YER KABUĞUNUN ŞEKİLLENDİREN DIŞ KUVVETLER TARAMA
Transkript
YER KABUĞUNUN ŞEKİLLENDİREN DIŞ KUVVETLER TARAMA
YER KABUĞUNUN ŞEKİLLENDİREN DIŞ KUVVETLER TARAMA TESTİ 1. Akarsuyun doğduğu yere kaynak, denize veya göle ulaştığı yere ise ağız adı verilir. Akarsu özellikle dik yamaçlarda yatağını derine doğru aşındırır. Ağız kısmından kaynak kısmına doğru yaptığı aşındırma geriye doğru aşındırma olarak adlandırılır. Aşınmanın ilerlemesi ile yatak eğimi azalır. Buna bağlı olarak geriye doğru aşındırma yavaşlar ve yana doğru aşındırma etkili olur. Yukarıdaki haritada bazı kıyı oluşum şekilleri numaralandırılarak gösterilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde haritada numaralandırılmış kıyı oluşum şekilleri doğru olarak verilmiştir? I II III A) Kıyı oku Lagün Tombolo B) Lagün Tombolo Kıyı oku C) Tombolo Kıyı oku Lagün D) Kıyı oku Tombolo Lagün E) Lagün Kıyı oku Tombolo 4. Aşağıdakilerden hangisi ada, yarımada, koy ve körfezlerin sık ve çok görüldüğü kıyı bölgelerinin genel özelliklerinden biridir? A) Falezlerin yaygın olması B) Dağların denize yakın ve paralel olması C) Boyuna kıyıların bulunması D) Kıta sahanlığının dar ve denizin derin olması E) Dağların denize dik uzanması ve kıyıların alçak olması Buna göre, Türkiye haritasında numaralandırılarak gösterilmiş akarsulardan, derine aşındırmanın en şiddetli olduğu ve geriye aşındırmanın yavaşlayıp yana aşındırmanın en fazla olduğu akarsular sırasıyla aşağıdakiler-den hangisinde doğru olarak verilmiştir? Derine Aşındırma Yana Aşındırma A) Filyos Manavgat B) B. Menderes Doğankent C) Çoruh B. Menderes D) Manavgat Çoruh E) Doğankent Filyos 5. 2. Semih, arkadaşları ile birlikte bir akarsu vadisinde yatağında gezintiye çıkmıştır. Gezi sırasında sık sık (I) çağlayanlar ile dev kazanlarına rastlamışlar ve kenarları girintili - çıkıntılı dar ve derin (II) kanyonlardan geçmişlerdir. Kıyı kesimlere doğru akarsuyun (III) menderesler çizmeye başladığını gözlemlemişler ve akarsuyun, denize ulaştığı bölgede geniş bir (IV) delta ovası oluşturduğunu gözlemlemişlerdir. Yukarıdaki paragrafta numaralandırılmış yeryüzü şekillerinden hangileri akarsu aşındırması sonucu oluşmuştur? A) I, II ve III B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) II, III ve IV Yukarıdaki haritalarda Dünya üzerinde görülen iki farklı kıyı tipi gösterilmiştir. Buna göre, yukarıda gösterilen kıyı tipleri için aşağıdakilerden hangisinin ortak özellik olduğu söylenebilir? A) Soğuk iklimlerde görülmeleri B) Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşmaları C) Arazide yaşanan transgresyon olayları (deniz ilerlemesi) soncu deniz sularının alçak yerleri doldurmasıyla oluşmaları D) Kıyılarda dağların denize paralel olarak uzandığı bölgelerde oluşmaları E) Kıta sahanlığının geniş olduğu sahalarda görülmeleri 3. 1 6. Akarsuyun yatağını derine doğru aşındırabileceği en son seviyeye taban (kaide) seviyesi adı verilir. Taban seviyesi genellikle deniz seviyesidir. Buna mutlak (genel) Taban seviyesi denir. Bazen bir göl ya da kapalı bir çukurluk da bir akarsu için taban seviyesi olabilir. Buna göre aşağıdaki akarsulardan hangisinin taban seviyesi, mutlak (genel) taban seviyesi değildir? A) Yeşilırmak B) Kızılırmak C) Seyhan D) Kura E) Ceyhan 10. 7. Bir akarsuyun akım seviyesi ile o akarsuyun oluşturduğu yer yapısı arasında doğrudan bir ilişki vardır. Buna göre yanda şekli verilen yer yapısını oluşturan akarsuyun yıllık akım grafiği aşağıdakilerden hangisi olabilir? Yukarıda görülen yer şekillerinden hangilerinin oluşumunda yalnız iç kuvvetler etkilidir? A) Yalnız I B) Yalnız IV C) I ve II D) I ve IV E) II, III ve V 11. Aşağıdakilerden hangisi epirojenik hareketlerin özelliklerinden biri olamaz? A) Ani kırılma ve kıvrılmalara neden olur B) Geniş alanlarda etkili olurlar C) Yükselme ve alçalma hareketleri şeklinde oluşurlar D) Transgresyon ve regresyon hareketlerine neden olurlar E) Uzun zaman içinde yavaş gelişim gösterirler 12. Yukarıdaki haritada kimyasal ve mekanik çözülmenin en fazla olduğu iki nokta aşağıdakilerden hangisidir? Kimyasal Mekanik A) II V B) I IV C) III V D) II I E) V III 8. Eğimin azaldığı yerlerde akarsu yatağını yana doğru aşındırarak aşağıdaki vadi tiplerinden hangisinin oluşumunu sağlar? A) Çentik Vadi B) Boğaz Vadi C) Asimetrik Vadi D) Kanyon Vadi E) Geniş Tabanlı Vadi 13. 9. Toprak kayması ve heyelan oluşumunda aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez? A) Eğim B) Yerçekimi C) Yağış D) Enlem E) Tabakaların duruşu - Apalaş dağları oluşmuştur - Taşkömürü yatakları oluşmuştur - Bugünkünden daha nemli iklim hakim olmuştur Yukarıda verilen özellikler aşağıda verilen jeolojik zamanların hangisine aittir? A) İlkel zaman B) I. Zaman C) II. Zaman D) III. Zaman E) IV. Zaman 2 14. Yerkabuğu araştırmalarında aşağıda verilen yöntemlerden hangisine başvurulmaz? A) Volkanlardan çıkan lavların incelenmesi B) Deprem dalgalarının incelenmesi C) Bitki örtüsünün incelenmesi D) Çeşitli derinliklere ait ısı incelemesi E) Sondaj çalışmaları 19. Akarsuyun yatağında yukarıda verilen yer şeklinin oluşması aşağıdakilerden hangisinde tam olarak açıklanmıştır? A) Akarsuyun akış hızının artması B) Yük miktarının artması C) Biriktirme yapan akarsuyun yatağını tekrar derine doğru aşındırması D) Akarsuyun eğimli bir arazide akması E) Akarsuyun akış yönünün değişmesi 15. 20. Aşağıdakilerden hangisinde rüzgarların oluşturduğu yer şekilleri birlikte verilmiştir? A) Lagün – Kumul- Barkan B) Çentik vadi – Dev kazanı – Menderes C) Tombolo – Lagün- Kumul D) Kumul - Barkan – Mantarkaya E) Mantarkaya – Hörgüçkaya – Lagün Yukarıdaki yer şeklinin yaygın olarak bulunduğu bir bölgede aşağıdakilerden hangisi görülebilecek özelliklerden biridir? A) Ormanların geniş alanlar kaplaması B) Yağışların mevsimlere düzenli dağılması C) Kimyasal çözülmenin fazla olması D) Rüzgar erozyonunun şiddetli olması E) Nem oranının yüksek olması 21. Aşağıdaki şekil, geniş bir vadi tabanı içinde menderesler çizen bir akarsuyu göstermektedir. 16. Haritada işaretli yerlerin hangisinde dolin, uvala, polye gibi karstik şekillere daha fazla rastlanır? A) I B) II C) III D) IV E) V Şekildeki bilgilere dayanarak, bu akarsuyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine varılabilir? A) Kuzeyden güneye doğru akmaktadır. B) Kapalı havza içinde bulunmaktadır. C) Kaynağını dağlık bir bölgeden almaktadır. D) Hızla aktığı kesimlerde aşınma fazladır. E) Zamanla yatak değiştirmiştir. 17. 22. Dış kuvvetler öncelikle aşındırarak yerkabuğunu biçimlendirirler. I. Boğaz Vadi II. Peneplen III. Dev kazanı IV. Falez V. Barkan Yukarıda verilen şekillerden hangisi bir aşınım şekli değildir? A) I B) II C) III D) IV E) IV Gündüz ve gece sıcaklıkları verilen yukarıdaki bölgelerin hangisinde fiziksel ufalanmanın daha az olması beklenir? A) I B) II C) III D) IV E) V 18. Karstik yer şekillerin oluşumunda, öncelikle aşağıdakilerden hangisi önemlidir? A) Suyun soğuk olması B) Suda eriyebilen kayaçların olması C) Yerin eğimi D) Enlem E) Yükselti 3 23. 27. Aşağıdakilerden hangisi volkanik faaliyetler sonucu oluşan yer şekillerinden biri değildir? A) Kaldera B) Krater C) Maar D) Volkan konisi E) Sirk 28. Aşağıdaki şekillerden hangisi, karstik yüzeyde kimyasal aşındırma yoluyla oluşmuştur? Yukarıdaki şekilde görülen kıyı tipi ülkemizde aşağıdaki yerlerin hangisinde görülür? A) Ege kıyılarında B) Doğu Karadeniz kıyılarında C) Teke yarımadası kıyılarında D) İstanbul – Çanakkale boğazlarında E) Kapıdağ yarımadasında 24. Aşağıda bazı yer şekilleri verilmiştir I. Irmak adası II. Kıyı oku III. Tafoni IV. Birikinti konisi V. Dikit Yukarıdakilerden hangisi birikim şekli değildir. A) I B) II C) III D) IV E) V 29. 25. Aşağıdaki seçeneklerde farklı akarsuların birikme sonucu oluşan yer yapısının kesitleri gösterilmiştir. Bu akarsulardan hangisinin rejimi diğerlerine göre daha düzenlidir ve akımı daha fazladır? Yukarıda gösterilen taralı alanların kıyılarında aşağıdaki kıyı tiplerinden hangisi kesinlikle görülmez? A) Haliç B) Boyuna kıyı C) Fiyord D) Enine Kıyı E) Resifli Kıyı 30. Akarsuların deniz ya da göle döküldükleri yerde yaptıkları biriktirmeyle oluşan birikim şekillerine delta denir. Ülkemizin kıyılarında bu şekilde oluşmuş çok sayıda delta ovası vardır. 26. Toprak kayması ve heyelanlar en fazla Karadeniz Bölgesinde meydana gelmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenleri arasında sayılamaz? A) Eğimli yamaçların fazlalığı B) Bol yağış alması C) Dağların doğu-batı yönünde uzanması D) Killi kayaçların fazlalığı E) Kışın yağan karların ilkbaharda erimesi Aşağıdakilerden hangisi delta oluşum koşullarından biri değildir? A) Kıta sahanlığının geniş olması B) Deniz tuzluluğunun az olması C) Akarsuyun bol alüvyon taşıması D) Kıyılarda güçlü akıntıların olmaması E) Gel-git genliğinin az olması Mehmet KAYA Coğrafya Öğretmeni 4