Fransa`da kamu su politikası - Ministère de l`écologie et du
Transkript
Fransa`da kamu su politikası - Ministère de l`écologie et du
Fransa’da kamu su politikası tlar e konu v r e l e g l ö b , r a l k Kayna Enerji ve iklim Sürdürülebilir gelişim Risk önleme altyapılar, taşımacılık v e de n iz Fransız tecrübesi uluslararası girişimin hizmetinde Gelecek için şimdi MEkoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı www.developpement-durable.gouv.fr iÇiNDEKiLER 4 6 13 Su, XXIci asır için bir dünya kozu ●● Bugünün ve yarının iddiası ●● Avrupa Birliği harekete geçiyor Fransa’daki kamu su politikası: yerinden yönetim ve katılım ●● ●● ●● ●● ●● ●● ●● Sürdürülebilir bir gelişime doğru Hidrografik bölge, su politikasının köşeli taşı Su ve arıtma hizmetlerinin kamusal sorumluluğu Bütün aktörlerin katılımı, düzeneğin kilit taşı Su suyu öder Suyun aktörleri Bilgiyi kavrama ve yayma kanalları: takip ve karara yardım araçları Fransız deneyimi uluslararası girişimin hizmetinde ●● Fransız deneyimi paylaşımda: vizyondan eyleme ●● Daha fazla bilgi için FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI Su, XXIci Yüzyıl için bir dünya kozu Bugünün ve yarının iddiası Su çifte bir iddiayı karşılamak zorunda olan gelişmiş, yükselmekte, geçiş sürecinde ve gelişmekte olan ülkelerin politikalarının merkezindedir: ●● d ünya ölçeğinde gözlemlenen nüfus artışının, büyümenin, ekonomik gelişmenin ve şehirleşmenin sonuçları olan çevresel kaynaklarını ve ekosistemlerin bozulmalarının önünü almak; ●● içme suyuna ve arıtmaya evrensel bir erişim imkânı sağlamak. Sürdürülebilir gelişim zir vesi sırasında (Johannesburg – 2002) uluslararası toplum bu hükümleri, noksanlıklarını belirleyerek, önce likli hedefleri ve bunlara ulaşma araçlarını tespit ederek ve aktörlerin rollerini aydınlatarak, su kaynaklarının entegre ve etkili ulusal işletme planlarının (GIRE) geliştirilmesi hedefi ile tamamlamıştır. Aynı zamanda 2015 yılına kadar temel bir arıtma hizmetine kalıcı bir şekilde erişimi olmayan nüfusun yüzdesini yarıya indirme hedefini de tespit etmiştir. Çok iddialı olan bu hedefler, 2015 yılına kadar 1,6 milyar kişiye içme suyu ve 2,2 milyar kişiye arıtma hizmeti götürülmesini içermektedir. IRD/Marc-Antoine Pérouse de Monclos Bu durum karşısında, uluslararası toplum yıllardır harekete geçmiştir. 2000 yılındaki Birleşmiş Milletler genel kurulu toplantısında kararlaştırılmış olan binyılın sekiz gelişim hedef lerinden birisi şunları öngörmektedir: ●● ulusal politikalarda sürdürülebilir gelişim esaslarını entegre etmek ve çevresel kaynakların kaybolma eğiliminin tersine dön dürülmesini sağlamak; ●● 2015 yılına kadar kalıcı bir şekilde içme suyu tedarikine ulaşamayan dünya nüfusu yüzde sini yarı yarıya azaltmak. Denizkulağı gecekonduları: eğreti tuvaletler – Port Harcourt ( Nijerya) Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Avrupa Birliği harekete geçiyor Avrupa Birliği iç ve dış politikaları sayesinde kararlılıkla harekete geçmiştir. İç politikaları: ●● 2000 yılında yayınlanan Avrupa Birliği çer çeve yönetmeliğinde yer alan prensiplere dayanmakta; ●● üyeliğe aday olan ülkeler lehine; ●● A kdeniz ve güney-doğu Avrupa ülkeleri lehine komşuluk politikalarıdır. Bu politika 2008 yılında Akdeniz Birliğinin oluşturulması ile güçlendirilmiştir ; ●● dış politikaları: ªªbirlik düzeyinde şimdiye kadar mevcut olan mali kaynakların etkisini güçlendirmeyi hedefleyen Avrupa inisiyatifi; ªªsu için Avrupa kredisi, Afrika, Karayipler ve Pasifik ülkeleri nüfuslarının lehine mali yardımda bulunmaktır. Parlement européen - 2007 Avrupa Birliği ve 27 Üye Devleti, yılda 1,4 milyar Euro ile su için dünyaya en çok yardım sağlayanlardır. Avrupa Parlamentosu Dünyada suyun durumu: kilit öğeler ●● 2 030 yılında: kişi başına su tüketiminde %40 artış. ●● K işi başına yenilenebilir ve kullanaılabilir tatlı su miktarı: ªª1950: 17000 m3 ªª1995: 7500 m3 ªª2025: 5100 m3 MEEDDAT/Laurent Mignaux ●● Dünya nüfusu: ªª1950: 2,5 milyar ªª2000: 6 milyar ªª2025: 8 milyar ●● Şehirler > 10 milyon kişi: ªª1950: 3 ªª2000: 21 ªª2025: 50 Kaynak: insan nüfusu gelişimi dünya raporu (PNUD) - 2006 Paris (75) Concorde meydanında süslü çeşme 5 FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI Fransa’da kamu su politikası: yerinden yönetim ve katılım Sürdürülebilir bir gelişime doğru Fransız su politikasının temelinde üç yasa bulunmaktadır. 1992 yasası, suyun kendi doğal çerçevesinde, hidrografik havzasında, bütün aktörlerin temsil edildiği havza komitelerinin kurulmasıyla müşterek yönetimini teyid eder. Bu yasa suyu Milletin ortak varlığı olarak kabul eder. Su ekosistemlerinin ve ıslak bölgelerin korunmasını, kaynakların eski haline getiril mesini ve tekrar canlandırılmasını, suyun eko nomik kullanımını ve sellere karşı korunmayı sağlamayı amaçlayan, dengeli bir yönetim esası getirmektedir. 30 Aralık 2006 tarihinde su ve su ortamları hakkında yeni bir yasa kabul edilmiştir. Bu kanun Fransa’yı Avrupa gereksinimlerini yerine getirme ve böylece 2015 yılında suların ve su ortamlarının iyi durumuna ulaşma imkânı verecek araçlarla donatmaktadır. Her gerçek kişi için kabul edilebilir ekonomik koşullarda içme suyuna erişme hakkını başlatmakta ve su ve arıtma kamu hizmetinin işleyişine daha büyük bir şeffaflık getirmektedir. Bu yasa aynı zamanda iklim değişiklikleri için gerekli olan adaptasyonları da dikkate alan bir çerçeve oluşturmaktadır. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı MEEDDAT/Thierry Degen Bu konudaki Fransız mevzuatının büyük bir bölümü Avrupa yönetmeliklerinin, özellikle 2015 yılına kadar suların ve su ortamlarının iyi bir durumda olmasını amaçlayan, su hakkındaki çerçeve yönetmeliği uygulamasından kaynaklanmaktadır. Su omurgasızlarını avlayan beyaz çulluk (Himontopus himantopus) -Breuil-Magné (17) Hidrografik bölge, su politikasının köşeli taşı Fransa’da 8 ve deniz aşırı topraklarda 5 hidro grafik bölgeden oluşmaktadır. Bu bölgelerde, havza komitelerinin her birisi, genel eğilimleri, hedefleri ve uygulanacak hükümleri tespit eden, su düzenleme ve yönetim direktör şemasını (SDAGE) benim ser. Su konusunda idari hükümler ve şehircilik dokümanları SDAGE’de bulunan hükümlere ters düşemez. Su idareleri havzalarda su politikasının icra organlarıdır. Her bölgede su yönetimini ekono mik gelişme ve çevreye saygı ile bağdaştırmak için faaliyet gösterirler. FRANSA SU HAVZALARI L'Escaut, la Somme et les cours d'eau côtiers de la Manche et de la mer du Nord La Sambre La Meuse La Seine et les cours d'eau côtiers normands Le Rhin La Loire et les cours d'eau côtiers vendéens et bretons L'Adour, la Garonne, la Dordogne, la Charente et les cours d'eau côtiers charentais et aquitains Le Rhône et les cours d'eau côtiers méditerranéens 0 Guadeloupe Martinique Guyane Fransa su bölgesi Uluslararasι bölgenin ulusal kιsmι 100 Réunion 200 Km Corse Mayotte Başlιca sular Rhin Su bölgesinin adι Haziran 2004 Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı - Su ve Biyoçeşitlilik İdaresi 7 Devletin kamu kuruluşları olan su idareleri, havza komitesinin görüşünü aldıktan sonra Hükümet tarafından onaylanan bir müdahale programı düzenlerler. Bu program su alımları ve kirletici atıklar üzerindeki çevresel vergilerin oranlarını belirler. Su idaresi tarafından tahsil edilen bu vergiler, bölgesel karar vericiler, tesis sahipleri ve su kalitesi denetim ağları tarafından karara bağlanan su kaynaklarının ve su ortamlarının rehabilitasyon çalışmalarını finanse etme imkânı sağlar. Müdahale programı böylece direktör şemasının uygulamaya koyulmasına katkıda bulunur. MEEDDAT/Laurent Mignaux FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI Sit alanları ve doğal anıtları koruma üzerine 1906 yasası çerçevesinde sit alanı ilan edilen Chambord şatosu parkı (41) Daha kısıtlı hidrografik birimler olan alt havzalar veya yer altı suları düzeyinde, bir su düzenleme ve yönetim şeması (SAGE) su kaynaklarının spesifik kalite, kullanım, değerlendirme ve nicel koruma hedeflerini tespit edebilir. Yerel bir girişim olan SAGE çeşitli su aktörlerinden oluşan bir yerel su komisyonu (CLE) tarafından düzenlenmiştir. Bir yamaç havzası etüdü çerçevesinde kalite ve debi verilerini toplamak için Île-de-France (Paris Bölgesi) Diren « su » servisleri ekibi tarafından alınan numuneler üzerinde kimyasal analiz MEEDDAT/Laurent Mignaux MEEDDAT/Laurent Mignaux Su idarelerinin 2007 – 2012 arasındaki 9 müda hale programı 11,6 milyarlık bir tutara tekabül etmektedir. Bu programlar iki temel amaç üze rine hedeflenmiştir: su hakkında Avrupa çer çeve yönetmeliğini uygulamaya koymak ve yönetmeliğin şehir atık sularına uygulanmasını sağlamak. Somme ırmağı ve kollarının hidrolik ağı merkezinde yer alan, Amiens’de Saint-Pierre parkından görünüş (80) Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Su ve arıtma hizmetlerinin yerel kamusal sorumluluğu Belediyelerin ve belediye guruplarının yerinden yönetim yetkilerine saygı gösteren Devlet bu hizmetlerin idare kurallarını ve ulaşılacak sıhhi ve çevresel hedeflerini de tespit eder. Bu hiz metlerin verimini takip eder ve değerlendirir. Kullanıcılara verilen suyun ve arıtılan ve ekosis temlere atılan kullanılmış suların kalite eşiklerini belirler ve bunlara riayet edilmesini sağlar. MEEDDAT/Laurent Mignaux Fransız belediyeleri, vatandaşlara karşı ve hukuki açıdan, içme suyu ve arıtma hizmetleri yatırımlarından ve idaresinden sorumludurlar. Bu görevi yerine getirmek için birleşebilirler. Yerel düzey, belediyeler kullanıcı-tüketiciler ile ilişki içinde oldukları için böyle bir sorumluluk için uygun olan düzeydir. Fransa’da 29.000 civarında su ser visi bulunmaktadır: 12.300’ü içme suyu dağıtımı için, 16.700’ü arıtma için. İçme suyu dağıtımı çoğunlukla vekaleten yönetimle sağlanmaktadır: içme suyu servislerinin %39’u 2007’de hizmet götürülen kullanıcıların %72’sine tekabül etmek tedir). Kollektif arıtma da aynı şekilde giderek daha fazla özel işletmecilere teslim edilmek tedir: arıtma servislerinin %24’ü yine 2007’de kullanıcıların %55’ine tekabül etmektedir. Yönetim şeklinin seçimi – doğrudan veya bir kamu veya özel şirkete devredilerek – tamamen kendilerine aittir. Bu seçim her zaman tersine çevrilebilir. Belediyeler veya belediye gurupları su ve arıtma hizmetlerinin performans kon trolü ve değerlendirmesi, aynı zamanda da bu hizmetlerin organizasyonu ve yerine getirilme sine bağlı kararlarda taraf olan herkesin fiilen katılımını sağlarlar. MEEDDAT/Laurent Mignaux Honfleur arıtma istasyonunda atık su arıtma tesisi (14) Musluk suyu 9 FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI Bütün aktörlerin katılımı, düzeneğin kilit taşı Fransız su politikası, belediyelerin ve belediye guruplarının seçilenleri, su kullanıcıları, sanayi ciler, ziraatçiler ile çevre koruma ve tüketiciyi koruma birliklerinden oluşan ilgili bütün aktör lerin işbirliği ve katılımlarına dayanır. Ulusal su komitesi, seçilenler, kullanıcılar, dernekler, havza komitesi başkanları ve Devleti (164 asıl veya yedek üye) bir araya getirir. Ulusal düzeyde kamu su politikasının tanımlanmasından önceki yönlendirme müza kerelerinin yapıldığı makamı oluşturur. Avrupa Birliği su çerçeve direktifine (DCE) uygun olarak ve şeffaflık amacıyla, Fransa, su düzenleme ve yönetim direktör şemaları (SDAGE) hakkında vatandaşların düşüncesini almak için, 2008 Mayıs ayından Ekim ayına kadar Fransa içinde ve 2008 Aralık ayından 2008 Haziran ayına kadar Deniz Aşırı Vilayetlerde bir kamuoyu yoklaması düzenlemiştir. 28 milyon anket formu gönderilmiştir. 2005 yılında, su yönetimi konusunda ortaya konan başlıca sorunları belirlemek için ilk yoklama daha önce yapılmıştı. Havza komiteleri, bölge, vilayet ve belediye seçilenleri ile kullanıcı, dernek ve Devlet tem silcilerini ki bu sonuncusu azınlıktadır, bir araya getirir. Bunlar havzalar düzeyinde su aktörleri arasında müzakere ve işbirliğini sağlarlar. MEEDDAT/Laurent Mignaux Yamaç havzalarına göre tasarlanan bu yöne tim, su idareleri (yöneticileri havza komitesi ve Devlet tarafından tayin edilir) bünyesinde ve bir su düzenleme ve yönetim şeması (SAGE) hazırlamak için, yerel yönetim seçilenleri, kullanıcılar, dernekler ve Devleti bir araya geti ren yerel su komisyonlarında bulunur. Renarde (91) vadisinde tahıl ekimi Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Yerel düzeyde, nüfusu 10.000’den fazla olan belediyelerde ve nüfusu 50.000’den fazla olan belediye guruplarında, kullanıcı temsilcilerini bir araya getiren yerel kamu hizmetleri danışma komisyonu, belediye başkanının veya belediye ler arası birlik başkanının su ve arıtma hizmeti fiyatı ve kalitesi hakkındaki yıllık raporunu ve işletmeci tarafından sunulan faaliyet raporunu inceler. Su suyu öder İçme suyu tedarikinin ve arıtmanın bir bedeli vardır: suyu getirmek, arıtmak, dağıtmak ve kalitesini garanti etmek gerekir. Su faturaları ile kullanıcılar belediye ve belediye guruplarının gerekli ekipman yatırımlarına ve işletmelerine bağlı harcamalarının önemli bir kısmını üstlenir ler. 1950 – 1960’lı yıllarda, yatırımlara genelde Devlet yardımcı olmuştur. Su idarelerine gelince, mali tedbir ilkesi « kir leten - kullanan - öder » kuralıdır: « su alma » ve « kirletme » vergileri alınan su ve atılan kirli atık miktarları ile orantılıdır. İdareler tarafından tahsil edilen bu vergiler, bele diyeler veya belediye guruplarına, sanayicilere ve ziraatçilere çevre kirliliğine karşı mücadele için ve su kaynaklarını ve su ortamlarını yönet mek için uygulamaya koymaya karar verdikleri faaliyetlerin finansmanı için yerel karar verici lere, iş sahiplerine yardımlar şeklinde tekrar dağıtılır. Hidrografik havza ölçeğinde, havza valisi Devletin su alanındaki çeşitli servislerinin faa liyetlerini koordine eder. Bölgesel ölçekte (26 bölge), Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığının yerelleştirilmiş bir servisi olan çevre, planlama ve konut bölge müdürlüğü (DREAL), su politikası uygulamasının tutarlılığını sağlar. Her hidrografik havzada, havza DREAL’i havza valisine Devlet servislerinin faaliyetlerini koordine etmekte yardım eder. Vilayet ölçeğinde (100 vilayet), vilayet malzeme ve tarım müdürlükleri (DDEA) su politikasını yönetmelik ve teknik bakımdan uygulamaya koyarlar. Su alım veya atık ruhsatlarının verilmesi Devletin resmi yetkisindedir. Ruhsat talepleri vilayet su polisi servislerince değerlendirilir. Çeşitli yasa hükümleri belediyelerden veya bele diye guruplarından faturalarını ödemekte güçlük çeken yoksul kişi ve ailelerin, su ve arıtma hiz metlerine ulaşmalarını sağlamalarını istemekte dir (suya ve arıtmaya fiili hak). Özel koşullarına göre, belediyeler, yardımlaşma, adil tarifeler ve dayanışma vergileri sayesinde, hizmet maliyet lerinin herkesçe müşterek olarak paylaşılması için çözümler bulmaktadırlar. Devlete gelince, bakanlık düzeyinde, Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı, belirli sektörler (içme suyu ve sağlık, hidrolik enerji, gemi ulaşım yolları…) için diğer yetkili bakanlıklar ile bağlantılı bir şekilde müdahaleleri programlar. Koordinasyon, Bakanlıklar arası su Misyonu tarafından sağlanır. Ulusal Su ve Su ortamları Dairesi (ONEMA) genel kapsamlı etüd ve araştırmalar ile değerlendirmelerden sorumludur. Devletin merkezî ve yerelleştirilmiş servislerine ve su idarelerine teknik destek verir. MEEDDAT/Laurent Mignaux Suyun aktörleri Renarde (91) üzerinde çamaşırhane Yerel ölçekte, 36.000 belediyenin başkanları içme suyu ve arıtma servislerinden sorumlu olup bu servislerin etkin ve şeffaf bir yönetimini uygulamaya koyarlar. Sanayiciler ile ziraatçiler diğer yerel karar verici kategorilerini, iş sahiple rini oluştururlar. 11 FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI MEEDDAT/Laurent Mignaux Diğer aktörler, bir uzmanlık ve bilgi birikimi geliştirmiş olan su alanındaki diğer işletmeler, tecrübeli profesyoneller arasında bilgi toplama, paylaşım ve alışveriş yerleri olan araştırma kuruluşları ve de su alanındaki düşünceleri geliştiren derneklerdir (çevre koruma, tüketici leri koruma, balıkçı dernekleri). Bilgiyi kavrama ve yayma kanalları: takip ve karara yardım araçları Rhône nehrinin kolu olan « la Cèze » ırmağı üzerinde yer alan, taşkınları önleyen ve suyun alçalmasını sağlayan Sénéchas barajı (30) Ulusal düzeyde, su hakkında bilgilendirme sistemi, veri ağları (yağmurölçer, hidrometri, piezometri, suların kalitesi…), veri bankaları (Pluvio, Hydro, Ades…) ve veri işleme ve bilgi yayma yazılımlarına dayanır. Bu sistem Ulusal Su ve Su Ortamları Dairesi (ONEMA) tarafından yönetilir. Havzalar ölçeğinde, su hakkında bir veri direktör şeması da mevcuttur. « sel » riski yönetimi Bölgenin sürdürülebilir düzenlemesi doğal risklere özel bir dikkatle yaklaşımı zorunlu kılmaktadır. 2002 yılında aşağıdaki servislerin kurulması ile bir organizasyon reformu başlatılmıştır: ●● bir merkezî teknik destek servisi: Merkezî hidrometeoroloji ve sel tahmini destek servisi (Schapi); ●● havza koordinatörü valinin yetkisi altında 22 su taşkını tahmin servisi (SPC). MEEDDAT/Laurent Mignaux Bunların amaçları doğa olaylarının daha iyi tahmin edilmesi ve daha iyi sürekli bilgilendirmedir. 24 Ocak 2009 Cumartesi günü « Klaus » fırtınasından önce meydana gelen şiddetli yağışlar sonucunda Biscarosse gölü kıyısında sualtında kalan otopark (40) 2003 yılında oylanarak kabul edilen « riskler » yasası taşkınların önlenmesi için önemli ilerlemelere imkan vermiştir: ●● bilgilendirmek, önlemek, risk bilincini geliştirmek; ●● yeni önlem araçları geliştirmek; ●● yerel idarelerin çalışmalarını kolaylaştırmak; ●● taşkına uğrayabilecek bölgelerin zafiyetini azaltmak ve hasarları onarmak. Temmuz 2006’dan beri, medya nezdinde dikkat haritalarının yayınlanması bu bilgilerin anlaşılmasına imkan sağlamıştır. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Fransız deneyimi uluslararası etkinliğin hizmetinde Fransa, diğer ülkelere karşı uluslararası etkinlik konusunda, su kaynaklarının entegre yönetiminde olduğu kadar suya ve arıtmaya erişimde de, Fransa’daki çeşitli aktörlerinin sahip oldukları uzmanlığa dayanan uzun bir deneyime sahiptir. Gelişmekte olan ülkelerle ilgili olarak, Fransa, öncelikle Afrika’da, su sektöründeki yardımlarını iki katına çıkartmayı kendisine hedef olarak belirlemiştir. Halen çift taraflı yardım olarak yılda 268 milyon Euro ve çok taraflı yardım olarak yılda 100 milyon Euro tahsis etmektedir. Bu taahhüt, BM tarafından önerilen hedef olan, gayri safi milli hasılasının %0,5’i ve 2012’de %0,7’si oranında bir yardım çabasına ulaşma hedefi kapsamında bulunmaktadır. katılımlarını sağlamayı ve böylece yerel iş sahipliğini güçlendirmeyi; ●● seferber edilebilir kaynaklar üzerinde bir kaldıraç etkisi yapabilecek finansman araçlarını çeşitlendirmeyi ; ●● çoklu partnerlikleri geliştirmeyi (Devlet, yerel idareler, hükümet dışı organizasyonlar, sivil toplum kuruluşları, özel işleticiler) hedefleyen eylemler eşliğinde yapılır. Altyapıların finansmanı özellikle: ●● ulusal su politikalarını belirlemek için hükü metleri desteklemeyi; ●● yamaç havzaları seviyesinde su kaynağının işbirliği yaparak ve sürdürülebilir yönetimini organize etmeyi; ●● uluslararası erişim ve iyi yönetim prensiple rini desteklemeyi; ●● yerel aktörlerin ve özellikle de yerel idarele rin, içme suyu ve arıtma sorumlusu olarak IRD/Marie-Noëlle Favier Halen yürütülmekte olan yardımının ikiye katlanması öncelikle: ●● içme suyuna erişim çabasını muhafaza ede rek, suların arıtılmasına; ●● kırsal, yarı kentsel ve kentsel ortamdaki yoksul nüfusun su ve arıtma hizmetlerine erişimine; ●● su kaynaklarının, özellikle kalitesi, ekono misi ve getirilerinin adil bir şekilde paylaşımı için, entegre ve etkin yönetimine tahsis edilmiştir. Shibam et Thula arasında kervanların uğrak yeri Habada şehri kalkerli kayalardan oluşmuştur. Şehir kapısından, şehir sakinlerinin su ihtiyacını karşıladığı su deposu vazifesi gören büyük sarnıca gelinir (Yemen) 13 FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI Fransız deneyimi paylaşımda: vizyondan eyleme IRD/Jean-Luc Maeght Finansmanın ikiye katlanması çabaları ile aynı anda, çift taraflı ve çok taraflı Fransız yardımının etkinliği, yardımın uyumlulaştırılması ve aynı düzeye getirilmesi hakkında Mart 2005 Paris deklarasyonu mantığında iyileştirilmiştir: ●● Fransa kendisine, gelişme için binyıl hedef lerine göre, tek taraflı yardımı aracılığı ile, 2015 yılına kadar Afrika’da dokuz milyon kişinin suya ve arıtmaya erişimlerine katkıda bulunma gibi spesifik hedefler tayin etmiştir; ●● b ölgesel düzeyde, Afrika’ya ve Akdeniz havzasına öncelik tanıyarak, gelişme için binyıl hedeflerine doğru ilerlemelerin global gözlem mekanizması için çalışmaktadır; ●● ihtiyaçların aciliyetini ve yararlanan her ülke nin su yönetimi ve politikası bakımından olgunluğunu dikkate alarak coğrafi ve sektörel düzeyde daha büyük bir seçicilik getirmektedir. Tayland’da pirinç ekimi Fransız aktörlerinin bütün kategorileri uluslararası düzeyde eylemler geliştirmektedirler. Her biri, kendi yetenek alanında, su sektöründe Fransız deneyiminin yayılmasını desteklemeye katkıda bulunmaktadır. IRD/Daina Rechner ●● D evlet: Dış İşleri ve Avrupa İşleri Bakanlığı Fransız Devletinin uluslararası eylemini teşvik etmektedir; bu bakımdan, Fransız kamu yardımının stratejik koordinasyonunu sağlamaktadır. Ekonomi, Sanayi ve Çalışma Bakanlığı bu alanda Devlet bünyesinde başlıca sermaye sahibidir. Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama IRD/Hubert de Foresta Tikare köyü çeşmesi ( Burkina faso) Sumatra’da (Endonezya) pirinç tarlaları Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı ●● B elediyeler ve belediye gurupları: su ve arıtma kamu hizmetlerinin organizasyo nundaki rollerinden başka, belediyeler ve belediye gurupları uzun zamandan beri bu sektördeki yabancı kamu kuruluşları ile genel bütçeleri üzerinde uluslararası yerelleştirilmiş işbirliği faaliyetlerine girişmişlerdir ; 9 Şubat 2005 yasasının neşri ile bu konuda rahatlamışlardır. Uluslararası işbirliğinin hizmetinde öncü bir yasa: 9 Şubat 2005 yasası Bu yasa belediyelere yabancı yerel idareler ve bunların guruplaşmalarıyla, içme suyu ve arıtma hizmeti bütçelerine tahsis edilen kaynakların %1’i ile sınırlı kalmak kaydıyla, işbirliği, acil yardım ve uluslararası dayanışma faaliyetlerinde bulunma imkanı vermektedir. Aynı şekilde su idarelerine de, Fransa’nın uluslararası taahhütlerine riayet ederek, kaynaklarının %1’i ile sınırlı kalmak kaydıyla, uluslararası işbirliği faaliyetlerinde bulunma imkanı vermektedir. Fransız yerel idarelerinin, gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere, yabancı yerel idarelere katkıları, özellikle içme suyu ve arıtma hizmetlerinin iyi organizasyonuna ve iyi yönetimine desteği içermektedir. Bu tür işbirliği ile hükümet işbirliği arasında en büyük tamamlayıcılık aranmaktadır. Madagascar’da tarım ●● H avza organizasyonları: su idareleri kendi uzmanlık alanlarında ve kendi öz kaynakları ile, özellikle 9 Şubat 2005 yasa uygulaması gereğince, yerelleştirilmiş uluslararası işbirliği faaliyetlerini yürütmektedirler. Bu tür faaliyetlere girişen kendi havzalarının yerel karar vericilerine mali yardımlarda bulunabilmektedirler. ●● Işletmeler: su alanında faaliyette bulunan Fransız işletmeleri – küçük ve orta ölçekli işletmeler ve büyük guruplar – kendilerini uluslararası alanda şöhretli kılan bir uzmanlık ve ihtisas geliştirmişlerdir. Büyüklük, organi zasyon ve uzmanlık olarak farklıdırlar, ancak hepsi kaliteli hizmet ve ürün sunma taahhüt leri ile kendilerini göstermişlerdir. ●● H ükümet dışı organizasyonlar çevre geliştirme ve koruma, acil durumda müda hale veya tüketici koruma gibi çeşitli alan larda faaliyet gösterirler. Yenilikçi ve yapıcı fikirleri sayesinde tartışmayı zenginleştirirler ve projeleri sahada uygulamaya koyarlar. Böylece, güneyde olduğu gibi kuzeyde de, toplumlarla kurumlar arasında gerekli bir bağ oluştururlar. IRD/Marie-Noëlle Favier ●● F ransız gelişim ajansı (AFD) gelişmeye Fransız kamu yardımı düzeneğinin başlıca etken operatörüdür. Kamu veya özel geliştirme projelerinin finansmanına süb vansiyonlarla veya imtiyazlı koşullarda kredi lerle ve teknik yardım ve eğitim garantilerinin oluşturulmasıyla katkıda bulunmaktadır. IRD/Michel Grouzis Bakanlığı, deneyimine dayanarak, bu alanda kurumsal uzmanlığını ortaya koymaktadır. Devlet Avrupa mevzuatının düzenlenmesine katılmaktadır. Suya zor erişim (Sahel) 15 FR ANSA’DA K A MU SU POLITIK A SI ●● B ilimsel ve teknik ve araştırma organizas yonları: Fransa’da uzun zamandan beri, suyun çeşitli kullanımlarına ve yönlerine teka bül eden bu tür birçok organizasyon vardır. Şu anda, bu yapılar, özellikle standartlaşma ve eğitim alanında, ulusal, Avrupa ve uluslararası düzeyde kendini kabul ettirmiş aktif bir rol oynamaktadırlar. « Suyu daha iyi yönetmek için yeteneklerin geliştirilmesi »: Fransız örneği Su alanında uluslararası düzeyde müdahil Fransız aktörleri toplu bir girişim oluştur muşlardır: su alanında uluslararası büyük etkinliklere, özellikle dünya su forumlarına yararlı katkılarda bulunmakla görevli su için Fransız partnerliği. IRD/Alain Laraque 1978’den beri, Uluslararası Su Dairesi (OIEau) Limoges’daki merkezinde – ulusal su meslekleri eğitim merkezi – CNFME – su sektöründeki Fransız teknisyenlerini ve kadrolu personeli eğitmektedir. (www.oieau.org ). Bu deneyiminden güç alan OIEau, özellikle Fransız merkezine benzer eğitim merkezlerinin kurulması için, yabancı ülkelerde eğitim mühendisliğinde destek vermektedir: Polonya’da Gdansk su Vakfı, Meksika içme suyu ve arıtma eğitim merkezi, Suudi Arabistanda’da Riyad ve Güney Afrika, Kenya veya Nijerya, vb... çeşitli ülkelerde Eğitim Merkezi. Yabancı ülkelerdeki çeşitli eğitim aktörleri arasındaki alışverişleri ve bağları güçlendirmek ve su sektörü alt yapılarının işletilmesi için eğitimin önemi hakkında bilinçlenmeyi pekiştirmek için, OIEau Kasım 2008’de uluslararası eğitim merkezleri ağının oluşturulmasına öncülük etmiştir (www.inwtc.org). Rio Curaray (Ekvator Amazonu) Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Fransız havzaları ile yabancı havzalar arasındaki kardeşlik ve işbirliği örnekleri Ayrıca, uluslararası eylemlerin karşılıklı kılınması çerçevesinde, Fransız su idareleri Fas havza idareleri ile birlikte düzenli olarak teknik kurslar düzenlemektedirler. Çiçek açmış nilüfer (Nymphéa sp.) IRD/Marc Bournof rneğin Fas ile, İdare 2005 yılında Souss Ö Massa ve Tensift su havzası idareleri ile bir kardeşlik ve işbirliği anlaşması imzalamıştır. Bu anlaşma sayesinde bir işbirliği dinamiği ortaya çıkmış ve: ªªözellikle su hakkında veriler, planlama ve vergiler alanlarında uzman değişimleri şeklinde kurumsal bir işbirliği ; ªªsuya veya arıtmaya ilişkin ve RhoneAkdeniz ve Korsika havzaları yerel idarelerinin Su idaresince tamamlanan bir finansmanda bulunabilecekleri projelerin Fas idarelerince belirlenmesi şeklinde kendini göstermektedir. MEEDDAT/Olivier Brosseau Rhone-Akdeniz ve Korsika Su İdaresi bazı yabancı ülke ve kuruluşlar ile kardeşlik ve işbirliği anlaşmaları imzalamıştır. Ekinleri sulamak için su alma (Dierma bölgesi, Burkina Faso) Daha fazla bilgi için: ●● ●● ●● ●● ●● www.developpement-durable.gouv.fr www.partenariat-français-eau.fr www.eaufrance.fr www.onema.fr www.lesagencesdeleau.fr 17 Redaksiyon: Philippe Guettier – Grafik tasarım ve yapım: Aïna Collin Kapak fotoğrafları hakları: IRD/Marie-Noëlle Favier, Alain Laraque, Jean-Luc Maeght, Daina Rechner; MEEDDAT/Olivier Brosseau, Thierry Degen, Laurent Mignaux içindekiler sayfası fotoğrafları hakları yukarıdan aşağı: IRD/Daina Rechner, MEEDDAT/Laurent Mignaux, IRD/Daina Rechner Kalıcı olarak işletilen ormanlardan elde edilen geri dönüşümlü kağıt üzerine MEEDDAT/SG/SPSSI/ATL2 tarafından basılmıştır Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Gelişim ve Bölgesel Planlama Bakanlığı Mart 2009 tlar e konu Kaynaklar, bölgeler v Enerji ve iklim Sürdürülebilir gelişim Risk önleme altyapılar, taşımacılık v e de n iz Gelecek için şimdi Ministère de l’Écologie, de l’Énergie, du Développement durable et de l’Aménagement du territoire Direction générale de l’Aménagement, du Logement et de la Nature Direction de l’Eau et de la Biodiversité Arche Sud 92 055 La Défense cedex Tél.: 33 (0)1 40 81 21 22 www.developpement-durable.gouv.fr