seyahat-ipuclari-pdf - İRO – İstanbul Turist Rehberleri Odası
Transkript
seyahat-ipuclari-pdf - İRO – İstanbul Turist Rehberleri Odası
Turist Rehberlerinden Seyahat ipuçları T U R İ S T REHBERLERİ BİRLİĞİ Turist Rehberlerinden Seyahat ipuçları Yayın Koordinatörü: Şerif Yenen Yayına Hazırlayanlar: İnci Türkoğlu, Nur Öztürk, Emel Budak Katkıda Bulunanlar: Sedat Bornovalı, Cüneyt Sadıç, Emel Sedef D’haese, Özge Ersu, Cem Çayan, Avni Erdem, Çiğdem Özdemir Çizimler: Sönmez Karakurt TURİST REHBERLERİ BİRLİĞİ Birinci Basım / İstanbul, 2007 ISBN ........................... Tüm yayın hakları TUREB (Turist Rehberleri Birliği)’ne aittir. İzinsiz alıntı yapılamaz, hiç bir biçimde çoğaltılamaz. Grafik tasarım ve uygulama: Onsekiz İletişim Ltd Tel: (216) 369 84 44 www.on8.com.tr Renk ayrımı ve baskı: Erdem Reklamcılık Matbaacılık San ve Tic Ltd Tel: (212) 284 94 07 TUREB (Turist Rehberleri Birliği) Soğancı Sokak No: 7/3 Cihangir, Beyoğlu, İstanbul Tel: (212) 292 05 20 Faks: (212) 292 08 55 www.tureb.net Seyahat ipuçları, seyahat öncesi, seyahat sırasında ve seyahat sonrası yapılacaklar, dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin yararlı bilgileri kapsamaktadır. Bu kitapçıkta verilen bilgilerin doğru olması için elden gelen her türlü çaba harcanmış olmasına rağmen kitapçığın yalnızca bir rehber olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Tüketiciler için çok yararlı olacağını düşündüğümüz bu kitapçıktaki herhangi bir eksiklik veya yanlışlık nedeniyle uğranılabilecek zararlarla ilgili bir yükümlülüğümüz bulunmamaktadır. G İ R İ Ş Seyahate bilgi ve kültürümüzü arttırmak, yeni yerler görmek, dinlenmek ve eğlenmek için çıkıyoruz. Yeterli bilgi sahibi olmadığımız için gereğince hazırlık yapamadığımız zaman ortaya çıkabilecek sorunlarla boğuşurken ne yazık ki seyahate çıkma amaçlarımızdan uzaklaşırız.. Seyahatlerimizde deneyim ve bilgimiz ne kadar fazla olursa karşılaşacağımız sorunlar o kadar azalır. Peki, daha kusursuz ve doyurucu bir yolculuk için gerekli olan ipuçlarını tüketiciye, profesyonel bir turist rehberinden daha iyi kim özetleyebilir? Profesyonel turist rehberleri olarak yolculuklar sırasında karşılaşılan sorunlar ve çözümleri konusunda sayısız deneyimlerimiz var. Görevimiz, konuklarımıza seyahat ettikleri yöreyi en iyi biçimde tanıtırken, bir yandan da ortaya çıkan sorunlara en akılcı çözümler üretmek. Bu deneyimlerimizden ve mesleğimizin gerektirdiği ön hazırlık çalışmalarından yola çıkarak Türk turizm tüketicileri için çok yararlı olacağını düşündüğümüz ipuçlarını bu kitapçıkta toplamaya çalıştık. İlk bakışta kitapçıkta yer alan bazı konular gereksiz ayrıntıları içeriyor gibi görünse de dikkatle gözden geçirildiğinde ayrıntılarda ileride doğabilecek pek çok sorunun çözümü için ipuçlarını bulmak mümkün olacaktır. Seyahat ipuçları, Turist Rehberleri Birliği’nin turizmin adsız kahramanları profesyonel turist rehberlerinin deneyimlerinden süzerek turizm tüketicilerine sunduğu bir başvuru kitabı. İyi seyahatler! Şerif Yenen TUREB Yönetim Kurulu Başkanı İ Ç İ N D E K İ L E R Seyahate Hazırlık Seyahatle İlgili Belgeler 16 1. Pasaportunuzun süresi dolmuş mu? 16 2. Pasaportunuzu iyi koruyun 16 3. Birçok ülke için önceden vize alınması gereklidir 17 4. Vizeniz kesinleşinceye kadar yurtdışı tur rezervasyonunuzu kesinleştirmemek bir çözüm olabilir 18 5. Her belgenin fotokopisini alın 18 6. Gerekli olabilecek tüm telefon numaralarını yanınıza almayı unutmayın 19 Sağlıkla İlgili Konular 7. Reçeteleriniz 19 19 8. Sağlık sorunlarınızla ilgili bilgileri yanınızda bulundurun 20 9. Yola çıkmadan önce gerekli aşıları yaptırın 20 10. Yurt dışında satın alınması hem güç, hem de pahalı olan ve kullanmak zorunda olduğunuz malzemelerin her birinden mümkünse yanınıza ikişer tane alın 21 11. Yola çıkmadan önce sağlıkla ilgili merkezler hakkında bilgi edinin 22 12. Yola çıkmadan önce diş hekiminizi ziyaret edin 22 13. Beslenmeyle ilgili özel konuları önceden seyahat acentanıza, havayolları firmanıza veya gemi organizasyonuna bildirin 22 14. Şeker hastasıysanız önceden hazırlık yapın 23 15. Fiziksel engeliniz varsa seyahatiniz hakkında önceden bilgi edinin 23 16. Fiziksel engelliyseniz uçakta en öndeki koltuğu isteyin Sigorta 23 24 17. Özel sigortanızın yurtdışı sağlık kapsamını kontrol edin 24 18. Seyahat acentanızın sunduğu bir sigorta paketi olup olmadığını öğrenin 24 Para 24 19. Gideceğiniz ülkenin para birimini öğrenin 24 20. Yurtdışında ATM (Bankamatik) kartları kullanılabilir 25 21. Para ve Seyahat Çekleri 25 22. Yanınızda hesap makinesi bulundurun ya da önceden bir dönüşüm tablosu hazırlayın 27 23. Büyük alışverişlerinizi kredi kartınızla yapın ancak aşağıdaki konulara dikkat edin 27 Tüketici Hakları 28 24. Organize turlara katılmanın avantaj ve dezavantajlarını iyi değerlendirin 28 25. Organize bir turdaki tüketici olarak uymak zorunda olduğunuz kuralları biliyor musunuz? 29 26. Seyahat düzenlemek seyahat acentalarının işidir. Turizm tüketicisi olarak haklarınızı arayabilmek istiyor musunuz? 29 27. Tur düzenlemeye yetkili gerçek Seyahat Acentasını nasıl tanırsınız? 30 28. Seyahat Acentaları, yaptıkları işlere göre üç gruba ayrılır, bunlar A, B, ve C gruplarıdır 30 29. Katılacağınız turda lisanslı bir “rehber” var mı? Bu hizmet satın aldığınız turun ücretinin içine dahil olan bir hizmettir 30 30. Tur sözleşmesinde tur fiyatına nelerin dahil veya hariç olduğu açıkça belirtilmiş mi? 31 31. Seyahatinizin bilinçli olarak programlandığından emin misiniz? 32 32. Katılacağınız turda ulaşım aracı olarak uçak belirtiliyorsa, bu uçağın tarifeli mi yoksa “charter” uçak mı olduğunu öğrenin 32 33. Gittiğiniz ülkede araba kiralamak istiyor musunuz? 32 34. Otelleriniz hakkında doğru sorular sorun 32 35. İptal koşullarını inceleyin 33 36. Turunuzu satın alırken makbuzunuzu almayı unutmayın 33 37. Tura başlamadan önce, yazılı bir tur sözleşmesi yapılması ve bu sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi zorunludur 33 38. Bu sözleşmeyi okuyup imzalamanız gerekiyor 34 39. Sözleşmede öngörülen fiyat ve koşullar değiştirilemez 34 40. Sözleşmenin Devri 35 41. Seyahat Acentasının Sözleşmeyi Feshetmesi 35 42. Turun broşürünü almayı unutmayın 35 43. Broşürde ne tür bilgiler olmalı? 36 44. Seyahat acentasının tüketiciye vermesi gereken başka bilgi var mı? 36 Kültürel Hazırlık 37 45. Gideceğiniz ülke hakkında bilgi toplayın 37 46. Yola önyargısız çıkın 37 Valiz Hazırlamak 47. Valiz seçimi ve önlemler 38 38 48. Yanınıza ihtiyacınızdan fazlasını almayın ama valizinizi tam olarak doldurun 38 49. Ütü kullanmadan giysilerdeki buruşuklukları yok edebilirsiniz 39 50. Eşyalarınızı toplarken ya da açarken gezinizin programını dikkate alın 39 51. Seçtiğiniz giysilerin renk uyumu, yükünüzü hafifletebilir 39 52. Beklenmedik hava koşullarına hazırlıklı olun 40 53. Gerçekten kullanacağınız kozmetikleri yanınıza alın 40 54. Bagajınıza isim-adres etiketi takın 40 55. Bagajınıza kırılabilir veya değerli şeyler koymayın 41 56. Bagaj kontrol-listesi hazırlayın 41 57. Seyahat arkadaşınızın bir kısım giysisini kendi valizinize, sizin bir kısım giysinizi de onun valizine yerleştirin 44 Yola Çıkmadan Önce 44 58. Komşularınıza ne zaman ve ne kadar süreyle evde olmayacağınız hakkında bilgi verin 44 59. Yola çıkmadan önce aşağıdaki listede yer alanları teker teker aklınızdan geçirip yerlerini hatırlamaya çalışın: 44 60. Yola çıkmadan önce uçak rezervasyonlarınızı teyit edin 45 61. Evinizin ve evdeki hayvan ve bitkilerinizin bakımı için gerekli ayarlamaları yapın 46 62. Uçuş saatinizden çok daha önce havaalanına gidin 46 İçki, Sigara ve Gümrüksüz Mağazalar (Duty Free) 46 63. Tiryakisi olduğunuz sigara ya da içkiler varsa bunları yanınızda götürmelisiniz 46 64. Gümrüksüz (Duty Free) Mağazalarda sipariş verebilirsiniz 46 65. Gümrüksüz (Duty Free) Mağazalarda alışveriş limitleri nelerdir? 47 Uçuş İşlemleri 47 66.Buluşma yerinde zamanında olmak çok önemlidir 47 67. Gezi programınızın detaylarını bir yakınınıza bırakın 48 Geziniz / Seyahatiniz Uçak Yolculuğu / Uçakta 50 68. Mümkün olduğunca çok hareket edin 50 69. Sırtınıza bir yastık koyun 50 70. Koltukta otururken yapılacak egzersizler sizi rahatlatacaktır 50 71. Uçağa biner binmez, saatinizi varacağınız ülkenin saatine göre ayarlayın 51 72. Bol bol sıvı alın 52 73. Kulaklarınızdaki basıncı giderin 52 74. Zaman Farkı Rahatsızlıkları (jet lag) 52 75. Uçağınız rötar yaparsa, bağlantılı uçuşa yetişmek için koşturmayın 52 76. El bagajınıza bir kazak/süveter koyun 53 77. Bagajınız uçaktan hasarlı çıkarsa ya da hiç çıkmazsa, havaalanından ayrılmadan önce havayolu firmasında Kayıp Bagaj Formu (Lost Baggage Report) doldurun 53 10 Vardığınızda 54 78. Pasaport ve Gümrük kontrolleri istenmeyen çilelere dönüşmesin 54 79. Bir şehir haritası alın ve otelinizin yerini işaretlettirin 54 80. Lüks otellerin ön bürosu, ihtiyacınız olan cihazı size temin edebilir 54 81. Değerli eşyalarınızı ve pasaportunuzu otellerde bulunan kasalarda saklamanız gerekir 55 82. Otelde oda kapınızı mutlaka arkadan kilitleyin 55 83. Otel odasındaki minibarın ücretli olduğunu unutmayın 55 Yabancı Ülkede İletişim Kurmak 56 84. Yanınızda küçük bir lisan kitapçığı getirin 56 85. Kaldığınız otelin çevresi hakkında bilgi edinin 56 86. İndirimli telefon görüşme zamanlarını öğrenin 56 87. Ankesörlü telefonları nasıl kullanacağınızı öğrenin 56 88. Otelinizden uluslararası veya şehirlerarası telefon görüşmesi yapmadan önce ücretlerini öğrenin 57 Cep Telefonları, Posta Hizmetleri ve İnternet 57 89. Cep telefonunuzun uluslararası kullanıma açık olup olmadığını önceden kontrol etmeniz gereklidir 57 Kolay Alışveriş 90. Yanınızda fazladan bir çanta/valiz getirin 58 58 91. Kredi kartı kullanırken işlemin yanınızda yapılmasını isteyin 58 92. Satın aldıklarınızın bir listesini tutun 58 93. Çantanızın içine plastik alışveriş poşeti veya filesi koyun 58 94. Gümrük harçlarını bilin 58 95. Gümrüksüz Mağazalar (Duty Free) konusunda dikkatli olun 59 96. Hangi ülkelerden hangi malların yurt dışına çıkartılmasının yasak olduğunu öğrenin 59 97. Ölçülerinizi yanınızda getirin 60 98.Yola çıkmadan önce giysilerin beden ölçüleri hakkında 11 bilgilenin 60 99. KDV’den kurtulmak için büyük alışverişlerinizde ödemeyi kredi kartıyla yapın 60 Bahşiş 100.Bahşiş verilmeli mi? 60 60 101.Yerel rehber ve otobüs kaptanlarının bahşişleri, tur paketine dahil mi? 61 102.Restoran hesaplarında servis dahil olmayabilir 61 103.Ülkeye varır varmaz, bahşiş için kullanmak üzere önceden küçük banknotlar ve bozuk para edinin 61 Ziyaretler 61 104.Kendi hızınıza uyun 61 105.Müze ve alışveriş saatlerini öğrenin 61 106.Ülkelerin adetlerine ve geleneklerine hazırlıklı olun 62 Fotoğraf Çekimleri için İpuçları 62 107.Dini yerlerin ve tanımadığınız kişilerin fotoğrafını çekmek için izin isteyin 62 108.Çektiğiniz fotoğrafların kısa notlarını alın 62 109.Fotoğraf makinanız yoksa veya makinenizi taşımak istemiyorsanız hiç olmazsa kullan-at tipi bir makine alın 62 110.Yanınıza çok fazla fotoğraf ekipmanı almayın 63 111.Fotoğraf makinesi veya kameranız için yanınıza yedek pil alın 63 112.Yanınıza bol miktarda yedek film alın 63 113.Havaalanlarındaki x-ışını cihazlarına dikkat edin 63 Tek Başına Seyahat Edenler 64 114.Seyahat acentanıza veya rehberinize tek başınıza seyahat ettiğinizi bildirin 64 115.Oda arkadaşlıklarını deneyin Formda Kalmak 116.Yola çıkmadan önce mümkün olduğunca çok uyuyun 12 64 64 64 117.Normal egzersizlerinizi sürdürün 64 118.Günlük turlara çıkarak aldığınız kalorileri yakın 65 Sağlıklı Beslenme 65 119.Bol bol sıvı alın 65 120.Bazı ülkelerde kesinlikle musluk suyu içmeyin 65 121.Öğün atlamayın 66 122.Öğünleri abartmayın 66 123.Yemeğin nasıl hazırlandığını sorun 66 124.Ne yediğinizi bilin 66 125.Mümkün olan her yerde meyve ve sebze yiyin 66 Gemi Seyahatleri Güzergah Seçimi 68 126.Nehir ve denizdeki gemi yolculukları arasındaki fark nedir? 68 127.Doğru gemiyi seçin 68 128.Güzergahınızı seçerken sağlık durumunuzu göz önüne alın 70 Giyim Kuşam ve Yemek 70 129.Valiziniz hafif olsun 70 130.Duruma göre giyinin 70 131.Nehir seyahatlerinde yemek masanızı sürekli değiştirin 71 132.Deniz gemi seyahatlerinde yemek salonu oturma yerinizi belirleyin 71 133.Gemideki harcamalarınızı izleyin 71 134.Şarap ısmarlarken görgü kurallarına dikkat edin 72 135.Karada iken musluk suyu içecekseniz iki kere düşünün 72 13 Hizmetler 72 136.Çamaşır servisi ücretlidir ama kullanmaktan çekinmeyin 72 137.Elektrikli cihazlar için konvertör ve adaptör getirin 73 138.Gerektiği durumlarda kullanmak üzere Türkiye’yi nasıl arayabileceğinizi öğrenin 73 139.Kruvaziyer firmasının belirttiği bahşiş kurallarını öğrenin 73 Eve Dönüş Otel ya da Gemiden Ayrılış 74 140.Otelden ya da gemiden ayrılırken ayrılış işlemlerinizi tamamlayıp ekstra harcamalarınızı ödeyin 74 141.Odanızdan ayrılmadan önce odanızdaki tüm çekmece ve dolapları kontrol edin 74 142.Para, pasaport vb eşyalarınızı kontrol edin 74 143.Biletinizi, pasaportunuzu ve paralarınızı aldığınızdan emin olmadan hatta son bir kere daha kontrol etmeden lobiden ayrılmayın 74 Gümrük 75 144.Hazırlıklı olun 75 145.Kuralları öğrenin 75 146.Gümrükten nelerin geçirilmesinin yasak olduğunu bilin 76 147.Beraberinizdeki eşyalara gümrük vergisi tahakkuk ettirilmesini önleyin 76 148.Elinizde kalan dövize dikkat edin Seyahatiniz Bittikten Sonra 149.Seyahat acentanıza bilgi verin Seyahatiniz Süresince Yaşadığınız Sorunlar 150.Reklamasyon nedir? 14 76 77 77 77 77 151.Memnuniyetsizliğinize neden olan sorunları doğru belirleyiniz 77 152.Belirlediğiniz eksikliğin giderilmesini isteyin 78 153.Eksikliği en kısa sürede seyahat acentanıza bildirin 78 154.Seyahat acentanızla görüşmeden tesisi terk etmeyin 78 155.Rahatsızlığınızı belgeleyin 79 156.Seyahatinizde size sunulan hizmetlerde bir eksiklik olduğunda turu reddetme, şikayet veya tazminat haklarınızı kullanabilirsiniz 79 157.Seyahatinizde rehberinizle ilgili bir sorununuz olmuşsa veya rehberiniz lisanslı değilse neler yapacaksınız? 80 Başvuru Bilgileri Seyahat Acentaları 82 Profesyonel Turist Rehberleri 84 Oteller 86 Seyahatle İlgili Faydalı Web Adresleri 86 Sağlıkla İlgili Bilgiler 87 Giyim Beden Ölçüleri 88 Çevirme Tabloları 89 Ağırlık ve Diğer Ölçüler 90 Uluslararası Zaman Dilimleri Haritası 90 Kredi Kartları Merkezleri 90 Bahşiş Tablosu 91 15 B İ R İ N S ECY Aİ H A TBE H Ö AL Z I RÜL I M K Seyahate Hazırlık Seyahatle İlgili Belgeler 1. Pasaportunuzun süresi dolmuş mu? Birçok ülkenin elçilikleri ve konsoloslukları, vize işlemleri için en az altı ay geçerliliği olan pasaport isterler. Vize istemeyen ülkelerin de büyük bir kısmı ülkeye giriş izni vermek için altı ay geçerli bir pasaporta sahip olmanızı ister. Dört veya beş ay geçerliliği olan pasaportlarıyla bazı ülkelerin kapısından geri çevrilen turistler olabilmektedir. Singapur bunun tipik bir örneğidir. Bu nedenle pasaportunuzun süresini kontrol edin. Geçerlilik süresini uzatabilmek için gerekli bilgileri http://www.egm.gov. tr/onlinepasaport.asp adresinde bulabilirsiniz. Başvurular ise İl Emniyet Müdürlükleri Pasaport dairelerine yapılır. TC Kimlik Numaranızı http:// tckimlik.nvi.gov.tr adresinden öğrenebilirsiniz. 2. Pasaportunuzu iyi koruyun. Seyahate çıkmadan önce, seyahat anında ve sonrasında pasaportunuz çok değerli ve önemlidir, onu iyi koruyun. Hiçbir şekilde yetkisiz kişilere teslim etmeyin ve valizinizin içine koymayın. Pasaportunuzun numarasını, geçerlilik süresini, veriliş yerini ve tarihini, bir başka yere not edin, önemli sayfaların fotokopilerini alın ve ayrıca 2 adet vesikalık fotoğrafınızla birlikte bütün bu bilgileri el çantanızın dışında bir yerde saklayın. Pasaportunuz siz yurt dı16 şındayken kaybolur veya çalınırsa derhal yerel polis karakoluna ve en yakın Türkiye Büyükelçiliği’ne veya Konsolosluğu’na haber verin. Böyle bir durumda, gerekli işlemlerin yapılmasının ardından size geçici bir pasaport verilecektir. Türk büyükelçiliği ve konsolosluğunun bulunmadığı yerlerde, polis raporu sonrası düzenlenecek geçici bir belge ile dönüş yapılabilmektedir. Yalnız, pasaport kaybolduğu anda, eğer yeni pasaport temin etmek mümkün olmuyorsa artık sınır kontrolleri pek olmayan Schengen ülkeleri de dahil olmak üzere, bir üçüncü ülkeye geçmek yerine, dönüş programı izin veriyorsa, en kısa yoldan Türkiye’ye dönmeye çalışılmalıdır. 3. Birçok ülke için önceden vize alınması gereklidir. Seyahatinizde ziyaret edeceğiniz veya transit geçeceğiniz ülkeler için önceden vize alınması gereklidir. Bir seyahat acentasının düzenlediği turla yola çıkıyorsanız, vizeler için gerekli bilgileri seyahat acen17 S E Seyahata YA H AT E H A ZIRLIK Hazırlık tanız size verecek ve sizin sağladığınız belgelerle başvurunuzu yapacaktır. Bunun yalnızca bir yardım olduğunu, vizenizin alınmasının garanti edilmediğini unutmayın. Vizenizin verilip verilmemesi sizinle ve sunduğunuz belgelerin yeterliliği ile ilgilidir. Eğer vizenizi doğrudan ilgili ülkenin konsolosluğundan şahsen alacaksanız, her ülkenin farklı koşulları olduğunu ve önceden bilgi verilmeksizin koşulların değiştirilebileceğini unutmayın. Hangi ülkelere vize gerektiği konusunda Dışişleri Bakanlığı’nın http:// www.disisleri.gov.tr/MFA_tr adresinde bilgi bulabilirsiniz. Daha garantili yol ise, gideceğiniz ülkenin konsolosluğunun web sitesine bakmaktır, çünkü ilgili web sitelerinde gerekli belgeler ve başvuru kuralları ayrıntılı olarak anlatılmakta hatta başvuru formları bulunabilmektedir. 4. Vizeniz kesinleşinceye kadar yurtdışı tur rezervasyonunuzu kesinleştirmemek bir çözüm olabilir. Vizeniz alınamazsa ve bu bilgi turunuzun başlamasından 2 gün önce gelirse, seyahat acentasının bu turu başkasına satma şansı kalmaz, bu yüzden tur bedelinizin bir kısmına ya da tamamına el konabilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için yurtdışı turlara katılma kararını olabildiğince erken vermek, vize için gereken belgeleri eksiksiz tamamlamak, gerekirse vizeniz ile bizzat uğraşmak ve vizeniz kesinleşinceye kadar yurtdışı tur rezervasyonunuzu kesinleştirmemek doğru olabilir. 5. Her belgenin fotokopisini alın. Pasaport, uçak bileti, nüfus cüzdanı, seyahat çekleri, kredi kartları, ülke vizeleri, seyahat acentası, doktor, otel vb. adres ve telefonların en az ikişer nüsha fotokopisini alın ve birini üzerinizde taşıyın, diğerini güvenli bir yerde saklayın. Üçüncü bir fotokopiyi de sizinle birlikte yolculuk etmeyecek ama kolayca ulaşabileceğiniz ve gerekirse size faks çekerek bu belgeleri iletebilecek bir yakınınıza verebilirsiniz. 18 6. Gerekli olabilecek tüm telefon numaralarını yanınıza almayı unutmayın. • Kredi Kartınızı almış olduğunuz bankanın Kredi Kartları Merkezi ve kartınızı iptal ettirmeniz gerektiğinde aramanız gereken bölümünün, • Sağlık Sigortanızın Acil Durumlar için vermiş olduğu, • Pasaportunuzu almış olduğunuz Emniyet Müdürlüğü’nün, • Seyahat Acentanızın, • Rehberinizin, • Kalacağınız otellerin, • Acil durumlarda temasa geçilmesini istediğiniz yakınlarınızın, • Gittiğiniz ülkedeki Türkiye konsolosluk ve büyükelçiliklerinin telefonlarını yine iki kopya olarak hazırlayıp birini yanınıza alın diğerini ise kolayca ulaşabileceğiniz bir yakınınıza bırakın. Sağlıkla İlgili Konular 7. Reçeteleriniz Kullandığınız ilaçların başka ülkelerdeki ticari adları farklı olabileceği için doktorunuzdan ve eczacınızdan ilaçların markasını değil de içeriğinin veya bileşenlerinin Latince isimlerini öğrenmeniz yararlı olacaktır. Bazı doktorlar reçeteleri İngilizce olarak yazabilmekte ve bu reçetelerle birçok ülkede ilaç alınabilmektedir. İlaçlarınızın kutularını da yanını19 S E YA H AT E H A Z I R L I K za alabilirsiniz zira aktif madde adı ve miktarı markanın hemen altında yazar. Ayrıca numaralı gözlüklerinizin reçetesini de yanınızda bulundurunuz. Ne var ki 3-5 gün aynı şehirde kalınmadığı takdirde, gözlük yaptırmak vb. hem çok zor hem de çok pahalıdır. Doktor reçetesi olmadan, eczaneler ilaç vermeye yanaşmayabilir. Avrupa ülkelerinden yalnızca hafif ağrı kesiciler ve benzerlerinin reçetesiz alınabildiğini unutmayın. 8. Sağlık sorunlarınızla ilgili bilgileri yanınızda bulundurun. Özel sağlık sorunlarınızla ilgili olarak doktorunuzdan, yabancı bir doktora göre sağlık bilgilerinizi hazırlamasını isteyin. Bu raporda adınız, adresiniz, sosyal güvenlik numaranız, sağlık sigortasıyla ilgili bilgiler, acil durumlarda aranacak kişi ad, adres ve telefonları, kan grubunuz, sağlık sorununuz hakkında bilgi, halen almakta olduğunuz ilaçlar ve dozajları, alerjiniz olan ilaçlar, daha önce hastanede yattıysanız nedenleri ve olduğunuz aşılar ve tarihleri yer almalıdır. 9. Yola çıkmadan önce gerekli aşıları yaptırın. Bazı ülkeler, Angola, Benin, Bolivya, Burkina Faso, Kamerun, Kolombiya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ekvador, Fransız Guyanası, Gabon, Gambiya, Gana, Gine Bisseau, Liberya, Nijerya, Peru, Sierra Leone, Sudan, Venezuella ve Zaire gibi ülkelere son üç ay içersinde gitmiş veya buralardan transit olarak geçmiş kişilerden sarı hummaya karşı aşılandıklarına dair uluslararası aşı belgesi ister. Eğer seyahat edeceğiniz ülkeler bunlardan biriyse, belirli hastalıklara karşı aşı yaptırmanız gerekebilir. Bünyenizin bu aşılara tepki göstermesi söz konusu olabileceği için, seyahate çıkmadan belli bir süre önce aşı olmanızda yarar vardır. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nce sağlanan bu hizmet hakkında (216) 492 4750, 360 9600 numaralı telefonlardan 20 bilgi alabilirsiniz. Ayrıca http://saglik.tr.net adresinden de genel bilgilere ulaşılabilir. Sıtma tehlikesi olan bölgelerde kinin tabletlerinin önceden alınması, bunun dışında Tibet, Peru, Bolivya gibi yüksek rakımlı ülkelerde yükseklik hastalığına karşı ilaç kullanılması gerekebilir. Aşılara ek olarak, seyahatten önce gerekli direncin sağlanabilmesi için bazı ilaçların da alınması gerektiğini unutmayın. Ayrıca Hepatit ve AIDS’e karşı her zaman dikkatli olmak gerekmekle birlikte özellikle Güney Afrika ve uzakdoğuda bazı ülkelerin büyük risk taşıdığını anımsatmakta yarar var. 10. Yurt dışında satın alınması hem güç, hem de pahalı olan ve kullanmak zorunda olduğunuz malzemelerin her birinden mümkünse yanınıza ikişer tane alın. Numaralı gözlükler, lensler veya protez gibi kullanmak zorunda olduğunuz malzemeler bunlara örnek olarak verilebilir. 21 S E YA H AT E H A Z I R L I K 11. Yola çıkmadan önce sağlıkla ilgili merkezler hakkında bilgi edinin. Seyahatinizde ziyaret edeceğiniz bölgelerde güvenilir kişi ve kurumlar hakkında bilgi edinmek için doktorunuza veya diş hekiminize başvurun. Ayrıca özel sağlık sigortanız yurt dışında da geçerliyse size başvurabileceğiniz kişi ve kurumların listesini ve adreslerini vereceklerdir. İngilizce bilenlerin rahatlıkla www.iamat.org adresinden ulaşabileceği “International Association for Medical Assistance for Travellers”e ücretsiz üye olabilir ve bilgi sağlayabilirsiniz. Ancak buraya en az 8-10 hafta önceden başvuru yapılmalıdır. 12. Yola çıkmadan önce diş hekiminizi ziyaret edin. Tatildeyken diş ağrısı çekmemek için, yolculuk öncesinde dişlerinizi kontrol ettirmenizde ve olası kötü sürprizlere karşı diş hekiminizin önereceği ilaçları yanınıza almanızda büyük yarar var. Özellikle uzun süreli uçuşlarda kabin basıncı, diş ağrısını kuvvetlendirir ve daha ilk günden sizi yola çıktığınıza pişman edebilir. 13. Beslenmeyle ilgili özel konuları önceden seyahat acentanıza, havayolları firmanıza veya gemi organizasyonuna bildirin. Diyabetliyseniz, domuz eti yemek istemiyorsanız, koşer mönü istiyorsanız, vejetaryenseniz, tuzsuz yemek zorundaysanız ya da benzeri başka talepleriniz varsa, önceden bildirmek koşuluyla sizin için özel yemekler hazırlanabilir. Türkiye’den ve Türkiye’ye doğru yapılan uçuşlarda hiçbir firma domuz eti servisi yapmaz ama yurtdışındaki iç hat uçuşlarda ya da iki yabancı ülke arasında yapılan uçuşlarda domuz eti servisi yapılması olasılığı vardır. Bunun için biniş kartınızı alırken havalimanında işleminizi yapan yer görevlisine bu talebinizi hatırlatırsanız 22 özel yemeğinizin uçağa yüklenmesini garanti altına alabilirsiniz. 14. Şeker hastasıysanız önceden hazırlık yapın. Diyabet teşhisi yeni konduysa veya nadiren seyahate çıkan biriyseniz mutlaka doktorunuzla görüşün. Şeker hastalarının seyahatleri boyunca, insülin ve diyet tedavilerini aksatmamaları, diyet ürünlerini yanlarında bulundurmaları gerekir. 15. Fiziksel engeliniz varsa seyahatiniz hakkında önceden bilgi edinin. Otelinizin konumu ve koşulları, otobüste kaç saat yolculuk edeceğiniz veya günde ne kadar ve hangi koşullarda yürüyüş yapmanız gerekeceği hakkında bilgi edinmeniz hazırlıklı olmanızı sağlayacaktır. 16. Fiziksel engelliyseniz uçakta en öndeki koltuğu isteyin. Havayolu firmaları çoğu kez ön koltukları engelliler için ayırır. Ön koltuk için doktorunuzdan bir yazı alarak bir nüshasını uçuş işlemleri sırasında ilgililere gösterin, fakat bu koltukların uçuş gününden önce garanti edilemeyeceği aklınızda bulunsun. 23 S E YA H AT E H A Z I R L I K Sigorta 17. Özel sigortanızın yurtdışı sağlık kapsamını kontrol edin. Varsa özel sağlık sigortanızın yurt dışında başınıza gelebilecek herhangi bir kaza veya hastalık halinde neleri kapsadığını araştırın ve mümkünse poliçenizi hırsızlık, bagaj kaybı veya hasarı gibi konuları da içerecek şekilde genişletin. 18. Seyahat acentanızın sunduğu bir sigorta paketi olup olmadığını öğrenin. Seyahat acentalarının ve tur operatörlerinin bazıları, pek de pahalı olmayan ve gezinizi iptal etmeniz, ertelemeniz veya aniden geri dönmeniz gibi acil durumlarda sizi koruyabilen bir sigorta paketi önerebilir. Bu konuda bilgi almanızda ve koşulları iyice değerlendirmenizde yarar var. Bu türden seyahat sigorta paketleri çok önemlidir, haftalık ya da iki haftalık turlar için toplam 20-30 Amerikan Doları civarındaki bu sigortalar kesinlikle tavsiye edilir. Para 19. Gideceğiniz ülkenin para birimini öğrenin. Avrupa Birliği ülkelerinin hemen hemen hepsinde artık tek para birimi olarak “Euro” kullanılmaktadır.Yola çıkmadan hemen önce gideceğiniz ülkede kullanılan para birimini ve değerini mutlaka kontrol edip hesaplarınızı buna göre ayarlayın. Bugünkü koşullarda hemen hemen her türlü dövizi Türkiye’den satın almanız halinde az da olsa daha karlı olduğunuzu söyleyebiliriz. 24 20. Yurtdışında ATM (Bankamatik) kartları kullanılabilir. Önerimiz yine de bankanızla temasa geçerek, gideceğiniz ülkede bankamatik kartınızın ve şifrenizin (pin code) geçerli olup olmadığını öğrenmeniz ve yabancı bir ülkede bankamatik kullandığınız için ekstra bir ücret ödeyip ödemeyeceğinizden emin olmanızdır. Ayrıca, banka kartlarının arka yüzündeki manyetik şerit, bazı havaalanlarındaki X-ışınlı güvenlik makinelerinden geçerken bozulabilir. Bu yüzden anahtarlarınız, cep telefonunuz ve bozuk paralarınızla birlikte banka kartlarınızı da makinelerin yanındaki özel kutu veya bölmelere koyunuz. Yanınızda büyük miktarda nakit para taşımamaya özen gösterin. Kredi kartı olarak kullandığınız kartla geceleri ve hafta sonlarında mümkün olduğunca para çekmemeye çalışın. Yanınızda ayrı bir bankamatik kartınız bulunmasına özen gösterin. Tek kart rahatlık gibi gelir ama ATM bunu yutarsa kredi kartınızı da yitirmiş olursunuz. Yurtdışından kredi kartıyla nakit (cash-advance) para çekmek, yüksek komisyonlar uygulanabileceği için pahalıya mal olan bir yöntemdir. Her bankanın farklı bir uygulaması olduğundan, emin olmak için bankanızdan ayrıntıları öğrenmenizde yarar vardır. Bu yüzden harcamalarınızı belirli noktalara dikkat etmek (bkz. Kredi kartları) koşuluyla, kredi kartı ile yapmanız daha iyi olacaktır. 21. Para ve Seyahat Çekleri Türk Lirasının diğer birçok para birimine göre değerinin daha düşük olması ve kolay çevrilebilen türden bir para birimi olmaması nedeniyle yanınızda ABD Doları veya Euro gibi bir para bulundurmanızı öneririz. Ancak her ülkenin yabancı paraya farklı gözle baktığını ve her yerde dolarla veya kredi kartıyla alışveriş yapamayacağınızı da unutmayın. 25 S E YA H AT E H A Z I R L I K Bazı ülkelerde sadece o ülkelerin para birimi ile seyahat etmenize izin verileceği ve büyük şehirlerin dışında otellerden başka hiçbir yerde döviz bürosu bulunmayabileceği için, gideceğiniz ülkenin özel koşulları hakkında bilgilenmeyi ihmal etmeyin. Örneğin, Güney Amerika’da en yaygın yabancı para birimi Amerikan Dolarıdır. Her ne kadar döviz bürolarında kabul edilmekteyse de, Euro henüz fazla tanınmadığından verilen kur düşük olacaktır. Seyahat Çekleri birçok yerde kabul edilmektedir ve döviz bürolarında ve bankalarda rahatça bozdurulabilir. Brezilya’da Visa, Mastercard, American Express ve Diners Club kartları geçmektedir. Kredi Kartınızın önlü-arkalı fotokopisini almanızı, Kartınızı almış olduğunuz bankanın Kredi Kartları Merkezinin ve acil durumlarda aramanız gereken bölümünün numaralarını da yanınızda bulundurmanızı daha önce anımsatmıştık. Tatsız bir hırsızlık olayı karşısında gafil avlanıp kredi kartsız kalmamanız için ayrı bir yerde tutacağınız ikinci bir kartın yararını bilmekle birlikte, unutmamanız gereken diğer bir nokta da mümkün olduğu kadar az sayıda kredi kartını yanınıza almanızdır. Fazladan yanınızda olacak her kartın ekstra risk olduğunu unutmayın. Yurt dışındaki döviz bürolarında gördüğünüz rakamlar size ilk anda çekici gelebilir ama unutmayın ki birçok ülkede, üstelik de tanınmış döviz büroları gerçek değerin çok üzerinde rakamlar afişe edebilirler. Ne kadar dövize karşılık ne kadar “net” para alacağınızı paranızı teslim etmeden hesap makinesiyle hesaplatarak öğrenin. Daha sonra işlemi geri çevirmek mümkün olmaz. Cazip görünen kur, çoğu durumda brüt rakamdır veya alış değil satış rakamıdır. Hatta belli miktarda bir para ve üzeri miktarlar için geçerlidir ya da komisyon ve işlem bedeli hariç tutulmuş olabilir. Seyahat çekleri konusunda, hesaplarınızı bankalara 26 komisyon ödeyeceğinizi göz önünde bulundurarak yapın ve sizin için en kazançlı ve en az riskli yönteme (nakit, kredi kartı ya da seyahat çeki) kendi kendinize karar verin. Bazı ülkelerin parasını yalnızca gerektiği kadar bulundurmakta yarar vardır, çünkü birçok ülkede geri dönerken yerel parayı geri vermekte zorlanabilirsiniz. Hiçbir ülkede karaborsada para bozdurma vaadine asla inanmayın ve böyle bir yola başvurmayın. 22. Yanınızda hesap makinesi bulundurun ya da önceden bir dönüşüm tablosu hazırlayın. Her seferinde hesap makinesi kullanmak zor olacağı için yabancı para birimlerini Türk lirasına çeviren basit bir çizelge hazırlamanızı öneririz. Örneğin: 1 Euro = 1.8 YTL 5 Euro = 9 YTL 10 Euro = 18 YTL 20 Euro = 36 YTL 50 Euro = 90 YTL 100 Euro = 180 YTL (Not: Buradaki değerler yalnızca örnek olup yayına hazırlık sırasındaki kurlar baz alınmıştır.) Örnektekine benzer bir çizelgeyi, gideceğiniz ülkenin para birimini ve banknot tutarlarını dikkate alarak ve gideceğiniz dönemdeki değerlerine göre hesaplayarak hazırlayabilirsiniz. 23. Büyük alışverişlerinizi kredi kartınızla yapın ancak aşağıdaki konulara dikkat edin. Farklı kredi kartlarının farklı uygulamaları vardır. Yurtdışında kredi kartınızla alışveriş yapacağınız za27 S E YA H AT E H A Z I R L I K man kartınız, bulunduğunuz ülkenin para birimine göre tahsil edilebilir ve daha sonra bu değer ABD dolarına çevrilip Türkiye’deki bankanıza ABD doları olarak yansıyabilir. Bu durumda bankanız bunu en yüksek kurdan size YTL olarak yansıtabilir. Sonuç olarak alışverişiniz size çok daha pahalıya mal olabilir. Yurt dışındaki alışverişlerinizde Türkiye’de döviz ödemeli “yurtdışı kredi kartı” kullanmanızı tavsiye ederiz ama bütün bu olumsuz koşulları göz önüne alarak kredi kartını kullandığınız bankanızla ayrıntılı bir görüşme yapmanız en doğrusudur. Tüketici Hakları 24. Organize turlara katılmanın avantaj ve dezavantajlarını iyi değerlendirin. Organize bir tura katılmaya karar vermeden önce iyi düşünün. Unutmayın ki, organize turlarda sizden başka tüketiciler de olacaktır. Yani bu turlar size özel turlar değildir. Bu turların sağlayacağı en önemli avantajlar ücretlerinin uygunluğu, yeni insanlarla tanışmanız, tur süresince yaşanan güzellik veya sıkıntıların paylaşımıdır. Dezavantajlar ise, kişisel zamanınızdan ve tercihlerinizden özveride bulunmak, çoğunluğa ve planlanan programa uymak zorunda olmanız olarak özetlenebilir. Organize turlarda tur programı esastır. Programın değiştirilmesi, zorunlu haller dışında, ancak seyahat acentasının, rehberin ve tura katılanların hepsinin değişikliği kabul etmesiyle mümkündür. Rehberinize, yol arkadaşlarınıza ve kendinize eziyet etmemek için vermeniz gereken karar, zamanınızı ve tercihlerinizin çoğunu diğer katılımcılarla paylaşmaya hazır olup olmadığınızdır. Buna hazır değilseniz organize tura katılmamanızda büyük yarar vardır. 28 25. Organize bir turdaki tüketici olarak uymak zorunda olduğunuz kuralları biliyor musunuz? Tur esnasında keyfi ve kişisel davranışlarla programın gecikmesine neden olanlar ile turda huzursuzluğa yol açanlar seyahat acentasını temsil eden rehber tarafından grubun dışında bırakılabilir. Bu durumda tüketicinin herhangi bir tazminat hakkı olmayacaktır. 26. Seyahat düzenlemek seyahat acentalarının işidir. Turizm tüketicisi olarak haklarınızı arayabilmek istiyor musunuz? Seyahat düzenlemek, 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ile bu kanuna dayalı Seyahat Acentaları Yönetmeliğine göre yal29 S E YA H AT E H A Z I R L I K nız TÜRSAB’a bağlı seyahat acentalarına özgü bir faaliyettir. Seyahat Acentası olmayan kişi veya kuruluşların düzenlediği seyahatler suç olduğu gibi, bu türden turlara katılmanız durumunda tüketici haklarınızı aramanız neredeyse olanaksızdır. 27. Tur düzenlemeye yetkili gerçek Seyahat Acentasını nasıl tanırsınız? Seyahatinizi satın alacağınız seyahat acentasının görünür bir yerinde “TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) Üyelik Belgesi” ile “Seyahat Acentası İşletme Belgesi” bulunur. Kapının dışında da pirinçten TÜRSAB levhası olacaktır. Emin olmak için TÜRSAB’a (Tel: 0212 259 84 04) danışabilir veya http://www.tursab.org.tr adresinden kontrol edebilirsiniz. 28. Seyahat Acentaları, yaptıkları işlere göre üç gruba ayrılır, bunlar A, B, ve C gruplarıdır. Seyahat Acentaları ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi kitapçığın sonundaki referanslar bölümünde bulabilirsiniz. 29. Katılacağınız turda lisanslı bir “rehber” var mı? Bu hizmet satın aldığınız turun ücretinin içine dahil olan bir hizmettir. Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına göre bir seyahat acentası tarafından düzenlenen her turda Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli bir profesyonel turist rehberi bulunması zorunludur. Seyahat acentası hiçbir açıklama yapmamış olsa da, Bakanlıktan belgeli rehberin vereceği rehberlik hizmeti satın aldığınız turun ücretinin içine dahil olan bir hizmettir, bu hizmet sunulmazsa seyahat acentası, tüketiciye karşı sorumlu olur. Herhangi bir tura çıkmadan önce, hem müşteri memnuniyeti hem de mevzuat gereği turunuzda Kül30 tür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli bir profesyonel turist rehberinin bulunmasına dikkat etmelisiniz. Bazı firmalar, yabancı bir ülkedeki işlerini yerel bir seyahat acentasına yaptırmakta; yerel acentalar da sizinle ilgilenmesi için kendi ülkelerindeki rehberleri görevlendirmektedir. Bu rehberlerin ilgilenmesi gereken birden fazla grup olabileceği için istediğiniz özel ilgiyi bulamayabilirsiniz. Bu nedenle turunuzda lisanslı bir Türk rehber bulunmasına dikkat edin. 30. Tur sözleşmesinde tur fiyatına nelerin dahil veya hariç olduğu açıkça belirtilmiş mi? Seyahat Acentasının hazırladığı tur programının veya sözleşmesinin gerçekte neler söylediğini iyice sorgulayın. Tur güzergahınızda hangi turların, müzelerin, ören yerlerinin, yemeklerin veya diğer hizmetlerin ödediğiniz ücrete dahil olduğu, hangilerinin ekstra ücret gerektirdiği açıkça yazılı mı? Hangi şehir/kasaba/örenyeri/müze “sadece görülüyor” ya da “gerçekten ziyaret ediliyor?” Kafanızda soru işaretleri varsa seyahat acentanıza sorun ya da bu turu daha önce yapmış birisiyle konuşmak istediğinizi bildirin. Aklınıza gelebilecek her türlü soruyu mutlaka sorun, emin olmadan karar vermeyin. Verilen sözlü yanıtların broşür veya kataloglarda yazanlarla çelişmesi durumunda geçerli olanın yazılı olanlar olduğunu unutmayın, yanıtları yazılı olarak isteyin. 31 S E YA H AT E H A Z I R L I K 31. Seyahatinizin bilinçli olarak programlandığından emin misiniz? Seyahat acentanız, turda kalacağınız yerler hakkında ne kadar bilgiye sahip? Firmadan bir yetkili yakın zamanda oraları ziyaret etmiş mi? Bazen cezbedici konfor ibareleri yalnızca vaat olabilir. 32. Katılacağınız turda ulaşım aracı olarak uçak belirtiliyorsa, bu uçağın tarifeli mi yoksa “charter” uçak mı olduğunu öğrenin. Her seyahat acentası, charter uçuş için dahi bilet kesmek zorundadır. Tarifeli uçuşlardaki gecikmelerden havayolu firması sorumludur. 33. Gittiğiniz ülkede araba kiralamak istiyor musunuz? Gideceğiniz ülkede araba kiralamayı düşünüyorsanız rezervasyonları Türkiye’den yapmanızda yarar var. Bunu seyahat acentanız ya da uluslararası hizmet veren zincir firmalar aracılığıyla yapabilirsiniz. Gideceğiniz ülkede ehliyetinizin geçerli olup olmayacağını ya da uluslararası ehliyetin gerekli olup olmadığını gitmeden önce öğrenmelisiniz. 34. Otelleriniz hakkında doğru sorular sorun. Kalacağınız oteller, görmek istediğiniz yerlere ne kadar yakın? Odaların klimaları termostatlı mı yoksa merkezi mi? Asansörler çalışıyor mu? Yangın merdiveni var mı? Kahvaltıda neler var? Sizin için önemli ise, otelde kalacağınız odada, iki kişilik büyük yatak (double-bed / french-bed), tek kişilik iki ayrı yatak (twin bed) bulunması konusundaki talebinizi seyahat acentanıza mutlaka önceden bildirin. 32 35. İptal koşullarını inceleyin. Bir tur alıyorsanız, seyahatten vazgeçme hakkınız var mı? İptal etmeniz halinde, paranızın geri ödenmesi koşullarını dikkatle inceleyin. Ödemek zorunda olacağınız bir bedel var mı? Bir sürprizle karşılaşmamak için, fikrinizi değiştirdiğiniz takdirde tam olarak neler olacağını iyice anlayın. Emin olmadıkça kesin rezervasyonunuzu yaptırmayın. 36. Turunuzu satın alırken makbuzunuzu almayı unutmayın. Turun ödemesini nasıl yaparsanız yapın, verdiğiniz nakit veya senetler için mutlaka makbuz alın. 37. Tura başlamadan önce, yazılı bir tur sözleşmesi yapılması ve bu sözleşmenin bir örneğinin tüketiciye verilmesi zorunludur. Bu sözleşmede yer alması zorunlu bilgiler: a) Sözleşme taraflarının, isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa diğer erişim bilgileri, b) Hareket, dönüş tarihi ve saatleri ile kesintiler dahil turun süresi, c) Tur sırasındaki duraklama yerleri ve nakil bağlantıları dahil turun güzergahı, ulaşım araçlarının cinsi, konaklama yeri ve sınıfı, bunların süreleri, yemek öğün sayısı, rehber ve turun ücreti ile tura dahil diğer hizmetlere ilişkin bilgiler, d) Tur öncesi ve tur sırasındaki fesh etme koşulları, e) Seyahat acentasının kusuru veya sözleşmeye kısmen ya da tamamen uymaması hallerinde ödeyeceği tazminat ile ödenmiş olan paranın iadesine ilişkin bir taahhüt, 33 S E YA H AT E H A Z I R L I K f) Mücbir sebep sayılan haller ve bu hallerde tarafların hak ve sorumlulukları, g) Turun Türk Lirası olarak vergiler dahil fiyatı ve ödeme şekli, h) Vadeye göre faiz ile birlikte ödenecek Türk Lirası olarak toplam satış fiyatı, ı) Faiz miktarı, faizin hesaplandığı yıllık oran ve sözleşmede belirtilen faiz oranının yüzde otuz fazlasını geçmemek üzere gecikme faizi oranı, j) Peşinat tutarı, k) Ödeme planı, l) Borçlunun temerrüde düşmesinin hukuki sonuçları. 38. Bu sözleşmeyi okuyup imzalamanız gerekiyor. Okumadan atacağınız imza sonrasında “ben bunu okumamıştım” biçiminde itiraz hakkınız olmadığını unutmayın. 39. Sözleşmede öngörülen fiyat ve koşullar değiştirilemez. Ancak, liman ve havaalanına iniş vergileri gibi harç, vergi ve ücretler ile döviz kurlarından kaynaklanan fiyat değişikliklerine bu hüküm uygulanmaz. Seyahat acentası, turdan önce, yukarıda belirtilen nedenlerle meydana gelen fiyat artışını tüketiciye vakit geçirmeksizin bildirir. Bu durumda tüketici herhangi bir tazminat ödemeden sözleşmeden dönme hakkını kullanır ya da değişiklikleri ve fiyat üzerindeki etkisini açıkça belirten ek sözleşmeyi kabul eder. Tüketici, sözleşmeden döndüğü takdirde; seyahat 34 acentasının kendisine ikame bir tur sunabilmesi halinde eşdeğerde bir başka tur alma ya da sözleşme kapsamında ödemiş olduğu tüm bedeli 10 gün içinde geri alarak sözleşmeden dönme haklarından birini kullanabilir. 40. Sözleşmenin Devri Tüketici, tura devam etmesinin mümkün olmaması durumunda, hareketten en az 7 gün önce seyahat acentasına niyetini bildirerek rezervasyonunu, tur açısından geçerli tüm koşulları yerine getiren bir üçüncü kişiye devredebilir. Bu durumda, turu devreden ve devralan, sözleşmeye taraf seyahat acentasına karşı, bakiye tutarın ve söz konusu devirden doğan tüm ilave masrafların ödenmesinden müteselsilen sorumludurlar. 41. Seyahat Acentasının Sözleşmeyi Feshetmesi Seyahat acentasının sözleşmeyi feshetmesi halinde tüketicinin uğradığı zarar oranında tazminat hakkına sahip olur. Ayrıca, seyahat acentası, tüketicinin o güne kadar yaptığı tüm ödemeleri ve tüketiciyi borç altına sokan tüm belgeleri 10 gün içinde tüketiciye iade eder. Sözleşmenin feshi, kayıt edilen tüketici sayısının, turun düzenlenmesi için gerekli olan sayıya ulaşmaması ve bu durumun bir fesih sebebi olduğunun sözleşmede yer alması ya da seyahat acentası gerekli tüm özeni göstermiş olmasına rağmen, mücbir sebeplerden kaynaklanması halinde tüketicinin tazmin hakkı doğmaz. 42. Turun broşürünü almayı unutmayın. Seyahat acentası, tur hakkında bilgi isteyen tüketiciye tanıtım amaçlı bir broşür vermek zorundadır. Broşürün içerdiği hususlar, seyahat acentası için bağlayıcıdır. Söz konusu özelliklerde yapılacak değişiklikler ancak broşürde açıkça belirtilmek ve 35 S E YA H AT E H A Z I R L I K sözleşme akdedilmeden önce tüketiciye bildirilmek şartıyla, sözleşme akdedildikten sonra ise tarafların açık mutabakatı ile değiştirilebilir. 43. Broşürde ne tür bilgiler olmalı? Broşürde olması gereken bilgiler aşağıdaki gibi özetlenebilir: a) Vergiler dahil fiyat ve ödeme koşulları, b) Gidilecek yer ve ulaşım biçimi, c) Kalınacak yerin özellikleri, d) Yemek ve gezi planı, e) Tur programı, f) Uluslararası seyahatlerde pasaport ve vize koşulları, g) Seyahat acentasının, tura katılacak tüketici sayısının yeterli olmadığı durumda turun iptalini tüketiciye bildireceği en son tarih. 44. Seyahat acentasının tüketiciye vermesi gereken başka bilgi var mı? Seyahat acentasının sözleşme akdedilmeden önce tüketiciye yazılı olarak vermesi gereken bilgiler şunlardır: a) Seyahat acentasının yerel temsilcisinin adı, adresi ve telefon numarası ile bunların bulunmaması halinde tüketicinin zor durumda kaldığında başvurabileceği yerel irtibat noktasının adı, adresi ve telefon numarası, b) Varsa ara durakların zamanı, yeri ve ulaştırma bağlantıları ile yolcu tarafından kullanılacak ulaşım aracının özellikleri, 36 c) Reşit olmayan kişilerin yurt dışına yolculuğu veya yurt dışında kalmaları halinde, tüketici veya tüketicinin kaldığı yerle doğrudan teması sağlayacak bilgiler, d) Tüketici tarafından iptal masraflarını ya da kaza veya hastalık halinde ülkesine geri gönderilme de dahil olmak üzere yardım masraflarını teminat altına alacak, isteğe bağlı bir sigorta sözleşmesi yapılmasıyla ilgili bilgiler. Kültürel Hazırlık 45. Gideceğiniz ülke hakkında bilgi toplayın. Ziyaret etmeyi planladığınız ülke hakkında Türkçe veya yabancı dilde hazırlanmış rehber kitaplar edinin. Güncel bilgi için internet sitelerini araştırın. Daha önce o ülkeye gitmiş dostlarınıza hoşlandıkları yerleri, değişik yemeklerin yendiği restoranları v.b. sorun. Profesyonel ve deneyimli bir rehber eşliğinde gidiyorsanız bunlara gerek olmayacaktır. Gideceğiniz ülkenin tarihi, kültürü, idari şekli ve insanları hakkında önceden bilgi sahibi olmanız o ülkeyi daha iyi anlamanıza ve sevmenize katkıda bulunacaktır. 46. Yola önyargısız çıkın. Türkiye’den ayrılıp başka bir ülkeye doğru yola çıktığınızda, eve dönünceye kadar Türkiye’deki yaşam tarzınızdan uzaklaştığınızı unutmayın. Aslında seyahat bunun için yapılır. Seyahatiniz boyunca esnek olmaya çalışın ve beklenmedik durumlardan kendinize eğlence çıkarın. Sizi kuşatan yeni sesler, kültürler, insanlar ve görüntülerle kucaklaşın. Yiyecekleri deneyin, o ülkenin dilini konuşmaya çalışın, ülkenin insanlarına sorular sorun, onlara gülümseyin. Böylece eve döndüğünüzde güzel anılarla dolu daha bilge bir insan olacaksınız. 37 S E YA H AT E H A Z I R L I K Valiz Hazırlamak 47. Valiz seçimi ve önlemler En pratik çözüm kendisi de hafif olan kumaş veya naylondan yapılmış bir valiz seçmenizdir. Valizinizin mutlaka asma ve/veya şifreli bir kilidi olması gerekir. Valizinizden herhangi bir eşya çalındığı zaman havayolu firmaları, bunu genellikle “yolcunun ihmali” olarak değerlendirir. Bu nedenle, havaalanında valizinizi naylon ile sardırmanızı da tavsiye ederiz. Valizinizi teslim alan görevli görülür derecede hasarlı olması halinde bunu belgeleyecektir. Sağlam valiziniz yolculuğun sonunda elinize hasarlı olarak geçerse, bulunduğunuz havaalanını terk etmeden önce ilgili kayıp eşya ofisine başvurup durumu belgelendirin. 48. Yanınıza ihtiyacınızdan fazlasını almayın ama valizinizi tam olarak doldurun. İhtiyacınız olan her şeyi bir kenara çıkartıp kümelere ayırın, sonra da her şeyin yalnızca yarısını valize yerleştirin ve birkaç dakika boyunca valizinizle evin içinde şöyle bir dolaşın ve ne kadar ağır olduğunu anlayın. Özellikle gümrüklü kısımlarda hamal bulmanın ne kadar zor olduğunu unutmayın. Eğer seyahatinizin tümü bir gemide geçecekse veya tek bir şehirde tek bir otelde kalacaksanız, yalnızca bir kez valiz açma ve toplama derdiniz olacağından biraz daha fazla eşya alabilirsiniz. Valizinizi tam olarak doldurursanız içindekiler alt üst olmayacak ve kolay kolay buruşmayacaktır. Kazak ve iç çamaşırlarınızı rulo yapıp valizin alt kısmına yerleştirebilirsiniz. Daha üste ise kırışan giysilerinizi fazla katlamadan koymanız iyi olur. 38 49. Ütü kullanmadan giysilerdeki buruşuklukları yok edebilirsiniz. Giysilerinizi çok fazla katlamayın. Her kat arasına kuru temizlemecilerin verdiği türden plastik poşetler serin ve her katı mümkün olduğunca düz bir yüzey halinde yerleştirin. Kalacağınız yere varır varmaz giysilerinizi çıkartıp dolaplara asın. Duş yaparken giysilerinizi banyoda asılı tutarsanız, oluşan buhar, kırışıklıkların giderilmesine yardımcı olacaktır. Ancak yine de yanınıza katlanabilen türden küçük bir seyahat ütüsü almanız iyi olur. 50. Eşyalarınızı toplarken ya da açarken gezinizin programını dikkate alın. Aşağı yukarı hangi gün nerede olacağınızı ve ne giyeceğinizi planlayarak giysilerinizi seçerseniz ve bunları programınızdaki sıraya göre valizinize yerleştirirseniz kısa süreli kalışlarda, valizinizi tamamen boşaltmanıza gerek kalmadan eşyalarınızı kolayca çıkartabilirsiniz. 51. Seçtiğiniz giysilerin renk uyumu, yükünüzü hafifletebilir. Seçtiğiniz giysilerin renkleri birbirine uyarsa bir etekle birkaç bluz veya bir pantolonla birkaç kazak 39 S E YA H AT E H A Z I R L I K giyme şansınız olur ve böylece diğer giysiler liste dışı kalır. Takım elbiseler yerine spor ceket ve pantolon, uzun elbiseler yerine ise etek, pantolon ve bluz gibi parça giysileri tavsiye ederiz. 52. Beklenmedik hava koşullarına hazırlıklı olun. Yola çıkmadan en az bir hafta önce gideceğiniz ülkelerdeki hava durumu hakkında internetteki bir çok siteden veya gazetelerin çoğundan bilgi edinebilirsiniz. Beklenmedik koşullar karşısında zorda kalmamak için “kat kat” tekniğini uygulayın; yani, balıkçı yaka ince bir kazak üzerine gömlek, onun da üzerine bir süveter giyerseniz, sürpriz bir kötü havada rahat edeceğiniz gibi, hava ısındığı zaman da rahatça katlarınızı azaltabilirsiniz. Böylelikle valizinizde de yer artacaktır. 53. Gerçekten kullanacağınız kozmetikleri yanınıza alın. Şampuan ve saç kreminizin numune boylarını yanınıza alabilirsiniz ya da onları küçük şişelere doldurarak yanınızda taşıyabilirsiniz. Seyahat sırasında sıvıları, tam dolu olmayan plastik şişelerde taşımanızı öneririz. Yine de sızma olasılığına karşı şişeyi naylon poşete koyup, ağzını iyice bağlayın ve bantlayın. Hatta yanınıza yedek bant ve poşet alın. Şampuan ve benzeri kozmetiklerin otellerde bulunmama, bulunsa da sizin istediğiniz kalitede olmama ihtimalini göz ardı etmeyin. 54. Bagajınıza isim-adres etiketi takın. Valiz ve çantalarınızın üzerindeki eski uçuşlara ait olan etiketleri çıkartın. Her bir parçanın dışına ve içine, ön yüzünde isminizin ve tur grubunuzun adının, arka yüzünde ise adresinizin ve cep telefonu numaranızın yer aldığı birer etiket takın. Çoğu seyahat acentası veya tur operatörü, kendi logolarının bulunduğu bu tür etiketleri size gönderecektir. Her çantanın içine tur programınızın bir nüshasını 40 koyun. Valizinizi kolayca tanımanızı sağlamak için, size özel, parlak renkli bir ip, kurdele, ponpon vs gibi bir nesneyi valizin sapına yakın bir yere takabilirsiniz. Uçak kabininin içine beraberinizde alacağınız el bagajının ağırlığı 8 kilogramı geçmemelidir. Bu sınırlama havayolu firmalarına göre değişebilmektedir. 55. Bagajınıza kırılabilir veya değerli şeyler koymayın. Para, mücevher, önemli belgeler (örneğin pasaport, uçak bileti ya da seyahat acentanızın teslim ettiği diğer belgeler), tüm ilaçlarınız, kibrit ve çakmakları el çantanızda taşımalısınız. Bagajınız herhangi bir nedenle yerine zamanında ulaşmazsa ilaçlarınız da valizinizdeyse büyük sorun yaşayabilirsiniz. Dönüş yolculuklarında da “nasıl olsa eve dönüyorum” demeyin. İneceğiniz alanda hava şartları kötü olduğu için başka bir alana inip zorunlu uzun bekleyişler veya uzun gecikmeler olabilir. Bu nedenle gece boyunca Ankara, hatta Bulgaristan ve Yunanistan havalimanlarında ilaçlarını alamayıp zor anlar yaşayan yolcular olmuştur. Değerli mücevher ve kürklerinizi evde veya güvenli bir yerde bırakın. 56. Bagaj kontrol-listesi hazırlayın. İhtiyacınız olan her şeyin bir listesini yapın. Valizinizi hazırlarken, bu listeyi madde madde işaretleyebilirsiniz. Ayakkabılar: Bir çift altı kaymayan türden, rahat yürüyüş ayakkabısı mutlaka bulunmalıdır. Akşamları giymek üzere şık bir ayakkabıya gereksinim duyabilirsiniz. Ayakkabılarınızın muhakkak daha önce bir kaç kez giydiğiniz ve rahat ettiğinizden emin olduğunuz ayakkabılar olmasında büyük yarar var. 41 S E YA H AT E H A Z I R L I K Terlik: Otel ve gemilerin ıslak mekanları ve halı 42 kaplı odaları için terlik kullanmanızı öneririz. Bu tür yerler mantar bulaşmasına neden olabilir. Bol miktarda T-Shirt. Gerektiğinde akşamları da giyilebilmesi açısından yakalı olanlar tercih edilmelidir. Kot veya kadife pantolon gibi gerektiğinde ceket ile de giyilebilecek rahat pantolonlar kullanışlı olacaktır. Bazı restoranlara ceket ve kravatsız gidilemediği için pantolonlarınız ile uyumlu bir ceket ve kravat. Elektrikli (adaptörüyle birlikte) veya pilli cihazlar. Otel odasında kullanmak üzere piknik tipi şişe açacağı, tirbüşon, çakı vb. (Eğer uçağa binecekseniz bunları el bagajınızda taşımayın, büyük valizinizin içinde uçağa gönderin). Küçük bir el/yüz havlusu ve sabun. Yerel para (para bozdurmaya vaktiniz oluncaya kadar ilk harcamalara yetecek miktarda ve olabildiğince bozuk miktarda). Küçük bir çalar saat. Küçük dikiş seti. Paket içinde ıslak mendil. Küçük paketler halinde oje çıkartıcı ıslak mendil. Kirlenen çamaşırlar için plastik poşetler. Gezinizde not tutmanız için küçük bir not defteri. Elde çamaşır yıkamak için az bir miktar çamaşır deterjanı. Yalnızca gezilerinizde kullanmak üzere hazırlayacağınız bir adres-telefon defteri (evdeki asıl defterinizi yanınızda getirmeyin, kaybolabilir). Gideceğiniz ülkenin diliyle ilgili küçük bir yardımcı kitap. Önemli belgelerin fotokopileri. Yağmurluk ve katlanabilir şemsiye. Mayo Güneşten koruyucu krem ve sinek kovucu losyon. Katlanabilir valiz veya çanta (gittiğiniz ülkeden satın alacaklarınızı koyabilmek için). Küçük el feneri Ağrı kesici ilaç Alerji ve soğuk algınlığı ilaçları Vitamin Mide için antiasit Bağırsak düzenleyici (Anti-diyare ya da rahatlatıcı ilaçlar) Bandaj-Sargı Bezi-Yara Bandı Alkollü yara temizleme pedi Anti-bakteriyel krem veya merhem Anti-bakteriyel el sabunu/solüsyonu Anestezik sprey. (Düşme veya çarpma halinde ağrı kesici olarak) Kişisel tıbbi sorunlara ait malzemeler (diyabet iğneleri, glikoz test malzemesi, astım nefes açıcıları vb.) Pamuklu kulak çubuğu Cımbız Makas (Eğer uçağa binecekseniz büyük valizinizde taşıyın.) Diş fırçası, diş macunu ve diş ipi Buz torbası Steril pamuk Bagaj anahtarlarınızın yedeklerini asıl anahtarlarla birlikte taşımayın. Kaybolursa yedeğini kullanmanız gerekebilir. Bitkisel çaylar Rakı El bagajınıza koyacaklarınız: Uçak veya otobüs yolculuğunda rahatça kullanabilmek için süveter, kulak basıncı için sakız veya şeker, boyun yastığı, kitap ya da dergi. Fotoğraf makinesi/video kamera ve bol miktarda film (özellikle toptan alırsanız ülkemizde çok daha ucuzdur). Küçük dürbün (varsa). Gözlükleriniz ve sürekli kullandığınız ilaçlar. Saç fırçası Pasaport ve diğer önemli belgeler 43 S E YA H AT E H A Z I R L I K 57. Seyahat arkadaşınızın bir kısım giysisini kendi valizinize, sizin bir kısım giysinizi de onun valizine yerleştirin. Böylece, bir valiz kaybolduğu takdirde her ikinizin de giyecek bir şeyleri bulunur. Eğer yalnız seyahat ediyorsanız ve yanınızda bir çanta bir de valiz varsa giysilerinizi bölüştürerek yerleştirin. El çantanıza bir günlük ihtiyacınızı sığdırabiliyorsanız daha da iyi olur. Yola Çıkmadan Önce 58. Komşularınıza ne zaman ve ne kadar süreyle evde olmayacağınız hakkında bilgi verin. Değerli eşyalarınızı bankada kiralık kasaya koyun. Bir yakınınızdan size gelen önemli postaları düzenli olarak kontrol edip almasını rica edin. Posta kutunuz dolup taşarsa evde uzun zamandır kimse bulunmadığını anlayacak olan hırsızlara hedef oluşturursunuz. Yedek anahtarlarınızdan birini bir arkadaşınıza emanet edin. Elektrikli aletleri prizden çekin. Hatta evin sigorta şalterini indirin. Yolculuğunuz 15 günden fazla sürecekse, buzdolabını boşaltın. Pencere ve kapı kilitlerini kontrol edin. 59. Yola çıkmadan önce aşağıdaki listede yer alanları teker teker aklınızdan geçirip yerlerini hatırlamaya çalışın: Pasaportunuz Biletleriniz Para / kredi kartlarınız / varsa seyahat çekleriniz Sigorta belgeleriniz ve yurtdışındaki telefon numaraları 44 Kredi kartlarınız için acil durum telefonları Gerekli ise aşı belgeleriniz Pasaport, ehliyet, nüfus cüzdanı, biletleriniz gibi belgelerin fotokopileri Bagajınıza adresinizin yazılı olduğu bir etiket, birkaç tane de yedek etiket. Acil durumlarda temasa geçilmesini istediğiniz yakınlarınızın temas bilgileri Gideceğiniz yerle ilişkili haritalar ve rehber kitaplar Seyahat sigortası (özellikle tavsiye edilir) Ehliyetiniz Cep telefonunuz ve şarj cihazı Sürekli kullandığınız ilaçlarınız (hazım ilacı, ağrı kesici, vitaminler, soğuk algınlığı, alerji) Fotoğraf makinesi / video kamera / film / pil Priz adaptörü (Genellikle havalimanlarından temin edilebilir) Seyahat ütünüz / dikiş seti İlk yardım malzemeleri Gömlek / Pantolon / Ceket Kıyafetinize uygun aksesuarlar, kemer, kravat İç çamaşırı / çorap Terlik / ayakkabı / spor ayakkabı Pijama Diş fırçası ve macunu Tarak 60. Yola çıkmadan önce uçak rezervasyonlarınızı teyit edin. Teyit ederken veya herhangi bir konuda talepte bulunduğunuz zaman, konuştuğunuz kişinin adını ve konfirmasyon (teyit) numarasını not edin, böylece herhangi bir karışıklık olduğu zaman, sözleriniz daha inandırıcı olacaktır. Seyahat acentanızla görüşüp bilet teyitlerini (özellikle uluslararası uçuşlarda) kimin yapacağını öğrenin. Kendiniz de doğrudan havayolları firmasını arayarak uçuş konfirmasyonunuzu yapabilirsiniz. Eğer charter ile uçacaksanız, seyahat acentanızın bildirdiği ayrıntılara dikkat edin. 45 S E YA H AT E H A Z I R L I K 61. Evinizin ve evdeki hayvan ve bitkilerinizin bakımı için gerekli ayarlamaları yapın. Evcil hayvanlarınızın evinizde ya da başka bir yerde bakılması için gerekli ayarlamaları yapın. Bakımlı bir çevre, evde birilerinin yaşadığı hissi uyandırır. Bir arkadaşınız, aileden biri veya komşunuzdan düzenli olarak evinize gelip ortalığı kolaçan etmesini isteyin. 62. Uçuş saatinizden çok daha önce havaalanına gidin. Havayolu firmaları, uluslararası uçuşlar için yolcuların en az iki saat önce havaalanında bulunmalarını ve uçuş işlemlerine başlamalarını istemektedir. Biraz daha erken vardığınız takdirde hiç acele etmeden işlemlerinizi rahatlıkla tamamlayabilir, arta kalan zamanda gümrüksüz satış mağazalarından yararlanıp (her zaman ve her ülkede fiyatlar sanıldığı kadar uygun olmamakla birlikte) gazete ve dergilerinizi alabilirsiniz. İçki, Sigara ve Gümrüksüz Mağazalar (Duty Free) 63. Tiryakisi olduğunuz sigara ya da içkiler varsa bunları yanınızda götürmelisiniz. Örneğin yurt dışında Rakı bulunmaz ve sigaralar da gelişmiş ülkelerde çok daha pahalıya satılır. 64. Gümrüksüz (Duty Free) Mağazalarda sipariş verebilirsiniz. Türkiye’den çıkarken ve Türkiye’ye girerken ilk ve en son gümrüksüz alışveriş yapabilme şansınız Ulus46 lararası Havalimanı gidiş ve geliş terminallerindeki Duty Free Mağazalarıdır. Ancak alışveriş için zamanınızı harcamak istemiyorsanız, ya da almanız gereken ürünleri seyahat boyunca yanınızda taşımak istemiyorsanız eşiniz, arkadaşlarınız siparişlerini önceden görmek istiyorlarsa, Atatürk Havalimanı’ndaki Duty Free mağazaları internet üzerinden görerek sipariş verme imkanı sunuyor. Verdiğiniz siparişler dönüş yaptığınızda geliş katında size teslim ediliyor. Gidiş katındaki mağazaların geliş katındakilerden daha zengin çeşit sunduğunu da gözönüne aldığınızda bu, oldukça büyük bir kolaylık. Bunun için www.atu.com.tr adresine gidip, ön siparişi (pre-order) tıklamanız ve siparişinizi vermeniz yeterli. 65. Gümrüksüz (Duty Free) Mağazalarda alışveriş limitleri nelerdir? Türkiye’ye giriş yapan yolcular için kişi başına alışveriş limiti sigarada 600 adet (3 karton), alkollü içeceklerde 2x100 cl şişe veya 4x75 cl şişe, çikolatada 2 kg, kahve 1.5 kg, puroda 150 adet ve tütün ürünlerinde 500 gr’dır. Uçuş İşlemleri 66.Buluşma yerinde zamanında olmak çok önemlidir. Tarifeli uçaklarla grup uçuşlarında veya charter uçuşlarda, seyahat acentanızın bildireceği şekilde ve yerde seyahat acentası görevlileri size yardımcı olacaktır. Buluşma yerine zamanında gelemez, hareket saatini kaçırırsanız herhangi bir para iadesi olmayacaktır. Gümrük kontrolünden zamanında geçin ve uçağa biniş kapısını belirleyin. Bazı hava limanlarında bir 47 S E YA H AT E H A Z I R L I K kapıdan diğerine gitmenin yarım saat sürdüğü zamanlar olabilir. 67. Gezi programınızın detaylarını bir yakınınıza bırakın. Herhangi bir acil durum söz konusu olduğunda size ulaşılabilmesi için güzergah ve kalınacak otellerin ad, adres, telefon ve web sitesi bilgileri de dahil bütün ayrıntıları, tanıdıklarınızdan bir veya iki kişiye bırakın. 48 İ K İ NG ECZ İ N İ İ Z / SBE Y Ö A H LA T Ü İ N İM Z Geziniz / Seyahatiniz Uçak Yolculuğu / Uçakta 68. Mümkün olduğunca çok hareket edin. Hareket ettiğiniz takdirde ayaklarınız ve bilekleriniz daha az şişeceği için, sık sık uçağın koridorunda yürüyün. Otururken ayaklarınızı, el bagajınızın üzerine koyarsanız, koltuğun kenarı bacaklarınızdaki kan dolaşımını engellemez. 69. Sırtınıza bir yastık koyun. Uçaktaki yastıklardan birini, ya da yanınızda getireceğiniz silindir biçimli yastığı belinize destek olarak kullanabilirsiniz. Boyun yastıkları ve şişirilebilen yastıklar da uzun uçuşlar için çok yararlıdır. 70. Koltukta otururken yapılacak egzersizler sizi rahatlatacaktır. 50 Başınızı yavaşça öne-arkaya ve sağa-sola hareket ettirerek boynunuzu rahatlatın. Omuzlarınızı kaldırıp indirerek kaslarınızı rahatlatın. Ağzınızı mümkün olduğunca açıp, dilinizi çıkartarak ve gözlerinizi faltaşı gibi açarak yüz kaslarınızı da rahatlatabilirsiniz. (Çevrenizdekilere bu yaptıklarınızın nedenini anlatırsanız, onlar da size katılır ve rahatlarlar) Alt ve üst karın kaslarınızı birkaç kere ardı ardına sıkıp gevşetin. Ayaklarınızı uzatın ve ayak parmaklarınızı oynatın. Ellerinizi uzatın, parmaklarınızı açıp, yumruk şeklinde kapayarak hareket ettirin. 71. Uçağa biner binmez, saatinizi varacağınız ülkenin saatine göre ayarlayın. Böylece gideceğiniz ülkenin saat sistemine göre düşünme sürecine çabuk ve kolayca girersiniz. 51 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z 72. Bol bol sıvı alın. Uçuş boyunca saat başı bir bardak su içmeye çalışın. Dehidrasyonu (su kaybını) artırması nedeniyle alkol almamayı tercih edin. Ayrıca kabindeki havanın kuruluğundan etkilenmemek için yüz ve ellerinizde nemlendirici kullanın ya da yüzünüze su serpin. Kahve içmemeye çalışın. Özellikle uzun uçuşlarda kahvenin uyarıcı etkisi sizi rahatsız edecektir. 73. Kulaklarınızdaki basıncı giderin. Uçağın kalkmasından hemen önce ağzınızı kapatıp, burnunuzdan nefes vermeye çalışarak kulaklarınızı rahatlatın. Uçuş sırasında sık sık yutkunun, sakız veya şeker çiğneyin, kulaklarınızda basınç arttıkça başlangıçtaki nefes verme egzersizini yapın. Bunu özellikle kendinizi üşür gibi hissettiğinizde yapın. Kulak ağrılarına karşı çok duyarlıysanız, uçağın kalkmasından 30-45 dakika kadar önce doktorunuzun önerdiği bir ilaç alın. 74. Zaman Farkı Rahatsızlıkları (jet lag) Zaman dilimleri arasında yaşanan farklılıklardan kaynaklanan yeme-içme düzeninin bozulması veya uyku düzeninin bozulması söz konusu olabilir. Bunlarla birlikte uyuyamama, terleme, halsizlik ve hazımsızlık görülebilir. Yolculuk süresince daha önce önerilmiş olan egzersizleri yapmak, vücudun sıvı gereksinimini fazlasıyla karşılamak, sigara ve alkolden uzak durmak, yol boyunca uzun süreli uyumamak, gidilen ülkede gece olmadan uyumamak bu türden rahatsızlıkların azalmasını sağlayacaktır. 75. Uçağınız rötar yaparsa, bağlantılı uçuşa yetişmek için koşturmayın. Bağlantılı uçuşunuzu kaçırırsanız, rötara sebep olan havayolu firması, biletinize tekrar rezervasyon yapmak ve biletinizin geçerliğini sağlamak durumundadır. Gerekirse bu havayolu firması, masrafı 52 kendilerine ait olmak üzere size otel konaklaması ve daha sonraki ilk uçuşa rezervasyon sağlamak zorundadır. Tarifeli olmayan uçuşlarda yani “charter” uçuşlarda gün kaybına neden olmayan rötarlar (yaklaşık 5 saat) olağan kabul edilir ve sorumluluk doğmaz. 76. El bagajınıza bir kazak/süveter koyun. Uçağın içinde sıcaklığın düşmesine hazırlıklı olun. Bu yüzden yanınıza alacağınız el bagajınızda bir süveter bulunmasında yarar olacaktır. 77. Bagajınız uçaktan hasarlı çıkarsa ya da hiç çıkmazsa, havaalanından ayrılmadan önce havayolu firmasında Kayıp Bagaj Formu (Lost Baggage Report) doldurun. Havaalanından ayrılmadan önce valiz ve çantalarınızda herhangi bir hasar olup olmadığını dikkatle kontrol edin ve gerekirse zabıt tutturun. Havaalanından ayrıldıktan sonra yapılan başvurular dikkate alınmaz. Bu bürolar genellikle bagajların alındığı bölümde olur. Bagajın çıkmaması durumunda, havayolu firmasına tur güzergahınızı bildirdiğiniz takdirde kayıp bagajınız bulunur bulunmaz size, bulunduğunuz yerde teslim edilecektir. Bagajınız kayıpken yapmak durumunda kaldığınız alışverişlerin fişlerini saklarsanız, bunları havayolu firmasının tazmin etmesi kolaylaşır. 53 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z Vardığınızda 78. Pasaport ve Gümrük kontrolleri istenmeyen çilelere dönüşmesin. Bazı ülkelerde pasaport ve gümrük kontrolleri nedeniyle beklemek gerekebilir. Pasaport ve Gümrük kontrolleri genelde pek sıkı olmamakla birlikte, olası bir kontrolde yapılabilecek ters bir davranış, ima, şaka hem uzun saatler boyu beklenmesine hem de kötü muameleye neden olabilir. Bu nedenle herhangi bir kontrol sırasında yapılması gereken kesinlikle tüm sorulara net cevap verilmesi, sakin kalınarak istenilenlerin en kısa sürede yapılmasıdır. Bu arada havaalanı görevlilerinin genellikle yabancı dil bilmediklerini de hatırlatmakta özellikle fayda var. Bütün ilaçlarınızı bavulda değil yanınızda taşıdığınız çantada bulundurun. Gümrük geçişlerinde gereksiz sorgu ve bekleme yapılmaması için ilaçlarınızı orijinal ambalajında muhafaza edin. 79. Bir şehir haritası alın ve otelinizin yerini işaretlettirin. Otelin çevresinde kısa bir yürüyüş yapmayı bile planlasanız bir harita üzerinde otelinizin yerini işaretletin. Ayrıca, otelin ismini ve adresini içeren bir kibrit kutusu, broşür veya kartı mutlaka yanınıza alın. Grupla seyahat ediyorsanız rehberinizden veya kaldığınız otelin ön büro personelinden yerel toplu taşıma sistemi ve taksilerin kullanımı hakkında bilgi alın. 80. Lüks otellerin ön bürosu, ihtiyacınız olan cihazı size temin edebilir. Kalacağınız otellerin çoğu 5 yıldız veya delüks ise, seyahat ütüsü, saç kurutma makinesi, voltaj adaptörleri gibi cihazları ücretsiz temin edebilirsiniz; dolayısıyla bunları valizde taşımanız gerekmez. 54 81. Değerli eşyalarınızı ve pasaportunuzu otellerde bulunan kasalarda saklamanız gerekir. Hiçbir otel, odanızda bıraktığınız nakit para mücevher ve benzeri eşyalardan sorumlu tutulamaz. Otelden dışarı çıkarken, harcamalara yeterli olacak miktarda para, bir kredi kartı ile pasaportun kimlik bölümünün fotokopisinin taşınması yeterli olacaktır. Kasaya sığmayan değerli eşyalarınızı valize kilitleyin. 82. Otelde oda kapınızı mutlaka arkadan kilitleyin. Otelde odanıza girdikten sonra oda kapınızı arkadan kilitleyin. Eğer rahatsız edilmek istemiyorsanız veya siz odada yokken odanıza girilmesini istemiyorsanız “Do not disturb!” uyarısını kapıya asın. 83. Otel odasındaki minibarın ücretli olduğunu unutmayın. Otelde odadaki minibardan yararlanacaksanız, bu 55 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z ürünlerin ayrı ücrete tabi olduğunu ve genellikle dışarıda satıldığından daha pahalı olduğunu gözönünde bulundurun. Yabancı Ülkede İletişim Kurmak 84. Yanınızda küçük bir lisan kitapçığı getirin. Gittiğiniz ülkenin dilini bilmiyorsanız o ülkenin dilinde bazı sözcükleri öğrenmeniz iyi olur. “Lütfen” ve “teşekkür ederim”in yanı sıra “acaba tuvalet nerede?” “anlamıyorum,” “lütfen yavaş konuşur musunuz?” gibi faydalı cümleleri de öğrenmenizi öneririz. İngilizce biliyorsanız otel personeliyle dünyanın neresinde olursanız olun anlaşma şansınız yüksek ama yine de herkesin İngilizce bilmediğini unutmayın. 85. Kaldığınız otelin çevresi hakkında bilgi edinin. Gece dışarıda dolaşmanın güvenli olup olmadığı konusunda da rehberinizden ya da otelinizin danışma servisinden bilgi alın ve tedbiri elden bırakmayın. 86. İndirimli telefon görüşme zamanlarını öğrenin. Hem paradan tasarruf edersiniz hem de o saatlerde hatlar çok yoğun olmadığı için aradığınız numarayı daha kolay düşürürsünüz. Bazı oteller uzun uzun çaldırılan uluslararası numaraları da ücretlendirmektir. Örneğin aradığınız numarayı sekiz defa çaldırmak yerine üç-dört defa çaldırdıktan sonra kapatıp bir daha aramak daha akıllıca olabilir. 87. Ankesörlü telefonları nasıl kullanacağınızı öğrenin. 56 Ankesörlü telefonların jetonla mı yoksa madeni parayla mı çalıştığını, jetonla çalışıyorsa jetonu nereden ve kaç paraya alabileceğinizi öğrenin. Parayla çalışıyorsa, para üstü veriyor mu? Bu soruları rehberinize, otel ön bürosuna veya postaneye sorabilirsiniz. 88. Otelinizden uluslararası veya şehirlerarası telefon görüşmesi yapmadan önce ücretlerini öğrenin. Otellerden yapılacak telefon görüşmeleri normalden daha pahalıdır. Telefon kartı, uluslararası “smart card” gibi uygulamalar veya kredi kartınızı kullanabileceğiniz telefonlar daha hesaplı olacaktır. İstediğiniz numarayı arayıp hemen sizi geri aramalarını istemek de iyi ve ekonomik bir çözüm olabilir. Postanelerdeki kontörlü telefonları da kullanabilirsiniz. Ücretsiz numara bile çevirmeden önce, ücrete tabi olup olmadığını resepsiyona sorun. Cep Telefonları, Posta Hizmetleri ve İnternet 89. Cep telefonunuzun uluslararası kullanıma açık olup olmadığını önceden kontrol etmeniz gereklidir. GSM teknolojisiyle çalışan cep telefonları, eğer kullanmakta olduğunuz operatörün anlaşması varsa, büyük şehirlerde kullanılabilir. Ancak bunun için kullanmış olduğunuz Operatör ile görüşmeniz ve hattınızı, yurtdışı kullanıma ve uluslararası dolaşıma (roaming) açtırmanız gerekmektedir. Ne var ki, yurtdışında cep telefonunuzu kullanmanın kendi ülkenizden çok daha pahalı olduğunu unutmayın. Üstelik sizi arayanlarla konuştuğunuzda da ücretin büyük bir bölümü sizden tahsil edilecektir. Bu yüzden telefonunuzu kapalı olarak taşımanız ve yalnızca görüşme yapacağınız zamanlarda açmanız iyi bir fikir olabilir. 57 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z Büyük merkezler kadar küçük şehirlerde de bulunan internet kafeler iletişimin kolay ve ucuz şekilde kurulabilmesini sağlar. Mektup, kartpostal veya paket göndermek için postaneler kullanılmalıdır. Kolay Alışveriş 90. Yanınızda fazladan bir çanta/valiz getirin. Katlanabilir bir valiz veya el çantasını, geziniz sırasında satın alacaklarınızı taşımak amacıyla valizinizin en altına yerleştirin. Gümrükten rahat geçebilmek için aldığınız tüm eşyaları bu çantada toplayın. 91. Kredi kartı kullanırken işlemin yanınızda yapılmasını isteyin. Alışverişlerde kredi kartı kullandığınızda kopyalama ve sahtecilik girişimlerini önlemek için işlemin yanınızda yapılmasına dikkat edin. 92. Satın aldıklarınızın bir listesini tutun. Gümrük formlarını kolayca doldurabilmek için listenize o eşya için yabancı para ve TL cinsinden ne ödediğinizi de kaydedin. 93. Çantanızın içine plastik alışveriş poşeti veya filesi koyun. Bazı ülkelerde bu tür malzemeler kolayca bulunmayabilir. Hatta birçok Avrupa mağazasında bile müşterilerin kendi poşetleriyle gelmesi isteniyor. 94. Gümrük harçlarını bilin. Aldığınız bir şeyin fiyatı gözle görünenden daha fazla olabilir. Her ülkenin kuralları farklı olduğun58 dan en güncel ve doğru bilgi için ziyaret edeceğiniz ülkenin konsolosluğuna başvurun. 95. Gümrüksüz Mağazalar (Duty Free) konusunda dikkatli olun. Çoğunun fiyatları aslında düşük değildir. İstisnalar arasında Amsterdam Schipol Havaalanı (fotoğraf makineleri ve mücevherat), Atina Havaalanında Lalaounis ve Zolatas (altın) ve Tel Aviv’de H. Stern (mücevherat) sayılabilir. Bangkok, Hong Kong ve Rio havaalanlarındaki dükkanlar da oldukça iyidir. 96. Hangi ülkelerden hangi malların yurt dışına çıkartılmasının yasak olduğunu öğrenin. İster sanat eseri isterse antika olsun, örneğin değerli bir mücevheri satın almadan önce, o ülke sınırlarından sorunsuz çıkarabileceğinizden emin olun. Ayrıca ülkenize döndüğünüz zaman gerekli olabileceği için satıcının adını, adresini ve faks numarasını not edin. Eğer aldıklarınızın adrese teslim edilmesini isterseniz bu işlem birkaç ay sürebilir. Özellikle fosil, mercan ve fildişi konusunda kısıtlamaların olduğunu unutmayın. Örneğin Mısır’dan doldurulmuş 59 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z timsah çıkarmak yasaktır. Ayrıca yurda dönmeden önce uğrayacağınız başka bir ülke varsa bu ülkeye bazı ürünlerin girmesi yasak olabilir, dikkatli olun. 97. Ölçülerinizi yanınızda getirin. Satın almak istediğiniz eşyaların bir listesini yapın, yurt dışında kıyaslama yapabilmek amacıyla yurt içindeki fiyatlarını öğrenin. Yakınlarınıza giysi almak istiyorsanız ölçülerini yanınıza alın ve bir de mezura bulundurun. 98.Yola çıkmadan önce giysilerin beden ölçüleri hakkında bilgilenin. Bazı ülkelerde giysilerin beden numaraları farklıdır. İstediğiniz bedeni söylerken “Fransız ölçüsüne göre” deyin, çünkü bizde Fransız beden ölçüleri kullanılmaktadır. 99. KDV’den kurtulmak için büyük alışverişlerinizde ödemeyi kredi kartıyla yapın Satıcı sizin kredi hesabınıza dolar cinsinden bir KDV kredisi gönderecektir. KDV iadesi için satıcıdan aldığınız faturayı havaalanında gümrük yetkililerine onaylatmanız gereklidir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgiyi gümrük yetkililerinden alabilirsiniz. Bahşiş 100.Bahşiş verilmeli mi? Her ülkenin bahşişe yaklaşımı farklıdır. Singapur ve Tahiti gibi kültürlerde bahşiş bırakmak rahatsız edici bir davranıştır. Japonya ve Yeni Zelanda’da ise bahşişler genellikle hesabın içine dahil edilmiştir. Bu konuda bilgiyi seyahat acentanız ve rehberinizden alabilirsiniz. 60 101.Yerel rehber ve otobüs kaptanlarının bahşişleri, tur paketine dahil mi? Dahil değilse, seyahat acentanız veya rehberiniz size uygun miktar konusunda yardımcı olacaktır. Tur sonunda rehberinize bahşiş vermeniz önerilir. Kişi başı ve gün başı 3.00 Amerikan Doları uluslararası bir standart olarak kabul edilir. 102.Restoran hesaplarında servis dahil olmayabilir. Servis hesaba dahil değilse, bozuk paraları veya hesabın %3-10’u arasında bir miktarı hizmetin kalitesine bağlı olarak bırakabilirsiniz. 103.Ülkeye varır varmaz, bahşiş için kullanmak üzere önceden küçük banknotlar ve bozuk para edinin. Gitmeden önce hazırlamanızda yarar var. Yabancı ülkelerde bahşiş için birer ABD Doları veya EURO banknotlar çok işe yarar. Ziyaretler 104.Kendi hızınıza uyun. Paranızın karşılığını almak için her şeyi görmeniz gerekmiyor! Eğer tur sırasında aynı gün içinde çok fazla etkinlik varsa, bazılarına katılmayıp, bir kenarda dinlenebilirsiniz. Kendinizi yormayın. 105.Müze ve alışveriş saatlerini öğrenin. Hayal kırıklığına uğramamak için, gideceğiniz yerlerin ne zaman açık olduğunu öğrenin. Özel bir etkinliğe katılmak istiyorsanız önceden telefon edin. 61 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z 106.Ülkelerin adetlerine ve geleneklerine hazırlıklı olun. Yerel adetlere uymaya özen gösterin ve hazırlıklı olun. Örneğin, tropik ve Latin ülkelerinin çoğunda öğle vaktinde her yer, uzun bir siesta için kapanır. İspanya’da restoranların çoğu gece geç vakte kadar açılmaz. Çoğu Fransız restoranında salata, en son servis edilir. İtalya’da saat 14:30’dan 19:00’a kadar restoranların büyük bir bölümü kapalıdır. Fotoğraf Çekimleri için İpuçları 107.Dini yerlerin ve tanımadığınız kişilerin fotoğrafını çekmek için izin isteyin. Çoğu kültürde fotoğraf çekmek bir tabudur ya da bu düşünceden rahatsız olabilirler. Bazen de fotoğraf çekmenize izin verenlerin bir kısmı verdikleri poz için sizden ücret bekleyebilir. Bazı ülkelerde ören yerlerinde ve müzelerde fotoğraf ve/veya video filmi çekmek yasak veya ücrete tabidir. 108.Çektiğiniz fotoğrafların kısa notlarını alın. Film makaralarını veya dijital makinanızın hafıza kartlarını numaralarsanız tarih, yer ve önemli saydığınız noktaları not edersiniz, böylece resimlerinizi düzenlemeniz kolaylaşacaktır. Eve döndüğünüz zaman bir seyahat güncesi veya albümünü kolayca hazırlayabilirsiniz. 109.Fotoğraf makinanız yoksa veya makinenizi taşımak istemiyorsanız hiç olmazsa kullan-at tipi bir makine alın. Kullan-at tipi fotoğraf makineleri hem fazla pahalı 62 değil hem de pratiktir. Son dönemde cep telefonları da bu işi görmektedir. 110.Yanınıza çok fazla fotoğraf ekipmanı almayın. Hem ağırlık yapar hem de gümrükten geçerken çok zaman kaybettirir. 111.Fotoğraf makinesi veya kameranız için yanınıza yedek pil alın. Çekilemediği için gezginlerin üzüldüğü fotoğrafların baş sorumlusu, pilin bitmesidir. Bazı piller her ülkede kolayca bulunamayacağı gibi normalden çok daha pahalı olabilir. 112.Yanınıza bol miktarda yedek film alın. Her zaman planladığınızdan daha fazla filme veya hafıza kartına ihtiyacınız olacağını unutmayın. Fazladan filminiz varsa, verecek birilerini bulabilirsiniz ama istemek zor olabilir. Türkiye’de, özellikle toptan alındığı zaman, filmler çok uygun fiyata satılmaktadır. Dia pozitif (slide) çekenlere özel uyarı: İngiltere gibi bazı ülkelerde slide filmlerin satış fiyatına film banyosu dahildir. Bu nedenle hem Türkiye’ye göre daha yüksek bir fiyat ödenir, hem de banyo en az 3-4 gün süre gerektirdiği için, turda olanlara uygun değildir. 113.Havaalanlarındaki x-ışını cihazlarına dikkat edin. Özellikle az gelişmiş ülkelerde seyahat ederken, riske girmeyip filmlerinizi ve makinenizi güvenlik görevlisine vererek elle kontrol edilmesini rica edin ya da fotoğraf malzemesi satan dükkanlardan x-ışını korumalı poşet satın alın. 63 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z Tek Başına Seyahat Edenler 114.Seyahat acentanıza veya rehberinize tek başınıza seyahat ettiğinizi bildirin. Seyahat eğlencesinin bir kısmını da yeni arkadaşlar edinmek oluşturur. Seyahat acentanız veya rehberiniz sizin gibi başka tek başına seyahat edenler olup olmadığını size söyleyebilir. Çoğu kez sizin, tek başına seyahat eden diğer kişiler veya büyük gruplarla birlikte oturmanız sağlanacaktır. 115.Oda arkadaşlıklarını deneyin. Seyahatlerde kurulan dostluklar uzun ömürlü olur. Bazı seyahat acentaları, tek başına seyahat edenlere odayı da paylaşmalarını önerir. Böylece tek kişilik fark ödemekten kurtulursunuz. Ancak kararınız kişisel tercihlerinize ve alışkanlıklarınıza göre tümüyle size ait olmalıdır. Formda Kalmak 116.Yola çıkmadan önce mümkün olduğunca çok uyuyun. Seyahata çıkmadan önce uykusuzsanız bunun üzerine bir de yol yorgunluğu eklendiğinde vardığınız yerde uyku düzeniniz normale dönene kadar keyfiniz kaçabilir, hatta belki de çok güzel saatler kaçırabilirsiniz. Bu yüzden yola çıkmadan önce uyku sorununuz olmamalı. 117.Normal egzersizlerinizi sürdürün. Normalde spor yapıyorsanız, biraz değiştirmek durumunda kalsanız bile seyahatiniz sırasında 64 da egzersizlerinizi yapmaya devam edin. Örneğin asansöre binmek yerine merdivenleri kullanın. Uçak yolculuğu için önerilen basit egzersizleri odanızda da yapabilirsiniz. 118.Günlük turlara çıkarak aldığınız kalorileri yakın. Bir katedralin veya dağın tepesine çıkmak iyi bir egzersiz olacaktır. Yürüyüşünüzü kendi hızınızda rahat şekilde yapın. Yokuş yukarı çıkarken öne doğru eğilebilirsiniz. Yokuş aşağı inerken sakın hızlanmayın. Daha fazla kalori yakmak için kollarınızı da hareket ettirin. Sağlıklı Beslenme 119.Bol bol sıvı alın. Aşırı terlemeden kaynaklanan hafif su kaybı (dehidrasyon) sizi yorgunluğa ve hastalığa daha duyarlı hale getirebilir. Yanınızda bir şişe su bulundurun ve susamamış olsanız bile arada bir su içmeye çalışın. Su yerine meyve suları veya alkolsüz içecekler de içilebilir. Seyahatiniz sırasında ihtiyacınız olmasa bile hiçbir tuvalet molasını veya fırsatını kaçırmayın. 120.Bazı ülkelerde kesinlikle musluk suyu içmeyin. Buna doğrudan çeşme suyu veya çeşme suyundan elde edilmiş buzlu içecekler de dahildir. Duş alırken su yutmamaya çalışın. Hatta dişinizi fırçalamak için dahi şişe suyu kullanın. Dışarıda yemek yerken şişe suyu isteyin ve garsonun şişeyi yanınızda açmasına dikkat edin. Örneğin, Türkiye’nin doğusunda sadece Singapur ve Japonya’da musluk suyuna güvenebilirsiniz. 65 G E Z İ N İ Z / S E YA H AT İ N İ Z 121.Öğün atlamayın. Çevre turları enerji ister. Gün boyunca küçük porsiyonlar yediğiniz takdirde kendinizi daha iyi hissedersiniz. Ekonomik olmak istiyorsanız, pahalı bir restorana gitmek yerine, ekmek, peynir, meyve alıp bir parkta piknik bile yapabilirsiniz. Böylece yerel yaşamdan güzel bir kesiti gözlemlemeniz de mümkün olur. 122.Öğünleri abartmayın. Yeni yiyecekler tatmanızda ve farklı yemeklerle ilgilenmenizde hiçbir sakınca yok, fakat porsiyonlarınızı küçük tutmaya çalışın. 123.Yemeğin nasıl hazırlandığını sorun. Seyahatinizin eğlenceli geçmesi kısmen yeni lezzetler keşfetmenize bağlıdır. Fakat zengin ve ağır yemeklerde aşırıya kaçmayın. Eğer sakındığınız ya da alerjiniz olan özel gıdalar varsa, siparişinizi vermeden önce lütfen sorun ve öğrenin. Ziyaret ettiğiniz ülkenin dilinde sizi ilgilendirdiği kadarıyla “tuzsuz,” “tereyağsız,” “buğulama” veya “ızgara” gibi terimleri öğrenmeniz faydalı olacaktır. 124.Ne yediğinizi bilin. Uzun süre güneşte bırakılmış salata ve yiyeceklerden sakının. Soğuk saklamanın soru işaretli olduğu yerlerde süt ürünlerini de tavsiye etmeyiz. Biraz dikkatle, gezginlerin başını çok sık ağrıtan diyare (ishal) ve benzer rahatsızlıkları önlemek mümkündür. 125.Mümkün olan her yerde meyve ve sebze yiyin. Bu sayede peklikten korunabilirsiniz. Fakat, suyun temizliği şüpheli olan bir yere gidiyorsanız dikkatli olun. Böyle durumlarda yanınızda lifli destek 66 ürünleri bulundurmalısınız. Birkaç gün peklik çektiyseniz hemen ilaç almak yerine doğal yöntemleri denemenizde yarar var. Diyelim ki, her şeye rağmen diyare (ishal) başladı. O zaman şunlara dikkat edin: Salata vb, ağır, yağlı, bol baharatlı gıdaları kesin. Beslenmenizi bir süre gazı gitmiş kola, koyu çay, muz, haşlanmış patates, lapa üzerine kurmalısınız. Ayrıca bol sıvı ve mineral (özellikle su, tuz ve maden suyu) almalısınız. Yanınızda yedek iç çamaşırı, hijyenik malzeme (tuvalet kağıdı, ped, ıslak mendil, kolonya, sabun vb) bulundurun. Ayrıca doktorunuzun önerdiği ilacı kullanın. 67 Ü Ç Ü N CG EÜM İ S B ÖH A L T LÜE RMİ E YA Gemi Seyahatleri Güzergah Seçimi 126.Nehir ve denizdeki gemi yolculukları arasındaki fark nedir? Denizde yapılan gemi seyahatleri dünyayı gezmek için muhteşem bir yoldur; nehir boyunca yapılan gemi seyahatleri ise sizi belirli bir güzergah üzerindeki kültürel yaşama yakınlaştırır. Nehir seyahati, deniz seyahatine nazaran büyük dalgalarla boğuşulması gerekmediği için daha sakindir. Nehir gemileri daha küçük olduğu için, büyük okyanus gemilerinin yanaşamadığı bir çok iç limana yanaşabilir. Nehir gemilerinin kapasitesi genellikle 150 kişinin altındadır. Verilen hizmet de buna bağlı olarak daha özel ve kişiseldir; inmek ve binmek için uzun kuyruklar oluşmaz. Tercihiniz denizde gemi seyahati ise, kruvaziyer firmaları arasındaki en önemli fark sundukları atmosferdir. Büyük gemilerde şatafatlı hizmetler ve eğlence olanakları sizi beklerken küçük gemilerde, nehir gemilerinin sunduğu sıcak ortam ve manevra kabiliyeti öne çıkar. Seyahat acentanız sizi, yolcuların yaş ortalaması, turun eğiticiliği, sıradanlığı veya seçkinliği hakkında bilgilendirecektir. 127.Doğru gemiyi seçin. Turunuzu belirlerken seyahat acentanızdan geminin 68 özellikleri hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz: Manzaralı restoran, güverte gezinti kordonu, kitaplık, sauna, spor odası, bar, lobi, dans salonu var mı? Kabin/kamaraların büyüklüğü ne kadar? Kabin/ kamaralarda klima var mı? Banyo ortak mı yoksa özel mi? Nehir gemileri, okyanus gemilerinden daha küçüktür, dolayısıyla tesisleri de sayı ve çeşit açısından azdır. Kabinleri daha küçüktür. Bazı nehir gemileri, neredeyse yürüme hızında giden mavna veya çarklı tip gemi olabilir, bu durumda eski moda buharlı gemi seyahati hoş bir deneyim olacaktır. Deniz ve okyanus gemileri dört boydan (minik, küçük, orta, ve büyük) klasik okyanus gemilerinden özgün hava gemilerine kadar çok değişik tiplerde olabilir. Büyük okyanus gemilerinde dış kabinler/ 69 G E M İ S E YA H AT L E R İ kamaraların lumboz veya penceresi bulunur ancak yürüyüşe çıkanlardan rahatsız olabilirsiniz veya manzarayı göremeyebilirsiniz. İç kamaraları tercih etme konusunu dikkate alın, hatta sizi deniz tutuyorsa, geminin ortalarında bir kamarayı tercih etmeniz iyi olur. 128.Güzergahınızı seçerken sağlık durumunuzu göz önüne alın. Çoğu nehir seyahatleri, kentlerin Arnavut kaldırımı döşeli veya düzgün olmayan yüzeyli sokaklarında bir miktar yürüyüş gerektirir. Ayrıca bir çok iskelede yürüyüş rampası veya asansör bulunmaz. Büyük okyanus gemileri çoğu kez açıkta demirlemek durumundadır ve karaya özel küçük teknelerle çıkılır. Fiziksel durumunuz konusunda kendinize pek güvenmiyorsanız, rezervasyon yapmadan önce doktorunuzla görüşmenizi öneririz. Giyim Kuşam ve Yemek 129.Valiziniz hafif olsun. Mekan kısıtlaması nedeniyle bazı nehir gemilerine kişi başı bir büyük parça valiz ve bir küçük parça el valizi getirmenize izin verilebilir. Çoğu deniz gemileri için kişi başı iki büyük parça valiz ve bir küçük parça el valizi standarttır. Kesin ayrıntılar için seyahat acentanız veya kruvaziyer firmasıyla temasa geçebilirsiniz. Gemi seyahatine çıkarken otel konaklaması ve karadaki etkinlikleri de dikkate almalısınız. 130.Duruma göre giyinin. Nehir gemilerinde, bir tane resmi yemek olabilir, dolayısıyla yanınıza en az bir takım şık kıyafet alın. Okyanus gemilerinde ise gösterişli akşam yemekleri ve eğlence çok daha sıktır. Genellikle denizde geçen 70 her hafta iki akşam yemeği resmi olup erkeklerin takım elbise, kadınların da tuvalet veya kokteyl elbisesi giymesi gerekir. Resmi olmayan akşam yemeklerinde erkekler spor ceket giyip kravat takmalıdır; kadınlar ise elbise veya pantalonlu takım giyebilir. Sıradan akşam yemekleri için erkekler de kadınlar da spor kıyafet giyebilir. Kahvaltıya üzerinizde şort ile giderseniz kimseyi rahatsız etmezsiniz fakat mayo ile yemek salonuna girmek çok uygunsuz bir davranıştır. Güverte etkinlikleri ve kıyıda yoğun yürüyüş veya ören yeri ziyareti için alçak topuklu, tercihen yürüyüş ayakkabıları düşünebilirsiniz. 131.Nehir seyahatlerinde yemek masanızı sürekli değiştirin. Çoğu nehir gemisinde tüm yemeklerde, öğle ve akşam yemeği için bir tek yer olmak üzere açık oturma düzeni uygulanır. Yemek salonunun farklı yerlerinde oturarak hem manzaraya bakış açınızı değiştirebilir hem de başka yolcularla da tanışma fırsatı yaratabilirsiniz. 132.Deniz gemi seyahatlerinde yemek salonu oturma yerinizi belirleyin. Deniz kruvaziyer turlarında genellikle iki yemek oturma düzeni vardır. Tüm seyahatiniz boyunca size ayrılan masada oturacaksınız. Gemiye ilk bindiğinizde doğru kamaranıza gidin ve yemek salonundaki yerinizi gösteren kartı arayın. Bu kart odanızda hazır değilse Şef Garson ile temasa geçin. Yerinizi değiştirmek istiyorsanız ricanızı Şef Garsona yolculuğun erken bir aşamasında uygun bir dille anlatın. 133.Gemideki harcamalarınızı izleyin. Genellikle bar içkileri yolculuk ücretine dahil değildir. Birçok gemide, otellerde olduğu gibi yaptığınız tüm harcamaları kamara hesabınıza yazdırabilir ve turun sonunda size iletilen toplu hesabı bir seferde ödeyebilirsiniz. 71 G E M İ S E YA H AT L E R İ 134.Şarap ısmarlarken görgü kurallarına dikkat edin. Şarap ve diğer alkollü içecekler genellikle tur fiyatına dahil değildir. Akşam yemeğinde kendinize bir şişe şarap ısmarlıyorsanız bunu masa arkadaşlarınızla paylaşmanız hoş bir görgü gereğidir. Masa arkadaşlarınız da bir başka akşam aynı şeyi yapacaktır. Bundan kaçınmanın yolu, lokantada kadeh şarap siparişi vermenin mümkün olup olmayacağını sormaktır. 135.Karada iken musluk suyu içecekseniz iki kere düşünün. Nehir ve deniz gemilerindeki çeşme suyunun içilebilir olup olmadığını öğrenin. Karada iken suyun kalitesi hakkında rehberinizden veya danışmadan bilgi alabilirsiniz. Su kalitesi hem ülkeden ülkeye hem de kentten kente çok değişmektedir. Emin olmadıkça kesinlikle açık su veya musluk suyu içmeyin. Hizmetler 136.Çamaşır servisi ücretlidir ama kullanmaktan çekinmeyin. Özellikle gemide ya da birkaç gün kalınan otellerde bırakın çamaşırlarınızı otel veya gemi personeli yıkasın. Böylece valizinizde yer kazanırsınız. Nehir gemilerinde de çamaşırınızı yıkatmanız mümkündür. Kendi çamaşırlarınızı kendinizin yıkayabileceği çamaşırhane ve kuru temizleme tesisleri bulunmadığını aklınızdan çıkarmayın. İç çamaşırı ve çorap gibi ufak tefek şeyleri elde yıkamak için yanınıza küçük bir miktar deterjan almanızı öneririz. 72 Deniz gemilerinin çoğunda çamaşır yıkama ve kuru temizleme hizmeti ile kendi çamaşırlarınızı kendinizin yıkayabileceği çamaşırhaneler bulunmaktadır. 137.Elektrikli cihazlar için konvertör ve adaptör getirin. Nehir ve deniz gemilerinde elektrik genellikle 220 volttur. 138.Gerektiği durumlarda kullanmak üzere Türkiye’yi nasıl arayabileceğinizi öğrenin. Gemideyken odanızdan veya geminin radyo odasından uydu telefon servisini kullanarak telefon görüşmesi yapabilirsiniz. Yönetim ofisinden faks veya telgraf gönderebilirsiniz. Hatta bazı okyanus gemilerinde e-posta da alıp gönderebilirsiniz. Tüm bunlar çoğunlukla ücretlidir. Karadayken telefon kartı ve yerel tesisleri kullanarak daha düşük ücretlerle gereksinimlerinizi giderebilirsiniz. 139.Kruvaziyer firmasının belirttiği bahşiş kurallarını öğrenin. Çoğu gemi seyahati turlarında gemi personeline verilecek olan bahşişler tur fiyatına dahil değildir. Kişi başı, günlük 7 ile 9 Amerikan Doları bahşiş ortalama bir rakamdır. Bu rakam toplamdır, gemi personeli bahşişleri bir havuzda toplayıp kendi kurallarınca paylaşırlar. 73 D Ö R D Ü N C Ü Ü ÜM EBV EÖ DLÖ N Ş Eve Dönüş Otel ya da Gemiden Ayrılış 140.Otelden ya da gemiden ayrılırken ayrılış işlemlerinizi tamamlayıp ekstra harcamalarınızı ödeyin. Bu ödemeleri bir önceki akşamdan ya da sabah kahvaltısından önce yaparsanız çıkış anına sıkıştırmamış, sizinle birlikte seyahat edenleri de bekletmemiş olursunuz. 141.Odanızdan ayrılmadan önce odanızdaki tüm çekmece ve dolapları kontrol edin. Çekmecelerinizi kullanmamış olsanız bile bunu yapmayı ihmal etmeyin çünkü odanızı temizlemeye gelen kat görevlileri temizlik esnasında size ait olan eşyaları dolaplara kaldırmış olabilir. 142.Para, pasaport vb eşyalarınızı kontrol edin. Yatağınızın altında, yastığınızın içinde veya kasada para, pasaport vb bırakıp bırakmadığınızı kontrol edin. 143.Biletinizi, pasaportunuzu ve paralarınızı aldığınızdan emin olmadan hatta son bir kere daha kontrol etmeden lobiden ayrılmayın. 74 Gümrük 144.Hazırlıklı olun. Uçaktan çıkar çıkmaz pasaportunuzu ve yurt dışında yaptığınız alışverişlerin fiş ve faturalarını kolayca çıkarabileceğiniz bir yerde hazır bulundurun. 145.Kuralları öğrenin. Normalde her Türk vatandaşı 300 EURO karşılığı, ticari olmayan yabancı mal/eşyayı gümrükten muaf olarak yurda getirebilir. Bundan sonraki 1500 EURO’luk kısım %10 gümrük vergisine tabidir. Değeri daha fazla olan mallar ise ticari ithalat kapsamına girer. 300 EURO’luk kısım yanınızda getirdiğiniz eşyalar için geçerlidir. Postayla gelen normal paketler, üzerindeki değeri 100 EURO’dan fazlaysa gümrüğe tabidir. Çeşitli sebeplerle (bayram gibi) hediye olarak gelen paketlerde 300 EURO’luk kısım muaftır. Yetişkinler için 300 EURO, 15 yaşın altındaki çocuklar için ise 145 EURO değerinde beraberinde 75 EVE DÖNÜŞ getirilen hediyelik eşya muafiyeti vardır. Daha detaylı bilgiyi http://www.gumruk.gov.tr/Brosurler. aspx adresinde Yolcu İşlemleri başlığı altında bulabilirsiniz. 146.Gümrükten nelerin geçirilmesinin yasak olduğunu bilin. Yurt içine getirilmesi yasak veya belirli mercilerce önceden izin verilmesi gereken mallar hakkında http://www.gumruk.gov.tr/Brosurler adresinden bilgi alabilirsiniz. Örneğin gerçek antika ve sanat eserleri gümrükten muaf olmasına karşın Kültür Bakanlığı’nın izni gerekmektedir. Bu konuyla ilgili http://www.mfa.gov.tr/MFA_tr adresinde de oldukça ayrıntılı bilgi vardır. 147.Beraberinizdeki eşyalara gümrük vergisi tahakkuk ettirilmesini önleyin. Tura çıkarken beraberinizde değerli ithal eşya götürüyorsanız, satın alınmasıyla ilgili fatura vb belgeyi veya başka bir aidiyet belgesini yanınıza alın. Aksi taktirde gümrük görevlileri sizden gümrük vergisi ve harcı tahsil etmek isteyebilir. Yurt dışına çıkarken kamera ve benzeri cihazları seri numaralarıyla birlikte gümrüğe kaydettirin. Mücevheratınız sigortalıysa veya değerliyse, ilgili belgelerin fotokopilerini yanınızda getirin. 148.Elinizde kalan dövize dikkat edin. Gittiğiniz ülke yüksek enflasyon yaşanan bir ülkeyse ya da parası kolay bozdurulamayan türden ise yanınıza almış ya da bozdurmuş olduğunuz miktarı dönmeden önce tüketin ya da Dolar veya Euro’ya çevirin. 76 Seyahatiniz Bittikten Sonra 149.Seyahat acentanıza bilgi verin. Seyahatinizden memnun kalsanız da kalmasanız da, seyahat acentanıza bir mektup yazın veya geziyle ilgili değerlendirme formunu doldurun. Dürüst olun. İyi ve kötü deneyimlerinizi belirtin. Ciddi seyahat acentaları bu tür değerlendirmelere çok önem verirler ve gelecekteki programlarını müşterilerinden gelen bilgiye göre yaparlar. Seyahatiniz Süresince Yaşadığınız Sorunlar 150.Reklamasyon nedir? Turizm tüketicilerine sunulan hizmetlerde, vaat edilen hizmetin eksik sunulması durumunda eksik hizmet için tüketicinin talep ettiği tazminata reklamasyon denir. 151.Memnuniyetsizliğinize neden olan sorunları doğru belirleyiniz. Bu iş için şu sorulara cevap arayınız: • Seyahat acentasının bana verdiği bilgiler doğru mu? • Tesis olması gereken nitelikte mi? • Seyahat acentasınca taahhüt edilen hizmetleri alıyor muyum? • Hizmet (işletme) kalitesi olması gereken nitelikte mi? • Eksik olan ne? 77 EVE DÖNÜŞ Özellikle son soruya vereceğiniz cevap çok önemli. Cevabın somut olmasına dikkat edin. Somut olarak eksikliği belirleyiniz. Örneğin, broşürde otel odalarında TV görünüyordu, ama sizin odanızda yok. 152.Belirlediğiniz eksikliğin giderilmesini isteyin. Bu isteğinizi öncelikle eksikliğin yaşandığı tesis işletmesinden ya da rehberinizden istemek yerinde olacaktır. İsteğinizin karşılanmaması halinde bunun yazılı olarak kendinize bildirilmesini sağlayın. 153.Eksikliği en kısa sürede seyahat acentanıza bildirin. Eksikliği, açık ve somut olarak derhal seyahat acentanıza bildirin. Telefon, faks ile veya seyahat acentanızı temsil eden rehberinize yapacağınız bildirim sonucunda eksikliğin giderilmesi sağlanacak ya da bu eksikliğin sorumlusuna yapılacak ödemeden gerekli kesinti yapılacak ve bu bedel size ödenecektir. Unutmayın, seyahat acentanıza bildirmeden, eksikliği tesise ekstra bir bedel ödeyerek gidermeye çalışmanız halinde, bu bedelin size aynen geri ödenmesi ciddi gecikmelere yol açabilir. Çünkü, siz bu durumda eksikliğin sorumlusundan bu bedelin tahsilini güçleştirmiş olursunuz. 154.Seyahat acentanızla görüşmeden tesisi terk etmeyin. Tesis, sizin kalamayacağınız kadar kötü durumda ya da tesis dolu olduğu için sizi alamıyor. Seyahat acentanızla görüşmeden kendi başınıza hareket etmeyin. Seyahat acentanız ihbarınız sonucu çözüm üretecektir. Bu çözüme uygun davranın. Bu sorun nedeniyle uğradığınız sıkıntıya ilişkin haklarınız yok olmayacaktır. Size önerilen çözüm üretilmedi ise siz kendi başınıza hareket edebilir ve zararınızın tazminini isteyebilirsiniz. 78 155.Rahatsızlığınızı belgeleyin. Sizi rahatsız eden her şeyi, açık olarak yazdığınız bir tutanağı bu hususları gören kişilere imzalatın. Özellikle tesis işletmecisi ve seyahat acentası temsilcisinin imzaları bulunması yerinde olacaktır. Tutanağın bir suretini saklayın ve diğer suretini seyahat acentanıza mümkünse tatil bitmeden veya en geç tatil bitiminden sonraki bir hafta içinde teslim edin. 156.Seyahatinizde size sunulan hizmetlerde bir eksiklik olduğunda turu reddetme, şikayet veya tazminat haklarınızı kullanabilirsiniz. Sözleşmeye taraf seyahat acentası sözleşmeden doğan yükümlülüklerin gereği gibi ifa edilmemesinden dolayı sorumludur. Ancak sözleşmenin gereği gibi ya da hiç ifa edilmemesi tüketicinin kusuruna veya mücbir bir sebebe 79 EVE DÖNÜŞ dayanıyorsa, seyahat acentası sorumlu tutulamaz. Tur sırasında, seyahat acentasının sözleşmenin esaslı unsurunu oluşturan hizmetlerden bir veya birkaçını sağlamaması ya da sağlamayacağının anlaşılması durumunda; seyahat acentası, turun devam etmesi için tüketiciye ilave maliyet getirmeyen eşdeğerde alternatif düzenlemeler yapar ve sözleşmede yer alan hizmetler ile sunulan hizmetler arasındaki farkı tazmin eder. Söz konusu düzenlemeleri yapmak mümkün değilse, ya da bunlar haklı nedenlerle tüketici tarafından kabul edilmez ise; seyahat acentası tüketicinin hareket yerine veya kabul edeceği herhangi bir dönüş noktasına geri dönmesi için eşdeğerde ulaşım imkanı sağlar. Tüketicinin yaptığı tüm ödemeleri 10 gün içinde iade eder ve gerekli hallerde tüketicinin zararını tazmin eder. İster seyahatinizi yarıda keserek ister tamamladıktan sonra, geri döndüğünüzde, elinizdeki belgelerle, sizi tatmin edecek yanıtı alana kadar sırasıyla turu satın aldığınız seyahat acentasına, TÜRSAB’a ve bulunduğunuz ildeki Tüketici Sorunları Hakem Heyetine başvurabilirsiniz. Tüketici dernekleri ise her aşamada başvurabileceğiniz ve destek alabileceğiniz kurumlardır. 157.Seyahatinizde rehberinizle ilgili bir sorununuz olmuşsa veya rehberiniz lisanslı değilse neler yapacaksınız? Turu satın aldığınız seyahat acentasına, TÜRSAB’a ve bulunduğunuz ildeki Tüketici Sorunları Hakem Heyetine başvurabileceğiniz gibi turist rehberlerinin kendi örgütlenmeleri doğrultusunda Turist Rehberleri Birliği (TUREB)’ne de elinizdeki belgelerle gidebilirsiniz: www.tureb.net Tel: 212-292 0520 80 81 B E Ş İ N BCA Şİ V U R UB B Ö İ L GL İ LÜE RMİ Başvuru Bilgileri Seyahat Acentaları Seyahat acentaları kâr amacıyla turistlere ulaştırma, konaklama, gezi, spor ve eğlence sağlayan, onlara turizmle ilgili bilgiler veren, bu konuya ilişkin tüm hizmetleri gören ve turizm ekonomisine ve genellikle ödemeler dengesine katkıda bulunan ticari kuruluşlardır. Seyahat Acentalarının Kuruluş ve İşleyişi Seyahat acentaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın vereceği işletme belgesi ile kurulurlar. Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklıdır. Gruplandırma Seyahat acentaları gördükleri hizmetlere göre üç grupta toplanırlar: 1. “A” grubu seyahat acentaları: TÜM seyahat acentalığı hizmetlerini görürler. 2. “B” grubu seyahat acentaları: Uluslararası kara, deniz ve hava ulaştırma araçları ile (A) grubu seyahat acentalarının düzenleyecekleri turların biletlerini satarlar. 3. “C” grubu seyahat acentaları: Yalnız Türk vatandaşları için yurt içi turlar düzenlerler. 82 “B” ve “C” grubu seyahat acentaları kendi hizmetleri dışında kalan diğer seyahat acentalığı hizmetlerini göremezler. Ancak kendilerine (A) grubu seyahat acentalarının verecekleri hizmetleri görürler. Yabancı uyruklu seyahat acentaları yurtdışına tur tertip edemezler. “A” grubu seyahat acentaları, yurt dışına tertipleyecekleri turlarda kara ulaştırma araçlarını kullanmak istedikleri takdirde, kendilerinden dış hatlara karayolu ile yolcu nakliyatı ruhsatnamesi istenmez. Ancak, aracın Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca tespit edilen vasıflara uygunluğu aranır. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) 1618 sayılı yasaya istinaden 1973 yılında kuruldu. Tüm seyahat acentaları, TÜRSAB üyesi olmak zorundadır. TÜRSAB şu anda 4000’i aşan üyesiyle dünyanın en büyük 5. birliğidir. 83 BAŞVURU BİLGİLERİ Profesyonel Turist Rehberleri Yönetmeliğe uygun olarak rehberlik mesleğini icra etme yetkisini kazanmış, yerli veya yabancı turistlere, gezi öncesinde seçmiş oldukları dilde rehberlik eden, onlara tanıttıkları bölgenin kültürel ve doğal mirası ile ilgili bilgi aktaran, tur operatörü veya seyahat acentasının yazılı belgelerinde tanımlanan gezi programının, tüketici açısından satıldığı şekilde yürütülmesini sağlayan ve bu programı seyahat acentası adına yöneten kişiler Profesyonel Turist Rehberi olarak tanımlanır. Profesyonel turist rehberleri Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından belgelendirilir. Türkiye Cumhuriyeti sınırları dahilinde “Profesyonel turist rehberliği kimlik kartı olmadan rehberlik yapılamaz. Yapanlar hakkında 13/01/2007 tarih ve 5571 sayılı yasa ile değişik 14/09/1972 tarihli ve 1618 sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu ve diğer ilgili kanunlar uyarınca gerekli işlemler yapılır.” (Kültür ve Turizm Bakanlığı Profesyonel Turist Rehberliği Yönetmeliği Madde 31) “Seyahat acentaları, turlarda veya sadece tek bir otelde konaklamayı ve konaklanacak otele ulaşımı içerenler hariç olmak üzere paket turlarda; paket tur veya tur başına kırkbeş kişiye kadar en az bir rehber bulundurmak; tek araç kapasitesi kırkbeş kişiyi aşan araçlarda bir rehber bulundurmak; turistlere, rehberler dışında herhangi bir kimse vasıtasıyla Türkiye’nin tarihi, doğası, kültürü ve turizmi ile ilgili rehberlik faaliyeti niteliğinde bilgi vermemekle yükümlüdürler.” (1618 Sayılı Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanunu Madde 10/a) Profesyonel turist rehberi olabilmek için üniversitelerin “Turist Rehberliği” bölümünü bitirmek, ya da Bakanlık tarafından açılan kurs ve sınavlarda başarılı olmak gerekir. 84 Profesyonel turist rehberi seyahatinizde size neler sağlar? • Hizmet kalitesini kontrol edebilirsiniz. • Edineceğiniz bilgilerin doğru ve güncel olduğuna güvenebilirsiniz. • İletişim konusunda güçlük çekmeyeceksiniz. Profesyonel rehber grupla nasıl iletişim kuracağı konusunda eğitim alır. Gerekiyorsa esneklik gösterebilecek ya da değişen koşullara grubun uyumunu sağlayabilecektir. Grup içinde sorun daha az olur, ya da olsa bile kısa sürede çözülür. • Profesyonel rehber, turun ve seyahati satın aldığınız acentanın toplam kalitesinin de bir işaretidir. • Bakanlık ve meslek kuruluşları tarafından yapılan denetimlerle karşılaşabilirsiniz ve rehberiniz hakkında tutanak düzenlenmesi hiç de hoş değildir. • Resmi görevlilerle çözümlenmesi gereken bir durum ortaya çıktığında (hırsızlık vb) profesyonel bir rehber yasadışı konumda olmadığı için krizi çok daha iyi yönetebilecektir. • Tur için ödediğiniz para, profesyonel rehberlik hizmetini de kapsar. Belgesiz rehberlik söz konusu ise size vaat edilen hizmet sunulmamış demektir. • Profesyonel rehberin seyahat boyunca bağlı olduğu acenta kadar gruba karşı da sorumlulukları bulunur. Yükümlülüğünü yerine getirmemişse hakkınızı arayabilirsiniz. • Tur boyunca zamanınızı iyi kullanmış olacak, para/zaman açısından dezavantajlı olmayacaksınız. • Yabancı ziyaretçiler söz konusu ise ülkemiz en iyi biçimde temsil edilmiş olacaktır. Kaçak rehberlik yasadışıdır ve tüketici haklarını hiçe sayar. Rehberinizin lisanslı olmaması durumunda ya da rehberinizle ilgili yorumlarınız için lütfen aşağıdaki adreste yer alan Rehber Değerlendirme Formunu doldurunuz: http://www.tureb.net/tuketicihaklari 85 BAŞVURU BİLGİLERİ Oteller Türkiye http://www.turob.org http://www.hotelguide.com.tr http://www.hotel-d.com http://www.hotelbul.com Uluslararası http://www.hotel-base.com http://www.hotel-r.com http://www.citybreaksguide.com http://www.hotels-tours.com http://www.expedia.com Seyahatle İlgili Faydalı Web Adresleri Turizm ve Kültür Bakanlığı www.turizm.gov.tr adresinde “Seyahat Kılavuzu” menüsü TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) www.tursab.org.tr adresinde “Tüketici Bilgileri” menüsü Türkiye’nin Yurtdışındaki Temsilcilikleri http://www.mfa.gov.tr/MFA_tr adresinde “Dış Temsilciliklerimiz” menüsü CNN Travel Guide http://www.cnn.com/TRAVEL 86 Sağlıkla İlgili Bilgiler Türkçe Sağlık Bakanlığı http://www.saglik.gov.tr Türk Tabipleri Birliği http://www.ttb.org.tr Türkiye Diyabet Vakfı http://www.turkdiab.org Türk Kalp Vakfı http://www.tkv.org.tr Seyahat Sağlığı Kliniği http://abone.turk.net/travmed Uluslararası International Society of Travel Medicine http:///www.istm.org Center for Disease Control http://www.cdc.gov International Association for Medical Assistance to Travellers http://www.iamat.org Society for the Advancement of Travel for the Handicapped http://www.access-ability.org/travel.html Society for Accessible Travel & Hospitality http://www.sath.org 87 BAŞVURU BİLGİLERİ Giyim Beden Ölçüleri Burada verilen ölçüler genel bilgi içindir. Üretici ülke veya firmaya göre farklılıklar gösterebilir. A: ABD J: JAPONYA İ: İNGİLTERE G: GENEL ERKEK A J İ G Ceket 38S A6 385 48-6 Palto 39R A7 39R 50-6 Kazak 38E SAB4 38ES 44-4 39S AB5 39S 46-4 40S AB6 40S 48-4 41R AB7 41R 50-4 15 ¾ 40 15 ¾ 40 16 41 16 41 16 ½ 42 16 ½ 42 17 43 17 43 17 ½ 44 17 ½ 44 18 45 18 45 8 25 6½ 41 8½ 26 7 42 9 26 ½ 7½ 42 9½ 27 8 43 10 27 ½ 8½ 43 10 ½ 28 9 44 11 28 ½ 9½ 44 11 ½ 29 10 45 12 29 ½ 10 ½ 46 Gömlek Ayakkabı 88 KADIN A J İ G Elbise 8 7 10 38 Takım 10 9 12 40 Manto 12 11 14 42 14 13 16 44 16 15 18 46 18 17 20 48 Kazak 10 M 34 40 Bluz 12 M 36 42 14 L 38 44 16 L 40 46 18 LL 42 48 20 LL 44 50 5 22 ½ 3½ 34 ½ 5½ 23 4 35 6 23 ½ 4½ 35 ½ 6½ 24 5 36 7 24 ½ 5½ 37 7½ 25 6 38 8 25 ½ 6½ 38 ½ 8½ 26 7 39 9 26 ½ 7½ 39 ½ 10 27 8 40 Ayakkabı Çevirme Tabloları TERMOMETRE (Fahrenhayt dereceyi Santigrat’a çevirmek) Fahrenhayt değerden 32 çıkartın. Kalanı 9’a bölün, 5 ile çarpın ya da daha pratik bir yol olarak ikiye bölün, santigrat karşılığını bulacaksınız. Örneğin, 25 santigrat, 77 derece Fahrenhayt’tır, ya da yaklaşık 80 derece Fahrenhayt. UZAKLIK (kilometre ile mil) 1 mil yaklaşık olarak 1.6 kilometredir. Yani 10 mil = 16 km, 100 mil = 160 km 1 km = 0.62 mil, 100 km = 62 mil. 89 BAŞVURU BİLGİLERİ Ağırlık ve Diğer Ölçüler -DEN -YE çevirmek - ile için çarpın cm inç 0.394 inç cm 2.54 feet (fit) metre metre ABD galonu 0.305 feet (fit) litre 3.281 3.785 Litre ABD galonu 0.264 Gram ons 0.035 Ons gram 28.35 Mil kilometre 1.609 Kilometre mil 0.621 Uluslararası Zaman Dilimleri Haritası http://www.timeanddate.com/worldclock Kredi Kartları Merkezleri Yurt dışındayken kredi kartınız çalınır, kaybolur veya bozulursa bilgi alabileceğiniz adresler: VISA http://www.visa.com MASTERCARD http://www.mastercard.com AMEX http://www.americanexpress.com DINERS CLUB http://www.dinersclub.com 90 Bahşiş Tablosu Ülke Restoran Taksi Berber/ Kuaför Küçük Hizmetler AVUSTRALYA Hesaba dahil ama %5-10 isteğe bağlı ekstra %10 1.00 Av.$ 1.00 Av.$ BREZİLYA (Hesaba dahil değilse) %10 %10 %10 %10 MISIR (Hesaba dahil değilse) %10 Yok %10-20 25-50 piaster (kuruş) ALMANYA Hesaba dahildir ama garson için bozuk paraları masada bırakın %10 0.50-1.50 EURO 0.50-1.00 EURO HONG KONG (hesaba dahil değilse) %15 %10 %10-20 2 HK$ MEKSİKA %15 İsteğe bağlı %10 PORTEKİZ (asla hesaba dahil değildir) %5-10 %5-10 100-500 escudo 100-200 escudo RUSYA (hesaba dahil değilse) %1015 %10-15 %10-15 20 kopeks (kuruş) İSPANYA Hesaba dahildir ama ekstradan %5-10 masaya bırakılır %10-15 %10-15 10-25 peseta İSVİÇRE Hesaba dahildir %15 %15 yok İNGİLTERE (hesaba dahil değilse) %1015 %10-15 %10-15 1.00 pound 50-100 peso 91 NOTLAR 92 93 NOTLAR 94 95 NOTLAR 96 97 NOTLAR 98