Se Comprendre/Anlasmak

Se Comprendre/Anlaşmak
Se Comprendre : le bulletin bilingue de Serenus Conseil Turqui
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
2007 doit être l’année de la relation franco-turque
Bertrand VIALA
Les travaux de recherche sur la Turquie en France
Dr. Elise Massicard
L’IMPORTANCE DES RELATIONS COMMERCIALES
ET économiques ENTRE LA TURQUIE ET L’IRAK
UN NOUVEL ORDRE OU BIEN UN PARTAGE DANS LE CADRE D’UN
NOUVEL ORDRE ?
LE SECTEUR DE LA Sécurité Privée EN TURQUIE
Kadir ÇALIŞ
8
11
Şerif Ercüment AKSOY
Mesut TAŞTEKİN
6
2007 FRANSIZ-TÜRK İLİŞKİSİ YILI OLMALIDIR
Bertrand VIALA
FRANSA’DA TÜRKİYE ÜZERİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR
Dr. Elise MASSICARD
15
UN REGARD SUR LES RELATIONS ENTRE LA Grèce ET LA TURQUIE
DANS LA Période D’ATATÜRK
19
Aydın ÖZGÖREN
8
TÜRKİYE-IRAK TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİNİN ÖNEMİ
11
Şerif Ercüment AKSOY
YENİ DÜZEN Mİ? DÜZEN İÇİNDE PAYLAŞIM MI?
13
6
Mesut Taştekin
TÜRKİYE DE ÖZEL GÜVENLİK SEKTÖRÜ
Kadir ÇALIŞ
13
15
ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK - YUNAN İLİŞKİLERİNE BİR BAKIŞ
19
Aydın ÖZGÖREN
# 1 // Janvier - Avril 2007 / Ocak - Nisan 2007
en collaboration / katkılarıyla
Notre bureau de représentation
en Turquie offre à nos clients des
services permettant d’acquérir
une compréhension complète du
monde des affaires ainsi que du
milieu politique turc. Son rôle est de
faciliter l’identification d’opportunités
d’investissements et l’accès à de
nouveaux marchés :
● Analyse marketing
● Veille d’actualité
● Facilitation de contacts
● Analyse et recherche de
partenaires
● Conseil en stratégie
Türkiye İrtibat Büromuzun sağladığı
geniş ve kapsamlı danışmanlık
hizmetleri, müşterilerimizin Türk
iş dünyası ve siyasal yapısına en
iyi şekilde adapte olabilmesini
sağlayarak, karlı iş olanakları ve yeni
pazar fırsatlarının değerlendirmesine
yöneliktir.
● Pazar araştırmaları
● Medya takibi
● Bağlantıları kolaylaştırmak
● İş ortaklıkları araştırmaları ve
analizi
● Strateji danışmanlığı
SERENUS CONSEIL
Çayhane Sokak 1/6
Gaziosmanpaşa – ANKARA
TÜRKİYE
Tel. : 90 (0)312 447 10 68
Fax : 90 (0)312 447 10 96
www.serenusconseil.com
LE DEIK
Comité des Relations Economiques
Extérieures.
Le DEIK est un organisme fondé
en 1988 qui a pour vocation de
représenter le secteur privé turc à
l’étranger. Associé étroitement à
la TOBB, l’Union des Chambres et
Bourses de Commerce de Turquie,
le DEIK organise des échanges
et partenariats avec 75 pays et
compte 1280 membres en Turquie.
Par ailleurs, le DEIK est partenaire
d’organisations internationales
de grande importance comme
l’OMC (Organisation Mondiale du
Commerce), la BERD (Banque
Européenne de reconstruction
et de développement),
l’OCDE, le MIGA, ou l’IDB.
DEİK
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU
DEİK, 1988 yılında kurulmuş olan
bir kuruluştur. DEİK, Türk özel
sektörünü, yurtdışında temsil ediyor.
TOBB’nin (Türkiye Odalar ve Borsalar
Birliği), yakından ortağıdır. DEİK
bünyesinde 75 ülke ile karşılıklı iş
konseyleri kurulmuş durumdadır ve
Türkiye’de 1280 üyeliği mevcuttur.
Ayrıca, DEİK, Dünya Ticaret Örgütü
(WTO), Avrupa İmar ve Kalkınma
Bankası (EBRD), Ekonomik İşbirliği ve
Kalkınma Örgütü (OECD), Çokuluslu
Yatırımlar Garanti Kuruluşu (MİGA)
ya da, İslam Kalkınma Bankası (İDB)
gibi kuruluşlarla da ortaktır.
www.deik.org.tr
Ont participé à ce numéro
Bu sayıda emeği geçenler
Bertrand VIALA
Bertrand VIALA
D’origine française, Bertrand Viala a grandi en Allemagne. Diplômé
en Sciences Politiques de l’Université McGill, au Canada, il vit en
Turquie depuis 1994, date de l’une de ses participations à un séminaire au Lycée Galatasaray, à Istanbul. Il est par ailleurs membre de
l’association des hommes d’affaires de Galatasaray à Ankara. Ayant
travaillé au Congrès à Washington D.C., ainsi que dans le domaine
des relations franco-allemandes pour l’Etat français, il coordonne
désormais les activités de SERENUS CONSEIL à Ankara. Bertrand
VIALA parle couramment turc, anglais et allemand.
Almanya da yetişen Fransız vatandaşı Bertrand VİALA,
Kanada McGill Üniversitesinde Siyasal Bilimler eğitimini
tamamladıktan sonra, Washington D.C. Milli Kongresinde
ve sonrasında Fransız Hükümeti adına, Fransız-Alman ilişkileri alanında faaliyet göstermiştir. 1994 yılından itibaren
İstanbul Galatasaray Lisesi’nin düzenlediği seminerlere katılan Bertrand VIALA bugün Ankara Galatasaraylı İş Adamları
Derneğinin aktif bir üyesidir. Türkçe, İngilizce ve Almanca
bilen Bertrand VİALA, Ankara’da Türkiye’deki Serenus
Conseil’in işlerini yönetiyor.
Dr. Elise Massicard
Chercheur au CNRS, enseignante en sociologie à la prestigieuse
Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (E.H.E.S.S) et à
Sciences Po Paris, et ayant enseigné à l’Université de Marmara à
ISTANBUL, Elise Massicard, fait partie de la jeune génération de sociologues français désireux d’apporter une analyse à la fois contemporaine et objective sur la Turquie. Parlant couramment turc, allemand et anglais, elle a déjà à son actif de nombreuses publications
et acquis une réputation reconnue dans le domaine universitaire en
France et à l’international.
Publications : (liste non exhaustive)
« L’organisation des rapports entre Etats et religion en Turquie »,
Cahiers de la Recherche sur les Droits Fondamentaux (n°4, 2005,
p 119-128).
Avec Gilles Dorronsoro, « Being a Member of Parliament in
Contemporary Turkey ». European Journal of Turkish Studies
(Thematic Issue n°3, 2005).
« Difference in role-orientation among Turkish MP’s ». European
Journal of Turkish Studies (Thematic Issue n°2, 2005).
« Politiser la provenance. Les organisations originaires de Sivas à
Istanbul et Ankara », European Journal of Turkish Studies (Thematic
Issue n°2, Hometown Organisations in Turkey, 2005).
« Entre l’intermédiaire et l’homme d’honneur : savoirs faire et dilemmes notabiliaires en Turquie ». (Politix, n°67, 2004, p101-127).
« Les élections du 3 novembre 2002 : un renouveau de la vie politique turque ? ». Istanbul : les dossiers de l’IFEA, série : La Turquie
aujourd’hui (n°15, 2003, 52 p).
Şerif Ercüment AKSOY
Né en octobre 1957 à Ankara, diplômé en 1980 de la prestigieuse
Université Technique du Moyen-Orient à Ankara (ODTÜ) en sciences adminis-tratives, Şerif Ercüment est devenu PDG de Yapa Grup
à Istanbul en 1987, qu’il continue de diriger. Il est également depuis 1995 directeur général de la société énergétique Birlesmis
Uluslarasi Ltd, implantée à Londres et exerce, depuis 2001, les
fonctions de PDG de la société Global Insaat, à Ankara. De 1983
à 1987, M. AKSOY avait également exercé les fonctions de directeur de la société Cukurova Dis Ticaret Ltd à Istanbul. Ses centres
d’intérêts: le commerce extérieur, le BTP, les projets industriels cléen-main. Parfaitement anglophone, il a acquis une expérience internationale dans des pays comme l’Irak, l’Ukraine, le Royaume-Uni et
la Jordanie.
Dr. Elise Massicard
CNRS’de araştırma görevlisi, Paris’te Sosyal Bilimler Yüksek
Okulunda sosyoloji alanında öğretim görevlisi ve İstanbul
Marmara Üniversitesinde öğretmenlik yapmıştır. Elise
Massicard, Türkiye hakkında objektif ve çağdaş bir inceleme
getirmekle istekli Fransız genç sosyologlardandır. Türkçe,
Almanca ve İngilizceyi iyi bilmektedir. Birçok yayını vardır ve
uluslararası ve Fransa’nın birçok üniversitesinde tanınan
biridir.
Yayın örnekleri listesi aşağıdadır
Türkiye’de din ve Devletlerarasında ilişkiler organizasyonu.
Temel Haklar üzerinde araştırma defterleri (no 4, 2005, sayfa 119–128).
Gilles Dorronsoro ile « Being a Member of Parliament in
Contemporary Turkey ». European Journal of Turkish Studies
(Thematic issue no 3, 2005, Being a MP in contemporary
Turkey).
Differences in role-orientation among Turkish MPs. European
Journal of Turkish Studies (Thematic issue no 2, Hometown
in Turkey):
Kaynağı siyasetleştirme. Sivas, İstanbul ve Ankara’da orijinal organizasyonlar. 2005
Aracı ve Şeref adamı arasında: yapabilme ve Türkiye’deki
ikilemler (Politik, No 67, 2004, sayfa 101–127).
3 Kasım 2002 seçimleri: Türk siyasetinde bir yenilik?
İstanbul: IFEA dosyaları, seri: Bugünün Türkiye’si, (no 15,
2003, sayfa 52)
Şerif Ercüment AKSOY
Evli olan, Şerif Ercüment AKSOY, 20 Ekim 1957 yılında,
Ankara da doğdu. Hâlihazırda İstanbul da yaşıyor ve çalışıyor. 1976 – 1980 yılları arasında ODTÜ üniversitesi yönetim bölümünde okudu ve 1980 yılında mezun oldu. Aralık
1987 yılından bu yana, İstanbul da, Yapa şirketler grubunun CEO’luğunu; Eylül 1995 yılından bu yana, Londra’da,
birleşmiş uluslar arası ltd. enerji şirketinin genel müdürlüğünü ve 2001 yılından bu yana, Ankara da, Global İnşaatın
CEO’luğunu yapmaktadır. 1983–1987 yılları arasında,
İstanbul da, Çukurova Dış Ticaret ltd şirketinin bölge müdürlüğünü yaptı. İlgilendiği konular: dış ticaret, inşaat, anahtar
teslim projeler (endüstriyel). Tecrübe kazandığı alanlar: Irak,
Ukrayna, Ürdün ve Birleşik Krallık. İngilizce biliyor.
Mesut TAŞTEKİN
Mesut TAŞTEKİN
Professeur, doctorant.
Araştırma Görevlisi, Doktor adayı (PhD Candidate)
Originaire d’Antalya, où il est né en 1977, Mesut TAŞTEKİN, diplômé
en 1999 du département de Relations Internationales de la Faculté
des Sciences administratives et économiques de l’Université Selçuk
à Konya, et détenteur d’un mastère de cette même université, travaille actuel-lement comme chercheur au département de Relations
Internationales de l’Université d’Erciyes à Kayseri. Il termine son doctorat en relations internationales à l’Université Gazi à Ankara.
1977
yılında
Antalya/Akseki’de
doğdu.
Selçuk
Üniversitesi(Konya) İkitsadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden 1999 yılında mezun oldu.
Selçuk Üniversitesi’nde 2002 yılında, Uluslararası İlişkiler
alanında Yüksek Lisans çalışmasını tamamladı. 2001 yılında
Erciyes Üniversitesi(Kayseri) Uluslararası İlişkiler Bölümünde
Araştırma Görevlisi olarak çalışmaya başladı. Taştekin,
2004 yılında, Gazi Üniversitesi(Ankara) Uluslararası İlişkiler
Bölümüne geçerek doktora çalışmalarına başladı. Halen
aynı üniversitede doktora çalışmalarına devam etmektedir.
Publications :
▫ “Türk Dış Politikasında D-8”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7/2,
2005
▫ II. Körfez Savaşı (Mehmet Şahin ile birlikte eş-editör), Ankara:
Platin, 2006-12-15
▫ Orta Doğu Siyasinde İsrail (Türel Yılmaz ve €Mehmet Şahin ile birlikte eş-editör), Ankara: Platin, 2005
▫ Mesut Taştekin, “Karar Alma Yaklaşımı ve Türkiye’nin AB
Politikasının Belirlenmesi: Ulusal Program Örneği”, Tezkire, sayı:
29, Kasım/Aralık 2002, ss.149-185
▫ “Kırgızistan: Güvenlik Çıkmazında bir Ülke ve İktidar-Medya
İlişkileri”, the Journal of Turkish Weekly, www.turkishweekly.net/
turkce/makale.php?id=76
Kadir ÇALIŞ
Yayınlar:
▫ “Türk Dış Politikasında D-8”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F.
Dergisi, 7/2, 2005
▫ II. Körfez Savaşı (Mehmet Şahin ile birlikte eş-editör),
Ankara: Platin, 2006-12-15
▫ Orta Doğu Siyasinde İsrail (Türel Yılmaz ve €Mehmet Şahin
ile birlikte eş-editör), Ankara: Platin, 2005
▫ Mesut Taştekin, “Karar Alma Yaklaşımı ve Türkiye’nin AB
Politikasının Belirlenmesi: Ulusal Program Örneği”, Tezkire,
sayı: 29, Kasım/Aralık 2002, ss.149-185
▫ “Kırgızistan: Güvenlik Çıkmazında bir Ülke ve İktidarMedya İlişkileri”, the Journal of Turkish Weekly,
www.turkishweekly.net/turkce/makale.php?id=76
Journaliste, Editeur de la revue Özel Güvenlik
Originaire de Karabük, où il est né en 1966, et diplômé en 1991 de
la faculté de management de l’Université d’Istanbul, dans la section
‘Radio Télévision’, Kadir CALIS publie depuis janvier 2005 la revue
‘Özel Güvenlik’, qui en est à son douzième numéro. Entre 1991 et
2000 il a travaillé comme producteur dans plusieurs chaînes de télévision, publiques et privées, notamment la TRT, et a ensuite œuvré
dans différents organes de presse. Egalement en charge de cours
de communication dans des écoles de sécurité privée, Kadir Calis
est marié et père de deux enfants.
Aydın ÖZGÖREN
Originaire de Trabzon, où il est né en 1977, Aydin ÖZGÖREN travaille
depuis 2001 comme historien à la direction de la Stratégie et d’Histoire Militaire de l’Etat-Major des armées turc. Diplômé en 1998 et
2006 des facultés d’Histoire, Géographie et Langues de l’Université
de Selçuk et de l’Université d’Ankara, il s’est spécialisé sur l’Histoire
de la République Turque. Il a notamment effectué des recherches
portant sur le sujet ‘Le Rôle de la Ville Grecque de Trabzon dans la
période de la Lutte Nationale’ à l’Université d’Ankara.
Kadir ÇALIŞ
Özel Güvenlik Dergisi İmtiyaz Sahibi
1966 Yılında Karabük’te doğdu. İstanbul Üniversitesi İletişim
Fakültesi Radyo Televizyon Bölümü mezunu. (1991). 19912000 yılları arasında başta TRT olmak üzere resmi ve özel
kanallarda Prodüktör olarak çalıştı. Yine bu yıllar arasında
değişik basın kuruluşlarında görev yaptı. 2000-2005 yılları
arasında Reklam ajansı işletmeciliği yaptı. 2005 yılı Ocak
ayından bu güne kadar da şu an 12. sayısı yayınlanmakta
Özel Güvenlik Dergisini Yayınlıyor. Özel güvenlik okullarında Etkili İletişim Dersleri veren Kadir Çalış. Evli ve 2 çocuk
babası.
Aydın ÖZGÖREN
1977’de Trabzon’da doğmuştur. 1998’de Selçuk
Üniversitesi’nden ; 2006 yılında “Milli Mücadele Döneminde
Trabzon Rum Metropolitliğinin Faaliyetleri ” isimli çalışmasıyla
da Ankara Üniversitesi DTCF Türkiye Cumhuriyeti A.B.D.’den
mezun olmuştur. 2001 yılından itibaren Genelkurmay
Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Başkanlığı’nda Tarih
Uzmanı olarak görev yapmaktadır.
Se Comprendre/Anlaşmak
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
2007 doit être l’année de la relation
franco-turque
2007 FRANSIZ-TÜRK İLİŞKİSİ YILI
OLMALIDIR
Bertrand VIALA
Bertrand VIALA
L’année 2006 aura été une année extrêmement difficile
pour les relations franco-turques, hantées par l’attitude du
Parlement et de certains hommes politiques français, qui
semblent sciemment pousser à bout un pays qui a longtemps
choisi la France comme modèle et amie ; une affection bien
mal rendue, il faut l’avouer. Qu’est-il arrivé et qui est responsable de cette situation aussi injuste que désastreuse
par l’ombre indélébile qu’elle semble jeter sur des siècles
d’échanges riches et sincères ?
2006 yılı uzun yıllar boyunca Fransa'yı kendine örnek
alan ve bir dost olarak gören bir ülkenin sabrını bilerek taşırıyormuş gibi görünen parlamentonun ve bazı
Fransız siyaset adamlarının tutumuyla Fransız-Türk
ilişkisi açısından oldukça zor bir yıl olmuştur. İtiraf etmek gerekir ki kötü yansıyan bir dostluktu. Ne oldu
peki, asırlar boyu yoğun ve samimi olan ilişkileri bir
kenara atan ve hafızalardan silinmeyen karanlık bir
felaket kadar adaletsiz olan bu durumun sorumlusu
kim?
Les causes sociologiques et les facteurs politiques, tels que
le contexte électoral français peuvent être nombreux pour expliquer l’accumulation de rebuffades que la France semble
imposer de façon quasi-systématique à un pays qui a tant
souhaité être son allié. Il sera bon à ce titre de se remémorer
un certain épisode parlementaire en deux actes qui, tout en
prétendant servir la vérité historique et la justice, a abouti à
retirer la parole aux premiers intéressés ; un procès sans avocat et sans comparution mais avec condamnation immédiate
en quelque sorte. Le point de vue de la Turquie et sa sensibilité sont de toute façon snobés du public français et de ses
représentants politiques, qui n’ont cependant de cesse de
s’en servir en guise de thème de campagne. Rien ne semble
arriver à changer ce qui apparaît, vue d’Anatolie, de façon récurrente comme un mépris profond, nourri généralement par
une ignorance généralisée et alimentée par plus d’un siècle
d’orientalisme néocolonial et de ses fantasmes mortifères.
Que manque-t-il à la Turquie pour être entendue équitablement en France ? Pourquoi est-elle enfermée de façon
systématique dans la cage de l’accusé ? Trop grande, trop
métissée et même lorsqu’elle fait preuve d’un dynamisme
salutaire pour une Europe atone, la méfiance initiale de la
société française semble, en dépit de tout, perdurer.
Une autre question complémentaire se pose : comment expliquer l’acharnement des politiques français ? La réponse
est complexe et mériterait une analyse détaillée. De façon
triviale et imagée et en paraphrasant un économiste américain, qui s’est exprimé récemment sur la peur de la société
française vis-à-vis de la mondialisation : il faut changer ‘le
logiciel’ des Français. Il en va de même pour la relation de
la France vis-à-vis de la Turquie : il faut qu’ils cessent enfin
d’orienter exclusivement leurs regards sur tout ce qui amène
à humilier, différencier ou caricaturer la Turquie. Des pays
sortis récemment de décennies de dictatures sanglantes
comme l’Espagne, le Portugal ou la Grèce jouissent d’une
image lisse et sympathique, alors qu’il serait facile, si l’on
restait aveugle sur leur évolution, d’en dresser des portraits
cauchemardesques. La Turquie ne bénéficie pas d’une telle
clémence et cela vient malheureusement d’un choix établi
par de nombreux faiseurs d’opinion.
Il faut que la partie turque et ses partenaires français, pou-
Fransız seçim genel durumu gibi sosyolojik ve siyasal
faktörler Fransa’nın müttefiki olmayı öylesine arzulayan bir ülkeye sistematik bir şekilde kötüleşmesinin nedeni olabilir. Tarihi gerçekliği ve adaleti gözler
önüne sermeyi iddia eden Fransız Meclisinde son
aylarda yaşanan iki perdeli bir drama anımsamak iyi
olur. Durum avukatsız ve mahkemede görülmeyen
bir davaya benziyordu, sanki ani bir cezanın verilmesi gerekiyordu. Sonuç olarak tartışılan konularla ilgili
ilk sırada olan Türkler artık bunlar üzerinden kendini ifade edemez. Türkiye'nin bakış açısı ve duyarlılığı Fransız toplumu ve siyasal vekilleri tarafından her
açıdan küçümsenmektedir. Buna rağmen Türkiye
konusu Fransız politikacılar tarafından kendi seçim
kampanyalarında devamlı kullanılmaktadır. Anadolu
açısından, yaygın bir cahillikten, yüzyıllık bir oryantalist gelenekten ve buna bağlı fantezilerden beslenmiş
olan derin bir hor görmeye benzeyen ve aynı zamanda
sürekli ortaya çıkan böyle bir davranış değiştirilemez
gibi gözüküyor.
Fransa ile eşit tutulmaması için Türkiye'nin eksiği nedir? Neden sistemli bir şekilde suçlu yerine konuluyor? Çok büyük, çok karmaşık ve hatta yaşlanan bir
Avrupa için esenlik veren dinamizmini kanıtladığı halde Fransız halkının bu kuşkuları her şeye rağmen sürüp gidecek gibi gözüküyor. Diğer bir sorun ise şudur:
Fransız siyasetçilerinin hırsları nasıl açıklanabilir?
Cevap karmaşıktır ve detaylı bir inceleme gerektirecektir. Sıradan ve hayali bir şekilde ve son zamanlarda Fransız toplumunun küreselleşme korkusundan
bahseden Amerikalı bir ekonomistin görüşlerini açıklayarak, Fransızların "yazılımı" değiştirmek gerekir.
Fransa’nın Türkiye’yle kurduğu ilişki için geçerlidir:
Fransız toplumu, Türkiye’yi sürekli küçümsemeye sürükleyen, onu ayırt eden ve onu alaya alan bakışlarına son vermeli. Tam tersine, İspanya, Portekiz veya
Yunanistan gibi yakın bir geçmişe kadar kanlı diktatörlük altında yasayan ülkeler, çok sempatik ve huzurlu
bir imaja sahip olabilmektedir. Bunların son yıllarda
yaşadığı gelişmelere bakmazsak, bu ülkelerin imajı
çekici olmaktan ziyade bir kâbusa benzerdi. Keşke
voirs publics, universitaires, et entreprises s’orientent de
façon coordonnée vers une communication plus efficace
vis-à-vis du public français et montrent que la Turquie peut
être considérée avec autant de sérénité que l’Espagne ou le
Portugal. Malgré les nombreuses initiatives menées jusqu’à
présent, le contexte actuel montre que la route reste longue. L’objectif est simple : remplir le vide conceptuel dans
lequel se trouve la société française vis-à-vis de la Turquie,
afin d’éviter que les groupes, qui lui sont hostiles ou qui la
caricaturent, ne s’emparent de son image, ne la déforment et
ne l’instrumentalisent. La crise actuelle et ses extensions, notamment le débat sur l’intégration de la Turquie dans l’Union
Européenne, crée une fenêtre d’opportunité unique, car à
la violence des débats s’ajoute l’accroissement de l’intérêt
pour la Turquie. Les initiatives à destination de la société
civile doivent être encouragées et coordonnées de façon à
créer un canal de communication cohérent, maîtrisé, objectif
et servant de référence à ceux que la tempête actuelle aura
intéressés. L’objectif sera atteint le jour où les journalistes
français s’exprimeront sur la Turquie comme ils s’expriment
sur l’Italie ou la Norvège, c’est-à-dire de façon dépassionnée
et sans préjugés.
Nous remercions nos partenaires et les experts qui ont prêté
leur plume pour ce qui constitue une première contribution
vers le dévoilement d’un point de vue turc, trop souvent ignoré. Ce premier bulletin mêle différents sujets historiques, géopolitiques et économiques, qui permettront d’alimenter certaines réflexions et points de vue, en France et en Turquie.
Pour l’année 2007, année cruciale pour les deux pays, nous
souhaitons que le meilleur sorte de la crise que la France et
la Turquie viennent de traverser et que tous les acteurs de la
relation franco-turque puissent enfin arriver à lui rendre sa
vigueur, son dynamisme et sa richesse.
Que l’année 2007 soit donc l’année du partenariat, du courage et de l’audace !
Türkiye’ye yönelik ayni şefkat olsaydı, ama maalesef,
Fransa’da, kamuoyunun fikirlerini yönetenlerin çoğu
böyle bir seçim yapmak istemedi.
Türk ve Fransız yoldaşları, mesela sivil toplum örgütleri, üniversitelileri ve şirketleri Fransız halkına yönelik
daha etkili bir iletişim stratejisini beraber yaratmalı.
Türkiye'nin İspanya ve Portekiz gibi kabul edilebileceğini göstermek gerekmektedir. Şu ana kadar alınan
birçok tedbire rağmen bugünkü durum gösteriyor ki
önümüzde daha çok uzun bir yol var. Amaç bellidir:
Fransız toplumu tarafından yaşanan Türkiye’yle ilgili kavramsal boşluğu doldurulması gerekiyor, yoksa
Türkiye’ye düşman olan ya da onu alaya alan grupların Türkiye’nin imajını zapt etmesi, tahrip etmesi ve
onunla oynaması engellenemeyecek.
Mevcut kriz ve yayılımları, özellikle Türkiye'nin Avrupa
Birliği'ne kabulü tartışmalarıyla güzel bir fırsat penceresi sayılabilir. Şu anda Fransa’da Türkiye hakkında
yapılan şiddetli tartışmalar Türkiye’ye yönelik ilgiyi
arttırıyor. Fransız sivil toplumuna yönelik tedbirler,
tarafsız, etkili ve şu anda yaşadığımız fırtınadan ders
çıkarmak isteyenler için bir referans olarak sayılan
bir iletişim kanalı oluşturmalıdır. Fransız gazetecilerin Türkiye hakkında İtalya veya Norveç hakkında gibi
konuşacakları günde, önyargısız ve rahat bir şekilde
anlamına geliyor, o zaman sadece hedefimize ulaştık
diyebiliriz.
Her zaman görmezlikten gelinen Türk bakış açısının
üzerindeki perdeyi kaldırmak adına ilk katkılarını yapmak için kalemlerini hazırlayan yardımcılarımıza ve
uzmanlarımıza teşekkür ederiz. Bu ilk resmi bülten
Fransa ve Türkiye'deki bazı bakış açılarını ve düşünceleri geliştirmeye yardımcı olacak çeşitli tarihi, jeopolitik ve ekonomik konuları harmanlamaktadır.
İki ülke için de çok önemli bir yıl olan 2007 yılı için,
Fransa ve Türkiye'nin yasadığı krizden en iyi şekilde
çıkmasını ve Fransız-Türk ilişkisinde rol alan bütün
aktörlerin bu alanda gücüne, dinamizmine ve yoğunluğuna geri döndürmesini umuyoruz.
2007 yılının birlikte, başarılı ve bolluk içinde geçmesi
dileğiyle!
Se Comprendre/Anlaşmak
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
Les travaux de recherche sur la Turquie en
France
FRANSA’DA TÜRKİYE ÜZERİNDE YAPILAN
ÇALIŞMALAR
Dr. Elise Massicard
Dr. Elise Massicard
Depuis quelques années, la France fait preuve d’un intérêt
croissant pour la Turquie. Ce processus est visible à trois niveaux :
Fransa’da son senelerde Türkiye’ye ilgi giderek artıyor. Bu süreç, farklı düzeylerde yansıtılıyor:
● Premièrement, au niveau de l’opinion publique : il semble
que ce soit la première fois dans l’histoire que l’on débatte
autant sur la Turquie, la question la plus importante étant
bien sûr l’entrée de la Turquie dans l’Union Européenne,
sans oublier la présence d’immigrés turcs, qui alimente
également une certaine curiosité.
● En deuxième lieu, l’intérêt que porte l’opinion publique
à la Turquie nourrit le processus politique, ce qui a été
particulièrement flagrant lors du débat sur la Constitution
européenne.
● Enfin, cet intérêt est apparent dans le milieu universitaire :
ces dernières années, le nombre d’étudiants choisissant
de traiter de la Turquie dans les programmes de Master ou
de Doctorat est en constante augmentation.
Quelle est la situation des institutions de recherche et d’enseignement concernant la Turquie en France ? En France,
nous trouvons trois types de centres :
● A Aix-en-Provence, dans le Sud de la France, avec le
grand centre de recherche et d’enseignement sur le
monde musulman et la Méditerranée, nommé Maison
Méditerranéenne des Sciences de l’Homme (MMSH). La
recherche sur la Turquie n’y constitue toutefois pas un sujet
de premier plan et peu de chercheurs s’y consacrent.
● A Strasbourg, à l’Est de la France, avec le Département
d’Etudes turques, directement en rapport avec la Turquie,
mais il se consacre surtout aux sujets culturels et
historiques. Il porte davantage sur la culture et l’histoire.
Un centre de recherche y était attaché mais a finalement
été rattaché à un autre centre.
● A Paris, qui abrite le plus grand centre d’enseignement
et de recherche concernant la Turquie en France. Deux
établissements de taille s’y distinguent : l’Institut National
des Langues et Civilisations Orientales (INALCO) et l’Ecole
des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS). Ils
sont plus orientés vers l’étude des langues orientales
et de la culture. Par exemple, l’Institut National des
Langues et Civilisations Orientales est le plus grand
centre d’enseignement de langue turque. Les étudiants y
apprennent la langue, l’histoire, particulièrement l’histoire
ottomane et la littérature.
Cet aspect organisationnel est déterminant pour la recherche. Mais quel est l’état de la recherche sur la Turquie en
France ?
Le premier point important est que, comme nous l’avons
noté précédemment, les sciences sociales sont peu appliquées à la Turquie et ne possèdent pas de centre dédié. La
● Birincisi, kamuoyu düzeyinde: Türkiye konusunda
belki de tarihte ilk defa birçok tartışma çıktı, en
önemlisi tabii Türkiye’nin AB’ye girişi konusunda;
aynı zamanda Türkiye’den gelen göçmenler de
giderek artarak ilgi çekiyor.
● İkincisi, kamoyunda artan bu ilgi siyasi süreci de
etkiliyor, mesela bu durum AB anayasa tartışmaları
boyunca çok belli oldu.
● Üçüncüsü, bu ilgi, akademik düzeyde de ortaya
çıkıyor: son senelerde Türkiye üzerinde master
ya da doktora yapan öğrencilerin sayısı giderek
artmakta.
Peki, Fransa’da Türkiye üzerinde araştırma ve öğretim
yapan kurumların durumu nedir? Üç kurumsal merkez
var:
● Aix-en-Provence, Fransa’nın güneyinde. Orada
Maison Méditerranéenne des Sciences de l’Homme
diye Akdenize ve Müslüman dünyasına yönelik
çok büyük bir araştırma ve öğretim merkezidir, bu
kurumda Türkiye de ele alınıyor; ancak Türkiye ön
planda değil, çok az araştırmacı Türkiye konusunda
çalışıyor.
● Bir de Strasbourg’da, Fransa’nın doğusunda daha
çok Türkiye’yle ilgilenen bir öğretim merkezi var
(Département d’Etudes Turques]. O, daha fazla
kültür ve tarih çalışmalarına yöneliktir. Buraya bağlı
bir araştırma merkezi vardı, ancak son zamanlarda
başka bir araştırma merkeziyle birleştirildi.
● Paris Fransa’daki Türkiye’yle ilgili eğitim ve
araştırma en büyük merkez. Orada iki önemli
kurum var: biri Institut National des Langues et
Civilisations Orientales (INALCO, Doğu Kültürler ve
Diller Enstitüsü,); öbürü, Ecole des Hautes Etudes
en Sciences Sociales (EHESS, sosyal bilimler
yüksek okulu)’deki Türk Alanı Tarih Merkezi adlı
araştırma merkezi. Onlar da, çok fazla dile, tarihe,
edebiyata ve kültüre yönelik. Günümüz Türkiye’si
bu çerçevede pek incelenmiyor. Mesela, doğu diller
ve kültürler enstitüsü Fransa’nın en büyük Türkoloji
ve Türkçe öğretim merkezi konumundadır. Orada
öğrenciler dil, tarih, özellikle Osmanlı tarihi, Orta
Asya tarihi ve dilleri ile edebiyat öğreniyor. Ama
günümüzdeki TR’ ye yönelik az ders vardır.
Bu kurumlar, araştırma için oldukça belirleyicidir.
Peki, Fransa’da Türkiye üzerine yapılan araştırmaların
durumu nedir?
İlk önemli nokta, yukarıda gördüğümüz gibi, Türkiye
tradition orientaliste doit certainement être responsable de
cette situation. La tradition orientaliste consiste à regarder
la Turquie comme ‘différente’, l’accepter comme ‘différente’,
tout en exagérant cette ‘différence’. C’est une approche utilisée traditionnellement pour l’étude du monde musulman.
Cet état de fait apparaît clairement à travers les sujets de
recherche étudiés : la recherche française se concentre essentiellement sur Istanbul, où est installé l’Institut Français
d’Etudes Anatoliennes (IFEA). L’intérêt que porte la recherche française à Istanbul reflète l’importance accordée à l’histoire ottomane. D’un point de vue géographique, les autres
recherches effectuées s’intéressent principalement au dit
‘problème kurde’ et ont tendance à se focaliser sur le sudest de l’Anatolie, alors que peu de recherches sont menées
sur l’Anatolie elle-même. Par exemple, les recherches sur
Ankara et menées à Ankara sont très peu nombreuses alors
même que la Bibliothèque nationale et les Archives de la
République, rattachées au Cabinet du Premier Ministre, offrent des sources d’une très grande valeur. Ces dernières ne
sont parfois pas connues ou bien ne sont pas mises à profit.
Ankara et plus généralement l’Anatolie ne sont pas prises en
compte en tant que domaine de recherche.
Contrairement à cela, de nombreux livres sur la Turquie ont
été publiés ces dernières années. Ce ne sont pas des livres
résultant de recherches originales mais des livres généraux
de synthèse, à destination du grand public. Ils examinent la
Turquie à partir de la perspective européenne et tentent de
donner des réponses à certaines questions : par exemple,
la Turquie fait elle partie de l’Europe ? L’entrée de la Turquie
est-elle une bonne chose ?
Cette perspective orientée vers l’Union Européenne conduit
généralement à se focaliser sur certains sujets :
● D’abord la question de la « démocratisation ». Mais cette
« démocratisation » n’est mesurée qu’avec les critères
de Copenhague, qui eux-mêmes constituent des critères
politiques mais non scientifiques. Ils sont perçus comme
un processus abstrait dont les dimensions et le contenu
ne sont pas clairement définis, et posent donc quelques
problèmes d’un point de vue scientifique.
● Ensuite, la compatibilité entre l’Islam et la démocratie, qui
offre une perspective empreinte de nombreux préjugés.
● Enfin, la question des « minorités » (concept compris dans
sa signification européenne et non turque). De nouveau, la
tradition orientaliste influence grandement la façon dont
est envisagée cette question.
En résumé, ce genre de perspectives est bien trop normatif.
Leur finalité principale est davantage de juger et d’évaluer
que de comprendre. L’aspect politique et souvent idéologique
de ce type de travaux apparaît très clairement. Mais ce sont
dans leur grande majorité des travaux qui ne prennent pas
attache avec les réalités politiques, économiques et sociales
du pays.
Conclusion
Il existe peu de travaux sérieux qui tentent de comprendre
les réalités économiques, politiques et sociales de la Turquie
contemporaine. Cependant, la nouvelle génération, composée de nombreux jeunes étudiants à fort potentiel, voit le
jour. Mais les institutions existantes ne conviennent pas à ce
type de recherches.
üzerinde sosyal bilimler az yapılıyor ve bu konuyla ilgili
özel bir kurum yok. Buna karşılık oryantalist gelenek
fazla öne çıkmaktadır. Oryantalist gelenek, Türkiye’ye
« öteki » gözüyle bakan, onu « öteki » kabul eden,
onun «öteki » olmasını bazen abartan, onu daha çok
Müslüman dünyası çerçevesinde inceleyen araştırma
geleneğidir.
Bu durum, araştırma konularını inceleyince belli oluyor: Fransız araştırmaları, özellikle İstanbul üzerinde odaklaşıyor. Orada Institut Français des Etudes
Anatoliennes, (IFEA, www.ifea-İstanbul.net, diye bir
Fransız araştırma merkezi var). Fransız araştırmalarının İstanbul üzerinde odaklaşması, Osmanlı tarihinin
önemini yansıtıyor. Coğrafi bakımdan başka araştırmalar, daha çok « Kürt meselesi’ni » inceleyen araştırmalar, Güneydoğuyu ele alan araştırmalardır. Ama
mesela Anadolu üzerinde pek azdır. Mesela Ankara
araştırmalar üzerine azdır - ki araştırma için Ankara’da
Milli Kütüphane ya da Başbakanlık Cumhuriyet arşivi
gibi çok önemli kütüphaneler vardır. Bunlar, genellikle merkez olarak bilinmiyor ya da faydalanılmıyor.
Ankara ve genellikle Anadolu, araştırma alanı olarak
da pek ele alınmıyor, incelenmiyor.
Buna karşılık son senelerde Türkiye üzerinde çok fazla kitap çıktı. Onlar, orijinal araştırma üreten kitaplar
değil; sentez yapan genel kitaplar niteliğindedir, aynı
zamanda kamuoyuna yöneliktirler. Onlar, Türkiye’yi
daha çok Avrupa perspektifinden ele alıyor. Belli sorulara cevap vermeye çalışıyor: mesela Türkiye, Avrupa
içinde mi dışında mı? Türkiye’nin AB’ye girişi iyi bir şey
mi, kötü bir şey mi? Bu Avrupa Birliği perspektifi, belli
konuların üzerinde odaklanmasına yol açıyor.
● İlk ilgi konusu, ‘demokratikleşme’. Ama bu
demokratikleşme, çoğunlukla sadece Kopenhag
kriterleri ile ölçülüyor – ki bunlar tamamen siyasi
kriterler, bilimsel kriterler değil; ya da tam olarak
içeriği ve ölçüleri belli olmayan, soyut bir süreç
olarak algılanıyor ki bu da bilimsel bir açıdan biraz
sorunlu.
● İkinci ilgi konusu, İslam ve demokrasi uyuşması - o
da, bazen çok önyargı içeren bir perspektif.
● Üçüncü ilgi konusu, ‘azınlık’ (Avrupa anlamında,
Türk anlamında değil) meselesi, yine Oryantalist
gelenek içerinde etkili olan bir konu.
Uzun sözün kısası, bu tür perspektifler çok fazla ‘normatif’. Bunların temel amacı, anlamaktan ziyade,
yargılamak ve değerlendirmektir. Bu tür çalışmalarda
tabii siyasi yön çok önemli, bazen de ideolojik yön.
Ama çoğunlukla ülkenin sosyal, ekonomik, siyasi gerçeklerine pek bağlı olmayan çalışmalardır.
Sonuç
Günümüzdeki Türkiye sosyal, siyasi ve iktisadi gerçekleriyle ilgili olan, onları anlamaya çalışan ciddi çalışmalar az. Hâlbuki yeni bir nesil var, genç, potansiyel
ve ilgisi yüksek olan öğrenciler çok fazla. Ancak, var
olan kurumlar şu ana kadar bu tür çalışmalara pek
uygun değil.
Birkaç iş arkadaşları sosyal bilimler alanında yeni bir
girişimimiz var: European Journal of Turkish Studies
diye elektronik bir dergi çıkarıyoruz (www.ejts.org).
Avec quelques collègues de travail nous avons créé le
« European Journal of Turkish Studies » (www.ejts.org), une
revue électronique qui a pour vocation d’être un espace de
communication entre diverses disciplines, un espace de débat scientifique et de génération de connaissances pour les
chercheurs en sciences sociales travaillant sur la Turquie. En
tant que revue scientifique l’EJTS a pour objectif d’être un
laboratoire où sont testés les outils théoriques orientant les
travaux en sciences sociales. Notre revue est publiée sous
forme de dossiers thématiques facilitant la compréhension
des débats et tendances en cours dans la recherche en
sciences sociales sur la Turquie contemporaine. Ainsi, nous
essayons de produire des savoirs originaux et nous le faisons
en coopération avec des scientifiques de Turquie et d’autres
pays. Nous vivons cependant un problème d’institutionnalisation car les institutions actuelles ne conviennent pas du
tout à ce genre d’actions.
A ce titre, il est possible d’envisager la création d’un « think
tank » ou bien d’un bureau de conseil dédié à la Turquie,
dont il me semble n’exister aucun exemple en France
actuellement.
10
EJTS, Türkiye konusunda çalışan sosyal bilimciler için
bilimsel tartışma, bilgi akışı ve farklı disiplinler arasında açılım aracı işlevlerini görecek bir ortam olarak
tasarlandı. Bilimsel bir dergi olarak EJTS, sosyal bilimlere yön veren teorik araçların sınandığı bir laboratuar
olmayı da hedeflemektedir. Dergimiz, her sayıya belirgin bir iç tutarlılık kazandıran çağdaş Türkiye üzerine
yapılan araştırmalardaki yeni eğilimleri ve tartışmaları
kavramayı kolaylaştıran özgün dosyalar biçiminde yayımlanıyor. Bu açıdan orijinal bilgi üretmeye çalışıyoruz, Türk ve diğer ülkelerden gelen bilim adamlarıyla
birlikte. Ancak kurumsallaşma sorunumuz var, çünkü
var olan kurumlar oluşturduğumuz yapıya pek uygun
değil.
Başka bir girişim belki, « think tank » ya da danışmanlık bürosu şeklinde düşünülebilir ki Türkiye’ye
yönelik o tür kurumlar bildiğim kadar Fransa’da var
olmamaktadır.
Se Comprendre/Anlaşmak
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
L’IMPORTANCE DES RELATIONS COMMERCIALES
ET économiques ENTRE LA TURQUIE ET L’IRAK
TÜRKİYE-IRAK TİCARİ VE EKONOMİK
İLİŞKİLERİNİN ÖNEMİ
Şerif Ercüment AKSOY
Şerif Ercüment AKSOY
L’embargo des Nations-Unies à la suite de la première guerre
du Golfe en 1991 a très fortement contribué à la faiblesse
de l’économie irakienne et a nui aux relations commerciales entre les pays de la région. Même si les relations commerciales entre la Turquie et l’Irak ont souffert également de
cette situation, que ce soit avant la première guerre du Golfe
ou pendant la période de l’embargo, la Turquie a toujours
conservé sa place parmi les premiers partenaires commerciaux de l’Irak.
1991 yılındaki 1. Körfez Savaşını takiben Birleşmiş
Milletler ambargosu Irak ekonomisinin zayıflamasına
ve bölge ülkeleri ile arasındaki ticari ilişkilerin olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. Türkiye’yle Irak
arasındaki ticaret de bu olumsuz durumdan payını
almakla birlikte gerek 1. Körfez Savaşı öncesi dönemde gerekse Irak’a uygulanan ambargo döneminde
Türkiye, Irak’ın ticari ortakları arasında ilk sıralarda
bulunan yerini her zaman korumuştur.
Les sociétés turques, qui jouent un grand rôle dans les projets de constructions d’infrastructures entamés dans le cadre du programme de reconstruction mis en place après la
deuxième opération américaine en 2003, ont pris en charge
des travaux estimés à 1,5 milliards de dollars en 2005, et
à 231,9 millions de dollars entre les mois de janvier et novembre 2006. Les données officielles font état d’un montant
total de 2,7 milliards de dollars de travaux que les sociétés
turques auraient pris en charge dans la période suivant la fin
des hostilités. En réalité, et en prenant en compte les travaux
qui n’ont pas été enregistrés officiellement, ce montant se
rapprocherait plutôt des 3,9 milliards de dollars.
ABD’nin 2003 yılında Irak’a yönelik ikinci harekâtı
sonrası ülkede başlatılan yeniden yapılanma programı çerçevesinde özellikle inşaat ve altyapı alanlarında gerçekleştirilen projelerde büyük bir rol oynayan
Türk firmaları, 2005 yılında 1,5 milyar dolar, 2006 yılı
Ocak-Kasım döneminde ise 231,9 milyon dolarlık iş
üstlenmiştir. Resmi veriler, savaş sonrası dönemde
Türk inşaat firmalarının Irak’ta üstlendikleri iş miktarının toplam 2,7 milyar dolar olduğunu gösterse
de kayıt yaptırmayan firmaların üstlendikleri işler de
dikkate alındığında bu rakamın 3,9 milyar dolar civarında olduğu tahmin edilmektedir.
La construction de l’ambassade des Etats-Unis est estimée
à 350 millions de dollars, la construction de l’Université de
Süleymaniye est estimée à 259 millions de dollars. Entre
autres exemples de projets réalisés par des firmes turques,
dans la période suivant les conflits, nous pouvons citer : la
voie express irakienne Diwaniya-Nasiriya-Samawa (161 millions de dollars), la construction de l’Aéroport International
d’Erbil (160 millions de dollars), la construction du camp militaire de l’US Army Corps North Sector (75 millions de dollars),
la construction de 560 logements (57,7 millions de dollars),
la réhabilitation d’un tronçon de 60 m de l’avenue Erbil (52
millions de dollars), la construction du réseau de distribution
d’eau pour 42 villages rattachés à la mairie d’Erbil (50 millions de dollars), la construction de logements (45 millions
de dollars), la construction de 1008 logements collectifs (42
millions de dollars).
350 milyon dolar değerindeki ABD Büyükelçiliği inşaatı, 259 milyon dolar değerindeki Süleymaniye
Üniversitesi inşaatı, 161 milyon dolarlık DiwaniyaNasiriya-Samawa-Irak ekspres yolu, 160 milyon dolar
değerindeki Erbil uluslararası havaalanı inşaatı, 75
milyon dolar değerindeki US Army Corps North Sector
askeri kamp inşası, 57,7 milyon dolar değerindeki
560 haneli konut inşaatı, 52 milyon dolar değerindeki Erbil 1–60 mt cadde bölümü rehabilitasyonu, 50
milyon dolar değerindeki Erbil Belediyesi’ne bağlı 42
köy su şebekesi inşaatı, 45 milyon dolar değerindeki
konut inşaatı ile 42 milyon dolar değerindeki 1008
haneli toplu konut inşaatı Türk firmalarının savaş
sonrasında üstlendikleri önemli projeler arasında yer
almaktadır.
En 2005, les exportations à destination de l’Irak ont augmenté de 48% par rapport à l’année précédente, et sont passées
de 1,8 milliards de dollars à 2,7 milliards de dollars, alors
que les importations ont subi une baisse de 1,9%, atteignant
458.6 millions de dollars. En outre, en 2005, la Turquie a préservé son premier rang, totalisant 23,2% des importations
effectuées par l’Irak, contre 23% pour la Syrie, 11,6% pour
l’Amérique et 5,1% pour la Jordanie. Cependant, en ce qui
concerne la période de janvier à septembre 2006, les exportations ont baissé de 6,1% et les importations chuté de 23,4%
par rapport à la même période de l’année précédente.
Avec la levée de l’embargo des Nations Unies, la construction et les infrastructures constituent deux principaux be-
2005 yılında Irak’a ihracat bir önceki yıla göre %48
artarak 1,8 milyar dolardan 2,7 milyar dolara yükselirken, ithalat %1,9 oranında azalarak 458,6 milyon
dolar olarak gerçekleşmiştir. Bununla birlikte Türkiye
2005 yılında %23,2’lik bir payla Irak ithalatı içerisinde ilk sırada yer almaya devam ederken bunu %23
ile Suriye, %11,6 ile Amerika ve %5,1 ile Ürdün takip
etmiştir. 2006 yılı Ocak-Eylül döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre ihracatımız %6,1 oranında
azalırken, ithalatımız da aynı dönemlerde %23,4 oranında düşüş kaydetmiştir.
BM ambargosunun kaldırılmasıyla birlikte Irak’ın ithalat ihtiyacı arasında inşaat ve altyapı yatırımları ilk sıralarda yer almıştır. 2006 yılında en çok ihracat yap-
11
soins d’importation pour l’Irak, qui se place au dixième rang
des pays vers lesquels la Turquie exporte le plus. Parmi les
produits concernés : les carburants minéraux, les machines
électriques, les produits de moulin, le sel, le ciment, le fer et
l’acier, les chaudrons, les machines, les biens en fer et en
acier, les meubles, les automobiles, et les plastiques se trouvent en tête de liste. Les sociétés turques ont déjà effectué
des investissements industriels en Irak. Il apparaît que les
investissements vont continuer à augmenter notamment en
ce qui concerne les matériaux de construction et le secteur
de l’alimentaire.
Dans la période où l’embargo était imposé à l’Irak, la Turquie
a subi des pertes importantes, dues notamment à l’arrêt des
activités liées au commerce des produits dérivés du pétrole
transitant par la Turquie et à l’arrêt des activités commerciales frontalières, qui représentaient une part importante des
relations économiques entre les deux pays. La levée de l’embargo a permis, en 2005, d’importer en Irak, via la Turquie,
2.220 milles tonnes de carburants (essence, kérosène,
diesel) pour une valeur totale de 1,8 milliards de dollars.
De même, près de 735 500 tonnes de LPG ont été importés pour une valeur de 426 millions de dollars. D’après les
estimations, le commerce frontalier avec l’Irak a atteint, en
2005, 3 à 5 milliards de dollars et le fret 1,2 milliards de
dollars.
Les données de 2005 et 2006 montrent l’importance de
l’Irak pour l’économie turque. Le secteur privé turc, conscient
de la nécessité d’assurer la prospérité et d’améliorer les
conditions de vie du peuple irakien, qui subit à nouveau un
processus de reconstruction, fera tout son possible pour que
les relations commerciales entre les deux pays se développent et que ce potentiel commercial atteigne son niveau le
plus élevé.
Même si les obstacles que rencontrent les sociétés turques en Irak, particulièrement le problème de la sécurité,
influent négativement sur les relations commerciales entre
les deux pays, si l’on prend en considération l’importance
de la Turquie dans la région et sa part dans l’économie irakienne, il est probable que les relations commerciales et
économiques entre les deux voisins s’intensifient.
12
tığımız ülkeler arasında 10. sırada yer alan Irak’a
ihraç ettiğimiz ürünler arasında mineral yakıtlar,
elektrikli makineler, değirmen ürünleri, tuz, kükürt,
çimento, demir-çelik, kazanlar, makineler, demir çelik
eşya, mobilyalar, otomotiv ve yan sanayi, plastikler ilk
sıralarda yer almıştır. Türk firmalarının Irak’ta sınaî yatırımları da başlamış olup önümüzdeki dönemde gıda
ve inşaat malzemeleri başta olmak üzere söz konusu
yatırımların artacağı tahmin edilmektedir.
Irak’a uygulanan ambargo döneminde özellikle boru
hattından elde edilen transit akaryakıt gelirinin durması ve iki ülke ticareti içinde önemli bir payı olan
sınır ticaretinin büyük ölçüde kesilmesi Türkiye için
önemli kayıplar doğurmuştur. Ambargonun kalkmasıyla birlikte 2005 yılında Türkiye üzerinden Irak’a
1,8 milyar dolar değerinde 2.220 bin ton akaryakıt
(benzin, kerosen, motorin) ve 426 milyon dolar değerinde 735,5 bin ton LPG transit olarak ihraç edilmiştir.
Yine ambargonun kalkmasıyla birlikte tahminlere göre
Irak ile 2005 yılındaki sınır ticareti, 3–5 milyar dolara
ulaşırken, navlun geliri de 1,2 milyar dolar olmuştur.
2005 ve 2006 yılı verileri Irak’ın Türkiye ekonomisi
için önemini açıkça ortaya koymaktadır. Yeniden yapılanma sürecinde olan Irak halkının refahının sağlanması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi gereğinin de
bilincinde olan Türk özel sektörü, iki ülke arasındaki
ilişkilerin daha da geliştirilmesi ve ticaret potansiyelinin en üst düzeyde kullanılması yönünde atılacak
adımları desteklemektedir. Güvenlik sorunu başta
olmak üzere Türk firmalarının Irak’ta karşılaştığı
engeller iki ülke arasındaki ticari ilişkileri olumsuz
etkilese de, Türkiye’nin bölgedeki önemi ve Irak
ekonomisindeki payı göz önünde bulundurulduğunda bu iki komşu ülke arasındaki ticari ve ekonomik
ilişkilerin artarak devam etmesi beklenmektedir.
Se Comprendre/Anlaşmak
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
UN NOUVEL ORDRE OU BIEN UN PARTAGE DANS LE
CADRE D’UN NOUVEL ORDRE ?
YENİ DÜZEN Mİ? DÜZEN İÇİNDE PAYLAŞIM
MI?
Mesut TAŞTEKİN
Mesut Taştekin
A la fin de la Deuxième Guerre mondiale, et dans le cadre de
l’équilibre créé par les Nations-Unies, nouvellement fondées,
les anciennes puissances coloniales européennes, comme
l’Angleterre et la France, ont laissé place à la nouvelle superpuissance de l’époque, les Etats-Unis. En regardant cette
période avec un peu de recul, la Guerre Froide apparaît également comme un processus au cours duquel les Etats-Unis ont
développé leur influence sur une grande partie du monde. La
chute du système soviétique en 1990 a été célébrée à l’époque par quelques intellectuels américains comme la victoire
du libéralisme ou ‘la fin de l’histoire’ ou encore le ‘nouvel ordre mondial’. En fait, le ‘nouvel ordre mondial’ n’est ni plus
ni moins que l’équilibre créé à partir de 1945 qui continue
d’exister actuellement et que certains cherchent encore à
défendre.
İkinci Dünya Savaşı sona erdikten sonra, kurulan
Birleşmiş Milletler düzeni içinde, Avrupalı sömürge
imparatorlukları olan İngiltere, Fransa gibi ülkeler,
dünya üzerindeki sömürge bölgelerindeki yerlerini ve
geride bıraktıkları sorunlarını, yeni dönemin/modern
zamanların büyük gücü Amerika Birleşik Devletleri’ne
bıraktılar. Aslında Soğuk Savaş dönemi de, A.B.D.’nin
dünya üzerinde devraldığı bölgelere yerleşim sürecinin bir parçası oldu; bugün tarihe dönüp bakıldığında
anlaşılan… Sovyet sisteminin 1990’da çökmesiyle,
başlayan süreci bazı Amerikalı entelektüeller, Tarihin
Sonu veya Liberalizmin zaferi olarak adlandırdılar;
bu zafere Yeni Dünya Düzeni de dediler. Ama zaten
1945’ten beri devam ede gelen düzenin de adı Yeni
Dünya Düzeniydi ve bu düzen halen geçerliydi; bugün de geçerliliğini korumakta.
Dans le Moyen-Orient contemporain, l’intervention des EtatsUnis en Irak ne constitue rien d’autre qu’une tentative de
continuation de cet équilibre mondial. Les Etats-Unis cherchent de ce fait à protéger leur position de leadership sur la
scène internationale. Les ressources pétrolières de la péninsule arabique sont ainsi quasiment sous le contrôle des EtatsUnis. Dans la période suivant la chute de l’Union Soviétique,
les républiques d’Asie Centrale elles-mêmes, adoptant des
mentalités autoritaires et qui, tout en gagnant leur indépendance, ont transféré leurs gouvernements aux anciens membres du KGB ou du politburo, sont devenues l’objet d’une
compétition intense entre les Etats-Unis tentant de conserver
leur position de puissance mondiale, la Russie à la reconquête de son statut de puissance impériale et la Chine cherchant
à se rapprocher des ressources énergétiques.
La Turquie, se trouvant au cœur de régions stratégiques
dans l’histoire du monde et étant elle-même un Etat capable
d’influencer et d’orienter ces espaces, est dans une position
à deux facettes : d’un côté, elle protège cette position qui fait
d’elle un partenaire incontournable pour les grandes puissances d’un autre côté, elle porte avec elle la ‘peur du Turc’,
qui trouve ses origines dans les profondeurs de l’Histoire. En
dépit de cela, la Turquie accorde une grande importance à
la position influente dont elle jouit dans la région et qui lui
permet d’intervenir dans les relations qui régissent l’équilibre
entre l’Union Européenne, la Russie et les Etats-Unis.
La dépendance vis-à-vis des ressources énergétiques pétrolières, qui a été un élément moteur du processus donnant
naissance au nouvel ordre mondial en 1945, continue d’être
un moteur et de ce fait assure la préservation de cet équilibre. Tout comme l’Irak revêt une importance capitale pour
la sécurité et la stabilité de la péninsule arabique, le rôle de
pays comme l’Azerbaïdjan, l’Iran, la Géorgie, du Moyen-Orient
ou du Caucase est primordial. La Turquie joue actuellement
le rôle important de corridor énergétique entre l’Asie
Centrale et le Caucase, riches en ressources énergétiques
Bugün Orta Doğu’da Amerika’nın Irak’ta verdiği mücadele de aslında bu düzeni kendi çıkarları doğrultusunda devam ettirme mücadelesinden farklı bir gerçek
de değildir. Yeni Dünya düzeninin “önderi”, önderliğini korumakta hala ısrarlı. Bugün Arap yarımadasının
sahip olduğu enerji kaynakları ABD’nin kontrolünde.
Sovyet sonrası dönemde bağımsızlıklarını kazanıp yönetimlerini eski KGB ajanlarına veya politbüro üyelerine teslim ederek demokrasi adına, otoriter zihniyetlere teslim olan Orta Asya cumhuriyetleri de, küresel
güç olma çabası güden A.B.D. ile eski emperyal gücünü tesis etme çabası içindeki Rusya ve enerji kaynaklarına daha yakın olma girişimi kollayan Çin arasında
ciddi bir rekabete de yol açmakta.
Dünya tarihini şekillendiren bölgelerin ortasında yer
alan ve bölgeleri ciddi şekilde şekillendiren ve yönetebilen güçlü bir devletin yerini alan Türkiye ise, küresel
güçler için hala vazgeçilemezliğini korumakta ve
üzerinde tarihin derinliklerinden gelen “Türk” korkusunu da, ne kadar dile getirilmese de, taşımakta. Ve bugün Türkiye, Avrupalı devletlerin oluşturduğu
Avrupa Birliği ile Rusya ve ABD üçgeninde, dünyanın
şekillenmesinde hala etki sahibi bir güç olarak bölgesel politikalarda önemini korumayı sürdürmekte.
Aslında 1945’te kurulan Yeni Dünya düzenine yol
açan süreci nasıl yeni enerji kaynağı petrol ile başladıysa, bugün de bu düzenin devamı veya yeni düzenin
oluşum safhası yine petrole ve enerji kaynaklarına
bağlı. Irak’ın Arap yarımadasının güvenliği ve istikrarı için taşıdığı önem ile Azerbaycan, İran ve Gürcistan
gibi Orta Doğu ve Kafkas ülkelerinin de rolü bu bakımdan çok önemlidir. Bugün Türkiye, Orta Asya ve
Kafkasya enerji kaynaklarının Batı’ya aktarılmasında önemli bir koridor görevi üstlenmiştir. BaküTiflis-Ceyhan Petrol boru hattı bu bakımdan önemlidir.
13
et les pays occidentaux. L’oléoduc Bakou-Tbilissi-Ceyhan en
est l’illustration. La Mer Caspienne, en raison de ses réserves
en gaz naturel et en pétrole, est une région de tout premier
intérêt pour les acteurs internationaux.
En résumé, le pétrole et le gaz naturel sont encore les causes principales des conflits internationaux, compte tenu du
rôle important que continuent de jouer ces ressources dans
la vie économique et industrielle. Des régions comme le
Moyen-Orient, le Caucase ou l’Asie Centrale, où les conflits
ne manquent pas, sont plus souvent victimes de luttes pour
le contrôle des ressources énergétiques et pour l’établissement d’un hégémon que pour des raisons ethniques ou
religieuses.
Pour les pays développés comme les Etats-Unis, qui ont la
capacité de produire de nouvelles sources d’énergie, les
carburants fossiles, qui constituent un facteur de puissance
mondiale sont de toute première importance pour préserver
leur hégémonie. De même, il apparaît que la paix et la stabilité internationales dépendent de la présence ou non d’une
puissance capable de contrôler ces ressources. Les conflits
entre des pays comme la Turquie, l’Iran, la Russie, les EtatsUnis, et incluant également les pays du Moyen-Orient et du
Caucase, sont les témoins de cette dynamique. Il semble
clair que ces tensions ont donné naissance à de nouveaux
rapprochements.
Cependant, la région sur laquelle les conflits concernant
les ressources énergétiques du Moyen-Orient, du Caucase
et d’Asie Centrale ont une influence plus immédiate est
probablement l’Union Européenne. L’obstacle le plus important pour l’Union Européenne restera cependant les réserves
sur l’adhésion de la Turquie que les deux Etats fondateurs, la
France et l’Allemagne, qui bénéficient d’une influence déterminante, ont posées avec d’autres pays. L’importance de ces
interactions et de la question énergétique est illustrée par la
position de la France qui lors de l’intervention américaine en
Irak y a perdu une partie de son influence, et qui alors, avec
l’aide de l’Arménie, a tourné son regard vers le Caucase.
Dans les cinquante années à venir, il est probable que l’Histoire mondiale soit écrite dans cette région encore une fois en
raison de la question des ressources énergétiques. Si l’Union
Européenne continue d’exister sous sa forme actuelle, ce
processus sera plus avantageux pour elle. En effet, dans cet
équilibre, l’Union Européenne pourra s’affirmer, en partenariat avec la Turquie. L’existence de l’Union Européenne
dépend de sa capacité à prendre des décisions stratégiques,
tout en se préservant des moyens coloniaux, peu recommandables, employés au XIX ème siècle. Dans cet équilibre régional, la sécurité et la stabilité dépendent d’une entente entre
les puissances actives dans la région. Il y a à ce titre un point
que les pays fondateurs de l’Union Européenne, comme la
France et l’Allemagne, tout comme les autres Etats membres,
doivent comprendre : la stabilité de l’Europe ne se joue pas
au sein de l’Union Européenne mais à l’extérieur. Ce processus de stabilisation pourra se faire sur la base non pas de
dissensions mais d’un partenariat [avec la Turquie].
Il arrive que le cours de l’Histoire puisse être changé par des
leaders puissants, mais en tous cas jamais par des leaders
qui se
14
Hazar denizi sahip olduğu petrol ve doğal gaz rezervleri nedeniyle, küresel aktörlerin önem verdiği bir bölge durumundadır.
Kısaca petrol ve doğal gaz hala ekonominin, sanayinin sosyal hayatın sürekliliği için hala birincil önemde
enerji kaynağı olduğu için, uluslararası politikanın en
önemli çatışma sebebidir. Bu nedenle de, Orta Doğu,
Kafkaslar ve Orta Asya gibi kavgaların, çatışmaların
eksik olmadığı bölgelerde, çatışmaların sebeplerini
farklı renkler ve inançlar yerine enerji kaynakları ve
hegemon olabilme yarışında aramak daha makul
görünmektedir.
ABD gibi yeni enerji kaynakları üretebilme yeteneği gelişmiş ülkeler için, fosil enerji yakıtları ancak küresel
bir güç olarak, hegemonik yapısını kurma ve sürdürme
amacı için önemli olduğu gibi, uluslararası barış ve istikrarın korunması da, enerji kaynakları üzerindeki üstün güç olmaya bağlı görünmektedir/gösterilmektedir.
Ancak Orta Doğu ve Kafkaslarda ABD, Rusya, İran ve
Türkiye gibi ülkeler arasında ciddi çıkar çatışmalarının
yaşandığı da aşikârdır. Bu çatışmaların yeni yakınlaşmalar doğurduğu da bir gerçektir.
Ne var ki, Orta Doğu ve Kafkaslar ile Orta Asya enerji kaynakları konusunda, kendi içinde çıkar çatışmalarının yoğun yaşandığı tek bölge belki de Avrupa
Birliğidir. Bir A.B.D. projesi olan AB’nin, kurucuları
olan Fransa ve Almanya’nın elinde, Avrupa bölgesi
içinde sıkışıp kalması ve her iki ülkenin de öncülük ettikleri diğer ülkelerle birlikte, Türkiye’nin AB üyeliği konusunda ciddi rezervler koymaları AB’nin önündeki en
ciddi engel olarak durmaktadır. Bu noktada örneğin,
Fransa’nın Irak üzerindeki etkinliğini Amerikan müdahalesi ile kaybetmesinden sonra gözlerini Kafkaslara
Ermeniler aracılığıyla yöneltmesi, aslında enerji konularındaki telaşı da göstermektedir.
Dünya tarihinin gelecek elli yıldaki tarihi muhtemelen
yine enerji kaynakları için bu coğrafyada şekillenecektir. Mevcut şartlarda elbette AB varlığını sürdürebilirse,
bu süreç daha kolay olacaktır. Ancak bu denklemde
ise AB yerini ancak Türkiye’yle birlikte yer alabilecek gibi görünmektedir. AB’nin ise varlığı 19. yüzyıl
kötü emperyal araçlardan kurtularak, stratejik karar
alabilme yeteneklerine bağlıdır. Bölgesel denklemde,
güvenliğin sağlanması ve istikrarın korunması ancak
etkin güçlerin uzlaşmasına bağlıdır. Başta AB’nin kurucuları olan Fransa ve Almanya olmak üzere diğer
AB ülkelerinin anlamaları gereken bir nokta vardır:
Avrupa bölgesinin istikrarı AB içinde değil, AB dışında aranmalıdır. Bu da çatışma ile değil işbirliği ile
gelişecek bir süreçtir. Bazen tarih güçlü liderlerle dönüştürülebilir; “tarihe” dönen liderlerle ise “asla”…..
Se Comprendre/Anlaşmak
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
LE SECTEUR DE LA Sécurité Privée EN TURQUIE
TÜRKİYE DE ÖZEL GÜVENLİK SEKTÖRÜ
Kadir ÇALIŞ
KADİR ÇALIŞ
Le secteur de la sécurité privée en Turquie, qui s’est développé afin de résoudre la question de la protection des barrages
dans les années 1970, a pris une grande importance après
l’attentat effectué contre Özdemir Sabancý au 25ème étage
du Sabancý Center, le 9 janvier 1996. La question de la sécurité privée a bien sûr acquis une dimension internationale
après les attaques du 11 septembre contre les Etats-Unis.
Türkiye de 1970’ li yıllarda barajların korunması düşüncesinden yola çıkarak başlayan Özel Güvenlik
istihdamı çalışmaları 9 Ocak 1996 yılında Sabancı
Center ın 25. katında Özdemir Sabancıya düzenlenen suikast ın ardından ivme kazanmış ve Amerika
Birleşik devletlerin de meydana gelen 11 Eylül saldırıları ile de küresel bir boyuta taşınmıştır.
Le Code de Sécurité Privée, introduit avec la loi N°2495 sur
la protection des organisations et des établissements publics, entrée en vigueur en 1981, n’a pas été suffisant pour
faire face à la nature changeante des besoins. Elle a alors
été remplacée par la loi N°5188, adoptée par la Grande
Assemblée de Turquie, le 10 juin 2004. Cette loi, entrée en
vigueur le 01 janvier 2006, a été accompagnée à cette occasion d’un dispositif d’application des peines administratives
et judiciaires.
1981 yılında çıkarılan 2495 sayılı Bazı Kamu Kurum
ve Kuruluşlarının Korunması hakkındaki kanun ile
hayatımıza giren Özel Güvenlik Yasası geçen zaman
ve değişen ihtiyaçlar karşısında yeterli olmamış ve
10.06.2004 tarihinde T.B.M.M De kabul edilen 5188
sayılı yasa ya yerini bırakmıştır. 5188 sayılı yasa
01.01.2006 tarihinde Adli ve İdari cezaların uygulamaya girmesiyle beraber tam anlamıyla yürürlüğe
girdi.
En Turquie, les établissements publics, les fondations, les
sociétés, les lieux de travail, les installations industrielles ne
se contentent plus désormais que de la sécurité offerte par
l’Etat : ils mettent en place généralement des unités de sécurité privée ou bien se fournissent ces services auprès de
prestataires extérieurs. Suite à une conjoncture de plus en
plus favorable et à l’établissement d’une base juridique claire grâce à la loi 5188, 1 160 sociétés de sécurité privée ont
été fondées, dont 420 écoles et 740 sociétés de sécurité.
Türkiye de günümüz itibarıyla, kurumlar, kuruluşlar,
şirketler, iş merkezleri, tesisler artık devletin sağladığı
genel güvenlik hizmetiyle yetinmiyor. Ya güvenliklerini
sağlamak amacıyla kendi bünyelerinde Özel Güvenlik
Birimleri oluşturuyor, ya da dışarıdan Özel Güvenlik
Hizmeti satın alıyorlar. Yani konjonktürün bu doğrultu
da olması ve 5188 sayılı kanun ile sektörün yeraltından çıkıp yasal bir zemine taşınması sonucunda
sektörde 420 okul, 740 güvenlik şirketi olmak üzere 1 160 adet Özel Güvenlik Firması kuruldu.
Le nombre de personnels travaillant dans le secteur, était
d’environ 200 000 personnes en 2006. Ce chiffre devrait
passer à 300 000 à la fin 2007, et à 500 000 à la fin 2009.
Si l’on considère que le nombre de policiers en Turquie avoisine les 180 000, il semble alors que le secteur de la sécurité
privée finisse par constituer un 3ème pouvoir, auprès de la
gendarmerie et la police, en occupant les espaces délaissés
par celles-ci. Les bureaucrates, qui ont accepté de nous parler ainsi que, les parlementaires et les experts, déclarent que
la protection des affaires intérieures, des établissements publics, du Parlement, des bâtiments militaires, des écoles, des
oléoducs et des douanes va être transférée dans un futur
proche au secteur de la sécurité privée. Des travaux concrets,
qui confirment cette thèse, sont actuellement en cours. Par
exemple, le secteur de la sécurité privée a fait son apparition
dans les écoles, attachées au Ministère de l’Intérieur, dans
les établissements appartenant aux Préfectures de Police et
dans les musées.
La part de marché du secteur la sécurité privée, en ce qui
concerne uniquement l’emploi des personnels spécialisés,
se chiffre à 2,5 milliards d’euros par an. A ce chiffre il faudra
ajouter également les secteurs annexes, comme la sécurité
incendie, la sécurité électronique, les producteurs d’armes,
les fabricants de vêtements de sécurité et les concepteurs
de systèmes d’alarmes.
Parmi les sociétés de sécurité les plus importantes en
Sektörde çalışan eleman sayısı tam tespit edilememekle birlikte 2006 yılı itibarıyla 200 000 kişi.
Günümüz itibarıyla ülkede görev yapan polis sayısına denk gelen özel güvenlikçi sayısının 2007 yılı
sonuna kadar 300.000’i, 2009 yılı sonuna kadar
da 500.000’i bulacağı tahmin ediliyor. Türkiye de
halen Polis sayısının 180 000 civarında olduğu düşünülerek “Polis Gücüne Alternatif Bir Özel Güvenlik
Gücü” n den bahsedilmekte ve Polisi kendi alanına
çekip boşalan sahalara Özel Güvenlik Güçlerini yerleştirip Jandarma ve polisten sonra 3. bir güç olarak
Özel Güvenliği monte etmenin planları yapılmaktadır.
Konuyla bağlantılı olarak görüştüğümüz bürokratlar,
parlamenterler ve uzmanlar çok yakında Emniyetin,
İçişlerinin, Kamu Kurumları’nın, Meclisin, Askerlik
Şubelerinin, Okulların, Petrol Boru Hatlarının, hatta
Sınır Güvenliğinin bile Özel Güvenlik Şirketleri ne devredileceğini beyan etmektedirler. Bu beyanları teyit
edici bir takım çalışmalar da somut olarak görülmektedir. Örneğin Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda, Umumhanelerde, Emniyete bağlı bazı binalarda,
Müzelerde Özel Güvenliğe devir başladı.
Özel Güvenliğin Personelli bölümünde yıllık 2,5
milyar Euro’luk Pazar payı hesap ediliyor. Ancak,
olayın birde yan sektörler bölümü var. Yani Yangın
Güvenlikçiler, Elektronik Güvenlikçiler, Silah Üreticileri,
15
Turquie se trouvent les noms suivants : Tepe, Grup 4, Oyak,
Euroserve, Dak, Ege, Securyverdi, Kötter, Protectas, Etkin,
Alternatif, Mis, Bilsa, Albatros. Le secteur attire à présent
de nombreux étrangers qui veulent investir en Turquie. Par
exemple, Securitas a acheté 51% de la société Dak. La société ASE basée en Allemagne a établi une collaboration avec
la société Denge. ISS, une firme d’importance mondiale, a
racheté entièrement la société Etkin. Preuve que les sociétés
de sécurité privée présentes dans plusieurs pays du monde,
sont à la recherche de partenaires en Turquie.
Bien que la loi n’aie été adoptée par l’Assemblée que depuis
deux ans, les acteurs du secteur de la sécurité privée en
Turquie, qui ont connu un développement supérieur à toute attente, ont réussi à s’intégrer complètement à la société civile.
Vers la fin 2006, environ 23 associations sectorielles avaient
été fondées. Suite au rassemblement de toutes ces associations a été constitué la TÖGF (Fédération de Sécurité Privée
de Turquie). Les sociétés les plus importantes de Turquie, se
sont unies et ont fondé l’Assemblée du Secteur de la Sécurité
Privée de Turquie, chapeautée par l’Union des Chambres et
des Bourses de Commerce de Turquie, la TOBB.
L’IMPORTANCE DE L’Année 2009
Il est probable que l’année 2009, en raison des développements auxquelles elle donnera naissance, soit une année
d’une grande importance. Il est possible de prévoir le scénario suivant :
Entre la promulgation de la loi N°5188 et l’année 2009, environ 300.000 personnes auront ont été diplômées d’école de
sécurité privée et il faudra ajouter 55 000 personnels de sécurité travaillant dans le secteur public, ayant pris un congé
de formation et qui devront recevoir une nouvelle formation
en 2009. Cette réactualisation de la formation étant une obligation légale, cet aspect sera très important pour les écoles
de sécurité. Le nombre d’étudiants en formation par école
devrait augmenter très fortement. En effet, les experts de
ce marché prévoient que sur les 300 écoles actuellement
en activité aujourd’hui seule une centaine sera encore en
fonctionnement en 2009.
En outre, le transfert de la gestion de la sécurité des espaces sportifs et des stades de forces de police vers les personnels de la sécurité privée aura eu lieu. En considérant
que lors d’un seul match de football entre Fenerbahçe et
Galatasaray, la police déploie plus de 5000 personnels de
sécurité, il est facile de se représenter le potentiel de ce marché. Actuellement, il ne se trouve pas en Turquie une société de sécurité capable de déployer 5000 personnels de
sécurité. Soit les sociétés étrangères devront participer, soit
les grandes sociétés turques devront établir un consensus et
se réunir. De ce point de vue, la structuration de ce secteur,
par le biais du renforcement des structures associatives ou
celui des partenariats entre sociétés, est d’une importance
capitale.
Le transfert des unités de sécurité appartenant aux acteurs
du public vers les sociétés privées sera partiellement réalisé en 2009. Il est également possible que toutes ces unités
de sécurité publiques soient privatisées complètement. Sur
l’exemple d’ERDEMIR, qui est désormais une société privée,
la société DDY devrait être aussi prochainement privatisée.
Les exemples sont nombreux.
L’année 2009 sera une année clé pour différencier les so-
16
Güvenlikçi Elbisesi ve malzemesi üretenler, Alarmcılar
da bu rakama ilave edilmeli.
Türkiye de faaliyet gösteren en önemli güvenlik şirketlerinden bahsetmek gerekirse bunlar; Tepe, Grup
4, Oyak, Euroserve, Dak, Ege, Securyverdi, Kötter,
Protectas, Etkin, Alternatif, Mis, Bilsa, Albatros
gibi önemli firmalar. Bunlara ilaveten Türkiye’ye
yatırım yapmayı düşünen önemli yabancılar var
Örneğin; Securitas, Dak güvenliğin %51’ini satın aldı.
Merkezi Almanya ada bulunan ASE Denge güvenlikle işbirliği yapıyor, yine dünyanın en önemli güvenlik
firmalarından olan ISS Etkin güvenliği tamamen satın aldı. Dünyanın bir çok ülkesinde faaliyet gösteren
çok önemli güvenlik şirketlerinin birer birer Türkiye de
partner arayışı içinde oldukları da bilinen bir gerçek
Yasa meclisten geçeli henüz 2 yıl olmasına rağmen
Türkiye de özel güvenlik sektörünün aktörleri beklenilenin çok üzerinde bir performans göstererek sivil
toplum oluşumunu ciddi anlamda tamamladılar.
2006 yılı sonuna yaklaşırken 23 adet dernek kuruldu. Bu derneklerin birleşmesiyle TÖGF (Türkiye Özel
Güvenlik Federasyonu) oluşturuldu. Yine Türkiye’nin
en önemli şirketleri bir araya gelerek Türkiye Odalar
ve Borsalar Birliği çatısı altında TOBB Türkiye Özel
Güvenlik Sektörü Meclisini oluşturdular.
2009 YILININ ÖNEMİ
2009 yılı bir takım net gelişmelere gebe olduğu için
çok önemli. 2009 yılındaki muhtemel gelişmeler
şöyle;
Yasanın çıkış tarihinden bu güne kadar Özel Güvenlik
Okullarından eğitim alıp sınavlara girerek başarılı olmuş yaklaşık 300.000 güvenlik elemanı ve bunlara
ilaveten 2009 a kadar eğitimden muaf tutulan, kamu
kurumlarında çalışan 55.000 güvenlik elemanı 2009
yılında yenileme eğitimi alacaklar. Kanuni bir zorunluluk olan bu yenileme eğitimi 2009 yılında Özel
Güvenlik okulları için ciddi bir hareketlenmeye sebep
olacak. Muhtemelen 2009 yılı geldiğinde günümüz
itibariyle 300 olan okul sayısı 100 civarında bir rakama ineceğinden (Sektörün öngörüsü) okul başına
düşen öğrenci miktarında ciddi artış olacaktır.
Stadyum ve spor alanlarının genel kolluk güçlerinden Özel Güvenlik güçlerine devredilmesi yine 2009
yılında gerçekleşecek. Bir Fenerbahçe, Galatasaray
maçında 5.000 adet Çevik Kuvvet Polisi nin görev
aldığı düşünülürse pastanın büyüklüğü anlaşılabilir.
Şu an hali hazırda 5.000 güvenlik elemanını tek
başına temin edebilecek herhangi bir güvenlik şirketi Türkiye sınırları dahilinde yok. Bu konunun halli
için ya yabancı güvenlik şirketleri devreye girecek, ya
Türkiye de ki büyük güvenlik şirketleri bir araya gelip
uzlaşma sağlayacak, ya da güvenlik sektöründe faaliyet gösteren dernekler bu işi alıp üyeleri arasında pay
edecekler. Bu bakımdan dernekleşme veya mevcut
kardeş güvenlik şirketleri arasında birliktelik sağlamak önemli.
Kamu kurumlarının bünyesinde bulunan Özel
Güvenlik birimlerinin özele devri büyük bir ihtimalle 2009 a kadar önemli oranda gerçekleşir ya da
bir çok kurum tamamen özelleşir düşüncesi hakim.
ciétés avec une véritable capacité et celles trop faibles
pour résister dans un secteur où les appels d’offre vont
continuer jusqu’en 2009. Ce contexte pourra signifier la fermeture pour beaucoup de petites sociétés, qui risquent de se
retrouver exclues de la course.
Il est probable que d’ici l’année 2009, la police fasse le tri entre ses fonctions les plus primordiales et les autres, et qu’elle
transfère ces dernières aux sociétés de sécurité privée.
QUELQUES Développements DANS LE SECTEUR :
LA VIOLENCE ET LE SPORT : en application de la loi sur la
violence et le sport, la sécurité des stades devait être normalement transférée en mars 2005 aux sociétés de sécurité
privée. Cependant, compte tenu de l’absence de préparation
du secteur et de l’opposition de présidents de clubs comme
Ýlhan Cavcav et Serdar Bilgili, ce transfert a été repoussé à
2009.
LES Musées : Suite à un vol commis dans le Palais de
TopKapý le 26 Juin 2005, le Ministère de la Culture a cédé la
protection des musées aux sociétés de sécurité privée. Sur
une base contractuelle, les grands musées d’Istanbul ont
confié leur sécurité aux sociétés TR-VIP et ÞARK.
LES écoles : La police et l’Education Nationale, en quête
d’une solution pour endiguer la violence dans les écoles, ainsi que la présence des bandes et des dealers, ont privilégié la
solution de la sécurité privée. Cela est dû en partie à l’entreprise du député de Diyarbakýr, M. Ýrfan Rýza Yazýcýoðlu, du
Parti AKP. Avec un ordre daté de Janvier 2006, les sociétés
de sécurité privée ont pris en charge la sécurité des écoles,
au moins au niveau local.
LES MAISONS CLOSES : Le financement de la sécurité de ce
genre d’endroits, peu recommandables par les fonds publics,
ainsi que le déploiement de forces de police ont fait l’objet de
vives critiques. Afin d’éviter des débats difficiles, l’AKP avait
toujours ajourné cette question. Cependant les travaux de
cession sur cette question ont pu débuter.
LA FORMATION DES UTILISATEURS D’ARMES à FEU AVEC
PERMIS : Selon les données les plus récentes, 598 000
pistolets et 4568 fusils de chasse sont en circulation. Le
Ministère de l’Intérieur a débuté des travaux en direction des
utilisateurs d’armes à feu. Selon ce plan, les postulants à un
permis de port d’arme devront suivre une formation de 30
heures dans les écoles de sécurité privée. De plus, l’obtention du permis de port d’armes sera rendue plus difficile.
Établissements ET FONDATIONS PUBLIQUES : Environ
55 000 de ses personnels travaillent dans le secteur de la
sécurité. Le coût par tête pour l’Etat est de 2 500 Nouvelles
TRL [soit environ 1300 €]. Les sociétés peuvent fournir la
même prestation mais pour 1 000 Nouvelles TRL [soit environ 530 €]. Pour cette raison, entre autres, ces établissements vont transférer ces activités au secteur privé d’ici
quelques années.
LES POINTS Stratégiques : Il semble clair qu’une influence
libérale soit à l’œuvre. La gestion de la sécurité de certaines
parties de l’Assemblée Nationale de Turquie, les bâtiments
militaires, les bâtiments de la police, les oléoducs, les bâtiments de la sécurité sociale seront probablement transférés à des acteurs privés. De nombreuses sociétés étrangères sont prêtes à saisir l’occasion et de ce fait établissent
de nombreux contacts avec les sociétés de sécurité privée
Örneğin; ERDEMİR özelleşti, bir süre sonra DDY nin yakın bir zamanda özelleştirilmesi söz konusu. Misaller
çoğaltılabilir.
Ticari anlamda ihale süreçlerinin 2009 a kadar
oturacağı sektörde güçlü ile güçsüzün ayrışacağı,
küçük firmaların eleneceği bir sürecin bitim tarihi
olabilecek.
Polisin 2009 yılına kadar asli vazifeleri dışındaki işlerden arınması ve bu görevlerin bir bölümünü Özel
Güvenliğe devretmesi muhtemel gelişmelerden
olacaktır.
SEKTÖRDE Kİ BAZI GELİŞMELER;
SPORDA ŞİDDET: Normalde, Sporda Şiddet Yasası ve
devamında stadyumların güvenliği 2005 Mart ayında Özel Güvenliğe devredilecekti ancak gerek Özel
Güvenlik şirketlerinin konuya hazır olamayışı, gerekse
İlhan Cavcav ve Serdar Bilgili gibi kulüp başkanlarının
da dayatmasıyla devir işi 2009 yılına ertelendi.
MÜZELER: 26 Haziran 2005 de Top kapı Sarayı’ nın
soyulması sonucu Kültür Bakanlığı Müzelerin korunma işini Özel Güvenlik şirketlerine devretti. Yapılan bir
anlaşma ile İstanbul’da ki önemli müzeler TR-VİP ve
ŞARK güvenlik e devredildi.
OKULLAR: Okullarda asayiş olaylarının artması, çetelerin ve uyuşturucu tacirlerinin okullar etrafında
yuvalanmasına çözüm arayışı içinde olan Emniyet
ve Milli Eğitim; AKP Diyarbakır Milletvekili İrfan Rıza
Yazıcıoğlunun da girişimiyle çözümü Özel Güvenlik de
buldu. Ocak – 2006 tarihli bir emir yazısıyla Okullarda
yerel olarak da olsa Özel Güvenlik dönemi başladı.
GENELEVLER: Bu tip kötü mekânların vatandaşın vergisiyle ve devletin görevlisi olan polis eliyle yapılması sürekli tenkit vesilesi oluyordu. AKP hükümeti de
kendi dönemlerinde bu konuya el atmanın bir takım
tartışmalara sebep olacağını düşünerek erteliyordu.
Ancak alınan bir kararla devir çalışmaları başladı.
RUHSATLI SİLAH KULLANICILARINA EĞİTİM: Son verilere göre Türkiye de 598.000 adet tabanca ve 4568
adet av tüfeği bulunuyor. Bu tip silah kullanıcılarına
yönelik olarak İç İşleri Bakanlığı bir çalışma başlattı.
Bu konu yakın zamanda yasalaştırılabilirse mevcut
silah kullanıcıları ve bundan sonra ruhsat alacak kişiler Özel Güvenlik Okullarından 30 saatlik bir eğitim
almadan ruhsat alamayacaklar ve ruhsat yenileyemeyecekler. Ayrıca taşıma ruhsatı almakta zorlaşıyorlar.
KAMU KURUM VE KURULUŞLARI: Kamu da yaklaşık 55.000 Özel Güvenlik elemanı çalışıyor. Bu elemanların her birinin devlete aylık maliyeti 2500 YTL
civarında, aynı işi Özel Güvenlik firmaları 1.000 YTL ye
yapıyor. Bu ve başka sebeplerden dolayı (bazı kurumların da özelleştiğini düşünürsek) önümüzdeki birkaç
yıl içinde bu kurumlarda güvenlik işlerini özele devredecekler diyebiliriz.
STRATEJİK NOKTALAR: Bu konuda tam bir
Liberalleşme öngörülüyor Türkiye Büyük Millet
Meclisinin belli noktaları, Askerlik Şubeleri, Emniyetin
merkez ve taşra binaları, Petrol Boru hatları, SSK
binaları, bir takım sınır bölgelerin vb. Özel Güvenliğe
devredilmesi düşünülüyor. Hatta bu konuda birçok
17
turques.
18
yabancı güvenlik firması da şimdiden kapıda hazır
bekliyor, beklemekle de kalmıyor el altından Türkiye’de
ki Güvenlik firmalarıyla ilişkiye geçiyorlar.
Se Comprendre/Anlaşmak
Serenus Conseil Turquie - La Lettre Stratégique Franco-Turque / Türk-Fransız Strateji Bülteni - Serenus Conseil Türkiye
UN REGARD SUR LES RELATIONS
ENTRE LA Grèce ET LA TURQUIE
DANS LA Période D’ATATÜRK
ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK - YUNAN
İLİŞKİLERİNE BİR BAKIŞ
Aydın ÖZGÖREN
Devletleri oluşturan temel unsur insan olduğu için,
devletlerarası ilişkilerde de insanın mayasında bulunan bazı özellikler ön plâna çıkar. Öyle ki devletlerarası ilişkilerde karşılıklı çıkarlar dengede olduğu sürece
ilişkiler yumuşama dönemine girmekte, çıkarlar çatıştığı noktada problemler ortaya çıkmakta, hatta eski
defterler sil baştan karıştırılmaya başlanmaktadır.
Comme la base des Etats reste l’être humain, les relations
entre Etats prennent parfois quelques traits qui les font ressembler à des relations interpersonnelles. N’est-il pas vrai
que lorsqu’une relation interétatique est profitable pour
chacun des deux parte-naires, cette relation entre dans une
période d’apaisement ? Dans le cas où les intérêts mutuels
entrent en contradiction, les problèmes prennent le devant
de la scène avec des conflits oubliés.
On ne peut nier la réalité de caractéristiques comportementales individuelles acquises et transmises en partie par voie
généti-que. De façon similaire, les caractéristiques comportementales des nations, elles-mêmes composées d’individus,
peuvent être déterminées par leur vécu, à la fois individuel
et collectif, dissimulées dans les siècles d’histoire qui les ont
formées.
En jetant un regard général sur l’histoire des Etats dans le
monde, il est possible de constater que la plupart des nations
ont eu des relations instables avec leurs voisins, tantôt positives, tantôt conflictuelles. Cette courbe irrégulière était souvent déterminée à l’avantage du plus fort. En examinant les
relations entre la Turquie et la Grèce, nous pouvons constater
que celles-ci ont suivi un parcours correspondant à ce modèle irrégulier.
D’un point de vue historique, les relations entre la Turquie
et la Grèce font preuve d’une grande diversité d’aspects,
que ce soit militaires, économiques ou sociaux. Ces développements nous font dire que si les Turcs et les Grecs vivent
‘côte à côte’, ils ont aussi été poussés ‘l’un contre l’autre’.
Si l’on devait résumer ces relations en se concentrant particulièrement sur les Balkans et sur l’Anatolie, et en terminant par la Guerre d’Indépendance après la Première Guerre
mondiale, les différentes périodes oppo-sant Byzance et les
Seldjoukides, Byzance et les Ottomans, les Ottomans et les
Grecs, les révoltes grecques et la lutte pour l’indépendance
nationale, contribuent à faire ressembler les relations, entre
la Turquie et la Grèce, à une suite de conflits et de tentatives
de réconciliation.
La République de Turquie, dont la structure politique a adopté
le modèle occidental, a essayé de poursuivre une « politique
im-partiale » envers les Etats occidentaux considérés, comme
des grandes puissances dans la période suivant le Traité de
Paix de Lausanne. Un des principes de politique étrangère
qu’Atatürk prenait beaucoup à cœur était l’égalité c’est-àdire une égalité juridique totale, entre la Turquie et les autres
Etats souverains.
La politique extérieure de Turquie dans la période d’Atatürk
peut être découpée en deux parties: en premier lieu, avec la
période de stabilité des années 1923 – 1930, les efforts menés pour résoudre les problèmes surgissant dans la période
Aydın ÖZGÖREN
Kişilerin davranışlarına etken olan bazı özelliklerin
soya çekim olduğu, genler yoluyla kazanıldığı bilinen
bir gerçektir. Kişilerden oluşan ulusların davranışlarında etkili olan özelliklerin de çok büyük ölçü de kişide olduğu gibi yüzyıllarca o ulusun yaşamış olduğu
olaylar manzumesinde gizlidir.
Dünya devletleri tarihine baktığımız zaman milletlerin
çoğunun geçmişten gelen süreç içerisinde komşularıyla ilişkilerinde inişli çıkışlı grafikler çizmişler; bu grafik devamlı güçlü olanın lehine işlemiştir. Türk - Yunan
ilişkilerini incelediğimizde bu karaktere uyan birçok
olay yaşandığı görülür.
Tarih içerisinde Türk - Yunan ilişkileri askerî, siyasî,
sosyal ve ekonomik boyutlarıyla çok yönlülük göstermiştir. Bu gelişmeler Türkleri ve Yunanları “yan yana
olmaya”, başka bir deyişle “karşı karşıya gelmeye”
itmiştir denilebilir. Bilhassa Anadolu ve Balkanlar
üzerinde yoğunlaşan ilişkiler, Türk kurtuluş savaşı
sonuna kadarki zaman dilimleri özetlenecek olursa,
Selçuklu - Bizans, Osmanlı - Bizans, Osmanlı - Rum
ahali; Yunan isyanları ve bağımsız Yunanistan ve Millî
mücadele Türkiye’si ile Yunanistan arasında meydana gelen çatışmalar ve uzlaşma denemeleri şeklinde
değerlendirilebilir.
Siyasal yapılanması batı modeli üzerine kurulan Türkiye
Cumhuriyeti Devleti, Lozan Barış Antlaşması’ndan
sonra dönemin büyük kabul edilen batı devletlerine karşı “yansız bir politika” izlemeye çalışmıştır.
Atatürk’ün dış politikada titizlikle tutunmuş olduğu bir
ilke de eşitlik; yani Türkiye ile egemen devletlerarasında, hukukî bakımdan mutlak eşitlik olmasıydı.
Atatürk dönemi Türkiye dış politikasını iki kısımda
incelenebilir: Birinci kısım, 1923 – 1930 yılları arasındaki istikrar dönemi olurken, Lozan’dan sonraki
sorunların çözülebilme mücadelesidir. İkinci kısım,
1930 – 1939 dönemini içeren bunalımlar dönemidir.
Türk-Yunan ilişkileri açısından bakıldığında Yeni
Türkiye Cumhuriyetinin imza atmış olduğu Lozan
Barış Antlaşması’nda iki ülkeyi ilgilendiren şu sorunlara çözüm getirilmiştir:
● Askerî esirler ve sivil tutukluların değişimi kabul
edilmiştir.
19
suivant le Trai-té de Lausanne ; en second lieu, la période de
crises des années 1930 – 1939.
Lorsqu’on étudie les relations entre la Turquie et la Grèce, il
est possible de constater que le Traité de Lausanne, que venait de signer la nouvelle République de Turquie, comprenait
des questions intéressant directement les deux pays :
● L’échange des détenus civils et des prisonniers de
guerre.
● En Thrace, comme il en avait été décidé dans l’accord
de cessez-le-feu de Mudanya, la frontière a été établie le
long de la Maritsa. Un statu quo a été établi pour la mer
Egée en laissant sous souveraineté grecque les îles de
l’Est de la Mer Egée à l’exception de douze îles ainsi que
l’île de Bozcaada et en faisant appliquer une politique de
‘désarmement’.
● Les échanges de population ont été réglés par le traité
du 30 janvier 1923 et par le Traité de Paix de Lausanne
et ses annexes.
L’échange de population effectué avec la Grèce dès les premières années de la République de Turquie a constitué un
facteur important, influençant les équilibres intérieurs des
deux pays et leurs relations.
L’échange de population, s’il a constitué, d’un point de vue
ethnique et culturel, un gain certain pour la Turquie dans sa
cons-truction en tant que nation, a été cependant la cause
de pertes économiques conséquentes. En effet, les secteurs
des services, du commerce, de l’agriculture et de l’industrie
ont tous souffert d’un déficit de main d’œuvres et d’entreprises important, alors que la Grèce, connaissait une situation
inverse, en souffrant d’un surplus.
C’est de cette façon que le problème de « l’échange» est un
devenu un facteur influençant les relations politiques entre
les deux Etats. Ainsi, un pacte solennel a été signé entre la
Grèce et la Turquie à Athènes le 1er décembre 1926, avec
comme objectif de résoudre les questions politiques.
Les différents gestes accomplis, tels que l’envoi en 1925 du
premier ambassadeur turc à Athènes, le pacte solennel signé
en 1926 entre la Turquie et la Grèce, et d’autres négociations
qui ont eu lieu pendant la même période, n’ont pas suffit à
normali-ser les relations entre les deux pays. En 1929, les
relations ont même quasiment atteint un point d’arrêt. Aux
alentours de 1929, les conflits juridiques, entre la Grèce et
la Turquie au sujet de la Mer Egée étaient sur le point de dégénérer en conflit armé. Dans ce contexte, la Grèce accueillit
avec inquiétude la politique de renforcement de la marine
de guerre menée par la Turquie à l’époque. Cependant, les
craintes de la Grèce ne se sont pas concrétisées et les négociations ont pu reprendre vers la fin de l’année 1929.
La Grèce a privilégié une solution pacifique pour parvenir à
résoudre les conflits juridiques. C’est empreint de cette idée
que Venizelos, dans sa déclaration du 10 Février 1930, devant l’Assemblée Nationale Grecque, a précisé que la Grèce
respecterait les traités signés après la guerre et qu’il était
convaincu que la Turquie, qui était un pays pacifique, n’avait
aucune intention d’attaquer la Grèce.
L’intervention pacifique de Vezinelos a été accueillie avec satisfaction à Ankara et, à la suite de nombreuses rencontres
préala-bles, le pacte solennel apportant des solutions aux
questions d’échange était signé le 10 juin 1930. Le 9 décembre 1933 la question dite ‘de l’Etabli’ était réglée par pacte
20
● Trakya’da Mudanya Ateşkes Antlaşması’nda
saptandığı gibi Meriç nehri sınır olarak alınmıştır.
İmroz Bozcaada ve İtalya’ya bırakılan On
iki ada dışında bulunan, Doğu Ege adaları
“silâhsızlandırılma” koşulu ile Yunanistan’ın
egemenliğine bırakılarak Ege’nin statükosu
belirlenmiştir.
● Nüfus Mübadelesi konusunda 30 Ocak 1923’te
imzalanan sözleşme ve protokol üzerinde
antlaşmaya varılarak Lozan Barış Antlaşması ve
Ekleri kapsamına alınmıştır.
Türkiye’de cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren
Yunanistan ile yapılan nüfus mübadelesi hem iki ülke
ilişkileri açısından hem de iç dengeleri etkileyen etken
olma açısından önemlidir.
Mübadele ile Türkiye’de etnik ve kültürel yönden
özdeş bir toplumsal yapıya geçişte, ulusçuluk boyutunda elde edilen kazançlara karşın, ekonomik yönden kayıplar ortaya çıkmıştır. Bunun sonucu olarak
Türkiye’de ekonomik hizmet, ticaret, tarımsal ve sınaî
üretim sektörlerinde yoğun bir iş gücü ve girişimci potansiyel açığı ortaya çıkarken Yunanistan’da bunun
tersi bir durum oluşmuş, iş gücü fazlası görülmüştür.
Böylece “değişim” sorunu iki devletin siyasî ilişkilerini
de etkileyen bir nitelik almıştır. Bunun üzerine Türkiye
ile Yunanistan arasında, sorunu siyasî yönden çözümlemek amacıyla Atina’da 1 Aralık 1926’da bir antlaşma imzalanmıştır.
1925 yılının yazında ilk Türk elçisi Atina’ya gönderilmesi, 1926 yılında imzalanan Türk - Yunan Antlaşması ve
karşılıklı müzakereler 1930 yılına kadar ilişkilerin tamamen düzelmesine yetmemiştir. Hatta 1929 yazında ilişkiler durma noktasına gelmiştir. Diğer yandan
1929 yılına doğru Yunanistan ile Türkiye arasındaki
hukukî meseleler Ege denizinde bir savaş tehlikesi
doğuracak mahiyet almaya başlaması ve Türkiye’nin
Göben’i yenilemek suretiyle deniz kuvvetlerine takviye yapması Yunanistan’da endişe ile karşılanmıştır.
Ancak gelişmeler Yunanistan’ın korktuğu gibi olmamış, 1929 yılı sona ermeden müzakereler tekrar
başlamıştır.
Yunanistan söz konusu hukukî meselelerin barışçı
yoldan halledilmesi yolunu tercih etmiştir. Nitekim
Venizelos 10 Şubat 1930’da Yunan Meclisinde yaptığı
konuşmada Yunanistan’ın taraf olduğu savaş sonrası
antlaşmalara sadık kalacağını, Türkiye’nin barışsever
bir ülke olduğunu Yunanistan’a saldırma niyetinde olmadığına inandığını belirtmiştir.
Venizelos’un barışçı teşebbüsü Ankara’da memnunlukla karşılanmış ve ön görüşmelerden sonra 10
Haziran 1930’da mübadele meselesini çözüme kavuşturan antlaşma imzalanmıştır. 9 Aralık 1933’de
“Etabli Meselesi” Ankara’da imzalanan bir antlaşmayla çözümlenmiştir.
1930 yılında Türk - Yunan ilişkilerinde yakınlaşma döneminin başlamasında Bulgaristan’ın Balkanlar’daki
tutumu etkili olmuştur. Bu ülke Balkanlar’da değişimci tutum içine girmiş, Yunanistan ile Makedonya
ve Batı Trakya sorununu gündeme getirmiştir.
Bulgaristan’ın bu yıllarda değişimci davranış içine girmesi Yunanistan’ı Türkiye’ye yaklaştırmıştır.
solennel, signé à Ankara.
L’attitude de la Bulgarie dans les Balkans a eu une certaine
influence au début du rapprochement entre la Turquie et la
Grèce en 1930. Ce pays, en mettant en question certains
équilibres dans les Balkans, a posé à la Grèce le problème de
la Macédoine et de la Thrace Occidentale. Le comportement
de la Bulgarie a, dès lors, donné l’occasion à la Grèce de se
rapprocher de la Turquie.
Venizelos, un politicien remarquable, qui avait tiré des leçons
des épisodes sanglants du passé, a choisi la voie la plus
conforme à l’idéal hellénistique pour faire face aux nouveaux
enjeux. Cela passait par l’établissement d’un lien d’amitié et
de partenariat avec les Turcs afin de se protéger des dangers
à venir. D’ailleurs, l’échange de population a été l’expression
d’un désir mutuel de mettre un terme aux conflits. Il faut par
ailleurs prendre en compte le discours d’Atatürk prononcé
le 1er novembre 1930 à la Grande Assemblée Nationale de
Turquie : « Les intérêts supérieurs de la Turquie et de la Grèce
ne rentrent plus en contradiction. L’amitié et la fraternité entre ces deux pays leur apportera force et sécurité. ». Cette
déclaration a été suivie par une ovation des députés, perçue
comme le signe que la main tendue à la Turquie avait été
acceptée.
La Turquie et la Grèce ont renforcé leur rapprochement et leur
amitié par l’organisation de visites bilatérales. Le Premier minis-tre Venizelos s’est rendu à Ankara le 27 novembre 1930
et y a été accueilli avec les drapeaux turcs et grecs et l’hymne
national grec. Lors de la soirée organisée à l’occasion de cette visite, İsmet Paşa s’est adressé ainsi Venizelos :
« Honorable Haut Représentant, cet accueil bienveillant et
émouvant que vous pouvez voir de vous-même, vous montre
à quel point la nation turque s’associe à ce sentiment [d’amitié] et en même temps, traduit l’affection et l’amitié ressentie
pour cette nation que vous représentez avec noblesse. J’ai
tendance à penser, que ce soit chez vous, ou bien dans notre
patrie que les générations à venir seront reconnaissantes envers ceux qui ont travaillé et travailleront à l’édification d’une
amitié turco-grecque solide ». Venizelos a répondu à cette
adresse par des messages d’amitié.
Venizelos, dans le cadre de sa visite du 30 octobre 1930,
a signé un pacte ‘d’amitié, d’impartialité, de rapprochement
et d’arbitrage’ entre les Etats. A ce pacte, a été ajouté le
‘Protocole de Limitation des Forces Maritimes’. En outre un
pacte portant le titre d’ ‘Accord traitant des Affaires Maritimes,
du Commerce et de Résidence’ fut également signé.
Au mois d’octobre de l’année suivante, İsmet Paşa s’est
rendu à Athènes afin de rendre visite à Venizelos. Lors du
dîner organisé en son honneur, Venizelos s’est exprimé sur la
paix entre les deux pays dans les termes suivants : « Au cours
de cette première année d’amitié, il ne faut pas croire que
nous en avons récolté tous les fruits. Je suis profondément
convaincu que ces fruits vont continuer de prospérer et que
l’amitié et le partenariat entre nos deux nations apporteront
des bienfaits que nous ne som-mes pas encore en mesure
d’imaginer pour l’instant »
En réponse à ces paroles, İsmet Paşa a déclaré « (…) pour
qu’un bâtiment soit solide et qu’il tienne, il faut que des années se passent. Cela est d’autant plus nécessaire quand
il s’agit d’un édifice politique. Le temps en politique peut
changer souvent et peut-être rencontrerons-nous plusieurs
saisons. Mon cher ami, Honorable Haut Représentant, nous
Siyaset yönü kuvvetli bir kişi olan Venizelos geçmişin
kanlı imtihanlarından ders almış olayların yeni tecellileri karşısında Hellenizmin hayat ve istikbaline en uygun olan yolu seçmişti, bu da kendilerini tehdit eden
büyük tehlikelere karşı Türklerle dostluk ve iş birliği
etmekti. Zaten ahali mübadelesi iki tarafın da eski
kanlı hesapları kapama arzularının bir ifadesi olmuştu. Zaten Atatürk’ün Türkiye Büyük Millet Meclisinde 1
Kasım 1930 yılında “Türkiye ile Yunanistan’ın yüksek
menfaatleri birbirine zıt olmaktan tamamen çıkmıştır.
Bu iki memleketin samimî bir dostlukta kendileri için
güvenlik ve kuvvet görmelerinde isabet vardır” sözlerinden sonra milletvekillerinin “bravo!” tezahüratları
bu dostluk elinin Türkiye tarafından kabul gördüğünün işaretiydi.
Türkiye ve Yunanistan bu yumuşama ve dostluk dönemini ikili ziyaretlerle pekiştirmiştir. Yunan Başbakanı
Venizelos 27 Kasım 1930 yılında Ankara’ya bir ziyarette bulunmuştur. Trenle Ankara’ya gelen Venizelos
Türk ve Yunan bayraklarıyla karşılanmış ve meydanda Yunan millî marşı çalınmıştır. O akşam İsmet Paşa
Venizelos’a hitaben yaptığı konuşmada “Aziz Başvekil
Hazretleri, Burada görmüş olduğunuz heyecanlı hüsnü kabul, Türk milletinin bu duyguya ne derece ortak
olduğunu size belli edecek ve aynı zamanda, burada
asaletle temsil ettiğiniz millete karşı hissettiği dostane temayülün delili olacaktır. Kanaatim odur ki gerek
sizde ve gerek bizim memleketimizde olsun gelecek
nesiller, Türk - Yunan dostluğunun sağlam binasını
kurmaya çalışmış ve çalışacak olanlara müteşekkir
olacaktır...” demiştir. Venizelos bu hitaba cevaben
dostluk mesajları vermiştir.
Venizelos’un 30 Ekim 1930 tarihinde ziyareti sırasında bu defa Ankara’da iki devlet arasında, “Dostluk,
Tarafsızlık, Uzlaştırma ve Hakemlik Antlaşması”
imzalanmıştır. Bu antlaşmaya “Deniz Kuvvetlerinin
Sınırlandırılması Protokolü” eklenmiştir. Ayrıca bir de
“Oturma, Ticaret ve Denizcilik Sözleşmesi” adıyla bir
antlaşma imzalanmıştır.
Ertesi yıl ekim ayında İsmet Paşa, Venizelos’un ziyaretine karşılık olarak Atina’ya gitmiştir. İsmet Paşa
onuruna verilen akşam yemeğinde Venizelos iki ülke
barışı hakkında şunları söylemiştir “. Bu dostluğun ilk
senesinde ondan beklemekte haklı bulunduğumuz
bütün semereleri vermiş olduğunu zannetmemelidir.
Ben bu semerelerin gün geçtikçe artacağını ve memleketimiz arasındaki dostluk ile mesai iştirakinin günün birinde bu dostluğun başlıca amilleri olan bizlerin
bile bugün tahmin edemeyeceğimiz derecede hayırlı
neticeler vereceğine tamamıyla ve derin bir surette
kani bulunuyorum...”
Bu sözlere karşılık İsmet Paşa “... Herhangi bir binanın yerinde durabilmesi senelere ve arızalarına karşı
koyabilmesi için sağlam ve dayanıklı olması icap eder.
Bu lüzum bilhassa siyasî mahiyetteki yapılar mevzubahis olduğu zaman kendisini daha kuvvetli bir surette hissettirir. Çünkü siyaset dünyasında hava sık sık
değişebilir ve herhâlde daha çok mevsimlerle karşılaşılır. Aziz dostum Başvekil Hazretleri, bizim bu hususta müsterih olmamız için ciddî sebepler mevcut bulunmaktadır. Gözlerimiz önünde yükselen ve gittikçe büyümekte olan bina en sağlam ve dayanıklı yapılardan
21
avons de très bonnes rai-sons d’être d’accord sur cette question. L’édifice en cours de construction et qui s’élève devant
nos yeux sera l’un des plus solides et sûrs, il sera capable de
résister à toutes les intempéries ». De cette façon, Ismet Pasa
soulignait la nécessité d’installer des bases offrant à cette
relation une stabilité sur le long terme.
Un bel exemple de l’amitié entre la Grèce et la Turquie est
la transformation de la maison de naissance d’Atatürk à
Salonique en musée. A l’occasion du dixième anniversaire de la République (29 octobre 1933), la municipalité de
Salonique a suspendu une plaque de marbre, sur le coin droit
de la porte à double battants de la maison où est né Atatürk,
en commémoration de la confé-rence balkanique et de l’amitié entre la Grèce et la Turquie.
Le 4 novembre 1933, l’ambassadeur général de Turquie à
Athènes et les membres de la délégation diplomatique, le
préfet général de Macédoine, le maire de Salonique et les
personnalités importantes de l’Etat grec ont participé à une
cérémonie, au cours de laquelle la plaque a été apposée. Le
maire de Salonique a ensuite décidé de racheter la maison,
qui appartenait à des Grecs, et de l’offrir à Atatürk. La maison
pu être vidée le 19 février 1937 et les clés furent livrées à
notre consulat de Salonique.
Avec l’arrivée au pouvoir des Nazis en Allemagne, la Turquie,
afin de réagir à la politique menaçante de l’Italie et de la
Bulgarie en Méditerranée, a signé avec la Grèce, le 14 septembre 1933, un pacte de rapprochement. Ce pacte signé
pour 10 ans prévoit que chacun des deux Etats garantissent
mutuellement la sécurité de leurs frontières maritimes et terrestres. La Turquie a en-suite signé un pacte de non-agression et d’amitié avec la Yougoslavie, le 27 novembre 1933,
et avec la Roumanie, le 17 octobre 1933. Ces actions entreprises par la Turquie avaient comme objectif de garantir
la sécurité et la paix dans la zone Méditerra-néenne et dans
les Balkans. Elles ont abouti à la signature par ces 4 Etats à
Athènes, le 9 Février 1934, du Pacte des Balkans.
Dans le cadre de l’Entente balkanique, les parties ont garanti leurs frontières et se sont engagées à ne pas constituer
d’accord ou de mouvement politique, avec aucun Etat des
Balkans, sans avoir consulté les signataires de ce pacte.
Il est notable qu’avant de signer le Pacte balkanique, le
Premier ministre grec Venizelos a écrit une lettre, le 12 janvier 1934, à la Présidence du Comité du prix Nobel d’Oslo
pour proposer la candidature du Président de la République
Turque, le Gazi Musta-fa Kemal Pasa.
Le point le plus important de la politique menée par Atatürk,
dans les relations entre la Grèce et la Turquie, a été de
faire en sorte que la Turquie participe à tous les développements auxquels participait également la Grèce. De ce fait, la
Turquie prenait place aux côtés de la Grèce et en neutralisait
la menace éventuelle. Cependant cette approche a perdu
de son importance avec l’entrée de la Grèce dans l’Union
Européenne.
22
biri olup, her türlü tecrübelere karşı durabilecek bir
kuvveti haiz bulunmaktadır...” sözleriyle ikili ilişkilerin
uzun vadede sağlam zemine oturtulması gerektiğini
belirtmiştir.
Türk - Yunan dostlunun bir güzel örneği de Atatürk’ün
Selanik’te doğduğu evin müzeye dönüştürülmesidir.
Cumhuriyetin Onuncu yıl dönümü (29 Ekim 1933) dolayısıyla, Selanik Belediyesi, Türk - Yunan dostluğu ve
Balkan Konferansı’nın bir hatırası olarak, Atatürk’ün
doğduğu evin çift kanatlı kapısının sağ köşesine mermer bir plâka yerleştirmişlerdir.
4 Kasım 1933 tarihinde Türkiye’nin Atina büyük elçisi ve elçilik mensupları, Makedonya genel valisi,
Selanik belediye başkanı ve Yunan ileri gelenlerinin
katılmasıyla bir tören yapılmış, plâka bu törende yerine konmuştur. Selanik Belediyesi, daha sonra evin,
Yunanlı sahibinden satın alınarak ATATÜRK’E hediye
edilmesini de kararlaştırmıştır. Ev ancak 19 Şubat
1937 tarihinde boşaltılabilmiş ve anahtarları Selanik
konsolosluğumuza teslim edilmiştir.
Almanya’da Nazi Partisinin iktidara gelmesi, İtalya ve
Bulgaristan’ın Akdeniz ve Balkanlar’da kaygı verici
politika izlemeleri karşısında Türkiye harekete geçerek 14 Eylül 1933 tarihinde Yunanistan ile Samimî
Antlaşma Misakı’nı imzalamıştı. 10 yıl için imzalanan
bu misak ile her iki devlet kara ve deniz sınırlarını
karşılıklı olarak garanti altına almışlardı. Türkiye bilahare, 17 Ekim 1933 tarihinde Romanya ve 27 Kasım
1933 tarihinde de Yugoslavya ile birer Dostluk ve
Saldırmazlık Antlaşması imzalamıştır. Balkanlar’da
ve Akdeniz’de barış ve güvenliğin teminini hedef alan
Türkiye’nin bu girişimleri daha sonra bu dört devlet
arasında 9 şubat 1934 tarihinde Atina’da imzalanan
Balkan Paktı’nın vücut bulmasına sebep olmuştur.
Balkan Antantı ile taraflar, sınırlarını karşılıklı olarak
garanti almış ve birbirlerine danışmadan, herhangi bir
Balkan devletiyle birlikte bir siyasal harekette bulunmamayı veya bir siyasal antlaşma yapmamayı taahhüt
etmişti.
Balkan Paktı imzalanmadan önce Yunanistan
Başbakanı Venizelos, Türkiye Cumhurbaşkanı Gazi
Mustafa Kemal Paşayı Nobel Barış Ödülü’ne aday göstermek üzere Oslo Nobel Ödülü Komitesi Başkanlığına
12 Ocak 1934 yılında yazdığı mektup iki ülke ilişkileri
açısından dikkat çekicidir.
Atatürk’ün Türk - Yunan ilişkilerinde gözettiği en
önemli politika; Yunanistan’ın bünyesine girdiği bütün
oluşumlara Türkiye’yi de katmak olmuştur. Böylece
Yunanistan ile aynı bünyede yer alınıp Yunanistan etkisiz hâle getiriliyordu. Fakat bu siyaset Yunanistan’ın
Avrupa Birliğine katılmasıyla işlerliğini kaybetmiştir.
SERENUS CONSEIL s’est spécialisé dans la conduite et la
sécurisation des investissements dans trois zones géographiques au fort potentiel de développement économique et
commercial mais d’accès difficile et risqué :
SERENUS CONSEİL, ticari ve ekonomik gelişim potansiyeli yüksek olan ama, girişi zor ve riskli olabilen, 3 coğrafi
bölgede, yatırımların güvenilirliği ve yürütülmesi alanında
uzmanlaşmıştır:
● Le Maroc, l’Algérie et la Tunisie, pour conduire des
opérations au Maghreb et en Afrique subsaharienne.
● Magrep ve Afrika’nın alt sahra ülkelerindeki çalışmaları
yürütmek için : Fas, Cezayir ve Tunus.
● La Turquie (Ankara et Istanbul), pour accompagner
l’ouverture du marché turc, notamment en vue de
l’adhésion à l’Union Européenne, ainsi que ceux d’Asie
Centrale.
● Türkiye (Ankara ve İstanbul) : Türk pazar girişine eşlik
etmek için, özellikle, Avrupa Birliğine katılımları dahilinde,
Orta Asya’nın olduğu gibi.
● Le Proche et Moyen-Orient à partir de Genève et de Paris.
SERENUS CONSEIL : 7 takımı, 17 ülkede çalışmalar
yürütmekte.
SERENUS CONSEIL c’est 7 équipes menant des opérations
dans 17 pays.
● Cenevre ve Paris itibariyle, Yakın ve Orta Doğu.
www.serenusconseil.com