Özelleştirmenin-30 Yili - TC Başbakanlık Özelleştirme İdaresi
Transkript
Özelleştirmenin-30 Yili - TC Başbakanlık Özelleştirme İdaresi
TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRMENİN YILI TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI VE ÖZELLEŞTİRME FONU’NUN KAYNAK VE KULLANIMLARI Derleyen: Mustafa Necati DOĞAN Finansman ve Fon Yönetimi Daire Başkanı Ankara, 2016 TEŞEKKÜR Bu çalışma ağırlıklı olarak Özelleştirme İdaresi Başkanlığı verileri kullanılarak hazırlanmış olup, katkılarından dolayı başta Başkan ve Başkan Yardımcıları olmak üzere, Özelleştirme Sonrası Takip İşleri Grup Başkanlığı, Proje Değerlendirme ve Hazırlık, Strateji Geliştirme, İdari ve Mali İşler, Basın ve Halkla İlişkiler, İstihdam ve Sosyal Hizmetler, Finansman ve Fon Yönetimi Daire Başkanları ve personeli ile diğer Özelleştirme İdaresi Başkanlığı çalışanlarına teşekkür ederim. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ..................................................................................................................................................5 I. ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI VE AMAÇLARI.....................................................................7 1. ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI...........................................................................................7 2. ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI....................................................................................8 II. DÜNYADA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI.................................................................9 III. TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME KAVRAMININ GELİŞİMİ............................................13 1. ÖZELLEŞTİRMENİN YASAL ÇERÇEVESİ...................................................................14 2. ÖZELLEŞTİRME İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR.......................................15 A. Özelleştirme Yüksek Kurulu ........................................................................................15 B .Özelleştirme İdaresi Başkanlığı....................................................................................16 3. ÖZELLEŞTİRME SÜRECİ..................................................................................................17 A. Kapsam ve Programa Alma ........................................................................................17 B. Danışman Seçimi............................................................................................................17 C.Değer Tespit Komisyonu................................................................................................17 D. Değer Tespit Yöntemleri................................................................................................18 E. İhale Komisyonu.............................................................................................................18 4. ÖZELLEŞTİRME YÖNTEMLERİ.....................................................................................19 A. Satış...................................................................................................................................19 B.Kiralama............................................................................................................................19 C.İşletme hakkının verilmesi............................................................................................20 D.Mülkiyetin gayrı ayni hakların tesisi............................................................................20 E.Gelir Ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar...................20 5. İHALE YÖNTEMLERİ........................................................................................................20 A. Kapalı teklif usulü: ........................................................................................................20 B. Pazarlık usulü: ................................................................................................................21 C. Açık Artırma usulü: ......................................................................................................21 D. Belirli istekliler arasında ihale usulü:..........................................................................21 6. STRATEJİK KURULUŞLAR VE İMTİYAZLI HİSSE....................................................22 IV. TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI..........................................................23 1.Özelleştirme Satış Gelirleri................................................................................23 2. ÖZELLEŞTİRİLEN KURUM, KURULUŞ, VARLIKLAR VE BEDELLİ DEVİR SAYILARI...............................................................................24 3 A.İdarece gerçekleştirilen özelleştirme uygulama sayıları...................................................24 B. Kamu kurumlarına yapılan bedelli devirler......................................................................25 C. İdarece verilen yetki çerçevesinde kapsam ve programdaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ihaleler ile gerçekleştirilen özelleştirmeler......................................25 3. ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARININ YÖNTEMLER İTİBARIYLA DAĞILIMI.. 26 V. ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI VE KULLANIMLARI ......................................27 1. ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI.........................................................................27 2. ÖZELLEŞTİRME FONU KULLANIMLARI....................................................................32 A. Hazine’ye aktarımlar......................................................................................................33 B. İlgili kuruluşlara aktarımlar..........................................................................................34 C. Kapsam ve programdaki kuruluşlara sermaye aktarımları.....................................35 D.Kapsam ve programdaki kuruluşlara borç olarak finansman sağlanması.............36 E. Borç geri ödemeleri........................................................................................................36 F. Özelleştirme uygulamaları için yapılan giderleri.......................................................37 3. 1986-2015 YILLARI HÜKÜMET DÖNEMLERİ İTİBARIYLA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI...................................................................................39 VI. YÜRÜTÜLMEKTE OLAN ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ.......................................41 1. PORTFÖYDE BULUNAN BAŞLICA ŞİRKET VE KURULUŞLAR............................41 2. 2016 YILI ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ.................................................................42 VII. ÖZELLEŞTİRİLEN KURULUŞLARDA ÜRETİM, KAR/ZARAR, İSTİHDAM VE YATIRIMLAR ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR................................................................45 VIII.ÖZELLEŞTİRME VE YABANCI SERMAYE......................................................................47 IX.ÖZELLEŞTİRMENİN SOSYAL BOYUTU.............................................................................53 1. ÖZELLEŞTİRME VE İSTİHDAMA YANSIMALARI....................................................53 2. ÖZELLEŞTİRME SOSYAL DESTEK PROJELERİ .........................................................54 SONUÇ...............................................................................................................................................55 EKLER.................................................................................................................................................59 ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI...................................................................................59 1. BLOK HİSSE SATIŞI UYGULAMALARI..................................................................60 2. İŞLETME VE TESİS SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI......................................67 3. HALKA ARZ UYGULAMALARI...............................................................................74 4. BORSADA HİSSE SENEDİ SATIŞI UYGULAMALARI........................................75 5. TAŞINMAZ VE DİĞER VARLIK SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI.................76 6. KAMU KURUMLARINABEDELLİ DEVİR UYGULAMALARI.........................78 4 ÖNSÖZ 2016 Yılı ile birlikte, özelleştirme olgusunun ülkemiz gündemine girişinin 30 yılını geride bırakmış bulunmaktayız. Özelleştirmenin, ekonomik etkilerinin yanı sıra, sosyal, siyasi, mali ve hukuki alanlarda da ciddi yansımalarının bulunması, bu kadar uzun süreye rağmen ükemiz gündemindeki ağırlığını halen korumasını sağlamaktadır. Bu özelliği dolayısıyla özelleştirme çok yönlü bir iktisadi politika aracı olarak görülmektedir. Bu yönden özelleştirme, toplumun büyük bir kesimini doğrudan ya da dolaylı olarak yakından ilgilendirmekte ve çeşitli ortamlarda tartışılmaya devam etmektedir. Ülkemizdeki özelleştirme sürecine kısaca bir göz attığımızda, başlangıçta yarım kalmış tesisler ile küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin özelleştirilmesiyle başlayan ve yavaş seyreden uygulamaların, 2003 yılından itibaren ivme kazandığı görülmektedir. Özellikle Türk Telekom, Tüpraş Rafinerileri, Araç Muayene İstasyonları, Tekel ve Sümer Holding’e ait işletmelerin, Erdemir Demir Çelik, Petkim Petrokimya, elektrik dağıtım ve üretim santralleri gibi büyük ölçekli, bir çok kesime doğrudan mal ve hizmet sunan, ya da imtiyaz hakkı barındıran kurum ve kuruluşların özelleştirilmiş olması bu alanda çok ciddi bir mesafe kat edildiğini ortaya koymaktadır. Özelleştirmenin bundan böyle ağırlıklı olarak imtiyaz hakları devri ile Kamu-Özel İşbirliği yöntemlerine yoğunlaşması beklenmektedir. 5 Özelleştirme İdaresi olarak bizler, her platformda özelleştirmenin bir amaç olmadığını, ülkemiz kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını sağlayacak, üretim, yatırım, istihdam ve ihracata katkı sağlayarak uluslararası rekabet gücümüzü artıracak iktisat politikası araçlarından biri olduğunu değerlendirrmekteyiz. Ülkemizdeki Özelleştirmelerin 30 Yılı konulu çalışmada, kısaca özelleştirmenin ne olduğu, yasal dayanağı, yöntemleri, 1986-2015 yılları itibariyle dünyada ve ülkemizdeki özelleştirme uygulamaları, Özelleştirme Fonunun kaynakları ve kullanım alanları, özelleştirmenin istihdama etkileri, özelleştirme yoluyla gelen yabancı sermaye miktarları ve Özelleştirme Sosyal Destek Projeleri hakkında detaylı bilgiler grafik ve tablolarla verilmektedir. 30 Yıllık süreçte ülkemizde gerçekleştirilen özelleştirme uygulamaları ve Özelleştirme Fonu kaynak ve kullanımları hakkında her türlü detaylı bilgilerin toplu olarak yer aldığı çalışmanın bu yönü itibariyle sağlıklı ve tam bilgiye ihtiyaç duyan kesimler için faydalı olacağı inancındayız. T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 6 I. ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI VE AMAÇLARI 1.ÖZELLEŞTİRMENİN TANIMI Özelleştirme, kamunun sahip olduğu varlık, hak, alacak ve imtiyazların mülkiyet, yönetim ve denetimlerinin tamamen veya kısmen özel kişi ve kuruluşlara devredilmesidir. Ülkemiz açısından; Kamu İktisadi Teşebbüslerinin mülkiyet ve yönetimlerinin kamu kesiminden özel kişi ve kuruluşlara devri dar anlamda özelleştirme olarak tanımlanabilir. Kamu hisselerinin %50’den fazlası özel kişi ve kuruluşlara devredildiğinde, hem mülkiyet hem de yönetimi özelleştirilmiş olmaktadır. Ülkemizde yaygın olarak gerçekleştirilen işletme hakkının devri, kiralama, yap-işlet-devret, Kamu Özel İşbirliği ve benzeri uygulamaları da özelleştirme uygulamaları olarak değerlendirmek gerekmektedir. Ekonomik faaliyetlerin özel sektör lehine geliştirilmesi amacıyla yatırımı özendirici, kolaylaştırıcı, rekabeti güçlendirici, yerli ve yabancı yatırımcıları teşvik etmeye yönelik faaliyetler özelleştirme için atılan ön adımlar olarak değerlendirilmelidir. Bu çerçevede, özelleştirme basit bir ekonomi politikası aracı değil, sosyal, ekonomik, hukuki, mali ve idari sonuçları bulunan ve bu alanlarda köklü dönüşümü sağlayacak önemli bir ekonomik yeniden yapılanma aracıdır. 7 2.ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI Özelleştirmenin temel felsefesi, devletin, asli görevleri olan genel yönetim, adalet ve güvenliğin sağlanması ile özel sektör tarafından yüklenilemeyecek yatırımlara yönelmesi, ekonomik faaliyetlerin ise ağırlıklı olarak özel sektör tarafından gerçekleştirilmesidir. Özelleştirmenin temel amaçları; rekabete dayalı piyasa ekonomisinin oluşturularak, üretimde verimlilik ve etkinliğin sağlanması, kamu finansmanının zarar eden kuruluşların yarattığı mali yükten kurtarılması ve sabit sermaye yatırımlarının özel sektör tarafından gerçekleştirilerek toplum refahının artırılması olarak sıralanabilir. Özelleştirmenin, serbest piyasa ekonomisine işlerlik kazandırılması, sermaye piyasasının geliştirilmesi, verimliliğin artırılması, gelir dağılımının düzeltilmesi, yabancı sermaye girişinin artırılması ve kamu teşebbüslerindeki gizli işsizliğin ortadan kaldırılması gibi ekonomik amaçları; enflasyonla mücadele, devlete gelir sağlama, fonların etkin kullanımı ve denk bütçenin sağlanması gibi mali amaçları; sermayenin tabana yayılmasını sağlamak gibi sosyal ve siyasi amaçları bulunmaktadır. Bu doğrultuda tekelleşmenin önlenmesi ve oluşan tekellerin hakim durumlarını tüketici aleyhine kötüye kullanmalarının engellenmesi, rekabeti engelleyen unsurların bertaraf edilerek etkin rekabet ortamının oluşturulması ve ulusal çıkarların zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin alınması özelleştirme uygulamalarının başarısı için gereklidir. Bunu gerçekleştirmeye yönelik olarak ilgi ve görev alanına göre piyasaların düzenlenmesi ve denetlenmesini sağlamak üzere düzenleyici ve denetleyici kurumların oluşturulması ve bu kurumların faaliyet alanlarını etkin olarak düzenlemeleri ve denetlemeleri hayati öneme sahiptir. Ülkemizde bu işlevleri yerine getirmek üzere Rekabet Kurumu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Radyo ve Televizyon Üst Kurumu ve Şeker Kurumu gibi kurumlar ile sağlıklı işbirliği ve sürekli eşgüdüm halinde olunması, ilgili piyasaların özelleştirme sonrası düzgün işleyişinin sağlanması için hayati öneme sahiptir. 8 II.DÜNYADA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI Dünyada günümüzdeki anlamıyla özelleştirme uygulamaları, 1961 yılında Federal Almanya Hükümeti tarafından Volswagen firmasının çoğunluk hisselerinin halka arz edilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Bu halka arzdan 4 yıl sonra, VEBA AG (Vereinigte Elektrizitäts und Bergwerks Aktiengesellschaft) şirketine ait daha büyük oranda hisse senetleri halka arz edilmiştir. Diğer ülkelerde de 1965-1979 yılları arasında benzer özelleştirme işlemleri gerçekleştirilmiştir. 1979 Yılında İngiltere’de Muhafazakâr Parti Hükümeti tarafından uygulamaya konulan özelleştirme programı kuşkusuz özelleştirme alanında milat sayılmakta olup, tarihi öneme sahiptir. Kasım 1984’te British Telecommunications’ın halka arzının ardından terim olarak “denationalisation, gayrimillileştirme” kavramı yerini “privatisation”, “özelleştirme”ye bırakmıştır. 1997 yılına kadar yoğun olarak sürdürülen özelleştirmeler neticesinde İngiltere’de kamu işletmelerinin milli gelir içerisindeki payı önemli ölçüde düşmüştür. İngiltere’deki özelleştirme uygulamaları aynı dönemde birçok sanayileşmiş ülkeyi de önemli ölçüde etkilemiştir. 1986-1988 yıllarında Fransa’da Cumhuriyetçi Parti Hükümeti 2 yıl gibi kısa bir sürede 22 büyük kamu şirketini özelleştirmiş ve bu özelleştirmelerden 12 Milyar ABD Doları gelir elde etmiştir. Ardından gelen Sosyalist Yönetimler devletleştirme yapmamış, aksine Ekim 1997’de daha geniş bir özelleştirme programını uygulamaya koymuş, 7.1 Milyar ABD Doları karşılığı French Telecom şirketinin özelleştirilmesini gerçekleştirmişlerdir. Başta İtalya, İspanya, Hollanda ve İskandinav ülkeleri olmak üzere, birçok Avrupa ülkesinde 80,90 ve 2000’li yıllarda özelleştirme uygulamaları hayata geçirilmiştir. 9 Grafik 1: Dünyada özelleştirme uygulama gelirleri, 1988-Ağustos 2015 *Ocak-Ağustos Kaynak: The Privatization Barometer Report, 2015, www.privatizationbarometer.net, Erişim Tarihi: Ocak 2016 1980’li yıllardan itibaren, Batı Avrupa ve ABD dışında Japonya, Kanada, Çin, Hindistan, Şili, Meksika, Brezilya, Türkiye, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Eski Sovyet Bloku ülkeleri gibi hem gelişmiş hem de gelişmekte olan 100’ün üzerindeki ülkede özelleştirme uygulamaları icra edilmiştir. Bunun bir sonucu olarak, son 35 yılda çoğu ülkenin kamu sektörünün milli gelir içindeki payı sürekli olarak azalmıştır. Ocak 2012 ile Ağustos 2015 tarihleri arasındaki 42 aylık süreçte bütün dünyada toplam 812 Milyar ABD Dolarının üzerinde bir özelleştirme uygulaması gerçekleştirilmiştir. Daha önceki hiçbir dönemde bu denli yüksek performanslı bir özelleştirme süreci yaşanmamıştır. 2015 yılının ilk 8 aylık döneminde sağlanan 213.4 Milyar Dolar tutarındaki özelleştirme işlemi, tüm yıl hesaba katıldığında özelleştirme gelirinin 300 Milyar Dolar gibi rekor bir seviyeye ulaşacağı beklentisini oluşturmuştur. 2014 Yılında dünyadaki özelleştirme uygulamalarının tutarı 218.8 Milyar Dolar olarak gerçekleşerek, 2013 yılındaki193.7 Milyar Dolarlık tutarı aşmıştır. Bu kadar yüksek özelleştirme işleminde Çin ve İngiltere önemli bir paya sahiptir. Çin 2014 yılında 73.6 Milyar Dolar, 2015 yılının ilk 8 ayında 10 da 133.3Milyar Dolar özelleştirme işlemi gerçekleştirmiştir. İngiltere 2014 yılında 17.2 Milyar Dolar, 2015’in ilk 8 aylık döneminde ise 14.6 Milyar Dolarlık özelleştirme geliri elde etmiştir. Tablo 1: Yıllar itibarıyla avrupa birliği ve dünyada özelleştirme uygulama gelirleri (Milyar ABD Doları) Yıllar 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* TOPLAM Dünya AB 25 39.00 28.00 24.00 46.00 39.00 60.00 76.00 80.00 100.00 162.00 140.00 140.00 180.00 43.80 69.20 46.60 94.00 140.00 116.00 138.00 110.88 265.17 213.64 94.40 189.37 193.72 216.80 213.36 3,258.94 7.82+ 14.21 12.58+ 28.02+ 12.68. 27.11. 39.60. 43.80 51.40 63.46 66.12 75.10 70.87 27.07. 22.53 29.40 68.14 84.52 51.45 54.48 75.64 55.88 46.83 26.37 37.63 67.41 78.41 42.21 1,280.79 Dünya % (AB 25 Hariç) 79.9% 49.2% 47.6% 39.1% 67.5% 54.8% 47.9% 45.2% 48.6% 60.8% 52.8% 46.4% 60.6% 38.2% 67.4% 36.9% 27.5% 39.6% 55.6% 60.5% 31.8% 78.9% 78.1% 78.1% 80.1% 65.2% 63.8% 80.2% 56.3% AB 25 % 20.1% 50.8% 52.4% 60.9% 32.5% 45.2% 52.1% 54.8% 51.4% 39.2% 47.2% 53.6% 39.4% 61.8% 32.6% 63.1% 72.5% 60.4% 44.4% 39.5% 68.2% 21.1% 21.9% 27.9% 19.9% 34.8% 36.2% 19.8% 43.7% *Ocak-Ağustos Kaynak: The Privatization Barometer Report, 2015, www.privatizationbarometer.net, Erişim Tarihi: Ocak 2016 11 Yukarıdaki tabloyu incelediğimizde, 1988 ile 2015’in ilk 8 aylık dönemini kapsayan yaklaşık 28 yıllık dönemde bütün dünya ülkelerinde toplam 3 trilyon 259 Milyar Dolarlık özelleştirme uygulaması gerçekleştirildiği görülmektedir.. Bu tutarın 1 Trilyon 281 Milyar Dolarlık bölümü 25 Avrupa Birliği ülkesi tarafından yapılmıştır. Toplam özelleştirme uygulamalarının %43.7’lik kısmı 25 AB üyesi ülkeleri, kalan %56.3’lük kısmı ise diğer ülkeler tarafından gerçekleştirilmiştir. 1989-2000 yılları arasında düzenli olarak artan bir özelleştirme, 2001 yılında ciddi bir düşüşle karşı karşıya kalmış, bu dip noktayı takiben artış eğilimi gösteren özelleştirmeler 2008 yılında dünyada yaşanan küresel finans krizinin etkisiyle tekrar düşüş yaşamıştır. 2009 yılında 265 Milyar Dolarlık gelir ile tüm zamanların özelleştirme rekoru kırılmıştır. 20122015 yılları arasında dünyadaki özelleştirme uygulamalarında istikrarlı şekilde artış gösteren bir tablo göze çarpmaktadır. 12 III.TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME KAVRAMININ GELİŞİMİ 1920’li yıllarda ülkemizde güçlü bir ekonomik yapı ve özel teşebbüs bulunmamasına rağmen, zihniyet olarak serbest piyasa ekonomisinin geliştirilmesi düşüncesi bulunmaktaydı. 1923 yılında yapılan I.İzmir İktisat Kongresi’nde de bu husus “iktisadi sistem serbest ekonomi sistemidir” denilerek teyid edilmiştir. Ancak, milli gelirin düşüklüğü, tarım ve hayvancılık kesiminin yaygınlığı, zayıf sanayi yapısı, 1929 ekonomik buhranı ve benzeri nedenler kamu kesiminin ekonomik faaliyetlere aktif olarak katılımını gerekli kılmıştır. Bu doğrultuda, 1933 yılında Sümerbank, Etibank, Şeker Fabrikaları ve Toprak Mahsulleri Ofisi daha sonra özel teşebbüse devredilmek üzere kurulmuş ve aynı dönemde özel sektörün teşviki için kanun çıkarılmıştır. 1948 yılında devletin ekonomiden çekilmesi ilke olarak benimsenmiş ancak, uygulamaya geçilememiştir. 1960’lı yıllara kadar geçen süre içinde temel sanayi ürünlerinin yanı sıra basit tüketim malları da devlet tarafından üretilmeye başlanmıştır. Planlı kalkınma döneminin başladığı 1960 yılından sonra Kamu İktisadi Teşebbüslerinin sorunları ilk defa kapsamlı olarak değerlendirilmeye başlanmış ve bu çerçevede devlet işletmelerinin sayısı ve faaliyet alanlarının daraltılması hedeflenmiştir. 24 Ocak 1980 tarihinde kamuoyuna açıklanan ve ekonomide köklü ve yapısal dönüşümleri içeren ekonomik istikrar programı ile, KİT’lerdeki uygulamaya paralel olarak tarım ürünleri destekleme alımları sınırlandırılmış, dış ticaret serbestleştirilmiş, yabancı sermaye yatırımları teşvik edilmiş, kâr transferlerine kolaylık sağlanmış, ithalat kademeli olarak serbestleştirilmiş, ihracat; vergi iadesi, düşük faizli kredi, imalatçı ihracatçılara ithal girdide 13 gümrük muafiyeti, sektörlere göre farklılaşan teşvik sistemi ile özendirilmiş ve devletin ekonomideki payını küçülten benzer önlemler doğrultusunda özelleştirme de ülke gündemindeki yerini alınmıştır. Uzun süre uygulanan devletçi politikaların hantal bir yapı oluşturması, uluslararası ilişkilerin her yönde gelişmesi, bilim ve teknolojideki gelişmeler, ulaşım ve haberleşme alanlarındaki ilerlemeler, ülkemizin gelişmiş ülkeler ile arasındaki gelişmişlik farklarının kapatılması çabası ve ekonomik kalkınmayı gerçekleştirme zorunluluğu ülkemizde özelleştirme eğiliminin artmasının başlıca nedenleri olmuştur. Buna paralel olarak ekonomik yapımızda yasal, mali ve idari bazda düzenlemelere gidilmiş ve devlet tarafından işletilen sınai ve ticari işletmelerin özelleştirilmesi bu düşünce içinde yerini almıştır. Birçok ülkede özelleştirme uygulamaları önemli ölçüde tamamlanmış ve gündemden düşmüştür. Ülkemiz ise dünya genelinde özelleştirmeyi ilk başlatan ülkelerin arasında bulunmasına rağmen, konu halen güncelliğini korumaktadır. Gelişmiş ve gelişmekte olan bir çok ülkede başarıyla gerçekleştirilen özelleştirme uygulamalarında Türkiye ne yazık ki uzun süre başarı sağlayamamıştır. Bunun en temel sebeplerinden biri ülkemizde özelleştirmeye karşı halen bir direnç bulunmasıdır. 1.ÖZELLEŞTİRMENİN YASAL ÇERÇEVESİ Özelleştirme ile ilgili ilk çalışmalar 1983 yılında başlamış; 1984 yılında (17.03.1984) 2983 sayılı Tasarrufların Teşviki ve Kamu Yatırımlarının Hızlandırılması Hakkında Kanun çıkarılmıştır. Bu kanunla uygulayıcı ilk kurum Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı kurulmuştur. 28.5.1986 tarihinde kabul edilen 3291 sayılı Kanun ile tamamı devlete ait ve Kamu İktisadi Teşebbüsü (KİT) statüsünde faaliyet gösteren kuruluşların özelleştirme kapsamına alınması ve uygulamaların yürütülmesine ilişkin esaslar belirlenmiştir. Bugün de yürürlükte olan ve özelleştirmelere temel teşkil eden 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 27 14 Kasım 1994 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 4046 sayılı Kanun ile; “Özelleştirme Yüksek Kurulu” oluşturulmuş, “Özelleştirme İdaresi Başkanlığı” (ÖİB) kurulmuş ve “Özelleştirme Fonu”nun kurulması düzenlenmiştir. Ayrıca, Milli Güvenliğimiz açısından önem arz eden stratejik nitelikteki kuruluşlarda imtiyazlı hisse bulundurulması ve özelleştirme uygulamalarından elde edilecek gelirlerin, genel bütçe harcama ve yatırımlarında kullanılmaması hususu hükme bağlanmıştır. Anılan Kanun, özelleştirilebilir nitelikteki Kamu İktisadi Kuruluşları ve benzeri kamu kurum ve kuruluşlarının, ekonomide verimlilik artışı ve kamu giderlerinde azalma sağlamak için özelleştirilmelerine ilişkin esasları düzenlemektir. 2.ÖZELLEŞTİRME İLE İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR A. Özelleştirme Yüksek Kurulu 4046 sayılı Kanun’a göre; Özelleştirme Yüksek Kurulu karar, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ise yürütme organı olarak görev yapmaktadır. Özelleştirme Yüksek Kurulu Başbakan’ın başkanlığında, Başbakanın belirleyeceği 4 bakandan oluşur. Kurul, üyelerin tamamının katılımı ile toplanır ve kararları oybirliği ile alır. Kurulun sekretarya hizmetleri Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülür. Özelleştirme Yüksek Kurulunun Görevleri şunlardır; • Kuruluşları Özelleştirme kapsam/programına almak/çıkarmak, özelleştirilmeleri için süre belirlemek, • Kapsamdaki kuruluşların faaliyetlerinin durdurulmasına, küçültülme veya tasfiyelerine -karar vermek, • Özelleştirmeye ilişkin genel esas ve usulleri belirlemek, • İhale Komisyonlarının nihai kararlarını onaylamak, • Kuruluşların Özelleştirme yöntemini tayin etmek, 15 • Stratejik konu ve kuruluşları ve Altın Hisse kapsamını belirlemek, • Özelleştirme Fonu’nun kaynak ve kullanımları ve menkul kıymet ihracı hakkında karar vermek, • Fon Bütçelerini karara bağlamak. B.Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Başbakan’a bağlı kamu tüzel kişiliğine sahip, özel bütçeli bir kurumdur. İdarede bir başkan, 5 başkan yardımcısı, 12 daire başkanı ve 10 proje grup başkanı ile birlikte yaklaşık 300 personel görev yapmaktadır. Başkanlığın görevleri şunlardır; • Kurul kararlarını uygulamak, • Kurul tarafından verilen görev ve yetkilerle ilgili konularda karar vermek ve gerekli işlemleri yürütmek, • Özelleştirme işlemlerini yürütmek, • Özelleştirme programındaki kuruluşların şirket kuruluşlarına, birleşmelerine karar vermek ve yürütmek, • Kuruluşların mali, idari ve hukuki yapıları ile ilgili düzenleme yapmak, • Özelleştirme Fonunu idare etmek, • Her türlü menkul kıymet ve diğer kıymetli evrakın düzenlenmesine yönelik işlemleri yapmak, • Kuruluşların sermayelerine konulacak ayni sermayenin değerlemesini yapmak, • Gerekli araştırma, proje işleri, reklam, tanıtım, halkla ilişkiler işlemleri, mali denetim ile hukuki, teknik, idari ve mali değerleme işlemlerini yapmak ve/veya bu işlerin danışman temini suretiyle yapılmasını sağlamak, • Özelleştirme programındaki kuruluşlara finansman sağlamak. 16 3.ÖZELLEŞTİRME SÜRECİ Özelleştirme süreci, dinamik bir özelliğe sahiptir. Herhangi bir özelleştirmenin yapıldığı anda; ülke ekonomisinin içinde bulunduğu durum, özelleştirilecek kuruluşun faaliyet gösterdiği sektörün mevcut ve gelecekteki beklentileri ve sektörle ilgili uluslararası gelişmeler gibi bir dizi iç ve dış faktörler, ihaleye teklif verecek şirketlerin sayısını, özelleştirme uygulamasının tamamlanma süresini ve elde edilebilecek özelleştirme gelirini ciddi derecede etkilemektedir. A.Kapsam ve programa alma Kuruluşların özelleştirme kapsamına alınmasına, özelleştirme kapsamına alınanlardan mevcut durumu itibarıyla özelleştirilebilir nitelikte olmayanların mali ve hukuki açıdan özelleştirmeye hazırlanmasına, hazırlık işlemleri tamamlananların bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, hazırlık işlemlerine gerek görülmeyenlerin ise doğrudan özelleştirme programına alınmasına Özelleştirme Yüksek Kurulunca karar verilir. B.Danışman seçimi Özelleştirme kapsam ve programına alınan bir kamu kuruluşu öncelikle ilgili proje grubu başkanlığı ve idarenin diğer birimlerince hukuki, finansal, istihdam ve gayrimenkul durumları açısından incelenir. Daha sonra, ilgili proje grubunun talebi üzerine Danışmanlık Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından yapılan ihale ile danışman görevlendirilmektedir. Seçilen danışmanlardan, kuruluşun ve kuruluşun faaliyette bulunduğu sektörün özelliklerine göre teknik, hukuksal, finansal ve gayrimenkul değerleme konularında danışmanlık hizmeti alınır. C.Değer tespit komisyonu Bu komisyonlar İdarede çalışan elamanlardan ve her kuruluş için ayrı ayrı oluşturulmaktadır. Değer Tespit Komisyonunu, Özelleştirilecek kuruluşun özelleştirme işlemlerinden sorumlu proje grup başkanının başkanlığında, özelleştirilecek kuruluşun işlemlerinden sorumlu proje grup başkanlığında görevli bir uzman, Proje Değerlendirme ve Hazırlık 17 Daire Başkanı veya bu dairede görevli bir uzman, Sermaye Piyasaları Daire Başkanı veya bu dairede görevli bir uzman ile gayrimenkul işlemlerinden sorumlu Proje Grup Başkanı veya bu grup başkanlığında görevli bir uzman olmak üzere beş üyeden oluşur. Komisyon, İdare Başkanının teklifi ve Başbakan’ın onayı ile göreve başlar. Komisyonda, yukarıda adı geçen birimlerde görevli olmak kaydı ile aynı sayıda ve aynı usulle yedek üye görevlendirilir. D.Değer tespit yöntemleri Değer Tespit Komisyonu, değer tespit çalışmalarını Kanunda belirtilen unsurları dikkate alarak ve uluslararası kabul görmüş olan, • • • • • • • • • • İndirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer), Defter değeri, Net aktif değeri, Amortize edilmiş yenileme değeri, Tasfiye değeri, Fiyat/kazanç oranı, Piyasa kapitalizasyon değeri, Piyasa değeri/defter değeri, Ekspertiz değeri, Fiyat/nakit akım oranı metodlarından en az ikisini uygulamak suretiyle yürütür. E.İhale komisyonu İhale komisyonu özelleştirilecek kuruluşun özelleştirme işlemlerinden sorumlu proje grubunun bağlı bulunduğu başkan yardımcısının başkanlığında, ilgili proje grup başkanı, bu projede görevli uzman, İhale Hizmetleri Daire Başkanı veya bu dairede görevli bir uzman ile hukuk müşavirliğinde görevli bir hukuk müşaviri veya avukat olmak üzere beş üyeden oluşur ve idare başkanının teklifi ve Başbakanın onayı ile göreve başlar. Komisyonda yukarıda adı geçen birimlerde görevli olmak kaydı ile aynı sayıda ve aynı usulle yedek üye görevlendirilir. 18 Kuruluşun “Tanıtım Dokümanı” ve “İhale Şartları Belgesi” hazırlandıktan sonra özelleştirme ihale aşamasına geçilmektedir. Bu işlem, Basın ve Halkla İlişkiler Daire Başkanlığı tarafından yapılan ilanlar ile başlamaktadır. Bu duyuruda son teklif verme tarihi, teminat bedelleri, ilgili hesap numaraları gibi bilgiler yer almaktadır. Özelleştirme ihalesine ilgisi olan yatırımcıların ilanda belirtilen koşullarda “Tanıtım Dokümanı”nı ve “İhale Şartları Belgesi”ni satın alması ile başlayan “Teklif Alma Süreci” İhale Komisyonunun kontrolünde İhale Hizmetleri tarafından alınan teklifler ile devam etmektedir. Bu süreç, teklif veren yatırımcılar ile yapılan nihai pazarlık görüşmesi ile sonuçlandırılmaktadır. Nihai pazarlık görüşmelerinde ortaya çıkan sonuç Özelleştirme Yüksek Kurulu’nun onayına sunulmaktadır. 4.ÖZELLEŞTİRME YÖNTEMLERİ Özelleştirme programına alınan kuruluşların özelleştirilmesine ilişkin olarak özelleştirme yöntemleri, değer tespiti ve ihale usulleri aşağıda belirtilmiştir. Özelleştirme programına alınan kuruluşlar aşağıda belirtilen yöntemlerden birinin veya birkaçının birlikte uygulanması suretiyle özelleştirilir. A.Satış: Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleriyle varlıklarının mülkiyetinin kısmen veya tamamen bedel karşılığı devredilmesi ya da bu kuruluşların hisselerinin tamamının veya bir kısmının kuruluşların içinde bulundukları şartlar da dikkate alınarak yurt içi ve yurt dışında, halka arz, gerçek ve/veya tüzelkişilere blok satış, gecikmeli halka arzı içeren blok satış, çalışanlara satış, borsada normal ve/ veya özel emir ile satış, menkul kıymetler yatırım fonları ve/veya menkul kıymetler yatırım ortaklarına satış veya bunların birlikte uygulanması yoluyla bedel karşılığı devredilmesidir. B.Kiralama: Kuruluşların aktiflerindeki varlıklarının kısmen veya tamamen bedel karşılığında ve belli bir süre ile kullanma hakkının verilmesidir. 19 C.İşletme hakkının verilmesi: Kuruluşların bir bütün olarak veya aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimlerinin mülkiyet hakkı saklı kalmak kaydıyla bedel karşılığında belli süre ve şartlarla işletilmesi hakkının verilmesidir. D.Mülkiyetin gayrı ayni hakların tesisi: Kuruluşların aktiflerindeki mal ve hizmet üretim birimleri ile varlıklarının, mülkiyeti ilgili kuruluşa ait olmak kaydıyla, malike ait kullanma hakkına ilişkin bazı tasarruflara rıza gösterilmesine veya malikin mülkiyete bağlı haklarını kullanmasından vazgeçmesi sonucunu doğurmasına ilişkin hakların tesisidir. E.Gelir Ortaklığı modeli ve işin gereğine uygun sair hukuki tasarruflar: Kuruluşların özellikleri ve yapıları da dikkate alınarak yukarıda belirtilen özelleştirme yöntemleri dışında kalan ve genel hükümler ile özel kanunlarda belirtilen diğer yöntemlerdir. 5.İHALE YÖNTEMLERİ İhaleler, kapalı teklif, pazarlık, açık artırma, belli istekliler arasında kapalı teklif usulü ile yapılır. A.Kapalı teklif usulü: Kapalı teklif usulünde teklifler yazılı olarak alınır. Teklif mektubu, bir zarfa konulup kapatıldıktan sonra zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı ve tebligata esas olarak göstereceği açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır veya mühürlenir. Bu zarf geçici teminata ait alındı veya banka teminat mektubu ve istenilen diğer belgelerle birlikte ikinci bir zarfa konularak kapatılır. Dış zarfın üzerine isteklinin adı ve soyadı ile açık adresi ve teklifin hangi işe ait olduğu yazılır. Tekliflerin belirlenen tarih ve saatte açılması sonucu, kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla belirtildikten sonra dış zarflar hazır bulunan istekliler önünde alınış sırasına göre açılarak, istenilen belgelerin ve geçici teminatın tam 20 olarak verilmiş olup olmadığı aranır. Şartnameye uymayan veya başka şartlar taşıyan teklif mektupları kabul edilmez. B.Pazarlık usulü: İhalelere birden fazla teklif sahibinden kapalı zarf içerisinde teklif almak şartıyla başlanabilir. Sermayesindeki kamu payı yüzde onbeşin altında olan iştirak hisselerinin özelleştirilmesinde birden fazla teklif alınması şartı aranmaz. Teklif sahipleri ile birden fazla Pazarlık görüşmesi yapılabilir. Pazarlık görüşmeleri teklif sahipleri ile ayrı ayrı yapılır. Pazarlık görüşmelerinin, ihalenin herhangi bir aşamasında pazarlık görüşmelerine devam edilen teklif sahipleri ile müştereken yapılmasına komisyonca karar verilebilir. Komisyonca gerekli görüldüğü takdirde ihale, pazarlık görüşmesine devam edilen teklif sahiplerinin katılımı ile açık artırma suretiyle sonuçlandırılabilir. Bu husus ilanda ve/veya şartnamede belirtilir. Görüşmeler komisyon tarafından bir tutanakla tespit edilir, tutanak komisyon üyeleri ve teklif sahiplerince imzalanır. C.Açık Artırma usulü: Açık artırma usulü ile yapılan ihalelere, istenilen teminatı vermiş ve ihale ilanında, ihaleye katılabilmek için belirtilen gerekli şartları yerine getirmiş oldukları komisyonca tespit edilen teklif sahipleri katılabilirler. İstenilen ilk değer ile açık artırmanın her aşamasında verilecek tekliflerde asgari artırılabilecek miktar komisyonca belirlenir. Açık artırmanın süresi komisyonca belirlenerek açık artırmaya başlanılmadan önce hazır bulunan teklif sahiplerine duyurulur. Teklif sahipleri tarafından, açık artırmaya esas alınacak ilk değer kadar veya bu değerin üzerinde teklif yapıldığı takdirde açık artırmaya devam olunur. Teklif sahipleri bir önceki teklifi artırmak suretiyle yeni tekliflerde bulunurlar. Bu suretle yapılan açık artırmada yeni bir teklif gelmezse komisyon başkanı son teklif üzerinden ihalenin bitirileceğini duyurur ve bu duyuru üç kez yapılır. Buna rağmen teklif gelmemesi halinde açık artırmaya son verilir. D.Belirli istekliler arasında ihale usulü: Çıkılan ihaleden sonuç alınamaması halinde, Kurulun onayı alınmak 21 kaydıyla belirli istekliler arasında ihale usulü ile ihale yapılabilir. Bu usulle yapılacak ihaleler için alınacak tekliflerde teknoloji, yatırım, üretim ve istihdam şartlarından hangisinin veya hangilerinin aranacağı ve diğer esaslar hazırlanacak ihale şartnamesinde belirtilir. Hazırlanacak ihale şartnamesi çerçevesinde istekli veya isteklilerden proje ve taahhütlerini içeren teklifleri alınır. Tekliflerin alınmasından sonra istekli ya da isteklilerle tek tek veya müştereken görüşme yapılmasına ihale komisyonunca karar verilir. Yapılacak görüşmeler sonucunda ihale sonuçları karara bağlanmak üzere İdarece Kurula sunulur. 6.STRATEJİK KURULUŞLAR VE İMTİYAZLI HİSSE 4046 sayılı Kanun 13. Maddesi ile, özelleştirme programındaki kuruluşlarla ilgili stratejik konu ve kuruluşları saptamaya Özelleştirme Yüksek Kurulu yetkili kılınmıştır. Stratejik olduğu tespit edilen kuruluşlarda devlete söz ve onay hakkı veren imtiyazlı hisse uygulaması yine Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından düzenlenir. Kanun gereği aşağıdaki kuruluşların sermayelerinin % 49’undan fazlasının özelleştirilmesine karar verilmesi halinde bu kuruluşlarda imtiyazlı hisseler oluşturulması zorunludur. • Türk Hava Yolları A.O. • T.C. Ziraat Bankası • Türkiye Halk Bankası A.Ş. • TMO Alkoloid Müessesesi • Türkiye Petrolleri A.O. Şu anda Türk Hava Yolları AO, Petrokimya Holding AŞ, Türkiye Petrol Rafinerileri AŞ, Erdemir Demir Çelik İşletmeleri AŞ ve Türk Telekom’da imtiyazlı hisse bulunmaktadır. 22 IV.TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI 1.Özelleştirme Satış Gelirleri Tablo 2: Yıllar itibarıyla yöntemlerine göre özelleştirme uygulamaları (ABD Doları) Yıl Blok Hisse Satışı İşletme/Tesis Satışı Halka Arz BORSA’da Satış 1986 710.394 261.661 1987 265.625 1988 13.000.000 13.090.225 411.451 1989 121.197.123 708.755 9.221.400 320.579.994 165.366.745 1990 1991 43.828.268 72.773.310 106.932.521 1992 410.264.948 12.616.957 1993 365.198.396 15.382.956 23.929.494 149.997.064 1994 7.753.981 4.613.346 332.824.239 66.562.788 1995 370.906.865 70.097.879 20.177.873 1996 217.990.000 50.949.596 1.988.800 1997 251.150.000 204.334.179 1998 305.055.000 48.564.275 632.651.612 2.122.293 1999 7.137.821 975.000 2000 1.489.672.112 11.451.000 1.104.520.664 2001 500.000 54.900.000 2002 168.371.170 237.711.271 2003 16.770.000 102.335.079 40.336.015 2004 878.294.760 109.193.000 191.279.167 157 2005 7.103.944.301 31.491.500 273.719.603 466.434.132 2006 7.178.000.000 157.800.000 207.820.151 5.181.739 2007 812.000 755.000.000 1.838.642.981 2.411.821 2008 2.059.550.000 2.230.000.000 1.873.081.209 2009 2.265.000.000 2010 2.582.316.110 384.767.797 216.636 2011 575.000.000 639.784.000 2012 186.520.000 2.519.616.050 2013 8.631.493.523 3.427.020.000 67.283 2014 4.828.450.000 2 2015 4.216.828 1.749.500.000 293 Top. 35.086.548.055 14.877.318.361 9.572.899.869 1.288.018.903 Kaynak: T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Varlık Satışı 244.501 305.556 355.311 72.682 42.428 20.307.521 13.030.810 385 90.818.491 18.715.751 7.960.488 22.285.976 10.736.137 50.036.179 1.241.547 8.087.615 18.901.676 34.976.799 316.637.223 463.213.832 1.537.759.019 6.650.290 5.728.896 110.502.729 137.176.629 312.305.159 407.789.255 1.053.340.726 187.513.457 4.836.737.067 Bedelli Devir 20.455.382 2.354.760 2.073.297 9.035.988 19.479.693 60.855.896 63.159.549 122.305.486 8.744.721 69.098.247 30.013.471 84.149.738 124.003.838 89.923.688 4.256.263 3.887.907 6.457.498 2.251.038 19.178.261 459.109.833 54.811.675 1.255.606.231 TOPLAM 954.895 832.842 26.856.987 131.199.960 485.989.167 243.841.620 422.881.905 567.538.720 411.754.739 572.456.490 291.998.907 465.517.964 1.019.715.144 38.328.651 2.716.535.851 119.801.096 536.475.542 187.087.491 1.282.842.129 8.222.240.230 8.096.165.461 4.258.629.659 6.259.205.187 2.274.985.158 3.081.691.179 1.358.418.127 3.020.692.247 12.485.548.323 6.340.900.561 1.996.042.253 66.917.128.486 23 Özelleştirme fikri ülkemiz gündemine ilk olarak 24 Ocak 1980 Kararları ile girmiştir. Ancak, ekonomik, siyasi ve sosyal nedenlerden dolayı 2000’li yıllara kadar özelleştirme konusunda kayda değer bir başarı elde edilememiştir. 1986-2003 yılları arasında yaklaşık 8 Milyar Dolarlık bir özelleştirme işlemi gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de ekonomik ve siyasi isikrarın sağlandığı ve özelleştirme konusunda kararlı bir tutumun sergilendiği 2003 – 2015 yılları arasında özelleştirme çalışmaları yoğunlaşmış ve bu dönemde yaklaşık 59 Milyar Dolarlık özelleştirme geliri elde edilmiştir. Toplamda ise bugüne kadar 66 Milyar 917 Milyon Dolarlık özelleştirme uygulaması gerçekleştirilmiştir. Grafik 2: 1986-2015 Yılları arasında Türkiye’de özelleştirme gelirleri Milyon Dolar 12.486 14000 0 1.996 3.021 1.358 1.283 536 187 120 1.020 38 466 292 568 412 1 27 131 423 1 486 2000 244 573 2.717 4000 2.275 4.259 6000 3.084 6.259 8000 6.341 8.222 10000 8.096 12000 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 Kaynak: T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 2.ÖZELLEŞTİRİLEN KURUM, KURULUŞ, VARLIKLAR VE BEDELLİ DEVİR SAYILARI A. İdarece gerçekleştirilen özelleştirme uygulama sayıları Özelleştirme işlemlerinin başladığı 1986 yılından 2015 yılı sonuna kadar özelleştirilen şirket, varlık ve taşınmaz sayıları aşağıdaki gibidir; 24 %50’nin Üzerinde Kamu Payı Hisse Satışı ile Özelleştirilen Şirket Sayısı %50 ve Altında Kamu Payı Hisse Satışı ile Özelleştirilen Şirket Sayısı Satılan/Devredilen Tesis ve İşletme Sayısı Devredilen Liman Sayısı Satılan Taşınmaz ve Otel-Sosyal Tesis Sayısı - Devredilen Maden Ruhsatı Sayısı - Satılan İsim Hakkı ve Marka Sayısı - Satılan Gemi, Tanker, Uçak Sayısı - Satılan Makine-Teçhizat, Demirbaş ve Hizmet Vasıtaları Sayısı - İşletme İmtiyazı Verilen Varlık Sayısı (Araç Muayene İstasyonları) 116 125 237 19 4.609 39 156 14 9.103 2 B.Kamu kurumlarına yapılan bedelli devirler Hisseleri Devredilen Şirket Sayısı Devredilen İşletme Sayısı Devredilen Taşınmaz Sayısı - Devredilen Gemi, Tanker, Uçak Sayısı - Devredilen Makine-Teçhizat Sayısı 4 4 1.859 111 106 C.Özelleştirme İdaresince verilen yetki çerçevesinde kapsam ve programdaki kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ihaleler ile gerçekleştirilen özelleştirmeler; %50’nin Üzerinde Kamu Payı Hisse Satışı ile Özelleştirilen Şirket Sayısı %50 ve Altında Kamu Payı Hisse Satışı Yoluyla Özelleştirilen Şirket Sayısı Satılan/Devredilen Tesis ve İşletme Sayısı Satılan Taşınmaz Sayısı Satılan/Devredilen Diğer Varlık Sayısı - Devredilen Maden Ruhsatı Sayısı - Satılan Marka Sayısı - Satılan Gemi, Tanker, Uçak Sayısı - Satılan Makine-Teçhizat Sayısı 1 21 15 3.833 0 3 1 8 5.146 Uzun yıllar boyunca özelleştirme portföyünde olmasına rağmen bir türlü özelleştirilemeyen, Türk Telekom, Erdemir, Tüpraş, Petkim, Tekel Alkol ve Sigara elektrik dağıtım ve üretim kuruluşları gibi büyük kamu şirketlerinin özelleştirme işlemleri bu dönemde, kamuoyu önünde rekabetçi bir ortamda, açık ve şeffaf olarak yapılan ihalelerle gerçekleştirilmiştir. 25 3. ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARININ YÖNTEMLER İTİBARIYLA DAĞILIMI YÖNTEM % 1. Blok Hisse Satışı Yoluyla Özelleştirilen Kuruluşlar 35.086.548.055 52.4 2. İşletme Tesis Satışı 14.877.318.361 22.2 3. Halka Arz 9.572.899.869 14.3 4. Borsada Satış 1.288.018.903 1.9 5. Varlık Satışı 4.836.737.067 7.3 6. Kamu Kurumlarına Bedelli Devir Uygulamaları 1.255.606.231 1.9 Toplam 66.917.128.486 100 Özelleştirme yöntemlerinden en yaygın uygulama blok hisse satışı ile yapılan özelleştirmeler olup, uygulamaların %52.4’ü bu yöntemle gerçekleştirilmiştir. İşletme ve tesislerin satışının toplam içindeki payı %22.2, halka arz uygulamaları da özelleştirmeler içinde üçüncü sırada bir yer tutmaktadır. Halka arz toplam uygulamaların % 14.3’ünü bulmaktadır. Grafik 3: Özelleştirme uygulamalarının yöntemlere göre dağılımları (ABD Doları) Yöntemlere Göre Yüzde Dağılımı Borsada Satış %2 Halka Arz %2 %7 Varlık Satışı %14 İşletme/Tesis Satışı %22 Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 26 Kamu Kurumlarına Devir %53 Blok Satış Blok Satış İşletme/Tesis Satışı Halka Arz Borsada Satış Varlık Satışı Kamu Kurumlarına Devir V. ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI VE KULLANIMLARI Özelleştirme Fonunun kaynakları 4046 Sayılı Kanun’un 9. Maddesinde sıralanmış olup, bunlar özelleştirme uygulamalarından elde edilen tüm gelirler, (şartname satışı, teminatın nakde çevrilmesinden elde edilen gelirler ve diğer gelirler dahil) İdareye devredilen kuruluşlardan elde edilen temettüler, kapsam ve/veya programdaki kuruluşlardan yapılan borçlanmalar, ihraç edilecek her türlü menkul kıymet gelirleri ile İdareye devredilen kuruluşlardan sağlanan finansmandan oluşmaktadır. Fonun kullanım alanları ise, 4046 Sayılı Kanun’un 10.Maddesinde yer almaktadır. Bunlar, iş kaybı tazminatı, nakle tabi personel ödemeleri, Emekli Sandığına tabi personele yapılan ödemeler, danışmanlık hizmet alım ödemeleri, özelleştirme programındaki kuruluşlarda idari, mali ve hukuki yönden yapılacak düzenlemelerin gerektirdiği giderler, İdareye devredilen kuruluşların sermaye artırımlarına katılınması, borç olarak finansman sağlanması, Fon gelirlerinin %5’ini aşmayacak şekilde İdare bütçesinin oluşturulması, özelleştirme uygulamalarının yerine getirilebilmesi için gereken her türlü mal ve hizmetin alımı ve benzeri alanları içermektedir. 1.ÖZELLEŞTİRME FONU KAYNAKLARI Özelleştirme Fonu kaynakları iki kısımdan oluşmaktadır. Doğrudan özelleştirme ile sağlanan özelleştirme gelirleri ve özelleştirme ile bağlantılı olmakla birlikte dolaylı gelir sayılabilecek temettü gelirleri, şartname satış gelirleri, teminatın nakde çevrilmesi ile elde edilen gelirler, faiz ve diğer gelirleri özelleştirme uygulama dışı kaynaklar olarak sıralayabiliriz. 27 Tablo 3: Özelleştirme Fonu kaynakları (Milyon ABD Doları) YILLAR Özelleştirme Uygulamaları Tahsilatı* Özelleştirme Uygulamaları Dışı Kaynaklar TOPLAM 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1 26 111 501 241 284 436 565 469 257 362 946 151 2.624 60 290 255 1.134 3.017 9.498 8.694 5.749 1.440 2.540 1.518 3.397 6.709 5.992 4.367 0 0 34 64 111 166 107 110 89 111 336 265 322 520 483 365 207 220 368 433 396 786 764 314 181 501 285 201 154 102 0 1 60 175 612 407 391 546 654 580 593 627 1.268 671 3.107 425 497 475 1.502 3.450 9.894 9.480 6.513 1.754 2.721 2.019 3.681 6.911 6.146 4.469 TOPLAM 61.634 7.996 69.629 *Özelleştirme uygulamaları tahsilat tutarına Türk Telekom satış geliri de dâhildir. Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 28 Özelleştirme uygulamalarının başladığı 1986 yılından 2015 yılı sonuna kadar gerçekleştirilen özelleştirmelerden Özelleştirme Fonuna giren tahsilat tutarı Türk Telekom’dan elde edilen 8.734 Milyon Dolar gelir de dahil 61 Milyar 634 Milyon Dolar olup, özelleştirme dışı kaynakları oluşturan temettü gelirleri, şartname satış gelirleri, teminatın nakde çevrilmesi ile elde edilen gelirler, faiz ve diğer gelirleri toplamı 7 Milyar 996 Milyon Dolarlık tutar eklendiğinde kaynaklar toplamı 69 Milyar 629 Milyon Dolara ulaşmaktadır. Toplam kaynakların yaklaşık 59 Milyar Dolarlık bölümü 2003-2015 yılları arasında sağlanmıştır. Tablo 4: Özelleştirme uygulamaları dışı kaynaklarının gelir kalemlerine göre dağılımı (Milyon ABD Doları) Yıllar Temettü Faiz 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 34 64 109 161 106 110 89 49 306 191 218 208 396 140 80 63 223 343 33 28 10 37 8 3 15 7 25 44 Şartname Satışı 0 2 1 3 Teminatın Diğer Dünya Ticari Banka Kuruluşlardan Nakde TOPLAM Gelirler Bankası Borçlanma Borçlanma Çevrilmesi 2 2 2 13 6 - 2 5 1 5 2 1 1 2 1 1 1 1 7 1 4 37 39 98 43 164 78 59 44 69 - 24 61 66 146 156 28 26 8 - 0 0 34 64 111 166 107 110 89 111 336 265 322 520 483 365 207 220 368 433 29 Yıllar Temettü Faiz 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 197 468 433 133 118 161 123 171 64 38 Şartname Satışı Teminatın Diğer Dünya Ticari Banka Kuruluşlardan Nakde TOPLAM Gelirler Bankası Borçlanma Borçlanma Çevrilmesi 66 243 221 24 28 14 20 23 21 28 3 2 1 3 3 2 3 2 1 1 1 31 261 127 4 14 31 23 1 1 17 1 63 12 2 54 3 107 71 108 137 - - - 396 786 764 314 181 501 285 201 154 102 TOPLAM 4.796 898 28 495 205 644 414 515 7.996 Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Gerçekleştirilen özelleştirme uygulamaları dışında 30 yıllık süreçte toplam 7 Milyar 996 Milyon Dolarlık kaynak Özelleştirme Fonuna girmiştir. Özelleştirme İdaresine devredilen kuruluşlardan elde edilen temettü gelirleri özelleştirme dışı gelirler arasında ilk sırada yer almakta olup, 1986-2015 yılları arasında toplam 4 Milyar 796 Milyon Dolar temettü geliri elde edilmiştir. Yıllar itibarıyla en yüksek temettü gelirleri 2007 yılında 468 Milyon Dolar ve 2008 yılında 433 Milyon Dolardır. Özelleştirmeler gerçekleştikçe bu kalemin azaldığı görülmektedir. İdareye devredilen kuruluşların iştirak ve bağlı ortaklıklarının temettüleri ise, ilgili kuruluş bünyesinde bırakılmaktadır. Tabloda yer alan faiz gelirleri, Özelleştirme Fonunun hemen kullanılmayan Fon bakiyelerinin 3 kamu bankasında nemalandırması sonucu elde edilen gelirlerden oluşmaktadır. 1995-2015 yılları arasında toplam 898 Milyon Dolar faiz geliri elde edilmiştir. En yüksek faiz geliri sırasıyla 2007 yılında 243 Milyon Dolar ve 2008 yılında 221 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. 30 Kuruluş, varlık, işletme ve diğer taşınmazların özelleştirilmesi amacıyla hazırlanan şartname gelirleri Fonun gelir kalemlerinden biri olup, bugüne kadar toplam 28 Milyon Dolarlık şartname satış geliri elde edilmiştir. Teminatın nakde çevrilmesi kalemi özelleştirme ihalelerine katılan yatırımcıların İdareye sunmuş oldukları geçici veya kesin teminatların nakde çevrilmesinden elde edilen gelirleri ihtiva etmektedir. 19862015 yılları arasında teminatın nakde çevrilmesi ile elde edilen gelirler toplamı 495 Milyon Dolardır. 2011 ve 2012 yıllarında teminatların nakde çevrilmesinde rekor yaşanmıştır. Özellikle ihale sonuçları doğrultusunda sözleşme imzalamaya davet edilen elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi amacıyla yapılan ihalelerde kazanan alıcı şirketlerin İdarece verilen süre içerisinde sözleşme imzalamaktan vazgeçmeleri sonucunda İdareye vermiş oldukları teminat mektuplarının nakde çevrilmesi nedeniyle, 2011 ve 2012 yıllarında bu gelirler çok yüksek gerçekleşmiştir. Ayrıca, Başkentgaz AŞ.nin ihalesinde yatırımcının ihale şartnamesinde belirtilen yükümlülüklerini yerine getirememesi nedeniyle idaremize vermiş olduğu 92.6 Milyon Dolar tutarındaki geçici ve ek geçici teminatı da aynı yıl Fon’a gelir olarak kaydedilmiştir. Diğer Fon gelirleri kaleminde; Fonun ana kalemlerinde yer almayan, geçici teminat bedeli iadesi, tahsil edilen icra bedelleri, özelleştirme portföyünde yer alan şirketlerin aktiflerinde yer alan emeklilik, kıdem tazminatları benzeri gelirler yer almaktadır. Bu kalemde en yüksek tutar 2011 yılında gerçekleşmiş olup, Sümerbank’ın özelleştirilmesi sonucu 4046 Sayılı Kanun’un 21,22 ve 23’üncü maddeleri gereğince ödenmesi gereken istihdam ödemelerinin karşılığı olarak bloke edilen yaklaşık 48 Milyon Dolar özelleştirme Fonuna aktarılmıştır. 644 Milyon Dolarlık Dünya Bankası kredisi ise; Özelleştirme Sosyal Destek Projesi Kapsamında çalışanlara özelleştirme sonrası kıdem ve ihbar tazminatı, iş kaybı tazminatı ve %30 emeklilik ikramiyesi ödemek ve özelleştirme sonrası işsiz kalanlar için yeniden işe yerleştirme, iş edindirme, eğitim ve danışmanlık faaliyetlerinde kullanılmak üzere 200131 2009 yıllarında kullanılan ve 2009-2022 yıllarında ödenmesi öngörülen 330 Milyon Euro’luk Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası kredisidir. Özelleştirme İdaresinin gelirlerinin çok düşük kaldığı yıllarada ticari bankalardan toplam 414 Milyon Dolar kredi kullanılmış ve özelleştirme portföyünde bulunan kuruluşlardan 515 Milyon Dolarlık borç kullanılmıştır. 2.ÖZELLEŞTİRME FONU KULLANIMLARI Tablo 5: 1986-2015 Yılları itibarıyla Özelleştirme Fonunun kullanım alanları (Milyon ABD Doları) Yıllar Hazineye Aktarım (*) İlgili Kuruluşlara Ödemeler Sermaye Transferi Borç Transferi Borç Geri Ödemeleri 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 97 117 127 63 402 345 226 193 2 1.871 2.660 6.751 7575 6421 1.150 25 20 0 20 122 54 37 3 116 357 204 324 3 4 4 31 137 315 347 182 471 213 82 87 53 367 419 413 189 288 232 369 149 1.264 14,815 380,78 290 152 77 135 132 97 168 235 142 122 37 250 641 14 413 3 26 17 121 532 127 474 191 212 91 779 389 417 797 12 28 32 Özelleştirme Giderleri 2 3 7 17 10 4 9 18 81 72 28 75 23 55 22 27 30 88 105 89 48 56 36 TOPLAM 4 6 59 164 332 474 425 661 331 746 598 563 1.299 668 2.981 637 669 475 1.273 3.669 9.519 8.653 7.607 1.510 Yıllar Hazineye Aktarım (*) İlgili Kuruluşlara Ödemeler Sermaye Transferi Borç Transferi Borç Geri Ödemeleri 2010 2011 2012 2013 2014 2015 TOPLAM 1.714 1.341 825 4.540 3.502 2.305 42.228 310 215 188 1.186 702 35 3.920 384 73 17 24 1.627 52 8.480 5 610 -89 2.979 1.187 0 7.310 33 38 35 33 33 28 4.415 Özelleştirme Giderleri 93 60 34 54 36 23 1.204 TOPLAM 2.539 2.337 1.010 8.816 7.087 2.444 67.556 Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Türk Telekom’un 8.7 Milyar Dolarlık satış geliri Hazine’ye transfer kalemleri içerisinde bulunmaktadır. A.Hazine’ye aktarımlar 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 10. Maddesi “Özelleştirme Fonunun nakit fazlası, Hazinenin iç ve dış borç ödemelerinde kullanılmak üzere Hazine hesaplarına intikal ettirilir. Özelleştirme Fonundan diğer herhangi bir fona aktarma yapılmaz” hükmünü taşımaktadır. Ayrıca, Hazine’ye bir kısım aktarımlar 4046 Sayılı Kanun’un Geçici 23’üncü maddesi çerçevesinde de yapılmıştır. Özelleştirme uygulamalarından elde edilecek gelirlerin genel bütçe harcama ve yatırımlarında kullanılmaması 4046 Sayılı Kanun’un temel ilkeleri arasında sayılmaktadır. Görüldüğü üzere, 30 yıllık dönemde özelleştirme uygulamalarından elde edilen gelirlerin 42 Milyar 228 Milyon Dolarlık kısmı doğrudan Hazine hesaplarına aktarılmıştır. 2003 Yılına kadar Özelleştirme gelirlerinden Hazineye 3 Milyar 443 Milyon Dolar kaynak aktarılmışken, 2004 yılından 2015 yılı sonuna kadar 38 Milyar 785 Milyon Dolar, yani toplam aktarımların %92’sinin bu dönemde gerçekleştiği görülmektedir. 33 B.İlgili kuruluşlara aktarımlar Kamu kurum ve kuruluşlarına ait hisse varlık ve gayrimenkullerin satışından elde edilen özelleştirme gelirleri İdaremiz ile ilgili kuruluş arasında yapılan sözleşme veya özel kanun ve mevzuat gereği, özelleştirme sürecinde yapılan masraflar düşüldükten sonra kalan tutar belirli bir süre içerisinde ilgili kuruluşa aktarılmaktadır. ( Mesela; Emekli Sandığı Otelleri, Karayolları, T.C. Devlet Demiryollarına ait Gayrimenkuller vb gibi). Bu kapsamda ilgili kuruluşlara aktarılan meblağ ise 3 Milyar 920 Milyon Dolardır. Kurum ve kuruluşlar arasında en fazla transfer 940 Milyon Dolar ile Emekli Sandığı’na yapılmıştır. Bunlara ilave olarak, geçmişte hidroelektrik santrallerinin (HES) özelleştirilmesinden elde edilen 147 Milyon Dolar Enerji Bakanlığı’na aktarılmıştır. Aynı yönde, 4046 Sayılı Kanun’un Geçici 24’üncü Maddesi’nde yer alan ” Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne ait limanların özelleştirilmesinden elde edilen gelirler, tahsilini izleyen 15 gün içinde Ulaştırma Bakanlığı’na aktarılır” hükmü kapsamında, TCDD’ye ait Mersin, Samsun ve Bandırma Limanlarının özelleştirilmesinden elde edilen gelirler de Ulaştırma Bakanlığı’na aktarılmıştır. Ayrıca, 2013 ve 2014 yıllarında TEDAŞ’a borç ve sermaye ödemeleri olarak aktarılan ancak, kamu kurum ve kuruluşlarının birbirlerine olan borç ve alacaklarının mahsuplaştırılması amacıyla çıkarılan mevzuat çerçevesinde gerçekleştirilen mahsuplaşmalar ile hem bilançolardaki borç yükümlülükleri yerine getirilmiş, hem de 5 Milyar 431 Milyon Dolarlık aktarım doğrudan Hazine hesaplarına yapılmıştır. Başkentgaz’ın 2012 yılında özelleştirilmesinden elde edilen gelirin 326 Milyon Dolarlık kısmı, alacakları dolayısıyla doğrudan Hazine hesaplarına aktarılmıştır. Bu aktarımları da kamuya doğrudan gelir olarak değerlendirdiğimizde 30 yıllık özelleştirmeler sonucunda toplam olarak 51 Milyar 906 Milyon Dolarlık meblağın kamuya transferi gerçekleştirilmiştir. 34 C.Kapsam ve programdaki kuruluşlara sermaye aktarımları Özelleştirme Uygulamaları Kanunu’nun 17’nci maddesi çerçevesinde özelleştirme programında bulunan kuruluşlara 1986-2015 yılları arasında toplam 8 Milyar 480 Milyon Dolar sermaye ödemesi yapılmıştır. En yüksek sermaye ödemesi 2014 yılında 1.627 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu meblağın 1 Milyar 610 Milyon Dolarlık bölümü TEDAŞ’a, enerji KİT’lerine olan borçlarını ödemesi amacıyla aktarılmıştır. Bu tutarı 2006 yılında 1 Milyar 264 Milyon Dolar izlemiştir. 2006’da aktarılan sermayenin büyük bölümü TEKEL ve Sümer Holding’e aktarılmıştır. 1995-2015 arası Özelleştirme Fonundan kapsam ve programdaki kuruluşlara nakit olarak aktarılan toplamda 50 Milyon Dolar üstü sermaye tutarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. ŞİRKET ADI TEKEL TEDAŞ SÜMER HOLD. SEKA ETBALIK TÜGSAŞ İSDEMİR THY GEMİ SAN. ERDEMİR KBİ TZDAŞ POAŞ TÜPRAŞ ETİ KROM TUTAR (BİN$) 2.168.013 1.653.098 997.914 359.895 220.249 167.071 146.530 116.619 113.643 77.166 73.122 61.671 60.131 59.515 52.544 35 D.Kapsam ve programdaki kuruluşlara borç olarak finansman sağlanması İdareye devredilen kuruluşlara, sermaye taahhüt borcu bulunmadığı zamanlarda İdarece belirlenecek esaslar çerçevesinde borç olarak finansman sağlanmaktadır. Kapsamdaki veya programdaki kuruluşlara verilen borca, T.C. Merkez Bankası reeskont ve avans işlemlerinde uygulanan faiz oranlarından iskonto faiz oranı uygulanmaktadır. 1986-2015 yılları arasında kapsam ve programda bulunan kuruluşlara toplam 7 Milyar 310 Milyon Dolarlık borç finansmanı sağlanmıştır. Yıllar itibariyle göze çarpan en yüksek borç finansmanı sağlanan yıllar 2013’de 2.979, 2014’de 1 Milyar 187 Milyon Dolar olup, her iki yılda da sağlanan borç finansmanının büyük bir bölümü TEDAŞ’a verilen borç finansmanlarından oluşmaktadır. 1995-2015 arası Toplamda 50 Milyon Dolar üstü Özelleştirme Fonundan nakit olarak aktarılan borç tutarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. ŞİRKET ADI TEDAŞ SÜMER HOLD. İSDEMİR THY TDÇİ ETBALIK TÜPRAŞ BAŞKENTGAZ SEKA TUTAR (BİN$) 6.121.565 322.184 306.378 117.666 105.202 93.277 89.014 86.096 68.153 E.Borç geri ödemeleri Özelleştirme Fonunun kullanımları arasında bulunan borç geri ödemeleri tutarının içinde, İdarece BİST’den yapılan 137 Milyon Dolarlık hisse alımları ile Dünya Bankası ve ticari bankalardan sağlanan kredilerle portföyde bulunan kuruluşlardan yapılan borçlanmalar için yapılan geri ödemeler kalemi yer almaktadır. 36 F.Özelleştirme uygulamaları için yapılan giderler Tabloda özelleştirme giderleri olarak yer alan 1 Milyar 204 Milyon Doların nelerden oluştuğu aşağıdaki tabloda detaylı olarak verilmiştir. Tablo 6: Yıllar itibarıyla özelleştirme faaliyetleri için yapılan giderler Yıllar İdari Bütçe İlan-Reklam Danışmanlık İstihdam Diğer TOPLAM 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 TOP. 2 3 5 11 8 6 5 6 5 8 7 10 14 13 11 10 11 11 12 10 8 176 1 1 6 6 2 5 3 5 1 1 4 1 8 1 4 2 7 6 2 7 6 1 1 1 2 2 1 1 86 1 1 7 6 2 1 1 4 5 2 3 2 1 2 1 1 3 1 10 29 2 5 9 4 4 8 7 4 4 129 1 22 33 14 23 8 22 14 13 13 54 76 43 20 29 11 75 18 11 31 18 8 556 1 5 2 1 3 10 47 33 5 35 5 17 1 3 7 18 6 5 5 3 4 3 27 3 3 3 2 256 0 2 3 7 17 10 4 9 18 81 72 28 75 23 55 22 27 30 88 105 89 48 56 36 93 60 34 54 36 23 1.204 Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 37 F.1.İdari bütçeye aktarmalar Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Başbakana bağlı kamu tüzel kişiliğine sahip özel bütçeli bir kuruluş olup, bütçesi, Özelleştirme Yüksek Kurulu tarafından onaylanmakta ve Özelleştirme Fonunun %5’ini aşmayacak şekilde Fondan yapılan aktarmalarla oluşturulmaktadır. 1984-1994 yılları arasında uygulayıcı ilk kurum Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi olduğundan bu yıllara ait İdari bütçe verileri yer almamaktadır. 1994 yılında 4046 sayılı Kanun ile; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı kurulduğundan veriler 1995-2015 yıllarını ihtiva etmektedir. 1995-2015 yılları arasında İdari bütçeye toplam 176 Milyon Dolar kaynak aktarılmış olup, yıllık ortalama İdari bütçe gideri 8.4 Milyon Dolar civarındadır. F.2.İlan ve reklam giderleri 1986-2015 yılları arasında özelleştirme ihalelerinin kamuoyuna duyurulması amacıyla İdare tarafından basın ve yayın kuruluşlarına verilen ilan ve reklam giderleri toplamı 86 Milyon Dolar tutarında olup, en fazla giderin yapıldığı yıllar 8 Milyon Dolar ile 2000 yılı ve 7 Milyon Dolar ile 2007 yılıdır. F.3.Danışmanlık giderleri 1986 yılından 2015 yılına kadar İdaremizce alınan danışmanlık hizmetleri karşılığı olarak toplam 129 Milyon Dolar bedel ödenmiştir. Özelleştirme uygulamalarının en yoğun olduğu 2006 yılında 29 Milyon Dolar, 2005 yılında ise 10 Milyon Dolarlık danışmanlık hizmeti alım bedeli ödenmiştir. F.4.İstihdam giderleri 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun’un 21. Maddesi Özelleştirmeler dolayısıyla iş akdi sona erdirilen personele iş kaybı tazminatı ödenmesi ve diğer hizmetlerin verilmesini, 22. Maddesi kuruluşlardaki nakle tabi personele ilişkin hak ve yükümlülükleri, 23. Maddesi ise anılan personelin emekliliği halinde ilave olarak ödenecek giderlerin Özelleştirme Fonundan karşılanmasını öngörmektedir. 38 Bu çerçevede1986-2015 yılları arasında toplam 556 Milyon Dolar karşılığı ödeme Fon tarafından karşılanmıştır. F.5.Diğer giderler Diğer giderler kaleminde başta mahkeme giderleri olmak üzere icra giderleri, menkul kıymet muhafaza giderleri vergi, icra, kargo ve benzeri giderler yer almaktadır. İnceleme konusu 30 yıl süresince bu kapsamda yapılan giderler toplamı 256 Milyon Dolardır. Yıllar itibariyle en yüksek gider 47 Milyon Dolar ile 1995 ve 35 Milyon Dolar ile 1998 yılında gerçekleştirilmiştir. 3.1986-2015 YILLARI HÜKÜMET DÖNEMLERİ İTİBARIYLA ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI Tablo 6: Hükümet dönemleri itibariyle özelleştirme uygulamaları: 1986-2015(Milyon ABD Doları) YILLAR HÜKÜMETLER HÜKÜMET DÖNEMLERİ TUTAR 1. ANAP Hükümeti 45. Hükümet 2 21.12.1987 - 8.11.1989 2. ANAP Hükümeti 46. Hükümet 150 09.11.1989 - 22.06.1991 3. ANAP Hükümeti 47. Hükümet 695 23.06.1991 - 19.11.1991 4. ANAP Hükümeti 48. Hükümet 43 20.11.1991 - 24.06.1993 DYP-SHP Koalisyonu 49. Hükümet 827 25.06.1993 - 04.10.1995 DYP-SHP/CHP Koalisyonu 50. Hükümet 1.008 05.10.1995 - 29.10.1995 DYP Hükümeti 51. Hükümet 125 30.10.1995 - 05.03.1996 DYP-CHP Koalisyonu 52. Hükümet 68 06.03.1996 - 27.06.1996 ANAP-DYP Koalisyonu 53. Hükümet 230 28.06.1996 - 29.06.1997 54. Hükümet 357 55. Hükümet 1.137 56. Hükümet 18 57. Hükümet 3.375 19.11.2002 - 13.03.2003 RP-DYP Koalisyonu ANAP-DSP-DTP Koalisyonu DSP Hükümeti DSP-MHP-ANAP Koalisyonu 1. AKP Hükümeti 58. Hükümet 21 14.03.2003 - 28.08.2007 2. AKP Hükümeti 59. Hükümet 21.920 1986 - 20.12.1987 30.06.1997 - 10.01.1999 11.01.1999 - 27.05.1999 28.05.1999 - 18.11.2002 39 YILLAR HÜKÜMETLER HÜKÜMET DÖNEMLERİ TUTAR 29.08.2007 - 31.03.2011 3. AKP Hükümeti 60. Hükümet 12.030 01.04.2011 – 29.08.2014 4. AKP Hükümeti 61. Hükümet 18.239 30.08.2014 – 30.11.2015 5. AKP Hükümeti 62. Hükümet 6.566 01.12.2015-23.11.2015 Geçici Seçim Hükümeti 63. Hükümet 100 24.11.2015-31.12.2015 6. AKP Hükümeti 64.Hükümet 5 66.917 TOPLAM Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Tablo incelendiğinde, 30 yıllık özelleştirme sürecinde tüm hükümetlerce değişik miktarlarda özelleştirme uygulaması yapıldığı ve toplamda 66 Milyar 915 Milyon Dolarlık bir özelleştirme geliri elde edildiği görülmektedir. Toplam özelleştirme uygulamalarının %88’ini oluşturan 58 Milyar 880 Milyon Dolarlık bölümünün Ak Parti Hükümetleri tarafından gerçekleştirildiği görülmektedir. 40 VI. YÜRÜTÜLMEKTE OLAN ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ Halen özelleştirme kapsam ve programında 21 kuruluş bulunmaktadır. Bu kuruluşların 11 tanesinde % 50’nin üzerinde kamu payı vardır. Bunun yanısıra, özelleştirme kapsamında 606 taşınmaz, 49 tesis, 2 liman, 10 otoyol, 2 boğaz köprüsü ile şans oyunları lisans hakkı da yer almaktadır. 1.PORTFÖYDE BULUNAN BAŞLICA ŞİRKET VE KURULUŞLAR Portföyde bulunan kuruluşlar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. (1) Sümer Holding A.Ş. (1) T. Denizcilik İşletmeleri (1) T. Elektrik Dağıtım A.Ş. (TEDAŞ) (1) Gayrimenkul A.Ş. (TTA) (1) Türkiye Elektromekanik Sanayi A.Ş. (TEMSAN) Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (1) TP Petrol Dağıtım A.Ş. KBİ-Karadeniz Bakır İşletmeleri A.Ş. (1)* T. Halk Bankası A.Ş. (1) Doğusan Boru Sanayi ve Ticaret A.Ş. THY Türk Hava Yolları A.Ş. (1) Emek İnşaat ve İşletme A.Ş. Taksim Otelcilik A.Ş. Hidrojen Peroksit Sanayi ve Ticaret A.Ş. Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş. Compagnie Financiere Ottomane S.A. Milli Reasürans T.A.Ş. MİTAŞ Enerji ve Madeni İnşaat İşleri Türk A.Ş. Sönmez Neşriyat ve Matbaacılık A.Ş. T. İş Bankası A.Ş. (1) Kamu payı 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 99,99 51,10 56,09 49,12 49,00 31,43 28,20 10,00 3,81 3,37 0,0663 0,003 0,00230 *Tasfiye aşamasındadır. (1)Bu kuruluşlarda hisse senedi veya tesis ve varlık satışı biçiminde kısmi özelleştirme işlemi gerçekleştirilmiştir. 41 Türk Telekom’un özelleştirilmesi; Türk Telekom, özelleştirme kapsam ve programında bulunmamaktadır. Özelleştirme çalışmaları 406 sayılı Kanun uyarınca bağımsız komisyonlarca yürütülmekte olup, İdaremiz anılan Kanun çerçevesinde sadece Türk Telekom’un özelleştirme işlemlerine ilişkin usuli işlemleri yürütmek ve bahse konu komisyonlara sekreterya hizmeti vermek üzere yetkilendirilmiştir. Milli Piyango’nun (Şans Oyunları) özelleştirilmesi; Milli Piyango İdaresi, 4046 sayılı Kanun kapsamında bulunmamaktadır. Özelleştirme çalışmaları 320 sayılı KHK hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir. Yaklaşık uzunluğu 2.000 Km olan 8 adet otoyol, çevre ve bağlantı yolları ile birlikte Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprülerinin özelleştirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca EÜAŞ’a ait 26 adet hidroelektrik santralleri, Bursa Doğalgaz Santrali, Aliağa Çevrim ve Gaz Tribünleri Santrali ile İzmir ve Fenerbahçe Kalamış Yat Limanlarının özelleştirme faaliyetleri de İdare tarafından sürdürülmektedir. Ayrıca, çeşitli kurum ve kuruluşlara ait çok sayıdaki taşınmazın özelleştirilme faaliyetleri de İdare tarafından gerçekleştirilmektedir. 2.2016 YILI ÖZELLEŞTİRME FAALİYETLERİ 2016 yılının en önemli özelleştirme işlemlerinin, şans oyunları (Milli Piyango), köprü ve otoyollar ve şeker fabrikaları ile elektrik üretim tesislerinin özelleştirilmesinin olması beklenmektedir. Satış ve devir onayı alınan ve sözleşme imza aşamasında olan ancak devri henüz gerçekleşmeyen TDİ’ye ait Fenerbahçe-Kalamış Yat Limanı başta olmak üzere, Maliye Hazinesi, TCDD, T.Şeker Fabrikaları AŞ, Ankara Doğal Elektrik Üretim AŞ ve Gayrimenkul AŞ.ne ait yüzlerce taşınmazın devirlerinin bu yıl içerisinde gerçekleştirilmesi ve toplam 926 Milyon Dolarlık özelleştirme bedelinin de gelir olarak kayıt edilmesi beklenmektedir. 42 Elektrik Üretim AŞ.ne (EÜAŞ)’a ait Kepez 2 ve Manavgat Hidro Elektrik Santrali(HES) ve taşınmazları, EÜAŞ-Kadıncık 1 ve Kadıncık 2 HES ve taşınmazları, EÜAŞ Doğankent, Kürtün ve Torul HES ve taşınmazları, EÜAŞ Karacaören 1 ve Karacaören 2 HES ve taşınmazları, EÜAŞ Fethiye HES ve taşınmazları ile çeşitli taşınmazlar ile 1 maden sahası ruhsatını kapsamakta olup, onay aşamasında bulunan kuruluşların ve taşınmazların, onaylanarak devredilmesi halinde de yaklaşık 1 Milyar 105 Milyon Dolarlık özelleştirme işleminin tamamlanması beklenmektedir. Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ.nin Portföy gruplarına ayrılan bir kısım şeker fabrikaları ile Kayseri Şeker AŞ’de bulunan %10 kamu payının özelleştirme sürecinin de 2016’da başlaması öngörülmektedir. Özelleştirme kapsamında bulunan Doğusan AŞ’deki %56.09 oranındaki, Hidrojen Peroksit AŞ’de bulunan %28 kamu payları ile Türkiye Elektromekanik AŞ ve TP Petrol Dağıtım AŞ’de bulunan %100 oranındaki kamu paylarının 2016 yılı içinde özelleştirme işlemlerinin tamamlanması planlanmaktadır. Kruvaziyer ve yük limanı olarak iki kısım halinde planlanan İzmir Limanının özelleştirmeye hazırlık çalışmaları tamamlanmış olup, bu yıl içerisinde özelleştirme işlemlerinin başlatılması beklenmektedir. Yine Maliye Hazinesi, DMO ve TCDD, ADÜAŞ ve Türkşeker’e ait gayrimenkullerin de özelleştirme işlemlerinin sürdürülmesi öngörülmektedir.. 43 VII.ÖZELLEŞTİRİLEN KURULUŞLARDA ÜRETİM, KAR/ZARAR, İSTİHDAM VE YATIRIMLAR ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR Türkiye’de özelleştirme uygulamaları başta bilim adamları ve medya olmak üzere çeşitli çevreler tarafından incelenmekte ve kamuoyu ile paylaşılmaktadır. Bu akademik çalışmaların en detaylılarından olan bir çalışma (Bkz. YAVİLİOĞLU, Cengiz, (2010), Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif, ÖİB Yayınları, No.1, Ankara) sonucunda yapılan değerlendirmeler şu şekilde belirlenmiştir. “1986-2008 arasındaki dönemde özelleştirilen şirketlerden 77’sinin; kapasiteleri, kapasite kullanım oranları, alıcılar tarafından şirketler için yapılan yatırım tutarları, üretim miktarları, satış miktarları, net kar/zarar pozisyonları, şube sayıları ve istihdam yapılarının özelleştirme öncesi ve özelleştirme sonrası karşılaştırmalı olarak yapılan ayrıntılı analizinde; • 30 şirket özelleştirme öncesinde kar etmiş olup, özelleştirme sonrasında da karlılığını artırarak sürdürmüştür. • 18 şirket özelleştirmeden önce zarar ederken, özelleştirme sonrasında kar etmeye başlamıştır. • 11 şirket özelleştirmeden önce kar ederken, sonrasında zarar etmiştir. 7 şirket ise özelleştirme öncesinde ve sonrasında zarar etmiştir. • 3 Şirkette özelleştirme öncesi ve sonrası veri elde edilememiş, 3 şirkette özelleştirme öncesi veri elde edilemezken, özelleştirme sonrası elde edilen verilere göre kar elde ettikleri tespit edilmiştir. • Şirketlerin 27’sinden yıllık ortalama 234 Milyon Dolar temettü sağlanmış olup, toplam temettü 2.406 Milyon Dolardır. • Özelleştirme Fonundan 31 şirkete kaynak aktarılmıştır. Bütün 45 şirketlere aktarılan yıllık ortalama kaynak tutarı 633 Milyon Dolar, toplam kaynak tutarı ise 5.260 Milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. • 64 şirkette büyük ölçekli yatırımlar gerçekleştirilmiş, 13 şirketten yatırım yapılıp yapılamadığına ilişkin bilgi alınamamıştır. Bilgi alınan 64 şirkete alıcılar tarafından yıllık ortalama 1.151 Milyon Dolar, toplamda ise 6.100 Milyon Dolar yatırım yapılmıştır. • Şirketlerin 33’ünde personel artışı sağlanırken 44’ünde azalış olmuştur. 20.697 istihdam sağlanırken, çalışan sayısı 18.704 azalmıştır. Buna rağmen toplamda 1.993 kişilik istihdam artışı sağlanmıştır. • Hem incelemesi yapılan şirketlerde çalışan personel sayısındaki artış, hem de 4/C kapsamında işe yerleştirilen 14.810 personel birlikte dikkate alındığında, incelenen şirketlerdeki özelleştirme uygulamaları sonucu toplam istihdam sayısında 16.803 kişilik bir artış sağlanmıştır. • Özelleştirilen şirketlerden 68’i üretim faaliyetlerine devam etmektedir. 4 şirketin faaliyetleri kalmadığı için başka kamu şirketleri ile birleştirilerek tüzel kişilikleri sonlandırılmıştır. Sonuç olarak, özelleştirilme sonrası şirketlerin genellikle kar ettikleri ve karlarını temettü olarak dağıttıkları, yatırım, üretim ve istihdamda artışlar sağladıkları tespitlerine yer verilmiştir. 2003 -2011 yılları arasında bölgesi ve sektörü için önem arz eden varlık satışı yoluyla özelleştirilen 11 işletme ve tesisler ile, hisse satışı yoluyla özelleştirilen 19 şirkette, üretim şartı, üretim ve yatırım şartı, yatırım şartı, faaliyet şartı, yatırım ve istihdam şartı ile bazılarına da sadece istihdam şartları konulmuştur. Bu şartların yerine getirilmesi için yatırımcılardan belirli miktarlarda teminatlar alınmıştır. Taahhütlerin yerine getirilmemesi halinde cezai şart olarak teminatların irat kaydedilmesi öngörülmüştür. 46 VIII.ÖZELLEŞTİRME VE YABANCI SERMAYE Ülkemizin uluslararası sermayeden aldığı payın, gerek coğrafi konumu gerekse potansiyelimizle karşılaştırıldığında çok düşük düzeylerde kaldığı bilinmektedir. Buna rağmen, özellikle 2004-2008 yılları arasında özelleştirme ihaleleri sürecine yabancı sermayeli şirketler yoğun ilgi göstermiştir. Dünyada yaşanan 2008 finansal krizinin de etkisi ile ülkemize yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarında düşüşler görülmüş, bunun özelleştirmeler yoluyla sağlanan yabancı sermaye girişlerine de menfi yönde yansımaları olmuştur. Genel amaçlı yabancı sermaye girişleri ile paralellik arz eden özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye girişleri, genel eğilim doğrultusunda 2010 ve 2011 yıllarında düşük seyretmiştir. Ülkemizin temel ekonomik sorunlarının çözümüne olumlu katkı sağlayacak yatırım, üretim ve ihracat artışını destekleyecek, yeni teknoloji ve uzmanlık getirecek olan yabancı sermayenin özelleştirmeler yolu ile girişi ülkemizin gelişmesi ve üretim gücümüzün artmasına doğrudan katkı sağlayacaktır. Bu doğrultuda, özelleştirme uygulamalarında yerli, yabancı ayırımı yapılmaksızın, gerekli ön yeterlilik ölçütlerine sahip her katılımcı eşit şartlarda ihalelere iştirak edebilmektedir. Özelleştirme uygulamaları ile kamu işletmelerinin sermayesindeki kamu hissesinin tamamı veya bir kısmının yabancı sermayeli şirketlere satış rakamları değerlendirildiğinde, 1986-2011 yılları arasında toplam özelleştirmelerden %36’sı yabancı yatırımcı payını oluştururken, son yıllarda yabancı ilgisinin zayıflaması ile 2015 yılı sonunda bu oran %22’lere kadar düşmüştür. 47 Tablo 7: 1986-2015 yılları itibarıyla blok satış yöntemi ile özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye tutarları (Milyon $) Özelleştirilen Şirketler Yıl ANSAN Gıda A.Ş. MEDA Meşrubat A.Ş. Uçak Servisi A.Ş.(USAŞ) Afyon Çimento T.A.Ş. Ankara Çimento T.A.Ş. Balıkesir Çimento T.A.Ş. Söke Çimento T.A.Ş. Trakya Çimento T.A.Ş. TOFAŞ Oto Ticaret A.Ş. Türkkablo A.O. Güneş Sigorta A.Ş. İpragaz A.Ş. 1988 1988 1989 1989 1989 1989 1989 1989 1991 1991 1991 1992 Satılan Hisse (%) 88,32 88,00 70,00 51,00 99,25 98,24 99,59 99,86 16,00 38,00 30,00 51,00 Satış Bedeli ($) Satın Alan Firma / Grup 12.250.000 750.000 14.450.000 13.000.000 33.000.000 23.000.000 11.000.000 25.000.000 13.203.441 11.000.000 18.900.000 64.066.776 Atlantic Ind.Ltd. Atlantic Ind.Ltd. SAS Service P.A. Ciments Francais Ciments Francais Ciments Francais Ciments Francais Ciments Francais Fiat Auto S.p.A. Nokia Fin. Fund Gan International Primagaz A.G. MEYSU Gıda A.Ş. 1992 96,15 1.229.897 Ü.DOĞAN/H. REİL NETAŞ Telekom. A.Ş. TELETAŞ Telekom A.Ş. AEG Eti Elektrik A.Ş. AEG Eti Elektrik A.Ş. 1993 1993 1993 1994 20,00 18,00 11,11 27,85 26.000.000 21.002.400 2.199.542 5.871.330 NTL Northern Ltd ALCATEL Hol. B.V. AEG Aktienges. AEG Aktienges. ÇİNKUR A.Ş. 1996 98,80 14.000.000 Kayseri Maden A.Ş. BASF Sümerbank A.Ş. 1999 40,00 7.137.821 BASF AG Exp. Aymar Yağ Sanayi A.Ş. Toros Gübre A.Ş. 2000 2000 11,06 14,48 905.000 8.500.000 UNILEVER A.Ş. TEKFEN A.Ş. Çayeli Bakır A.Ş. 2004 45,00 49.250.000 Inmet Mad.A.Ş. Samsun Gübre A.Ş. 2005 100,00 41.000.000 Toros GübreA.Ş. Kıbrıs Türk H.Y. Ltd. Şti. 2005 50,00 33.000.000 Ada Hav.ve Taş. A.Ş. Türk Telekom A.Ş. 2005 55,00 6.550.000.000 Türkiye Petrol R. A.Ş. 2006 51,00 4.140.000.000 Başak Emeklilik A.Ş. 2006 41,00 63.623.200 Ojer Te. A.Ş. Enerji Yatırımları A.Ş. Groupama Int. Başak Sigorta A.Ş. 2006 56,67 204.376.800 Groupama Int. PETKİM A.Ş. 2008 51,00 2.040.000.000 Socar & Turcas A.Ş. Başkent Elektrik D.A.Ş. 2009 100,00 1.225.000.000 Enerjisa A.Ş. Sakarya Elektrik D. A.Ş. 2009 100,00 600.000.000 PETKİM A.Ş. 2012 10,32 AYEDAŞ AŞ 2013 100,00 48 168.500.000 1.227.000.000 Akcez Enerji A.Ş. Socar A.Ş. Enerjisa A.Ş. YABANCI ORTAK PAYI (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 22,00 100,00 100,00 100,00 100,00 85,00 Ülkesi ABD ABD Danimarka Fransa Fransa Fransa Fransa Fransa İtalya Finlandiya Fransa Fransa Almanya İngiltere Hollanda Almanya Almanya İran Almanya 100,00 97,00 96,22 Hollanda Lüx/ İng. 100,00 96,12 Lüx/ İng. 100,00 100,00 2,00 100,00 100,00 51,12 50,00 50,00 100,00 50,00 Kanada KKTC Körfez Ül. Hol./ İng. Fransa Fransa Azer./Bah Avusturya Çek Cum. Azer./Bah Lüksemburg Özelleştirilen Şirketler Toroslar Elektrik D. A.Ş. Blok Satış Toplamı: Satılan Hisse (%) 2013 100,00 Satış Bedeli ($) Satın Alan Firma / Grup 1.725.000.000 18.393.216.207 Enerjisa A.Ş. Yıl YABANCI ORTAK PAYI (%) 50,00 Ülkesi Lüksemburg Tablo 8: 1986-2015 Yılları itibarıyla varlık satışı yöntemi ile özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye tutarları (Milyon$) Satış/Devir ($) Özelleştirilen Varlıklar TESTAŞ - Aydın TDİ - Kuşadası Lim. TCDD - Mersin Limanı I. Bölge Araç Mua.Hiz. II. Bölge Araç Mua.Hiz. TEKEL - 6 Sigara Fab. Varlık Satış Toplamı: 1995 2003 2007 2007 2007 2008 Devralan Firma 1.150.000 27.000.000 755.000.000 300.250.000 313.250.000 1.720.000.000 3.116.650.000 Taiwan Firsto A.Ş. Ege Liman A.Ş. Mersin Ul.Lim. A.Ş. Tüvturk KuzeyA.Ş. Tüvturk Güney A.Ş. British Am.T.A.Ş. YABANCI ORTAK PAYI (%) 60,00 35,00 50,00 33,00 33,33 100,00 Ülkesi Taiwan Liberya Singapur Almanya Almanya Hollanda Tablo 9: 1986-2015 Yılları itibarıyla hisse senedi arzı yöntemi ile özelleştirmeler yoluyla gelen yabancı sermaye tutarları (Milyon $) Özelleştirilen Şirketler Yıl TOFAŞ A.Ş. Türkiye İş Ban. A.Ş. Türkiye Petrol Raf. A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. Türk Hava Yolları A.O. PETKİM A.Ş. THY Türkiye Halk B.A.Ş. Türk Telekom A.Ş. Türkiye Halk B.A.Ş. Hisse S.Satış Toplamı: 1994 1998 2000 2002 2004 2005 2006 2007 2008 2012 Satılan Hisse (%) 16,67 7,40 6,77 3,50 14,95 24,70 10,67 17,36 9,00 19,14 Genel Toplam Satış Bedeli ($) 330.000.000 391.949.083 265.491.985 38.891.914 125.952.471 197.227.599 78.670.460 1.289.159.742 1.146.360.759 2.015.692.840 5.879.396.853 Satın Alan Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. Kurumsal Yat. YABANCI ORTAK PAYI (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Ülkesi Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif 27.389.263.060 Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 49 Sağlanan yerli-yabancı sermaye ortaklı özelleştirmelerin toplamı 27.389 Milyon Dolar olup, bunun 18.393 Milyon Doları blok satış, 3.117 Milyon Doları varlık satışı, 5.879 Milyon Doları da Borsada hisse satışı uygulamaları yolu ile gerçekleştirilmiştir. 27 Milyar 389 Milyon Dolarlık yerli-yabancı sermaye ortaklı özelleştirme gelirinin yalnızca yabancı yatırımcılara düşen payı 19 Milyar 136 Milyon Dolar olup, bu tutar özelleştirmeler yoluyla doğrudan yabancı sermaye girişi tutarını ifade etmektedir. Bir kalemde en yüksek yabancı sermaye girişi, Türk Telekom’un %55’inin 2005 yılında, 6 Milyar 550 Milyon Dolar bedelle Ojer Telekomünikasyon AŞ’ne (Dubai / S.Arabistan / Ürdün / Lübnan) devri ile sağlanmıştır. Petkim Petrokimya Holding AŞ’nin %51,12’sinin, 2008’de Socar&Turcas Petrokimya AŞ’ye toplam 2.040 Milyon Dolara satışı dolayısıyla (Azerbaycan, Bahreyn) 1.043 Milyon Dolar (yabancı sermayedara düşen pay), yine aynı yıl Tekel Sigara San.AŞ’ye ait 6 adet sigara fabrikasının 1.720 Milyon Dolar bedelle British&American Tobacco Tüt.Mam. AŞ’ne (Hollanda) satışından da 1.720 Milyon Dolarlık yabancı sermaye girişi gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında Başkent Elektrik Dağıtım AŞ’nin özelleştirilmesinden 612,5 Milyon Dolar, 2013 yılında ise, Toroslar Elektrik Dağıtım AŞ’nin devri ile 862 Milyon Dolar, İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım AŞ’nin devrinden de 613 Milyon Dolar, yabancı sermaye girişi sağlanmıştır. Ayrıca T.Halk Bankası AŞ.ne ait %25,62 hissenin 2007’de uluslararası kurumsal yatırımcılara ilk arzından 1.289 Milyon Dolar, 2012 yılında yapılan %19.14’lük ikinci halka arzdan da 2.016 Milyon Dolar olmak üzere toplam 3.305 Milyon Dolar, ayrıca, 2008 yılında Türk Telekom’un %9’unun uluslararası kurumsal yatırımcılara arz edilmesinden de 1.146 Milyon Dolar yabancı sermaye girişi olmuştur. 50 Grafik 4: 1986-2011 Yılları itibarıyla gerçekleştirilen özelleştirmelerde yerli yatırımcı/ yabancı yatırımcı oranı (Milyon $) Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 4046 Sayılı Kanun ile, yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere gayrimenkul satışı ve devrinin mütekabiliyet esasları çerçevesinde yürürlükteki mevzuat hükümlerine tabi olarak yapılabileceği hususu hüküm altına alınmıştır. Ülkemizdeki 30 yıllık süreçte sağlanan özelleştirme gelirlerinin %22’si yabancı menşeli yatırımcılar tarafından sağlanmıştır. 51 IX.ÖZELLEŞTİRMENİN SOSYAL BOYUTU 1.ÖZELLEŞTİRME VE İSTİHDAMA YANSIMALARI Ülkemizdeki özelleştirme uygulamalarında önemli bir husus da, bu kuruluşlarda çalışan işçilerin ve ailelerinin mağdur edilmemesi ve özelleştirme çalışmalarının toplumun sosyal dengeleri üzerinde olumsuz yansımalara neden olmamasıdır. Bu çerçevede 2004/7898 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve ek düzenlemeler ile; 01.01.1992 tarihinden itibaren özelleştirme sonucu işten çıkarılan işçilerden emeklilik hakkı kazanamayanların 657 sayılı Kanun’un 4/C maddesi çerçevesinde diğer kamu kurumlarına geçici personel olarak atanmaları imkanı getirilmiştir. Bu kapsamda durumu uygun görülen 37.797 işçi atama teklifleri yapılmak üzere Devlet Personel Başkanlığına gönderilmiştir. Ayrıca, 4046 sayılı Kanun çerçevesinde çalışanlar lehine aşağıdaki düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Bunlar; • 4046 sayılı Kanun uyarınca, memur ve sözleşmeli personelin özlük hakları korunarak diğer kamu kurumlarına atanabilmektedir. • Özelleştirme uygulamaları sonucu bu kuruluşlarda çalışan 33.249 memur ve sözleşmeli personel özlük hakları korunarak diğer kamu kurumlarına atanmıştır. • Özelleştirme programına alınan kuruluşlarda emeklilik hakkını kazananların iki ay içinde başvurmaları halinde emeklilik ikramiyeleri yüzde 30 oranında fazla ödenmekte ve bu ödemeler Özelleştirme Fonundan karşılanmaktadır. • Bu teşvikten faydalanmak üzere erken emekliliğini talep eden 10.314 kişiye toplam 43.639.790,46 TL ödeme yapılmıştır. • Emeklilik hakkını kazanan işçilerin emekli edilmeleri teşvik edilerek kıdem tazminatları eksiksiz olarak zamanında ilgili 53 kuruluşlar tarafından zaman zaman Özelleştirme Fonunun katkısıyla ödenmektedir. • Emeklilik hakkını kazanmadan özelleştirme işleminden önce veya özelleştirme sırasında iş akdi feshedilen işçilere çalışma sürelerine bağlı olarak 8 aya kadar Özelleştirme Fonundan İş Kaybı Tazminatı ödenmektedir. • Bu kapsamda, Türkiye İş Kurumu’na, özelleştirme fonundan 67.449 kişiye ödeme yapılması için toplam 313.546.378,00 TL aktarma yapılmıştır. 2.ÖZELLEŞTİRME SOSYAL DESTEK PROJELERİ 2001- 2010 yılları arasında yürütülen Özelleştirme Sosyal Destek Projeleri(ÖSDP) projeleri ile, özelleştirme uygulamalarına bağlı olarak kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmesi yanında, özelleştirme nedeniyle iş kaybına uğrayanların ve ikincil işsizlerin yeniden işe yerleştirilmelerine yardım edilmesi ve kendi işini kuracaklara destek olunması amaçlanmıştır. Bu amaç için kullanılmak üzere ÖSDP kapsamında Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası’ndan (Dünya Bankası) 2005 yılında Hazine garantisi ile 360 Milyon Euro’luk kredi sözleşmesi imzalanmıştır. Kredinin 330 Milyon Euro’luk kısmı kullanılmıştır. Kredi geri ödemesi 2009-2022 yıllarında her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere geri ödenmektedir. 2015 yılı sonu itibariyle kredinin 151 Milyon Euro’luk bölümü ödenmiş olup, 178 Milyon Euro ana para borcu kalmıştır. Proje çerçevesinde verilen Yeniden İşe Yerleştirme Hizmetleri, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ve Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından, Hizmet Sağlayıcılar aracılığı ile yürütülmüştür. İŞKUR, danışmanlık, eğitim ve toplum yararına çalışma programı (TYÇP) hizmetleri olmak üzere üç ana grupta hizmet sunmuştur. İş Geliştirme Merkezleri (İŞGEM), küçük girişimcilerin iş kurmasını ve geliştirmesini destekleyen ve kolaylaştıran, dolayısıyla işletmelerin 54 hayatta kalma ve büyüme olanaklarını arttıran, bir istihdam yaratma ve iş kurma modelidir. ÖSDP çerçevesinde İŞGEM’lere ilişkin olarak yapılan başvuruların değerlendirilmesi sonrasında, Birinci ve İkinci Proje çerçevesinde kurulan 8 İŞGEM halen faaliyetlerini sürdürmektedir. SONUÇ Özelleştirme, bir takım ekonomik hedeflere ulaşmak amacıyla kullanılan araçlardan biridir. Eğer özelleştirme bir araç olarak değil de amaç olarak değerlendirilirse başarılı olma ve ekonomiye köklü katkı sağlama işlevini yerine getiremez. Dolayısıyla, özelleştirme ne tüm ekonomik sorunları çözecek bir araç ne de nihai olarak ulaşılacak bir amaçtır. Özelleştirme, belli iktisadi amaçlara ulaşmanın araçlarından yalnızca bir tanesidir. Özelleştirme uygulamalarında nihai amaç; ulusal ekonominin bir bütün olarak etkinliğini ve verimliliğini arttırmak, dış rekabet gücünü yükseltmek ve toplumsal refahı çoğaltmaktır. Özelleştirilen şirketlerin gerekli görülenlerinde, devir sözleşmelerine eklenen yatırım, üretim, istihdam ve benzeri hususlara ilişkin bağlayıcı hükümler ve stratejik şirketler için kanuni zorunluluğun da bir gereği olarak Altın Hisse uygulamaları, tekelleşmeyi engelleyeceği gibi, uluslararası düzeyde rekabet gücümüzün her hangi bir şekilde zaafa uğramasını da önleyici niteliktedir. Başlangıcından günümüze kadar özelleştirmeler konusunda genel bir değerlendirme yaptığımızda, 68 Milyar Dolara yaklaşan özelleştirme gelirleri ve özelleştirme dışı gelirleri toplamının yaklaşık 52 Milyar 56 Dolarının doğrudan ve dolaylı olarak Hazine’ye ve özel kanun veya sözleşme gereği ilgili kuruluşlara aktarılmış olduğunu görmekteyiz. Bu denli yüksek bir kaynağın başka bir fona aktarılmasının da kanunen mümkün olmadığı düşünüldüğünde, Hazinenin borçlanma faizlerinin düşmesi, kamu finansmanına getirdiği rahatlama ve genel ekonomik dengelere sağladığı olumlu katkıların ne denli önem taşıdığı ortadadır. 55 Ayrıca, Özelleştirme İdaresi olarak bugüne kadar kapsam ve programda bulunan şirketlere Özelleştirme Fonundan 8 Milyar 480 Milyon Dolar sermaye ödemesi yapılmış, 7 Milyar 311 Milyon Dolar da borç olarak finansman sağlanmıştır. Sağlanan bu finansman desteği kuruluşların finansman yükünde ciddi boyutlarda hafifleme sağlamıştır. Eğer özelleştirmeler yapılmamış olsa idi, kamu işletmelerine aktarılması gereken finansman yükünün on Milyarlarca Doları bulacağı, bunun da kamu finansmanına olan yükünün katlanılamayacak seviyelere ulaşacağı ortadadır. Özelleştirme uygulamaları için yapılan harcamalar hususunda, zaman zaman kamuoyunda farklı değerlendirmeler göze çarpmaktadır. Bu değerlendirmeler özelleştirmeler için yapılan harcamaların ne denli yüksek olduğu şeklindedir. Halbuki 30 yıllık süreçte özelleştirmeler için masraflar (idari bütçeye aktarma, ilan, reklam, danışmanlık ve diğer harcamalar) toplamı 1.204 Milyon Dolardır. İstihdam ödemelerini sosyal destek kapsamında değerlendirirsek, yapılan özelleştirme masrafları 648 milyon $ düzeyinde kalmaktadır ki bu rakam toplam özelleştirme gelirlerinin % 1’inden daha düşük bir orana tekabül etmektedir. Özelleştirme uygulamaları ile ülkemiz sanayiinin üretim yapısı, üretim miktarı, kalitesi ve verimliliğinde sağlanan artış dolayısıyla ürünlerimizin uluslararası rekabet gücü yükselmiştir. Bu doğrultuda ülke olarak yaşanan uluslararası ekonomik krizlerden daha az etkilendiğimiz de yadsınmayacak bir gerçektir. Yabancı sermaye, özellikle bizim gibi gelişmekte olan, nüfus artış hızı yüksek olan ancak, gelir ve tasarruf oranları düşük ülkelerin büyümelerini sürdürülebilir kılmak ve toplum refahını yükseltmek için gerekli bir kaynaktır. Bu yönü ile özelleştirme ihalelerine, yabancı sermayeli yatırımcıların da yerli yatırımcılarla eşit şartlarda katılmalarına imkân sağlaması sonucu, azımsanmayacak miktarlardaki yabancı sermayenin ülkeye çekilmesi de özelleştirmeler kanalıyla gerçekleştirilmiştir. 56 KAYNAKÇA: 1. T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 2010-2014 Yılları Faaliyet Raporları ve web sitesi “Türkiye’de Özelleştirme”. www.oib.gov.tr 2. T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı 2014-2018 Yıllarını Kapsayan Stratejik Plan, ÖİB, Ankara. 3. YAVİLİOĞLU, Cengiz, (2010), Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını, No.1, Ankara, 4. DOĞAN, Mustafa Necati, (2012), Rakamlarla Özelleştirme, T.C.Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Yayını, Ankara. 5. DOĞAN, Mustafa Necati, (1993), Özelleştirme ve Özelleştirme Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, SBE, Ankara. 6. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı personeli tarafından hazırlanan çeşitli rapor ve sunumlar ile istatistiki veriler. 7. ÖZDEMİR, Osman, (2016) Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları, Dönem Projesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, SBE, Ankara. 8. The Privatization Barometer Report, privatizationbarometer.net, Erişim Tarihi: Ocak 2016 2015, www. 57 EKLER ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI 1.BLOK HİSSE SATIŞI UYGULAMALARI Özelleştirilen Şirketler Bingöl Yem Süt A.Ş. Biga Yem Fabrikası A.Ş. Bursa Soğuk Dep.Ltd. Şti. YEMTA Tariş Yem Ltd. Şti. SAMAŞ Sanayi Madenleri A.Ş. Isparta Yem Fabrikası A.Ş. Manisa Yem Fabrikası A.Ş. ANSAN Ankara Gıda A.Ş. MEDA Meşrubat Dağıtım A.Ş. Eskişehir Yem Fabrikası A.Ş. Aksaray Yem Fabrikası A.Ş. Çorum Yem Fabrikası A.Ş. Kayseri Yem Fabrikası A.Ş. Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) Afyon Çimento San. T.A.Ş. Ankara Çimento San.T.A.Ş. Balıkesir Çimento San..A.Ş. Söke Çimento San..A.Ş. Trakya Çimento San.T.A.Ş. TOFAŞ Oto Ticaret A.Ş. Adana Kağıt Torba T.A.Ş. Türkkablo A.O. Güneş Sigorta A.Ş. Ordu Soya Sanayii A.Ş. İpragaz A.Ş. Tat Konserve Sanayi A.Ş. Çaybank A.Ş. Çamsan Ağaç Sanayi A.Ş. Niğde ÇimentoT.A.Ş. Polinas Plastik San..Ş. Ray Sigorta A.Ş. MEYSU Meyve Gıda A.Ş. 60 Satış Tarihi 29.08.1986 21.11.1986 21.11.1986 21.11.1986 23.01.1987 23.07.1987 23.07.1987 18.11.1988 18.11.1988 22.05.1989 23.05.1989 25.05.1989 30.05.1989 11.08.1989 08.09.1989 08.09.1989 08.09.1989 08.09.1989 08.09.1989 22.02.1991 26.04.1991 17.05.1991 01.07.1991 10.09.1991 27.01.1992 28.01.1992 29.01.1992 20.02.1992 23.03.1992 08.05.1992 08.05.1992 16.07.1992 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) 47,50 40,00 52,00 20,00 36,29 15,00 15,00 88,32 88,00 45,00 40,00 30,00 13,33 70,00 51,00 99,25 98,24 99,59 99,86 16,00 60,00 38,00 30,00 100,00 51,00 17,27 49,00 26,83 87,10 30,00 49,65 96,15 373.474 149.683 107.050 80.187 131.279 75.935 58.411 12.250.000 750.000 1.084.421 457.867 120.491 84.344 14.450.000 13.000.000 33.000.000 23.000.000 11.000.000 25.000.000 13.203.441 402.065 11.000.000 18.900.000 322.762 64.066.776 7.578.534 2.465.290 1.387.817 22.500.000 6.767.253 10.376.455 1.229.897 Satın Alan T.Kalkınma Vakfı Silivri A.Ş. Bursa Belediyesi TARİŞ Genel Müdürlüğü Tokat İl Özel İdaresi Dr. Turhan ÖZGÜL Halil YURTSEVEN Atlantic Industries Ltd. Atlantic Industries Ltd. Zeytinoğlu Holding A.Ş. H.ÖZOT - M.DEMİRAY Pancar Ek. İstihsal Ko.Bir. Kayseri Yem 54 Ger. Kişi SAS Service Partner Ciments Français S.A. Ciments Français S.A. Ciments Français S.A. Ciments Français S.A. Ciments Français S.A. Fiat Auto S.p.A. ÇİTOSAN Memur Yard. Der. Nokia Int-Finnish Fund Gan International Tarım Kredi Koop.Mer.Bir. Primagaz A.G. Koç Holding A.Ş. Derviş TEMEL Gökhan POYRAZ OYAK - HÖS Holding A.Ş. Ülker Gıda Sanayi A.Ş. Doğan Holding A.Ş. Ü.Doğan ve ort. Özelleştirilen Şirketler Şeker Sigorta A.Ş. Ankara Halk Ekmek A.Ş. Trakmak Traktör A.Ş. Türk Traktör A.Ş. İskenderun ÇimentoT.A.Ş. Gaziantep Çimento T.A.Ş. Trabzon ÇimentoT.A.Ş. Denizli ÇimentoT.A.Ş. Çorum Çimento T.A.Ş. Sivas Çimento T.A.Ş. YİFAŞ Yeşilyurt Teks. A.Ş. Çukurova Elektrik A.Ş. Kepez Elektrik T.A.Ş. Şekerbank A.Ş. NETAŞ North. El. Tel. A.Ş. GİMA Gıda ve İhtiyaçT.A.Ş. Balıksan Balık İşleme A.Ş. Tavşanlı Yem Sanayi A.Ş. TOE Türk Otomotiv A.Ş. Çukoyem Mersin Yem L.Ş. Ladik Çimento T.A.Ş. Şanlıurfa Çimento T.A.Ş. Bartın ÇimentoT.A.Ş. Aşkale Çimento T.A.Ş. TELETAŞ Tel. A.Ş. Bandırma Yem Fab.A.Ş. Uşak Yem Fabrikası A.Ş. Kars Yem Fabrikası A.Ş. AEG Eti Elektrik A.Ş. İstanbul Demir Çelik A.Ş. Güneysu Meyve Suyu A.Ş. Layne Bowler Pomp. A.Ş. Sivas Yem Fabrikası A.Ş. Satış Tarihi 06.08.1992 18.08.1992 23.09.1992 23.09.1992 02.12.1992 03.12.1992 03.12.1992 04.12.1992 25.12.1992 25.12.1992 02.02.1993 16.02.1993 16.02.1993 22.02.1993 01.03.1993 02.03.1993 14.04.1993 14.04.1993 14.04.1993 15.04.1993 21.04.1993 21.04.1993 06.05.1993 17.06.1993 19.08.1993 15.11.1993 16.11.1993 17.11.1993 10.12.1993 10.12.1993 24.02.1994 20.04.1994 01.06.1994 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) 13,37 3,79 45,00 33,73 100,00 99,73 100,00 100,00 99,85 100,00 43,86 11,25 25,39 10,00 20,00 94,05 15,00 4,83 81,35 4,00 100,00 100,00 99,78 100,00 18,00 24,62 48,00 37,07 11,11 40,00 67,31 4,17 3,57 918.621 84.072 3.960.088 7.683.247 61.500.000 52.695.898 32.551.000 70.100.000 35.000.000 29.400.000 373.161 81.096.791 33.158.988 3.505.195 26.000.000 21.787.413 20.158 16.359 8.000.000 6.834 57.598.687 57.405.988 20.568.669 31.158.000 21.002.400 374.721 676.065 85.080 2.199.542 164.345 333.058 6.912 361 Satın Alan Sert Holding A.Ş. Ankara Büyükşehir Bel. Koç Holding A.Ş. Koç Holding A.Ş. OYAK - HÖS Holding A.Ş. Rumeli Holding A.Ş. Rumeli Holding A.Ş. Modern Çimento A.Ş. YİBİTAŞ Holding A.Ş. YİBİTAŞ Holding A.Ş. Ayşe BALCI Rumeli Elektrik A.Ş. Rumeli Elektrik A.Ş. Pancar Ek. İstihsal Ko.Bir. NTL Nort.Tel. Ltd. Bilfer-Dedeman Mad. A.Ş. Yavuz Ali OĞUZ M. Nadir UYSAL Süper Oto A.Ş. Ceyhan A.Ş. Rumeli Çimento A.Ş. Rumeli Çimento A.Ş. Rumeli Çimento A.Ş. ERÇİMSAN Erzurum A.Ş. ALCATEL Holding B.V. Bandırma Soğuk Hava A.Ş. Mahmut ÖZGÖBEK Kars Yem Çalışanı 15 Kişi AEG Aktiengesellschaft Birlik İnşaat Mad.A.Ş. Ayşe BALCI Konya Şeker Fab. A.Ş. Haluk DİNÇER 61 Özelleştirilen Şirketler Hascan Gıda End. A.Ş. AEG Eti Elektrik End.A.Ş. Toros Gübre ve Zirai İl.A.Ş. ALTEK Elektrik Sant. A.Ş. ÇESTAŞ Çukurova El. A.Ş. Çanakkale Seramik A.Ş. Pancar Motor A.Ş. Pan Tohum Islah A.Ş. Aroma Bursa Meyve Su.A.Ş. Fruko-Tamek Meyve Su. A.Ş. Mekta Ticaret A.Ş. Tamek Gıda Sanayii A.Ş. Konya Şeker Fabrikası A.Ş. Karabük Demir ve Çelik A.Ş. NİMSA Niğde Meyve Su. A.Ş. Havaalanları Yer H.(HAVAŞ) METAŞ İzmir Metal. T.A.Ş. SUN-TEK Ağır Isı A.Ş. Adıyaman ÇimentoT.A.Ş. ERSAN Erzincan Gıda A.Ş. KÜMAŞ Kütahya Many.A.Ş. Sümerbank A.Ş. KÖYTAŞ Köy Tarım A.Ş. ÇİNKUR Çinko Kurşun A.Ş. Elazığ Altınova Çim. A.Ş. Van Çimento Sanayii A.Ş. Edirne-Lalapaşa Çim.A.Ş. Kars Çimento A.Ş. Gümüşhane Çimento A.Ş. Ergani Çimento A.Ş. ÇEMAŞ Döküm A.Ş. ÇİMHOL Çim. Yan M.A.Ş. PETLAS LastikA.Ş. 62 Satış Tarihi 02.06.1994 21.06.1994 21.06.1994 22.06.1994 23.06.1994 29.12.1994 29.12.1994 02.01.1995 04.01.1995 23.01.1995 23.01.1995 23.01.1995 02.02.1995 30.03.1995 31.03.1995 17.04.1995 25.05.1995 07.08.1995 16.08.1995 31.08.1995 28.09.1995 17.10.1995 28.11.1995 22.05.1996 12.06.1996 12.06.1996 14.06.1996 18.06.1996 05.07.1996 03.04.1997 06.05.1997 06.05.1997 06.05.1997 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) 3,40 27,85 25,00 30,00 2,29 5,80 16,00 43,93 9,17 15,66 28,00 5,54 24,00 100,00 97,80 60,00 42,55 39,00 100,00 99,82 99,74 100,00 85,59 98,80 99,89 100,00 100,00 100,00 95,47 100,00 49,60 30,42 99,97 6.531 5.871.330 64.668 560.000 8.069 887.402 15.650 129.242 136.019 1.724.818 12.320 184.802 9.845.669 0 600.000 36.000.000 57.900.000 38.585 52.500.000 125.410 108.100.000 103.460.000 150.000 14.000.000 27.850.000 24.500.000 125.890.000 22.250.000 3.500.000 46.700.000 2.150.000 900.000 35.750.000 Satın Alan Ali BAYSAL AEG Aktiengesellschaft Teknik Servis Ticaret A.Ş. Anmak Holding A.Ş. Çukurova Elektrik A.Ş. İbrahim Bodur H.A.Ş. Pancar Ek. İstihsal Ko.Bir. Şeker San.Men. Y.Vakfı Ömer DURUK +160 Ger.Kişi Tamek Holding A.Ş. Tamek Holding A.Ş. Tamek Holding A.Ş. Konya, Akş.Er.PEK Karabük Demir Ç. A.Ş. Meyepa Marketing A.Ş. Yazeks İç ve Dış Tic. A.Ş. Rumeli Çelik Sanayi A.Ş. Serim SUNGUROĞLU Teksko Giyim A.Ş. Erzi.Pancar Ek. Koop. Zeytinoğlu Holding A.Ş. İpeks İplik Teks.A.Ş. A. B.GÖĞEZ Yazılım Ltd. KMM Kayseri Maden A.Ş. OYAK - GAMA End. A.Ş. Rumeli Çimento A.Ş. Rumeli Çimento A.Ş. Çimentaş İzmir Çim. A.Ş. Prekon İnşaat A.Ş. Rumeli Çimento A.Ş. Işıklar Holding A.Ş. Işıklar Holding A.Ş. Kombassan H. A.Ş. Özelleştirilen Şirketler Anadolubank A.Ş. Filyos Ateş TuğlasıA.Ş. Denizbank A.Ş. Bozüyük Seramik A.Ş. Siirt-Kurtalan Çim. A.Ş. Etibank Bankacılık A.O. Havaal.Yer Hiz. (HAVAŞ) Sivas Demir Çelik A.Ş. Soda Sanayii A.Ş. Konya Krom Mag.A.Ş. Yarımca Porselen A.Ş. Mannesmann Boru T.A.Ş. BASF Sümer. Kimya A.Ş. BASF Sümer. Kimya A.Ş. Abant Bolu Tur.A.Ş. Ankara Halk Ekmek A.Ş. Çankırı Tuz Ürünleri A.Ş. ÖBİTAŞ İnşaat A.Ş. TUNGAŞ Tunceli GıdaA.Ş. Pancar Ekicileri Birliği A.Ş. Deniz Nakliyatı T.A.Ş. MAKSAN Malatya A.Ş. Liman İşletmeleri A.Ş. MAN Kamyon A.Ş. Dosan Konserve A.Ş. Balıkesir Pamuklu T.A.Ş. Aydın Tekstil İşletmesi A.Ş. Ceyhan Sanayi A.Ş. Güven Sigorta T.A.Ş. Karadeniz Çim. Kireç A.Ş. Mars Ticaret ve Sanayi A.Ş. OYTAŞ İç ve Dış Tic.A.Ş. Ülfet Gıda ve Sabun A.Ş. Satış Tarihi 07.05.1997 13.05.1997 29.05.1997 01.10.1997 09.01.1998 02.03.1998 30.03.1998 24.04.1998 04.05.1998 05.06.1998 09.07.1998 11.09.1998 15.11.1999 05.01.2000 28.01.2000 01.03.2000 01.03.2000 01.03.2000 01.03.2000 22.03.2000 24.03.2000 24.03.2000 29.03.2000 29.03.2000 30.03.2000 03.04.2000 04.04.2000 04.04.2000 04.04.2000 04.04.2000 04.04.2000 04.04.2000 04.04.2000 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 40,00 99,99 9,23 100,00 100,00 35,72 40,00 0,00 99,92 0,01 25,00 16,74 15,00 10,00 99,99 2,50 0,85 0,37 0,04 2,18 0,03 0,04 99,91 0,01 3,33 0,05 0,68 69.500.000 18.150.000 66.000.000 12.000.000 28.100.000 155.500.000 27.100.000 6.655.000 5.500.000 40.700.000 30.500.000 11.000.000 7.137.821 247 10.200.000 5.150 101.000 16.000 130.000 20.500 59.000.000 47.000 150.000 75.000 50.000 3.050 7.400 1.400 11.400.000 905 1.300 18.500 7.460 Satın Alan Mehmet R.BAŞARAN Zonguldak Yatırım A.Ş. Zorlu Holding A.Ş. Ercan Madencilik A.Ş. Canlar Otomotiv A.Ş. Medya-İpek H.A.Ş. Turgay CİNER SİVYAT A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Konya Selç.Krom M.A.Ş. Evyap Sabun A.Ş. Borusan Holding A.Ş. BASF AG Exp. Yarımca Pors.A.Ş. Em-Sel İnşaat Ltd. Şti. BELYA Basın Yayın A.Ş. Ahmet YILDIZ Halk Bank.Pers.Yard.V. Feniş Yem A.Ş. Şekerbank T.A.Ş. Armatörler Den.Nak. A.Ş. Reha TEMİZEL EGELİM Ege Lim. H.A.Ş. Ahmet UYGURMEN UNILEVER Holding A.Ş. A. Rona YIRCALI Ayfer YÜKSEL Ayfer YÜKSEL Tarım Kredi Koop. Ayfer YÜKSEL Ayfer YÜKSEL Ayfer YÜKSEL Ayfer YÜKSEL 63 Özelleştirilen Şirketler TOE Türk Otomotiv A.Ş. Ankara An.Türk Sigorta Şti. Ege Et Mamulleri Yem A.Ş. İMSA İstanbul Meş.A.Ş. Metal Kapak Sanayi A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. TÜSTAŞ Sınai Tes.A.Ş. ETÜDAŞ Erz. Tarım A.Ş. Asil Çelik Sanayi A.Ş. KÖYTÜR Dam.Tav.A.Ş. Aymar Yağ Sanayi A.Ş. Toros Gübre Kimya A.Ş. Olgun Çelik Sanayi A.Ş. Dostel Alümi.Sülfat A.Ş. YİBİTAŞ Kraft Torba A.Ş. TAKSAN Takım Tezg.A.Ş. HAVELSAN Hava El. A.Ş. MEYBUZ Meyve A.Ş. ERYAĞ Erciyes YağA.Ş. GERKONSAN Ger. Çel.A.Ş. SÜTAŞ Bursa Süt A.Ş. Gemlik Gübre Sanayii A.Ş. Alkollü İçkiler A.Ş. ESGAZ Esk. Doğalgaz D.A.Ş. İGSAŞ İstanbul Gübre A.Ş. Eti Bakır A.Ş. Divriği-Hekimhan Mad.A.Ş. BURSAGAZ Bursa gaz D.A.Ş. Ortadoğu Teknopark A.Ş. Amasya Şeker Fabrikası A.Ş. Eti Gümüş A.Ş. Eti Krom A.Ş. Çayeli Bakır A.Ş. (ÇBİ) 64 Satış Tarihi 05.04.2000 20.04.2000 05.05.2000 09.05.2000 09.05.2000 21.07.2000 25.08.2000 28.08.2000 29.08.2000 29.08.2000 31.08.2000 09.10.2000 23.11.2000 16.11.2001 18.06.2003 20.06.2003 06.08.2003 30.09.2003 21.10.2003 17.12.2003 18.02.2004 24.02.2004 27.02.2004 10.03.2004 18.03.2004 12.04.2004 15.04.2004 19.04.2004 02.06.2004 11.08.2004 13.08.2004 14.09.2004 23.09.2004 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) Satın Alan 10,31 160.000 Yapı ve Ticaret A.Ş. 84,51 6.250.000 Polis Bakı.Yar.San. 7,71 47.500 Çipaş Çine A.Ş. 1,01 3.500 Elit Elektronik Cih.A.Ş. 18,66 8.700 HAS Holding A.Ş. 51,00 1.260.000.000 İş Doğan Petrol Y..Ş. 63,87 460.000 Ekber TOPAL 18,76 51.500 Erbaysu Yem S.Ltd. Şti. 96,60 131.000.000 Yazıcı-Güriş-Parsan A.Ş. 20,00 251.000 KÖYTÜR Holding A.Ş. 11,06 905.000 UNILEVER A.Ş. 14,48 8.500.000 TEKFEN Sanayi Y.A.Ş. 15,00 800.000 Halk Bank Per.Yard.Vakfı 39,00 500.000 Şaphaneliler Kim.A.Ş. 10,00 205.000 YİBİTAŞ Holding A.Ş. 100,00 10.000.000 Hesfibel Fiber Optik A.Ş. 0,04 150.000 ASPİLSAN A.Ş. 99,57 2.610.000 Gülsan Şekerleme A.Ş. 39,03 455.000 Abdullah KESKİNKILIÇ 99,99 3.350.000 Teknotes Müh.A.Ş. 1,57 342.488 Muharrem YILMAZ 100,00 83.100.000 Yılyak Yakıt Paz.A.Ş. 100,00 292.000.000 Mey İçki San.A.Ş. 100,00 43.000.000 Kolin İnşaat A.Ş. 99,98 100.500.000 Yıldız Entegre Ağaç A.Ş. 100,00 21.879.000 Ce-Ka İnşaat A.Ş. 100,00 28.500.000 Ereğli Demir Çelik T.A.Ş. 100,00 120.000.000 Çalık Enerji A.Ş. 15,00 83.272 BLEDA Yapı A.Ş. 15,00 1.250.000 Amasya Pancar Ek.Koop. 100,00 41.200.000 KSS Madencilik A.Ş. 100,00 58.050.000 Yıldırım Dış Tic. A.Ş. 45,00 49.250.000 Inmet Madencilik A.Ş. Özelleştirilen Şirketler BET Kütahya Şeker A.Ş. Eti Elektrometalurji A.Ş. Kristal Tuz Rafinerisi A.Ş. İstanbul İmar Ltd. Şti. Ataköy Marina ve Yat.A.Ş. Ataköy Otelcilik A.Ş. Ataköy Turizm A.Ş. Samsun Gübre San. A.Ş. Manisa Pamuklu A.Ş. Eti Alüminyum A.Ş. Kıbrıs Türk Hava Y. (KTHY) TEKA Puro Üretim A.Ş. Türk Tel.A.Ş. Adapazarı Şeker A.Ş. Türkiye Petrol Raf.(TÜPRAŞ) Ereğli D. Ç.T.A.Ş. (ERDEMİR) Başak Emeklilik A.Ş. Başak Sigorta A.Ş. BUMAS Karaman Bul.A.Ş. NİTROMAK Makine A.Ş. PETKİM Petrokimya A.Ş. Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş. Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. Meram Elektrik Dağıtım A.Ş. Osmangazi Elektrik Dağ. A.Ş. Çamlıbel Elektrik Dağıtım A.Ş. Uludağ Elektrik Dağıtım A.Ş. Çoruh Elektrik Dağıtım A.Ş. ASBAŞ Antalya S.B. İşl. A.Ş. Tas. Hal. Türk Tic. Bankası Ziraat Portföy Yön. A.Ş. Yeşilırmak Elektrik D. A.Ş. Fırat Elektrik Dağıtım A.Ş. Satış Tarihi 08.10.2004 25.10.2004 10.02.2005 14.02.2005 28.02.2005 28.02.2005 28.02.2005 04.07.2005 13.07.2005 29.07.2005 09.09.2005 31.10.2005 14.11.2005 15.11.2005 26.01.2006 27.02.2006 16.05.2006 16.05.2006 07.06.2007 25.04.2008 30.05.2008 28.01.2009 11.02.2009 30.10.2009 31.05.2010 31.08.2010 31.08.2010 30.09.2010 24.11.2010 26.11.2010 26.11.2010 29.12.2010 31.12.2010 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) 56,00 100,00 99,36 50,00 15,07 56,49 58,59 100,00 99,99 100,00 50,00 100,00 55,00 95,37 51,00 46,12 41,00 56,67 30,00 33,50 51,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 2,00 0,00 0,10 100,00 100,00 23.820.000 15.320.000 298.500 3.569.801 23.755.428 62.796.764 33.697.808 41.000.000 3.751.000 305.000.000 33.000.000 1.325.000 6.550.000.000 45.750.000 4.140.000.000 2.770.000.000 63.623.200 204.376.800 812.000 19.550.000 2.040.000.000 1.225.000.000 600.000.000 440.000.000 485.000.000 258.500.000 940.000.000 227.000.000 47.734 2.042 16.334 441.500.000 230.250.000 Satın Alan Torunlar Gıda A.Ş. Aksu Madencilik A.Ş. Kristal Tuz A.Ş. Pars İnşaat A.Ş. DATİ D Ataköy Tur.A.Ş. DATİ D Ataköy Tur.A.Ş. DATİ D Ataköy Tur.A.Ş. Toros Gübre A.Ş. Manisa Ortak Girişim A.Ş. Ce-Ka İnşaat M. A.Ş. Ada Havacılık A.Ş. İstanbul Tütün Mam. A.Ş. Ojer Tel.A.Ş. Adapazarı Pancar Koop. Enerji Yatırımları A.Ş. ATAER Holding A.Ş. Groupama Int. Groupama Int. Gökal Tarım Hay.Ltd. Av Patlayıcı İma.A.Ş. Socar & Turcas Pet.A.Ş. Enerjisa El.Dağıtım A.Ş. Akcez Enerji Yat.A.Ş. Alcen Enerji D.Per. A.Ş. Dedeli Yatırım İnş. A.Ş. Çamlı Enerji D.A.Ş. Uluğ Enerji Dağ. Per.A.Ş. Çoruh Aksa El. A.Ş. Ümit İsmail ERDEM Armağan Yücel SAMANCI Armağan Yücel SAMANCI Çalık Elektrik Dağ.A.Ş. Fırat Aksa El. Hiz.A.Ş. 65 Özelleştirilen Şirketler Satış Tarihi Trakya Elektrik Dağ.A.Ş. Acıpayam SelülozA.Ş. PETKİM Petrokimya A.Ş. Kayseri Civ. El. T.A.Ş. Türk-Arap Gübre A.Ş. Boğaziçi Elektrik D.A.Ş. Boğaziçi Elektrik Per. A.Ş. Akdeniz Elektrik Dağ.A.Ş. Akdeniz Elektrik Per.A.Ş. Gediz Elektrik Dağ. A.Ş. Gediz Elektrik Per. A.Ş. Başkent Doğalgaz Dağ. A.Ş. Aras Elektrik Dağıtım A.Ş. 30.12.2011 24.01.2012 22.06.2012 21.09.2012 13.02.2013 28.05.2013 28.05.2013 28.05.2013 28.05.2013 29.05.2013 29.05.2013 31.05.2013 28.06.2013 Aras Elektrik Per. A.Ş. 28.06.2013 Dicle Elektrik Dağ. A.Ş. 28.06.2013 Dicle Elektrik Per.A.Ş. Vangölü Elektrik Dağ. A.Ş. Vangölü Elektrik Per.A.Ş. İstanbul A.Y. E.Dağıtım A.Ş. AYEDAŞ Elektrik Per.A.Ş. Hamitabat Elektrik Ür.A.Ş. Toroslar Elektrik Dağ. A.Ş. Toroslar Elektrik Per.A.Ş. Yeditepe Beyn. Otel.A.Ş. OYAK İnşaat A.Ş. Toplam: 28.06.2013 26.07.2013 26.07.2013 31.07.2013 31.07.2013 01.08.2013 30.09.2013 30.09.2013 10.10.2013 11.09.2015 66 Satılan SATIŞ BEDELİ Pay ($) (%) Satın Alan 100,00 575.000.000 IC İçtaş Elektrik A.Ş. 76,83 1.970.000 Verusaturk Girişim A.Ş. 10,32 168.500.000 SOCAR İzmir Pet. A.Ş. 20,00 16.050.000 Yonca Enerji A.Ş. 20,00 2.300.000 Toros Tarım San. A.Ş. 100,00 1.960.000.000 BEDA Enerji Dağ. Per.A.Ş. 100,00 0 BEDA Enerji Dağ. Per.A.Ş. 100,00 546.000.000 AK DEN Enerji Dağı. Per.A.Ş. 100,00 0 AK DEN Enerji Dağı. Per.A.Ş. 100,00 1.231.000.000 GDZ Enerji Yat.A.Ş. 100,00 0 GDZ Enerji Yat.A.Ş. 100,00 1.162.000.000 Torunlar Enerji San. A.Ş. 100,00 128.500.000 Doğu Aras En. YatA.Ş. Doğu Aras Enerji Yatırımları 100,00 0 A.Ş. Doğu Aras Enerji Yatırımları 100,00 387.000.000 A.Ş. 100,00 0 Dicle Enerji Yatırım A.Ş. 100,00 118.000.000 Vangölü Enerji Yatırım A.Ş. 100,00 0 Vangölü Enerji Yatırım A.Ş. 100,00 1.227.000.000 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. 100,00 0 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. 100,00 105.000.000 Limak Doğalgaz El.Ür. A.Ş. 100,00 1.725.000.000 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. 100,00 0 Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş. 26,00 39.693.523 Aksoy Holding A.Ş. 25,00 4.216.828 Ordu Yardımlaşma Kurumu 35.086.548.055 2.İŞLETME VE TESİS SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI Özelleştirilen Tesis / İşletmeler Satış/Devir Tarihi SEK - Kars Süt SEK - K. Maraş Süt SEK - İzmir-Tire Süt SEK - Çatalca Süt YEM S.Çaycuma Yem YEM S.Adıyaman Yem YEM S. Korkuteli Yem YEM S. Samsun Yem YEM S.Acıpayam Yem YEM S. Bursa Yem YEM S. Çankırı Yem YEM S. Devrekani Yem YEM S.Elazığ Yem YEM S. Göksun Yem YEM S.Yatağan Yem YEM S.Konya I Yem YEM S.Konya II Yem YEM S.Kızıltepe Yem YEM S.Adapazarı Yem YEM S.Erzurum Yem YEM S.Siirt Yem YEM S. Diyarbakır Yem YEM S.Tatvan Yem YEM S. Tunceli Yem YEM S.Van Yem YEM S.İstanbul Yem YEM S.Kırklareli Yem YEM S.Hilvan Yem YEM S.Muş Yem SEK - Adana İşl. SEK - Afyon İşl. SEK - Amasya İşl. 24.03.1986 09.10.1989 10.05.1993 13.05.1993 23.07.1993 01.11.1993 02.11.1993 02.11.1993 03.11.1993 03.11.1993 03.11.1993 03.11.1993 03.11.1993 03.11.1993 03.11.1993 12.11.1993 12.11.1993 20.04.1994 21.04.1994 21.04.1994 21.04.1994 22.04.1994 22.04.1994 22.04.1994 12.05.1994 13.05.1994 16.01.1995 28.02.1995 03.04.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 0 708.755 51.750 67.912 1.133.088 478.136 919.762 3.219.168 801.847 2.061.893 878.214 480.000 1.039.176 916.397 1.374.596 377.119 1.583.898 47.485 100.000 215.129 32.519 315.886 109.636 67.468 286.329 3.438.894 577.574 25.371 217.324 1.264.394 903.138 563.749 Satın Alan / Devralan PEYSAN Gıda Sanayi A.Ş. Yaşar Dondurma Ltd. Şti. Levent YATKIN Z.YÜCEL-A.HASBAYRAM Yurtbay Yem Ltd. Şti. Güçlü Yem A.Ş. Korkutelim Yem A.Ş. Samsun Yem A.Ş. Acıpayam Yem A.Ş. Vaner Gıda Ltd. Şti. Çan-Yem A.Ş. Oruçoğlu Tarım Şti. Elazığ Yem A.Ş. Befa İnşaat A.Ş. Yatağan YemA.Ş. Hüsnü Özbey Mad.Ltd. Şti. Hüsnü Özbey A.Ş. Karaboğa Gıda A.Ş. Yılmaz Trans Ulusl.A.Ş. Has Nur Yem Ltd. Şti. Refik KIZILAY Arık Kardeşler Yem Rona Otomotiv Feniş Yem A.Ş. Van Yem A.Ş. Jet Ulusal Gıda A.Ş. Tarım Kredi Koop. Osman BAYSAL Ahmet ALAK Seytaş Tekstil Tic. A.Ş. Afyon Gıda A.Ş. Oğraş Toprak Ltd. Şti. 67 Özelleştirilen Tesis / İşletmeler Satış/Devir Tarihi SEK - Bayburt İşl. SEK - Çanakkale İşl. SEK - Çankırı İşl. SEK - Erzincan İşl. SEK - Erzurum İşl. SEK - Eskişehir İşl. SEK - Havsa İşl. SEK - Siverek İşl. SEK - Trabzon İşl. SEK - Yatağan İşl. SEK - Yüksekova İşl. SEK - Solaklı Süt Topl. SEK - Sinop İşl. SEK - Balıkesir İşl. SEK - Burdur İşl. SEK - İzmir İşl. SEK - Lalahan İşl. SEK - Muş İşl. SEK - Adilcevaz İşl. SEK - Aksaray İşl. SEK - Sivas İşletmesi EBK - Afyon Kom. EBK - Malatya Kom. EBK - Suluova Kom. SEK - Elazığ İşl. EBK - Elazığ Kom. EBK - Kars Kom. EBK - Şanlıurfa Kom. EBK - Tatvan Kom. EBK - Bayburt Kom. EBK - Bursa Kom. SEK - İstanbul İşl. SEK - Bolu İşletmesi SEK - Tunceli Süt Top. 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 20.07.1995 26.07.1995 28.07.1995 31.07.1995 31.07.1995 31.07.1995 31.07.1995 01.08.1995 04.08.1995 08.08.1995 08.08.1995 16.08.1995 16.08.1995 16.08.1995 16.08.1995 17.08.1995 17.08.1995 18.08.1995 21.08.1995 25.08.1995 29.08.1995 29.08.1995 31.08.1995 31.08.1995 68 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 419.429 361.255 473.549 360.799 405.899 901.998 1.443.197 135.300 812.825 721.598 112.750 89.174 378.712 3.208.556 2.696.078 6.795.900 2.450.980 122.111 165.366 854.626 396.634 1.061.301 658.006 785.363 466.972 844.612 422.306 591.741 401.437 481.534 1.256.623 29.740.088 1.484.021 313.525 Satın Alan / Devralan Vural İŞAŞIR Tikveşli Makine A.Ş. Aytaç Dış Tic.A.Ş. Asır Tarım İnşaat Eğ.A.Ş. Öztalay İnşaat Ltd. Şti. MİS Süt Sanayii A.Ş. Trakya Yağlı Satış Koop. Ali Murat BUCAK Demçay Gıda A.Ş. Bodrum Su Ür. Hay.Ltd. Şükrü ACAR Cuma ŞANLIYURT Recep ÖZDEMİR Mar Tüketim Mad.A.Ş. MİS Süt Sanayii A.Ş. MİS Süt Sanayii A.Ş. MİS Süt Sanayii A.Ş. Muş Ovası Süt A.Ş. Adilcevaz Sulama Koop. Aksaray Aksüt Ltd. Şti. Fah-Sel Sanayi Ltd. Şti. Özerler Holding A.Ş. Malet Malatya Et A.Ş. Amasya Pancar Koop. Elsüt Elazığ Süt A.Ş. Elsüt Elazığ Süt A.Ş. Çelikler Turizm Ltd. Şti. Dem-Et Demir A.Ş. Tat-Et Tatvan A.Ş. Nurtat Koloğlu A.Ş. Et-Ba Bursa A.Ş. Süt Endüstrisi A.Ş. Bol-Süt Bolu A.Ş. Celal YAŞAR Özelleştirilen Tesis / İşletmeler Satış/Devir Tarihi EBK - Kastamonu Kom. SEK - Çorum İşletmesi EBK - Ağrı Kombinası KÖYTEKS - Siirt Haz.G. SEK - Diyarbakır İşl. SEK - Adıyaman İşl. SEK - Devrek İşl. SEK - Silivri Süt Top. TESTAŞ - Aydın Tes. SEK - Kastamonu İşl. ORÜS - Ayancık İşl. ORÜS - Devrek İşl. ORÜS - Düzce İşl. ORÜS - Pazarköy İşl. ORÜS - Ulupınar İşl. ORÜS - Vezirköprü İşl. SÜMER H.Adana İşl. SÜMER H. Erzincan İşl. SÜMER H.Eskişehir İşl. SÜMER H. Hereke İşl. SÜMER H.Karaman İşl. SÜMER H.Nevşehir İşl. SÜMER H.Şanlıurfa İşl. ORÜS - Bafra İşl. ORÜS - Antalya İşletmesi KÖYTEKS - Gümüşhane H.G. KÖYTEKS - Diyarbakır H.G. KÖYTEKS - Yerköy H.G. KÖYTEKS - Erzincan H.G. TDİ - Hopa Limanı TDİ - Tekirdağ Limanı TDİ - Giresun Limanı TDİ - Ordu Limanı TDİ - Sinop Limanı 08.09.1995 08.09.1995 11.09.1995 12.09.1995 22.11.1995 23.11.1995 23.11.1995 24.11.1995 20.12.1995 22.12.1995 05.02.1996 05.02.1996 05.02.1996 05.02.1996 05.02.1996 05.02.1996 08.02.1996 08.02.1996 08.02.1996 08.02.1996 08.02.1996 08.02.1996 08.02.1996 12.02.1996 13.02.1996 28.05.1996 14.06.1996 26.07.1996 24.01.1997 17.06.1997 17.06.1997 30.06.1997 30.06.1997 30.06.1997 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 637.796 476.957 532.413 202.029 661.338 226.745 415.698 149.695 1.150.000 279.393 3.180.560 1.367.641 2.401.323 174.931 367.514 5.788.620 7.571.694 1.151.529 3.959.365 3.612.329 10.016.721 2.681.642 749.282 3.168.248 3.311.726 436.015 467.889 542.567 380.012 4.004.718 104.923.599 3.203.774 1.607.887 800.944 Satın Alan / Devralan Kastamonu Et A.Ş. Can Süt GıdaA.Ş. Ağ-Et Ağrı Et A.Ş. Geliş Mad.A.Ş. Doğan Çelebi Süt A.Ş. Ahmet Yaşar ÖNCEL Başoğlu Lastik Kap.A.Ş. Klas Alışveriş A.Ş. Taiwan Firstohm A.Ş. Saf Süt Gıda A.Ş. Ayancık Orman A.Ş. Mehmet Z.Hacıkulaoğlu Yılmaz Trans Ul. A.Ş. Yüce İnşaat Şti. Çevik Orman Ür. Ltd. Şti. Vezirköprü Orman A.Ş. Yüksekbaş Tekstil A.Ş. Zafer Pamuk Tekstil A.Ş. Sarar Giyim Sanayi A.Ş. Kilim Mensucat A.Ş. Kombassan Holding A.Ş. Nevşehir Giyim A.Ş. Zafer Pamuk Teks.A.Ş. Kurpa Pazarlama A.Ş. Özmutlu Madencilik A.Ş. İncinur Tekstil A.Ş. Refakat Gıda A.Ş. Çelikler Gıda A.Ş. Kardeşler Oto. A.Ş. Park Denizc.A.Ş. Akport Tekirdağ A.Ş. Çakıroğlu Giresun A.Ş. Çakıroğlu Ordu A.Ş. Çakıroğlu Sinop A.Ş. 69 Özelleştirilen Tesis / İşletmeler Satış/Devir Tarihi TDİ - Rize Limanı KÖYTEKS - Erzurum H.G. KÖYTEKS - Sivas H.G. ORÜS - Eskipazar İşl. ORÜS - Kalkım İşl. TURBAN Kemer Marina TURBAN Kuşadası Marina ORÜS - Yenice İşletmesi SÜMER H.Tarsus İşl. ORÜS - Bartın İşl. ORÜS - Demirköy İşl. SÜMER H. Bünyan İşl. SÜMER H. Ereğli İşl. TURBAN - Bodrum Mar. ORÜS - Dursunbey İşl. SEK - Yenice Süt Top. ORÜS - Şavşat İşletmesi SÜMER H.Denizli İ. ORÜS - Bolu Empren. ORÜS - Arhavi İşl. SÜMER H.K.maraş İşl. SÜMER H.Afyon Sincanlı İşl. SÜMER H.Salihli Palamut İşl. SEK - Giresun İşletmesi TDİ - Antalya Limanı ORÜS - Artvin İşletmesi ORÜS - Borçka İşletmesi ORÜS - Cide İşletmesi TZD - Manisa Kükürt İşl. EBK - Sivas Kom. EBK - Burdur Kom. EBK - Eskişehir Kom. EBK - Gaziantep Kom. SEKA - Bolu İşletmesi 06.08.1997 11.08.1997 11.08.1997 25.09.1997 01.10.1997 13.10.1997 17.10.1997 20.10.1997 24.10.1997 31.10.1997 31.10.1997 31.10.1997 31.10.1997 13.11.1997 15.12.1997 06.02.1998 27.02.1998 02.03.1998 19.03.1998 25.03.1998 04.05.1998 20.05.1998 29.05.1998 05.06.1998 31.08.1998 09.10.1998 16.11.1998 01.12.1999 18.02.2000 21.02.2000 25.02.2000 28.02.2000 03.03.2000 03.08.2000 70 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 5.606.605 691.560 830.081 300.000 500.000 17.100.000 24.150.000 600.000 8.500.000 1.640.000 750.000 1.625.000 5.750.000 20.900.000 470.000 17.410 155.000 7.150.000 211.000 2.900.000 3.000.000 1.210.000 1.508.000 662.865 29.000.000 2.000.000 750.000 975.000 600.000 1.225.000 875.000 1.176.000 1.075.000 4.900.000 Satın Alan / Devralan Riport Rize Liman A.Ş. Özçakmak Tekstil Ltd. Şti. EGS Sivas Tekstil Ltd. Şti. Cesurlar Orman A.Ş. Kalkım Orman A.Ş. Park Holding A.Ş. Tur-Yat Tur. A.Ş. Yenice Orman Ltd. Şti. Güney Sanayi A.Ş. BORÜS Bartın A.Ş. Demirköy Orman A.Ş. Bünyan Yünlü San. A.Ş. Albayrak Turizm A.Ş. Karada Turizm A.Ş. Or-Sa Ağaç Ltd. Şti. Süleyman ÇALIŞKAN Talaş Ağaç A.Ş. Zafer Pamuk A.Ş. Baksaş Bolu A.Ş. Çelikler Turizm Ltd. Şti. Arsan Tekstil Sanayi A.Ş. Özerler Holding A.Ş. Ar-Tu Kimya Sanayi A.Ş. Hayri BAKICI Ortadoğu Antalya A.Ş. Artvin İmalat A.Ş. Artvin İmalat A.Ş. Necati ASLAN Kimyagerler Ziraat İlaç A.Ş. Sivas Ticaret Borsası Burdur Güç B. A.Ş. Çelikler Turizm Ltd. Şti. Gaziantep Et Kombinası A.Ş. GBS Gentaş Bolu A.Ş. Özelleştirilen Tesis / İşletmeler Satış/Devir Tarihi TDİ - Alanya Limanı TDİ - Marmaris Lim. SEKA - Dalaman İşl. TDİ - Çeşme Limanı SEKA - Afyon İşl. SEKA - Balıkesir İşl. SEKA - Çaycuma İşl. TDİ - Kuşadası Limanı TZD - Sakarya Traktör TEKEL - Çankırı K.Tuz. SEKA - Aksu İşletmesi SEKA - Kastamonu İşl. TDİ - Dikili Limanı TDİ - Trabzon Limanı SÜMER H.Adıyaman İşl. SÜMER H.Malatya İşl. SEKA - Karacasu İşl. KBİ - Samsun İşl. EBK - Manisa Kom. SÜMER H.TÜMOSAN İşl. TEKEL - Tuzluca Tuz. TEKEL - Sekili Tuz. SÜMER H.Bakırköy İşl. TÜGSAŞ Kütahya Gübre SÜMER H.Çanakkale Deri İşl. SEKA - Akkuş İşletmesi SÜMER H.Diyarbakır İşl. TEKEL - Kağızman Tuz. SÜMER H.Beykoz Deri İşl. SÜMER H.Sarıkamış Ay. İşl. TEKEL - Kaldırım Tuzlası TEKEL - Kayacık Tuzlası TEKEL - Yavşan Tuzlası KBİ - Murgul İşletmesi 28.11.2000 26.01.2001 22.03.2001 28.05.2003 30.05.2003 10.06.2003 19.06.2003 02.07.2003 25.07.2003 16.10.2003 21.10.2003 04.11.2003 20.11.2003 20.11.2003 17.12.2003 19.02.2004 31.03.2004 12.04.2004 21.06.2004 30.06.2004 22.09.2004 23.09.2004 06.10.2004 18.10.2004 27.10.2004 09.11.2004 07.12.2004 10.02.2005 13.04.2005 11.08.2005 26.01.2006 26.01.2006 02.03.2006 06.07.2006 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 1.600.000 14.900.000 40.000.000 12.500.000 3.100.000 1.100.000 15.100.000 27.000.000 2.300.000 535.079 3.500.000 9.100.000 4.250.000 22.400.000 1.450.000 6.400.000 2.050.000 11.121.000 1.260.000 27.200.000 425.000 617.000 44.000.000 10.740.000 2.100.000 780.000 2.500.000 416.500 29.750.000 1.325.000 40.700.000 42.200.000 37.300.000 37.600.000 Satın Alan / Devralan ALİDAŞ Alanya A.Ş. Marmaris Liman A.Ş. Mopak Kağıt Karton A.Ş. ULUSOY Çeşme A.Ş. Gap İnşaat Yatırım A.Ş. Albayrak Turizm A.Ş. Oyka Kağıt Ambalaj A.Ş. Ege Liman İşletmeleri A.Ş. Başak Traktör İş A.Ş. Çan-Kaya Kaya T.A.Ş. Milda Mecmua Gaz. Ltd. Şti. Mopak Kağıt KartonA.Ş. Dikili Liman A.Ş. Trabzon Liman A.Ş. A-D Tekstil İş.A.Ş. MGG Malatya G. A.Ş. Burhan Çelik Ahşap Ltd. Şti. Ce-Ka İnşaat Makina A.Ş. May Et Ürünleri Ltd. Şti. ALÇELİK Çelik Yapı A.Ş. SÜRKİT Gıda İç Dış Tic. A.Ş. GÖKAY İnş. Tic.Ltd. Şti. Doğa Maden. End. Tic.A.Ş. Yıldız Entegre Ağaç A.Ş. İremsan Kağıtçılık Ltd. Şti. Argan Orman Ürünleri A.Ş. Mehmet Sait DİLEK Kristal Tuz Mad.A.Ş. Yıldırım Dış Ticaret A.Ş. Karadeniz Petrol Ltd. Şti. Koyuncu Nakliye A.Ş. Mutlucan Tuz Mad.A.Ş. Cihanbeyli Mad. A.Ş. Eti Bakır A.Ş. 71 Özelleştirilen Tesis / İşletmeler Satış/Devir Tarihi KBİ - Murgul HE Santrali TCDD - Mersin Limanı TEKEL- 6 Sigara Fab. ADÜAŞ - 9 Santral TCDD - Samsun Limanı TTA - Ayvalık Tuzlası TTA - Çamaltı Tuzlası TCDD - Bandırma Lim. EÜAŞ - Bayburt, Ç.HES EÜAŞ - Bünyan, Ç.p.z.HES EÜAŞ - Dereköy, İ.S.HES EÜAŞ - Çağ O. U.HES EÜAŞ - Adilcevaz, A.m.v.HES EÜAŞ - Değirmendere K.K. HES EÜAŞ - Turunçova-Finike HES EÜAŞ - Besni, D.E.K. HES EÜAŞ - Kayadibi HES SÜMER H.Mazıdağı Fosfat EÜAŞ - Kovada I ve II HES TCDD - İskenderun Limanı EÜAŞ - Hasanlar HES EÜAŞ - Ladik-B.D.HES EÜAŞ - Arpaçay-T.K.HES EÜAŞ - Göksu HES EÜAŞ - Berdan HES EÜAŞ - Kısık HES EÜAŞ - Bozkır ve Erm.HES EÜAŞ - Koçköprü HES EÜAŞ - Engil, Erciş H. HES EÜAŞ - Seyitömer Ter.S.L.İşl. EÜAŞ - Haraklı, Paz. Boz.HES EÜAŞ - Kangal Termik Sant. TDİ - Salıpazarı Limanı EÜAŞ - Kayaköy HES 25.09.2006 11.05.2007 24.06.2008 01.09.2008 31.03.2010 26.04.2010 26.04.2010 18.05.2010 03.01.2011 17.01.2011 25.01.2011 09.02.2011 28.02.2011 02.03.2011 08.03.2011 05.04.2011 29.04.2011 14.07.2011 07.12.2011 30.12.2011 01.03.2013 22.03.2013 22.03.2013 22.03.2013 01.04.2013 03.04.2013 30.04.2013 06.05.2013 04.06.2013 17.06.2013 24.06.2013 14.08.2013 14.02.2014 03.11.2014 72 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 0 755.000.000 1.720.000.000 510.000.000 125.200.000 6.101.695 77.966.102 175.500.000 29.050.000 69.700.000 6.600.000 40.800.000 6.350.000 7.020.000 2.760.000 13.800.000 7.644.000 28.000.000 56.060.000 372.000.000 30.850.000 2.760.000 3.010.000 57.500.000 47.000.000 27.150.000 1.990.000 12.000.000 11.050.000 2.248.000.000 710.000 985.000.000 702.000.000 10.300.000 Satın Alan / Devralan Eti Bakır A.Ş. Mersin Uluslararası A.Ş. BAT Tütün Mam.A.Ş. Zorlu Doğal El.A.Ş. Samsun Ulusl. A.Ş. Binbirgıda Tarım A.Ş. Binbirgıda Tarım A.Ş. Çelebi Bandırma Ul. A.Ş. Boydak Enerji Ür. A.Ş. Kayseri ve Civarı En.A.Ş. Kent Solar El. Ltd. Şti. Nas Enerji A.Ş. Mostar Enerji El.Ltd. Şti. Ka-Fnih Enerji Ltd. Şti. Turunçova Enerji A.Ş. Kayseri ve Civarı En. A.Ş. İvme Grup Enerji A.Ş. TMC Enerji A.Ş. Batıçim Enerji A.Ş. Limak İskenderun A.Ş. Batıçim Enerji A.Ş. Met Duru Enerji A.Ş. Metek Hidro Enerji A.Ş. Nurol Göksu Elektrik A.Ş. Tayfurlar Enerji Elektrik A.Ş. Kılıç Enerji Üretim A.Ş. Özbey Yat. Araş. A.Ş. Mostar Elektrik A.Ş. Haliç Elektrik A.Ş. Çelikler Seyitömer A.Ş. Fasel Elektrik Ür.Ltd. Şti. Kangal Termik A.Ş. Salıpazarı Liman A.Ş. Veysi Mad.Ltd. Şti. Özelleştirilen Tesis / İşletmeler EÜAŞ - Esendal ve Işık.HES EÜAŞ - Yatağan Termik S.İşl. EÜAŞ - Çatalağzı Termik Snt. EÜAŞ-Yeniköy L. İşl. EÜAŞ-Dere ve İvriz HES TCDD-Derince Limanı EÜAŞ-Orhaneli-Tunçbile İşl. SEAŞ-Soma B Termik Santrali Toplam: Satış/Devir Tarihi SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 10.11.2014 01.12.2014 22.12.2014 23.12.2014 29.12.2014 25.02.2015 22.06.2015 22.06.2015 1.850.000 1.091.000.000 350.000.000 2.671.000.000 2.300.000 543.000.000 521.000.000 685.500.000 14.877.318.361 Satın Alan / Devralan Metek Hidro Enerji A.Ş. Yatağan Termik En. A.Ş. Çates Elektrik Üretim A.Ş. Yeniköy Kemerköy El. A.Ş. Ülke Yat. Araş. Gel. El. A.Ş. Safi Derince Ulusl.A.Ş. Çelikler Orhaneli Tunçbilek A.Ş. Soma Termik Santral A.Ş. 73 3.HALKA ARZ UYGULAMALARI Satış Tarihi 29.02.1988 09.04.1990 16.04.1990 16.04.1990 30.04.1990 30.04.1990 30.04.1990 18.06.1990 24.10.1990 01.11.1990 22.11.1990 29.12.1990 18.02.1991 25.02.1991 21.03.1991 06.05.1991 13.05.1991 27.05.1991 27.05.1991 03.06.1991 13.06.1991 13.06.1991 03.03.1993 20.10.1993 04.03.1994 13.05.1998 07.04.2000 15.03.2002 01.12.2004 13.04.2005 18.05.2006 04.05.2007 09.05.2008 16.11.2012 Özelleştirilen Şirketler TELETAŞ Tel.A.Ş. Ereğli Demir ve Çelik Çukurova Elektrik A.Ş. Kepez Elektrik T.A.Ş. Arçelik A.Ş. Bolu Çimento San.T.A.Ş. Çelik Halat ve Tel San.A.Ş. PETKİM Petrokimya H.A.Ş. Konya Çimento Sanayi A.Ş. Ünye Çimento Sanayii T.A.Ş. Mardin Çimento Sanayi A.Ş. Türk Hava Yolları A.O. (THY) Adana Çimento Sanayii T.A.Ş. Migros Türk T.A.Ş. Afyon Çimento Sanayii T.A.Ş. DİTAŞ Doğan Yedek Par.A.Ş. Niğde Çimento Sanayii T.A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. Türkiye Petrol Raf. A.Ş. GİMA Gıda ve İhtiyaç T.A.Ş. TOFAŞ Oto Ticaret A.Ş. TOFAŞ Türk Oto. F.A.Ş. NETAŞ Northern El.Tel.A.Ş. Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) TOFAŞ Türk Oto. Fab.A.Ş. Türkiye İş Bankası A.Ş. Türkiye Petrol Raf.A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. Türk Hava Yolları A.O. PETKİM Petrokimya H.A.Ş. Türk Hava Yolları A.O. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Türk Telekom A.Ş. Türkiye Halk Bankası A.Ş. Toplam: 74 Satılan Pay (%) 20,94 2,93 5,45 8,14 5,83 10,38 13,25 7,83 31,13 2,86 25,46 0,75 34,32 36,40 39,87 2,51 12,72 3,32 1,64 4,15 1,36 0,85 7,75 30,00 16,80 12,29 30,41 16,47 22,98 34,49 26,18 24,94 15,00 23,92 SATIŞ BEDELİ ($) 13.090.225 53.105.711 38.829.409 9.390.359 19.890.196 8.268.150 7.750.179 150.617.183 17.663.979 927.162 9.161.501 4.976.165 27.958.470 5.609.246 8.422.698 219.411 2.647.286 14.386.888 6.036.589 406.902 966.248 6.119.572 8.723.623 15.205.871 332.824.239 632.651.612 1.104.520.664 168.371.170 191.279.167 273.719.603 207.820.151 1.838.642.981 1.873.081.209 2.519.616.050 9.572.899.869 4.BORSADA HİSSE SENEDİ SATIŞI UYGULAMALARI Özelleştirilen Şirketler Abana Elektromekanik A.Ş. Adana Çimento Sanayii T.A.Ş. Afyon Çimento Sanayii T.A.Ş. Arçelik A.Ş. ASELSAN Askeri Elekt. A.Ş. Batı Söke Çimento T.A.Ş. Bolu Çimento Sanayii T.A.Ş. Çelik Halat ve Tel Sanayi A.Ş. Çukurova Elektrik A.Ş. DİTAŞ Doğan Yed. Par.A.Ş. Ereğli Demir ve Çelik T.A.Ş. GENTAŞ Genel Metal A.Ş. GİMA Gıda ve İhtiyaç M.T.A.Ş. Hektaş Ticaret A.Ş. Kepez Elektrik T.A.Ş. Koç Holding A.Ş. Konya Çimento Sanayi A.Ş. Kütahya Porselen A.Ş. Mardin Çimento San.A.Ş. Migros Türk T.A.Ş. NETAŞ Northern El.A.Ş. Niğde Çimento San.T.A.Ş. PETKİM Pet. H.A.Ş. Petrol Ofisi A.Ş. Pınar Entegre Et ve YemA.Ş. Ray Sigorta A.Ş. SİFAŞ Sentetik İp. Fab. A.Ş. TELETAŞ Telekom A.Ş. TOFAŞ Oto Ticaret A.Ş. TOFAŞ Türk Oto. Fab. A.Ş. Türk Hava Yolları A.O. Türkiye İş Bankası A.Ş. Türkiye Kalkınma B.A.Ş. Satış Tarihi Şub. 1995 Şub. 1991-Eki. 1993 May. 1991-Haz. 2015 Ara. 1989-Eki. 2003 Tem. 2005-Ağu. 2013 Haz. 2015 Nis. 1990-Oca. 1994 Ağu. 1987-Eki. 1993 Tem. 1987-Eki. 1993 May. 1993-Eki. 1993 Oca. 1990-Ağu. 2013 Haz. 1993 Mar. 1992 Ara. 1989-Ağu. 2013 Eki. 1989-Eki. 1993 Ağu. 2013 Oca. 1991-May. 1993 Haz. 1991-Eki. 1993 Oca. 1991-May. 1993 Şub. 1991-May. 1993 May. 1993-Ara. 1993 May. 1993 Tem. 1990-Ara. 2005 Oca. 1992-Ağu. 2002 Tem. 1998 Ağu. 2013 Kas. 1993-Tem. 1995 May. 1988-Eki. 1993 Tem. 1991-May. 1994 Tem. 1991-Eyl. 2003 Nis. 1994-Haz. 1996 Eyl. 2003-Ağu. 2013 Ara. 2003-Mar. 2014 Satılan Pay %) 13,50 12,96 8,73 10,56 0,27 0,00 25,16 16,32 8,80 12,22 6,05 2,11 0,33 3,49 6,29 0,00 12,78 5,62 20,77 5,83 22,79 0,02 0,73 29,40 5,76 0,01 8,89 3,29 4,43 5,73 1,11 0,09 0,00 SATIŞ BEDELİ ($) 300.611 17.132.359 3.163.557 80.059.681 1.372.196 0,1 33.571.309 10.364.884 56.973.073 1.209.588 105.924.456 156.281 20.313 742.052 6.269.466 16.434 9.518.226 1.259.567 10.371.413 983.011 73.733.372 3.262 7.037.511 261.797.548 2.122.293 6.142,0 4.913.160 2.653.669 6.975.914 62.053.693 6.341.958 3.240.568 892 75 Özelleştirilen Şirketler Satış Tarihi Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. Türkiye Sınai Kalkınma Bank.A.Ş. Türkiye Vakıflar B. T.A.O. Uçak Servisi A.Ş. (USAŞ) Ünye Çimento Sanayii T.A.Ş. Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. Toplam: Satılan Pay %) Oca. 1992-Ağu. 2013 Mar. 1991-Ağu. 2013 27.10.2010 Kas. 2003-Haz. 2015 Şub. 1991-Ağu. 2013 Ağu. 2013 17,13 8,24 0,00 15,00 46,38 0,00 SATIŞ BEDELİ ($) 474.102.991 5.899.330 216.126 16.237.912 21.273.940 146 1.288.018.903 5.TAŞINMAZ VE DİĞER VARLIK SATIŞ/DEVİR UYGULAMALARI Özelleştirilen Varlıklar ÇİNKUR 3 Maden Sah. DENİZ Nak.- 3 Tanker DENİZ Nak.İstanbul 1 Bina EBK - 359 Taşınmaz Gemlik Gübre 4 Taşınmaz GÜNAŞ - Zey. Taşınmazı KBİ - 9 Maden Sahası KBİ -1.053 Taşınmaz KÖYTEKS - 84 Kon.Mak. KÖYTEKS - 34 Taşınmaz MKE Kalıp Fab.Taşınmazı ORÜS - 116 Taşınmaz PETKİM - 4 Taşınmaz POAŞ - 4 Tanker POAŞ - 9 Taşınmaz SEK - 5 Taşınmaz SEK İsim Hakkı SEKA - Taşucu Ter.Alanı SEKA -44 Taşınmaz TEKEL) Tütün Markaları Sivas Demir Çelik -1 Daire 76 Satış/Devir Tarihi Haz.-Ağu. 1995 18.08.1995 30.07.1998 Eyl. 1987-Tem. 2005 Eyl.1999-Eyl. 2002 05.02.1991 May.-Tem. 2006 Haz. 1998-Tem. 2007 Şub. 1998 Ağu. 1995-Şub. 1996 08.07.1988 Eyl. 1998-Şub. 2000 Tem. 1995-Eki. 2004 Nis. 1996-Mar. 1998 Haz. 1996 Tem. 1988-Ara. 1995 29.08.1995 15.09.2003 Tem. 2000-Haz. 2004 08.10.2008 07.09.1995 SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 89.834 12.980.000 16.250.000 43.315.474 2.042.695 215.931 126.559 5.496.948 27.380 153.799 264.730 1.252.001 3.665.853 2.890.981 344.981 673.152 7.958.615 2.150.000 5.182.000 305.000 237.419 Satın Alan / Devralan Muhtelif Beşiktaş Denizclik A.Ş. Vadim İnşaat A.Ş. Muhtelif Muhtelif Kilis Belediyesi Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif KÖYTEKS Y. H.A.Ş. Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Süt End. Kur.A.Ş. AKTER Gemi San. A.Ş. Muhtelif Tabac Turc Nargile A.Ş. Yavuz Özen Özelleştirilen Varlıklar SÜMER Akdeniz İşl.1.092 Mak. SÜMER Merinos İşl. 950 Mak. SÜMER Tercan İşl.318 Mak. SÜMER H.Antalya 32 Mak. SÜMER Taşucu 2.670 Mak. SÜMER “MERİNOS “ Markası SÜMER Hol.819 Taşınmaz TAKSAN -Yerköy Tesisi Taş. TDÇİ - Deveci Demir Mad. Sah. TDİ - 4 Gemi TDİ - 3 Liman Kiralık Al. TDİ - 6 Liman Menkulleri TDİ - 72 Taşınmaz TEDAŞ - 1.193 Taşınmaz TEKEL - Taşköprü Jüt Varl. TEKEL/Gayr.A.Ş. 329 Taş. THY - 3 Uçak THY- Bakırköy’de 11 Lojman TURBAN - İstanbul Kongre Sar. TURBAN - Kemer Marina Oteli TURBAN - Çeşme Oteli TURBAN - Elmadağ Dağ Evi TURBAN - Ilıca Motel TURBAN - Akçay Tatil Köyü TURBAN - Ürgüp Motel TURBAN - Carlton Arsası TURBAN - Atik PaşaYalısı TÜGSAŞ - 21 Taşınmaz T. Şeker A.Ş. 88 Taşınmaz TZD - 160 Taşınmaz YEM Sanayii - Malatya Ars. Bayındırlık Erciyes Sosyal Tes. DSİ - Erciyes Sosyal Tesisleri Karayolları Erciyes Sosyal Tes. Satış/Devir Tarihi SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) Satın Alan / Devralan 27.05.2005 05.09.2005 25.08.2005 14.06.2010 21.09.2010 24.10.2003 Tem. 1986-Şub. 2015 08.07.1988 08.02.2007 Tem. 2002-Oca. 2005 Haz.-Ağu. 1998 01.05.1998 Eki. 1996-Ara. 2014 Mar. 2006-Ara. 2015 14.04.2009 Ara. 2003-Ara. 2015 29.03.1996 Kas. 2003-Şub. 2004 15.08.1991 20.06.1995 31.10.1995 06.02.1996 12.02.1996 15.10.1997 09.04.1999 21.01.2000 18.08.2000 Haz. 1990-Eyl. 2005 May. 2009-May. 2015 Eyl. 1999-Mar. 2002 11.05.1994 07.07.2005 07.07.2005 07.07.2005 4.143.467 2.870.544 91.582 452.034 20.049.704 289.616 167.069.179 26.187 21.500.000 10.176.000 327.877 3.323.624 15.826.186 32.285.350 486.743 1.632.592.848 9.000.000 1.124.102 20.000.000 11.625.474 11.250.000 1.427.529 2.380.127 6.150.000 3.100.000 15.600.000 29.000.000 3.936.146 16.399.391 3.724.450 385 232.000 469.000 306.000 Kılıçlar Metal Ltd. Şti. Ere Metal İnşaat Ltd. Kılıç Ticaret Genç Kardeşler Ltd. Şti. Ortadoğu Alüminyum PVC Merinos Halı San. A.Ş. Muhtelif KÖYTEKS Yat. H.A.Ş. Hekimhan Mad.A.Ş. Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Muhtelif Aksa Tekstil Ltd. Şti. Muhtelif Top Air Hav. A.Ş. Muhtelif İMKB Başkanlığı Alanya Özkaymak A.Ş. Gazala Tekstil A.Ş. Nathaş Turizm A.Ş. Oden İnşaat Turizm A.Ş. Oden İnşaat Turizm A.Ş. Oden İnşaat Turizm A.Ş. Toprak Seramik San. A.Ş. Atik Pasha Turizm A.Ş. Muhtelif Muhtelif Muhtelif Zübeyde Gündoğdu Aksa Ankara Makina A.Ş. Aksa Ankara Makina A.Ş. Aksa Ankara Makina A.Ş. 77 Özelleştirilen Varlıklar Emekli S. Kuşadası Tatil Köyü Emekli S. İstanbul Hilton Oteli Emekli S. Büyük Ankara Oteli Emekli S. İzmir Efes Oteli Emekli S.Kızılay Emek Hanı Emekli S.Büyük Tarabya Oteli Emekli Çelik Palas Oteli I. Bölge Araç Muayene İst. II. Bölge Araç Muayene İst. TCDD - 40 Taşınmaz Maliye Hazinesi 217 Taşınmaz DMO -Konak’da 1 Taşınmaz ADÜAŞ - 17 Taşınmaz Karayolları -7 Taşınmaz Toplam: Satış/Devir Tarihi SATIŞ/DEVİR BEDELİ ($) 28.07.2005 15.11.2005 26.01.2006 07.03.2006 08.03.2006 30.06.2006 05.11.2007 15.08.2007 15.08.2007 Tem. 2010-Ara. 2015 Ağu. 2010-Ara. 2015 20.04.2011 Mar. 2012-Kas. 2015 Haz. 2012-Eyl. 2015 34.500.000 255.500.000 36.830.000 121.500.000 55.500.000 145.300.000 38.900.000 300.250.000 313.250.000 46.157.111 1.013.244.722 2.789.515 275.269.379 44.887.441 4.836.737.067 Satın Alan / Devralan Kuşadası Turizm A.Ş. Ortadoğu Otomotiv A.Ş. Çelikler Taahhüt A.Ş. İzmir Büyük Efes Ot. A.Ş. Talip Kahraman A.Ş. Bayraktarlar Hol.A.Ş. MSN Yapı Yatırımları A.Ş. Tüvturk Kuzey Taşıt A.Ş. Tüvturk Güney Taşıt A.Ş. Muhtelif Muhtelif İzmir Kalkınma Ajansı Muhtelif Muhtelif 6.KAMU KURUMLARINABEDELLİ DEVİR UYGULAMALARI Devredilen Hisse, İşletme, Taşınmaz ve Diğer Varlıklar Devir Tarihi DEVİR BEDELİ ($) ASİL Çelik - Bursa’da 2 Arsa ÇELBOR Çelik (%100 hisse) ÇİTOSAN - Laboratuvarı Deniz İşl. (%50,98 hisse) EBK - 80 Taşınmaz ETİ Alüminyum 4 Taşınmaz ETİBANK Elazığ İşl. ve 21 Arsa İskenderun D.Ç (%100 hisse) İSDEMİR - 76 Taşınmaz KBİ - 143 Taşınmaz Kütahya Gübre 22 Taşınmaz ORÜS - 1 Bina+1 Bekçi Evi PETKİM - Yarımca Komp. 12.10.1999 31.05.2002 31.12.1997 19.11.2002 Kas. 1999-Eyl. 2004 05.05.2005 16.12.1996 31.01.2002 Ağu. 2000-Nis. 2003 Eki. 1997-May. 2007 19.02.2004 19.11.1998 01.11.2001 2.138 100.000 4.884 16.500.000 2.199.691 65.957 254.760 50.000.000 26.167.094 192.277 2.572 38.071 60.000.000 78 Devralan Orhangazi Belediyesi ERDEMİR Sanayi ve Ticaret Bak. (TÜPRAŞ) Muhtelif DSİ Genel Müdürlüğü Etibank Genel Müd. ERDEMİR Muhtelif Muhtelif TEDAŞ Kırklareli İl Özel İdaresi TÜPRAŞ Devredilen Hisse, İşletme, Taşınmaz ve Diğer Varlıklar PETKİM Basmane’de 1 Bina Samsun Gübre Samsun’da 1 Arsa SEKA - Ardanuç İşletmesi SEKA - 55 Taşınmaz SÜMER Kayseri İşl.13 Taş. SÜMER H. 72 Taşınmaz T. Şeker Fab.67 Taşınmaz TAKSAN - 4 Tezgah TAKSAN -29 Taşınmaz TDİ - 5 Gemi TDİ - İzmir Balık Hali-2 Arsa TDİ - İzmir Körfez Taş. 11 Gemi TDİ - İzmir Eski Mis. Binası TDİ - Denizyolları İşl.84 Gemi TDİ - Şehir Hat.Çan.9 Gemi TDİ - Çeşitli İllerde 2 Taş. TEDAŞ - 161 Taşınmaz TEKEL 443 Taşınmaz Gayrimenkul 102 Mak-Teç. TGS - Eski İstinye Arazisi THY - 2 Uçak TURBAN İstinye’de 8 Taş. TÜPRAŞ - 11 Taşınmaz TÜSTAŞ - A.O.Ç’de 2 bina TZD - 339 Taşınmaz Yeşilova Halı (%48,93 hisse) DMO - 2 Taşınmaz TCDD -14 Taşınmaz Maliye Haz.-25 Taşınmaz Karayolları-32 Taşınmaz TKİ - Ankara- 238 Daire TEİAŞ - Gaziantep 2 Taş. BEDELLİ DEVİR UYGULAMALARI TOPLAMI: Devir Tarihi DEVİR BEDELİ ($) Devralan 26.10.2004 2.472.656 Maliye Hazinesi 16.12.2002 118.561 TEAŞ 03.12.2004 141.794 Ardanuç Belediyesi Ara. 1999-Haz. 2005 14.907.052 Muhtelif 14.02.2002 53.721.858 Maliye Bakanlığı Ağu. 1997-Kas. 2015 20.609.972 Muhtelif Tem. 2006-Ara. 2015 5.235.585 Muhtelif 05.10.2001 86.266 Türkiye Şeker Fab. A.Ş. 20.09.1999 39.005 Kayseri İl Özel İdaresi Mar. 1998-Oca. 2006 442.495 Muhtelif 15.08.1996 0 İzbeltur -İzmir B.Ş.Bel. 04.02.2000 4.000.000 İzmir B.şehir Belediyesi 03.03.2005 450.000 Radyo ve Televizyon Üst K. 15.03.2005 21.820.000 İstanbul B.şehir Belediyesi 14.08.2006 65.908 Çanakkale İl Özel İdaresi Nis. 2012-Nis. 2014 61.514 Muhtelif Eyl. 2005-Ara. 2015 13.207.475 Muhtelif May. 2002-Ara. 2015 425.855.558 Muhtelif 05.07.2013 1.026.589 İzmir Katip Çelebi Ünv. 18.08.2000 21.469.480 Maliye Hazinesi Mar. 1996-May. 1999 17.100.000 Kıbrıs Türk Hava Yolları Ağu.-Eki. 1995 20.455.382 İMKB Başkanlığı Oca. 2002-Tem. 2005 1.692.338 Muhtelif 12.03.1998 2.562.241 Ceza İnfaz Kurumları Eyl. 1998-Ara. 2002 11.718.559 Muhtelif 31.08.2005 73.497 Burdur İl Özel İdaresi Haz. 2008-Nis. 2009 1.454.917 Muhtelif Ağu. 2012-Oca. 2015 23.435.481 Muhtelif May. 2013-Eyl. 2015 341.697.057 Muhtelif Ara. 2012-Haz. 2014 72.220.316 Muhtelif 06.09.2013 9.646.923 Maliye Hazinesi 31.12.2014 12.290.310 Toplu Konut İdaresi B. 1.255.606.231 79