstatistik Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı (“United States Environmental Protection Agency”) ve başkaları, ve benzerleri vi / vi ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş I. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası PROJENİN ÖZELLİKLERİ Projenin Tanımı Hatay İli Samandağ İlçesi Mağaracık – Karaköse – Çakırköy – Sebenoba – Koyunoğlu – Mızraklı - Hıdırbey Mevkiinde Ezse Elektrik Üretim LTD tarafından toplam kurulu gücü 35 MW olan “Türbe Rüzgar Enerji Santrali ve Enerji İletim Hattı Projesi” kapsamında hazırlanan Proje Tanıtım Dosyası için Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından 13 Eylül 2005 karar tarihi ve 45 sayı numarası ile “ÇED Gerekli Değildir Belgesi” alınmıştır (Bkz EK-6). Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Ezse Elektrik Üretim Limited Şirketi’ne Hatay İli, Samandağ İlçesi, Karaköse-Çakırköy-Sebenoba-Koyunoğlu-Mızraklı-Hıdırbey Mevkii’nde kurmayı planladığı 35 MW kurulu gücünde Türbe Rüzgar Enerji Santrali (RES) Üretim Tesisi için verilen 27.01.2004 tarihli ve EÜ/290-3/407 numaralı üretim lisansını sonlandırarak, 4/8/2002 tarihli ve 24836 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği”nin 5. Maddesinin üçüncü fıkrası hükmü çerçevesinde, 24.12.2009 tarih ve 2352/2 sayılı kurul kararı ile ZİYARET RES Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye eskisinin devamı mahiyetinde yeni üretim lisansı vermiştir (Bkz. Ek-7). Söz konusu Proje bundan sonra ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali olarak anılmaya başlanmış ve toplam kurulu gücü 35 MW (14x2,5) olan türbinlerin inşaatı ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş tarafından Haziran 2010’da tamamlanarak, 4628 No’lu Kanun gereğince EPDK tarafından (Lisans No. EU/2352-2/1572, (27.01.2004 tarihli) 49 yıllık lisans verilmiştir. Bu Tanırım Dosyası’nın konusu olan ZİYARET RES Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) ile ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. 22,5 MW kurulu güç ilavesiyle mevcut Santral’in kapasitesini artırmayı planlamaktadır. Bu kapsamda her biri 2,5 MW gücünde 9 adet yeni türbinin (9x2,5=22,5 MW) kurulması öngörülmektedir. Öngörülen kapasite artışı ile birlikte ZİYARET RES’nin toplam kapasitesi 57,5 MW ((14+9)x2,5)’a ulaşacak ve toplam 23 türbin ile yılık 224.3 GWh enerji üretimi sağlanacaktır. ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş tarafından planlanan kapasite artışı ÇED Gerekli Değildir Belgesi alındıktan sonra EPDK onayına sunularak “Elektrik Enerjisi Üretim Lisansı”nı yenileyecektir. Üretilecek olan Elektrik 154 kV’luk Sebenoba Antakya III Trafo Merkezine iletilecektir. Öngörülen Proje’de, Türkiye’de rüzgar enerjisinin kullanılabilir hale getirilmesi, sürdürülebilir, çevreci yaklaşımla ve uygun maliyetle enerji ihtiyacının karşılanması hedeflenmektedir. Yukarıda bahsi geçen santral projesi 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği”nin Ek-II listesi kapsamında yer almaktadır. Bu rapor, aynı Yönetmelik’in Ek-IV’ünde verilen format doğrultusunda hazırlanmıştır. Bu rapor kapsamında, enerji iletim hattı, şalt sahası ve trafo binası yer almamaktadır. Bu yapılar ile ilgili bilgiler (aynı proje sahası içerisinde daha önce hazırlanmış olan) “Türbe Rüzgar Enerji Santrali ve Enerji İletim Hattı” Proje Tanıtım Dosyası içerisinde sunulmuş olup “ÇED Gerekli Değildir Belgesi” alınmıştır. Bahsi geçen enerji iletim hattı, şalt sahası ve trafo binası halihazırda kuruludur ve kapasite artırımı dahilinde bu alt yapılar kullanılacaktır. Bu proje tanıtım dosyası içerisinde yer alan toplam 23 adet türbin ile ilgili bilgiler verilirken T1, T2, T3, T4, T5, T6, T7, T8, T9, T10, T11, T12, T13, T14, daha önce yapılmış olan mevcut türbinleri göstermektedir. Yapılması planlanan yeni türbinler ise T15, T16, T17, T18, T19, T20, T21, T22, T23 olarak belirtilmektedir. 1 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Türkiye’de Rüzgar Enerjisi Elektrik üretiminde çoğunlukla kullanılan fosil yakıtlara alternatif yaratma çabasındaki çalışmalar neticesinde yenilenebilir enerji kavramı ortaya konmuştur. Yenilenebilir enerji, "doğanın kendi evrimi içinde, bir sonraki gün aynen mevcut olabilen enerji kaynağı" olarak tanımlanmaktadır. Yakılınca biten ve yenilenmeyen enerji kaynakları olan fosil yakıtlara karşın hidrolik (su), güneş, rüzgar ve jeotermal gibi doğal kaynaklar yenilenebilir olmalarının yanı sıra temiz enerji kaynaklarıdır. Rüzgar enerjisinin diğer üstünlükleri aşağıda listelenmektedir: • İklim değişikliği sorunu çözümüne yardımcıdır • Hava kirliliği sorununu azaltır • Enerji güvenliği sağlar • Enerji arzını çeşitlendirir • Enerji üretimi için ithal edilecek olan yakıt miktarını azaltır • Yakıt maliyetleri yoktur • Ulusal kaynaklar için devletler arası anlaşmazlıkları önler • Kırsalda elektrik ağını geliştirir • İstihdam ve bölgesel kalkınma sağlar • Fosil yakıtların fiyat değişkenliğinden kaynaklanan karmaşıklığı önler • Modülerdir ve çabuk kurulur • İthalat bağımlılığı yoktur • Yakıt fiyatı riski yoktur • Karbon emisyonu yoktur • Kaynak tükenmesi yoktur – küresel rüzgar kaynağı küresel enerji talebinden daha büyüktür • Arazi dostudur, rüzgar santrali içinde veya etrafında tarım/sanayi faaliyetleri yapılabilir • Uygulama esnekliğine sahiptir, büyük ölçekli ticari santraller veya ev tipi uygulamalar mümkündür • Ulusal yarar sağlamaktadır. Geleneksel yakıtların aksine, enerji güvenliği açısından yakıt maliyetlerini ve uzun dönemli yakıt fiyatı risklerini eleyen ve ekonomik, politik ve tedarik riskleri açısından diğer ülkelere bağımlılığı ortadan kaldıran yerli ve her zaman kullanılabilir bir kaynaktır. Ayrıca, enerji kaynaklarının Türkiye elektrik enerjisi üretimindeki dağılımı incelendiğinde, 2006 yılında üretilen elektriğin %74,8’i termik (taşkömürü, linyit, fuel oil, doğal gaz, jeotermal, LPG, nafta ve diğerleri), %25,1’i hidrolik ve %0,1’i jeotermal ve rüzgar santrallerinden sağlandığı görülmektedir (Bkz. Tablo I-1). Bu üretim değerleri içinde fosil yakıtlardan olan kömürün payı %26,4 ve doğal gazın payı %45,8 iken, jeotermal ve rüzgar enerjisinin payı sadece %0,1 olarak kaydedilmiştir (bk. Tablo I-2 ve Şekil I-1). Yenilenebilir enerjinin ve jeotermal ile rüzgar enerjisinin payı düşük olmasına karşın, 2005 ve 2006 yılları arasındaki artışlar incelendiğinde yenilenebilir enerjideki artışın %25,7, jeotermal ve rüzgar enerjisindeki artışında %43,7 artış gösterdiği görülmektedir (Bkz. Tablo I-2). 2 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo I-1: 2006 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Dağılımı Enerji Kaynakları 2005 GWsaat 2006 % GWsaat % Artış (%) Termik 122.242,2 75,5 131.835,1 74,8 7,8 Hidrolik 39.560,5 24,4 44.244,2 25,1 11,8 153,4 0,1 220,5 0,1 43,7 161.956,2 - 176.299,8 - 8,9 Jeotermal ve rüzgar TOPLAM Kaynak: TEİAŞ 2006 Yılı Faaliyet Raporu Tablo I-2: 2006 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı Enerji Kaynakları 2005 2006 Artış (%) GWsaat % GWsaat % Kömür 43.192,5 26,7 46.649,5 26,4 8,0 Sıvı yakıtlar 5.482,5 3,4 4340,5 2,5 -20,8 Doğal gaz 73.444,9 45,3 80.691,2 45,8 9,9 Yenilenebilir ve atık Hidrolik Jeotermal ve rüzgar TOPLAM 122,4 0,1 153,9 0,1 25,7 39.560,5 24,4 44.244,2 25,1 11,8 153,4 0,1 220,5 0,1 43,7 161.956,2 - 176.299,8 - 8,9 Kaynak: TEİAŞ 2006 Yılı Faaliyet Raporu Şekil I-1: 2006 Yılı Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı Aynı şekilde dünyada da rüzgar enerjisinden yararlanarak elektrik üretimi konusunda artış görülmektedir (Bkz. Şekil I-2). Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanmış olan Türkiye Rüzgar Atlası ve Bölgelere Göre Rüzgar Gücü Yoğunluğu Şekil I-3’de sunulmaktadır. Bu doğrultuda projenin amacı, rüzgar enerjisinin kullanımındaki artışa katkı sağlayarak çevre dostu da olan rüzgar enerjisinin kullanıldığı bir enerji üretim tesisinin kurulmasıdır. 3 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Kaynak: www.eie.gov.tr Şekil I-2: Rüzgar Enerjisinin Küresel olarak Gelişimi 4 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Kaynak: http://www.ruzgarenerjisibirligi.org.tr/images/tr_ruzgar_atlasi_buyuk.jpg Şekil I-3: Türkiye Rüzgar Atlası 5 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası I.1. Projenin İş Akım Şeması, Kapasitesi, Kapladığı Alan, Teknolojisi, Çalışacak Personel Sayısı I.1.a. İş Akım Şeması ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali’nin işletme ömrü 49 yıl olarak planlanmaktadır. İnşaat süresi ise 16 ay olarak öngörülmektedir. Santral’in kurulu gücü toplam 57,5 MW olacaktır. Bu kapasiteyi gücü 2,5 MW olan mevcut 14 adet türbin (35 MW) ile ilave olarak yapılması planlanan her biri 2,5 MW gücünde 9 adet türbin (22,5 MW) sağlayacaktır. Türbin içindeki trafoların gücü 2800 kVA’dır. Sahada mevcut olan 14 adet türbin kendi aralarında 34,5 kV havai hat ile şalt merkezine taşınmaktadır. Yeni yapılacak olan türbinler ise 20 kV seviyesinde yer altı kablosu ile şalt merkezine taşınacaktır. ZİYARET RES trafo merkezine gelen 34,5 kV ve 20 kV seviyesindeki gerilimler şalt sahasında bulunan 154/34,5 kV ve 154/20 kV seviyesindeki güç trafoları ile 154 kV seviyesine yükseltilmektedir. ZİYARET RES trafo merkezi Sebenoba – Antakya TM III Trafo Merkezi arasında girdi – çıktı şeklinde bulunmaktadır. ZİYARET RES trafo merkezinden 154 kV seviyesinde çıkan gerilim üç (3) adet 1 km uzunluğunda yüksek gerilim hattı direği ile ulusal elektrik şebekesine aktarılmaktadır. Projenin iş akım şeması Şekil I-4.`te verilmiştir. 23 Adet Türbin Yeraltı Kabloları Santral Şalt Merkezi Antakya TM III Trafo Merkezi Şekil I-4: İş Akım Şeması 6 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş I.1.b. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Proje Alanı Proje Alanı; 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritada Hatay P36 d4 paftasında yer almakta olup (Bkz. EK-3), Akdeniz Bölgesi, Hatay İli, Samandağ İlçesi, Mağaracık-Karaköse-ÇakırköySebenoba-Koyunoğlu-Mızraklı-Hıdırbey Mevkii’ndedir. Alan Samandağ İlçe’sinin güneybatısında yer almaktadır. Proje Alanı ile ilgili detaylı bilgi Bölüm II’de anlatılmaktadır. I.1.c. Proje Kapasitesi ve Teknolojisi Santral’in toplam kurulu gücü toplam 57,5 MW olacaktır. Bu kapasiteyi gücü 2,5 MW olan mevcut 14 adet türbin (35 MW) ile ilave olarak yapılması planlanan her biri 2,5 MW gücünde 9 adet türbin (22,5 MW) sağlayacaktır. Rüzgar jeneratörleri 690 kV gerilimle çalışırlar ve bu gerilim her bir jeneratör için tesis edilecek olan transformatör vasıtası ile 34,5 kV gerilime dönüştürülecektir. Jeneratörler kendi aralarında iki grup halinde yer altı kabloları ile 34,5 kV gerilim seviyesindeki Santral Şalt Merkezi’ne bağlanacaklardır. Bu Merkez ile Proje Sahası’nda üretilecek elektrik enerjisi 154 kV’luk Sebenoba Antakya III Trafo Merkezi’ne iletilecektir ve buradan ulusal elektrik şebekesine aktarılacaktır. Proje’de 85 m yüksekliğinde GE 2,5xI tipinde rüzgar türbini kullanılacaktır. Jeneratörlerin hub (kanatların bağlantı noktası) yüksekliği 85 m ve rotor yarıçapı 100 m olacaktır. Her biri 2,5 MW gücünde 9 adet yeni türbin ile 106,3 GWh enerjisi üretmesi planlanmaktadır. ZİYARET RES Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) kapsamındaki kapasite artışı ile birlikte toplam 23 türbinde, yılda 224,3 GWh elektrik enerjisi üretilmesi planlanmaktadır. Türbinlerin devreye giriş hızları 3 m/s ve devreden çıkış hızları 25 m/s olacaktır. Türbinlerin 2 rotor tarama alanı 100 m rotor çapı ile birlikte 7.854 m olacaktır. Her bir türbinin üç (3) adet rotor 2 kanadı olacaktır. Türbin kulesi yaklaşık olarak 500 m alanı kaplayan bir beton platform üzerine yerleştirilecektir. Topoğrafik sebeplere bağlı olarak türbinler şalt tesisine mevcut olan uygun gerilim hattı yardımıyla bağlanacaktır. Enerjinin ulusal şebekeye iletimi ise üç (3) adet yüksek gerilim hattı direği arasından yerüstü enerji iletim hattı vasıtasıyla gerçekleştirilecektir. Türbinlere ait teknik özellikler Tablo I-3’te verilmiştir. GE 2.5xI ebatları ve motor kısmının görünümü Şekil I-5’te verilmiştir. 7 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo I-3: Türbinlerin Teknik Özellikleri Tasarım Sınırları Tasarım Yönergesi ve Rüzgar Sınıfı 100 m göbek yüksekliği DIBt WZ II, IEC TC IIIa 85 m göbek yüksekliği DIBt WZ II, IEC IIb, IEC IIIa 75 m göbek yüksekliği IEC IIb, IEC IIIa Rotor çapı 100 m Çalışma rüzgar hızı 3,0 m/s Durma rüzgar hızı 25 m/s Anma gücü çıkışı (orta gerilim seviyesinde) 2,5 MW Minimum ortam sıcaklığı çalışma / sağlam kalma -15 °C / -20 °C Maksimum ortam sıcaklığı çalışma +40 °C Ses azaltılmış çalışma LWA ≤ 105 dB(A) Kule Tip Boru çelik kule Göbek yüksekliği 100 m, 85 m, 75 m Çap üst 4,300 mm Pervane Sistemi Pervane tahrik sayısı 4 Tahrik sistemi, motor tipi elektrikli, asenkron Gerilim 690 V / 575V Frekans 50 Hz / 60 Hz Pervane hızı 0,5 °/sn Pervane dişlisi Çok kademeli planeter dişli Rotor Çap 100 m Rotor kanadı sayısı 3 Süpürülen alan: 7,854 m2 Rotor hız aralığı 5 – 14 dak-1 Dönme yönü Aşağıya sarım saat yönünde Kanat uçlarının maksimum hızı 73,6 m/s Yön Yukarıya sarım Hız regülasyonu Yiv kontrollü Aerodinamik fren Pervane ayarlama konumunda kanatlar Koni açısı 3° Rotor ekseni eğim açısı 4° Rotor Kanatları Tasarım GE Energy / LM Uzunluk (kanat dibi – ucu) 48,7 m Malzeme Fiberglas – epoksi reçine/polyester Yiv Sistemi Prensip Tek kanatlı yiv kontrolü Tahrik sistemi, motor tipi Elektrikli, DC motorlar Yedekli güvenlik özelliği Akü sistemi Yiv tahriki Planeter dişli Yiv yatağı Çift sıralı dört nokta temaslı yatak Göbek Malzeme Esnek dökme demir Korozyon koruması Kumlanmış, çok katmanlı boya sistemi Ana Yatak Muhafaza Esnek dökme demir Baskı yatağı Çift sıra konik bilyalı yatak Hareketli yatak Silindir bilyalı yatak Ana Dişli Kutusu Anma gücü 2,750 kW 8 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tip Çok kademeli planeter spiral dişli kutusu Dişli oranı ≈ 1:117 Yağlama 1 mekanik ve 1 elektrikli pompa Sıvı hacmi ≈ 700 l (soğutma sistemi dahil dişli kutusu) Soğutma Yağ soğutucu motor beşiği muhafazasının arkasına monte edilmiştir Fren Sistemi Primer fren sistemi Tek kanatlı yiv kontrolü (pil yedekleme) Sekonder fren sistemi Tek kanatlı yiv kontrolü (pil yedekleme) Tutma freni Yüksek hızlı milde hidrolik tahrikli fren kaliperi Jeneratör Tip Sabit mıknatıslı jeneratör Anma çıkışı 2,640 KW Anma hızı 1,650 dak-1 Anma gerilimi maks. 715 V Anma çıkışında frekans 82.5 Hz (6 kutuplu) veya 110 Hz (8 kutuplu) Koruma sınıfı IP54 Yalıtım sınıfı F Fonksiyon tipi S1 Standart IEC 60034 Soğutma sistemi Havadan havaya ısı eşanjörü Dönüştürücü Sistem Tip 4 çeyrek IGBT dönüştürücü Maksimum stator akımı 2,285 A Maksimum hat akımı 2,735 A Anma gerilimi, hat tarafı 690 V +/-%10 Anma frekansı 50 Hz / 60 Hz cos ϕ 0,90 indüktif - kapasitif (opsiyonel) Elektronik devre koruma sınıfı IP54 Anahtarlama hızı yaklaşık 1,5 kHz Soğutma sistemi Sudan havaya ısı eşanjörlü su soğutma Izgara Bağlantısı Koşulları Anma ızgara gerilimi 10,000 – 24,000 V (opsiyonel olarak 36,000 V'ye kadar) Dönüştürücü tarafında anma gerilimi 690 V +/-%10 Anma ızgara frekansı 50 Hz / 60 Hz Izgara frekansı izin verilen toleransı 0,1 saniye için +%15 - +%20 1 saniye için +%10 - +%15 +/-%10 sürekli 10 dakika için -%10 - –%15 10 saniye için -%15 - -%25 1 saniye için -%25 - -%30 Hat kesintileri LVRT ZVRT %15 / 720 ms %0 / 200 ms Izgara bağlantısı için transformatörün empedansı 6% Transformatör bağlantısı Dyn5 veya Dyn11 Transformatör gücü 2,800 kVA Kullanılan Yağ ve Gresler Aktarma Organları Ana yatağın gresle yağlanması Her bir yatak için ilk doldurma yaklaşık 30 kg Dişli Kutusu Yağ miktarı 700 l (soğutma sistemi dahil dişli kutusu) Filtreler 2 kombinasyon filtresi 10/25 µm Fren hidrolik sistemi ve rotor kilidi sistemi Yağ miktarı yaklaşık 35 l Pervane Sistemi 9 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Dişli Planeter dişli takımı Yağ miktarı Yaklaşık 15 l Dişli takımı yatağının gresle yağlanması Doldurma miktarı yaklaşık 4.000 g Yatak ve pinyonun otomatik gresle yağlanması Doldurma miktarı yaklaşık 4.000 g Fren hidrolik sistemi Yağ miktarı Yaklaşık 10 l Yiv Sistemi Dişli Planeter dişli takımı Yağ miktarı Yaklaşık 3,5 l Yiv yatağının gresle yağlanması Doldurma miktarı yaklaşık 10.100 g Yatak ve pinyonun otomatik gresle yağlanması Doldurma miktarı yaklaşık 4.000 g (yatak)/yaklaşık 250 g (pinyon) Jeneratör Yatağın otomatik gresle yağlanması Doldurma miktarı yaklaşık 800 g Şekil I-5: GE 2.5xI Boyutları ve Motor Görünümü I.1.d. Personel Proje’nin inşaat çalışmaları süresince yaklaşık 38 kişilik personel çalışacaktır. Çoğunluğunun yakın yerleşim alanlarından seçilmesi planlanan personelin barınma ve yemek ihtiyacı prefabrik konteynerlerda sağlanacak olup, inşaat çalışmaları sonunda bu konteynerler kaldırılacaktır. Şantiye alanının kesin lokasyonu inşaat çalışmaları öncesinde belirlenecektir. Tesis işletmesinde mevcut durumda 6 personel çalışmaktadır. Kapasite artışı sonunda herhangi bir personel artışı öngörülmemiştir. 10 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası I.2. Doğal Kaynakların Kullanımı (Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Kullanılan Enerji Türü vb.) I.2.a. Arazi Kullanımı ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş tarafından yapılması öngörülen proje kapsamında mevcut türbin alanları ile birlikte toplam 1.068 ha’lık alan kullanılacaktır. Her bir rüzgar türbini 500 m² temel üzerine kurulacaktır. Proje Alanı’nda şalt sahası mevcut olup rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği alanlar dışında herhangi bir arazi kullanımı söz konusu değildir. I.2.b. Su Kullanımı İnşaat aşamasında çalışanların içme ve kullanma suyu ihtiyaçlarının yanı sıra çalışma alanlarında toz oluşumunun engellenmesi için de su kullanımı söz konusu olacaktır. Çalışan personel için gerekli olacak içme ve kullanma suyu miktarının hesaplanmasında bir kişinin günlük ihtiyaç duyacağı su miktarı 150 L/gün olarak kabul edilmiştir. Böylelikle, personelin ihtiyaç duyacağı günlük su miktarı yaklaşık 5,70 m³ olacaktır (38 kişi × 150 L/kişi = 5700 L). Tesis işletmesinde mevcut durumda 6 personel çalışmaktadır. Kapasite artışı sonunda da yine aynı sayıda personel çalıştırılması öngörülmektedir. İşletme aşamasında kişi başına su tüketiminin 150 L/gün olacağı varsayımına dayanarak, günlük toplam su tüketiminin 0,9 m³ (6 kişi × 150 L/kişi = 900 L) civarında olacağı hesaplanmıştır. İnşaat ve işletme aşamalarındaki su ihtiyacı Aknehir Beldesi’nden tankerlerle taşınarak temin edilmektedir. Proje alanında üç (3) adet birer tonluk, bir (1) adet de 10 ton’luk su deposu bulunmaktadır. İçme suyu ise halihazırda olduğu gibi damacanalarla satın alınarak temin edilmeye devam edilecektir. I.2.c. Enerji Kullanımı Halihazırdaki elektrik enerjisi ihtiyacı mevcut türbinlerden sağlanmakta olup, ilave yapılacak 9 adet türbinin inşaat aşamasında da yine mevcut türbinler vasıtasıyla üretilen elektrik enerjisi kullanılacaktır. Diğer taraftan, inşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri için yakıt gerekli olacaktır. Bu yakıt iş makineleri için motorin, küçük araçlar için ise benzindir. Benzin tüketiminin, dizel tüketimine oranla daha az olması beklenmektedir. Bu tür yakıt ihtiyaçları yakında yer alan benzin istasyonlarından sağlanacaktır. I.3. Atık Üretimi Miktarı (Katı, Sıvı, Gaz vb.) ve Atıkların Kimyasal Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri I.3.a. Sıvı Atıklar Tüketilecek suyun tamamının atıksuya dönüşeceği şeklinde olan en kötümser yaklaşım değerlendirilirse, azami atıksu miktarının inşaat ve işletme aşamalarında sırasıyla, 5,70 m³/gün ve 0,9 m³/gün civarında olması beklenmektedir. Mevcut durumda atıksular, sadece evsel nitelikli olup, sızdırmaz fosseptik çukurlarında depolanmaktadır. Fosseptik çukurları, 19.03.1971 tarih ve 13783 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Lağım Mecrası İnşaası Mümkün Olmayan Yerlerde Açılacak Çukurlara Dair Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak yapılmıştır. 11 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Proje kapsamında oluşacak evsel nitelikli atıksular da yine bu sızdırmasız foseptikte toplanacak ve mevcut durumda da uygulandığı şekli ile Aknehir Belediyesi tarafından vidanjör ile alınarak bertaraf edilecektir. I.3.b. Katı ve Tehlikeli Atıklar Evsel Nitelikli Katı Atıklar Mevcut durumda, oluşan katı atıklar; niteliklerine göre (organik, plastik, cam, kağıt, metal, vb.) ayrı biriktirme kaplarında toplanarak görünüş, koku, toz, sızdırmazlık ve benzer faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı özel araçlarla taşınmaktadır. Katı atıkların değerlendirilmesi mümkün olabilen cam, kağıt, plastik türü atıklar biriktirilerek 24.06.2007 tarihli ve 26562 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda lisanslı kuruluşlara verilerek bertarafı sağlanacaktır. Değerlendirilmesi mümkün olamayan katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre toplanarak günlük olarak Aknehir Belediyesi tarafından alınmaktadır. Öngörülen Proje’nin inşaat aşamasında sahada çalışacak personelin oluşturacağı günlük katı atık miktarı kişi başına 1,15 kg mertebesinde olacaktır1. Dolayısıyla, inşaat personeli sayısının 38 kişi kabulü ile meydana gelecek evsel nitelikli katı atık miktarının yaklaşık 43,7 kg/gün civarında olması beklenmektedir. Hafriyat Atıkları RES’in inşaat aşamasında bir rüzgar türbin temeli için yapılması gereken kazı miktarı 759 m³ olarak hesaplanmıştır. İnşaat aşamasında rüzgar türbinleri teker teker yerleştirileceğinden oluşacak hafriyat miktarı türbin başına olacak şekilde hesaplanmış ve hesabı aşağıda verilmiştir: 2 Her bir türbin kulesi yaklaşık olarak 500 m (22,5m x 22,5m) alanı kaplayan bir beton platform üzerine yerleştirilecektir. Bu kapsamda; Çukur hacmi = 22,5 m × 22,5 m × 1,5 m = 759 m³ İnşaat işlemleri sırasında ortaya çıkacak hafriyat türbin ayaklarının temellerindeki dolgularda kullanılacaktır ve böylelikle hafriyat atıklarının büyük bir kısmı yine proje içerisinde tüketilmiş olacaktır. Yapılacak kazı neticesinde oluşacak hafriyatın dolguda kullanılamayacak kısmı Aknehir Belediyesi tarafından gösterilen bir sahaya taşınarak, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde bertaraf edilecektir. Hafriyat çalışmaları sırasında, parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksik madde kullanımı planlanmamaktadır. Ancak, zemin koşullarına bağlı olarak asgari düzeyde patlatma yapılabilir. Bu durumda, gerek bölgedeki güvenlik birimleri ve idari yetkililer ve gerekse de yöre halkı önceden patlatma programı hakkında bilgilendirilecektir. Ek olarak, patlatma işlemleri esnasında 07.03.2008 tarih ve 26809 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇGDYY)” hükümlerine uyulacaktır. 1 Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE)’nün 2008 yılı Belediye Çevre Envanteri verilerine göre, Türkiye’de kişi başına düşen evsel katı atık üretimi 1,15 kg/gün’dür. 12 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Ayrıca, bitkisel toprak yüzeyinden sıyrılacak, hafriyat atıklarından ayrı olarak depolanacak ve inşaat sonrasında peyzaj amaçlı olarak kullanılacaktır. Atık Yağlar ve Tehlikeli Atıklar Öngörülen RES inşaatı ve işletmesi sırasında herhangi bir tehlikeli atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Ancak, tesisin işletme aşamasındaki bakım çalışmaları sırasında oluşabilecek atık yağlar, 30. 07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri uyarınca bertaraf edilmek üzere lisanslı firmalara verilecektir. Proje kapsamında arazinin hazırlanması sırasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak şantiye/şantiyelerde oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde veya ruhsatlı benzin istasyonlarında yapılacaktır. Araçların saha içinde bakım ve onarımının yapılması durumunda ise, taban sızdırmazlığı sağlanmış zeminler kullanılacak bu şekilde de toprak, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının kirlenmesi önlenecektir. Bu işlemlerin şantiye/şantiyelerde yapılması durumunda araçların bakımından oluşacak; atık maddeler, atık yağlar ve benzeri petrol ürünleri kesinlikle alanda açıkta bırakılmayacaktır. Bunlardan değerlendirilebilir atıklar sınıfına giren (akü, makine parçaları, metal aksamlar vb.) atıklar bu tür malzeme alıcılarına satılacaktır. Proje kapsamında oluşacak atık yağlar sızdırmasız tanklarda depolanarak lisanslı bertaraf tesislerine intikali sağlanacaktır. Ayrıca, atık lastikler 25.11.2006 tarihli ve 26357 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak bertaraf edilecektir. İnşaat aşamasında oluşacak olan atık yağlar, bitkisel atık yağlar ve atık pil ve akümülatörler sırasıyla, 30.07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” ve 31.08.2004 tarih ve 25569 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda lisanslı firmalara verilecektir. Proje Sahası’nda tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir. Ancak, herhangi bir sebeple sahada tıbbi atık oluştuğunda, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. I.3.c. Emisyonlar RES inşaat aşamasında emisyonlar aşağıda belirtilmektedir: gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında oluşacak • Yapılacak hafriyat ve/veya kullanılacak malzeme kaynaklı toz emisyonları, • Kullanılacak araçların, şantiye ekipmanlarının egzoz gazları, başlıca Hafriyat Kaynaklı Toz Emisyonları İnşaat süresince bir rüzgar türbini başına oluşacak hafriyat iktarı yaklaşık 759 m³ olarak hesaplanmıştır. Bu çalışmalar esnasında hazırlık ve inşaat aşamalarında yapılacak olan hafriyat çalışmaları sırasında toz oluşumu meydana gelecektir. Bu toz oluşumunu asgari düzeyde tutmak 13 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası maksadıyla; sahada spreyleme yapılarak toprağın nemli kalması sağlanacaktır. Ayrıca, sahaya malzeme getiren tüm araçlara hız limiti uygulanacaktır. Tüm çalışmalar 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak yürütülecektir. Diğer taraftan, ortaya çıkabilecek emisyonlarının hesaplanması amacıyla, Tablo I-4’te verilen emisyon faktörleri kullanılmıştır. Tablo I-4: Toz Hesaplamaları Emisyon Faktörleri Faaliyet Emisyon Faktörü Patlatma 0,080 kg/ton Sökme 0,025 kg/ton Yükleme 0,010 kg/ton Nakliye (gidiş-dönüş toplam mesafesi) 0,7 kg/km-araç Boşaltma 0,010 kg/ton Depolama 5,8 kg toz/ ha gün Kaynak: www.cedgm.gov.tr Hafriyat işlemlerinden kaynaklı oluşacak emisyonların hesaplanma işleminde aşağıda sunulan verilerin kabulü yapılmıştır. Ek olarak, türbin ayaklarından her birinin 20 gün içinde ve günde 16 saat çalışarak tamamlanması öngörülmüştür. Hafriyat miktarı = 759 m³/30 gün = 25,3 m³/gün Hafriyat Alanı = 500 m² Depolanacak alan = 100 m² Hafriyat süresi = 20 gün Günlük çalışma süresi = 16 saat Hafriyatın taşınma mesafesi = 0 m (kazı alanının hemen yanında tekrar kullanılmak üzere depolanacaktır) Saha’nın jeolojik yapısının değerlendirilmesi sonucunda patlayıcı madde kullanımına gerek olmadığı görülmüştür. Kazı işlemlerinde gerçekleştirilecek faaliyetler hafriyatın çıkarılması (sökme), ve depolamasıdır. Toprak yoğunluğu = 2,65 g/cm³ olarak alınmıştır. -6 6 Hafriyat miktarı = 2,65 g/cm³ × 25,3 m³/gün × 10 m³/cm³ × 10 g/ton = 67,05 ton/gün Sökme işlemi aşamasında oluşan toz miktarı = 0,025 kg/ton × 67,05 ton/gün × (1 gün / 16 saat) Sökme işlemi aşamasında oluşan toz miktarı = 0,1 kg/saat 14 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Depolama işlemi aşamasında oluşan toz miktarı = 5,8 kg/ha-gün × 100 m² / (10.000 ha / 1 m²) / 24 saat/gün = 0,002 kg/saat Hafriyatın taşınması aşamasında oluşan toz miktarı = Kazı alanının hemen yanında tekrar kullanılmak üzere depolanacağından ihmal edilmiştir. Toplam toz emisyonu Sökme = 0,1 kg/saat = 0,1 kg/saat Toplam toz emisyonu Depolama= 0,002 kg/saat = 0,002 Saha’nın hazırlanması aşamasında “Sökme” ve “Depolama” işlemleri kapsamında oluşan toz emisyonları en kötümser yaklaşımla (tüm türbinlerin aynı anda ve birbirlerine çok yakın lokasyonda inşa edilmeleri) toplam 0,1 kg/saat olmaktadır. Bu değer nemlendirme çalışmaları ile daha da aşağıya çekilecek ve sahaya giren tüm araçlara hız limiti uygulanacaktır. Bu bağlamda, hafriyata bağlı olarak oluşması tahmin edilen toz emisyonu 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği”nin Ek 2’si kapsamında Tablo 2.1’de verilen 1,0 kg/saat sınır değerinin altında kalacaktır. Kullanılacak Araçların, Şantiye Ekipmanlarının Egzoz Gazları İnşaat aşaması süresince temel olarak ekskavatör, dozer, mikser vb. ağır iş makinelerinin kullanımı için yakıt gerekli olacaktır. Yakıt kullanımı genel olarak dizeldir ve küçük iş makinelerinde da benzin kullanımı söz konusudur. Benzin tüketiminin dizel tüketimine oranla daha az olması beklenmektedir. Çalışma prensipleri itibarıyla farklı olan dizel motorlar, benzinli motorlara kıyasla daha az miktarda karbonmonoksit (CO) ve hidrokarbon (HC), ancak daha fazla miktarda azot oksit (NOx) ve partikül madde (PM) yaymaktadır. Dizel motorlu araçlar genellikle egzoz ve karter kaçakları gibi kaynaklardan kirletici yaymaktadır. Kapalı enjeksiyon sistemlerinin kullanımı ve dizel yakıtın düşük seviyelerdeki uçuculuğu ise buharlaşma kayıplarını önlemektedir. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Kurumu (USEPA) emisyon faktörlerine göre, iyi bakım görmüş ve dizel yakıt kullanan her ağır iş makinası 0 ila 30 km/saat hızla kullanılması halinde 8,61 g/dk CO; 1,38 g/dk HC ve 6,27 g/dk NOx yaymaktadır. Elektrikle çalışan iş makinaları göz önüne alınmamak kaydıyla; greyder, ekskavatör, dozer ve mobil vinçten kaynaklanabilecek günlük kirletici emisyonları belirlenmiştir. Hesaplamalarda, her türden bir adet makinanın aynı anda işlediği ve tüm makinaların günde 12 saat devamlı olarak çalıştığı kabul edilmiştir. USEPA emisyon faktörlerine göre hesaplanan CO, HC ve NOx emisyonları Tablo I-5’te verilmektedir. 15 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo I-5: İş Makinalarından Kaynaklanan Günlük Kirletici (CO, HC ve NOx) Emisyonları Emisyon faktörü (g/dakika) Süre (saat/gün) Günlük emisyon (kg/gün) HC 1,38 8 2,7 NOx 6,27 8 12,0 CO 8,61 8 16,5 Parametre Kaynak: www.epa.gov I.3.d. Gürültü RES’in inşaatı sırasında oluşacak gürültü kaynakları aşağıda verilmiştir: • İnşaat aşamasında yapılacak işler kullanımından kaynaklanan gürültü, • İşletme aşamasında rüzgardan ve iletim hattı korona gürültüsü ve çalışacak alet ve ekipmanların İnşaat Aşaması Öngörülen projenin inşaat aşamasında 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇGDYY hükümlerinde yer alan hususlara uyulacaktır. Buna göre, söz konusu yönetmelikte Madde 26’da belirtilen şartlar belirtilen sınırlar aşılmayacaktır (Bkz. Tablo I-6). Tablo I-6: Şantiye Alanı için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY, Tablo 5) Faaliyet Türü (Yapım, Yıkım, Onarım) Lgündüz (dBA) Bina 70 Yol 75 Diğer Kaynaklar 70 Tesiste kullanılacak makinelerin ses gücü düzeylerine göre değerlendirme yapılarak, tesisten kaynaklanacak olan gürültü düzeyi hesaplanmıştır. İnşaat sırasında gürültü çıkaracak olan makineler ve bunların çalışmaları sırasındaki maksimum gürültü düzeyleri 30.12.2006 tarih ve 26392 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış olan “Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu ile İlgili Yönetmelik (2000/14/AT)” hükümlerine göre Tablo I-7’de yer alan değerlere uygun olarak incelenmiştir. Yukarıda belirtilen değerlere göre gürültü seviyeleri kapsamında, öngörülen proje kapsamında kullanılması öngörülen iş makineleri ses gücü düzeyleri Tablo I-7 ve Tablo I-8’de verilmiştir. Makinelerin çalışması sürekli değil, kısa süreler halinde olacaktır. Yapılan hesaplamalarda en kötü ihtimaller göz önünde bulundurularak bütün makinelerin aynı anda ve aynı yerde çalıştığı varsayılmıştır. Aynı anda ve aynı yerde bulunacak iş makineleri ve taşıma araçlarından oluşacak makinelerine ait gürültü seviyeleri takip eden paragraflarda verilmiştir. 16 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo I-7: Müsaade Edilen Ses Gücü Seviyesi Net kurulu güç P (kW), Müsaade edilen ses gücü seviyesi dB/1 pW Elektrik gücü Pel (1) (kW), Teçhizatın tipi Uygulama kütlesi m (kg), Kesme genişliği L (cm) 3 Temmuz 2004’den itibaren 3 Ocak 2006’dan itibaren I. Safha II. Safha Paletli dozerler, paletli yükleyiciler, paletli kazıcı yükleyiciler P ≤ 55 106 103 P > 55 87 + 11 log P 84 + 11 log P Tekerlekli dozerler, tekerlekli yükleyiciler, tekerlekli kazıcı-yükleyiciler, damperli kamyonlar, greyderler, yükleyici tipli toprak doldurmalı sıkıştırıcılar, içten yanmalı motor tahrikli karşı ağırlıklı hidrolik kaldırmalı kamyonlar, hareketli vinçler, sıkıştırma makineleri (titreşimsiz silindirler), kaldırım perdah makineleri, hidrolik güç oluşturma makineleri P ≤ 55 104 101 P > 55 85 + 11 log P 82 + 11 log P Tablo I-8: Proje’nin İnşaatında-Türbinlerin Yerleştirilmesi Aşamasında Kullanılacak Olan İş Makineleri ve Ses Gücü Düzeyleri Makine / Ekipman Adet Ses Gücü Düzeyi (dB) Kamyon 2 101 Kepçe 1 101 Paletli Dozer 2 103 Yükleyici 1 101 Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek toplam ses basıncı düzeyi her bir ekipmanın ses gücü düzeyi aracılığıyla hesaplanmıştır. L Wİ L WT n = 10 × log ∑ 10 i=1 10 Burada; Lwi : ekipmanın ses güç düzeyi (dB) LWT : toplam ses güç düzeyi (dB) Tüm ekipmanların aynı anda çalıştıkları varsayılarak; toplam ses gücü düzeyi aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır: L WT 101 101 103 101 10 10 10 10 = 10 × log 2 × 10 + 10 + 2 × 10 + 10 17 / 57 = 109,6 dB ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Eşdeğer gürültü düzeyi (Leq) inşaat alanından uzaklaştıkça azalmaktadır: ∑ L eq = L PT − A atm LPT = L WT + 10 × log Q 4 × π × r2 Burada; LWT : Toplam ses güç düzeyi (dB) LPT : Toplam ses basınç düzeyi (dB) Q : Yönelme katsayısı (yer düzeyindeki ses kaynağının yarı küresel dağılımı, Q=2) r : Kaynaktan uzaklık (m) A atm = 7,4 × 10 −8 ×f 2 ×r Φ Burada; Aatm = Atmosferik yutuş (dB) f = İletilen sesin frekansı r = Kaynaktan uzaklık (m) φ = Havanın bağıl nemi (%76) Örneğin; 4000 Hz ve 25 m’lik uzaklıktaki Leq değeri, tüm frekanslardaki LWT değerlerinin eşit olduğu (yani 109,6 dB) kabul edilerek aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır: Leq = 109,6 + 10 × log 2 4 × π × 25 2 ( ) − 7,4 ×10 − 8 4000 2 × 25 = 73,3 dB 76 A-ağırlıklı ses basınç düzeylerinin hesaplanmasında aşağıdaki A-ağırlıklı düzeltme faktörü kullanılmaktadır: 63 Hz için 125 Hz için 250 Hz için 500 Hz için 1000Hz için 2000 Hz için 4000 Hz için 8000 Hz için = -27 dB = -15 dB = -10 dB = -3 dB = 0 dB = 1 dB = 1 dB = -1 dB 4000 kHz için Leq= 73,3 dB +1 dB = 74,3 dBA Tüm ekipmanların aynı anda çalıştıkları kötü durum senaryosu dikkate alındığında, mesafeye göre kümülatif A-ağırlıklı ses basınç düzeyi dağılımları hesaplanmış olup, elde edilen değerler Tablo I-9 ve Şekil I-6’de verilmiştir. 18 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo I-9 ve Şekil I-6’dan da görülebileceği gibi, inşaat süresince kaynaklanacak gürültü seviyelerine en kötü şartlarda (bütün araçların aynı anda ve çalışma saatlerinde sürekli çalışmaları) 50 m’den sonra ses basıncı düzeyleri 70 dBA’nın altında kalmaktadır. Dolayısıyla ÇGDYY Madde 26’da verilen 70 dBA sınırı 50 m’den itibaren sağlanmaktadır. Buna ek olarak, proje alanının civarında yer alan yerleşim birimlerinin en yakın türbin ile olan kuş uçuşu mesafeleri; Kuzeydoğu’da Değirmenbaşı 850 m. Doğu’da Aknehir 3100 m., Güneydoğusunda Yeşilyazı 740 m., Doğusunda Nahırlı 680 m., Güneybatısında Samandağ 30500 m., Güneyinde Sutaşı 1700m. , Batısında Koyunoğlu 1300 m.’ dir. İnşaat aşamasında oluşacak çevresel titreşim düzeyinin ÇGDYY Madde 29 (b) bendinde verilen esasları sağlayacak şekilde gerekli olan önlemler alınacaktır. Tablo I-9: İnşaat Aşamasında Mesafeye Göre Leq Değerlerinin Dağılımı Ses Basınç Düzeyleri (dBA) Mesafe (m) 10 25 50 100 250 500 1000 2000 5000 Leq 81,6 73,7 67,6 61,6 53,7 47,6 41,6 35,6 27,6 63 Hz 81,6 73,7 67,6 61,6 53,7 47,6 41,6 35,6 27,6 125 Hz 81,6 73,7 67,6 61,6 53,7 47,6 41,6 35,6 27,6 250 Hz 81,6 73,7 67,6 61,6 53,6 47,6 41,6 35,5 27,3 500 Hz 81,6 73,7 67,6 61,6 53,6 47,5 41,4 35,1 26,4 1000 Hz 81,6 73,6 67,6 61,5 53,4 47,2 40,6 33,7 22,8 2000 Hz 81,6 73,6 67,4 61,2 52,7 45,7 37,7 27,8 8,2 4000 Hz 81,5 73,3 66,9 60,1 49,8 39,9 26,0 4,4 0,0 8000 Hz 81,0 72,1 64,5 55,4 38,1 16,5 0,0 0,0 0,0 Şekil I-6: İnşaat Aşamasında Ses Basınç Seviyesinin Mesafelere Göre Dağılımı 19 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası İşletme Aşaması RES Projesi’nin işletilmesi aşamasında herhangi bir iş makinasının kullanılması söz konusu olmayacaktır. Rüzgar türbinlerinden kaynaklanacak ses mekanik ve aerodinamik olmaktadır. Mekanik ses dişli kutusu, jeneratör, eğiş dişlisi, soğutma fanları ve diğer destek ekipmanlardan kaynaklanmakta iken havanın kanatlara çarpmasından kaynaklanan aerodinamik ses düzeyi, mekanik ses düzeyine oranla daha yüksek olmaktadır. (Rogers ve diğerleri, 2006) Proje kapsamında kullanılacak olan türbinlerin üretici firması tarafından hazırlanmış olan ve türbinlerin her biri için geçerli olan aerodinamik ses düzeyinin rüzgar hızı ve kanatların dönme hızına göre değişimi Şekil I-7’de gösterilmektedir. Buna göre, projenin işletme aşamasındaki ses düzeyi kanatlardaki hava akışı ile oluşan ve en yüksek değer olarak kabul edilen 102 dBA kabul edilmiştir. Her bir rüzgar türbininin çalışması esnasında oluşacak ses düzeyinin 102 dBA olacağı kabulü ile ses düzeyinin mesafeye göre dağılımı Şekil I-6’da gösterilmiştir. Proje alanının civarında yer alan yerleşim birimlerinin en yakın türbin ile olan kuş uçuşu mesafeleri; Kuzeydoğu’da Değirmenbaşı 850 m. Doğu’da Aknehir 3100 m., Güneydoğusunda Yeşilyazı 740 m., Doğusunda Nahırlı 680 m., Güneybatısında Samandağ 30500 m., Güneyinde Sutaşı 1700m., Batısında Koyunoğlu 1300 m’dir. Bu alanlarda oluşması tahmin edilen ses düzeyi yaklaşık 40 dBA olmaktadır. Bu değer ÇGDYY Ek-VIII Tablo 4 (Endüstri Tesisleri için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri) içindeki “gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar” için gece kapsamında belirtilen sınır değerin (50 dBA) dahi altındadır. Bu bağlamda, ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW)’nin işletme aşamasında tüm üniteler tam kapasitede çalıştığı anda dahi en yakın meskun mahal içinde gürültünün olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir. Aerodinamik ses düzeyinin rüzgar hızı ve kanat dönme hızına göre dağılımı Şekil I-7’de ve işletme aşamasında ses basınç seviyesinin mesafelere göre dağılımı Şekil I-8’de görülmektedir. Ek olarak, tesisin işletilmesi esnasında, ÇGDYY Madde 28’de belirtilen hükümlere uyulacaktır. 20 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Ses Güç Seviyesi (dB(A) Kule Yüksekliği = 100 m Kule Yüksekliği = 78 m Rüzgar Hızı (m/s) Şekil I-7: Aerodinamik Ses Düzeyinin Rüzgar Hızı ve Kanat Dönme Hızına göre Dağılımı Şekil I-8: İşletme Aşamasında Ses Basınç Seviyesinin Mesafelere Göre Dağılımı 21 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası I.4. Kullanılan Teknoloji ve Malzemelerden Kaynaklanabilecek Kaza Riski I.4.a. İnşaat Aşaması ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) inşaat faaliyetleri kapsamında, insan sağlığı ve emniyetine yönelik olarak meydana gelebilecek riskler, bu tür inşaat işlerinde karşılaşılması muhtemel kazalarla ilgilidir. Bu bağlamda, inşaat faaliyetlerini yürütecek yüklenici firma, Saha’nın tüm çalışanlar için emniyetli bir hale gelmesi ve kazı çalışmaları, ağır iş makinelerinin güvenliğinin sağlanması için bilgi ve tecrübenin yanı sıra, tüm dünyada kabul görmüş güvenlik kurallarından da yararlanacaktır. Çalışanların kişisel koruyucu malzemeleri kullanmaları (baret, gözlük, eldiven, kemer vb.) sağlanacaktır. Proje’nin inşaat aşamasında tehlikeli kimyasalların kullanımı olmayacağından, bu maddelerin taşınması, depolanması ve kullanılması esnasında herhangi bir risk olmayacaktır. Ayrıca, potansiyel çevre kirliliği risklerini en aza indirmek için gerekli koruma önlemleri yüklenici firma tarafından alınacaktır. Proje kapsamında gerçekleştirilecek olan tüm faaliyetler 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetmeliği”nin ilgili hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilecektir. I.4.b. İşletme Aşaması ZİYARET RES’in işletme aşamasındaki faaliyetler içinde insan ve çevre sağlığı açısından özel bir tehlike arz eden herhangi bir riskli faaliyet olmayacaktır. Bununla birlikte, çalışacak personelin sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili tüm önlemler alınacaktır. Bu bağlamda, başta 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” olmak üzere, yürürlükte bulunan ilgili mevzuatlara uyulacaktır. Bununla birlikte, çalışacak personele aşağıda sıralanan konularda tesis üst düzey yetkilileri ve ilgili uzmanlarca eğitim verilecektir: I.5. • Saha Güvenliği • Çevre Koruma • İlk Yardım • Yangınla Mücadele • Sağlık ve İş Güvenliği • Risk Değerlendirmesi Proje’nin Olası Çevresel Etkilerine Karşı Alınacak Tedbirler ÇED Yönetmeliği Madde 18 uyarınca, proje sahibi veya yetkili temsilcisi, “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir” kararını aldıktan sonra başlangıç, inşaat, işletme ve işletme sonrası aşamalarda yürütülecek faaliyetlerin, ulusal çevre mevzuatına uygunluğunun kontrol edilmesi amacıyla, bir çevre izleme programı yürütmekle yükümlüdür. I.5.a. İnşaat Aşaması Çevre üzerinde oluşabilecek etkilerin asgari seviyede tutulması amacıyla, projenin inşaat faaliyetlerinin ilk aşamalarından itibaren inşaat süresi boyunca sahadaki işlerin çevre mevzuatının ilgili yönetmelik ve tüzüklerine uygun olarak yürütülecektir. 22 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Hafriyat atıklarına yönelik bütün uygulamalarda “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri dikkate alınacaktır. İnşaat aşaması gürültü etkilerinin izlenmesi açısından belirli periyotlarda olmak üzere inşaat sahası sınırında gürültü ölçüm programı uygulanması öngörülmektedir. İnşaat faaliyetinin gündüz saatleri ile sınırlı olacağı düşünüldüğünde, gürültü izleme çalışması da gündüz saatlerini (07:00-19:00) kapsayacak şekilde olacaktır. Ölçüm sonuçları, Proje Sahası’nda, proje sahibinde muhafaza edilecek ve yetkililerin talepleri halinde gösterilecektir. I.5.b. İşletme Aşaması 2 Proje’nin işletme aşamasında oluşabilecek etkiler aşağıda özetlenmiştir : • Türbinlerin çalışması ile oluşan ses düzeyi, • Alanda bulunan radyo, televizyon vb. alıcılarında parazit oluşturulması, • Elektromanyetik alan etkisi, • Alanın kuş göç yolları üzerinde bulunması durumunda, göç yollarının etkilenmesi, • Görsel etki, • Arazi kullanımı. Ses Düzeyi Rüzgar türbinlerinden kaynaklanan gürültünün mekanik ve aerodinamik olmak üzere iki kaynağı bulunmaktadır. Mekanik gürültü hareketli mekanik parçalardan kaynaklanırken, aerodinamik gürültü ise kanatların dönüşlerinden kaynaklanmaktadır. Modern rüzgar türbinleri, sahip oldukları güç dikkate alındığında çok sessiz makinalardır. Gürültü problemi kaynakta veya işletme sırasında giderilmektedir. Mekanik gürültü tasarım aşamasında veya türbin içerisinde akustik izolasyon ile en aza indirilmektedir. Ayrıca, mekanik gürültü işletme sırasında akustik izolasyon perdeleri ve anti-titreşim destekleri ile düzeltilebilmektedir. Aerodinamik gürültü ise kanatların uygun şekilde tasarlanması ile düzeltilmektedir. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW)’nin işletme aşamasında oluşacak ses düzeyi ve yakın çevrede oluşturacağı etkiler ile ilgili detaylı bilgi Kısım I.3.d’de verilmiştir. Proje alanının civarında yer alan yerleşim birimlerinin en yakın türbin ile olan kuş uçuşu mesafeleri; Kuzeydoğu’da Değirmenbaşı 850 m. Doğu’da Aknehir 3100 m., Güneydoğusunda Yeşilyazı 740 m., Doğusunda Nahırlı 680 m., Güneybatısında Samandağ 30500 m., Güneyinde Sutaşı 1700m. , Batısında Koyunoğlu 1300 m.’dir. Bu alanlarda oluşması tahmin edilen ses düzeyi yaklaşık 40 dBA olmaktadır. Bu değer ÇGDYY Ek-VIII Tablo 4 (Endüstri Tesisleri için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri) içindeki “gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar” için gece kapsamında belirtilen sınır değerin (50 dBA) dahi altındadır. Bu bağlamda, ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW)’nin işletme 2 http://www.powerscorecard.org/tech_detail.cfm?resource_id=11, http://windeis.anl.gov/guide/concern/index.cfm ve E. Binopoulos, P. Haviaropoulos, Environmental Impacts of Wind Farms: Myth and Reality, Centre for Renewable Energy Sources (CRES), 7 p. 23 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası aşamasında tüm üniteler tam kapasitede çalıştığı anda dahi en yakın meskun mahal içinde gürültünün olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir. Alıcılarda Parazit Radyo veya televizyon yayını frekanslarının transmisyonlarının verici ve alıcı arasına giren engellerden etkilendiği bilinen bir gerçektir. Hareket halindeki kanatlar, yön saptırma (defleksiyon) nedeniyle sinyal değişimlerine neden olabilmektedir. Ancak, modern rüzgar türbinlerinin kanatları sadece sentetik malzemeden yapıldığından bu problem ihmal edilebilir düzeydedir. Elektromanyetik Alan Etkisi Bir rüzgar türbini dikkate alındığında, düşük seviyede elektromanyetik radyasyon yayma olasılığı olan parçaları elektrik jeneratörü ve voltaj trafosudur. Rüzgar türbinin elektromanyetik alanı oldukça zayıftır ve yer seviyesinden en az 40-50 m yukarıda olan dış türbin gövdesinden itibaren çok kısa bir mesafe ile sınırlıdır. Bu nedenle, özellikle rüzgar türbininin tabanında olmak üzere, elektromanyetik radyasyona maruz kalma söz konusu değildir. Trafo bir güvenlik çiti ile çevrili olmalı veya metal bir baraka bir kapanmış olacaktır. Çit elektromanyetik alanın ihmal edilebilir olduğu mesafeye yerleştirilecektir. Kuş Göç Yolları Uçan kuşlar zaman zaman binalara ve benzer yapılara çarpmaktadır. Ancak, rüzgar türbinleri, Almanya, Hollanda, Danimarka ve İngiltere gibi Avrupa ülkelerinde gerçekleştirilen çalışmalarda da görüldüğü üzere, bu hususta belli bir problem yaratmamaktadır. Bir yıl içerisinde ölen kuşların toplam sayısına bakıldığında sadece 20 tanesinin ölümüne rüzgar türbinlerinin (kurulu güç olarak 1000 MW), neden olduğu ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan, avcılar 1500 kuş ölümüne neden olmuşken, 2000 tanesinin araçlara ve elektrik iletim hatlarına çarparak öldükleri hesaplanmıştır (Binopoulos ve Haviaropoulos). Halihazırda kullanılan rüzgar türbinlerinin teknolojisi de kuşların üzerlerine tünemelerini önleyecek şekilde masif boru şeklindeki kuleler halindedir. Ayrıca, daha önceki versiyonlarına göre pervane kanatları daha yavaş dönmektedir ve bu da kuşların çarpma olasılığını azaltmaktadır. Tüm bunlara karşın, ekolojik olarak hassas ve koruma altındaki alanlarda kuşların korunması, rüzgar çiftliklerinin planlanmasında ve yer seçiminde mutlaka dikkate alınmalıdır. Bu doğrultuda Türkiye için Doğa Derneği'nin yürüttüğü çalışmaya göre göçmen kuşların konakladığı “riskli bölgeler”: Beyşehir, Akşehir ve Eğridir gölleri yakınlarındaki sulak bölgeler, Girdev Gölü, Olukköprü, Aksu ve Göksu Deltası, Dalaman sulak alanları, Dalyan ve Güllük Deltası, Adana ve Hatay'da Akyatan, Kesik ve Tuzla gölleri, Yumurtalık Lagünü, Büyük Menderes, Bafa Gölü ve İzmir'in sulak alanlarıdır ve planlanan Proje Sahası bu alanlar arasında yer almamaktadır (Bkz. Şekil I-9). Söz konusu Proje kapsamında “ÇED Gerekli Değildir” belgesi ve EPDK lisansı alındıktan sonra sahanın kuş göç yolları üzerinde kalıp kalmadığı ve kuşlara olabilecek etkiler ve alınacak önlemler konusunda Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından gelen görüş doğrultusunda uzman bir ornitolog tarafından hazırlanacak olan rapor ilgili birimlere sunulacaktır (Bkz. Ek 4). 24 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş Ana Rota ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tali Rota Cephe Rota Şekil I-9: Türkiye’de Kuş Göç Yolları Görsel Etki Rüzgar enerji santralleri kırsal kesimlerde yüksek tepelere yerleştirilen birçok rüzgar türbininden oluştuğu için uzak mesafelerden görülebilmektedir. Proje alanında daha önceden kurulmuş olan türbinler bulunmaktadır. Bölgede yapılan çalışmalarda, yöre halkının alanda bulunan mevcut türbinlere ve diğer firmalara ait rüzgar enerjisi santrallerine aşina olduğu gözlenmiştir. Türbinler yakın yerleşimlerden ve bazı ulaşım yollarından görülebilmektedir. Rüzgar enerji santralleri, temiz enerji kaynağı olarak bilinmesi nedeniyle genel olarak gelişmiş ve modern yaşamın bir simgesi olarak görülmektedir. Arazi Kullanımı Rüzgar enerji santrallerinin çiftçilik veya hayvan besiciliği üzerinde olumsuz bir etkisinin olduğuna dair herhangi bir belirti bulunmamaktadır. Rüzgar santrallerinin üzerine kurulduğu arazilerin %99’u farklı amaçlar için de kullanılabilmekte, aynı arazide daha önceden yapılmakta olan tarım faaliyetlerine devam edilebilmektedir. Rüzgar santralleri için seçilen sahalar, genellikle, yüksek rüzgar hızının gözlendiği, az vejetasyonlu dağlık alanlardır. Bu tip sahalar çoğunlukla koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanlar için mera olarak kullanıldığından rüzgar santralinin inşaatını takiben de kullanılabilecektir. 25 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş II. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası PROJENİN YERİ ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş. tarafından yapılması planlanan ZİYARET RES’e ait 9 adet rüzgar türbini Hatay İli Samandağ İlçesi Nahırlı Beldesi yakınlarında bulunan alanlara yerleştirilecektir (Bkz. Şekil II-1 ve Şekil II-2). Proje kapsamında alana yerleştirilecek olan 9 adet yeni (14 adet mevcut ) rüzgar türbinine ait koordinatlar Ek-1’de ve tribünlerin 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita üzerinde gösterimi Ek-3’te sunulmaktadır. Şekil II-1: Proje Alanı’nın Konumu 26 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Şekil II-2: Rüzgar Türbinlerinin Konumları 27 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası 2 0 Akdeniz Bölgesi’nde yer alan Hatay İli’nin yüzölçümü 5403 km ’dir ve İl arazisi 35 52’ ile 0 0 37 04’ kuzey enlemleri, 35 40’ ile 36 35’ doğu boylamları arasında yer alır. 0 Hatay İli doğusunda ve güneyinde Suriye, kuzeydoğusunda Gaziantep, kuzey ve kuzey batısında Osmaniye ve Adana, batısında ise Akdeniz ile çevrilmiştir. II.1. Mevcut Arazi Kullanımı ve Kalitesi (tarım alanı, orman alanı, plânlı alan, su yüzeyi vb.) Toprak gruplarıyla ilgili bilgi saha gözlemleri ve masa başı çalışmalarından elde edilmiş olup, referans olarak Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM)’nün 1/100.000 ölçekli toprak haritalarından faydalanılmıştır. KHGM’ne ait toprak sınıflamaları olan büyük toprak grupları, arazi kullanım kabiliyet sınıfı, erozyon derecesi ve arazi kullanımı sınıflandırmaları yapılmıştır ve aşağıda alt başlıklar halinde sunulmaktadır. II.1.a. Büyük Toprak Grupları Proje sahası ve yakın çevresinde yer alan büyük toprak gruplarının dağılımı Ek-5’te gösterilmektedir. Buna göre, alanının büyük bir bölümünde kireçsiz kahverengi orman toprakları baskındır. Proje alanının küçük bir kısmı ise kahverengi orman topraklarıdır.Alandaki büyük toprak gruplarının T.C. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından kullanılan tanımları aşağıda verilmektedir: Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları: Şistler, serpantin ve kristal kireçtaşı üzerinde orman ve çalı örtüsü altında, zayıf-ileri derecede katmanlaşmış Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları oluşmuştur. Tipik profilde, üstte koyu gri renkli A1, altta daha kırmızı, bünyece daha ağır yapıca farklı B, en altta C, R ya da her ikisi bir arada bulunur. Şist üzerinde toprak açık renklidir. Kireçtaşı üzerindeyse, özellikle B daha kırmızıdır. Oluşumda üst toprakta organik madde birikmesi kireç yakanımı oksitlenme, kil, Fe-A1, oksitlerin A’dan B’ye yer değiştirmesi işlemleri etkendir. Fakat dik sarp eğimlerde zayıf A1 oluşumundan başka gelişme görülmez. Kireçsiz Kahverengi Oluşumu gösteren sert kalkerler eski olup Permien yaşlıdır. Şistler Devoniene ve serpantin Mesozoike aittir. Serpantin ve bazı şistlerden ayrışan materyal yüksek oranda kireçlidir. Yoğun yağış altında ve uzun zaman içinde profilde yıkanmıştır. Toprak kireçtaşına oturmasına rağmen köpürmez. Ancak, üstteki çakılların ayrışmasıyla toprağa katılan kireç hızla yıkanırsa da oluşumu geriletir. Bu nedenle pH ve bazda doyma yüksektir. Saha’nın büyük bir kısmı kuru tarım arazisi olup, sahanın kuzey sınırında kalan küçük bir alan mera vasfında, doğusunda kalan küçük bir alan ise zeytinlik alan olarak bulunmaktadır (Bkz. Ek-5). 28 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş II.1.b. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfı Arazi kullanım kabiliyet sınıfları I’den VIII’e kadar sınıflandırılmış olup, arazinin ekime uygunluğu temel alınmıştır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından kullanılan sınıfların tanımları Tablo II-1’de sunulmaktadır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı KHGM tarafından hazırlanan 1/100.000 ölçekli toprak haritalarına göre, Proje Sahası ve yakın çevresinde söz konusu sınıflandırma Ek-5’te gösterilmektedir. Buna göre, alanda VII. sınıf kullanım kabiliyetine ait topraklar baskın olarak görülmektedir. Tablo II-1: Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Ekime Uygunluk Kabiliyet Sınıfı İşlenmeye Elverişliliği Tarımı Kısıtlayan Faktörler I Birçok mahsül tipi için işlemeye uygundur. Çok az ya da hiç sınırlama yoktur. II Çeşitli mahsüller için uzun süreli işlemeye elverişlidir. Toprak ve su kaybına karşı özel etki azaltıcı önlemler gerektirir. III Özel koruma önlemleri sağlayan belirli tipte ürünlerin ekimi için uygundur. Genel olarak tarımsal amaçlar için kullanıldığında özel bakım gerektirir. Erozyona açıktır ve işlendiğinde yapay drenaj gerektirir. IV Uygun sürümle bir kaç özel tarımsal ürünün Toprak derinliği, taş içeriği, nem ve eğim ekimine elverişlidir. Genel olarak tarımsal amaçlar konusunda ciddi sınırlamalar vardır. için kullanıldığında özel bakım gerekir. V Düz ya da hafif eğimli, taşlı ya da çok sulu toprak, sürülme ve ekime elverişli değildir. Genellikle çayır ya da orman alanı olarak kullanılır. Zayıf bir drenajı ve sürülmek için uygun olmayan bir yapısı vardır. VI Sürülme ve işlenmeye elverişli değildir. Çoğunlukla otlak ve orman alanı olarak kullanılır. Eğim ve sığ toprak açısından çok ciddi sınırlamalar vardır VII Tarımsal faaliyetler için ekonomik değildir fakat zayıf otlak yada ağaçlandırma sahası olarak elverişlidir. Sığ toprak, taş içeriği, eğim ve erozyon açısından sınırlamalar vardır. VIII Bitki örtüsü için uygun değildir. Rekreasyon yada yaban hayatı için koruma alanı olarak kullanılabilir. Topraktan yoksundur. Kaynak: Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM) II.1.c. Erozyon Derecesi Toprakların erozyon açısından sınıflandırılmasında KHGM tarafından sınıflandırma kullanılmıştır. Buna göre erozyon dört derecede sınıflandırılmaktadır: • 1. Derece: Hiç veya az erozyon • 2. Derece: Orta erozyon • 3. Derece: Şiddetli erozyon • 4. Derece: Çok şiddetli erozyon hazırlanan Proje sahası ve yakın çevresindeki topraklarda görülen erozyon derecelerinin dağılımı Ek5’te gösterilmektedir. Buna göre, 3. derece yani şiddetli erozyona sahip topraklar proje sahasında baskın olarak gözlenmektedir. 29 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş II.1.d. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Mevcut Arazi Kullanımı KHGM tarafından hazırlanan 1/100.000 ölçekli toprak haritalarında belirtildiği ve Ek-5’te görüldüğü üzere, Proje Sahası ve yakın çevresinde çoğunlukla kuru tarım (nadassız) alanları yer almaktadır. II.2. EK-V’teki Duyarlı Yöreler listesi Dikkate Alınarak; Sulak Alanlar, Kıyı Kesimleri, Dağlık ve Ormanlık Alanlar, Tarım Alanları, Millî Parklar, Özel Koruma Alanları, Nüfusça Yoğun Alanlar, Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik ve Benzeri Önemi Olan Alanlar, Erozyon Alanları, Heyelan Alanları, Ağaçlandırılmış Alanlar, Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları ile 167 Sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler II.2.a. Sulak Alanlar İlde, Uluslararası öneme sahip “A Sınıfı” sulak alan kriterinde herhangi bir bölge bulunmamaktadır. Hatay İl sınırları içerisinde bulunan sulak alanların toplamı 1.691,5 hektardır (Bkz..Tablo II-2) Tablo II-2: Hatay İl Sınırları İçerisinde Bulunan Sulak Alanlar Sulak Alan Balıklı Göl 350 İskenderun Sarıseki Sazlığı 29,9 İskenderun İsdemir 7,6 Cüdeyde Gölü 20 Baraj Rezevuarları 430 Gölet Rezervuarları Yüzeyi 10 Asi Nehri ve Kolları 844 TOPLAM II.2.b. Büyüklük (ha) 1691,5 Kıyı Kesimleri Proje Alanı saha sınırı kuş uçuşu olarak denizden yaklaşık 6,5 km uzakta yer almakta olup, deniz ile herhangi bir etkileşim söz konusu değildir. II.2.c. Dağlık ve Ormanlık Alanlar Proje Sahası ve civarında baskın olarak fundalık ve çalılıklar yer almaktadır. Alan’da yer yer kızılçama ait bazı ağaçlandırma alanları da bulunmaktadır. Türbinler genel olarak tepelik alanlara kurulacaktır. Proje Alanı’na ait bir görüntü Şekil II-3’te verilmiştir. 30 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Şekil II-3: Proje Alanı II.2.d. Tarım Alanları Rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği alana bakıldığında, arazi kullanım kabiliyet sınıfı olarak VII. sınıfın baskın olduğu görülmektedir (Bkz. Ek-5). II.2.e. Millî Parklar ve Özel Koruma Alanları Proje Sahası ve yakın çevresinde bir Milli Park ve Özel Koruma Alanı bulunmamaktadır. II.2.f. Nüfusça Yoğun Alanlar Proje Sahası’nın yeri itibariyle projeden etkilenmesi muhtemel olan yerleşim, Hatay İli Samandağ İlçesi’dir. Önerilen Proje Sahası Hatay İli Samandağ İlçesi Nahırlı Beldesi sınırları içerisinde yer almakta olup, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından 2009 yılında gerçekleştirilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayımı Sonuçları’na göre, Hatay İli’nin toplam nüfusu 1.480.571 kişidir. Nüfusun %50,21’lik bölümü il ve ilçe merkezlerinde, %49,79’lik bölümü ise belde ve köylerde yaşamaktadır (Bkz. Tablo II-3). Proje Sahası Samandağ İlçesi’nde yer almaktadır ve bu İlçe’nin toplam nüfusu 2009 yılı itibariyle 129,644 kişidir. Nüfusun %34,65’lik bölümü ilçe merkezinde, %65,35’lik bölümü ise belde ve köylerde yaşamaktadır (Bkz.Tablo II-3). 31 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo II-3: Hatay İli ve Samandağ İlçesi Nüfus Sayım Sonuçları Yıl 2000 2009 Bölge İl / İlçe Merkezleri Belde/Köyler Toplam Hatay İli 581.341 672.385 1.253.726 Samandağ İlçesi 34.641 72.113 106.754 Türkiye 44.006.184 23.797.743 67.803.927 Hatay İli 743.439 737.132 1.480.571 Samandağ İlçesi 44.918 84.726 129.644 56.222.356 17.500.632 73.722.988 Türkiye Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Tarım ve Hayvancılık Tarım İl’in 270.766 ha tarıma elverişli arazisi mevcut olup bu arazinin 201.079 ha’ı sulamaya elverişlidir. Ancak sulamaya elverişli arazinin 144.863 ha’ı (%72’si) sulanabilmektedir. Entansif tarımın yapıldığı İl’de bitki deseni olarak buğday ,endüstri bitkileri, sebzeler, zeytinlikler, yağlı tohumlar, narenciye, meyveler, tarla sebzeciliği, yem bitkileri, ikinci ürün ve ara ziraatı olmak üzere toplam 270.766 ha ekim alanı bulunmaktadır. Ayrıca İl’de 105.646 adet büyükbaş ,179.044 adet küçükbaş hayvan beslenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2001 yılı genel tarım sayımına göre İl’de toplam 42.395 adet işletme mevcut olup ,bu işletmelerin 20.008 adedi 10-50 dekar arasında araziye sahiptir. Çiftçi kayıt sisteminde yer alan MGD verilerine göre ağırlıklı olarak başvurulan alanların yaklaşık %70’i 10-100 dekar arasıdır. Toplam işletme sayısı 28.012 adettir. Bu işletmelerin oluşturduğu toplam tarımsal alan 137.753 hektardır. İlçelere göre tarım arazisinin dağılımı Tablo II-4’te verilmiştir. 32 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo II-4: İlçelere Göre Tarım Arazisinin Dağılımı MERAÇAYIR ARAZİSİ TARIM ARAZİSİ TARLA ARAZİSİ (NADAS DAHİL) SEBZE ARAZİSİ BAĞ ARAZİSİ MERKEZ 9,500 46,202 29,848 5,683 52,000 9,900 4,530 3,811 ALTINÖZÜ 3,126 30,970 13,370 752,000 38,000 16,183 587,000 533,000 BELEN 2,753 4,509 2,035 270,000 71,000 1,282 911,000 60,000 DÖRTYOL 1,900 12,471 2,600 3,988 0 592,000 6,485 1,194 ERZİN 2,765 12,848 5,010 933,000 0 2,375 7,191 2,661 HASSA 9,000 17,385 8,935 3,030 4,650 3,143 410,000 2,783 İSKENDERUN 5,207 22,496 9,760 7,947 33,000 2,375 3,264 883,000 KIRIKHAN 2,000 43,130 41,080 2,932 103,000 1,560 367,000 2,912 286,000 14,700 15,338 350,000 0,000 52,000 2,000 1,042 RAYHANLI 3,000 32,105 31,160 2,250 0,000 1,078 0,000 2,383 SAMANDAĞ 5,638 18,073 4,450 9,920 0,000 4,300 3,662 4,259 YAYLADAĞI 8,200 16,450 11,052 735,000 40,000 4,966 790,000 1,133 TOPLAM 53,375 270,766 174,638 38,790 4,987 47,806 28,199 23,654 İLÇELER KUMLU ZEYTİNLİK MEYVELİK ARAZİ ARAZİ II. ÜRÜN VE ARA ZİRAATI (**) (**) II. Ürün ekiliş alanları Genel Kültür Arazisine dahil değildir. Kaynak: Hatay İl Çevre Durum Raporu, 2008. Hayvancılık Büyükbaş Hayvancılık İl’de büyükbaş hayvancılık olarak yerli ırklar, kültür melezi ve saf kültür yetiştiriciliği yapılmakta olup bu hayvanlar besi, sut ve kombine verimleri için beslenilirler. Büyükbaş sığır işletmeleri kapalı sistem, yarı açık sistem ve yayla hayvancılığı şeklinde yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile işletmeciliği, ticari işletmecilik şeklinde olup bu işletmelerin hayvan sayıları değişmekle birlikte genellikle 1–100 hayvan ve üzeri işletme mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve şehre yakın yerlerde yapılmaktadır. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir şeklinde değerlendirilmektedir. Etleri ise sucuk, ızgara gibi benzer şekilde değerlendirilmektedir. Yine hayvan derileri, deri sanayisinde hammadde olarak kullanılmaktadır. İl’de en güncel hayvan sayısı 105.646 baş olarak saptanmıştır. İl’de canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır. Küçükbaş Hayvancılık İl’de küçükbaş hayvancılık olarak kıl keçisi ve tiftik keçisi yetiştirilmektedir. Küçükbaş hayvancılık işletmeleri kapalı sistem yapılmaktadır. Hayvan beslenmesi için doğal çayırlar, suni meralar ve otlaklar mevcuttur. Hayvancılık aile işletmeciliği, ticari işletmecilik şeklinde olup bu işletmelerin hayvan sayıları değişmekle birlikte genellikle 1–100 hayvan ve üzeri kapasiteli, işletmeler mevcuttur. Hayvancılık çoğunlukla köylerde ve şehre yakın yerlerde yapılmaktadır. 2008 yılı koyun 103.123 baş, keçi 75.921 baş olmak üzere toplam 179.044 küçükbaş hayvan sayısı mevcuttur. Hayvanlardan elde edilen ürünler mandıralarda süt, yoğurt, tereyağı, peynir şeklinde ayrıca yapağı ve kıl şeklinde değerlendirilmektedir. Et ürünleri ise sucuk, ızgara gibi 33 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası v.b.şekilde değerlendirilmektedir. İl’de canlı hayvan ihracatı yapılmamaktadır ancak kıl, yapağı, tereyağı, çökelek ihracatı gerçekleşmiştir. Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim) İl’de kanatlı hayvan olarak tavuk, kaz, ördek, hindi, deve kuşu yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ayrıca ipek böceği ve arıcılık yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde üretim maliyetleri yüksek olması nedeniyle üreticiyi zor durumda bırakmakta ve üretim kısıtlamasına gidilmektedir. İşletme olarak genellikle birkaç büyük ticari kümes yumurta ve broiler yetiştiriciliği yapmaktadır, onun dışında kalan kısım aile işletmeciliği şeklinde olmaktadır. İşletme kapasitesi olarak 50.000 üzeri birkaç işletme mevcuttur. Pazarlama iç piyasa tüketimi olarak gerçekleşir. İl’de 2007 yılı içerisinde 1.108.768 adet broiler tavuk, 349.200 adet yumurtacı tavuk ve 12.746 adet diğer kümes hayvanları sayısı mevcut iken 2008 yılı içerisinde 1.268.298 adet broiler tavuk, 438.400 adet yumurtacı tavuk ve 12.802 adet diğer kümes hayvanları sayısı mevcuttur. Su Ürünleri İç pazara sunulmak üzere 2 adet 561 ton/yıl ve 950 ton/yıl çipura ve levrek deniz balıkçılığı; İskenderun, Erzin ve Hassa İlçeleri’nde 10 ton/yıl ve 100 ton/yıl olmak üzere 2 adet alabalık tesisleri mevcuttur. Hassa İlçesi dış, Erzin İlçesi iç pazara yöneliktir. İl’de su ürünleri işleme tesisi yoktur. İl’de 2007 yılı içerisinde toplam 2.705 ton su ürünü üretimi mevcut iken 2008 yılı içerisinde toplam 2.835 ton üretim mevcuttur. Hatay İl’inde deniz ürünleri ile deniz balıkları, Akdeniz'e kıyısı olan İskenderun, Dörtyol, Erzin ve Samandağ İlçeleri’nde avlanmaktadır. Bu su ürünleri genellikle Ortadoğu ve Avrupa Ülkeleri’ne ihraç edilmektedir. Çok az miktarı iç piyasada tüketilmektedir. 2001 yılında üretilen su ürünleri üretiminin içerisinde deniz balıklarının üretim oranı % 97,6 dır. Hatay İl’inde bulunan Asi Nehri, Afrin Çayı, Karasu gibi nehir ve derelerde iç su balıklarının avlanması yapılmaktadır. 2001 yılı su ürünleri üretimi içerisinde çok küçük bir orana sahip olup, % 0,18’dir. Arıcılık ve İpekböceği Yetiştiriciliği İl’de 920 adet eski usul, 79.755 adet yeni usul olmak üzere toplam 80.675 kovan bulunmaktadır. Ruhsatlı 350 adet gezginci arıcı mevcuttur. 2008 yılı içerisinde 1280 ton bal ve 71.141 kg balmumu üretimi gerçekleşmiştir. Balmumu petek üretiminde bal ise toptan firmalara ve perakende olarak iç ve dış piyasaya satılmaktadır. İl’de ipekböcekçiliği az miktarda Samandağ İlçe’sinde ve Harbiye Beldesi’nde yapılmaktadır. 2008 yılı itibari ile 54 ipek böcekçiliği yapan yaklaşık 60 üretici vardır. İl’de yaş koza üretimi yaklaşık 1.000 kg. olup, 2-5 ton aralığında fason ipek üretim gerçekleştirilmektedir. Ürünler dokuma ipek, giysi kravat, fular, v.b. şekilde değerlendirilmektedir. Hatay İli yas koza üretimi bakımından Türkiye'de ipekböceği yapılan iller arasında 12. sırada bulunmaktadır. Sanayi Hatay’ın ekonomisini incelerken Antakya ve İskenderun olarak iki cazibe merkezi şeklinde ele almak gerekir. İskenderun ve yöresi İskenderun Demir Çelik Fabrikaları A.Ş.’nin kurulmasına 34 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası bağlı olarak metal ana sanayinde gelişmeler göstermiş, ve sanayi şehri hüviyetine bürünmüştür. İskenderun, Organize Sanayi Bölgesi’ni kurmuş ve ikincisini kurma çalışmalarını sürdürmektedir. İskenderun Limanı’nın özelleştirilmesi ve İskenderun Serbest Bölgesi’nin hayata geçirilmesi ile de İskenderun’da şu günlerde durgunluk yaşayan ticaret ve ekonomi canlanma şansına kavuşacaktır. Hatay İli’nin Merkez İlçesi Antakya’da ekonomiye yön veren, yörenin bel kemiğini oluşturan başlıca sektörler tarım ve ticaret sektörleridir.Gelişmişlik bakımından Türkiye genelinde 858 ilçe arasında 80.sırada yer almaktadır. İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırmasında merkez ilçeler itibariyle 48. sırada bulunmaktadır. İlçe, çeşitli sektörler açısından önemli düzeyde potansiyeli olan bir bölgedir. Antakya’da bugün ticaret, hem ulusal, hem uluslararası boyutuyla önemli bir ağırlığa sahiptir. Bölge’de üretilen ve ihraç edilen başlıca ürünler; pamuk, buğday, zeytinyağı, tütün ve narenciyedir. Son yıllarda seracılığın da gelişmesiyle turfanda sebzecilikte de önemli üretim düzeylerine ulaşılmıştır. 80’li yıllarla birlikte yörede önemli bir sektör konumuna gelen ihracat, yöre ekonomisine oldukça büyük katkılar sağlamıştır. 2001 yılı itibariyle Antakya’da 279 firma ihracat işiyle iştigal etmektedir. Bölge’den, taze sebze-meyve, hububat, baklagil, ve çeşitli sanayi ürünlerinin ihracatı yapılmaktadır. Ortadoğu’ya, Batı Avrupa’ya, Rusya’ya ve Bağımsız Devletler Topluluğu’na kadar pek çok ülkeye Antakya’dan ihracat yapılmaktadır. Bugün; ihracatta, uluslararası taşımacılıkta ve tarım sektöründe avantajlı pozisyonlar yakalamış olan Antakya, sanayide ve turizm alanında da söz sahibi olmaya hazırlanmaktadır. 1530 dönümlük arazi üzerine kurulan Antakya Organize Sanayi Bölgesi’nin altyapı çalışmaları tamamlanmış ve şu anda 2 adet fabrika faaliyete başlamıştır. Yöredeki gelişmiş pazarlama yapısı, gelişecek olan sanayinin ulusal ve uluslararası pazarlama ağını oluşturabilmesi açısından önemli bir faktör konumundadır. Ham deri işleyen 50 adet işletme 750 kişiye istihdam sağlamakta ve ayda ortalama 750 ton civarında deri işlemektedir. Ayakkabıcılık dalında 550 işletme 2500 kişiye istihdam sağlamakta ve günde ortalama 10.000 çift ayakkabı üretmektedir. Mobilyacılık sektöründe de irili ufaklı 2500 adet işletme faaliyet göstermekte ve büyük istihdam sağlamaktadır. Antakya; sınır bölgesi olması, İskenderun Körfezi’ne, GAP’a yakınlığı, yörede dış ticaret ve nakliye sektörlerinin gelişmişliği, Üniversite’nin mevcudiyeti ve Havaalanının yapım çalışmalarına başlanmış olması, Organize Sanayi Bölgesi’nin altyapısının tamamlanmış olmasının yanısıra, turizm değerleri ile de yatırımlar için cazip bir bölge olma özelliğine sahiptir. 1939 yılında kurulan Antakya Ticaret ve Sanayi Odası, bugün yaklaşık 3800 kayıtlı üyesi ile Antakya’nın gerek ticari, gerekse sanayi hayatına yön veren öncü bir kuruluş olmaya devam etmektedir. II.2.g. Tarihsel, Kültürel, Arkeolojik ve Benzeri Önemi Olan Alanlar Proje Sahası’nda arkeolojik kalıntı olarak St. Simon Manastırı bulunmaktadır (Bkz. Şekil II-4). Manastır mevcut bulunan T11, T12, T13 ve T14 numaralı türbinlerin arasındaki bir alanda yer almaktadır. Manastıra yakın bulunan kurulu türbinlerin uzaklıkları sırasıyla şöyledir; T11 türbinine 350 m, T12 türbinine 250 m, T13 türbinine 425 m ve T14 türbinine 400 m. Yeni yapılacak olan türbinlerden en yakını olan T15 türbini manastıra 515 m uzaklıkta yer almaktadır. 35 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Proje kapsamında yapılacak olan çalışmalar St. Simon Manastırı’nın bulunduğu parsellerin dışında yürütülecektir. Şekil II-4: St. Simon Manastırı II.2.h. Erozyon Alanları Proje Sahası ve etki alanının erozyon açısından değerlendirilmesinde KHGM tarafından hazırlanan haritalar ve sınıflandırma kullanılmış olup, detaylı bilgi Bölüm II.1.c’de verilmektedir (Bkz. Ek-5). Buna göre rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği sahada 3. derece (şiddetli erozyon) erozyon alanları baskındır. II.2.i. Heyelan Alanları Proje Sahası’nda rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği alanların seçiminde kütlesel hareketler dikkate alınmıştır ve bu hareketlerin meydana gelmeyeceği lokasyonlar seçilmiştir. II.2.j. Ağaçlandırılmış Alanlar Proje Sahası tepe ve yamaçlardan oluşan eğimli bir topoğrafyaya sahiptir. Yamaçlarda kısmen ağaçlandırma çalışmaları yapıldığı görülmektedir. Alan kısmen çalılık bir yapıya sahiptir. II.2.k. Potansiyel Erozyon ve Ağaçlandırma Alanları Eğimin yüksek olduğu yamaçlarda meteorolojik etkenlere bağlı olarak erozyona uğrayabilecek toprak yapıları bulunmaktadır. Proje Sahası içerisinde türbinlerin bulunmadığı kesimlerde yamaçlardaki yol kenarlarının ağaçlandırılmış olduğu görülmüştür. 36 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş II.2.l. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası 167 Sayılı Yer Altı Suları Hakkında Kanun Gereğince Korunması Gereken Akiferler Proje Alanı’nın topoğrafik ve jeolojik koşulları yeraltısuyu depolanmasına uygun olmadığından akifer olarak nitelendirilecek birimler bulunmamaktadır. II.3. Diğer Özellikler II.3.a. Jeolojik Özellikler Hatay il topraklarının ana çatısını Keldağ ve Amanos Dağları oluşturur. Bu iki dağ sırası arasında Hatay çöküntü alanı uzanır. Bu arazinin jeolojik yapısını periotit serpantin ve gabro gibi yeşil kütleler oluşturur. Bunlar Keldağ ve Amanoz Dağları’nda geniş alanlar kaplar. Amanos Dağları düzgün bir sıra olup bu sıranın temeli paleozoik kütleleri ile serpantinlerden oluşmaktadır. Üstte ise kretase kalkerleri egemendir. Dağ sıralarının kuzeybatı yamaçlarında genç fayların etkisiyle ortaya çıkmış dik basamaklar vardır. Hatay çöküntü alanı pliyosen sonlarında olmuştur. Bu alanın İl Merkezi ile Akdeniz arasında kalan bölümü pliyosende olmuş denizel Marn, kum, kum taşı ve küçük taneli konglomeralarla kaplıdır. Dayanıksız serilerin altında genellikle üst kretase kalkerleriyle serpanitler bulunmaktadır. Bölgelerin diğer yapısal özelliklerini ovalarda izlenen faylar, kıvrımlar ve uyumsuzluklar oluşturmaktadır. Ayrıca Haydar Dağı’nda görülen Kuzeydoğu-Güneybatı doğrultulu normal faylar Haydar formasyonu diye isimlendirilen pliyosen yaşlı birimleri etkilemekte olup bunların devamı alüvyon örtüsü nedeniyle izlenememektedir. Kretase Yaşlı Kayaçlar Doğudaki dağlık kısımda mostra veren ve yörede temeli oluşturan kayaçlar Amanos Dağları’nda çalışan araştırmacılar tarafından “Ojjyolotik” olarak tamamlanmıştır. Ofiyolotik seri Amanos Dağları’nda değişik türlerde mafik ve ultra mafik kayaçlar içermektedir. Gri- yeşil, mavi parlak yüzeyli ve kaygan görünümlü serpantinler genellikle masif olup yer yer yapraklı gösterirler. Masif serpantiniler genellikle düzenli olmayıp akarsular tarafından vadiler oluşturacak şekilde oyularak engebeli bir topoğrafya oluşturur. Ofiyolitik serinin kalınlığı bilinmemekte ve yerleşim yaşamın üst kresate olduğu kabul edilmektedir. Tersiyer Yaşlı Kayaçlar : Bal serpantinit ve kireçtaşı az kuvars ve çakılları içeren karbonat çimentolu iyi pekişmiş konglomera yer yer marn bantları ve merceklerinden oluşmuş olan ve daha yaşlı birimleri uyumsuzlukla örten bu birim “Haydar Formasyonu” olarak isimlendirilmiştir. Çakılları iyi yuvarlanmış olup boylanma kötüdür. Tabakalanma iyi gelişmiş ve orta kalınlıktadır. Tabaka doğrultuları genellikle kuzeydoğu güneydoğu yönünde eğimi 8 ila 10 derece ile güneye doğru uzanır. Metamorfizma ve Mağmatizma Hatay İli’nin Antakya-İskenderun asfaltının 18.kilometresinde Serinyol Kasabası’nın doğusunda Amik Ovası, batısında ise topoğrafya yükselmekte bazikintrusif kayaçlardan (serpantingabro) ibarettir. Meskun sahaya doğru endezitik bazaltlara geçiş görülür. Bu magmatik kayaçlar ile alüvyon saha arasında ince şerit halinde marn ve kireç taşları yer alır. Bölgenin düzlük kısmı çakıl kum ve kil ardalanmasından meydana gelen alüvyondan oluşmuştur. Antakya’da ana zemin neojen yaşlı marn ve kil tabakalarından oluşmuştur. Tabakalar kuzeybatı doğrultusunda 20-25 derece güney batıya eğimlidir. Üzerlerinde bazı yerlerde 1-2m kalınlığında yamaç molozu dolgusu yer alır. 37 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tektonik ve Paleocoğrafya Bölgede Mezozoik, Senozoik ve Kuvarterner yaşlı çökeller ile miyosen yaşlı çökel birimleri ile Kuvarterner yaşlı alüvyonlar yer alır. Yerleşim yaşı Kretase olan allaktan birim Kızıldağ Ofiyolit 2 serisi ultrabazik ve bazik kayaç topluluklarından oluşur. Seri KDGB uzanımı 720 km ’lik bir alanı kapsar. Bu temel birim üzerinde ise volkana sedimentler oluşan ve içerisinde değişik kayaçların bloklarını içeren karmaşık seri yer alır. Mezozoik birimler üzerine yaşlı kumtaşı- killi kireçtaşı, Eosen yaşlı, kireçtaşı kumlu kireçtaşı- çörtlü kireçtaşı, miosen yaşlı, konglomera-kumtaşı, kumtaşıkilli kireçtaşı- marn kiltaşı, kumtaşı –killi kireçtaşı-marn kiltaşı olarak temsil edilir. Kuvaterner ise alüvyonla temsil edilir. Ofiyolitik seri, üst monto ve okyanus kabuğu kökenli bazik ve ultrabazik kayaçlardan oluşan Kızıldağ Ofiyolitleri ve ofiyolitin en üst seviyesini volkana sedimentlerden oluşur. Ofiyolitler üzerine tektonik dokanakla gelen ve içerisinde volkana sedimentler ile bazik ve ultrabazik kayaç blokları ve değişik boyutlardaki kireçtaşı bloklarından ile kırmızı renkli radyolaritler, bazalt bileşimli volkanik kayaçlar ve tüflerden oluşan karmaşık seri inceleme alanında Antakya güneyinde Yayladağı civarında geniş dağılım sunar. Kırmızı ve yeşil rengi ile kolayca ayırt edilebilir. Konglomera heterojen bir konglomera olup çakılları iyi yuvarlaklaşmış ve çimentosu kalsiyum karbonattır. Bölge’de yer alan Amanoz Dağları batıdan doğuya faylarla bloklaştırılmıştır. Bu faylar aynı zamanda ultrabaziklerin çıkış yollarını oluşturmaktadır. Amanosların doğu kenarı bir orojenik çöküntü havzasıdır. Güneyde K-G uzanımlı ultrabazik intruzuyonları daha sonra (İB-KI) doğrultulu yönü takip ederek Maraş, Gölbaşı istikametinde uzanmaktadır. Karasu vadisi ve Amik ovası bu çöküntü havzasının güney kesimlerini oluşturur. Çökmeler flis tektoniğini meydana getiren harejetlerden ve magmatik olaylardan sonra meydana gelmiştir. Rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği alanları gösteren 1/500.000 ölçekli jeoloji haritası Ek-8’de verilmiştir. II.3.b. Proje Alanının Jeolojisi: Proje alanında ana kaya olarak yaygın mostralar halinde Orta Miosen yaşlı neritik kireçtaşları ile bu kayaçların diskordan olarak oturmuş olduğu Mesozoik yaşlı peridotitler yer almaktadır. Proje kapsamındaki rüzgar direklerinin kurulacağı noktalarda gerek topoğrafik özellikler ve gerekse jeolojik yapı nedeniyle kütle hareketi riski söz konusu değildir. 38 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş II.3.c. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Depremsellik Proje Sahası 18.06.1996 tarih ve 96/8109 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’nda “1. Derece Tehlikeli Deprem Bölgesi” içinde yer almaktadır (bk. Şekil II-5). Proje Sahası yakınlarında aktif fay bulunmamaktadır. “Afet Bölgesinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulacaktır. Şekil II-5: Hatay İli Depremsellik Haritası II.3.d. Flora ve Fauna Ormanlar Ormanlık alanların büyük bir kısmı Amanos Dağları’nda yer almaktadır ve bu ormanların ağırlıklı bir bölümünü kızıl çam ağaç türü oluşturmaktadır. Bununla birlikte ormanlarımızı oluşturan asli ağaç türleri ;Karaçam, Göknar, Sedir, Kayın, Meşe ve Gürgen türlerinden oluşmaktadır. Tali ve endemik türlerle birlikte Amanos dağlarında 3000 çeşidin üzerinde bitki türü olduğu bilinmektedir. 39 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Çayır ve Meralar Hatay İli’nde çayır ve mera alanlarının toplamı 53.375 hektardır. Yüzölçümün % 9.88'ini oluşturmaktadır. Çayır-Meralar entansif hayvancılığın yanında ekolojik dengenin korunmasında da önemli yer tutmaktadır. Flora Faaliyet Alanı, Hatay İli, Samandağ İlçesi sınırlarında yer almaktadır. Proje Alanı ve yakın çevresinde gözlem çalışmaları ve literatür araştırmaları yapılmıştır. Tespit edilen türlerin LR(Ic) (en az endişe verici) kategorisinde olduğu gözlenmiştir (Bkz. Şekil II-7, Şekil II-8 ve Şekil II-9). Vejetasyon Proje Sahası ve yakın çevresinde baskın vejetasyon gözlemlenmiştir. Proje Sahası’ndaki baskın vejetasyon makilik arazidir. (Bkz. Şekil II-6). Ayrıca, Alan’da kızılçama ait bazı ağaçlandırma alanları da bulunmaktadır. Şekil II-6: Makilik alan Vejetasyonu Proje Alanı ve çevresinde bulunan türler Irano Turanian, Avrupa-Siberya, ve Akdeniz fitocoğrafik bölgelerine aittir. Proje alanı Davis`ın grid kareleme C-6 karesinde, yer almaktadır. 40 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo II-5: Çalışma Alanı ve Yakın Çevresi Flora Listesi FAMİLYA BİLİMSEL ADI HABİTAT FİTOCOĞRAFİK ALAN END TÜRKÇE ADI * RDB (IUCN) PTERIDOPHYTA Aspidiaceae Dryopteris pallida (Bory) Fomin Aspleniaceae Asplenium onopteris L. Ceterach officinarum DC. Pteridium aquilinum (L.) Kuhn Hypolepidaceae Pinus brutia Plantasyon alanı Makilik Çalılıklar Pinusbrutia Plantasyon alanı - Medit. ele. - Medit. ele. - LC Altınotu SPERMATOPHYTA GYMNOSPERMAE Cupressaceae Pinaceae ANGIOSPERMAE DICOTYLEDONES Amaranthaceae Anacardiaceae Apiaceae Apocynacee Asteraceae Cupressus sempervirens L. Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus Pinus brutia Ten. Amaranthus albus L. Pistacia lentiscus L. Pistacia terebinthus L. subsp. palaestina(Boiss.) Engl. Rhus coriaria L Cotynus cogyria Scop. Ainswortia trachycarpa Boiss. Pimpinella corymbosa Boiss. Nerium oleander L. Anthemis tinctoria discoidea (All.) DC. L. var. LC LC LC Yol kenarları Makilik - - Selvi Ardıç LC LC LC LC Pinus brutia Plantasyon alanı - - Çam ağacı LC Medit. ele. Medit. ele. Tilki kuyruğu Terebint ağacı LC LC LC LC LC - Medit. ele. Ir.-Tur. ele. Sumak Boyacı sumağı Kimyon LC LC LC LC - Medit. ele. - Zakkum Papatya LC LC Yol kenarları Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı Yol kenarları Makilik Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı Yol kenarları Makilik 41 / 57 - ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş FAMİLYA Boraginaceae Brassicaceae ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası BİLİMSEL ADI HABİTAT Calendula arvensis L. Cirsium vulgare (Savi) Ten. Echinops bicolor Nabelek Filago pyramidata L. Picris hieracioides L. Onosma cassium Boiss. Cardamine hirsuta L. Makilik Yol kenarı Makilik Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı Rubiaceae Raphanus raphanistrum L. Asyneuma virgatum (Labill.) Bornm. subsp. virgatum Cistus creticus L. Arbutus andrachne L. Euphorbia rigida M.Bieb. Hymenocarpus circinnatus (L.) Savi Trifolium campestre Schreb. Quercus coccifera L. Maquis Ajuga orientalis L. Salvia glutinosa L. Crataegus pseudoheterophylla Pojark. Galium verum L. subsp. verum Thymelaeaceae Daphne sericea Vahl Campanulaceae Cistaceae Ericaceae Euphorbiacee Fabaceae Fagaceae Lamiaceae Rosaceae MONOCOTYLEDONES Lilaceae Poaceae Asparagus acutifolius L. Brachypodium pinnatum P.Beauv. Poa pratensis L. (L.) Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı Makilik Makilik Makilik Makilik Makilik Makilik TÜRKÇE ADI - - Euro.-Sib. ele. Medit. ele. - Çayır teresi LC LC LC LC LC LC LC - - Bayır turbu - LC LC Medit. ele. - Laden Sandal ağacı Sütleğen - LC LC LC LC LC LC LC LC LC LC - Nergiz Devedikeni Eşek dikeni Medit. ele. Medit. ele. - - Euro.-Sib. ele. Ir. Tur. ele. Üçgül, tırfıl,yonca Meşe Boru çiçeği Ada çayı Alıç Pinus brutia plantation area Pinus brutia Plantasyon alanı - Euro.-Sib. ele. Yoğurt otu Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı Makilik - Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı Medit. ele. - Defne Medit. ele. Euro.-Sib. ele. - 42 / 57 * RDB (IUCN) - - Makilik Makilik Pinus brutia Plantasyon alanı FİTOCOĞRAFİK ALAN END Kuşkonmaz - LC LC LC Çayır otu LC ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Şekil II-7: Nerium oleander Şekil II-8: Cistus creticus Şekil II-9: Daphne sericea 43 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Proje Alanı’nda yapılan çalışmalarda endemik bir türe veya nesli tehlike altında olan bir türe rastlanmamıştır. Fauna Faaliyet Alanı’nın yapılan arazi çalışmaları, literatür araştırması sonucunda faunistik listeler hazırlanmıştır. Ayrıca yöre halkından alınan bilgilerden de büyük ölçüde yararlanılmıştır. Faaliyet alanının içinde ve civarında yaşaması muhtemel/tespit edilen türler Tablo II-6 ve Tablo II-7’de belirtilmiştir. 44 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo II-6: Proje Alanı ve Civarında bulunabilecek Sürüngenler LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI REPTİLİA SÜRÜNGENLER TAKIM:SQUAMATA Kertenkeleler ALTTAKIM:LACERTİLİA Kertenkeleler FAM:GEKKONİDAE Ev Kelerleri ERL END IUCN BERN SÖZLEŞMESİ AVL (2004/2005) HABİTAT CĐNS:Hemidactylus Sp:Hemidactylus turcicus turcicus FAM:LACERTİDAE Geniş Parmaklı Keler Nt Nt Ek-III Ek Liste-I Taşların altında ve kayalar arasında bulunur, evlerde de yaşarlar Nt Nt Ek-III Ek Liste-I Duvarlarda, bahçelerde, evlerde, ormanlarda, zeytin ve narenciye bahçelerinde Nt/I Ek-III Ek Liste-I Ekili tarlalarda, meyve bahçelerinde Asıl Kertenkeleler CİNS:Lacerta Sp:Lacerta laevis laevis Hatay Kertenkelesi Sp:Lacerta trilineata wolterstorffi TAKIM:SQUAMATA Büyük Yeşil Kertenkele Kertenkeleler ALTTAKIM:OPHİDİA Yılanlar Nt/I FAM:COLUBRİDAE CİNS:Telescopus Sp:Telescopus fallax fallax Kedigözlü Yılan TAKIM:SQUAMATA Kertenkeleler ALTTAKIM:OPHİDİA Yılanlar Nt Nt Ek-II Ek Liste-I Yol kenarı, eski ev ve harabelerde Ek-II Ek Liste-I Yol kenarı, eski ev ve harabelerde FAM:COLUBRİDAE CİNS:Telescopus Sp:Telescopus fallax fallax Kedigözlü Yılan Nt t 45 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo II-7: Proje Alanı ve Civarında Bulunabilecek Kuş Türleri BİLİMSEL ADI NONPASSERES PELECANIFORMES PELECANIDAE Pelecanus onocrotalus CICONIIFORMES ARDEIDAE Ardea cinerea Egretta garzetta CICONIIDAE Ciconia ciconia Ciconia nigra RDB (ERL) IUCN BERN AVL A.3 LC EK-II EK-I A.3 A.2 LC LC EK-II EK-II EK-I EK-I A.2 A.3 LC LC EK-II EK-II EK-I EK-I A.5 A.4 LC LC EK-III EK-I EK-III EK-I A.3 A.3 A.3 A.3 A.3 A.2 LC LC LC LC LC LC EK-II EK-II EK-II EK-II EK-II EK-II EK-I EK-I EK-I EK-I EK-I EK-I A.2 LC EK-II EK-I A.2 A.3 LC LC EK-III EK-III EK-III EK-III A.4 LC EK-III EK-II - LC EK-III EK-III A.3 LC EK-II EK-I A.4 LC EK-III EK-I ANSERIFORMES ANATIDAE Anas platyrhynchos Tadorna ferruginea ACCIPITRIFORMES ACCIPITRIDAE Circaetus gallicus Pernis apivorus Neophron percnopterus Accipiter nisus Buteo buteo Aquila pomarina FALCONIFORMES FALCONIDAE Falco tinnunculus GALLIFORMES PHASIANIDAE Alectoris chukar Coturnix coturnix CHARADRIIFORMES LARIDAE Larus cachinnans COLUMBIFORMES COLUMBIDAE Columba livia STRIGIFORMES STRIGIDAE Athene noctua APODIFORMES APODIDAE Apus apus 46 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş BİLİMSEL ADI ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası RDB (ERL) IUCN BERN AVL A.4 LC EK-II EK-I A.2 LC EK-II EK-I A.3 LC EK-II EK-I - LC EK-III EK-II - LC EK-II EK-I A.3 A.3 - LC LC LC LC EK-II EK-II EK-II EK-III EK-I EK-I EK-I EK-I A.4 - LC LC EK-II EK-II EK-I EK-I - LC LC EK-II EK-II EK-I EK-I - LC EK-II EK-I - LC EK-II EK-I - LC LC - EK-III EK-III - LC - EK-I - LC EK-III EK-II A.2 LC EK-III EK-II CORACIIFORMES MEROPIDAE Merops apiaster UPUPIDAE Upupa epops PICIDAE Dendrocopos syriacus PASSERES PASSERIFORMES ALAUDIDAE Galerida cristata HIRUNDINIDAE Hirundo rustica TURDIDAE Erithacus rubecula Luscinia megarhynchos Phoenicurus phoenicurus Turdus merula SYLVIDAE Cettia cetti Sylvia atricapilla PARIDAE Parus major Parus ater SITTIDAE Sitta europaea LANIIDAE Lanius collurio CORVIDAE Garrulus glandarius Pica pica PASSERIDAE Passer domesticus FRINGILLIDAE Fringilla coelebs EMBERIZIDAE Emberiza hortulana Ulusal ve Uluslararası Mevzuatla Koruma Altına Alınan türlerin tehlike kategorileri aşağıdaki gibidir. “Türkiye’nin kuşlari” (Kiziroğlu, 1989 ve 1993) adlı kitaba dayanılarak bazı kuş türlerinin “RED Data Book” kategorileri asağıdaki gibi sınıflandırılmıştır. A.1.2. : Nesli Yok Olma Tehlikesi Altında ; A.2 : Bulundukları Alanda Tehlike Altlında; A.3 : Tehlike Altında; A.4 : Tehlike Altında Olabilir; B.2 ve B.3: Tehlike altında, göçmen ve kış ziyaretçisi 47 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası MAK : 2009-2010 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu Kararı’na göre; EK LİSTE-1 Çevre ve Orman Bakanlığı’nca koruma altına alınan yaban hayvanlarını, EK LİSTE-2 Merkez Av Komisyonu’nca koruma altına alınan av hayvanlarını, EK LİSTE-3 Merkez Av Komisyonu’nca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanlarını temsil etmektedir. EK Liste II ve EK Liste III ile gösterilen türler, 20.02.1984 tarih ve 18318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Avrupa’nın Yaban Hayat ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi-Bern Sözleşmesi”’ne göre kesin koruma altına alınmış türler ve koruma altına alınmış türlerdir. EK LISTE II: Kesin koruma altına alınmış türler, EK LISTE III: Koruma altına alınmış türlerdir. IUCN Tehlike Kategorileri: VU : Zarar görebilir Lr/nt : Az riskli (tehlikede olmaya yakin) NE : Değerlendirilmemiş Proje Alanı ve yakın çevresinde Merkez Av Komisyonu Kararları’na göre Ek listelerde yer alan ve Bern Sözleşmesi Ek listelerine göre koruma altına alınmış olan türler korunacak, bu türlerle ilgili Bern Sözleşmesi hükümlerine ve Merkez Av Komisyonu Kararı’na uygun hareket edilecektir. II.3.e. Meteorolojik Özellikler Bir kaynaktan atılan kirleticilerin atmosferde dağılımında, gerek yerel ve gerekse bölgesel ölçekli iklim özellikleri önemli rol oynamaktadır. Kirleticilerin çevreye olan etkilerinin anlaşılması, kısa ve uzun dönemli meteorolojik faktörlerin etkilediği yerel ve bölgesel iklim koşullarını irdelemek yoluyla mümkün olmaktadır. Proje Bölgesi’nin meteorolojik ve iklimsel özelliklerin belirlenmesinde Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü (DMİ)’ne bağlı olan Samandağ Meteoroloji İstasyonu’nda kaydedilen uzun yıllar (1975-2010) sıcaklık (ortalama ve ekstrem) ile yağış verileri kullanılmıştır (bk. Ek-2) Rüzgar (hız ve yön) verileri ise Proje Sahası’na rüzgar verilerini toplamak üzere kurulmuş olan istasyonda kaydedilen değerlerden alınmıştır. Sıcaklık Rejimi Samandağ Meteoroloji İstasyonu’ndan elde edilen aylık minimum, ortalama ve maksimum sıcaklık değerleri Tablo II-8‘de sunulmuştur. Söz konusu değerler, 1975-2010 yılları arasındaki süreyi kapsamaktadır.Tablo II-8’den de görülebileceği üzere, ortalama sıcaklık 9,8ºC (Ocak) ile 27,9ºC (Ağustos) arasında değişmektedir. Yıllık ortalama sıcaklık ise 19,4ºC’dir. Sıcaklık, Ocak ayından Ağustos ayına kadar düzenli olarak artmakta, Ağustos ayından Aralık ayına kadar ise düzenli bir şekilde azalmaktadır. En soğuk aylar olan Ocak, Şubat ve Aralık ayları içerisinde ortalama sıcaklık 9,8ºC’nin altına düşmemektedir. Ağustos ayı en sıcak ay olup, bu ayda ortalama sıcaklık 30,6ºC’dir. 1975-2006 yılları arasında Samandağ Meteoroloji İstasyonu’nda ölçülen en yüksek sıcaklık değeri 40,4ºC ile Ağustos ayında 1998 yılında ve en düşük sıcaklık ise -2,2ºC ile 1989 yılında gözlenmiştir (Bkz. Ek-2). 48 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo II-8: Samandağ Meteoroloji İstasyonu Sıcaklık Normalleri (1975-2010) Ortalama Sıcaklık (°C) Ortalama Yüksek Sıcaklık (°°C) Ortalama Düşük Sıcaklık (°°C) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 9,8 11 14,1 17,6 21,1 24,6 27,1 27,9 26,2 21,9 15,8 11,4 13,7 15,3 18,3 21,9 24,9 27,5 29,8 30,6 29,8 27 20,7 15,2 6,5 7,4 10,2 13,7 17,3 21,8 25 25,9 23,1 17,7 12,1 8,2 1979 1989 2008 1989 1995 2002 1978 1998 1994 1994 1992 2010 Yıllık 19,04 22,89 15,74 1998 Aylar En Yüksek En Yüksek Sıcaklık Sıcaklık Yılı (°°C) En Düşük Sıcaklık Yılı En Düşük Sıcaklık (°°C) 20,7 23,5 30,7 36,2 40 39,5 36,5 40,4 41 37,2 30 26,1 1989 1997 1976 1997 1981 1978 1976 1983 1992 2003 1988 2006 -2,2 -2 -1,6 2 7,5 14,5 17,4 17 13 6,8 0 -1,4 33,48 1989 5,92 Kaynak:Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, DMİ Yağış Rejimi Yöredeki yağış rejiminin değerlendirilmesinde Samandağ Meteoroloji İstasyonu’nda 19752010 yılları arasında kaydedilen yağış ve buharlaşma verileri kullanılmıştır. Kaydedilen verilere göre elde edilen yağış değerleri Tablo II-9’da sunulmaktadır. Tablo II-9: Samandağ Meteoroloji İstasyonu Yağış Normalleri (1975-2010) Ortalama Toplam Yağış Miktarı (mm) Günlük En Çok Yağış Miktarı (mm) Yağış≥ 0,1 mm Olduğu Günler Sayısı Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 138,5 122,9 104,2 62,1 45,2 14,6 5,1 6,7 50,6 99,1 110 142,4 112,3 89,1 72,7 123,8 245 41,3 32,9 78,3 92,4 126,2 106,2 113,7 13,3 12,6 12 8,9 5,3 2 0,8 1 4,1 8,3 8,9 12,1 Yıllık 901,40 102,83 7,44 Aylar Kaynak: Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, DMİ Tablo II-9’dan da görülebileceği üzere, bölgede yıllık ortalama toplam yağış miktarı 901,40 mm’dir. Yağışın en çok olduğu mevsim, yıllık ortalama yağışın yaklaşık %45’inin gerçekleştiği kış mevsimidir. Sonbahar mevsiminde de toplam yağışın %28,8’i görülmektedir. 19752010 yıllarını kapsayan verilere göre, en çok yağış Aralık ayında 142,4 mm ve en az yağış ise 49 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Temmuz ayında 5,1 mm olarak kaydedilmiştir. Ayrıca, Tablo II-10’dan da görüldüğü gibi yıl içinde en yüksek kar kalınlığı 8,0 cm olmaktadır. Tablo II-10: Samandağ Meteoroloji İstasyonu Meteorolojik Veriler (1975-2010) Aylar Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı 0 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) 8 Ortalama Sisli Günler Sayısı Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ortalama Orajlı Günler Sayısı 0,1 0,1 0 0 0,1 0,3 0,4 0,6 0,3 0,1 0,7 0,5 0,1 0 0,1 0,1 0 0 0,3 2,3 3 3,4 2,4 1,9 0,8 0,1 0,2 1,6 3,2 3 2,9 0,2 0,23 2,07 0 0,1 0 0,1 0,05 8,00 0,05 Yıllık Kaynak:Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, DMİ Rüzgar Yönü ve Hızı Rüzgar (hız ve yön) verileri Samandağ Meteoroloji İstasyonu’nda 1975-2010 yılları arasında kaydedilen değerlerden alınmıştır. Rüzgar yönüne göre ortalama rüzgar hızı Tablo II-11’de verilmiştir. Tablo II-11: Rüzgar Yönüne Göre Ortalama Rüzgar Hızı Rüzgar Yönü Ocak AYLAR Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık 4 3,3 2,8 2,2 2,4 2 2,2 3,9 2,3 2,2 3,3 4,1 2,89 NNE 4,6 4,1 3,2 3 2,3 2,1 1,6 2 2,5 2,9 3,9 4,5 3,06 NE 4,4 4,2 3,9 3,9 3,3 2,4 1,3 2,3 2,8 3,2 4 4,6 3,36 ENE 4,8 4,4 4 3,8 3,3 2,6 1,1 2,3 2,5 3,3 4,1 4,7 3,41 E 3,8 3,6 3,2 3,1 2,7 2 1,6 2 2,3 2,7 3,3 3,9 2,85 3 2,6 2 1,9 1,7 1,5 1,7 1,5 1,7 2 2,7 3,4 2,14 SE 2,7 1,9 1,4 1,5 1,3 1 1,3 1 1,2 1,4 1,7 2,6 1,58 SSE 2,2 1,7 1,4 1,3 1,2 1,3 2,5 1,4 1,2 1,3 1,6 1,9 1,58 S 3,8 3,7 2,8 2,7 2,4 3,5 4,8 5,7 3,4 2,8 3,1 3,8 3,54 SSW 5,4 4,7 4,4 3,7 3,3 4,5 5,7 6,0 4,3 3,4 3,8 5,5 4,56 SW 5,7 5 4,8 4,4 4 4,6 5,2 5,3 4,3 3,5 4,3 5,4 4,71 BGB 5,3 4,7 4,1 4 3,8 4,3 5,1 4,9 3,9 3,1 4 5 4,35 W 4,7 4,3 3,6 3,4 3,4 3,8 4,5 4,2 3,6 2,8 3,6 4,4 3,86 WNW 3,7 3,6 3,2 3 2,9 3,4 4,1 3,9 2,9 2,6 3 3,8 3,34 NW 2,8 3,1 2,8 2,7 2,6 3 3,1 2,9 2,6 2,6 2,7 2,8 2,81 NNW 2,3 2,7 2,5 2,2 2,5 2,9 3,2 3,2 2,5 2,3 2,4 2,3 2,58 N ESE 50 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Bulutluluk Tablo II-12’den görüleceği üzere, ortalama bulutluluk en fazla 4,9 ile Ocak ayında görünmektedir. Ortalama açık günler sayısı yıllık 94,8, ortalama bulutlu günler sayısı yıllık 245,4 ve ortalama kapalı günler sayısı yıllık 25,3’tür. Meteoroloji verilerinin bazıları özet halinde toprak sıcaklığı verileri ile birlikte Tablo II-13’te sunulmaktadır. Tablo II-12: Bölgenin Bulutluluk Durumu Ortalama Açık Ortalama Bulutlu OrtalamaKapalı Günler Sayısı Günler Sayısı Günler Sayısı (Bulutluluk 0,0-1,9) (Bulutluluk 2,0-8,0) (Bulutluluk 8,1-10,0) Aylar Ortalama Bulutluluk (0-10) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 4,9 5 4,6 4,4 3,5 2,9 3,2 3,5 3,1 3,2 3,6 4,6 6,5 5,2 6,4 5,7 8,5 9,6 8,4 6 8,7 11,2 11 7,6 19,5 18,7 20,8 22,3 21,6 20,1 22,4 24,6 21,1 18,7 16,6 19 5 4,4 3,8 2 0,9 0,3 0,3 0,4 0,2 1,1 2,4 4,5 Yıllık 3,88 94,80 245,40 25,3 Kaynak: Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, DMİ Tablo II-13: Meteoroloji Verileri Meteorolojik Parametreler Sıcaklık Yağış Toprak sıcaklığı Değer Ortalama sıcaklık (ºC) 19,04 En yüksek sıcaklık (ºC) 33,48 En düşük sıcaklık (ºC) 5,92 Ortalama toplam yağış miktarı (mm) 901,4 Günlük en çok yağış miktarı (mm) 102,83 Ortalama 5 cm toprak sıcaklığı (ºC) 19,04 En düşük 5 cm toprak sıcaklığı (ºC) 0,4 Ortalama 10 cm toprak sıcaklığı (ºC) 21,6 En düşük 10 cm toprak sıcaklığı (ºC 0,7 Ortalama 20 cm toprak sıcaklığı (ºC) 21,1 En düşük 20 cm toprak sıcaklığı (ºC) 4,2 Ortalama 50 cm toprak sıcaklığı (ºC) 20,6 En düşük 50 cm toprak sıcaklığı (ºC) 0,0 Ortalama 100 cm toprak sıcaklığı (ºC) 18,4 En düşük 100 cm toprak sıcaklığı (ºC) 0,0 Kaynak: Araştırma ve Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, DMİ 51 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş III. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası PROJENİN VE YERİN ALTERNATİFLERİ (Proje Teknolojisi ve Proje Alanının Seçilme Nedenleri) Rüzgar Enerjisi Seçimi Proje için seçilmiş olan rüzgar enerjisinin üstünlükleri aşağıda listelenmektedir: • İklim değişikliği sorununa çözüm • Hava kirliliği sorununu azaltır • Enerji güvenliği sağlar • Enerji arzını çeşitlendirir • Enerji üretimi için ithal edilecek olan yakıt miktarını azaltır • Yakıt maliyetleri yok • Ulusal kaynaklar için devletler arası anlaşmazlıkları önler • Kırsalda elektrik ağını geliştirir • İstihdam ve bölgesel kalkınma sağlar • Fosil yakıtların fiyat değişkenliğinden kaynaklanan karmaşıklığı önler • Modülerdir ve çabuk kurulur • İthalat bağımlılığı yok • Yakıt fiyatı riski yok • Karbon emisyonu yok • Kaynak tükenmesi yok – küresel rüzgar kaynağı küresel enerji talebinden daha büyük • Arazi dostu – rüzgar santrali içinde veya etrafında tarım/sanayi faaliyetleri yapılabilir • Uygulama esnekliği – büyük ölçekli ticari santraller veya ev tipi uygulamalar mümkün • Ulusal yarar – Geleneksel yakıtların aksine, enerji güvenliği açısından yakıt maliyetlerini ve uzun dönemli yakıt fiyatı risklerini eleyen ve ekonomik, politik ve tedarik riskleri açısından diğer ülkelere bağımlılığı ortadan kaldıran yerli ve her zaman kullanılabilir bir kaynaktır • Kükürtdioksit (SO2) ve azotoksit (NOx) emisyonlarına neden olmaz • Küresel ısınmada sera etkisi yaratan başlıca unsur olan karbon dioksit (CO2) emisyonu yaratmaz. Türkiye’nin 2004 yılı CO2 emisyonu değerlerine bakıldığında, %76,7’sinin enerji kaynaklı olduğu görülmektedir (Şahin, 2007). Elektrik üretimi sırasında oluşan CO2 emisyonlarının yakıt türlerine göre karşılaştırmalı değerleri Tablo III-1’de verilmektedir. 52 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Tablo III-1: CO2 için Elektrik Üretimi Sırasında Karşılaştırmalı Emisyonlar Üretilen kWsaat başına salınan CO2 (pound) 2,12 1,34 1,96 0 Yakıt Kömür Doğal gaz Petrol Rüzgar Kaynak: Sülün, 2007 6 ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali’nin yıllık ortalama 307 × 10 kWsaat üretim yapacağı düşünüldüğünde, aynı kapasitedeki bir santralde yakıt olarak kömür kullanıldığında yaratacağı yıllık 6 6 CO2 emisyonu 650 × 10 pound ve yakıt doğal gaz olduğunda 411 × 10 pound olacaktır. Bir başka deyişle rüzgar enerjisi santralinin kurulmasıyla söz konusu miktarlarda CO2 emisyonu gerçekleşmemiş olacaktır. 500 kW’lık bir rüzgar türbini, 57.000 ağacın yapacağı CO2 temizleme işine eşdeğer iş yapmaktadır. BTM Consult ApS (Danimarka) tarafından geliştirilen senaryolara göre de, şayet dünya genelinin elektrik ihtiyacının %10’u 2025 yılına kadar rüzgar enerjisinden sağlanabilirse, yılda 1,41 Gton CO2 emisyonu azaltılabilecektir. Avrupa Birliği çalışmalarına göre ise, elektrik enerjisinin %10’luk kısmı rüzgar enerjisinden sağlanabildiği takdirde, Avrupa kıtası 170 milyon ton CO2 ve ayrıca 2 milyon ton da kükürt ve azot oksitlerinin atmosfere atılmasından kurtulabilecektir. Saha Seçimi Proje Alanı Hatay İli Ayvacık Samandağ İlçesi yakınlarında yer almaktadır. Proje Alanı’nın seçilmesi esnasında dikkate alınan hususlar aşağıda verilmiştir: • Alanın rüzgar durumu (hızı, sürekliliği, vb.), • Mülkiyet durumu, arazi kullanım durumu, • Verimsiz, tarıma uygun olmayan veya mümkün olduğunca tarım arazisi olarak kullanılmayan araziler, • Alanın jeolojik ve jeoteknik özellikleri, • Değerli sahalardan uzaklık (ör., maden sahaları), • Milli park, doğal koruma alanı, hassas yöreler, sit alanları vb. yerlerden uzaklık. Teknoloji Seçimi Rüzgar türbinlerinin sayısı ve kapasitesi gibi hususlara türbinlerin teknik özellikleri, fiyatı, bölgeye ait frekans dağılım tablosu, verimi, garantisi, türbin referansları, ekonomik ömür, bakımı gibi kriterler dikkate alınarak karar verilmiştir. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) kapsamında, Hatay İli, Samandağ İlçesi Nahırlı Mevkii’nde her biri 2,5 MW gücünde olan 14 adet türbin kurulmuştur. ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş 22,5 MW kurulu güç ilavesiyle mevcut bulunan RSP’nin kapasitesini artırmayı planlamaktadır. ZİYARET RSP kapasite artışı kapsamında, her biri 2,5 MW gücünde 9 adet türbinin kurulması öngörülmektedir. Bu Proje’de 85 m hub yüksekliğinde GE 2.5xl Bu rüzgar türbinleri kullanılacaktır (Bkz. I.1.c). 53 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş IV. • ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası SONUÇLAR Yapılan tüm açıklamaların özeti ile projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve alternatiflerin karşılaştırıldığı genel değerlendirmesi • ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş 22,5 MW kurulu güç ilavesiyle mevcut bulunan RSP’nin kapasitesini artırmayı planlamaktadır. ZİYARET RES kapasite artışı kapsamında, her biri 2,5 MW gücünde 9 adet türbinin 22,5 MW (9*2,5=22,5) kurulması öngörülmektedir. Böylece, öngörülen kapasite artışı ile birlikte ZİYARET RES’ nin toplam kapasitesi 57,5 (23*2,5=57,5) MW’a ulaşacak ve 23 türbinle birlikte yılık 224.3 GWh enerji üretimi sağlanacaktır. (Bkz. Bölüm I). • İşletme ömrü 49 yıl olan tesiste üretilen Elektrik 154 kV’luk Sebenoba Atakya III trafo merkezine iletilecektir. (Bkz. Bölüm I). • Proje Alanı Hatay İli Samandağ İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır (Bkz. Bölüm II). • Proje’de 85 m yüksekliğinde GE 2,5xI kullanılacaktır. Her bir türbin 2,5 MW gücünde olacaktır. ZİYARET RES’ nin 23 türbin kapasite artışı ile birlikte yılda 224.3 GWh elektrik enerjisi üretmesi planlanmaktadır (Bkz. I.1.c). • Proje’nin inşaat çalışmaları süresince yaklaşık 38 kişilik personel çalışacaktır. Çoğunluğunun yakın yerleşim alanlarından seçilmesi planlanan personelin her türlü ihtiyaçları için prefabrik konteyner konulacak olup, inşaat çalışmaları sonunda bu konteyner kaldırılacaktır. İşletme aşamasında ise çalıştırılacak personel sayısı ise 6 olarak öngörülmektedir (Bkz. I.2.b). Rüzgar türbinlerinin yerleştirileceği alanlar dışında herhangi bir arazi kullanımı söz konusu değildir. Proje sahasını gösteren 1/25.000 ölçekli topoğrafik harita EK-3 ‘te yer almaktadır. • Çalışan personel için gerekli olacak içme ve kullanma suyu miktarının hesaplanmasında bir kişinin günlük ihtiyaç duyacağı su miktarı 150 L/gün olarak kabul edilmiştir. Böylelikle, personelin ihtiyaç duyacağı günlük su miktarı yaklaşık 5,70 m³ olacaktır (38 kişi × 150 L/kişi = 5700 L) (Bkz. I.2.b). Tesis işletmesinde mevcut durumda 6 personel çalışmaktadır. İşletme aşamasında kişi başına su tüketiminin 150 L/gün olacağı varsayımına dayanarak, günlük toplam su tüketiminin 0,9 m³ (6 kişi × 150 L/kişi = 900 L) civarında olacağı hesaplanmıştır. İnşaat ve işletme aşamalarındaki su ihtiyacı yakın yerleşim yeri olan Aknehir Belediyesi’nden tankerler vasıtasıyla işletme alanına taşınacaktır (Bkz. I.2.b.). Mevcut tesiste su ihtiyacı aynı şekilde sağlanmaktadır. İçme suyu ise damacanalarla satın alınarak temin edilmektedir. • Halihazırdaki elektrik enerjisi ihtiyacı mevcut türbinlerden sağlanmakta olup, ilave yapılacak 9 adet türbinin inşaat aşamasında da yine mevcut türbinler vasıtasıyla üretilen elektrik enerjisi kullanılacaktır. • Mevcut durumda katı atıklar, 14.03.1991 tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre 54 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası toplanarak günlük olarak Aknehir Belediyesi tarafından alınmaktadır. İşletme aşamasında da katı atıklar aynı şekilde bertaraf edilecektir (Bkz. Kısım I.3.b). • RES’in inşaat aşamasında bir rüzgar türbini için yapılması gereken kazı miktarı 3750 m³ olacağı öngörülmektedir. İnşaat işlemleri sırasında ortaya çıkacak hafriyat türbin ayaklarının temellerindeki dolgularda kullanılacaktır ve böylelikle hafriyat atıklarının büyük bir kısmı yine proje içerisinde tüketilmiş olacaktır. Diğer kısmı ise 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde bertaraf edilecektir (Bkz. Kısım I.3.b). • Tesisin işletme aşamasındaki bakım çalışmaları sırasında oluşabilecek atık yağlar, 30. 07.2008 tarih ve 26952 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri uyarınca bertaraf edilmek üzere lisanslı firmalara verilecektir (Bkz. Kısım I.3.b). • Proje Sahası’nda tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir. Ancak, herhangi bir sebeple sahada tıbbi atık oluştuğunda, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” hükümleri doğrultusunda hareket edilecektir. • İnşaat işlemleri sırasında ortaya çıkacak hafriyat türbin ayaklarının temellerindeki dolgularda kullanılacaktır ve böylelikle hafriyat atıklarının büyük bir kısmı yine proje içerisinde tüketilmiş olacaktır. Yapılacak kazı neticesinde oluşacak hafriyatın dolguda kullanılamayacak kısmı 18.03.2004 tarih ve 25406 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine uygun bir şekilde, Aknehir Belediyesi tarafından gösterilen bir sahaya taşınacaktır (Bkz. Kısım I.3.b). • Sahanın hazırlanması aşamasında “Sökme” ve “Depolama” işlemleri kapsamında oluşan toz emisyonları en kötümser yaklaşımla (tüm türbinlerin aynı anda ve birbirlerine çok yakın lokasyonda inşa edilmeleri) toplam 0,1 kg/saat olmaktadır. Bu değer nemlendirme çalışmaları ile daha da aşağıya çekilecektir. Bu bağlamda, hafriyata bağlı olarak oluşması tahmin edilen toz emisyonu ETKHKKY Ek-2 Tablo 2.1’de belirtilen 1,0 kg/saat sınır değerinin altında kalmaktadır (Bkz. Kısım I.3.c). • İnşaat aşamasında kullanılan makinelerden kaynaklanacak emisyonlar geçici olacaktır. Ayrıca, oluşması beklenen toplam emisyon miktarı herhangi bir otoyoldan kaynaklanabilecek emisyon miktarının oldukça altında olup, hava kalitesi üzerinde önemli etkiler yaratabilecek boyutta değildir. Bu nedenle, inşaat aşaması için herhangi bir hava kalitesinde ölçüm ve izleme programı öngörülmemektedir (Bkz. Kısım I.3.c). • İnşaat süresince kaynaklanacak gürültü seviyelerine en kötü şartlarda (bütün araçların aynı anda ve çalışma saatlerinde sürekli çalışmaları) 50 m’den sonra ses basıncı düzeyleri 70 dBA’nın altında kalmaktadır. Dolayısıyla ÇGDYY Madde 26’da verilen 70 dBA sınırı 50 m’den itibaren sağlanmaktadır (Bkz. Kısım I.3.d). 55 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş • ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası Her bir rüzgar türbininin çalışması esnasında oluşacak ses düzeyinin 102 dBA olacağı kabulü ile ses düzeyinin mesafeye göre dağılımı Şekil I-8’da gösterilmiştir. Proje alanının civarında yer alan yerleşim birimlerinin en yakın türbin ile olan kuş uçuşu mesafeleri; Kuzeydoğu’da Değirmenbaşı 850 m. Doğu’da Aknehir 3100 m., Güneydoğusunda Yeşilyazı 740 m., Doğusunda Nahırlı 680 m., Güneybatısında Samandağ 30500 m., Güneyinde Sutaşı 1700m. , Batısında Koyunoğlu 1300 m.’ dir. Bu alanlarda oluşması tahmin edilen ses düzeyi yaklaşık 40 dBA olmaktadır. Bu değer ÇGDYY Ek-VIII Tablo 4 (Endüstri Tesisleri için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri) içindeki “gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar” için gece kapsamında belirtilen sınır değerin (50 dBA) dahi altındadır. Bu bağlamda, ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW)’nin enda tüm üniteler tam kapasitede çalıştığı anda dahi en yakın meskun mahal içinde gürültünün olumsuz bir etki yaratması beklenmemektedir (Bkz. Kısım I.3.d). • Proje Sahası ve yakın çevresi içerisinde yer alan toprakların büyük çoğunluğu (Bkz. Kısım II.1.a): o o o o Kireçsiz kahverengi orman toprakları, VII. sınıf kullanım kabiliyeti, 3. derece erozyon (şiddetli erozyon), Kuru tarım alanı. • Proje Sahası ve yakın çevresinde bir Milli Park ve Özel Koruma Alanı bulunmamaktadır. • Önerilen Proje Sahası Hatay İli Samandağ İlçesi Nahırlı Beldesi sınırları içerisinde yer almakta olup, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) tarafından 2009 yılında gerçekleştirilen Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Nüfus Sayımı Sonuçları’na göre, Hatay İli’nin toplam nüfusu 1.480.571 olup, nüfusun %50,21’lik bölümü il ve ilçe merkezlerinde, %49,79’lik bölümü ise belde ve köylerde yaşamaktadır (Bkz. Kısım II.2.f). • Proje sahası ve yakın çevresinde herhangi bir tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemi olan alan bulunmamaktadır (Bkz. Kısım II.2.g). 56 / 57 ZİYARET RES Elektrik Üretim San. ve Tic. A.Ş V. ZİYARET Rüzgar Enerji Santrali Kapasite Artırımı Projesi (22,5 MW) Proje Tanıtım Dosyası KAYNAKÇA • E. Binopoulos & P. Haviaropoulos, Environmental Impacts of Wind Farms: Myth and Reality,http://www.cres.gr/kape/publications/papers/dimosieyseis/ CRESTRANSWINDENVIRONMENT.doc (en son ziyaret tarihi 15 Temmuz 2008) • http://www.powerscorecard.org/tech_detail.cfm?resource_id=11, http://windeis.anl.gov/guide/concern/index.cfm • http://www1.eere.energy.gov/windandhydro/wind_how.html • Hatay Valiliği İl Çevre Durum Raporu, 2008 • Rogers, A.L., Manwell, J.F., Wright, S., “Wind Turbine Acoustic Noise”, Renewable Energy Research Laboratory, Department of Mechanical and Industrial Engineering, University of Massachusetts at Amherst, January, 2006. • Samandağ Meteoroloji İstasyonu Meteoroloji Verileri (1975-2010) • Sülün, M., “Rüzgar Enerjisi”, T. C. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü, Haziran, 2007. • Şahin, M., “İklim Değişikliği ve Türkiye”, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, Kasım 2007. • KİZİROĞLU, İ., TÜRKİYE KUŞLARI CEP KİTABI, H.Ü Çevre Eğitimi Kuş Araştırmaları ve Halkalama Merkezi, 2009 • KİZİROĞLU İ.,TÜRKİYE KUŞLARI KIRMIZI LİSTESİ, H.Ü Çevre Eğitimi Kuş Araştırmaları ve Halkalama Merkezi, 2008 • Türkiye Elektrik İletim A.Ş., 2006 Yılı Faaliyet Raporu • www.cedgm.gov.tr • www.eie.gov.tr • www.tuik.gov.tr • www.wikipedia.org.tr 57 / 57