Seyahat ve Göçmen Aşıları
Transkript
Seyahat ve Göçmen Aşıları
Seyahat ve Göçmen Aşıları Dr. Tuna DEMİRDAL İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları AD Seyahat • Dünya Turizm Organizasyonu (UNWTO) 2012 verilerine göre; • Dünya’da bir milyar insan uluslararası seyahat etmiştir • 2013’te bunun %3-4 arttığı sanılıyor • 2020’de 1.4 milyar, 2030’da 1.8 milyar olacağı sanılıyor Göçmen, mülteci • Göçmen (immigrant): Bir ülkeden başka bir ülkeye yerleşmek amacıyla gelenler • -İki ülke arasında hukuki bir anlaşma • Mülteci (refugee) : Din, dil, ırk ya da sınıfsal farklılıktan ötürü ülkesinden ayrılmak zorunda olan, diğer ülkeye sığınıp, o ülke tarafından kabul edilenler, • -sığınmacı Mülteci • UN Refugee Agency 2011 verilerine göre 10.4 milyon mülteci var • Bunun 8.4 milyonu gelişmekte olan ülkelerde • Yaklaşık %20’si gelişmiş ülkelerde misafir ediliyor Mülteci misafir eden ülkeler Göçmen ve mültecilerde aşı • Her iki grupta da misafir kabul eden ülke kendi ulusal aşı programını uygulamakta • Eksik aşılar tamamlanıyor • Geldikleri yerde endemik, korunabilir enfeksiyon riski varsa, aşılanmışlar mı? • Mültecilerde; ani, beklenmedik, hazırlıksız bir olay, toplu aşılamalar Mülteci,göçmen aşılaması Amerika Avustralya Kanada Mülteciler Mülteciler Seyahat öneri ve önlemleri Seyahat öneri ve önlemleri Seyahat öneri ve önlemleri Seyahat öneri ve önlemleri Seyahat için algoritm • Erişkin yaş aşılarını yaptırmış mı? Hayır Td, polio, MMR, varisella, pnömokok, influenza Seyahat için algoritm • Uluslar arası seyahat edilecek ülke sarı humma aşısı açısından riskli ve aşı yaptırılması koşulunu arıyor mu? Evet + sarı humma aşısı Seyahat için algoritm • Gıda ve içme suyu açısından bir risk var mı? Evet +Hepatit A ve/veya tifo Seyahat için algoritm • Endemik bölgelerde uzun süre (4 haftadan uzun) kalınacak mı? Evet + Hepatit B, kuduz, TDT Seyahat için algoritm • Özel riskler -Sarı humma endemik bölgeye gitme +Sarı humma -Sahra altı Afrika, Hac yolculuğu +Meningokok -G. ve GD Asya’da kırsal kesime seyahat +Japon ansefalit -Macera turları (dağcılık, bisiklet..) +HBV, kuduz -Yeni cinsel eş, kontamine hasta sıvı teması +HBV -İlk yardım ve mülteci kampında çalışma +Kolera Gemi yolculuğu, kr. Hastalık +İnfluenza Sarı humma • Sivrisinekle geçer, viral • G.Amerika ve B.Afrika’da endemik • Riskli bölgelerden bazı ülkelere girişte bu aşı istenmektedir • Ancak genelde kişinin kendisini koruması için uygulanır Sarı humma Sarı humma Sarı humma • B.Afrika kırsalına kuru mevsimde (TemmuzEkim arası) gideceklere • G.Amerika’da ise daha çok yağışlı mevsimde (Ocak-Mayıs arası) yaygın • 1970-2002 arasında Amerika ve Avrupa’dan bu iki riskli bölgeye gidenlerden 9 olguda enfeksiyon (+), 8’i ölüm • 1988’de aşılı olup da enfeksiyon geçiren bir İspanyol kayıtlara geçmiş Sarı humma • Aşısız ve riskli bölgede 2 haftadan daha kalacaklar için; • Risk tahmini (matematik modellerde) • -B.Afrika risk:50 /100 bin, ölüm10/100 bin • -G.Amerika risk 5/100 bin, ölüm 1/100 bin Sarı humma • Seyahatten 10 gün önce yapılır • 9 aydan büyük, riskli bölgeye gidenlere uygulanmalı • Canlı virus aşısıdır • Ama gebelere uygulanabilir Sarı humma • Üç önemli yan etkisi var • 1. Çabuk gelişen hipersensitivite ve anaflaksi • 2. Aşıya bağlı nörolojik hastalık: Meningoansefalit, GB sendromu.. • 3. Aşıya bağlı visserotropik hast: YF’ı taklit eden hastalık Sarı humma • • • • 0.5 ml SC 10 yıl koruyucu YF-VAX, Stamaril, Arilvax Diğer canlı aşılarla eş zamanlı veya arada 30 gün bulunmalı • İnaktive aşılar, YF aşısı ile beraber veya öncesinde/sonrasında herhangi bir zamanda uygulanabilir Meningokok • Afrika’da ‘’menenjit kuşağı’’na ve S.Arabistan’a hac için gidenlere 10 gün önceden yapılmalı • Seyahat edenlerde risk oldukça düşük • Risk: 4 / 1 milyon seyahat bulunmuş • Hipersensitivite reaksiyonları öyküsünde kontrendikasyon var • ACIP, 2010 yılında bu aşılardan sonra GBS için risk tanımlamasını çıkardı Meningokok Meningokok • Kuadrivalan konjuge aşılar: • 2-3 ay arayla 2 doz, IM, 5 yıl koruyucu, seyahat proflaksisi tek doz • --menactra • --menveo • --nimenrix • Kuadrivalan polisakkarit aşı: Tek doz • --menovune Tifo • En çok G.Asya ve sonra Asya’nın diğer alanları ve Afrika seyahatleri • G.Asya’da çoklu ilaca dirençli türler • Bir haftadan fazla endemik bölgede kalma enfeksiyon riskini arttırır Tifo • • • • Aşılar %100 koruyucu değil (%50-80) --canlı oral, TY21a --PE, Vi polisakkarit aşısı (ViCPS) Canlı aşı; immun yetmezlik, ateşli hastalık ve akut GİS hastalıklarında kontrendike Tifo • • • • • • • PE aşı (=Typhim Vi, Typherix) IM 0.5 mg, tek doz uygulanır, - 2-3 yıl sonra anımsatma dozu Canlı aşı (=Vivotif) Oral; 1,3,5,7. günlerde dört doz - 5 yıl sonra anımsatma dozu -Diğer canlı aşılarla beraber uygulanabilir Hepatit A • Sanitasyon ve hijyenik koşulların düşüklüğü ile doğrudan ilişkili • >40 y kişilerde %2 dolayında mortal ob • Seyahat dönüşü bir aya kadar işe dönüşü geciktirebilir • Amerika’da uluslararası seyahat dönüşü en sık rapor edilen enfeksiyon (%15) Hepatit A Hepatit A • Endemik bölgelere giden her 100 bin kişinin 3-11’inde (1988-2004) yıllarında HAV saptanmış • Havrix (720-1440 IU), Vaqta(25-50U) • Seyahatten en erken 2 hafta önce alınmalı • İkinci doz aynı/farklı marka ile uygbl • Uzun korunma süresi için 6-12 ay sonra hatırlatma dozu • <1 y güvenli değil Hepatit A • Yaşlı hastalar • İmmundüşkünler • Kr .KC hastalığı olanlar • Kr. hastalık+2 hft’dan az seyahat • Tek başına IG 3 ay kadar koruyucu 0.02ml/kg IG ve aşı Hepatit B • Herkesin aşılanması hedeflenmiştir • Aşısızlarda riske bakılmaksızın aşılama önerilir • 0,1,6 aylarda standart şema • Acele ediliyorsa 0,7, 21. günlerde uygulanabilir • Seyahat edenler için bir risk verisi yok • Yüksek endemisite bölgesine gidenler için risk artışı olabilir Hepatit-B Difteri, boğmaca, tetanoz • Tüm seyahat edenlere DBT ile aşılanmış olmaları önerilir • Boğmaca 7 yaş üzeri uygulanmaz • Yetişkinde Td şeklinde tek doz önerilir • 10 yılda bir tekrar edilmesi gerekir İnfluenza • Genelde mevsimsel influenzanın görüldüğü döneme rastlayan seyahatlerde önerilir • Ancak geniş gruplar halinde seyahat edildiğinde yaz ayları da riskli • Bunun dışında el yıkama ve alkollü el antiseptiği ön planda tutulmalı Kızamık-kızamıkçık-kabakulak • Aşılanma öyküsü bulunmayanlara seyahat öncesi aşılama önerilir • 28 gün arayla 2 doz önerilir • Tek dozda da koruyuculuk %95’tir • Kızamıkla temas öyküsünde 72 saatte aşı yapmak koruyucu • Kızamıkla temas 6 gün içinde ise IG uygulanabilir Pnömokok • Seyahat için spesifik bir öneri yok • -Sigara içenlere • -Kronik hastalığı (böbrek, AA, KC, kalp..) olanlara • -Yaşlılara önerilebilir • Konjuge (7 valan) ve polisakkarit (23 valan) aşı var Polio • Aşılama kampanyaları nedeniyle seyahat için risk düşüktür • G. ve GD Asya, Afrika ve Orta Doğu’da görülme olasılığı var • Erişkinde IPV aşısı uygulanır • Aşılama bilgisi yoksa, 0,1, 6. aylarda 3 doz • Aşılanmışlarda, riskli seyahatte 10 yılda bir Varisella • • • • • Birçok ülkede rutin programda yok Bu ülkelere seyahatte sorun yaşanabilir Yetişkinde 4-8 hafta arayla iki doz Amerika’da MMRV şeklinde dörtlü aşı Ancak 1-12 y arasında ruhsat almıştır Tüberküloz • Birçok gelişmiş ülkede rutin aşı programında yer almaz • TB yaygın bölgeye gideceklere PPD testi sonrasında BCG uygulanabilir • FDA QuantiFERON-TB testini 2001’de, QuantiFERON-TB Gold testini 2004’de onaylamıştır, imkan varsa kullanılabilir • Amerika, Kanada’nın bazı bölgelerini riskli alanlar olarak kabul etmektedir Kuduz • Kuduz yaygın değil, ama dünyanın birçok ülkesinde görülebilir • Turistlerde kuduza maruz kalma riski tam olarak hesaplanabilmiş değil • Özellikle caddelerdeki köpekler riskli • Seyahat öncesi köpek ısırıklarından korunmak için insanlar eğitilmeli Kuduz • Riskli bölgede bulunacaklara verilir • Human diploid cell vaccine (HDCV) • Purified chick embryo cell vaccine (PCECV) • 0,7,21 veya 28. günlerde • Veteriner, riskli alanlarda çalışanlar vs. Ak dozu 0.5 IU/ml altına düşünce ek dozla aşılanırlar Japon ansefaliti • Asya, Batı Pasifik riskli alanlar • Tarım yapılan alanlar (pirinç) ve sel baskını olan bölgeler riskli • Seyahat edenlerde son 40 yılda 40 olgu • Asya’ya seyahat edenlerde 1/1 milyon risk • Kırsal alanlarda uzun süre kalınırsa her hafta 0.5-2 /100 bin hastalık riski Japon ansefaliti Japon ansefaliti • Aşı önerisi (ACIP) • -Endemik bölgede 1 ay ya da daha uzun süre kalmayı planlayanlara • -Bir aydan daha kısa kalacak olan, ama yağmurlu mevsimlerde kırsal alanlarda dolaşacaklara Japon ansefaliti • Amerika’da inaktive vero-cell derivesi (JEVC ve IXIARO) ve inaktive fare beyni derivesi (JE-VAX) lisanslı • Avustralya’da IMOJEV, canlı atenue • -JE-VC, 17 y üzerinde lisanslı • -JE-VC 0-28. günlerde 2 doz uygulanır • -Bu aşı çocuk ve gebelerde lisanslı değil • -Risk sürüyorsa 1 (veya 2?) yıl sonra hatırlatma dozu Tick-borne encehalitis • Dağlık bölgelere seyahat edenlerde • İlkbahar ve yaz ayları daha riskli • Endemik coğrafya; Orta ve D. Avrupa, İskandinavya, Rusya’nın çoğu bölgesi, D. Ve K. Çin’dir • Bir ay ara ile 2 doz uygulanan aşısı var • 3-5 yıl koruyucu • Avustralya’da rutin şema içerisindedir Kolera • Birçok ülkede seyahat edenlere rutin olarak önerilmez • Göçmenler arasında gerekli olabilir • Dukoral isimli ölü bakteri aşısı, oral • Kolera toksininin non-toksik B subünitinden yapılmıştır • Amerika hariç birçok ülkede lisanslı Kolera • Amerika’da aşı üretimi yok • WHO da 1980’den beri seyahat öncesi rutin aşılamada önermiyor • Ancak Kanada gibi ülkelerde aşı bulunabiliyor • Özel durumlar dışında önerilen bir aşı değildir Şarbon • Seyahat önerisi olarak, yalnızca, enfekte hayvan ve ürünleriyle tema ihtimali olanlara (veteriner, çiftçi, laboratuvar çalışanı..) • Asya, Afrika, Orta ve G. Amerika, G. ve D.Avrupa’da bulunacaklar daha riskli • HPA Antrax isimli aşı, 4 doz (0,3. hft, 6.hft ve 6. ay) • Bir yıl koruyuculuğu var Teşekkür ederim