„Ich kann zwei* Sprachen”
Transkript
„Ich kann zwei* Sprachen”
„Ich kann zwei* Sprachen” Spielend Sprachen lernen mit Immersion im Kinderalter зможности все младенцы, дети и подростки должны получить You must decide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequ s de l’importance préventives pour s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les des You must decide yourself much will eux-mêmes beinformation given toet your child. But only if youaccès have adequate schild. de l’importance des préventives pour les etbequ’ils t autres will be aaient position to make right decision. must decide yourself how much will beetdecide given to your child. But only you You must yourself how much willifet be given toadequate your But only youhow have adequate зможности все младенцы, дети иdoğru подростки должны aboutchild. will youyou inifainyou position make thethe right decision. kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bupour You must decide yourself how much will be given to your But only have to adequate autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents eux-mêmes ethave pour les autres etinformation qu’ils ai-if сти все младенцы, дети и подростки должны получить aux Tous les enfants et adolescents devraient si possible être contre les about will you be in a positionbroşür to make the right decision. получить зможности все младенцы, дети и подростки должны получи size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve ent accès aux Tous les enfants et adoles- зможности все младенцы, дети и подростки должны получить doğru ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu doğru ancak bilgilendirilmiş olanlar Bu зможности все младенцы, дети имладенцы, подростки должны получить de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les You must decide yourself how kararı much will иbeподростки given to your child. ButYou only if you haveyourself adequate must decide how kararı muchполучить will beyeterince given to your child. But only if youverebilir. have adequa зможности все дети должны doğru ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu все младенцы, дети и kararı подростки должны You must decide yourself how much will be given to your But only ifdecide you have adequate cents devraient siдолжн possible être contre leschild.зможности все дети broşür иve подростки должныmümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve broşür size yantoзможности etkileri hakkında bilgi verecek tres et qu’ils aient accès aux Tous lesиenfants et adolescents You must yourself how much will be your child. But only if youмладенцы, have adequate жности все младенцы, дети подростки получить information aboutдолжны willaşıların yougiven be mümkün intoa position make the right decision. information aboutsize willaşıların you be in a position to make the right decision. зможности все младенцы, дети и подростки broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve получить получить devraient si possible être contre les tereddütlerinizi a informationдети aboutи подростки will you be inдолжн a position to make the right decision. tereddütlerinizi a information about will you be in a position to make the right decision. можности все младенцы, получить получить tereddütlerinizi a *drei Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V. т $IE&ACHZEITSCHRIFTF~RFR~HES%NGLISCHLERNEN¯ MITVIELFiLTIGEN-ATERIALIEN !UFEINEN"LICK Ë Ë Ë Ë Ë ORIGINELLE)DEENF~RALTERSGEMiEN5NTERRICHT -ATERIALIENF~RAUFGABENORIENTIERTES UNDENTDECKENDES,ERNEN AUTHENTISCHE3PRECHANLiSSE KOMMENTIERTE!RBEITSBLiTTER UMFANGREICHES:USATZMATERIALAUFEINER#$2/INJEDER!USGABE¯KOSTENLOS 4HEMEN Ë Ë Ë Ë -YBODYANDHEALTH .UMBERSANDSHAPESAROUNDUS &ARM 7INTER 3ICHERN3IESICHEINE!USGABEVON4AKEOFF )NFORMATIONENUND"ESTELLUNG "ITTENENNEN3IEDAS3TICHWORTÂ!NZEIGE4AKEOFF± WWWTAKEOFFWESTERMANNDE Wenn Sie nach Erhalt des kostenlosen Probeheftes Take off! weiterbeziehen möchten, brauchen Sie nichts zu tun. Sie erhalten Take off! regelmäßig alle 3 Monate ein Jahr lang zum günstigen Jahresabonnementpreis von 32,00 ` für Privatpersonen, 64,00 ` für Schulen/Institutionen, 22,00 ` für Studierende/Referendare (bei Vorlage einer entsprechenden Bescheinigung), alle Preise zzgl. 1,10 ` Versandkosten pro Heft. Wenn Sie Take off! nicht weiterbeziehen möchten, teilen Sie uns dies bitte spätestens 10 Tage nach Erhalt des kostenlosen Probeheftes schriftlich mit und für Sie ist alles erledigt. KOSTENLOS UNTER4ELEFON 4ELEFON 4ELEFAX %-AILABOBESTELLUNG WESTERMANNDE то приводят к Inhalt 5 6 7 9 10 12 14 16 17 18 20 22 23 24 25 26 28 32 34 40 45 46 48 48 Wozu diese Broschüre? Zwei Sprachen sind ein Geschenk Immersion – die weltweit erfolgreichste Methode für Fremdsprachen Die Vision von mehrsprachiger Erziehung Immersion in Krippe und Kindergarten Immersion in der Grundschule Altenholz/Kiel: Verbund von bilingualer Kita und bilingualer Grundschule Wie entwickelt sich die Muttersprache? Wie entwickeln sich die Inhalte der Schulfächer? Wie weiter nach der bilingualen Grundschule? Prof. Petra Burmeister: Übergang von der Grundschule zur weiterführenden Schule Zu Hause Zwei Sprachen gleichzeitig lernen oder nacheinander? Blick über den Tellerrand Jedes Kind kann Sprachen lernen Prof. Henning Wode: Die erste Sprache als Wegbereiter der zweiten Fazit, Zusammenfassung für Schnell-Leser Anforderungen an pädagogisches Personal Welche Rolle spielt das Alter bei Fremdsprachen? Interview mit Prof. Thorsten Piske Zu den Experten Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen FMKS e.V. Impressum Antrag 3| sс к b н птF c Medienkiste Mehrsprachigkeit Bücher, Spiele und CDs in über zehn verschiedenen Sprachen zum Anschauen und Ausprobieren! Sie können die Medienkiste für 4 bis 6 Wochen gegen Versandzuschuss bestellen bei: E-Mail a.stock@book-fair.com. Mehr Information im Internet: www.litprom.de/132.html © Simone Peters, Pixelio Die Medienkiste Mehrsprachigkeit ist eine Gemeinschaftsproduktion von • Eulenwolf Verlag für Leseförderung, www.eulenwolf.de • Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen FMKS e.V., www.fmks.eu • litprom | Gesellschaft zur Förderung der Literatur aus Afrika, Asien und Lateinamerika e.V., www.litprom.de Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V. sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les ны зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a Wozu diese Broschüre In dieser Broschüre erfahren Sie etwas darüber, wie Kinder Sprachen gut lernen können, dies kindgerecht und ohne Überforderung. Wir informieren Sie darüber, wie bilinguale (zweisprachige) Krippen, Kindergarten und Schulen arbeiten. Sie lernen den Unterschied zwischen der Methode „Immersion“ und fremdsprachlichen Spielstunden im Kindergarten beziehungsweise Immersion und herkömmlichem Fremdsprachenunterricht in der Schule kennen. Andere Länder machen mit der Methode Immersion seit vielen Jahren gute Erfahrungen. In Deutschland wird das Immersionsverfahren erst langsam bekannt. Der Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen FMKS e.V. möchte deswegen die Immersion genauer vorstellen. Vielleicht fragen Sie sich, ob ein Kind schon früh mit einer Fremdsprache Kontakt haben sollte. Antworten darauf finden Sie im Interview: „Welche Rolle spielt das Alter beim Sprachenlernen?“ Diese Broschüre behandelt auch folgende Fragen: „Lernt mein Kind gleichzeitig gut Deutsch beziehungsweise seine Muttersprache? Versteht es die Inhalte in den Schulfächern, wenn der Unterricht in einer Fremdsprache stattfindet? Wie können Kinder in der Muttersprache und in zwei Fremdsprachen ein hohes Niveau erreichen?“ Immersion ist die weltweit erfolgreichste Methode, um Fremdsprachen zu lernen 5| s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Zwei Sprachen sind ein Geschenk Was die Europäische Union EU zur Mehrsprachigkeit fordert Zu einer zeitgemäßen Bildung gehören berufstaugliche Fremdsprachenkenntnisse in mehreren Sprachen |6 Mehrsprachigkeit gewinnt immer stärker an Bedeutung. Die EU-Staats- und Regierungschefs haben 2002 in Barcelona vereinbart, dass jeder EU-Bürger seine Muttersprache plus zwei Fremdsprachen auf hohem Niveau beherrschen lernen soll. Davon sind die meisten deutschen Schulabgänger heute noch weit entfernt. Dabei gelten Fähigkeiten wie die volle Kommunikationsfähigkeit in mehreren Sprachen und interkulturelle Kompetenzen mittlerweile als Schlüsselqualifikationen. Für den Einzelnen bringen mehrere Sprachen Pluspunkte bei Bewerbungen sowie im Beruf und eröffnen persönlich neue Perspektiven und Chancen. Mehrsprachige Menschen können mit Menschen anderer Länder kommunizieren, haben beispielsweise Zugang zum fremdsprachlichen Film, Theater, zu fremdsprachlicher Literatur. Mehrsprachigkeit erfüllt eine wichtige Voraussetzung für Frieden und Toleranz. sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les ны зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a Immersion – die weltweit erfolgreichste Methode für Fremdsprachen Sinngemäß übersetzt meint Immersion „Eintauchen“ oder „Sprachbad“. Bei Immersion ist die Fremdsprache die Arbeits- und Umgangssprache. Die Kinder erhalten bei Immersion also keinesfalls herkömmlichen Sprachunterricht, wie viele Erwachsene ihn aus ihrer Schulzeit kennen. Vielmehr erleben Kinder die Fremdsprache im Alltag in Krippe, Kindergarten und Schule. Sie verbringen viel Zeit mit der Sprache. Die Fremdsprache ist dabei immer mit Handeln und Dingen verknüpft, die für Kinder bedeutungsvoll und interessant sind. Fremdsprachen werden gut gelernt, wenn der Sprachkontakt intensiv ist und lange und kontinuierlich anhält. Das erforderliche Ausmaß lässt sich nur mit der Immersionsmethode erreichen. Wie Spracherwerb gut gelingt… 7| s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc You must decide yourself how much protection will verecek be given tove your child. But only if you have adequate information about protective vaccinations will you be in a position to make the right decision. This b broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi „Ich fand es sehr gut, dass wir ab dem 1. Schultag schon in der 1. Klasse fast alle Fächer auf Englisch hatten. Ich habe schnell Englisch gelernt. Es ist mir nicht schwer gefallen, Englisch zu sprechen. Ich fand ́es nur positiv.“ © Stephanie Hofschlaeger, Pixelio Ines, 13 Jahre |8 sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzuisnetherefore ölçüde koruyacağınıza kararı korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a brochure intended to explain thekendiniz possibleveriyorsunuz. side effects ofFakat vaccinations Die Vision von mehrsprachiger Erziehung Wenn sich Menschen die beste Förderung vorstellen, um Fremdsprachen zu erwerben – was fällt ihnen dazu ein? Möglichst früh müsste sie beginnen, nicht erst in einer weiterführenden Schule. Authentisch soll sie sein, möglichst vermittelt durch Erzieher oder Lehrer mit muttersprachlicher Kompetenz. Intensiv sollte sie sein, am besten realisierbar durch Eintauchen in Sprache und Kultur des entsprechenden Landes für Jahre. Die eigene Muttersprache und die sozialen Bezüge sollten dabei nicht vernachlässigt werden. Soweit die Vision von optimaler mehrsprachiger Erziehung und Bildung. Konventionelle Unterrichtskonzepte, bei denen Kinder Fremdsprachen erst in der weiterführenden Schule oder mit geringer Intensität in der Grundschule lernen, vergeben Chancen. Am Beispiel an in Grenzregionen bilingual aufgewachsener Kinder kann jeder die Möglichkeiten früher Sprachförderung erkennen. Es mutet jedoch visionär an, ein allgemeines Erziehungs- und Unterrichtskonzept zu fordern, das dem Effekt eines Auslandaufenthalts nahe kommt – und das gleichzeitig im Rahmen von hiesigen Kitas und Schulen leicht sowie weitgehend kostenneutral anwendbar ist. Wie kaum ein anderes Konzept erscheint das Immersionskonzept für die frühe spielerische und doch nachhaltige Vermittlung von Mehrsprachigkeit geeignet. 9| s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк accès enfants et adolesdevraient possiblekararı être ent contre les aux Tous les зможности все младенцы, дети иsi подростки должны eux-mêmes et pour les autres et qu’ils aiancak bilgilendirilmiş verebilir. Bu You must decide yourself autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents informationdoğru about will you be inyeterince a position to make the rightolanlar decision. must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate зможности все младенцы, дети и подростки должн cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки Çocuğu devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür © Mike Frajese, Pixelio ide yourself how much protection willyou be given toayour child. But only ifthe youright have adequate information about protective vaccinations information about will bevraie in to make decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней,will в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част пт cents devraient être contre les rai enposition получить Çocuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fa broşür sizedecision. aşıların etkileri hakkında bilgi verecek veeffects of vaccinations m si possible be in a position to make the right Thismümkün brochure isyan therefore intended to explain the possible side Immersion in Krippe und Kindergarten Natürlicher Spracherwerb heißt: Ein Kind erschließt sich die Sprache eigenständig In bilingualen Krippen und Kindergärten spricht eine Erziehungskraft nach dem Prinzip „Eine Person - eine Sprache“ ausschließlich Deutsch, die andere Erziehungskraft ausschließlich die neue Sprache. Alles, was die fremdsprachliche Betreuungskraft sagt, verstärkt sie durch Mimik und Gestik. Dies kommt der Art und Weise nahe, wie Kinder ihre Muttersprache lernen. Hierbei ist es gleichgültig, ob es sich um die erste oder zweite Sprache handelt. „Nach etwa 6 Wochen im bilingualen Kindergarten kann der Tagesablauf bereits in der neuen Sprache bewältigt werden.“ Mit Immersion erschließen sich Kinder eine Fremdsprache Stück für Stück aus dem Zusammenhang. Dabei hat jedes Kind sein eigenes Tempo. Fehler gehören immer dazu und sind normal. Sie zeigen sogar an, welchen Sprachstand ein Kind erreicht hat. Wichtig ist, dass Kinder für sie bedeutungsvolle Dinge in einer reichhaltigen Sprache erleben und das über lange Zeit. In Krippe und Kindergarten lernen die Kinder vor allem die Fremdsprache verstehen. Es ist normal, dass sie die neue Sprache noch eher wenig sprechen. Immersion ist frei von Leistungsdruck und Zwang. Immersion ist keine Überforderung | 10 s de l importance des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents sсамих pour eux-mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к si possible contre les But only if you have adequate devraient si possible contre les You must decide yourself howabout much will willyou be given your child. information about how much will be given être to your child. But only if you have adequate information be in être atoposition to make the right decision. ны то приводят к получить les должны зможности все младенцы, дети и подростки получить possible être contre will you be in a position to make les doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkile kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar Bu broşür aşıların mümkün hakkında ver , enfants et adolescents si possible être vaccinés contre les maladies contre lesquelles il est conseillédoğru de se faire vacciner à size Hambourg. C’est ainsi que l’on parviendrayan àolanlar ce queetkileri ces verebilir. maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînent plus de dommages physiques ou même de bilgi décès. Certaines maladies peuvent même être éliminées unuzu ne ölçüdedoğru koruyacağınıza kararıdevraient kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılarverebilir. hakkında kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında verecek ve tereddütlerinizi aşma akat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca Die fremdsprachliche Betreuungskraft muss nicht zwingend die Fremdsprache als Muttersprache sprechen, also ein „native speaker“ sein. Aber sie sollte die Fremdsprache auf muttersprachlichem Niveau beherrschen. Hilfreich ist auch, wenn sie über Kenntnisse des Zweitspracherwerbs verfügt, weil sie sich dann besser auf die Situation der Kinder einstellen kann. Immersion ist nicht dasselbe wie einzelne fremdsprachliche (Spiel-) Stunden oder strukturierter Sprachunterricht. Zum einen ist die Zeit bei Spielstunden viel zu kurz, zum anderen ist „Unterricht“ nicht altersgemäß. Spielstunden und Fremdsprachenunterricht umfassen nicht die gesamte Sprache, sondern immer nur Teilbereiche. mehr: „Leitfaden für die Entstehung eines bilingualen Kindergartens“, www.fmks.eu, Startseite 11 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк accès enfants et adolesdevraient possiblekararı être ent contre les aux Tous les зможности все младенцы, дети иsi подростки должны eux-mêmes et pour les autres et qu’ils aiYou must decide yourself ancak bilgilendirilmiş verebilir. Bu autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents informationdoğru about will you be inyeterince a position to make the rightolanlar decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si ppossible être contre les broşür aşıların mümkün yanprotection etkileri will hakkında You size must decide yourself how much be givenbilgi to yourverecek child. Butve only if you have adequate information about protective vaccinations will you be in a position to make the right decision. This brochure is there Immersion in der Grundschule mehr: „Leitfaden für die Einrichtung von Immersions-Angeboten in Grundschulen“ www.fmks.eu Optimal ist es, wenn sich an die bilinguale Kita eine bilinguale Grundschule nahtlos anschließt, weil die Kinder ihre Sprachkenntnisse dann kontinuierlich weiter entwickeln können. In der bilingualen Grundschule unterrichten die Lehrer ab dem 1. Schultag möglichst alle Schulfächer in der Fremdsprache. Nur das Fach Deutsch bleibt Deutsch. Somit entfallen rund 70 % der Unterrichtszeit auf die neue Sprache. Die Schüler verbringen also sehr viel Zeit mit der Fremdsprache. Während die Kinder in Krippe und Kindergarten viel verstehen und die Fremdsprache noch wenig sprechen, verwenden sie sie in der Grundschule zunehmend auch aktiv. Die Lehrkräfte vermitteln als vorrangiges Ziel die Inhalte der Schulfächer. Die neue Sprache steht also nicht im Mittelpunkt des Unterrichts. Das isolierte Lernen von Vokabeln und Grammatik entfällt. Unterschied zum herkömmlichen Beim herkömmlichen Fremdsprachenunterricht im Fach Englisch in der Grundschule kommt „Englisch in der Grundschule“ ein Schüler wenig Zeit, nämlich nur eine oder zwei Stunden pro Woche, mit der Fremd- sprache in Kontakt. Es wird außerdem sprachlich korrigiert und eingeübt. Es kommen nur Teilbereiche der Sprache vor, nicht die gesamte Bandbreite. | 12 sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к devraient si possible contre les si possible contre les how much will be given être to your child. But only if you have You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca efore intended to explain the possible effects of vaccinations Çocuğunuzu ne side ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi ver Das menschliche Gehirn sucht unbewusst und intuitiv nach Gesetzmäßigkeiten. Aus dem sprachlichen Input erschließt es sich die Regeln einer Sprache Damit dies gelingt, muss der Input vielfältig sein. Wenn nur Bruchteile einer Sprache und nur über kurze Zeit angeboten werden, ist nicht genug Masse da, aus der Regeln abgeleitet werden können. Fehler gehören dazu „Ich bin in den Ferien getaucht, aber nicht geschwimmt“. Ein altersgemäßer „Fehler“ von Clemens, 4 Jahre Wenn die Regeln in der Sprache erkannt und gelernt worden sind, muss das Gehirn die Unregelmäßigkeiten in der Sprache lernen. Zu allem benötigt es viel „Futter“, also eine reichhaltige Sprache und vielfältigen Sprachkontakt über lange Zeit. 13 | © Susanne Schmich, Pixelio s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Altenholz/Kiel: Verbund von bilingualer Kita und bilingualer Grundschule Über die Claus-Rixen-Schule in Altenholz/Kiel weiterlesen: www.claus-rixen-schule.de.vu Die Claus-Rixen-Schule in Altenholz/Kiel ist die älteste staatliche Grundschule in Deutschland mit einem deutsch-englisch bilingualen Zweig. Sie unterrichtet seit 1999 ab Klasse 1 alle Schulfächer auf Englisch – außer dem Fach Deutsch. Vor Ort gibt es seit 1996 einen deutsch-englischen bilingualen AWO-Kindergarten. „Frühes FremdsprachenlernenEnglisch ab Kita und Grundschule“, Henning Wode www.fmks.eu Ein internationaler Vergleich zeigt: Die deutsch-englischen Immersionskinder aus Altenholz/Kiel erreichen bereits gegen Ende der 1. Klasse (!) ein Sprachniveau wie italienische Schüler aus der Europaschule in Varese/ Italien im Alter von 10 - 11 Jahren. Schüler beider Schulen hatten denselben Test gleich gut absolviert. Die Schüler in Italien hatten aber viel länger, nämlich 3 – 4 Jahre lang intensiven herkömmlichen Sprachunterricht von täglich mindestens einer Stunde gehabt. Auch in Deutschland können Grundschulkinder ein beachtliches Niveau im Englischen erreichen Schon in der 3. Klasse benutzen die Altenholzer Immersionskinder Lehrmaterialien für Kinder in englischsprachigen Ländern. Sie erreichen ein sehr beachtliches Niveau im Englischen. Sie sprechen nicht fehlerfrei, aber unbefangen. Wenn ein englisches Wort fehlt, umschreiben sie es ohne Probleme. | 14 sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a „Wenn man sich daran gewöhnt hat, ist es eigentlich egal, in welcher Sprache der Unterricht stattfindet. Auf Englisch macht es aber mehr Spaß.“ Frederik 9 Jahre 15 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Wie entwickelt sich die Muttersprache? ... mein Kind lernt auch gut Deutsch | 16 Beruhigend ist: die Muttersprache kommt nicht zu kurz. Im Gegenteil, ihre Entwicklung wird sogar positiv beeinflusst. Dies zeigen jahrelange Forschungen aus Kanada und anderen Ländern, und es hat sich auch für Deutschland in einer Erprobung an der Claus-Rixen-Schule in Altenholz/Kiel bestätigt. So schnitten die Immersionskinder in Tests zur Lesefähigkeit im Deutschen (Hamburger Lesetest HamLet) und in Lückentests zur deutschen Rechtschreibung genauso gut oder sogar besser ab als ausschließlich auf Deutsch unterrichtete Kinder. sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a Wie entwickeln sich die Inhalte der Schulfächer? Studien belegen, dass Ängste wie „Die Kinder sind überfordert. Sie begreifen die Sachinhalte nicht“ unbegründet sind. Sofern sich anfangs Rückstände im Sachwissen ergeben sollten, verschwinden diese im Verlauf der ersten beiden Jahre von selbst. doğru kararı. Ayrıca младенцы You decide все младенцы doğru kararı. Ayrıca ancak yeterince Tous les enfants possible être You must decide cı olacaktır. how much will given your child. But only if yourself howbe much will beto given to your child. But Weiterlesen: „Schulleistungen monolingual und immersiv unterrichteter Kinder am Ende des ersten Schuljahres.“ Zaunbauer, Anna C.M. und Möller, Jens, Zeitschrift für Entwicklungspsychologie und Pädagogische Psychologie, Vol.39,No3/2007 doğru kararı. doğru kararı. Ayrıca Tous les enfants possible être все младенцы you be in a position to make the right decision. все младенцы les enfants être 17 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Wie weiter nach der bilingualen Grundschule? Wie können die Sprachkenntnisse der Schüler nach der Grundschule weiter gefördert werden? Und wie kann eine weitere Sprache sehr gut gelernt werden, wie es die EU für ihre Bürger fordert? Die erste Fremdsprache muss weiter gepflegt und der Sprachkontakt darf nicht unterbrochen werden. Die zweite Fremdsprache kann früher als jetzt üblich beginnen. So gewinnt man Zeit, um auch diese gut zu entwickeln. все doğru . You must decide doğru kararı.Tous les ancak yeterince cı enfants possible être les enfants yourself how much Ayrıca doğru kararı. все младенцы doğru kararı. Tous les enfants youmust be in a position You decide все младенцы yourself how much все младенцы Die erste Fremdsprache muss dabei nicht mit der gleichen hohen Intensität wie bisher mit 70% der Unterrichtszeit gefördert werden. Es empfiehlt sich aber, mehrere Schulfächer wie zum Beispiel Erdkunde, Geschichte, Sport, Mathe im jährlichen Wechsel in der Zielsprache zu unterrichten. Dabei entwickeln die Schüler das Schriftliche und erhalten sich eine ihrem Alter angemessene Sprache, denn Grundschüler drücken sich anders aus als ältere Schüler. Auf diese Weise schafft man Spielraum für eine intensive Förderung der zweiten Fremdsprache. Man hat sozusagen schon vorgearbeitet. Auch die zweite Fremdsprache benötigt intensiven und lang anhaltenden Sprachkontakt, damit sie das geforderte hohe, berufstaugliche Niveau erreicht. | 18 sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour lesautres et qu ilsqu aientils accès aux Tous les enfants etaient aient accès auxet adolescents Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être autres contre accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si possible être contre ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about will you be in a position You must decide yourself how much will beaux given to your child. eB accès Tous les enfants зможности все младенцы, дети иdoğru подросткиent должны ancak yeterince bilgilendir information about kararı will you be in a position to make cents devraient si possible être th получить cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a to make devraient si plus plesde dommagesBu les должны зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca broşür size aşıların mümkün yan etkileri Bilingualer Unterricht hat sich an weiterführenden Schulen in Deutschland bewährt. Die DESI-Studie hat Englischkenntnisse von Schülern untersucht: danach waren bilingual unterrichtete Kinder in der 9. Klasse den übrigen Schülern im Englischen um etwa zwei Jahre voraus. DESI-Studie „Deutsch-Englisch Schülerleistungen International“, Deutsches Institut für Internationale Pädagogische Forschung, Frankfurt am Main, 2006. Mehr: Mehr: www.dipf. de/desi, www.uni-landau.de oder www.fmks.eu, Infos, Download 19 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Prof. Petra Burmeister Foto: U. Boeters Prof. Petra Burmeister, Übergang von der Grundschule zur Weiter „Ein hohes Niveau an Fremdsprachenkenntnissen kann nur erreicht werden, wenn die Lerner während der gesamten Schulzeit intensiven und kontinuierlichen Kontakt zur Fremdsprache haben. Die derzeitigen Diskussionen über den Nutzen des Fremdsprachenunterrichts in der Grundschule sind Ausdruck der sogenannten ‚Übergangsproblematik’ und verlangen ein schlüssiges Gesamtkonzept. Dieses muss auf Durchlässigkeit zielen, die bereits in der Lehrerausbildung anfängt. Sekundarstufenlehrer müssen auch die fachdidaktischen Prinzipien und Ziele des Grundschulfremdsprachen-Unterrichts zur Kenntnis nehmen. Sie brauchen Kenntnisse darüber, welche besonderen Lernbedingungen in der Grundschule zu berücksichtigen sind. Außerdem müssen sie imstande sein, ihren Unterricht so zu gestalten, dass jedes einzelne Kind, ob aus Immersionsklassen mit guten Sprachkenntnissen oder aus Klassen mit wenig Vorwissen, in der weiterführenden Schule (Sekundarstufe), weitergefördert wird. Die Grundschulabgänger möglichst schnell ‚auf einen Level’ zu bekommen, damit das Lehrbuch durchgenommen werden kann, ist ein (fachdidaktisch) fragliches Ziel und muss zu Frustrationen auf beiden Seiten führen. Kommunikative Kompetenz lässt sich eben nicht an Wortlisten bemessen. | 20 sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a rführenden Schule Die Grundschullehrkräfte müssen ihrerseits dafür sorgen, dass die Kinder altersgemäß gefördert werden. Die Forschung hat gezeigt, dass viele Lehrkräfte aus vermeintlicher Rücksicht die Unterrichtsprache strukturell zu sehr vereinfachen, und der Unterricht im Extremfall aus Liedern, Spielen und Bilderbüchern für Kindergartenkinder besteht. Solch ein Vorgehen kann den Spracherwerb sogar behindern. Durchlässigkeit und damit Kontinuität im schulischen Fremdsprachenunterricht sollte nicht nur eines der Ziele in der Lehrerausbildung sein, sondern auch in der Praxis gefördert werden, zum Beispiel durch gegenseitiges Hospitieren und gemeinsame Fortbildungen.“ „Irgendwann merkt man gar nicht mehr, dass man in einer anderen Sprache spricht, spielt und denkt …“ Kiara, 11 Jahre 21 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Zu Hause Üben nicht nötig Was ist bei Umzug? | 22 Besucht ein Kind eine bilinguale Einrichtung oder Schule, brauchen die Eltern weder die neue Fremdsprache zu beherrschen noch zu Hause mit dem Kind die Fremdsprache zu üben. Sie sollten aber dem Immersionsverfahren gegenüber positiv eingestellt sein und den Wert der Mehrsprachigkeit kennen. Ein Immersionskind kann bei einem Umzug der Familie in eine nicht-bilinguale Krippe, Kita oder Schule wechseln. Wenn der Sprachkontakt abbricht, fällt das Kind in der Fremdsprache zurück. Die Sprache ist aber nicht verschwunden, sondern „verschüttet“. Sie wird wieder aktiviert, wenn der Sprachkontakt neu hergestellt wird. Allerdings knüpft man nicht an dem bereits erreichten Sprachstand an. sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a © Miroslav-Fotolia.com Zwei Sprachen gleichzeitig lernen oder nacheinander? Ein Kind muss nicht erst eine Sprache beherrschen, bevor eine zweite dazu kommt. Die Sprachfähigkeit des Menschen ist von Natur aus auf den Erwerb mehrerer Sprachen ausgelegt. Weil Kinder ihr Wissen über Sprache unbewusst auch auf die Muttersprache übertragen, übertreffen sie oft sogar ihre Altersgenossen in ihrer muttersprachlichen Kompetenz. Die Muttersprache leidet also durch eine weitere Sprache nicht, sondern wird zusätzlich gefördert. Eine frühe zweite Sprache bedeutet gleichzeitig auch Bildung und beflügelt außerdem die geistige Entwicklung. Wichtig ist, dass alle Sprachen eines Kindes „gepflegt“ werden, mit vielfältigem Sprachkontakt aus allen Lebensbereichen. Mehr lesen: Literatur auf der Homepage des Vereins für frühe Mehrsprachigkeit FMKS e.V. www.fmks.eu 23 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Blick über den Tellerrand Adressen bilingualer Kitas und Schulen: www.fmks.eu, Adressen bilinguale Krippen, Kitas und Schulen in den Bundesländern im Vergleich: www.fmks.eu, Infos, Download Immersion gibt es seit vielen Jahren in vielen Ländern, insbesondere in Kanada, Australien, Singapur, in jüngerer Zeit auch in Spanien, Finnland oder Frankreich. In Deutschland wird die Immersion erst langsam bekannt. Es liegen aber schon sehr gute Erfahrungen zum Beispiel aus internationalen Schulen, aus dem deutsch-englischen Kita- und Grundschulverbund in Altenholz/Kiel und aus dänischen Kitas und Schulen in Schleswig-Holstein vor. you be Ayrıca все все младенцы Tous все младенцы You must Tous les en yourself ho все мла doğru kararı. les enfants enfants | 24 doğru kar Tous les enfants possible sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a Jedes Kind kann Sprachen lernen Immersion erfordert keine besondere Begabung. Sie eignet sich für Kinder aller sozialen Schichten, denn jeder Mensch verfügt genetisch über die erforderlichen Fähigkeiten, Sprachen zu lernen. Wichtig ist: so früh wie möglich beginnen. Kinder müssen genügend Zeit mit der neuen Sprache verbringen, der Kontakt zur Sprache muss zwanglos, vielseitig sein und lange genug, über mehrere Jahre anhalten. Beginnt man früh mit der ersten Fremdsprache, hat man genug Zeit, um sie gut zu entwickeln. Außerdem gewinnt man Zeit für die zweite Fremdsprache, denn auch in dieser soll eine hohe Kommunikationsfähigkeit und ein berufstaugliches Niveau erreicht werden. младенцы in a position ы st les decide nfants ow much аденцы possible rarı. e être Tous les enfants 25 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür птF information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Prof. Henning Wode: Die erste Sprache als Wegbereiter der zweiten Prof. Henning Wode | 26 „Eine zuvor gelernte Sprache kann die Entwicklung einer neu zu lernenden Sprache so lange beschleunigen, bis beide in etwa einen vergleichbaren Entwicklungsstand erreicht haben, wie man ihn von der jeweiligen Altersgruppe kennt. Die dafür erforderlichen kognitiven Konzepte haben sich über die zuvor gelernte Sprache entwickelt. Die erste Sprache ist sozusagen ein Wegbereiter für den erfolgreichen Erwerb der zweiten Sprache. Der Erwerb der zweiten Sprache kann deswegen viel schneller vor sich gehen als der Erwerb der ersten Sprache. Ab dem Zeitpunkt, wo die beiden involierten Sprachen etwa den gleichen Entwicklungsstand erreicht haben, verlangsamt sich das Lerntempo. Alle Sprachen eines Kindes entwickeln sich im altersgemäßen Tempo weiter – vorausgesetzt, der sprachliche Input ist angemessen.“ sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a Ich habe Englisch mit Immersion an der Claus-Rixen-Schule gehabt. Die 2. Fremdsprache Französisch habe ich in der 7. Klasse einer anderen Schule bekommen. Da habe ich gemerkt, dass Englisch mit Immersion zu lernen, anders war. Es war einfacher. Ich habe zu Englisch auch ein anderes Verhältnis als zu Französisch, das ich „normal“ mit Buch und Vokabeln lerne.“ Lara, 14 Jahre 27 | s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк accès enfants et adolesdevraient possiblekararı être ent contre les aux Tous les зможности все младенцы, дети иsi подростки должны You must decide yourself ancak bilgilendirilmiş verebilir. Bu informationdoğru about will you be inyeterince a position to make the rightolanlar decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн cents devraient si possible être contre les получить Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать broşür всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek veболезни птF По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Çocc Fazit Zusammenfassung für Schnell-Leser Vorteile der Immersionsmethode Wissenschaftlich ist erwiesen: Mit der Immersionsmethode lässt sich ein beträchtlich höheres Niveau in der Fremdsprache erreichen als mit herkömmlichem Fremdsprachenunterricht. Die Muttersprache und die Sachinhalte entwickeln sich dabei genauso gut oder besser als bei einsprachigen Kindern. Immersion ist obendrein besonders kostengünstig, denn sie benötigt keine zusätzlichen Unterrichtsstunden. Bei Immersion ist die Fremdsprache die Arbeits- und Umgangssprache. Der Sprachkontakt sollte in der Krippe und Kita am besten während der gesamten Öffnungszeit möglich sein. In der Grundschule hat es sich bewährt, möglichst alle Schulfächer bis auf das Fach Deutsch in der Fremdsprache zu unterrichten. Kinder sind nicht überfordert, den Krippen-, Kindergarten- und Schulalltag in der Fremdsprache ohne Zwang zu erleben. Die Frühvermittlung von Fremdsprachen auf diese Weise fördert auch die geistige Entwicklung. Ein Kind, das zwei Sprachen spricht, ist kreativer. Es bringt bessere Voraussetzungen mit, auch eine weitere Sprache zu lernen. | 28 s de l importance des préventives pour sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient si possible être contre ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к devraient si possible contre les s de will l’importance préventives pour et pour how much will be given être to your child. But only if you have adequate information about you be indes a position to make theeux-mêmes right decision. les les eux-mêmes etn’entraînent pour les autres et qu’ils aiны doğru, enfants kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş verebilir. Bu broşür aşıların mümkün hakkında bilgi et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar contre lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est ainsi aient que l’on parviendra àaux ce queetkileri ces maladies surviennent plus etadolescents qu’ellesver plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être éliminées autres et qu’ils accèsyan Tous lesne enfants et s de But l’importance des préventives You must decide yourself how much will be given toaşmaya your child. only if you have adequatep получить то приводят к ent accès aux Tous les pour enfants et adolesFakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür sizeмладенцы, aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve yardımcı olacaktır. Ayrıca s être de l’importance des préventives eux-mêmes et pour les devraient possible contre lestereddütlerinizi зможности все дети иsi подростки должны kararı ancak bilgilendirilmiş verebilir. Bu informationdoğru aboutautres willetyou beaient inyeterince aaccès position to make the rightolanlar decision. qu’ils Tous lesêtre enfants et devraient si aux possible contre les получить You size mustcents decide yourself how much will beadolescents given to your child. et But broşür aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek veado ent accès aux Tous les enfants devraient possiblekararı être contre les yeterince bilgilendirilmi зможности все младенцы, дети иsidoğru подростки должны ancak information about will you be in a position to make the ri tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca être cont cents devraient si possible получить cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümküneux-mêmes yan etkileri hakkında verecek ve tereddütlerinizi et bilgi pour les autres et qu’ia © magicpen, Pixelio broşür size aşıların mümkün yan etkileri hak Auch in Deutschland können Kinder ein sehr hohes Niveau in einer Fremdsprache erreichen. Dafür brauchen sie einen frühen, intensiven, zwanglosen und kontinuierlichen Kontakt zur neuen Sprache über mehrere Jahre. Die Voraussetzungen dafür müssen die Erwachsenen schaffen. Der frühe Beginn mit einer Fremdsprache schafft die Voraussetzungen, diese gut zu entwickeln und auch für die zweite Fremdsprache genug Zeit zur Verfügung zu haben. Denn die EU fordert ein hohes Niveau in der Muttersprache plus zwei Fremdsprachen. Was ist wichtig für erfolgreichen frühen Spracherwerb Die ausgezeichneten Ergebnisse des Verbunds aus bilingualer Kita und bilingualer Grundschule wie zum Beispiel in Altenholz/Kiel sollen dazu ermutigen, mehr bilinguale Krippen, Kitas und Schulklassen einzurichten. Zu Beginn macht dies vielleicht etwas mehr Arbeit und bringt Unruhe. Der tatsächliche Aufwand aber ist letztlich verhältnismäßig gering. Mehr Chancen mit bilingualen Krippen, Kitas und Schulen 29 | s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк accès enfants et adolesdevraient possiblekararı être ent contre les aux Tous les зможности все младенцы, дети иsi подростки должны You must decide yourself ancak bilgilendirilmiş verebilir. Bu informationdoğru about will you be inyeterince a position to make the rightolanlar decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн cents devraient si possible être contre les получить Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать broşür всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek veболезни птF По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные встречаются реже и не так част Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Çocc Erstaunlich viele Eltern, Politiker und Bildungsverwaltungen unterschätzen heute immer noch den Stellenwert der Mehrsprachigkeit. Vor allem aber ist Immersion hierzulande noch wenig verbreitet. So sind nur rund 1% der Kitas in Deutschland zweisprachige Einrichtungen; sehr viel weniger Grundschulen bieten ihren Unterricht in einer Fremdsprache an. Wie kommt das? Am Geld kann es nicht liegen, denn bilinguale Einrichtungen kosten nicht mehr als andere. Es müssen aber mehr Lehrer und mit einem zeitgemäßen Profil ausgebildet werden. Ein Grund für die geringe Verbreitung der Immersionsmethode in Deutschland mag das Vorurteil sein, Kinder seien mit zwei Sprachen überfordert. Aber: weniger als ein Drittel der Menschheit wächst einsprachig auf. Sollten die übrigen zwei Drittel wirklich überfordert sein? | 30 © Thomas Perkins-Fotolia.com sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès Tous les enfants et adolescentspour devraient si possible être contre ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к s deaux l’importance des préventives eux-mêmes et pour les devraient si possible contre les si possible contre les how much will be given être to your child. But only if you have You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about will you be in a position to make eux-mêmes et pour les autres les l’importance les TousBules sverebilir. de des préventives pour зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки должны ны autres et qu’ils accèsverebilir. aux enfants et adolescents doğru, enfants kararı ancak yeterince Bu broşür doğru aşıların kararı mümkün ancak yan yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver broşür size mümkün yan etkile et adolescents si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi etaient qu’elles n’entraînent plus de dommages physiques ouwill même de décès. Certaines maladies même être éliminées must decide yourself how much beaşıların given topeuvent your child s dedevraient l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour lesHambourg. C’est ainsi que l’on parviendra à You ent accès aux Tous les enfants получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yanqu’ils etkileri hakkında bilgi verecek ve devraient tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca si possible être contre les зможности все младенцы, дети и подростки должны eux-mêmes et pour les autres et aicuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı et kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün will yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents information about you be in a position to make You must decide yourself how much will beaux given to your child. et But only if you have adequate cents devraient si possible être accès Tous les enfants adolesполучить devraient possiblekararı être ent contre les yeterince зможности все младенцы, дети иsidoğru подростки должны ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu © magicpen, Pixelio information about will youdevraient be in a position to make rightles decision. si possible être the contre получить broşür sizecents aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Der FMKS wünscht sich von Politikern und Bildungsverwaltungen ein Konzept, das den Verbund von bilingualen Krippen Kitas und immersiven Schulen fördert. Dann können viel mehr Kinder von Immersion profitieren. Mehrsprachigkeit braucht Fürsprache Aber auch Eltern sollten sich für mehr bilinguale Kitas und Schulen engagieren. Sie stehen gegenüber der jüngeren Generation in der Pflicht, eine gute Schulbildung für sie einzufordern. Diese muss auf die aktuellen Herausforderungen ausgerichtet sein. Dazu gehören in besonderem Maße Fremdsprachenkenntnisse. Eine Umstellung auf den bilingualen Betrieb dauert meist mindestens ein halbes bis ein Jahr. Manche Einrichtungen möchten dem Elternwunsch nicht nachkommen und sind nicht offen für Immersion. In einem solchen Fall sollten Eltern frühzeitig mit anderen Interessenten oder gutwilligen Ansprechpartnern Alternativen suchen. ... wenn Kita und Schule sich quer stellen 31 | s de l importance des préventives pour Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu make the right decision. This b kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les е младенцы, дети иsidoğru подростки должны broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часттF Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. cents получить si possible être contre les Çocc broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Prof. Dr. Petra Burmeister ... in der Kita und in der Schule… | 32 Anforderungen an pädagogisches Personal „Die bisherigen Erfahrungen haben gezeigt, dass die Erzieherinnen in bilingualen Kitas möglichst Muttersprachlerinnen der jeweiligen Zielsprache sein sollten. Sie müssen in allen Situationen des Kita-Alltags flüssig, idiomatisch und altersangemessen auf die Kinder reagieren. Darüber hinaus ist es von großer Wichtigkeit, dass die Erzieherin die Kontextualisierungstechniken kennt, die es den Kindern ermöglichen, sie zu verstehen. So sollte sie zum Beispiel alles, was sie sagt, durch Handlungen begleiten oder mit Gestik, Mimik oder Bildern visualisieren. Dadurch können die Kinder eine Verbindung zwischen der Sprache und dem Geschehen herstellen. Außerdem muss sie den Kindern ‚fremdsprachliches Futter‘ bieten können, in dem sie vielfältige Kommunikationssituationen schafft und viel redet. So wird sie zum Beispiel die deutschsprachige Äußerung eines Kindes „Ich war gestern im Zoo!“ auf Englisch übertragen und kommentieren „Oh, is that true? You went to the zoo? Was it nice? What animals could you see?“. Durch solche Expansionstechniken liefert sie den Kindern reichhaltigen Input und regt den Spracherwerb an. Auch auf Code-Mixing sollte sie entsprechend reagieren. Auf die Bitte des Kindes „Gib‘ mir mal die milk!“ könnte sie zum Beispiel sagen: „You want a glass of milk? OK. Here you are!“ Abgesehen von der sehr hohen fremdsprachlichen Kompetenz und der Kenntnis von Methoden zur Kontextualisierung der Sprache und zur Anbahnung s de l importance des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si possible être contre ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часто приводят к si possible contre les But brochure is therefore intended to explain the possible side effects ofYou vaccinations sdevraient dewill l’importance desyour préventives pour pour les autres et qu’ils about will you be in a position to make must decide yourself how much be given être to child. onlyeux-mêmes if you haveetadequate lesinformation зможности все младенцы, дети и подростки s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour должны les autres et qu’ilsà aient accès aux Tousl’onles enfants et adolescents doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. broşür size aşıların mümkün yan , enfants et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies contre lesquelles il est conseillé de se faire vacciner Hambourg. C’estaux ainsi que parviendra à ce que ces ne surviennentdevraient plus et qu’elles n’entraînent plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées aient accès Tous les enfants etmaladies adolescents si possible être Bu contre devraient si possible être contre les получить то приводят к You must decide yourself how much willverebilir. be given yoursize child. Butmümkün only ifyan you havehakkında adequate information about will you be in a position make the right decision. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar Bu to broşür aşıların etkileri bilgiles verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. to Ayrıca зможности младенцы,kararı детиkendiniz и подростки должны cuğunuzu ne ölçüdeвсе koruyacağınıza veriyorsunuz. Fakat korucuyudoğru aşılar hakkında ancak yeterince bilgil bilgilendirilmiş olanlarverebilir. verebilir. BuBu broşür size aşıların mümkünmümkün yan etkileriyan hakkında bilgi hakkında verecek ve tereddütlerinizi kararı doğru ancakkararı yeterince bilgilendirilmiş ndir olanlar broşür size aşıların etkileri bilgi ver a © Ines Friedrich, Pixelio получить von sprachlicher Interaktion, ist es auch für die Erzieherin wichtig, die Grundlagen des Spracherwerbs zu kennen. Desweiteren sollte sie sich über die Anforderungen des jeweiligen Bildungsplanes informieren und offen über eventuelle kulturelle Unterschiede, zum Beispiel zwischen den Vorstellungen über Kindererziehung, sprechen.“ „Wichtig sind ein hohes Niveau an kommunikativer Kompetenz in der Zielsprache sowie fundierte Kenntnisse in den Kernbereichen des jeweiligen Faches und der Fachdidaktik. Für angehende Sprachenlehrer ist zudem eine gute psycholinguistische Ausbildung, besonders im Bereich „Sprachenerwerb“, ein Muss. Wer Sprachen unterrichten will, sollte wissen, wie der Erwerb einer ersten und zweiten Sprache abläuft. Wenn eine Lehrkraft nicht weiß, wie Sprachen unter verschiedenen Bedingungen erworben werden, kann sie lerner-sprachliche Phänomene nur unzulänglich beurteilen. Sie kann ihren Unterricht nicht fachgerecht an den Sprachkompetenzen der Schüler ausrichten.“ zur Lehrerausbildung 33 | Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них с По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк Interview mit Prof. Thorsten Piske | 34 © Photo Prien Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часттF Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Welche Rolle spielt das Alter bei Fremdsprachen? FMKS: Lernen kleine Kinder schnell eine Fremdsprache und geht dies später im Leben nicht mehr? Thorsten Piske: Die meisten Studien zum Erlernen von Zweit- oder Fremdsprachen haben tatsächlich gezeigt, dass Kinder eine Fremdsprache zumindest längerfristig betrachtet gewöhnlich erfolgreicher erlernen als Personen, die erst im Jugend- oder Erwachsenenalter damit beginnen. Aber ein früher Beginn führt nicht automatisch zu hohem Lernerfolg. Für sogenannte „späte Lerner“ ist es zwar eher unwahrscheinlich, aber keineswegs unmöglich, eine Fremdsprache noch sehr gut zu lernen. Das Alter beeinflusst nicht alle Bereiche des Sprachenlernens gleichermaßen. So spielt das Alter für das Erlernen von Grammatik jüngeren Untersuchungen zufolge anscheinend keine entscheidende Rolle. Für die Aussprache dagegen scheint es von größerer Bedeutung zu sein. Fazit: Lernerfolg ist beim Fremdsprachenlernen nicht nur vom Alter eines Lerners abhängig, sondern auch andere Faktoren haben entscheidenden Einfluss. FMKS: Welches Alter halten Sie für optimal? Thorsten Piske: In der Forschungsliteratur wird immer wieder behauptet, es gäbe ein so genanntes „kritisches Zeitfenster“ für das Erlernen von Fremdsprachen. Ist das Zeitfenster verstrichen, sei es unmöglich, eine Fremdsprache genauso erfolgreich zu lernen wie ein Muttersprachler. Anhänger dieser sogenannten „critical period hypothesis“ gehen davon aus, dass es etwa ab dem 6. Lebensjahr immer schwieriger und ab dem 12. bis 15. Lebens- самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часто приводят к l’importance des ки рекомендованы официально. Благодаря этомуkorucuyu aşılar hakkında doğru kar ки рекомендованы официально. Благодаря этому l’importance des préventives pour eux-mêmes doğru kararıtoan ки рекомендованы официально. Благодаря этомуkorucuyu aşılar hakkında therefore intended korucuyu aşılar hakkında doğru ancak in a position tokararı make the right decision. This ки рекомендованы официально. Благодаря этому yeterince bilgilendirilmiş olanlar préventives pour eux-mêmes etbilgilendirilmiş pour les autres aientintended to expla yeterince olanlar et qu’ils therefore , enfants et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies contre lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à Hambourg. C’est ainsi que l’on parviendra à ce que ces maladies ne surviennent plus et qu’elles n’entraînent plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être éliminées in a aşmaya position toBuolacaktır. make theaşıların rightmümkün decision. This aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi yardımcı Ayrıca unuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. broşür size yan etkileri hakkın yeterince bilgilendirilmiş olanlar jahr praktisch unmöglich wird, eine Fremdsprache auf dem Niveau einer Muttersprache zu erwerben. Unsere experimentellen Untersuchungen mit in den USA, Kanada und Schweden lebenden Migranten haben diese Annahmen höchstens tendenziell bestätigt. Was die Aussprache von Zweit- oder Fremdsprachenlernern betrifft, entwickelten die sogenannten „frühen Lerner“ längerfristig zwar eine bessere Aussprache als die sogenannten „späten Lerner“. Aber selbst Menschen, die lange vor dem 6. Lebensjahr mit dem Erlernen einer Fremdsprache begonnen hatten, sprachen diese nicht automatisch akzentfrei. Bei der Grammatik war nicht das Alter selbst entscheidend, sondern andere, mit dem Alter korrelierte Variablen: die Häufigkeit des Gebrauchs der Fremdsprache und die Menge des in der Fremdsprache erhaltenen Unterrichts. Somit hängt der Lernerfolg bei der Grammatik nicht von einem kritischen Zeitfenster ab, sondern davon, wie oft Lerner die Gelegenheit erhalten, eine Fremdsprache tatsächlich zu sprechen und auch davon, wie viel und von wem sie ihren fremdsprachlichen Input erhalten. Thorsten Piske: Wie schon gesagt, bestätigen die meisten Studien die Tendenz, dass Personen, die eine Fremdsprache bereits als Kinder erlernen, diese zumindest auf längere Sicht erfolgreicher erlernen werden als jugendliche oder erwachsene Lerner. Dennoch sind in © Robin Vinson-Fotolia.com то приводят к Fakat korucuyu FMKS: Können auch Erwachsene noch Fremdsprachen gut lernen? 35 | Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les about зможности младенцы, иsidoğru подростки должны You must decide yourself how much protection will be given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective vaccinations willolanlar you be inverebilir. a position toBu make the right decision. This b kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş information about will youdevraient be in a position to make rightles decision. si possible être the contre получить broşür sizecents aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve © Rainer Sturm, Pixelio Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованыne официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часттF Çocuğunuzu ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. verschiedenen Untersuchungen auch immer wieder Personen identifiziert worden, die eine Fremdsprache erst spät erlernt haben und trotzdem von Muttersprachlern der Fremdsprache nicht zu unterscheiden waren. Bei diesen Personen waren in der Regel drei Voraussetzungen gegeben, die unabhängig vom Lernalter einen deutlich positiven Einfluss auf ihren Lernerfolg hatten: 1. Sie hatten kontinuierlich über mehrere Jahre intensiven Kontakt zur Fremdsprache. 2. Sie hatten die Möglichkeit, die Fremdsprache häufig in vielen unterschiedlichen Situationen zu gebrauchen. 3. Sie hatten viel authentischen und reichhaltigen fremdsprachlichen Input von Muttersprachlern erhalten. FMKS: Welche Vorteile sehen Sie in bilingualen Kitas und Schulen? | 36 Thorsten Piske: Bilinguale Kitas und Schulen schaffen Lernumgebungen, in denen die gerade genannten Voraussetzungen für erfolgreiches Fremdsprachenlernen viel stärker gegeben sind als im herkömmlichen „lehrgangsbasierten“ Fremdsprachenunterricht. In bilingualen Kitas wird die Fremdsprache so früh wie möglich eingeführt und die Kinder beziehungsweise Schüler haben dauerhaften und intensiven Kontakt zur Fremdsprache. Sie werden in vielen unterschiedlichen Situationen dazu angeregt, die Fremdsprache häufig zu verwen- l importance des ки рекомендованы официально. Благодаря этомуkorucuyu aşılar hakkında doğru kar in a position to make the right decision. This ки рекомендованы официально. Благодаря этому yeterince bilgilendirilmiş olanlar l’importance des préventives pour , enfants et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies contre lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à Hambourg. C’est ainsi que l’on parviendra à ce que ces maladies ne surviennent plus et qu’elles n’entraînent plus de dommageseux-mêmes physiques ou même dehakkında décès. Certaines maladies peuvent même être éliminées korucuyu aşılar doğru kararı ки рекомендованы официально. Благодаря этому therefore intended toane korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak то приводят к in a position to make the right Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıcadecision. This киetkileri рекомендованы официально. Благодаря этому yeterince bilgilendirilmiş olanlar préventives pour eux-mêmes s a au et pour les autres et qu’ils aient yeterince bilgilendirilmiş olanlar therefore intended to explai самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часто приводят к © Felix Mizioznikov-Fotolia.com brochure is therefore intended to explain the possible side effects of vaccinations den. Und sie werden gewöhnlich von Personen betreut oder unterrichtet, die selbst über eine hohe Kompetenz in der Fremdsprache verfügen und somit reichhaltigen und authentischen Input liefern können. Thorsten Piske: Das Niveau an Fremdsprachenkenntnissen ist bei bilingual unterrichteten Schülern in praktisch allen Vergleichsstudien signifikant höher als das Niveau im lehrgangsbasierten Fremdsprachenunterricht. Das Fachwissen der meisten bilingual unterrichteten Schüler entwickelt sich mindestens auf dem gleichen Niveau wie im einsprachigen Unterricht. Auch in Bezug auf die Entwicklung der Erst- bzw. Muttersprache zeigen sich gewöhnlich keine längerfristigen Defizite. Dies weist deutlich darauf hin, dass die für den bilingualen Unterricht typische Methodik und der Zugang zu Sprachen einen sehr positiven Einfluss auf den Lernerfolg haben. Typisch für bilingualen Unterricht ist folgendes: • ein sehr hohes Maß an Anschaulichkeit beziehungsweise Kontextualisierung • eine Umgebung, die das Lernen mit allen Sinnen anregt • reichhaltiger, authentischer sprachlicher Input • die Schüler werden stets zum Gebrauch der Fremdsprache angeregt. FMKS: Welche Rolle spielen im Kindergarten und in Schulen die Art, die Methode und der Zugang zu Sprachen für den Lernerfolg? 37 | s de l importance des préventivess l’importance deskorucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak You must decide yourself зможности все младенцы, дети и подростки должнн in a position to make the right decision. This ки рекомендованы официально. Благодаря этому yeterince bilgilendirilmiş olanlar l’importance des préventives pour eux-mêmes korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak ки рекомендованы официально. Благодаря этому Çocuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz.пF therefore intended to explain korucuyuYou aşılar hakkında doğru must decide yourself how muchancak protection willdecision. be given to your child. But only if you have adequate information about will you be in a position to make the right decision. is therefore intended to explain in a position tokararı make the right This ки рекомендованы официально. Благодаря этому Çocuğunuzu ne the ölçç yeterince bilgilendirilmiş olanlar préventives pour eux-mêmes etbilgilendirilmiş pour les autres aientintended to explain yeterince olanlar et qu’ils therefore Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них с По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ки рекомендованы официально. Благодаря этому © Lommel Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так частт Davon profitieren offenbar nicht nur die Fremdsprachenkenntnisse, sondern auch das Fachwissen. Viele Eltern und Lehrkräfte befürchten, dass Schüler durch bilingualen Unterricht überfordert werden könnten. Diese Ängste sind nach den bisher vorliegenden Erfahrungen unbegründet, im Gegenteil: Der sehr anschauliche Unterricht scheint einer Überforderung eher entgegenzuwirken. FMKS: Wie sollte unser Kita- und Schulsystem verändert werden, damit Kinder besser Sprachen lernen können? | 38 Thorsten Piske: 1. Auch wenn der Frühbeginn nicht automatisch zu großen Lernerfolgen führt, ist es dennoch sinnvoll, Kindern das Erlernen von Fremdsprachen so früh wie möglich anzubieten: Je eher Kinder mit dem Erwerb einer Fremdsprache beginnen können, desto länger sind sie ihr ausgesetzt und desto mehr Zeit haben sie, sie zu lernen. Außerdem kann die zweite Fremdsprache umso früher eingeführt werden, je eher die erste Fremdsprache gelernt wird. Dabei dürfen die von den Kindern bereits erlernten Sprachen natürlich nicht vernachlässigt werden, sondern es muss unbedingt dafür Sorge getragen werden, dass auch die zuvor oder parallel gelernten Sprachen sowohl in der Schule als auch außerhalb der Schule ausreichend Unterstützung erhalten, so dass sie sich altersgerecht entwickeln können. sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к devraient si possible contre les how much will be given être to your child. But only if you have adequate information about in a position to make the right decision. This possible être contre ки рекомендованы официально. Благодаря этому yeterince bilgilendirilmiş olanlar youyourself be in a position to make thegiven right decision. hakkında doğru kararı ane You mustwill decide how much will be toофициально. your child. But only if you have aşılar adequate information about willtoyou les ки рекомендованы Благодаря этомуkorucuyu therefore intended ны doğru, enfants kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi ver korucuyu hakkında kararı ancak in a position to make decision. This et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies contre lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à Hambourg. C’est ainsi que l’on parviendra à ce рекомендованы que ces maladies ne surviennent plusaşılar et qu’elles n’entraînent plusdoğru de Благодаря dommages physiques outhe mêmeright de décès. Certaines maladies peuvent même être éliminées ки официально. этому s de l’importance des pour eux-mêmes et pour les autres et qu’ils aient accès yeterince bilgilendirilmiş olanlar получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi yeterince verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca bilgilendirilmiş olanlar l’importance des préventives pour eux-mêmes préventives pour eux-mêmes et pour les autres qu’ils aient therefore intended to explai p plai You et must decide yourself how much eçüde possible side kkoruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterinceaux bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri et adolescents devraient si possible être contre les hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımc 2. Die fremdsprachlichen Lehr-Personen müssen nicht nur selbst über eine sehr hohe Kompetenz in der Fremdsprache verfügen, sondern auch über sehr gute fremdsprachendidaktische Fähigkeiten. Außerdem müssen sie mit den Erkenntnissen der Spracherwerbsforschung vertraut sein. Leider werden zurzeit im Grundschul-Fremdsprachenunterricht noch viele Lehrkräfte eingesetzt, die diese Voraussetzungen nicht mitbringen. 3. Generell ist es wichtig, dass viel mehr Zeit für das Erlernen von Fremdsprachen zur Verfügung gestellt wird, als dies an den meisten Schulen und Kitas der Fall ist. 4. Kindergartenkinder und Schüler müssen die Möglichkeit haben, die Fremdsprache aktiv zu gebrauchen. Mehr lesen: www.ph-gmuend.de/deutsch/lehrende-a-z/p/piske-thorsten.php „Frühes FremdsprachenlernenEnglisch ab Kita und Grundschule“ Henning Wode www.fmks.eu Evaluierung zur Entwicklung des Deutschen. 2008 DRAVA Verlag. ISBN 978-88-7223-109-8 Henning Wode, Irene Girotto Gerade die letzten beiden Bedingungen sind besonders im bilingualen Unterricht beziehungsweise in bilingualen Kindergärten gegeben. 39 | s de l importance des préventives pour s de оl значении importance des préventives Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан предохранительных прививок для них s с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности младенцы, иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pouryourself les autres qu’ils ai- will be Youetmust howetmuch protection given to yourвсе child. But onlydevraient ifдети you have adequate protective willolanlar you be inverebilir. a position toBu makemust the right decision. This b You decide yourself kararı ancak bilgilendirilmiş autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. н зможности все младенцы, дети и подростки должн must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу всех гражданsize о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки devraient possiblekararı être ent contre les yeterince е младенцы, дети иsidoğru подростки должны aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve доступными. ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu я вижу в том, чтобы информировать broşür пт information about will youdevraient be in a position to make the right decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так част cents получить si possible être contre les Çocc Çocuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyors broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve Zu den Experten | 40 Prof. Dr. Henning Wode Prof. Dr. Henning Wode, Anglist und Sprachwissenschaftler, Universität Kiel, ist Professor emeritus. Er gilt als der Mitbegründer der modernen Zweitsprachenerwerbsforschung. Anfang der 1990 Jahre hat er entscheidend bei der Einführung des bilingualen Unterrichts in weiterführenden Schulen in Schleswig-Holstein mitgewirkt. Dank seiner Initiative wurde Immersion für Englisch und andere Sprachen in Kitas und Grundschulen in Deutschland erprobt. Derzeit entwickelt er in Zusammenarbeit mit der Daimler AG eine Konzeption nach der Immersionsmethode für Fremdsprachen in betriebseigenen Krippen. Prof. Dr. Petra Burmeister Prof. Dr. Petra Burmeister ist Professorin für ‚Lehren und Lernen im Fach Englisch‘ an der Pädagogischen Hochschule Weingarten. Ihre Forschungsschwerpunkte liegen im Erst- und Zweitspracherwerb und hierbei besonders im Bereich des bilingualen Fremdsprachenlernens von der Kita bis zur Sekundarstufe II. Sie ist an der wissenschaftlichen Begleitung verschiedener deutsch-englisch bilingualer Kitas und Grundschulen beteiligt und bildet Lehrkräfte und Erzieherinnen für bilinguale Kita- und Grundschulprogramme aus. sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about ны получить то приводят к possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. korucuyu aşılar ılar hhakkında doğru yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. broşür aşıların mümkün yanyardımcı etkileri hakkında verecek ve tereddütlerinizi a sunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterinceFakat bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu kararı broşürancak size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi Bu verecek vesize tereddütlerinizi aşmaya olacaktır.bilgi Ayrıca Prof. Dr. Thorsten Piske ist Professor für Angewandte Linguistik und Didaktik des Englischunterrichts an der Pädagogischen Hochschule Schwäbisch Gmünd. Seine Forschungsschwerpunkte liegen im Erst- und Zweitspracherwerb sowie im Bereich des bilingualen Unterrichts beziehungsweise der bilingualen Betreuung. Seit Ende der 1990er Jahre hat er in experimentellen Untersuchungen die sprachliche Entwicklung von Migranten erforscht. Außerdem ist er an der wissenschaftlichen Begleitung verschiedener deutsch-englisch bilingualer Programme an Kindertageseinrichtungen und Grundschulen beteiligt. Prof. Dr. Thorsten Piske 41 | Als Erzieher/in in Frankreich arbeiten? Eine/n französische/n Erzieher/in einstellen? Das deutsch-französische Jugendwerk (DFJW) unterstützt zweisprachige kinderbetreuende, vorschulische Einrichtungen (Kindertagesstätten, Kindergärten, etc.) durch einen Zuschuss zu den Aufwendungen für einen ausgebildeten Erzieher / eine ausgebildete Erzieherin (éducateur de jeunes enfants) aus dem Partnerland. Die von den Einrichtungen betreuten Kinder haben so die Möglichkeit, durch den Kontakt zu Muttersprachlern in die andere Sprache einzutauchen. Der Erzieher / die Erzieherin können ihre Sprachkenntnisse verbessern, das Erziehungs- und Betreuungssystem des anderen Landes besser kennenlernen und sich so beruflich weiterqualifizieren. Bewerber bis 30 Jahre, die an einem Arbeitsaufenthalt interessiert sind, richten Ihre Bewerbung an eine zweisprachige kinderbetreuende Einrichtung im anderen Land (eine Liste finden Sie auf unserer Internetseite: www.dfjw.org) . Die Einrichtung stellt einen Antrag mit den Unterlagen des ausgesuchten Bewerbers an folgende Adresse: Deutsch-Französisches Jugendwerk Referat „Interkulturelle Fortbildung“ Julia Gottuck (j.gottuck@dfjw.org) Bereich „Pädagogik“ Molkenmarkt 1 10179 Berlin Tel. 030 / 288 757 44 Die Kinderwelt ist mehrsprachig – unsere Bilderbücher sind es auch! Sibylle Hammer Heljä Albersdörfer Arthur und Anton Rund um mein Haus Mit Hör-CD in sechs Sprachen. Ab 5 Jahren. 15,90 Euro [D] “Bilibrini”Softcover. Ab 2 Jahren. 5,95 Euro [D] Heike Hengstler Wer ruft denn da? Mit Hör-CD in vier Sprachen. Ab 2 Jahren. 14,95 Euro [D] Heljä Albersdörfer Marian van Vliet Antonella Abbatiello Reise in die Zauberwelt Bär Flo geht zum Friseur Das Allerwichtigste Mit Anziehpuppe zum Ausschneiden. Ab 4 Jahren. 13,50 Euro [D] Mit Motiven zum Ausmalen. Ab 2 Jahren. 10,95 Euro [D] Mit Hör-CD in acht Sprachen. Ab 3 Jahren. 16,95 Euro [D] Dagmar Bangert Sibylle Hammer Der Kater Karl und der Punktehund Mit Aufklebern. Ab 3 Jahren. 13,95 Euro [D] Bei uns finden Sie mehrsprachige Bilderbücher in verschiedenen Sprachversionen. Unterschiedliche Themen, abwechslungsreiche Illustrationen, Hör-CDs, Aufkleber und Bastelbögen machen Kindern Spaß und fördern ganz nebenbei ihre Sprachkompetenz und ihren Wortschatz. Edition bi:libri www.edition-bilibri.de info@edition-bilibri.de Bestellung an: Herold Auslieferung & Service GmbH Raiffeisenallee 10 • 82041 Oberhaching Tel.: 089 / 61 38 71-0 Fax: 089 / 61 38 71 55-20 www.herold-va.de sс к b н птF c #UNDESWEITE4PIE-SPRACHSCHU-EMIT .EU INTERKU-TURE--EM,ONZEPT VORGESTELLTAUFDEM&-+3&ACHTAGIN(AMBURG -ILLIONEN-ENSCHENAUFDER7ELT SPRECHENMUTTERSPRACHLICH3PANISCH 'EBEN3IE+INDERNSPIELERISCHDIE#HANCE SICHINDIESEMVIELFiLTIGEN+ULTURRAUMZU BEWEGEN ,ERNEN3IEDIE-yGLICHKEITENUNSERES ERPROBTEN)MMERSIONS+ONZEPTESKENNEN %GALOBBILINGUALEODER+INDEROHNE CH *ETZTAU H C IS N E )TALI 6ORKENNTNISSE¯BEI!MIGUITOSLERNENALLE *UNGENUND-iDCHEN3PRACHEUND+ULTUR MITVIEL3PAAM3PIELERISCHENKENNEN)M 0RIVATKURSINDER+)4!ODERINEINER3CHUL!' 7IRMyCHTENWEITERWACHSENUNDSUCHEN NEUE&RANCHISE0ARTNER7ERDEN3IEMIT !MIGUITOSDIREKTIN)HRER2EGIONAKTIVUND BIETEN3IEEIGENE'RUPPENAN 3PRECHEN3IEUNSAN4ELINFO AMIGUITOSDE7EITERE)NFORMATIONENUNTERWWWAMIGUITOSDE sсамих pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants s de l importance et adolescents des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient aux Tous les enfants et adolescents devraient sidevraient possible être contre aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и accès не так часто приводят к siintended possible contre les si possible contre les brochure is devraient therefore the possible side effects vaccinations how much will be giventoêtre toexplain your child. But only if youofhave You must adequate decide yourself information howabout much will willyou be given be in être atoposition your child. to make But only the right if youdecision. have adequate information about possible être contre will you be in a position to make les должны les зможности всеbilgilendirilmiş младенцы, детиcontre и подростки ны doğru, enfants kararı ancak yeterince verebilir. Bu broşür doğru aşıların mümkün ancak yeterince bilgilendirilmiş hakkında olanlar ver Bu broşür size aşıların mümkün yan et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies olanlar lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à size Hambourg. C’est kararı ainsi que l’on parviendrayan à ce queetkileri ces maladies ne surviennent plusbilgi et qu’elles n’entraînentverebilir. plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être etkile éliminées получить получить то приводят к Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen FMKS e.V. Was ist der FMKS Der FMKS ist ein gemeinnütziger Verein. Er entstand im Jahr 2000 in Kiel/SchleswigHolstein aus einer Elterninitiative. Mittlerweile kommen die FMKS-Mitglieder aus ganz Deutschland und auch aus anderen Ländern: pädagogische Fachkräfte, Eltern, Sprachwissenschaftler, Neurowissenschaftler, Kitas, Schulen, Regionalpolitiker, Medienschaffende und Vertreter der Wirtschaft. Das Ziel des FMKS ist es, die frühe Mehrsprachigkeit zu unterstützen und Hilfestellung anzubieten, damit mehr Kinder die Chance erhalten, Fremdsprachen kindgerecht mit der Immersionsmethode zu erwerben. „Beste Initiative” zur Förderung der frühkindlichen Sprachkompetenz und Fremdsprachenförderung: Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kitas und Schulen FMKS e.V. www.fmks-online.de Der FMKS wurde als „Beste Initiative“ zur Förderung der frühkindlichen Sprachkompetenz und Fremdsprachenförderung mit dem „LeapFrog Learning Award“ ausgezeichnet. www.neue-lernwege.de 45 | s de l importance des préventives pour Свою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них с qu ils aient accès aux Tous les enfants et You autres must etdecide yourself how much will beadolescents given to your child. But only if you adequate s de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour les По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививкиhave против болезней, в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививкк ent accès aux Tous les enfants et adolespossible êtreinformation contre les yeterince зможности иsidoğru подростки должны eux-mêmes etdecide pour lesdecide autres etmuch qu’ils ai- much Youetmust yourself how protection will be given yourвсе child. But child. onlydevraient ifдети you have adequate protective will youyou be inbe a position toBu maketothe right the decision. kararı ancak bilgilendirilmiş olanlar verebilir. You must yourself how will betogiven toмладенцы, your But only if you have adequate information about will in a position make rightThis decib autres qu’ils aient accès aux Tous les enfants adolescents information about will you be inabout a position tovaccinations make the right decision. must etdecide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate cents devraient si possible être contre les получить ent accès aux Tous les enfants et adolesСвою особую задачу я вижу в том, чтобы информировать всех граждан о значении предохранительных прививок для них самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. devraient si possible être contre les е младенцы, дети и подростки должны broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek veболезни doğru ancak yeterince olanlar verebilir. Bu s de l’importance des préventives pour bilgilendirilmiş eux-mêmes etright pour les autres et qu’ils information about kararı will you be in a position to make the decision. По возможности все младенцы, дети и подростки должны получить прививки против болезней, s в отношении которых в Гамбурге предохранительные прививки рекомендованы официально. Благодаря этому данные встречаются реже и не так часттF de l’importance des préventives pour eux-mêmes et pour ne lesölçüde autres et qu’ils aient accès auxkendiniz Tous les enfants et adole Çocuğunuzu koruyacağınıza kararı veriyorsunuz. cents devraient si possible être contre les получить Çocc broşür mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve aient accès auxsize Tousaşıların les enfants et adolescents devraient si possible être contre зможности все младенцы, дети и подростки должны devraient si possible être contre les зможности все младенцы, дети и подростки долж © Stephanie Hofschlaeger, Pixelio Herausgeber: Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V. FMKS Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V. (Namentlich gekennzeichnete Texte geben nicht zwingend die Meinung des FMKS wieder.) Adresse Telefon Internet E-Mail Bank Steenbeker Weg 81, 24106 Kiel 0431 / 38 90 479 www.fmks.eu fmks@fmks.eu Kieler Volksbank e.G., Konto 575 150 00, BLZ 210 900 07 Gestaltung Kerstin Herrmann, www.kwh-design.de Fotos ohne Bildnachweis: kwh-design Rollenoffsetdruck Kiel GmbH mail@rollenoffsetdruck-kiel.de, Tel. 0431 / 53 507 60 Druck 2. Aufl. 2009 ISBN 3-9809946-0-0 | 46 s de l importance des préventives pour eux mêmes et pour les autres et qu ils aient accès aux Tous les enfants et adolescents самих и окружающих, а также в том, чтобы сделать прививки доступными. aient accès aux Tous les enfants et adolescents devraient si ки рекомендованы официально. Благодаря этому данные болезни встречаются реже и не так часто приводят к devraient si possible contre les But only if you have adequate brochure vaccinations must decide yourself how much will be given être to your child. information about ision. is therefore intended to explain the possible side effects ofYou possible être contre will you be in a position to make les зможности все младенцы, дети и подростки должны doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkile получить то приводят к scentskorucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi aşmaya yardımcı olacaktır. Ayrıca Fakat , enfants et adolescents devraient si possible être vaccinés contre les maladies contre lesquelles il est conseillé de se faire vacciner à Hambourg. C’est ainsi que l’on parviendra à ce que ces maladies ne surviennent plus et qu’elles n’entraînent plus de dommages physiques ou même de décès. Certaines maladies peuvent même être éliminées cuğunuzu ne ölçüde koruyacağınıza kararı kendiniz veriyorsunuz. Fakat korucuyu aşılar hakkında doğru kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu broşür size aşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve tereddütlerinizi a жны Eigene Notizen 47 | Antrag auf Mitgliedschaft im Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen (FMKS) e.V. Name Vorname Anschrift PLZ/Ort Fon E-Mail Alter (es können nur Volljährige aufgenommen werden) Beruf (Angaben freiwillig) Geschäftsführer (bei juristischen Personen notwendig) Datum Unterschrift Einzugsermächtigung Mein Mitliedsbeitrag von Euro/Jahr (mindestens 5 Euro/Jahr. Schüler, Studenten, Azubis mindestens 2,50 Euro/Jahr) soll von folgendem Konto abgebucht werden: Kontonummer BLZ bei Die Einzugsermächtigung erlischt mit dem Ende meiner Mitgliedschaft. Mit der Abbuchung von meinem oben angegebenen Konto bin ich einverstanden. Datum Unterschrift Der Verein ist gemeinnützig. Sie erhalten eine Spendenquittung. Bitte einsenden an: FMKS Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V., Steenbeker Weg 81, 24106 Kiel, Germany, Tel. 0431/389 04 79, E-Mail: fmks@fmks.eu, Internet: www.fmks.eu Bitte hier ausschneiden Hiermit beantrage ich die Mitgliedschaft im Verein FMKS e.V. Antrag auf Mitgliedschaft im Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen (FMKS) e.V. Hiermit beantrage ich die Mitgliedschaft im Verein FMKS e.V. Bitte hier ausschneiden Name Vorname Anschrift PLZ/Ort Fon E-Mail Alter (es können nur Volljährige aufgenommen werden) Beruf (Angaben freiwillig) Geschäftsführer (bei juristischen Personen notwendig) Datum Unterschrift Einzugsermächtigung Mein Mitliedsbeitrag von Euro/Jahr (mindestens 5 Euro/Jahr. Schüler, Studenten, Azubis mindestens 2,50 Euro/Jahr) soll von folgendem Konto abgebucht werden: Kontonummer BLZ bei Die Einzugsermächtigung erlischt mit dem Ende meiner Mitgliedschaft. Mit der Abbuchung von meinem oben angegebenen Konto bin ich einverstanden. Datum Unterschrift Der Verein ist gemeinnützig. Sie erhalten eine Spendenquittung. Bitte einsenden an: FMKS Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V., Steenbeker Weg 81, 24106 Kiel, Germany, Tel. 0431/389 04 79, E-Mail: fmks@fmks.eu, Internet: www.fmks.eu Eigene Notizen все младенцы, дети и подростки должн получить s de l’importance des préventives pour зможности s de be l’importance des préventives pour only eux-mêmes pour les You must decide yourself how much will given to your child. But if be youetgiven have adequate sBut de l’importance des préventives pour eux-mêmes pour autres et qu’ils You must decide how much et will be les given to your child.aient But accès only if you have adequa You must decide yourself how much will to child.adequate only if you have adequate You must decide yourself how much will beaccès given to your должны child. only if your you have зможности все младенцы, дети и подростки kararı ancak yeterince bilgilendirilmiş olanlar verebilir. Bu yourself et qu’ils aient aux Tous enfants etBut adolescents et pour les autres et qu’ils aiзможности все младенцы, дети и подростки должн получить information about will youautres be in a position todoğru make theleseux-mêmes right decision. aux Tous les enfants et adolescents être contre lesthe right decision. information aboutdevraient will you si bepossible inполучить a position to make information about will you be inbroşür a position make the right decision. зможности все младенцы, дети должн получить sizetoaşıların mümkün yan etkileri hakkında bilgi verecek ve и подростки You must decide yourself how much will be given to your child. But only if you have adequate Weitere Informationen: FMKS Verein für frühe Mehrsprachigkeit an Kindertageseinrichtungen und Schulen e.V., Adresse Steenbeker Weg 81, 24106 Kiel Telefon 0431 / 38 90 479 Internet www.fmks.eu E-Mail fmks@fmks.eu Bank Kieler Volksbank e.G., Konto 575 150 00, BLZ 210 900 07 Verein aus Eltern, Erziehern, Lehrern, Sprachwissenschaftlern, Wirtschaft. Informiert, berät und bietet Adressen bilingualer Kitas und Schulen, Jobbörse, Fortbildung, Hinweise zu Lehrmaterialien, Informationsmaterial, Terminen. Universität Kiel, Englisches Seminar Prof. Dr. Henning Wode Forschungsschwerpunkt Immersion Adresse Olshausenstr. 40, 24089 Kiel Telefon 0431/ 880-2245 Fax 0431/ 880-1512 E-Mail wode@anglistik.uni-kiel.de Sprachwissenschaftler, wissenschaftliche Beratung des FMKS Claus-Rixen-Schule Grundschule Uta Fischer (Schulleiterin) Adresse 24161 Altenholz, Klausdorfer Straße 72 - 74 Telefon 0431/ 2609600 Fax 431 26096026 E-Mail claus-rixen-schule.altenholz@schule.landsh.de Internet www.claus-rixen-schule.de.vu Deutsch-englische Immersion ab Klasse 1 seit 1999 AWO Bilinguale Kindertagesstätte Altenholz Leitung Sabine Devich-Henningsen Adresse 24161 Altenholz, Klausdorfer Str. 78 c Telefon 0431/32 94 91-0 Fax 0431 /32 94 91-17 E-Mail awo.kita@kielnet.net Internet www.awokita-altenholz.de Deutsch-englisch bilinguale Kita (Kindertagesstätte) seit 1996 ISBN 3-9809946-0-0