1 Computer to Plate = Bilgisayardan Kalıba CTP (computer to plate

CtP
Computer to Plate = Bilgisayardan Kalıba
CTP (computer to plate - direct to plate), basitçe, dijital pozlandırma demektir. Bilgisayarınızdaki
baskıya hazır hale getirilmiş CTP dosyalarının, lazer yoluyla, direkt olarak alüminyum veya polyester
kalıba aktarılması anlamına gelir. Film kullanmadan, direk olarak bilgisayardan kalıba pozlandırma
işlemini yapan sisteme verilen addır. Matbaa makineleri teknolojisinin hızlı gelişiminin
göstergelerinden biri olan CtP’nin piyasadaki kullanımı 1995 yılından bu yana gelişim göstererek
devam etmektedir. CtP’nin diğer tüm teknolojik gelişmeler gibi beraberinde getirdiği avantajlarla,
matbaa piyasasında hızla ve önemli bir yer edindiğini gözlemlemektedir.
Şekil 1. CtP sistemi
Resim 1. Ctp Sistemi
CTP’SİZ BASKI AKIŞ DİYAGRAMI
1. MÜŞTERİ GÖRÜŞMESİ
2. FİYAT ANALİZİ
3. FİYAT OK!
4. GRAFİK TASARIM VERİLERİ
5. GRAFİK TASARIM
6. MÜŞTERİ OK!
7. FİLM ÇIKIŞ
8. MONTAJ
9. KALIP HAZIRLAMA
10. PROVA BASKI
11. MÜŞTERİ OK!
12. BASKI
13. LAK - SELOFAN
1
CTP’Lİ BASKI AKIŞ DİYAGRAMI
1. MÜŞTERİ GÖRÜŞMESİ
2. FİYAT ANALİZİ
3. FİYAT OK!
4. GRAFİK TASARIM VERİLERİ
5. GRAFİK TASARIM
6. MÜŞTERİ OK!
FİLM ÇIKIŞ (YOK)
MONTAJ (YOK)
7. KALIP HAZIRLAMA
8. PROVA BASKI
9. MÜŞTERİ OK!
10. BASKI
11. LAK - SELOFAN
CTP’NİN İŞ AKIŞINA SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
1. Bilgisayardan direkt olarak kalıba pozlandırma yaptığı için iş akış süresini kısaltmakta,
2. Baskı kalitesini arttırmakta,
3. Film, montaj gibi işlem basamaklarını ortadan kaldırmakta,
4. Personel tasarrufu yaptırmakta ve
5. Böylece hem bu bölümlerden kaynaklanabilecek hatalar önlenmekte,
6. Hem de para ve zamandan tasarruf sağlanmaktadır.
7. Tasarımdaki değişikler esneklik sağlar.
CTP’NİN BASKIYA SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
1. Film üzerinde nokta yoğunluğunun (density) yetersiz olma ihtimali ve filmdeki noktanın kalıba
kayıpsız alınması problemlerini çözer.
2. Belirgin nokta yapısı nedeniyle 30 senelik matbaa makinelerinde bile muhteşem baskılar
yapılabilir. Diğer yandan noktanın yüksek ve keskin yapısı, mürekkebin fazla gidilmesi
durumunda bile baskıyı boğmaz, bilakis renkleri daha da canlandırıp, parlak hale getirir.
3. Kalıba pozlamadaki otomasyonun getirdiği tutarlılık ile yakalanan kalite, sürekli olarak devam
eder. Özellikle müşterilerin ambalajlarındaki renk problemin çözümü açısından önemlidir.
4. Daha hızlı ve güvenli iş akışıdır. Pozlanan film ve kalıpta yaşanan nokta kazancı (dot gain)
sorunlarına kesin çözümdür.
5. Geleneksel sistemde kalıba çekilmesi çok zor olan ancak birçok avantaj sağlayan tram cinsleri
pozlanabilir.
6. Daha iyi register ve mürekkep dengesinden ötürü, baskı sırasında daha az başlangıç bozuğu
7. Daha keskin ve temiz bir nokta kalitesi
8. Baskı kontrol striptleri, forma katlama yerleri montaj yazılımları ile doğru yerlere konur, CTP
ile kalıp okuma otomatik olarak yapılacağından direkt baskı makinesine mürekkep yoğunluğu
için bilgi transferi yapılarak (CIP3 ya da CIP4 PPF dosyaları) kısa sürede baskı yapılması
sağlanabilecektir.
9. CtP’de kullanılan dijital prova sistemleri daha az adımda daha hızlı ve daha değişken prova
verebilme özeliklerine sahiptir. (Mesela film provada baskıda kullanılacak mürekkebin çeşidini
2
dikkate almak mümkün değildi. Bununla beraber dijital provada bu seçenek kalibrasyonlarla
mümkündür)
Şekil 2. Kalıp Pozlandırma Sistemleri
Şekil 3. CtP Cihazının Şeması
CTP ÇEŞİTLERİ
Genel olarak CTP sistemleri görülebilir ışık (violet veya green) - veya termal lazer kullanan sistemler
olmak üzere iki gruba ayrılır. Bu sistemlerde kullanılan kalıplar farklı özelliklere sahiptir. Bunların
dışında kimyasalsız ve konvansiyonel kalıpla çalışan CTP sistemleri de bulunmaktadır.
Termal lazer kullanan sistemlerin en büyük avantajı kalıpların gün ışığından etkilenmemesidir. Genel
olarak ticari matbaalar termal sistemleri tercih etmektedirler.
CTP’ler
a. Dizaynlarına göre,
b. Kalıplarına göre ve
c. Pozlandırıcı lazerlerine göre
farklılık göstermektedir.
3
a. Dizaynlarına Göre CTP’ler
Pozlandırıcılar olarak 3 tip CTP cihazı vardır:
1. Dış Tambur Sistemi (Extrenal Drum)
2. İç Tambur Sistemleri (Internal Drum)
3. Düz Yataklı Sistem (Flat-Bed)
1. DIŞ TAMBUR SİSTEMİ
Kalıp tıpkı ofset baskı makinesindeki gibi bir tamburun üzerine sabitlenir. Pozlandırma kafası (laser
head) bir veya birkaç lazer ışınını kalıp üzerine odaklar. Kalıp bir eksen etrafında dönerken pozlandırıcı
kafa eksen boyunca tek yöne doğru ilerler.
Avantajı; Yapısı ve optik sistemi dolayısıyla birkaç lazer ışınını kalıp üzerine eş zamanlı olarak
odaklayabilmektedir. Bu sayede ciddi bir zaman tasarrufu sağlanır.
Dezavantajı; Işın yoğunluğunun homojen olmama riski vardır.
Şekil 4. Dış Tambur CtP Cihazı
Şekil 5. Dış Tambur CtP Cihazı
4
2. İÇ TAMBUR SİSTEMİ
Baskı kalıbı bir silindir içine yerleştirilerek pozlandırılır. İç tamburun ekseni üzerinde dönerek ilerleyen
bir ayna vardır. Lazer ışını tamburun ekseni doğrultusunda yayılır. Fakat ‘spinner motoru’ yardımı ile
dönen ayna tarafından yansıtılarak kalıbın pozlanması sağlanır.
Avantajı; Tüm noktalar için homojen ışın dağılımı-termal kalıplara düşük enerji sarfiyatı.
Dezavantajı; Uzun süre pozlandırma
Şekil 6. İç Tambur CtP Cihazı
Şekil 7. İç Tambur CtP Cihazı
3. DÜZ YATAKLI SİSTEM
Baskı kalıbı pozlandırma esnasında bir düzlem üzerinde sabit durmaktadır. Pozlandırma teknolojisinin
bu an uygun ve basit modelinde lazer ışını dönmekte olan çokgen bir ayna arcılığıyla kalıbı satır satır
tarar ve bu arada pozlanma gerçekleşir.
Dezavantajları; Karmaşık optik düzeneğine rağmen kenarlarındaki nokta şeklinin, ortadaki
noktalardan farklı olması nedeniyle ışın bazı noktalarda deformasyona neden olur. Küçük ebatlı ve
kaliteden ödün verilebilecek işlerde kullanılabilen bir sistemdir. Bu problemin giderilmesi konusunda
çalışmalar devam etmektedir.
Avantajları; Bu yöntemin en önemli avantajı kalıbı düz olarak kolayca makineye yerleştirilebilmesidir.
Bu tip cihazlar çok büyük oranda 50x70 cm formatında gazeteler tarafından kullanılmaktadır. Bu
5
cihazların gazeteler için en büyük avantajı kalıbın kolayca düz olarak yerleştirilebilmesi ve
pozlandırmanın hızlı olmasıdır. Ayrıca bu sisteme online olarak register (punch) ve kırma aparatlarının
da takılabilmesi kalıp hazırlama işinin tamamen otomatize olmasını sağlar.
Şekil 8. Düz Yataklı CtP Cihazı
b. Kalıplarına Göre CTP’ler
Kalıplarına göre 5 tip CTP sistemi vardır:
1. Foto Polimer Kalıplar
2. Gümüş – Halojenür Kalıplar
3. Termal Kalıplar
4. Banyosuz Termal Kalıplar
5. Konvansiyonel Kalıplar (CTcP)
1. FOTO POLİMER KALIPLAR (VIOLET)
Bu tip kalıplarda elektrokimyasal ve anodize grenlenmiş alüminyum taşıyıcı plakalar üzerinde foto
polimer tabaka ve en üstte de koruyucu tabaka bulunur. Pozlandırma işlemi tamamlandıktan sonra
polimerizasyonu hızlandırmak için kalıp yaklaşık 100-120’C ye kadar ısıtılır. Banyo makinesinde
koruyucu tabaka yıkanıp kaldırıldıktan sonara alkalin bir banyoda banyo edilerek iş olmayan yerler
kalıp üzerinden atılır. Sonra kalıp su bazlı bir solüsyon ile fırçalanır, zamklanır ve kurutulur. Eğer
gerekirse baskı sayısını arttırmak için fırınlanabilir.
2. GÜMÜŞ – HALOJENÜR KALIPLAR (VIOLET)
Emülsiyonları gümüş halojenür olduğu için 5 miliwatt gibi düşük güçlü lazerler (Violet) ile
pozlandırılabilirler. Gümüş - halojenür jelatin tabakanın içinde asılı halde bulunur. Kalıp üzerinde
banyo işleminde atılacak iş olmayan yerler lazer ile pozlandırılır. Banyo işleminde iş olan yerler kalıp
yüzeyine tutunur, sonra kalıp sıcak su ile yıkanır, böylece iş olan yerlerdeki jelatin de atılmış olur. Bu
tür kalıplar orta ve yüksek tirajlı işler için uygundurlar.
6
3. TERMAL KALIPLAR
Bu yöntemde lazer iş olan yerleri pozlandırır ve bu sayede polimer ile kalıp zemini arasında bir bağ
oluşur. Daha sonra kalıp soğutulur ve alkalin (potasyum hidroksit) banyosuna gönderilir. Bu banyo
poz görmeyen bölgeleri kalıp üzerinden çözülmesini sağlar, daha sonra fırçayla son kalıntılar da
temizlenir. Bu işlemlerden sonra kalıp durulanır, zamklanır, fırınlanır, yıkanır ve ikince kez tekrar
zamklanır.
• Imaj ışık yerine IR ısıl işlemle oluşur
• Güçlü lazer ışığı verir (20 den 80 Watt’a kadar)
• Termal malzeme belli bir sıcaklık değerine hassastır (genellikle birkaç yüz ºC)
4. BANYOSUZ TERMAL KALIPLAR
Birkaç termal ayırma işlemi vardır. Temel amaç iş olan yerleri veya iş olmayan yerleri kalıp üzerinden
lazerin sağladığı ısı yolu ile ayırmaktır. Pozlandırma sonucunda kalıp üzerinden ayrılacak malzeme
yıkanarak veya baskı makinesinde basılan ile birkaç tabaka ürüne aktarılarak temizlenir.
5. KONVANSİYONEL KALIPLAR (CTcP)
Konvansiyonel (ozasol diye bilinen) kalıplar pozlandırılmaktadır. En büyük avantajı CTcP makinelerinin
maliyetinin yüksek olmasına rağmen kalıp ve banyo maliyetlerinin düşük olmasıdır.
Resim 2. Konvansiyonel Kalıp Pozlandırıcısı (CTcP)
TERMAL VE VİOLET KALIPLARIN KARŞILAŞTIRILMASI
Termal CtP Kalıpları
Kalıp tam anlamıyla disiplinli bir şekilde kontrol edilir. Termal kalıpların çalışma mantığı bilgisayar
sisteminde olduğu gibi 1 ve 0 ‘dan oluşur. İş olan yerler 1, iş olmayan yerle ise 0’dır. Bu yüzden
CTP’nin kalibrasyonu bozulduğunda kalıp hiç poz görmemiş gibi çıkar ve yanlış iş basılmasını önler.
Kalıp banyosu maliyeti oldukça azdır. Kalıp baskı adedi özellikle kalıp fırınlama sistemiyle milyonları
aşabilir. Kalıp rezülasyonu fazla olduğu için kristal tramlamaya uygundur. İşleyiş mantığı nedeniyle
fazla poz iş yoğunluğunu artırarak nokta kazancı sağlamaz. Bu nedenle termal kalıba bilgisayardan
gönderilen veriler birebir kalıba pozlanır.
7
Ar-Ge çalışmaları nedeniyle fiyatı Violet CTP’ye göre daha pahalıdır. Garanti kapsamı dışında
oluşabilecek arızaların maliyeti yüksektir. Pozlama sistemi daha yavaştır.
Violet CtP Kalıpları
Film çıkış mantığı ile makineler oluşturduğu için Ar-Ge çalışmaları için fazla para harcanmamıştır, bu
da makine fiyatının düşük olması ve baskı öncesinde önemi büyük olan yazılımlara ağırlık verilmesini
sağlamıştır. Violet sitemi Termal sisteme göre daha hızlıdır. Violet lazer sistemi, Termal pozlama
sisteminden daha ucuz bir sistemdir.
Kalıp ışığa çok hassas oluğundan ortam için ayrıca bir ışık sistemi kurulması gerekmektedir. Kalıpların
paketlerinin açılması ve pozlama makinesi takılması sarı ışık altında yapılmalıdır. Kalıp banyo makinesi
ve banyo kimyasalları Termal kalıbın banyosundan çok daha pahalıdır. Bu da birim maliyetini
artırmaktadır. Kalıp rezülasyonu Termal kalıba göre daha düşüktür. Kalıp oluşumu sırasında yanlış
kalibrasyon nedeniyle oluşan nokta kaybı ve nokta kazancı iş basılmadan fark edilmemektedir. Violet
kalıp daha düşük tirajlara ulaşabilmektedir.
Şekil 9. Violet ve Termal CtP Sistemlerinde İş Akışları
c. Lazerlere Göre CTP’ler
Lazerlere göre 4 tip CTP cihazı vardır:
1. GAZ LAZER
2. KATI KRİSTAL LAZER
3. LAZER DIOD
4. UV IŞIK İLE CTP
Şekil 10. CtP cihazlarında Kullanılan Lazer Işıklarının Değerleri
8
KULLANILAN LAZER TÜRLERİNE GÖRE CTP
CTP sistemlerinde pozlandırma için çeşitli özelliklere sahip lazerler kullanılmaktadır. Kullanılan
lazerlerin özellikleri, kalıpların özelliklerine göre değişmektedir. Bir lazeri tanımlamak için lazerin
gücünü ve ışığın rengini belirlemek gerekir. Lazerin gücü watt veya miliwatt birimi ile tanımlanır.
Lazerin rengi dalga boyu birimi olan nano metre (nm) ile ifade edilir. Lazerler yapı olarak üç tipte
bulunurlar: Gaz lazer, katı kristal lazer ve lazer diotlar.
1. GAZ LAZER
Matbaacılıkta genellikle helyum neon ve argon iyon lazerler kullanılır.
2. KATI KRİSTAL LAZER
Bu tip lazerlerin yapısı küçük olduğundan dolayı büyük yapılı gaz lazerlere göre son zamanlarda daha
fazla tercih edilmektedir. En çok tercih edilen tip ise Neodymium’dir. Bu tüp lazerlerin yaydığı ışık kızıl
ötesinden mor ötesine kadar (532 nm) ulaşabilir.
3. LAZER DIOD
Lazer diotlar gaz ve katı kristal lazerlere göre daha ekonomiktirler ve ömürleri daha uzundur. Kırmızı
ışık yayan lazer diotlar 630 ve 670 nm dalga boyunda ışık yayarlar. Termal lazer diotlar termal
kalıpların pozlandırılmasında kullanıldıkları için diğer lazer diotlara göre daha fazla güç harcarlar.
4. UV IŞIK İLE CTP
Bilgisayardan kalıba (CTP) sistemlerinde Konvensiyonel UV ışık ile pozlandırılabilen ofset baskı
kalıpları ile de çalışmak mümkündür. Bu sistemde çok güçlü UV ışık kaynağı bir LCD panelin arksında
durmaktadır. Pozlandırılacak görüntü bu LCD panel üzerine bilgisayar tarafından oluşturulur ve bir
projeksiyon makinesi mantığı ile LCD panel üzerindeki görüntü kalıp üzerine pozlandırılır. Pozlandırma
işlemi bir seferde gerçekleşmez. Seçilen rezülasyona göre kenar uzunluğu 0,3 ten 2,5 cm ye kadar
olan kareler halinde kademe kademe her seferinde pozlandırılacak görüntünün bir bölümü kalıp
üzerine aktarılarak pozlandırma tamamlanır.
Şekil 11. UV Işık ile Bilgisayardan Kalıba Teknolojisi
9