Mehmet ŞAHİN, Aysun Göçmen AKÇACIK, Seydi AYDOĞAN, Seyfi
Transkript
Mehmet ŞAHİN, Aysun Göçmen AKÇACIK, Seydi AYDOĞAN, Seyfi
Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya EKMEKLİK BUĞDAY ISLAH MATERYALİNİN KALİTE ÖZELLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE MİKSOGRAF CİHAZININ KULLANIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Mehmet ŞAHİN, Aysun Göçmen AKÇACIK, Seydi AYDOĞAN, Seyfi TANER, Ramazan AYRANCI1 Bahri Dağdaş Uluslar arası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Özet Bu çalışmada 2008-2009 yetiştirme döneminde ekmeklik buğday ıslah çalışmasında kuru ekmeklik bölge verim denemesi materyali kullanılmıştır. Materyal 6 standart ve 19 hattan oluşmaktadır. Deneme Konya merkez ve Çumra lokasyonlarında ekilmiş iki tekerrürlü olarak analiz edilmiştir, Verim, Bin tane ağırlığı, Hektolitre ağırlığı, Sertlik, Mini SDS sedimantasyon analizi ve Miksograf Çalışması yapılmıştır. Miksograf parametrelerinden Miksıograf gelişme süresi(MGS) ile Mini SDS sedimantasyon arasında,Miksograf Pik yüksekliği(MPY)ile Bin tane ağırlığı,Sertlik,Mini SDS sedimantasyon arasında Miksogram son yuksekliği(MSY) ile Bin tane ağırlığı,Sertlik,Mini SDS sedimantasyon arasında, Miksogram yumuşama dercesi(MYUM) ile Verim ve Protein oranı arasında, Miksogram toplam alan(MTAL) ile Bin tane ağırlığı,Sertlik,Mini SDS sedimantasyon arasında, Miksogram Pik genişliği(MPG) ile Verim,Sertlik,Mini SDS sedimantasyon arasında korelasyonlar önemli bulunmuştur. Ekmeklik buğday kalite ıslah çalışmalarında Miksograf cihazının kısa sürede analiz yapması ve az miktarda örnekle çalışması ıslah çalışanlarına materyalin değerlendirilmesinde kolaylık sağlamaktadır. Bu çalışmada 9,8,11 nolu geneotiplerin tüm özellikler yönüyle performansının seçilecek durumda olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Ekmeklik Buğday,Verim,Protein,SDS Sedimantasyon,Miksograf Evaluation of The Bread Wheat Breeding Material of Quality Properties on Mixograph of uses a Research Abstract In this study, 2008-2009 growing seasons , dry bread wheat breeding material regional yield trial used. The material consists of 6 standard and 19 the line. Trial, Konya and Çumra locations in planted with two replications were analyzed Trial material were analysis Yield, bintane weight, test weight, hardness, Mini SDS sedimentation and Mixograph . There were significant correlations between mixograph parameters, Mixograph development time(MGS) and Mini SDS sedimentation,Mixograph peak value(MPY) and Thousand kernel weight, hardness, Mini SDS sedimentation, Mİxograph least value(MSY) and Thousand kernel weight, hardness, Mini SDS sedimentation, Mixograph softening degree(MYUM) and yield , Protein content, Mixogram total area(MTAL)and Thousand kernel weight, hardness, Mini SDS sedimentation, Mixograp peak weight(MPG) and yield and hardness Mini SDS sedimantation The Mixograph is a widely used predictive test with which end-use quality of many genotypes can be assessed in a short period of time in bread wheat breeding program. İn this study, 9,8,11no. Genotypes the performances aspect of all the features were choosen case determined. Word Keys:Bread wheat,Yield,Protein, SDS sedimantation,Mixograph Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya Giriş Buğday kalitesi üretim zincirinin başında bulunan çiftçiden, ticaretini yapan şahıstan, öğüten, pişiren, pazarlayan ve en son olarak tüketen kişilere göre farklı anlamlar taşımaktadır. Bunun için buğday kalitesi denince tek bir tanım yeterli olmamaktadır. Buğday ıslahçısı her kesimin kalite anlayışına uygun ve kabul edilebilir çeşit geliştirmek durumundadır. Buğday ıslah programları için buğday genotipinin kalıtsal kalite özelliklerinin tespitinde hızlı ve güvenilir testler önemlilik arz etmektedir. Islahçılar buğday genotiplerinde bin tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, renk, sertlik, kül miktarı, un verimi, protein oranı, yoğrulma zamanı, yoğrulma toleransı, su kaldırma oranı gluten kalitesi gibi çok farklı kalite testlerini seçme kriterleri olarak kullanmaktadırlar(Şahin ve ark 2011a). Genelde üç önemli kalite kriteri materyalin kalitesini test etmekte kullanılmaktadır. Bunlar protein oranı, sedimantasyon ve hamurun reolojik özellikleridir. Miksograf hamurun reolojik özelliklerinin analizi için kullanılan bir cihazdır (Bağcı 1998). Miksograf sabitleştirilmiş ve dönen pimlerin kombinasyonu kullanılarak un ve suyun karıştırılma esasına göre çalışan ve hamurun yoğrulmaya karşı direncini ölçerek buğday ve un kalitesini tahmin eden bir laboratuar cihazıdır (Khatkar et al. 1996; Dong et al. 1992). Miksograf kürvesinin analiz edilmesiyle buğday ununun üç önemli özelliği tahmin edilebilmektedir. Bunlar optimum yoğrulma zamanı, yoğrulmaya karşı direnç ve protein kalitesidir. Tepe noktası miksograftan elde edilen en yüksek noktadır. Bu noktada hamur optimum gelişmeye sahiptir. Tepe noktasına ulaşmak için gerekli olan zaman, gluten proteinlerinin sağlamlığı konusunda bilgi vermektedir. Tepe noktasından sonra miksograf kurvesi aşağı doğru iner, kurvenin genişliği ve aşağı doğru inme açısı fazla yoğrulmaya karşı hamurun toleransını gösterir (Bağcı ve Şahin 1999). Miksograf Cihazı, Kısa sürede az örnekle çalışması ve verdiği parametrelerin diğer kalite parametreleri ile korelasyon göstermesi nedeniyle ekmeklik buğday ıslah materyalinin değerlendirtmesinde kullanım kolaylığı sağlamaktadır.Bu çalışmada 2008-2009 yetiştirme sezonunda Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü ekmeklik buğday ıslah programında kurulan Kuru Ekmeklik Bölge Verim Denemesine ait 5 çeşit ve 20 hattan oluşan 25 ekmeklik buğday genotipinin miksograf parametreleri ile birlikte değerlendirilmiştir Materyal ve Yöntem Bu çalışma 2008-2009 yetiştirme döneminde Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Ekmeklik Buğday Islah programında Kurulan Kuru Ekmeklik Bölge Verim Denemesine ait 5 çeşit ve 20 hattan oluşan 25 ekmeklik buğday genotipi materyal olarak kullanılmıştır. Deneme Konya-merkez ve Çumra lokasyonlarında tesadüf blokları deneme deseninde dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemelerin kurulduğu alanın toprak özellikleri; killi aluviyal pH 8.2’ dir. Araştırmada çeşitlerin, bazı kalite özellikleri (protein oranı, kuru gluten oranı, mini SDS sedimantasyon değeri, hektolitre ve bin tane ağırlığı) ile miksograf analizi yapılmıştır. Protein oranı (%) (NIR) AACC 39-10 metoduna göre (Kjeldhal metodu ile 5.7 faktörü ile kalibre edilmiştir.) (Anon. 1990), Kuru gluten (%), sertlik (PSI), Dickey John 660 marka Near-Infrared Reflektans Spektroskopi kullanılarak analiz edilmiştir. Bin tane ağırlığı (g) AACC 55-10 metoduna göre (Anonim 1990), hektolitre ağırlığı (kg/hl) Williams et al. (1988), mini SDS sedimantasyon (ml) Pena et al. (1990) göre, Miksograf analizi AACC 54-40 (Anonim 1990) göre National Mfg.Co. Lincoln. NE miksograf cihazı kullanılarak yapılmıştır. Mixsmart yazılımı ile sonuçlar bilgisayar ortamından alınmıştır. iki tekerrürlü olarak analiz edilmiştir. Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya Çizelge 1. Deneme Materyali Listesi Genotip No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Genotip Orijin BAYRAKTAR 2000 GEREK 79 KARAHAN 99 TOSUNBEY BEZOSTAYA 1 03-04 KEBVD 3 F10S-1/CHISHOLM MELEZ-13 KILÇIKLI / MIZRAK AK 702 / BDME 4 TAM 105 RESEL -5WM-OWM/ UNKNOWN EGL//BUC/PVN/3/KIRAÇ SWM 16767-5WM / CENTURK(USA,W) Y50E/KAL*3//RG"S"/SATY/3/SXWE/4/HAVK /4/SWM 16767-5WM Y50E/KAL*3//RG"S"/SATY/3/SXWE/4/HAWK/4/BDME 94-1 ARG/R16//BEZ*2/3/AGRI/KSK/5/TRK13/6/494J6.1111/MNCH IG42644/6/ZCL/3/PGFN//CNO67/SON64(ES86-8)/4/SERI/5/UA-2837/7/BJN 837/GRK//ES84.24 LOV26//LFN/SDY(ES84-24)/3/SERI/4/SERI/5/SULTAN/6/TAST/SPRW//ZAR ARG/R16//BEZ*2/3/AGRI/KSK/5/TRK13/6/494J6.1111/MNCH 90-1004a112/3/AU/CO652337//2* CA8055/6/PI/MZ//CNO67/3/LFN/4/ANT/5/ATTILA IG42644/6/ZCL/3/PGFN//CNO67/SON64(ES86-8)/4/SERI/5/UA-2837/7/BJN 837/GRK//ES84.24 ZHETYSU/5/RSK/NAC/4/SNB/PCH//KAL/BB/3/CA8055 ZHETISU//PYN/BAU/3/338-K1-1//ANB/BUC EKMEKLİK GENOTİP EKMEKLİK GENOTİP EKMEKLİK GENOTİP Araştırma Sonuçları ve Tartışma Çizelge 2. Deneme materyalinin Varyans Analiz Tablosu(f değeri) varyans SD Verim BNT PRT MODEL ÇEVRE(Ç) 51 5,83** 1 84,2* 9,13** 40,61* 4,61** 13,68 3,2 10,79** TEKKERRÜR 2 1,168 GENOTİP(G) 24 3,13** 11,21** G*Ç 24 5,05** 2,51** 2,27** 0,49 SRT MPY MSY 16,75** 2,14** 1,14 3,59** 3,13** 22,02* 5,3 28,73 0,98 0,99 5,71** 0,24 1,45 0,06 3,90* 0,76 3,18 SDS 1,94 30,44** 2,77** 1,97* 1,2 HKT MGS 0,38 5,88* 1,06 6,35** 5,48** 10,66** 0,86 0,55 2,95 0,8 1,1 MYUM MTAL MPG 2,37** 0,64 4,17** 1,62* 0,14 4,03 1,91 0,15 7,48** 2,12* 1,21 1,288 *:P<0.05,**:p<0.01. SD: serbestli derecesi, Verim:Tane verimi(kg/da.),BNT:bintane ağırlığı(g/1000ad), PRT:Protein Oranı(%),SRT:sertlik(PSI), SDS:Mini SDS sedimantasyon(ml),HKT:Hektolitre ağırlığı(kg/100lt.), MGS:miksograf gelişme Süresi(dak.),MPY:pik yüksekliği(%), MSY:Analiz sonrası kürve yüksekliği(%), MYUM: sağ pik eğimi( %/dak.), MTAL:orte cizgi altı alanı((%tq*dak), MPG:Miksogram pik genişliği(%) Deneme örneklerinin varyans analizi tablosunda görüldüğü gibi çeşitler arasındaki farklılıkların hektolitre ağırlığı haricindeki özelliklerin önemli olduğu belirlenmiştir verim ,bin tane ağırlığı sertlik değerlerindeki farklılıklar çevre şartlarında önemli bulunmuş olup yine aynı özellikler genotip çevre interaksiyonu da önemli bulunmuştur. Deneme örnekleri ortalama verimleri 329,5 (kg/da) olduğu en yüksek verimin standart olarak kullanılan 6 numaralı hattın 413.7 kg/da olduğu en düşük verime ise 25 numaralı hattın 253.6 Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya kg/ da olduğu görülmüştür. Verim bakımından 7, 14, 14, 9,11 nolu hatların bazı standartların üzerinde olduğu görülmüş olup bu hatların seçimde ön plana çıktıkları görülmektedir. 5 numaralı Bezostaja standart çeşidin verimi 302 kg/da ortalama verimin altında kaldığı görülmektedir.Ortalama verimin üzerindeki hatlar ise 22,10,16,8,13 nolu hatlarda ortalama verimin üzerinde yer almışlardır. Denemenin ortalama Bintane ağırlığı 29,5 (g/1000 adet) olduğu en yüksek değere 24 nolu hattın(37.6 g) olduğu en düşük değerinde 17 nolu hattın(24,1g) olduğu görülmüştür standart olarak kullanılan çeşitlerden ise en yüksek bintane ağırlığına Bezostajua-1 çeşid(34.4 g) en düşük değere sahip standar çeşidin ise gerek 79 (26.2 g) olduğu belirlenmiştir. Ortalama bintane ağırlığının üzerinde yer alan ise 25,13,18,7,16,4,8,23,19,21,5,24 nolu genotipler olmuştur. Denemenin ortalama Protein oranı (%) 13.3 en yüksek protein oranı 25 nolu hatt(% 15.3) en düşük protein oranı(% 11,7) ise 7 nolu(%13,4) sahip olmuştur. Standartlardan tosunbey,karahan çeşidi ve 6 nolu KEBVD3 hattı ortalamanın altında olup, Gerek çeşidinin protein oranı ortalamanın üzerinde yer aldığı görülmüştür. Denemenin sertlik değeri ortalaması(PSI) 43,2 olmuş 18 numaralı hat yumuşak 25 numaralı hat ise sert grupta yer almışlardır. Denemde kullanılan standartlar ise Tosunbey,Bezostaja-1,KEBVD3 hattı sert grupta Bayraktar 2000, Gerek 79, Karahan çeşitleri yumuşak grupta yer almışlardır,Sertlik değeri ekmeklik buğday ıslah çalışmalarında önemli bir kriter olup buğdayın sertlik durumu kullanılacak sanayici açısından önemlilik arz etmektedir. Sert buğday unları ekmekçilikte yumuşak buğday unları ise bisküvilik ve kek sanayicisi tercih etmektedir. Mini SDS sedimantasyon ortalaması (11.7ml) En yüksek 22 numaralı hat(13.7ml) en düşük ise 14 numaralı (8.75 ml) hattın sahip olduğu belirlenmiştir.Standart çeşitlerden ise bezostaja-1 çeşidi(12.75 ml) olduğu belirlenmiştir. Mini SDS sedimantasyon değeri 12 ml üzerinde olması arzu edilen bir durumdur. Bu analiz tane protein kalitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Mini SDS sedimantasyon değeri yüksek olan çeşitlerin reolojik özellikleri iyi olması beklenmektedir.22,8,9,19,17,20,10,13 numaralı hatların sds sedimantasyon değeri yüksek olarak görülmektedir. Çizelge 3.Deneme Materyalinin Bazı Kalite Özellikleri ve Miksograf Parametreleri Ortalamaları. Genotip 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 1BAYRAKTAR 2000 2GEREK 79 3KARAHAN 99 VERİM 382,0 334,2 370,5 331,3 357,0 326,0 342,3 378,8 315,7 334,0 328,0 320,3 306,4 308,3 318,0 329,7 280,7 289,7 253,7 318,0 BNT 29,8 30,8 26,8 25,4 29,0 28,5 29,2 26,5 28,0 30,4 24,1 29,4 33,7 28,0 33,8 28,4 32,1 37,7 29,1 28,3 PRT 11,7 12,8 12,8 13,4 12,7 13,4 12,9 12,0 12,9 13,3 13,8 13,5 14,3 14,6 13,1 14,3 13,5 14,0 15,3 14,5 274,9 376,2 26,2 29,0 14,2 12,4 SRT 48,8 37,8 31,6 56,7 34,8 35,4 52,3 59,0 33,1 32,8 53,6 59,8 28,3 36,3 33,0 55,1 57,4 33,4 28,2 58,6 SDS 10,8 13,4 13,1 12,4 12,1 11,0 12,4 8,8 11,1 12,0 12,6 11,1 12,8 12,5 11,6 13,8 9,8 12,1 10,3 10,4 55,5 10,4 56,4 12,3 HKT MGS MPY MSY MYUM MTAL MPG 75,8 2,2 52,5 27,8 -11,1 271,2 7,8 74,8 2,4 63,2 36,4 -11,5 331,1 9,4 76,7 3,0 72,5 45,7 -10,5 386,6 12,3 72,2 1,2 60,0 22,6 -23,7 257,0 8,9 76,3 2,2 60,1 32,5 -14,5 302,4 8,3 75,0 2,1 64,2 31,3 -18,3 304,7 10,8 72,6 1,6 56,0 24,6 -17,7 256,5 8,1 71,7 1,4 56,2 24,5 -22,7 255,8 8,5 73,3 2,3 63,9 35,5 -13,2 333,2 10,0 74,3 1,7 64,6 33,4 -17,0 315,2 8,7 75,6 2,1 58,9 32,4 -23,8 304,8 8,4 72,5 2,0 48,8 25,0 -12,2 244,8 7,1 74,1 1,9 74,1 38,2 -20,1 359,5 10,9 74,0 1,6 61,3 30,1 -18,4 289,8 8,8 73,4 2,5 60,1 37,7 -9,6 329,7 10,2 70,7 2,1 56,5 34,6 -10,4 301,5 8,7 73,3 2,0 56,2 28,1 -14,4 274,6 9,5 76,1 1,8 78,3 40,8 -25,8 388,3 12,8 71,5 1,7 67,2 31,5 -21,5 307,5 8,9 74,6 3,1 48,5 32,1 -7,5 266,1 7,9 71,7 75,0 1,5 2,3 56,2 55,2 23,7 29,9 -21,4 -12,7 248,1 285,3 8,7 8,8 Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya 4TOSUNBEY 344,7 30,4 12,3 28,8 10,6 75,5 2,8 60,7 36,2 -12,1 316,1 9,2 5BEZOSTAYA 1 302,3 34,5 13,5 36,0 12,8 76,0 2,2 61,2 33,9 -13,9 314,0 8,7 603-04 KEBVD 3 413,7 28,0 11,7 37,9 11,6 71,6 2,7 56,63 35,5 -8,4 310,8 9,3 ortalama 329,5 29,5 13,3 43,2 11,7 73,9 2,1 60,5 32,1 -15,7 302,2 9,2 cv 12,4 6,1 4,4 9,9 12,1 6,1 10,8 9,4 10,1 11,2 8,3 9,2 AÖF 58.8 3,0 1,2 6,1 1,7 1,6 0,7 10,8 6,1 12,2 52,2 3,2 *:P<0.05,**:p<0.01. SD: serbestli derecesi, Verim:Tane verimi(kg/da.),BNT:bintane ağırlığı(g/1000ad), PRT:Protein Oranı(%),SRT:sertlik(PSI), SDS:Mini SDS sedimantasyon(ml),HKT:Hektolitre ağırlığı(kg/100lt.), MGS:miksograf gelişme Süresi(dak.),MPY:pik yüksekliği(%), MSY:Analiz sonrası kürve yüksekliği(%), MYUM: sağ pik eğimi( %/dak.), MTAL:orte cizgi altı alanı((%tq*dak), MPG:Miksogram pik genişliği(%) Miksograf Özellikleri Miksograf gelişme süresi ortalama 2.1 (dak.) Bayraktarstandart çeşidi 3.13 dak. İle en yüksek değere sahip olurken bayraktarı 9 nolu hat takip etmiştir(3.1 gdak), Gerek 79 çeşidi standartlar arasında en düşük değere sahip olmuştur(1.45 dak) 14 ve 10 nolu hatlar1,37-1,21 dak ile en düşük değere sahip olmuşlardır. MGS hamurun yoğrulmaya karşı direncini göstermekte olup ekmeklik buğday için yüksek olması istenen bir durumdur. MGS açısından 9,21,8,15, 711,5,17 nolu hatlar ortalamanın üzerinde değere sahip olmuşlardır. Miksıogram pik yüksekliği ortalama (%60.5) En yüksek değere 24 nolu hat (78.3 dak.) en düşük değerede 18 nolu hat(%48.8) değere sahip olmuştur.Standartlar içinde en yüksek Bezostaja-1 çeşidi(%61,2) olurken en düşük değere Bayraktar 2000 çeşidi(% 48.4 ) ile en son sırada yer almıştır.Çeşidin sertliği ve hamurun miksograf mikserinin pimlerine karşı gösterdiği direnç ile ilgili olduğundan sert ve protein kalitesi yüksek çeşitlerde yüksek olması beklenen bir durumdur.24,29,9,25,16,12,15,8,20 nolu hatlar ortalama MPY üzerinde yer almışlardır. Miksogram son nokta yüksekliği ortalama (%32.1) Olup en yüksek değere 9 nolu hat(%45,65) en düşük değere ise 10 nolu hatta (%22.58) olduğu görülmüştür.Standart çeşitlerden ise Tosunbey en yüksek MSY değeri(%36.1) en düşük ise bayraktar 2000 çeşidi(% 23.7 değerine sahip olmuştur.Hamurun yoğrulma toleransının uzun süre devam etmesi hamurun kuvveti açısından önemlidir. Miksogram son nokta yüksekliği yüksek olması ekmeklik buğday için istenen bir durumdur.9,24,19,21,8,15,22,16,11 nolu hatlar ortalama MSY değerleri üzerinde olmuştur. Miksogramın en yüksek MPY ulaştıktan sonra eğilmeye başladığı kısım olup bu eğimin yavaş olması istenen bir durumdur birden düşmesi hamurun direncinin zayıflığını göstermektedir bu durum ekmeklik buğday açısından istenmeyen bir durumdur. Miksograf yumuşama değeri(MYUM) ortalama -15,7 olup en düşük yuuşama değeri bayraktar 2000 çeşidi olmuş olup onu KEBVD3 hattı ve 21,22,9,7,818,15,23 ve 11 nolu hatlar izlemiştir. En yüksek yumuşama değeri ise 24 nolu hat(%-25.8) olmuştur. Miksogram alanı(%torq*dak) (MTAL) ortalama 302,2 olup en yüksek 24,9,19,15,8,21,4,1635,17,12,11 nolu hatlar izlemiştir.28 nolu hat en düşük alana sahip olmuştur(244,8), Miksogram yüksek olursa ve daha geniş alan kaplarsa hamurun mukavemetinin yüksek olduğunun göstergesidir. Dolayısı ile alanın yüksek olması istenen bir durumdur. Miksogram Pik Genişliği(MPG) genişliği (% 9,2) olarak belirlenmiştir. En yüksek pik genişliğine 24,9,19,12,21,15,23,8,6 nolu genotipler sahip olmuştur . en düşük pik genişliğine ise 18 nolu hat(%7,9) değere sahip olmuştur. Pik genişliği hamurun mikser pimlerine gösterdiği direnç olup yüksek olması ekmeklik buğday için istenen bir durumdur. MGS ile SDS sedimanatsyon arasında.MPY ile Bintane ağırlığı, Sertlik ve SDS sedimantasyon arasında, MSY ile Bintane ağırlığı, Sertlik ve SDS sedimantasyon arasında, MYUM ile verim ve protein arasında, MTAL ile Bintane ağırlığı, Sertlik ve SDS Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya sedimantasyon arasında, MPG ile Verim Sertlik ve SDS sedimantasyon arasında önemli korelasyon ilişkileri olduğu tespit edilmiştir(Çizelge 4) Çizelge 4. Deneme örneklerindeki kalite analizleri arasındaki korelasyon tablosu. Değişken BNT PRT PRT SRT SRT SDS SDS SDS HKT HKT HKT MGS(Min) MPY(%) MPY(%) MPY(%) MSY(%) MSY%) MSY(%) MSY(%) MSY(%) MYUM(%/Min) MYUM(%/Min) MYUM(%/Min) MYUM(%/Min) MTAL(%Tq*%) MTAL(%Tq*%) MTAL(%Tq*%) MTAL(%Tq*%) MTAL(%Tq*%) MTAL(%Tq*%) MTAL(%Tq*%) MPG(%) MPG(%) MPG(%) MPG(%) MPG(%) MPG(%) MPG(%) MPG(%) Bağımlı değişken verim kg/da verim kg/da BNT BNT PRT verim kg/da BNT PRT verim kg/da BNT PRT SDS BNT SRT SDS BNT SRT SDS PKT(Min) PKV(%) verim kg/da PRT PKT(Min) PKV(%) BNT SRT SDS PKT(Min) PKV(%) CV(%) CI(%Tq*%) verim kg/da SRT SDS PKV(%) CV(%) RPS(%/Min) CI(%Tq*%) mCI(%Tq*%) Korelasyon 0,3258 -0,6047 -0,6596 -0,4760 0,2889 -0,2760 -0,2786 0,3942 0,3596 0,2945 -0,4107 0,2228 0,2401 -0,5571 0,2632 0,2001 -0,5478 0,3986 0,5178 0,6225 0,2743 -0,1976 0,5346 -0,4239 0,2594 -0,5903 0,3415 0,1973 0,8585 0,9085 0,8100 -0,1881 -0,2978 0,2969 0,8068 0,6317 -0,2569 0,6385 0,7718 Örnek sayısı 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 Önemlilik dercesi 0,0009 <,0001 <,0001 <,0001 0,0036 0,0054 0,0050 <,0001 0,0002 0,0029 <,0001 0,0259 0,0161 <,0001 0,0082 0,0459 <,0001 <,0001 <,0001 <,0001 0,0057 0,0488 <,0001 <,0001 0,0092 <,0001 0,0005 0,0491 <,0001 <,0001 <,0001 0,0610 0,0026 0,0027 <,0001 <,0001 0,0099 <,0001 <,0001 *:P<0.05,**:p<0.01. SD: serbestli derecesi, Verim:Tane verimi(kg/da.),BNT:bintane ağırlığı(g/1000ad), PRT:Protein Oranı(%),SRT:sertlik(PSI), SDS:Mini SDS sedimantasyon(ml),HKT:Hektolitre ağırlığı(kg/100lt.), MGS:miksograf gelişme Süresi(dak.),MPY:pik yüksekliği(%), MSY:Analiz sonrası kürve yüksekliği(%), MYUM: sağ pik eğimi( %/dak.), MTAL:orte cizgi altı alanı((%tq*dak), MPG:Miksogram pik genişliği(%) Bilgisayarlı miksograf cihazı Ekmeklik buğday ıslah çalışmalarında 10 dakika analiz süresi olması ve 35 gram örnekle çalışması nedeniyle hamurun reolojik özelliklerin tahmin etmede ve genotiplerin kalite yönüyle değerlendirilmelerinde büyük kolaylık sağlamaktadır.Miksograf parametreleri ile Bintane ağırlığı sertlik ve SDS sedimantasyon arasındaki önemli Korelatif ilişki yukarıda bahsedilen parametrelerin ıslah çalışmalarında kullanılabileceğini göstermektedir.Daha önceki yapılan çalışmalarda MGS,MPY,MSYve MTAL değerlerinin önemini vurgulamşlardır(Yong et al.2010,Bağcı 1998.Martnant et.al 1998,Hazelton and Walker 1997, Şahin ve ark.2011). Miksoğraf bulgularının genel olarak zayıf ve kuvvetli kalitedeki çeşitleri birbirinden ayıracak özellikte olduğu ve bazı kalite kriterleri ile önemli düzeyde ilişki göstermektedir(Atlı ve ark.1992). Bu nedenle buğday ıslah programları kalite ıslahında miksograf cihazının kullanımı faydalı olacağı söylenebilir. Bu denmede seçim yapıldığı zaman verimi yüksek olan genotiplerin kalite özellikleri yönünden son sırada yer aldıkları görülmektedir. Bu durumda hem verimi ortalamanın üzerinde hem de kalite performansı da ortalamanın üzerinde yer alan genotiplerde seçim yapılması Türkiye 10 Tarla Bitileri Kongresi Cilt 1 S:278-284 10-13 eylül 2013 Konya gerekmektedir. Bu çalışmada 9,8,11 nolu genotiplerin tüm özellikler yönüyle performansının seçilecek durumda olduğu belirlenmiştir. Kaynaklar Bağcı S.A. 1998. Multivariate Analysis of Computerized Mixograph Data For End-Use Quality Improvement in Winter Wheat. M.Sc. thesis. South Dakota State University, SD, USA. Khatkar B.S., A.E. Bell and J.D. Schofield, 1996. A comparative study of the interrelationship between Mixograph parameters and breadmaking qualities of wheat flours and glutens. J. Sci. Food Agric., 72:71-85. Dong H., R.G. Sears, T.S. Cox, R.C. Hoseney, G.L. Lookhart and M.D. Shogren, 1992. Relationship between protein composition and mixograph and loaf characteristics in Wheat Cereal Chem., 69: 132-136. Atlı A., H. Köksel, Z. Demir, 1992. Ekmeklik Buğdayların kalitelerinin belirlenmesinde Miksograf kullanımı üzerine araştırmalar. Gıda 17(6)387-394. Bağcı S.A. ve M. Şahin, 1999. Buğday Kalite ıslahında bilgisayarlı mixograf aletinin kalite ölçümünde kullanılması. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları, 8-11 Haziran, s:519-523 Konya. Şahin,M., Göçmen Akçacık ,A., Aydoğan S.,2011b Bazı Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Tane verimi ile Kalite Özellikleri Arasındaki İlişkiler ve Stabilite yetenekleri. Anadolu,J.,of AARI 21(2):39-48. Şahin,M., Göçmen Akçacık ,A., Aydoğan S.,Taner,S., Ayrancı ,R., 2011a Ekmeklik Buğdayda Bazı Kalite Özellikleri ile Miksograf Parametreleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 20 (1): 6-11 Yong S.X., Y. Jun, C.X. Min, Z. Yan, L. HuiLing, W. DeSen, H. ZhongHu, Z. Yong, 2010. Relationship of mixograph parameters with Farinograph and Extensograph parameters, and bread-making quality traits. Acta Agronomica Sinica, 36(6): 1037-1043. Hazelton J.L. and C.E. Walker, 1997. Mixogram measurements and objective absorption determiation. The mikxograph handbook Chapter 6, p:27 Manhattan, KS USA. Martinant J.P., Y. Nicolas, A. Bouguennec, Y. Popineau, L. Saulnier and G. Branlard 1998. Relationships Between Mixograph Parameters and Indices of Wheat Grain Quality Journal of Cereal Science, 27: 179-189.