Ağız_Mide - Histoloji ve Embriyoloji
Transkript
Ağız_Mide - Histoloji ve Embriyoloji
• KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ • KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU • http://histolojiembriyoloji.tripod.com/ • Dr. Sibel Köktürk SİNDİRİM SİSTEMİ BÖLÜMLERİ • • • • • • • • • • • • • • • • • • 1. Ağız 2. Yutak (farinks) 3. Yemek borusu (özefagus) 4. Mide 5. İnce barsaklar - Duodenum - Jejenum - İleum 6. Kalın barsak (kolon-rektum) - Çıkan (assendan) kolon - Yatay (transvers) kolon - İnen (dessendan) kolon - Sigmoid kolon - Rektum ve anüs 7. Sindirime yardımcı olan diğer organlar Karaciğer Safra kesesi Pankreas SİNDİRİM • Sindirim ağızda çiğneme ile baş lar. Dişler mekanik olarak tükrük ise kimyasal olarak sindirime başlar. Tükrük amilaz olarak adlandırılan bir enzimi yapar. Ağızda iyice parçalanan besin maddeleri özofagus’a gider. (Agızda başlar) (ince barsakta devam eder) DİŞLER Lingual Lipaz Trigliseritleri; yağ asidi ve 1,2diasilgliserol’e parçalar TÜKRÜK BEZLERİ Tükrüğün Görevleri • • • • • • • • 1- Ağız boşluğunu nemlendirmek 2- Gıdaları ıslatarak lokma halinde yutulmasını kolaylaştırmak 3- Tat duyusunun alınması 4- Vücut sıvı dengesinin korunması (aldesteron ve vasopressine duyarlı, salivanın azalması ve su içme gereksinimi) 5- Sindirim; Karbonhidratların sindirilmesi (Amilaz nişastaya etki ederek onu maltoz ve dekstrine parçalar). Lingual lipaz ise yağ yıkımından sorumludur. Ebner bezlerinden salgılanan lingual lipaz trigliseritlerin yaklaşık %30’unu sindirime ugratır. 6- Oral floradaki bakteriyel florayı kontrol eder. Lizozim, sekretuar IgA, ve tükrük peroksidazı tükrüğün antibakteriyel özelliklerinde önemli rol oynar. Ağız içini bazik değerde tutar. 7- Konuşmaya yardım eder 8- Enamel onarımı ve yeni diş mineralizasyonu, tükrük yüksek düzeyde kalsiyum ve fosfat içermektedir. Ağız Sağlığı Bozuklukları • -Tat alma kusuru -Ağız kuruluğu -Mukozit -Gingivit -Yutma güçlüğü -Trismus -Diş hasarları • • • • Gün boyunca soğuk içecekler yudumlamalı -Karbonatlı içecekler kuru ağzın rahatlamasında etkili olabilir -Şekersiz sakızların çiğnenmesi -Sert limonlu şekerlerin ağızda eritilmesi -Buhar ile odanın nemlendirilmesi -Yapay tükrük preparatlarının kullanılması(karboksimetilsellülöz ve mucin) Vitamin C tükrük akımını stimüle eder Pilocarbin, Parasempatik sinirleri etkileyerek tükrük Salımını artırır Akupunktur, Tükrük artışını artırır SOLUNUM SİSTEMİNE AİT YAPILAR (EK BİLGİ) Epiglottis, Farinks, Larinks • Yutma sırasında akciğerlere giden açıklığı epiglottis kapatır. Kırmızı:Hava Yeşil:Besin • Kıkırdak yapıdaki gırtlak (larinks) kapağının(epiglottis) en önemli iş levi, yutma sırasında yiyeceklerin gırtlağa (larinks) v e d e v a m ı olan soluk borusuna (trakea) gitmesini engellemektir. Yiyecekler dilin hareketleriyle ağız boş luğunun arkasına doğru itilirken epiglottis arkaya doğru itilir. Bu ş ekilde larinks giriş i kapatılarak, yutak (farinks) kaslarının da kasılmasıyla yiyeceklerin arkaya, yemek borusuna (ösofagus) doğru kayması sağlanmış olur. LARİNKS • Cricoid kıkırdak: Halka kıkırdak, trakeanın üstünde yer alan, throid kıkırdağı ile eklem yapan larinks’in en sağlam ve kalın kıkırdağı. • Arytenoid kıkırdak: cricoid kıkırdak üzerinde oturan 1 çift piramid şeklinde kıkırdak. • Corniculate kıkırdak: arytenoid kıkırdakların tepesinde bulunan küçük elastik kıkırdaklar. • Epiglottis: ayakkabı çekeceği şeklinde elastik kıkırdaktan oluşan larinks giriş kapağı • Glottis: Plika vocalisler ile bunların arasındaki rima glottisden (aralık) oluşan sesi üreten bölüm FARİNKS (YUTAĞIN)’ İN GÖREVLERİ • 1- Agizla alinan besinleri düzenli araliklarla yemek borusuna iletmek. 2- Burunla alinan havayi soluk borusuna iletmek. 3- Alinan besin ve solunum havasindaki mikroorganizmalara karsi bagisiklik sistemini uyarmak. Özofagus • • • • • • • • • • • • 23-26 cm uzunluğunda müsküler tüp. Krikoid kıkırdağın altından 6.boyun omuru hizasından Başlar, midenin kardiasında sonlanır. Müköz ve seröz salgı yapan özofagial bezler vardır (l.propria ve subukozada). Ağızda başlayan nişasta sindirimi devam eder. Organın yapısında enzim içeren salgılar üretilmez. Özofagus Kanserleri • Skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom özofagus karsinomunun en çok görülen iki tipidir. En sık görülen özofagus kanseri tipi skuamöz hücreli kanserdir. MİDENİN VÜCUTTA YERLEŞİMİ • • Özafagus, orta hattın ykl 3 cm solundan, 6. kosta arkasından (T10 seviyesine uyar) diaframı deler ve 7. kosta’dan itibaren m i d e b a şlar. Midenin sol kenarı özafagus’un bittiği noktadan itibaren 5. kostaya kadar yükselerek genellikle hava ile dolu olan fundus’u oluşturur. pilor, pozisyona, hastanın vücut yapısına ve mide içeriği n e g öre ço k d e ğişken bir seyir göstererek uzanır. Ayakta duran bir şahısta pilor 3-10 cm aşağıya doğru yer değiştirebilir, midenin antrum bölümünde bu aşağıya doğru yer değiştirme (özellikle mide dolu olduğunda) daha belirgindir; midenin bu bölümü umbilicus altına hatta pelvise kadar inebilir. Yumuşa k y a p ısı nedeniyle, dolu olduğunda dahi mideyi hissedebilmek güçtür. ‘nin Yapısı Ruga:uzamına kıvrımlar Midenin Görevleri • 1- Geçici depolama: Mide öz suları ile karışmış yarı sindirilmiş içeriğe kimus denir. Kimus şeklinde geçici olarak depolama. • 2- Sindirim: Midede sadece proteinlerin sindirimi olur. Amilaz ve gastrik lipaz (trigliseritlerin sindirimi) asidik ortam olduğu için etkisizdirler. Midede karbonhidratların ve yağların sindirimi ortamın asidik olmasından dolayı gerçekleşmez. • 3-Mide Duvarının korunması: Bakteri ve mikroorganizmaların öldürülmesi. Mukus ve Bikarbonat sayesinde mide duvarı asitten korunur. Protein Sindirimi • Protein sindirimi midede başlar. • Pepsinojen gastrik HCl ile aktif hale (pepsin) dönüşür. • Pepsinin sindirim ürünleri değişik büyüklükteki polipeptidlerdir. • Asit salgısı (HCl), protein sindirimine yardımcıdır. Midede proteinleri peptidlere parçalayan enzim pepsin dir. Pepsin ise ancak HCl varlığında pepsinojenden oluşmaktadır. Nervus Vagus'un uyarılması (parasempatik etki), mideden gastrin salgılanması, midenin asit salgısını artırmaktadır. • • • • • 1.İstmus mukus hücreleri-nötral mukus ve bikarbonat salgılar 2.Boyun mukus hücreleri-asidik mukus ve bikarbonat salgılar 3.Parietal hücreler-HCl ve intrinsik faktör 4.Esas hücreler-pepsinojen ve lipaz 5.Enteroendokrin hücreler (hormon salgılayan hücreler) Mide Hücreleri G hücresi: Gastrin (motiliteyi, HCl ve pepsin salgısını arttırır) D hücresi: Somatostatin (Gastrini ve motiliteyi inhibe eder) D1 hücresi (ve sinir uçlarında): Vazoaktif intestinal polipeptit (HCl inhibe eder ve kan damarlarında dilatasyon) Enterokromafin (arjantafin) hücre: 1.Serotonin vazokonsriktör, kas kasılmasında artış Glukagon: Midede A hücreleri tarafından (Ayrıca Pankreasdan salgılanır). P maddesi: Gİ yoldaki endokrin h ü c r e l e r d e n . İ n c e b a r s a k motilitesini arttırır. Histamin: HCl asit salgısını arttırır. Midedeki HCl nerde yapılıyor? Hücre içinde mi hücre dışında mı? Hücre içinde ise HCl zara veya sitoplazmaya zarar vermez mi? • H20 + C02 à H+ (proton) + HC03 – (Kandan C02 alınır) KAH (Karbonik anhidraz) Apikal yüzde; H+ mide lümenine salınır Parietal hücrenin bazolateral yüzünde; HCO3interstisyel sıvıya ve kapillerlere (kana) verilip; hücre içine Cl- alınır. Parietal hücreden salgılanır Vitamin B12’nin ileumdan emilebilmesi için mideden salınan İntrinsik Faktör e ( İF) ihtiyaç vardır. Barsaklarda aşırı bakteri üremesi sonucu B12 nin aşırı yıkılması, terminal ileuma ait bozukluklar veya terminal ileumun çıkarılmış olması, İF eksikliği vitamin B12 eksikliğine yol açabilir. (HCl) Mide Kaynaklı Hormonlar • Somatostatin- Gastrin ve Motilite (kas kasılması) inhibisyonu (D hücrelerinden) • Gastrin-HCl ve pepsin artışı, Motilite artışı (antrumdaki bezlerde bulunan G hücreleri tarafından üretilir). • Serotonin- Vazokonstriktor ve Motilite artışı (Enterokromafin (arjantafin) hücrelerden ve sinir uçlarından) • Vazoaktif intestinal polipeptit: D1 hücresi ve sinir uçlarından salgılanır. HCl inhibe eder ve kan damarlarında dilatasyon Glukagon: Midede A hücreleri tarafından (Ayrıca Pankreasdan salgılanır). P maddesi: Gİ yoldaki endokrin hücrelerden. İnce barsak motilitesini arttırır. Histamin: HCl asit salgısını arttırır. Mideyi Etkileyen Mide Hastalıkları Mide polipleri Malign Lezyonlar 1. 2. 3. 4. Adenokarsinom Lenfoma Karsinoid tümörler Stromal tümörler Helicobacter Pylorii • Gram negatif bir basildir. • Sporsuz, spiral şekilli gram (-) çubuklardır. Flagella ile motilite yeteneği mukusda yüzmeyi sağlar. Adezyon yoluyla epitele tutunur. • Yol açtığı hastalıklar: • Gastrit Mide ve duedonum ülserleri Gastrik adenokarsinoma Helicobacter Pylorii Testleri • Peptik ülser (PÜ) asid ve pepsinin zararlı etkisi ile mide ve duodenum mukozasında oluşan, muskülaris mukozayı geçen, sınırları belirli doku kaybıdır. Ülserli Mide NSA-nonsteroidal anti-inflammatory REFLÜ